Hệ thống làm trơn - Kiểm tra và bảo dưỡng - Chương 7: Hệ thống làm trơn

maùt caùc chi tieát cuûa ñoäng cô. • Baûo veä beà maët caùc chi tieát, choáng ræ seùt. • Loâi cuoán caùc haït maøi moøn xuoáng caùc te vaø laøm saïch beà maët laép gheùp. • Laøm cho caùc chi tieát chuyeån ñoäng eâm dòu, giaûm tieáng oàn. B. NGUYEÂN LYÙ BOÂI TRÔN THUYÛ ÑOÄNG Moät lôùp daàu moûng ñöôïc hình thaønh ôû giöõa truïc vaø oå ñôõ ñeå ngaên caûn chuùng ma saùt tröïc tieáp vôùi nhau khi truïc chuyeån ñoäng. Caùc ñieàu kieän ñeå hình thaønh moät cheâm daàu: - Khe hôû laép gheùp phaûi beù. - Nhôùt ñöôïc cung caáp ñeán oå ñôõ döôùi moät aùp suaát nhaát ñònh. - Ñoä nhôùt cuûa daàu laøm trôn phaûi ñuùng. - Toác ñoä quay cuûa truïc phaûi ñaït moät toác ñoä toái thieåu. Khi truïc quay vôùi moät toác ñoä nhaát ñònh, nhôùt ñöôïc cung caáp ñeán beà maët laép gheùp. Moät lôùp nhôùt moûng seõ baùm leân beà maët cuûa truïc. Do ñoù, khi truïc chuyeån ñoäng nhôùt seõ bò cuoán xuoáng beân döôùi truïc vaø taïo thaønh moät cheâm daàu. Khi aùp suaát cheâm daàu ñuû lôùn, noù seõ ñaåy truïc noåi leân vaø luùc naøy truïc chuyeån ñoäng khoâng ma saùt tröïc tieáp vôùi oå ñôõ. Ñaây chính laø nguyeân lyù boâi trôn thuyû ñoäng. C. CAÁU TRUÙC VAØ NGUYEÂN LYÙ LAØM VIEÄC CUÛA HEÄ THOÁNG  Bôm nhôùt huùt daàu nhôùt töø cac te qua löôùi loïc ñeå cung caáp cho heä thoáng.  Nhôùt töø bôm seõ ñi ñeán loïc tinh. Sau khi loïc saïch, nhôùt seõ ñöôïc cung caáp ñeán maïch daàu chính ôû thaân maùy.  Daàu nhôùt töø maïch daàu chính seõ ñöôïc phaân phoái ñeán caùc coå truïc cam, coå truïc chính cuûa truïc khuyûu. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 134  Töø caùc coå truïc chính, nhôùt seõ ñeán laøm trôn caùc choát khuyûu vaø sau ñoù boâi trôn piston, xeùc maêng vaø xy lanh.  Töø moät trong caùc coå truïc khuỷu, nhôùt ñöôïc daãn xuyeân qua thaân maùy vaø naép maùy, sau ñoù boâi trôn caùc coå truïc cam vaø laøm trôn caùc chi tieát khaùc treân naép maùy.  Sau khi ñeán boâi trôn caùc chi tieát, nhôùt seõ rôi trôû laïi caùc-te. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 135 Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 136 I. LÖÔÙI LOÏC Löôùi loïc hay loïc thoâ ñöôïc ñaët beân döôùi caùc-te chöùa daàu. Do löôùi loïc ñöôïc keát noái vôùi maïch huùt cuûa bôm nhôùt, neân phaûi baûo ñaûm ñoä kín cuûa noù. II. BÔM NHÔÙT Bôm nhôùt huùt nhôùt töø caùc-te, sau ñoù cung caáp ñeán caùc chi tieát chuyeån ñoäng cuûa ñoäng cô döôùi moät aùp suaát nhaát ñònh. Bôm nhôùt ñöôïc daãn ñoäng töø truïc khuyûu hoaëc truïc cam. Bôm nhôùt ñöôïc söû duïng thoâng duïng laø kieåu bôm baùnh raêng. BÔM BAÙNH RAÊNG AÊN KHÔÙP TRONG ÔÛ hình beân laø kieåu bôm baùnh raêng aên khôùp trong. Baùnh raêng chuû ñoäng 2 ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc khuyûu. Khi baùnh chuû ñoäng quay, noù seõ laøm baùnh raêng bò ñoäng 1 quay theo, nhôùt seõ ñöôïc huùt töø caùc-te vaøo bôm vaø sau ñoù nhôùt seõ ñöôïc ñöa ñeán loïc tinh. BÔM BAÙNH RAÊNG AÊN KHÔÙP NGOAØI Keát caáu cuûa bôm baùnh raêng aên khôùp ngoaøi ñöôïc theå hieän nhö hình veõ. Loaïi bôm naøy thöôøng ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc cam. Chieàu quay cuûa baùnh raêng chuû ñoäng vaø baùnh raêng bò ñoäng laø ngöôïc chieàu vôùi nhau. Khi baùnh raêng chuû ñoäng quay, noù seõ keùo baùnh raêng bò ñoäng quay theo, nhôùt töø caùc-te ñi vaøo maïch huùt cuûa bôm vaø sau ñoù nhôùt bò cuoán naèm ôû giöõa keõ raêng vaø voû bôm vaø thoaùt ra maïch thoaùt cuûa bôm. BÔM ROTOR Bôm naøy goàm hai rotor ñaët beân trong moät voû bôm. Khi rotor chuû ñoäng quay thì rotor bò ñoäng quay theo. Truïc cuûa rotor chuû ñoäng ñöôïc ñaët leäch taâm so vôùi rotor bò ñoäng. Vì vaäy khoaûng khoâng gian giöõa hai rotor seõ thay ñoåi khi bôm quay, nhôùt seõ huùt vaøo bôm khi theå tích giöõa hai rotor gia taêng vaø löôïng nhôùt seõ thoaùt ra ngoaøi khi theå tích giöõa hai rotor giaûm. III. HEÄ THOÁNG ÑIEÀU TIEÁT AÙP SUAÁT NHÔÙT Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 137 Toác ñoä quay cuûa bôm nhôùt phuï thuoäc vaøo toác ñoä cuûa truïc khuyûu. Khi toác ñoä bôm taêng, aùp suaát nhôùt do bôm cung caáp cuõng gia taêng theo, laøm cho nhôùt bò roø ræ vaø coâng daãn ñoäng bôm nhôùt lôùn neân laøm giaûm coâng suaát cuûa ñoäng cô. Ñeå traùnh ñieàu naøy, ngöôøi ta boá trí moät boä giaûm aùp naèm beân trong cuûa voû bôm, nhaèm giöõ cho aùp suaát nhôùt ôû moät möùc khoâng ñoåi khi toác ñoä ñoäng cô gia taêng. Khi aùp suaát nhôùt gia taêng lôùn hôn so vôùi möùc qui ñònh, luùc naøy löïc ñaåy cuûa nhôùt lôùn laøm cho loø xo neùn laïi vaø an toaøn môû ñeå giaûi phoùng moät löôïng nhôùt trôû laïi caùc-te. IV. LOÏC NHÔÙT Trong quaù trình söû duïng, nhôùt trong ñoäng cô laãn loän raát nhieàu caën baõ nhö maït kim loaïi, carbon, ñaát, buïi baån Caùc chaát naøy seõ laøm cho ñoäng cô maøi moøn raát nhanh, giaûm tuoåi thoï cuûa ñoäng cô. Ñeå traùnh ñieàu naøy, ngöôøi ta boá trí moät loïc nhôùt ôû sau bôm nhôùt. Beân trong loïc nhôùt coù boá trí moät van an toaøn song song vôùi loõi loïc. Khi loõi loïc quaù baån, söï cheânh leäch aùp suaát ñöôøng vaøo cuûa loïc vaø ñöôøng ra vöôït quaù 1kg/cm 2 , van an toaøn môû vaø cho moät phaàn nhôùt ñi taét qua loõi loïc ñeå cung caáp cho ñoäng cô. ÔÛ ñöôøng vaøo cuûa loõi loïc coù boá trí moät van moät chieàu, van naøy coù chöùc naêng ngaên caûn caùc chaát baån trôû veà bôm khi taét maùy, cuõng nhö giöõ nhôùt trong baàu loïc sao cho noù coù theå cung caáp ngay laäp töùc ñeán caùc chi tieát ñoäng cô khi khôûi ñoäng laïi. V. LAØM MAÙT NHÔÙT Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, löôïng nhieät do ñoäng cô mang ñi goàm: löôïng nhieät sinh ra do ma saùt vaø löôïng nhieät do khí chaùy truyeàn cho nhôùt laøm trôn. Khi nhieät ñoä cuûa nhôùt lôùn hôn 125°C, nhôùt seõ maát ñi ñoä nhôùt. Vì vaäy, trong quaù trình laøm vieäc ngöôøi ta mong muoán nhieät ñoä cuûa nhôùt khoâng ñöôïc vöôït quaù 100°C. Coù hai kieåu laøm maùt nhôùt: Laøm maùt baèng khoâng khí vaø laøm maùt baèng nöôùc. LAØM MAÙT BAÈNG KHOÂNG KHÍ Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 138 Heä thoáng naøy bao goàm moät keùt laøm maùt, moät van an toaøn vaø hai ñöôøng oáng daãn nhôùt baèng kim loaïi hoaëc baèng cao su chòu löïc. Khi bôm nhôùt hoaït ñoäng, nhôùt seõ ñöôïc ñöa ñeán loïc tinh, sau khi loïc saïch nhôùt seõ ñi boâi trôn caùc chi tieát chuyeån ñoäng cuûa ñoäng cô. Khi aùp suaát nhôùt gia taêng khoaûng töø 2,7 ñeán 3,5 Kg/cm2, van an toaøn môû ñeå cho moät löôïng nhôùt töø loïc qua van an toaøn ñeå ñi ñeán keùt laøm maùt nhôùt vaø sau ñoù trôû laïi caùc-te. LAØM MAÙT BAÈNG NÖÔÙC Keùt laøm maùt ñöôïc boá trí ôû ñaàu cuûa loïc tinh. Ñaëc ñieåm cuûa loaïi naøy, nhôùt töø bôm ñöôïc cung caáp ñeán loõi loïc vaø sau ñoù ñi qua keùt laøm maùt roài ñeán boâi trôn caùc chi tieát cuûa ñoäâng cô. Ñeå traùnh tröôøng hôïp caùc oáng laøm maùt nhôùt bò ngheït, cuõng nhö coù söï toån thaát lôùn trong tröôøng hôïp nhôùt ñi qua caùc ñöôøng oáng laøm maùt khi ñoäng cô nguoäi, ngöôøi ta boá triù moät van an toaøn trong keùt laøm maùt. Van naøy seõ môû khi coù söï cheânh leäch aùp suaát giöõa cöûa ra vaø cöûa vaøo cuûa keùt vöôït quaù 1,5Kg/cm 2 , luùc naøy nhôùt seõ ñi thaúng ñeán maïch daàu chính maø khoâng ñi qua keùt laøm maùt nöõa. VI. DAÀU BOÂI TRÔN Caùc chaát boâi trôn duøng cho oâtoâ goàm coù: Daàu boâi trôn duøng cho ñoäng cô xaêng, daàu boâi trôn duøng cho ñoäng cô Diesel, daàu laøm trôn hoäp soá, daàu duøng cho hoäp soá töï ñoäng, heä thoáng trôï löïc laùi, heä thoáng phanh Haàu heát caùc chaát boâi trôn duøng cho oâtoâ ñeàu coù thaønh phaàn chính tö caùc saûn phaåm chöng caát töø daàu thoâ vaø ñöôïc theâm vaøo nhieàu chaát phuï gia khaùc nhau tuyø theo ñaëc tính yeâu caàu cuûa moãi loaïi. Moät vaøi loaïi thaønh phaàn chính laø daàu nhaân taïo. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 139 Söï khaùc nhau cô baûn giöõa daàu boâi trôn ñoäng cô vaø caùc chaát boâi trôn khaùc laø daàu laøm trôn trôû neân baån trong quaù trình laøm vieäc do muoäi than, axit vaø caùc saûn phaåm khaùc cuûa söï ñoát chaùy nhieân lieäu trong ñoäng cô. Daàu laøm trôn phaûi coù ñoä nhôùt thích hôïp. Neáu ñoä nhôùt quaù thaáp, maøng daàu deã bò ñöùt khoaûng vaø xaûy ra söï keát dính giöõa hai chi tieát. Neáu nhö ñoä nhôùt quaù ñaëc, noù seõ taïo ra söùc caûn lôùn trong söï chuyeån ñoäng cuûa caùc chi tieát laøm giaûm coâng suaát ñoäng cô vaø ñoäng cô khoù khôûi ñoäng. Ñoä nhôùt cuûa daàu laøm trôn phaûi töông ñoái oån ñònh trong moät söï thay ñoåi nhieät ñoä nhaát ñònh, daàu laøm trôn phaûi choáng laïi söï aên moøn hen ræ cuûa caùc chi tieát. Trong quaù trình laøm vieäc khoâng ñöôïc taïo boït vaø phaûi söû duïng ñuùng loaïi ñeå phuø hôïp vôùi kieåu ñoäng cô ñaõ ñöôïc thieát keá. Daàu nhôùt söû duïng trong ñoäng cô coù theå chia laøm hai loaïi laø daàu ñôn caáp vaø daàu ña caáp. Daàu ñôn caáp laø daàu ñöôïc xeáp vaøo caáp cuûa noù thoâng qua giaù trò tuyeät ñoái cuûa nhieät ñoä vaø daàu ña caáp laø daàu ñöôïc xeáp haïng khaùc nhau khi laïnh vaø khi noùng. Daàu ña caáp ñöôïc cheá taïo ñeå söû duïng nhö daàu loaõng khi nhieät ñoä laïnh vaø coù xu höôùng ñaëc laïi vaø hoaït ñoäng nhö daàu ñaëc ôû nhieät ñoä cao. Chæ soá SAE noùi veà thang nhieät ñoä maø daàu coù theå boâi trôn toát nhaát. Chæ soá SAE laø 10 xaùc ñònh daàu laøm trôn toát ôû nhieät ñoä thaáp nhöng noù seõ loaõng ôû nhieät ñoä cao. Chæ soá SAE30 cho bieát daàu boâi trôn toát ôû nhieät ñoä trung bình nhöng noù seõ ñaëc ôû nhieät ñoä thaáp. Daàu ña caáp coù nhieàu hôn moät chæ soá ñoä nhôùt. Ví duï SAE10W30 laø daàu yeâu caàu phaûi coù 10% troïng löôïng daàu duøng ñeå khôûi ñoäng vaø boâi trôn ôû nhieät ñoä laïnh vaø phaûi coù 30% troïng löôïng daàu ôû nhieät ñoä trung bình. Tieâu chuaån SAE do hieäp hoäi kyõ sö ngöôøi Myõ thaønh laäp. Ngoaøi ra, daàu boâi trôn ñoäng cô coøn ñöôïc phaân loaïi theo tính chaát tuyø thuoäc vaøo tieâu chuaån ñaët ra cuûa vieän daàu moû Hoa Kyø (API), caùch phaân loaïi theo API thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù roõ raøng, chính xaùc hôn hôn SAE, do vaäy vieäc choïn löïa loaïi daàu laøm trôn phuø hôïp vôùi töøng loaïi oâtoâ ñöôïc deã daøng hôn. DAÀU BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI THEO API DUØNG CHO ÑOÄNG CÔ XAÊNG  SA: Loaïi daàu hoaøn toaøn chöng caát baèng daàu moõ khoâng coù pha theâm caùc chaát phuï gia.  SB: Loaïi daàu duøng cho ñoäng cô coù taûi nhoû, loaïi naøy coù chöùa moät soá chaát choáng oâxy hoaù.  SC: Loaïi daàu coù chöùa caùc chaát taåy röûa – laøm saïch, caùc chaát choáng oâxy hoaù. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 140  SD: Loaïi daàu naøy duøng cho ñoäng cô laøm vieäc ôû nhieät ñoä cao hoaëc trong caùc ñieàu kieän khaéc nghieät. Coù chöùa caùc chaát taåy röûa – laøm saïch, chaát choáng laïi oâxy hoaù choáng laïi caùc taùc nhaân aên moøn kim loaïi  SE: Loaïi daàu duøng cho ñoäng cô laøm vieäc ôû ñieàu kieän khaéc nghieät hôn so vôùi SD. Chaát phuï gia cuûa loaïi daàu naøy coù chöùa caùc chaát taåy röûa – laøm saïch, choáng laïi taùc nhaân aên moøn kim loaïi, choáng oâxy hoaù  SF: Loaïi daàu naøy choáng laïi söï aên moøn kim loaïi vaø söû duïng ñöôïc laâu daøi. DAÀU BOÂI TRÔN THEO API DUØNG CHO ÑOÄNG CÔ DIESEL Ñoäng cô Diesel coù aùp suaát neùn vaø aùp suaát chaùy raát lôùn, neân löïc taùc duïng leân caùc chi tieát ñoäng cô lôùn. Vì vaäy daàu boâi trôn duøng cho ñoäng cô Diesel phaûi laø loaïi daàu coù maøng daàu raát beàn. Ngoaøi ra nhieân lieäu Diesel coù chöùa löu huyønh, noù seõ taïo ra axit Sunfua trong quaù trình ñoát chaùy nhieân lieäu. Daàu boâi trôn ñoøi hoûi phaûi coù khaû naêng trung hoaø axit, khaû naêng hoaø tan taåy röûa toát ñeå ngaên chaän söï hình thaønh caën baõ trong daàu laøm trôn. • CA: Söû duïng cho ñoäng cô Diesel taûi nhoû, coù chöùa caùc chaát phuï gia nhö chaát taåy röûa laøm saïch, choáng oâxy hoaù. • CB: Söû duïng cho ñoäng cô Diesel taûi trung bình, söû duïng loaïi nhieân lieäu coù phaåm chaát thaáp. Caùc chaát phuï gia goàm caùc chaát taåy röûa – laøm saïch, chaát choáng oâxy hoaù • CC: Loaïi daàu naøy duøng cho ñoäng cô Diesel taêng aùp vaø coù theå söû duïng cho ñoäng cô xaêng laøm vieäc trong ñieàu kieän khaéc nghieät. Loaïi naøy coù soá löôïng caùc chaát phuï gia lôùn hôn caùc loaïi treân. • CD: Söû duïng cho ñoäng cô Diesel taêng aùp duøng loaïi nhieân lieäu coù haøm löôïng löu huyønh cao. Loaïi naøy coù chöùa nhieàu chaát taåy röûa vaø laøm saïch. VII. CHÆ THÒ AÙP LÖÏC CUÛA DAÀU LAØM TRÔN Söï hoaït ñoäng cuûa heä thoáng laøm trôn ñöôïc kieåm tra chaët cheõ, ñeå ngaên ngöøa söï hoûng hoùc baát thöôøng cuûa ñoäng cô. Ñeå kieåm tra aùp suaát trong heä thoáng laøm trôn trong quaù trình ñoäng cô hoaït ñoäng, ngöôøi ta söû duïng caûm bieán aùp suaát nhôùt vaø ñeøn baùo hoaëc ñoàng hoà baùo aùp suaát. Caûm bieán aùp suaát nhôùt ñöôïc boá trí treân maïch daàu chính hoaëc boá trí ôû ñöôøng nhôùt töø thaân maùy cung caáp cho naép maùy. Ñoàng hoà aùp suaát nhôùt hoaëc ñeøn baùo aùp löïc nhôùt ñöôïc boá trí ôû baûng tableau phía tröôùc maët ngöôøi laùi xe. Ñeøn baùo aùp suaát nhôùt coù aùnh saùng maøu ñoû vaø hình daùng laø caùc-te chöùa nhôùt. Caûm bieán aùp suaát nhôùt laø loaïi contact aùp löïc. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 141  Khi aùp löïc nhôùt thaáp hoaëc contact maùy on: Đeøn saùng do contact aùp löïc on.  Khi ñoäng cô hoatï ñoäng, döôùi taùc duïng cuûa aùp suaát nhôùt laøm contact aùp suaát nhôùt off: Đeøn baùo taét bieåu thò aùp suaát nhôùt trong heä thoáng laøm trôn laø bình thöôøng. D. KIEÅM TRA BAÛO DÖÔÕNG HEÄ THOÁNG LAØM TRÔN I. BAÛO DÖÔÕNG HEÄ THOÁNG LAØM TRÔN Heä thoáng laøm trôn laøm giaûm söï maøi moøn khi caùc chi tieát chuyeån ñoäng. Noù coøn coù taùc duïng laøm kín vaø daãn nhieät töø caùc chi tieát ñeåø truyeàn vaøo trong khoâng khí. Ngoaøi ra, noù coøn baûo veä beà maët caùc chi tieát vaø haáp thuï caùc chaát ñoäc haïi do quaù trình chaùy sinh ra. Do ñoù sau moät thôøi gian söû duïng ñeå ñaûm baûo tính hieäu quả, phaûi baûo döôõng noù ñònh kyø. 1. PHÖÔNG PHAÙP THAY NHÔÙT Neáu ñoäng cô nguoäi haâm noùng ñoäng cô vaøi phuùt. Coøn neáu ñoäng cô quaù noùng, ñeå noù hôi nguoäi roài môùi tieán haønh thay nhôùt ñeå ñaûm baûo tuoåi thoï cuûa ñoäng cô. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 142  Thaùo naép ñoã nhôùt ôû caùc-te ñaäy naép maùy.  Cho xe leân caàu naâng neáu coù vaø naâng xe vöøa taàm.  Duøng moät caùi khai ñeå höùng nhôùt.  Nôùi loûng oác xả nhôùt ra töø töø vaø traùnh nhôùt vaêng xuoáng neàn.  Thay môùi ñeäm laøm kín vaø xieát chaët oác xaû nhôùt vaøo caùc-te.  Lau saïch xung quanh oác xaû nhôùt tröôùc khi haï xe.  Chaâm moät löôïng nhôùt vaøo ñoäng cô ñuùng dung löôïng cuùa noù. Lau saïch xung quanh vaø xieát chaët naép ñoã nhôùt.  Khôûi ñoäng ñoäng cô khoaûng hai phuùt vaø sau ñoù taét maùy.  Ñôïi khoaûng 5 phuùt vaø duøng que thaêm nhôùt kieåm tra laïi löôïng nhôùt trong caùc-te vaø kieåm tra laïi ñoä kín cuûa oác xaû nhôùt. 2. PHÖÔNG PHAÙP THAY LOÏC NHÔÙT Trong quaù trình ñoäng cô laøm vieäc, caùc chaát baån nhö muïi than, maït kim loaïi..laøm baån daàu laøm trôn. Caùc chaát naøy seõ tích tuï trong loõi loïc vaø laâu ngaøy seõ laøm maát hieäu quaû cuûa loõi loïc. Do ñoù phaûi thay loïc nhôùt ñuùng ñònh kyø. a) Duøng moät khai chöùa nhôùt vaø söû duïng duïng cuï chuyeân duøng ñeå thaùo loïc nhôùt ra khoûi thaân maùy. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 143 b) Lau saïch beà maët choã laép gheùp loïc daàu. c) Duøng tay thoa moät lôùp daàu nhôùt moûng leân joint laøm kín cuûa loïc nhôùt môùi. d) Duøng tay vaën loïc nhôùt vaøo thaân maùy cho ñeán khi caûm thaáy coù söùc caûn. Duøng caûo loïc nhôùt xieát theâm ¾ voøng. e) Khôûi ñoäng ñoäng cô trong khoaûng thôøi gian laø 2 phuùt. f) Döøng ñoäng cô khoaûng 5 phuùt. Kieåm tra ñoä kín cuûa loïc nhôùt vaø duøng que thaêm kieåm tra laïi möïc nhôùt trong ñoäng cô. 3. KIEÅM TRA ÑOÄ KÍN HEÄ THOÁNG LAØM TRÔN Kieåm tra ñoä kín cuûa caùc boä phaän sau:  Joint laøm kín caùc-te ñaäy naép maùy.  Kieåm tra ñoä kín cuûa naép ñoå nhôùt.  Phôùt laøm kín boä chia ñieän.  Phôùt chaän nhôùt ñaàu truïc cam.  Söï roø ræ nhôùt ôû ñaàu truïc khuyûu.  Söï roø ræ nhôùt ôû ñuoâi truïc khuyûu.  Ñoä kín cuûa joint caùc-te nhôùt vaø ñai oác xaû nhôùt.  Ñoä kín cuûa caûm bieán aùp suaát nhôùt Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 144 II. KIEÅM TRA HEÄ THOÁNG LAØM TRÔN KIEÅM TRA AÙP SUAÁT NHÔÙT 1. Thaùo caûm bieán aùp suaát nhôùt. 2. Gaù chaët ñoàng hoà ño aùp suaát nhôùt vaøo loã caûm bieán aùp suaát nhôùt. 3. Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø laøm aám, ñeå ñaït nhieät ñoä bình thöôøng. 4. AÙp suaát nhôùt ôû toác ñoä caàm chöøng phaûi lôùn hôn 0,3Kg/cm2. 5. ÔÛ soá voøng quay 3000 voøng phuùt, aùp suaát nhôùt töø 2,5 ñeán 5,0 Kg/cm2. 6. Thaùo ñoàng hoà ño. Laøm saïch nhôùt xung quanh loã caûm bieán. 7. Thoa moät lôùp keo laøm kín vaøo phaàn ren caûm bieán vaø laép noù trôû laïi vò trí. Kieåm tra laïi söï roø ræ nhôùt. KIEÅM TRA BÔM NHÔÙT Khi thaùo raõ ñoäng cô, chuùng ta phaûi tieán haønh kieåm tra bôm nhôùt. Ña soá ñoäng cô ngaøy nay bôm nhôùt ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc khuyûu vaø ñöôïc boá trí ôû ñaàu thaân maùy. Trong quaù trình kieåm tra aùp löïc nhôùt, neáu aùp löïc nhôùt thaáp laø do khe hôû laép gheùp caùc chi tieát lôùn hoaëc do bôm nhôùt vaø boä ñieàu hoaø aùp suaát nhôùt bò hoûng. Neáu thaáy caàn thieát, chuùng ta kieåm tra noù nhö sau. a) Xaû nhôùt ra khoûi caùc-te chöùa nhôùt nhö ñaõ höôùng daãn. b) Thaùo caùc boä phaän coù lieân quan. c) Thaùo caùc-te chöùa nhôùt ra khoûi thaân maùy. d) Thaùo löôùi loïc vaø taám che. e) Thaùo cô caáu truyeàn ñoäng truïc cam. f) Thaùo bôm nhôùt ra khoûi thaân maùy. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 145 g) Thaùo van an toaøn. h) Thaùo baùnh raêng daãn ñoäng vaø bò ñoäng cuûa bôm nhôùt.  Duøng caên laù kieåm tra khe hôû giöõa baùnh raêng vaø voû bôm. Khe hôû toái ña khoâng vöôït quaù 0,20mm.  Duøng caên laù kieåm tra khe hôû giöõa hai raêng cuûa bôm nhôùt. Khe hôû naøy toái ña laø 0,20mm. Neáu thaáy caàn thieát thay bôm môùi. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 146  Kieåm tra khe hôû giöõa voû bôm vaø beà maët caùc baùnh raêng. Khe hôû naøy khoâng ñöôïc vöôït quaù 0,15mm. i) Thay môùi phôùt chaän nhôùt ñaàu truïc bôm. j) Thay môùi joint laøm kín vaø laép raùp bôm trôû laïi. k) Thay joint laøm kín vaø laép bôm nhôùt vaøo thaân maùy. l) Laép löôùi loïc vaø caùc boä phaän coøn laïi. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 147 KIEÅM TRA BOÄ LAØM MAÙT NHÔÙT BAÈNG NÖÔÙC  Thaùo caùc boä phaän coù lieân quan.  Taùch hai ñöôøng nöôùc ñeán boä laøm maùt nhôùt.  Thaùo van an toaøn, ñeäm kín, boä laøm maùt vaø voøng laøm kín ra khoûi thaân maùy.  Kieåm tra van an toaøn: Duøng vaät cöùng ñaåy van an toaøn, neáu noù bò keït cöùng thì thay van môùi.  Kieåm tra boä laøm maùt coù bò hoûng, ngheït thì thay môùi. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 148  Thay môùi voøng laøm kín cuûa boä laøm maùt.  Thoa moät lôùp nhôùt moûng leân phaàn ren cuûa van an toaøn. Laép van an toaøn vaø boä laøm maùt vaøo thaân maùy.  Noái hai ñöôøng nöôùc laøm maùt vaøo boä laøm maùt.  Tieáp tuïc laép caùc boä phaän coøn laïi. TÌM MAÏCH DAÀU LAØM TRÔN Phaûi naém thaät vöõng maïch daàu laøm trôn ñoäng cô. Neáu maïch daàu quaù baån, coù maït kim loaïi hoaëc bò taéc thì ñoäng cô seõ bò hoûng raát nhanh choùng. Heä thoáng laøm trôn-Kieåm tra & Baûo döôõng 149 KIEÅM TRA MAÏCH ÑIEÄN ÑEØN BAÙO AÙP SUAÁT NHÔÙT Neáu ñeøn vaãn saùng khi ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng, chuùng ta kieåm tra nhö sau: 1) Thaùo giaéc noái ñeán contact aùp suaát nhôùt vaø xoay contact maùy On thì ñeøn phaûi taét. 2) Duøng daây ñieän noái giaéc gim ñieän töø ñeøn baùo ra maùt thì ñeøn baùo phaûi saùng. 3) Ño ñieän trôû cuûa contact aùp suaát nhôùt khi ñoäng cô döøng thì phaûi lieân tuïc. 4) Kieåm tra söï khoâng lieân tuïc cuûa cotact aùp suaát nhôùt khi ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng. 5) Khi aùp suaát nhôùt treân 0,5Kg/cm2, contact aùp suaát nhôùt phaûi khoâng lieân tuïc. Neáu khoâng ñuùng theo yeâu caàu thì thay môùi contact aùp suaát nhôùt. Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 150 CHÖÔNG 8 HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT A. KHAÙI QUAÙT Trong quaù trình ñoäng cô laøm vieäc, lieân tieáp coù söï ñoát chaùy nhieân lieäu trong caùc xy lanh ñeå bieán naêng löôïng nhieät thaønh cô naêng. Nhieät ñoä cuûa khí chaùy coù theå leân ñeán 2500°C, trong toaøn boä nhieät löôïng naøy chæ coù khoaûng 25% bieán thaønh coâng coù ích, vaøo khoaûng 45% löôïng nhieät bò toån thaát trong khí thaûi hoaëc ma saùt vaø khoaûng 30% nhieät löïông coøn laïi truyeàn cho caùc chi tieát cuûa ñoäng cô. Löôïng nhieät do caùc chi tieát ñoäng cô haáp thu, phaûi ñöôïc truyeàn ra moâi tröôøng beân ngoaøi ñeå traùnh söï quaù nhieät cho caùc chi tieát vaø daãn ñeán söï keït boù. Vì vaäy, heä thoáng laøm maùt ñöôïc thieát laäp ñeå laøm nguoäi ñoäng cô nhaèm ngaên caûn söï quaù nhieät. Heä thoáng laøm maùt ñöôïc söû duïng phoå bieán hieän nay laø kieåu laøm maùt baèng chaát loûng vaø laøm maùt baèng khoâng khí. B. HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT BAÈNG KHOÂNG KHÍ ÔÛ kieåu naøy, löôïng nhieät töø ñoäng cô ñöôïc truyeàn tröïc tieáp ra moâi tröôøng xung quanh. Ñeå caûi thieän söï daãn nhieät töø xy lanh vaø naép maùy ra moâi tröôøng, xy lanh vaø naép maùy ñöôïc cheá taïo baèng hôïp kim nheï vaø xung quanh ñöôïc boá trí raát nhieàu caùnh taûn nhieät ñeå gia taêng dieän tích beà maët laøm maùt. Heä thoáng laøm maùt baèng khoâng khí ñöôïc söû duïng haàu heát ôû caùc loaïi xe gaén maùy, xe quaân söï vaø ôû moät soá xe du lòch. Khoâng khí laøm maùt phaûi ñöôïc daãn höôùng baèng caùc taám saét moûng boá trí xung quanh xy lanh vaø naép maùy. Doøng khoâng khí laøm maùt ñoäng cô chòu aûnh höôûng raát nhieàu ñeán caùc yeáu toá nhö toác ñoä di chuyeån cuûa xe vaø nhieät ñoä cuûa moâi tröôøng. Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 151 C. HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT BAÈNG CHAÁT LOÛNG Chaát loûng laøm maùt ñöôïc daãn xung quanh caùc xy lanh vaø beân trong naép maùy. Heä thoáng laøm maùt seõ laáy ñi moät soá löôïng nhieät do quaù trình chaùy sinh ra vaø giöõ cho ñoäng cô ôû moät nhieät ñoä oån ñònh thích hôïp nhaát. Neáu heä thoáng laøm maùt bò hoûng, ñoäng cô seõ quaù nhieät. Khi nhieät ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô quaù thaáp, toån thaát nhieät seõ lôùn, quaù trình chaùy khoâng troïn veïn vaø chaát löôïng cuûa hoãn hôïp chaùy keùm. Tröôùc kia ngöôøi ta söû duïng chaát loûng laø nöôùc. Ngaøy nay chaát loûng laøm maùt thöôøng söû duïng laø hôïp chaát cuûa etylenglucol vaø nöôùc. Loaïi naøy coù ñaëc ñieåm laø laøm giaûm ñieåm ñoâng laïnh cuûa nöôùc vaø laøm taêng ñieåm soâi cuûa noù, giuùp boâi trôn bôm nöôùc vaø choáng söï ræ seùt beân trong ñoäng cô. Moät soá ñoäng cô ngöôøi ta söû duïng chaát laøm maùt laø Organic Acide Technology. Chaát laøm maùt OAT ñöôïc cheá taïo ñeå keùo daøi tuoåi thoï cuûa chaát laøm maùt, giaûm Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 152 ñöôïc coâng vieäc baûo döôõng. Chaát naøy coù maøu da cam noù ñöôïc pha vôùi moät soá phuï gia ñaëc bieät ñeå boâi trôn, choáng ræ seùt. Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, neáu nhieät ñoä ñoäng cô thaáp, van haèng nhieät ñoùng. Chaát loûng laøm maùt chæ tuaàn hoaøn ôû beân trong ñoäng cô vaø khoang söôûi aám haønh khaùch. Khi nhieät ñoä ñoäng cô cao, van haèng nhieät seõ môû vaø nöôùc laøm maùt töø ñoäng cô ñi ra keùt nöôùc, löôïng nhieät töø chaát loûng seõ truyeàn qua ñöôøng oáng ñeán caùc caùnh taûn nhieät vaø ñöôïc khoâng khí mang ñi. Phaàn döôùi cuûa keùt laøm maùt ñöôïc daãn ñeán bôm nöôùc. Bôm nöôùc seõ ñaåy nöôùc ñi xung quanh xy lanh leân naép maùy. Coù hai caùch boá trí van haèng nhieät: BOÁ TRÍ ÔÛ ÑÖÔØNG NÖÔÙC VAØO Ngaøy nay loaïi naøy ñöôïc söû duïng phoå bieán. Treân van haèng nhieät coù boá trí van chuyeån doøng. Khi ñoäng cô laïnh, van haèng nhieät ñoùng vaø van chuyeån doøng môû. Döôùi taùc duïng cuûa aùp suaát bôm nöôùc seõ qua maïch taét vaø tuaàn hoaøn trong heä thoáng. Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 153 BOÁ TRÍ ÔÛ ÑÖÔØNG NÖÔÙC RA TREÂN NAÉP MAÙY Tröôøng hôïp ñoäng cô laïnh, luùc naøy van haèng nhieät ñoùng neân chaát loûng laøm maùt khoâng theå ra keùt laøm maùt maø noù ñi qua ñöôøng nöôùc ñi taét ñeå trôû laïi maïch taét cuûa bôm. Khi ñoäng cô noùng, van haèng nhieät môû. Chaát loûng laøm maùt töø trong ñoäng cô thoaùt ra keùt nöôùc vaø moät löôïng nhoû seõ qua maïch taét trôû laïi bôm. Ñoái vôùi caùch boá trí van haèng nhieät kieåu naøy thì ñöôøng nöôùc ñi taét qua bôm nhoû so vôùi loaïi coù van chuyeån doøng. I. BÔM NÖÔÙC Bôm ñöôïc söû duïng laø kieåu bôm li taâm. Chaát loûng laøm maùt ñöôïc cung caáp ñeán cöûa vaøo cuûa bôm. Khi bôm quay döôùi taùc duïng cuûa löïc li taâm laøm cho nöôùc bò vaêng ra meùp ngoaøi cuûa caùc caùnh vaø noù ñöôïc ñaåy vaøo thaân maùy cuûa ñoäng cô. II. VAN HAÈNG NHIEÄT Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 154 Nhieät ñoä laøm vieäc cuûa chaát loûng laøm maùt thay ñoåi tuøy theo loaïi ñoäng cô. Hieäu suaát laøm vieäc cuûa ñoäng cô ñaït cao nhaát khi nhieät ñoä cuûa chaát loûng laøm maùt töø 85 ñeán 95°C. Khi khôûi ñoäng ôû nhieät ñoä thaáp, nhieät ñoä laøm maùt phaûi ñöôïc gia taêng moät caùch nhanh choùng, nhaát laø ñoäng cô laøm vieäc ôû ñieàu kieän thôøi tieát laïnh. Vì vaäy, van haèng nhieät ñöôïc thieát keá ñeå gia taêng nhieät ñoä ñoäng cô nhanh choùng vaø giöõ nhieät ñoä ñoäng cô luoân oån ñònh. Van haèng nhieät coù hai kieåu: Loaïi coù keøm theo van chuyeån doøng vaø loaïi khoâng coù van chuyeån doøng. Loaïi coù van chuyeån doøng Loaïi khoâng coù van chuyeån doøng Van haèng nhieät laø loaïi van ñoùng vaø môû töï ñoäng theo nhieät ñoä nöôùc laøm maùt. Noù ñöôïc boá trí ôû giöõa keùt nöôùc vaø ñoäng cô. Khi nhieät ñoä thaáp van seõ ñoùng ñeå ngaên caûn nöôùc laøm maùt ra keùt nöôùc. Khi nhieät ñoä gia taêng, noù môû vaø nöôùc laøm maùt chaûy ra keùt nöôùc. Van haèng nhieät ñöôïc môû bôûi moät chaát saùp 2 (Wax) raát nhaïy caûm vôùi nhieät ñoä ñöôïc boá trí beân trong moät xy lanh. Khi ñoäng cô laïnh, chaát saùp naøy coù daïng raén vaø loø xo laøm cho van ñoùng laïi. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt gia taêng, chaát saùp seõ chaûy ra daïng loûng vaø giaõn nôû. Söï giaõn nôû naøy seõ ñaåy van xuoáng vaø van môû ñeå cho pheùp nöôùc laøm maùt töø keùt nöôùc luaân chuyeån trong ñoäng cô. Treân van haèng nhieät coù boá trí moät van xaû khí. Noù duøng ñeå xaû boït khí trong heä thoáng laøm maùt, khi nöôùc laøm maùt ñöôïc ñoå theâm vaøo heä thoáng. Neáu coù khoâng khí trong heä thoáng laøm maùt, ñaàu naëng cuûa van xaû khí seõ rôùt xuoáng cho pheùp khoâng khí thoaùt ra. Khi ñoäng cô laøm vieäc, aùp löïc töø bôm nöôùc ñaåy van trôû laïi vò trí van ñoùng. III. QUAÏT LAØM MAÙT Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 155 Quaït laøm maùt duøng ñeå huùt khoâng khí maùt töø beân ngoaøi qua beà maët cuûa keùt nöôùc ñeå thu nhieät töø chaát laøm maùt. Soá löôïng caùnh quaït töø 4 trôû leân ñeå taêng coâng suaát laøm maùt. Xung quanh ñaàu caùnh quaït ñöôïc bao kín ñeå taäp trung khoâng khí ñi qua keùt nöôùc. IV. DAÃN ÑOÄNG QUAÏT LAØM MAÙT Hieän nay coù nhieàu phöông phaùp ñeå daãn ñoäng quaït laøm maùt.  Duøng ñoäng cô ñieän moät chieàu 12 voân.  Daãn ñoäng quaït baèng khôùp thuyû löïc.  Duøng thuyû löïc vaø cô khí.  Ñieàu khieån quaït baèng maùy tính keát hôïp vôùi ñoäng cô ñieän Daãn ñoäng baèng cô khí Cô khí keát hôïp vôùi thuyû löïc 1. ÔÛ caùc ñoäng cô cuõ, quaït laøm maùt ñöôïc daãn ñoäng baèng cô khí. Ngöôøi ta söû duïng daây ñai V ñeå truyeàn chuyeån ñoäng töø pu li truïc khuyûu ñeán quaït laøm maùt. 2. Tröôøng hôïp ñoäng cô ñaët doïc, ngöôøi ta hay söû duïng phöông phaùp daãn ñoäng quaït baèng cô khí keát hôïp vôùi moät khôùp thuyû löïc. Khi nhieät ñoä ñoäng cô thaáp, quaït ñöôïc giöõ quay ôû toác ñoä chaäm ñeå nhieät ñoä ñoäng cô taêng nhanh vaø giaûm tieáng oàn. Khi nhieät ñoä cuûa khoâng khí cao, toác ñoä quaït ñöôïc gia taêng ñeå taêng khaû naêng laøm maùt keùt nöôùc ñaït ñöôïc hieäu quaû hôn. 3. Neáu ñoäng cô ñaët ngang, ngöôøi ta thöôøng söû duïng phöông phaùp daãn ñoäng baèng ñoäng cô ñieän moät chieàu 12voân. Kieåu naøy hieän nay söû duïng khaù thoâng duïng. Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 156  Khi nhieät ñoä ñoäng cô döôùi 80°C contact nhieät ñoä nöôùc ôû traïng thaùi ñoùng. Do vaäy, khi contact ôû vò trí IG2, rô le chính cuûa quaït ñoùng nhöng rô le quaït laøm maùt môû, neân khoâng coù doøng ñieän cung caáp cho moâ tô quaït neân quaït laøm maùt ñöùng yeân.  Trong quaù trình ñoäng cô hoaït ñoäng, nhieät ñoä nöôùc laøm maùt taêng daàn. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt ñaït 90°C, contact nhieät môû neân rô le quaït laøm maùt ñoùng: Luùc naøy coù doøng ñieän töø accu -> rô le chính cuûa quaït-> tieáp ñieåm cuûa rô le quaït laøm maùt -> cung caáp ñieän cho moâ tô -> quaït quay. Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 157 V. KEÙT NÖÔÙC Nöôùc noùng ñi qua caùc aùo nöôùc seõ ñöôïc daãn ra keùt laøm maùt. Keùt laøm maùt bao goàm ngaên chöùa phía treân, ngaên chöùa phía döôùi vaø caùc oáng daãn nöôùc boá trí ôû giöõa. Nöôùc noùng töø naép maùy ñöôïc daãn vaøo phaàn treân cuûa keùt nöôùc. Phía treân keùt coù boá trí moät naép ñeå naïp nöôùc môùi, noù cuõng ñöôïc noái vôùi thuøng nöôùc döï tröõ baèng oáng cao su. Ngaên nöôùc phía döôùi ñöôïc noái vôùi bôm nöôùc cuûa ñoäng cô vaø coøn coù moät van ñeå xaû nöôùc. Heä thoáng laøm maùt – Kieåm tra baûo ñöôõng vaø söûa chöõa 158 VI. THUØNG NÖÔÙC DÖÏ TRÖÕ Thuøng nöôùc döï tröõ ñöôïc noái vôùi keùt nöôùc baèng oáng cao su. Khi van giaûm aùp trong naép keùt nöôùc môû, nöôùc töø keùt seõ ñöôïc daãn ñeán thuøng döï tröõ. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt giaûm, nöôùc...äng laïnh vaø sau khôûi ñoäng. KHI KHÔÛI ÑOÄNG Khi ñaïp ga ñeå khôûi ñoäng ôû nhieät ñoä döôùi 30˚C, loø xo löôõng kim ñaåy cô caáu laøm böôùm gioù ñoùng kín. Ñoä chaân khoâng sau böôùm gioù laøm cho nhieân lieäu phun ra töø maïch toác ñoä chaäm vaø maïch toác ñoä cao sô caáp nhieàu neân hoãn hôïp giaøu nhieân lieäu giuùp ñoäng cô khôûi ñoäng deã daøng. SAU KHÔÛI ÑOÄNG Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, doøng ñieän töø cöïc L cuûa maùy phaùt ñieän cung caáp ñeán ñieän trôû laøm cho nhieät ñoä cuûa loø xo löôõng kim baét ñaàu taêng daàn. Khi löôõng kim noùng, noù cuoän laïi vaø thaû tay ñoøn ñieàu khieån böôùm gioù laøm cho böôùm gioù môû töø töø döôùi taùc duïng cuûa troïng löôïng cuûa noù vaø löïc ñaåy cuûa khoâng khí. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 180 Khi böôùm gioù môû lôùn daàn, söï laøm giaøu hoãn hôïp giaûm cho ñeán khi caùnh böôùm gioù môû toái ña. Moät nhieät ñieän trôû döông ñöôïc maéc noái tieáp vôùi daây ñieän trôû. Khi nhieät ñoä daây ñieän trôû taêng, ñieän trôû cuûa nhieät ñieän trôû cuõng taêng ñeå laøm giaûm doøng ñieän cung caáp qua daây ñieän trôû khi caùnh böôùm gioù môû hoaøn toaøn. Sau khôûi ñoäng, neáu böôùm gioù môû töø töø, ñoäng cô seõ taét maùy do hoãn hôïp quaù giaøu. Ñeå traùnh tröôøng hôïp naøy, beân ngoaøi boä cheá hoaø khí ngöôøi ta coù boá trí cô caáu CB. Cô caáu CB seõ ñieàu khieån böôùm gioù môû moät phaàn sau khi khôûi ñoäng ñeå boå xung theâm moät löôïng khoâng khí cho ñoäng cô. CÔ CAÁU ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ MOÄT PHAÀN CB Cô caáu CB coù hai maøng ñieàu khieån böôùm gioù theo hai nhieät ñoä khaùc nhau. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 181 Sau khôûi ñoäng, neáu nhieät ñoä nöôùc laøm maùt döôùi 17°C , TVSV ñoùng neân maøng B khoâng hoaït ñoäng. Ñoä chaân khoâng sau böôùm ga truyeàn qua moät loã tieát löu vaø taùc duïng leân maøng A laøm cho maøng dòch chuyeån töø töø laøm cho caùnh böôùm gioù môû nheï. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt treân 17°C, TVSV môû. Döôùi taùc duïng cuûa ñoä chaân khoâng, maøng B dòch chuyeån laøm cho caùnh böôùm gioù môû lôùn hôn. Neáu nhö oâtoâ hoaït ñoäng sau khôûi ñoäng laïnh, löôïng khoâng khí cung caáp khoâng ñuû so vôùi löôïng nhieân lieäu cung caáp töø maïch chính vaø bôm taêng toác. Nhö vaäy hoãn hôïp quaù giaøu vaø ñoäng cô seõ bò söôïng hoaëc bò cheát khi caùnh böôùm ga môû ñoät ngoät. Ñeå traùnh ñieàu naøy, böôùm gioù phaûi ñöôïc môû nheï ñeå taêng löôïng khoâng khí naïp khi caùnh böôùm ga môû lôùn. Cô caáu naøy ñöôïc goïi laø cô caáu khoâng taûi. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 182 Khi böôùm ga sô caáp môû lôùn, tay ñoøn böôùm ga sô caáp di chuyeån theo taùc ñoäng leân cam caàm chöøng nhanh, laøm cam laät ngang keùo böôùm gioù môû ñeå cung caáp theâm moät löôïng khoâng khí cho ñoäng cô. CÔ CAÁU ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ HOAØN TOAØN CO Neáu heä thoáng ñieàu khieån böôùm gioù töï ñoäng coù moät vaøi sai soùt, böôùm gioù seõ môû khoâng ñuùng khi ñoäng cô ñaõ noùng, laøm cho hoãn hôïp giaøu. Ñeå khaéc phuïc ñieàu naøy, ngöôøi ta duøng cô caáu ñieàu khieån caùnh böôùm gioù môû hoaøn toaøn (Choke Opener). Noù seõ ñieàu khieån böôùm gioù môû khi ñoäng cô noùng. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt döôùi 68°C, van nhieät ñieàu khieån chaân khoâng TVSV (Thermostatic Vacuum Switch Valve) ñoùng, neân cô caáu ñieàu khieån böôùm gioù môû hoaøn toaøn khoâng laøm vieäc. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt treân 68°C, TVSV môû. Ñoä chaân khoâng töø ñöôøng oáng naïp ñöôïc daãn ñeán boä CO laøm maøng dòch chuyeån vaø böôùm gioù ñöôïc môû hoaøn toaøn. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 183 VIII. CÔ CAÁU CAÀM CHÖØNG NHANH Sau khôûi ñoäng laïnh, nhieät ñoä ñoäng cô thaáp neân ma saùt trong ñoäng cô lôùn. Vì vaäy, phaûi gia taêng toác ñoä caàm chöøng ñeå ñoäng cô hoaït ñoäng ñöôïc toát hôn baèng caùch ngöôøi ta söû duïng cô caáu caàm chöøng nhanh. Khi khôûi ñoäng laïnh, neáu chuùng ta ñaïp ga vaø buoâng noù, böôùm gioù seõ bị loø xo löôõng kim ñaåy neân ñoùng hoaøn toaøn. Khi böôùm gioù ñoùng, noù seõ keùo thanh ñöùng laøm cho cam caàm chöøng nhanh xoay. Vì vaäy khi buoâng baøn ñaïp ga thì caàn cam seõ tì vaøo cam caàm chöøng nhanh laøm cho böôùm ga môû nheï neân toác ñoä ñoäng cô ñöôïc gia taêng. Khi ñoäng cô noùng, noù vaãn hoaït ñoäng ôû cheá ñoä caàm chöøng nhanh. Neáu chuùng ta ñaïp ga, böôùm gioù seõ ñaåy thanh ñöùng laøm cam caàm chöøng nhanh xoay naèm ngang laøm böôùm ga ñoùng kín vaø ñoäng cô hoaït ñoäng ôû cheá ñoä caàm chöøng. IX. CÔ CAÁU ÑIEÀU KHIEÅN VÒ TRÍ BÖÔÙM GA TP Khi giaûm toác, ñoä chaân khoâng sau böôùm ga raát lôùn. Nguyeân nhaân naøy laøm cho löôïng nhieân lieäu cung caáp töø loã caàm chöøng taêng maïnh, nhieân lieäu chaùy khoâng heát laøm gia taêng söï tieâu hao nhieân lieäu vaø gaây oâ nhieåm moâi tröôøng. Ñeå khaéc phuïc ngöôøi ta duøng moät cô caáu ñeå ñieàu khieån caùnh böôùm ga kheùp laïi töø töø. Cô caáu naøy ñöôïc goïi laø cô caáu TP (Throttle Positioner). Khi giaûm toác, böôùm ga bò vít ñieàu chænh TP chaän laïi neân khoâng theå kheùp laïi ñöôïc. Trong thôøi ñieåm naøy, ñoä chaân khoâng sau böôùm ga truyeàn qua ñöôøng oáng tôùi loã tieát löu. Do loã tieát löu raát beù, neân ñoä chaân khoâng truyeàn ñeán maøng TP chaäm laøm cho Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 184 maøng dòch chuyeån töø töø neân caùnh böôùm ga cuõng kheùp laïi töø töø. Söï ñieàu khieån böôùm ga ñoùng töø töø laøm cho toác ñoä ñoäng cô giaûm chaäm traùnh ñöôïc söï ñaäm ñaëc cuûa hoãn hôïp khi giaûm toác. ÔÛ moät soá ñoäng cô ngöôøi ta söû duïng boä giaûm chaán DP (Dash Pot) ñeå thay theá cho boä TP. Khi böôùm ga môû lôùn maøng DP chuyeån ñoäng ñi leân, luùc naøy khoâng khí qua loã tieát löu vaø van moät chieàu ñeå ñeán maøng DP. Khi ñoäng cô giaûm toác, loø xo coù xu höôùng keùo maøng veà vò trí ban ñaàu, nhöng do van moät chieàu ñoùng vaø khoâng khí chæ thoaùt ra khoûi maøng qua loã tieát löu, neân maøng di chuyeån chaäm , laøm böôùm ga kheùp laïi töø töø. X. BÔM TAÊNG TOÁC PHUÏ AAP Noù duøng hoå trôï theâm moät löôïng nhieân lieäu vôùi bôm taêng toác chính khi nhieät ñoä ñoäng cô döôùi 68°C. Khi caùnh böôùm ga môû nhoû ñoä chaân khoâng töø ñöôøng oáng naïp truyeàn ñeán buoàng A laøm maøng dòch chuyeån vaø loø xo bò neùn laïi. Söï dòch chuyeån cuûa maøng laøm van thoaùt ñoùng vaø van naïp môû, nhieân lieäu töø buoàng phao ñieàn ñaày vaøo buoàng B. Khi böôùm ga môû ñoät ngoät laøm ñoä chaân khoâng trong ñöôøng oáng naïp giaûm maïnh, neân loø xo neùn maøng trôû veà vò trí ban ñaàu laøm van naïp ñoùng vaø van thoaùt môû, nhieân lieäu ñöôïc phun ra khoûi voøi phun ñeå hoå trôï theâm nhieân lieäu. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 185 Bôm taêng toác phuï khoâng hoaït ñoäng khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt treân 68°C do TVSV ñoùng. C. KIEÅM TRA BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ 1. KIEÅM TRA MÖÏC NHIEÂN LIEÄU TRONG BUOÀNG PHAO Möïc nhieân lieäu trong buoàng phao laø moät thoâng soá khoâng ñoåi. Neáu möïc nhieân lieäu bò sai leäch, chuùng ta ñieàu chænh laïi cho ñuùng baèng caùch uoán caàn ôû phao xaêng ñeå thay ñoåi vò trí cuûa van. ÔÛ moät soá boä cheá hoøa khí ñeá van coù theå thay ñoåi ñöôïc, khi thay ñoåi vò trí cuûa ñeá van töùc thay ñoåi möùc nhieân lieäu trong buoàng phao. 2. KIEÅM TRA CÔ CAÁU ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ TÖÏ ÑOÄNG Boä ñieàu khieån böôùm gioù môû töï ñoäng duøng ñeå ñieàu khieån löôïng hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô khi khôûi ñoäng, sau khôûi ñoäng vaø trong giai ñoaïn laøm aám. a. Thaùo ñaàu noái ñieän ñeán boä ñieàu khieån böôùm gioù môû töï ñoäng. b. Duøng ñoàng hoà kieåm tra ñieän trôû cuoän daây nhieät. R = 17 – 19 Ω ôû nhieät ñoä 20°C. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 186 c. Noái laïi ñaàu noái ñieän. d. Khôûi ñoäng ñoäng cô. e. Kieåm tra böôùm gioù baét ñaàu môû vaø ñoä noùng cuûa boä ñieàu khieån böôùm gioù môû töï ñoäng. 3. KIEÅM TRA BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ MOÄT PHAÀN Boä ñieàu khieån caùnh böôùm gioù môû moät phaàn duøng ñeå ñieàu khieån böôùm gioù môû nheï sau khi khôûi ñoäng. a. Khôûi ñoäng ñoäng cô. b. Khi ñoäng cô laïnh, thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng cung caáp ñeán maøng, caùnh böôùm gioù phaûi kheùp laïi. c. Noái laïi ñöôøng oáng chaân khoâng vaø kieåm tra söï di chuyeån cuûa böôùm gioù trong thôøi gian töø 1 ñeán 5 giaây. d. Döøng ñoäng cô. 4. KIEÅM TRA BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ MOÄT PHAÀN KIEÅU 2 MAØNG a. Khôûi ñoäng ñoäng cô. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 187 b. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt döôùi 5°C thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán maøng B, böôùm gioù khoâng di chuyeån. c. Noái ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán maøng B. d. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán maøng A vaø kieåm tra söï di chuyeån cuûa böôùm gioù. e. Noái laïi ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán maøng A vaø kieåm tra söï di chuyeån cuûa böôùm gioù trong thôøi gian töø 1 ñeán 5 giaây. f. Döøng ñoäng cô. 5. KIEÅM TRA BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ HOAØN TOAØN a. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán boä CO. b. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt döôùi 40°C. Ñaïp ga vaø buoâng chaân ga ñeå cho caùnh böôùm gioù kheùp laïi. c. Khôûi ñoäng ñoäng cô. d. Noái laïi ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán boä CO vaø kieåm tra böôùm gioù khoâng di chuyeån. e. Döøng ñoäng cô. 6. KIEÅM TRA BÔM TAÊNG TOÁC PHUÏ a. Nhieät ñoä nöôùc laøm maùt döôùi 40°C. b. Khôûi ñoäng ñoäng cô. c. Boùp ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán boä AAP vaø döøng ñoäng cô. d. Buoâng tay thaû ñöôøng oáng. e. Kieåm tra nhieân lieäu phun ra töø bôm taêng toác. f. Döøng ñoäng cô. 7. KIEÅM TRA VAN ÑIEÀU KHIEÅN THOÂNG KHÍ OVCV a. Thaùo ñöôøng oáng ñeán boä OVCV b. Thoåi khoâng khí vaøo vaø kieåm tra boä OVCV laø môû. c. Khôûi ñoäng ñoäng cô. d. Khi ñoäng cô ôû toác ñoä caàm chöøng. Thoåi khoâng khí vaøo vaø kieåm tra boä OVCV laø ñoùng. e. Döøng ñoäng cô. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 188 f. Thaùo ñaàu noái ñieän ñeán boä OVCV vaø kieåm tra ñieän trôû cuûa cuoän daây. R = 63 - 73Ω g. Noái laïi ñöôøng oáng vaø ñaàu noái ñieän. 8. KIEÅM TRA BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ MOÄT PHAÀN KHI ÑOÄNG CÔ NOÙNG a. Cho ñoäng cô hoaït ñoäng ñeå ñaït nhieät ñoä bình thöôøng. b. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng töø maøng B cuûa boä CB vaø kieåm tra söï kheùp laïi cuûa böôùm gioù. c. Noái ñöôøng oáng trôû laïi maøng B. d. Döøng ñoäng cô. 9. KIEÅM TRA BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN BÖÔÙM GIOÙ MÔÛ HOAØN TOAØN KHI ÑOÄNG CÔ NOÙNG a. Cho ñoäng cô hoaït ñoäng ñeå ñaït nhieät ñoä bình thöôøng. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 189 b. Döøng ñoäng cô. c. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán boä CO. d. Xoay nheï böôùm ga. Khi böôùm ga môû, duøng tay ñaåy böôùm gioù ñoùng. Buoâng tay ga. e. Khôûi ñoäng ñoäng cô nhöng khoâng ñaïp baøn ñaïp ga. f. Noái laïi ñöôøng oáng chaân khoâng vaø kieåm tra söï di chuyeån cuûa böôùm gioù khi cam caàm chöøng nhanh ñöôïc thaû töø vò trí baäc thöù 3. g. Döøng ñoäng cô. 10. BÔM TAÊNG TOÁC PHUÏ KHI ÑOÄNG CÔ NOÙNG: AAP a. Laøm aám ñoäng cô ñeå ñaït ñöôïc nhieät ñoä bình thöôøng. b. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng töø boä AAP. c. Kieåm tra khoâng coù ñoä chaân khoâng baèng ngoùn tay cuûa baïn. d. Noái laïi ñöôøng oáng chaân khoâng. 11.KIEÅM TRA SÖÏ HOAÏT ÑOÄNG BÔM TAÊNG TOÁC PHUÏ AAP a. Khôûi ñoäng ñoäng cô. b. Thaùo ñöôøng oáng ñeán boä AAP. c. Cung caáp vaø nhaû tröïc tieáp chaân khoâng tôùi boä AAP ôû toác ñoä caàm chöøng. d. Kieåm tra coù söï thay ñoåi soá voøng quay ñoäng cô khi nhaû chaân khoâng. e. Noái ñöôøng oáng trôû laïi boä AAP. f. Döøng ñoäng cô. g. Khi kieåm tra, neáu khoâng ñuùng thì thay theá boä AAP. 12. KIEÅM TRA BÔM TAÊNG TOÁC CHÍNH Môû böôùm ga vaø kieåm tra nhieân lieäu phun ra töø voøi phun bôm taêng toác. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 190 13. KIEÅM TRA VAØ ÑIEÀU CHÆNH BOÄ CHOÁNG TRAÛ BÖÔÙM GA ÑOÄT NGOÄT DP Boä choáng traû böôùm ga ñoät ngoät duøng ñeå ñieàu khieån caùnh böôùm ga ñoùng töø töø khi giaûm toác. a. Khôûi ñoäng ñoäng cô. b. Môû böôùm ga cho ñeán khi caàn ga taùch khoûi boä DP. c. Thaû böôùm ga töø töø vaø kieåm tra söï chaïm caàn ga vôùi boä DP ôû soá voøng quay 2.300 v/p. d. Döøng ñoäng cô. e. Neáu toác ñoä khoâng ñuùng, ñieàu chænh laïi vò trí cuûa boä DP. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 191 CAÙC BOÄ PHAÄN CUÛA BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 192 Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 193 D. PHÖÔNG PHAÙP THAÙO BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ TÖØ ÑOÄNG CÔ Ñeå taùch boä cheá hoøa khí ra khoûi ñoäng cô, tröôùc tieân chuùng ta thöïc hieän moät soá coâng vieäc sau: 1. Xaû nöôùc laøm maùt ra khoûi ñoäng cô. 2. Thaùo loïc gioù. 3. Thaùo daây ga ra khoûi boä cheá hoøa khí. 4. Thaùo daây caùp töø hoäp soá töï ñoäng. 5. Thaùo ñaàu noái ñieän ñeán boä cheá hoøa khí. 6. Thaùo caùc ñöôøng oáng.  Ñöôøng nhieân lieäu cung caáp ñeán boä cheá hoøa khí.  OÁng noái tôùi boä OVCV.  Caùc ñöôøng oáng choáng oâ nhieåm. Caàn phaûi löu yù vò trí cuûa chuùng. 7. Nôùi loûng ñeàu caùc ñai oác vaø thaùo boä cheá hoøa khí ra khoûi ñöôøng oáng naïp. 8. Duøng vaûi che kín ñöôøng oáng naïp. E. THAÙO RAÕ BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ PHAÀN NAÉP BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ 1. Thaùo caùc cöïc ñieän ra khoûi ñaàu noái ñieän vaø chuù yù vò trí cuûa noù. 2. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán boä CB. 6. Thaùo caùc con vít laép gheùp phaàn treân boä cheá hoaø khí vôùi thaân cuûa noù. 3. Thaùo cô caáu truyeàn ñoäng boä CB. 4. Thaùo cô caáu truyeàn ñoäng töø cam caàm chöøng nhanh. 5. Thaùo loø xo. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 194  (1) Taám ñaùnh soá. (2) Giaù ñôû A. 7. Naâng phaàn treân boä cheá hoøa khí ra ngoaøi. Laáy ñeäm laøm kín. 8. Thaùo phao xaêng vaø van ra khoûi naép boä cheá hoøa khí. 9. Thaùo ñeá van vaø ñeäm laøm kín. Caàn chuù yù laø phaûi löïa choïn tuoác nô vít cho phuø hôïp vôùi coâng vieäc. 10. Thaùo piston cuûa maïch laøm ñaäm. Nôùi loûng vít giöõ.  Giöõ piston vaø thaùo boä chaän piston.  Thaùo piston vaø loø xo cuûa maïch laøm ñaäm. 11. Thaùo boä OVCV. 12. Thaùo taám ñaäy.  (3) Giaù ñôû B. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 195 13. Thaùo boä ñieàu khieån böôùm gioù môû toaøn phaàn. 14. Thaùo voû boä ñieàu khieån böôùm gioù môû töï ñoäng. Thaùo ba con vít.  Laáy voøng chaän, voû boä ñieàu khieån böôùm gioù, ñeäm kín 15. Thaùo boä ñieàu khieån böôùm gioù môû moät phaàn. Thaùo ba con vít, naép vaø ñeäm kín.  Thaùo voøng chöõ E, voøng chaän, voøng ñeäm vaø maøng. Vôùi kieåu hai maøng:  Thaùo 3 con vít, naép che, loø xo, maøng vaø voû boä CB. Thaùo voøng chöõ E, voøng chaän vaø maøng. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 196 THAÙO RAÕ PHAÀN THAÂN BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ 3. Thaùo oáng khueách taùn nhoû thöù caáp. Thaùo hai con vít. 1. Thaùo boä DP. 2. Thaùo caùc gic lô vaø van laøm ñaäm. a. Duøng SST thaùo gic lô chaïy chaäm (1). b. Thaùo van laøm ñaäm (b). c. Thaùo gic lô chính thöù caáp©. d. Thaùo ñai oác (d) vaø ñeäm laøm kín. e. Thaùo gic lô chính sô caáp (e). Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 197  Thaùo oáng khueách taùn nhoû. Ñeäm laøm kín. 4. Thaùo van Solenoid vaø ñeäm kín. 5. Thaùo boä ñieàu khieån böôùm ga thöù caáp.  Thaùo loø xo.  Thaùo hai con vít.  Taùch moái noái vaø thaùo boä ñieàu khieån böôùm ga thöù caáp. 6. Raõ boä ñieàu khieån böôùm ga thöù caáp. Thaùo 4 con vít.  Thaùo maøng . 7. Thaùo bôm taêng toác. 8. Thaùo nuùt. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 198 9. Thaùo bôm taêng toác phuï AAP.  Thaùo 3 con vít.  Voû bôm.  Loø xo. Maøng. 10. Thaùo maët kính buoàng phao. 11. Thaùo ñeá boä cheá hoøa khí. Thaùo 3 con vít.  Taùch ñeá boä cheá hoøa khí ra khoûi thaân. 12. Duøng hoùa chaát laøm saïch thaân boä cheá hoøa khí vaø caùc maïch nhieân lieäu vaø khoâng khí. F. KIEÅM TRA CAÙC CHI TIEÁT 1. Quan saùt vaø kieåm tra caùc chi tieát phao vaø van. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 199 2. Kieåm tra söï chuyeån ñoäng nheï nhaøng cuûa piston laøm ñaäm. 3. Kieåm tra söï môû vaø ñoùng cuûa van laøm ñaäm.  Ñeå van ôû traïng thaùi bình thöôøng, khi thoåi khoâng khí qua van thì van phaûi ñoùng kín.  Duøng ngoùn tay ñaåy van laøm ñaäm môû, khi thoåi thì khoâng khí phaûi ñi qua van laøm ñaäm deã daøng. 4. Kieåm tra van solenoid.  Duøng accu cung caáp nguoàn ñeán van solenoid.  Laéng nghe tieáng nhaûy cuûa van khi ñoùng ngaét ñieän.  Neáu söï hoaït ñoäng cuûa van khoâng chính xaùc thì thay môùi. 5. Kieåm tra cuoän daây nhieät cuûa boä ñieàu khieån böôùm gioù môû töï ñoäng. Ñieän trôû laø 1,7 – 1,9 Ω ôû nhieät ñoä 20°C. 6. Kieåm tra boä OVCV.  Kieåm tra van vaø ñeá van.  Kieåm tra söï chuyeån ñoäng nheï nhaøng cuûa truïc van. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 200  Kieåm tra ñieän trôû: 63 - 73Ω khi laïnh.  Cung caáp ñieän accu ñeán hai cöïc cuûa van.  Duøng tay ñaåy nheï van vaø kieåm tra van ñöôïc giöõ chaët. 7. Kieåm tra maøng boä CO.  Cung caáp chaân khoâng ñeán maøng.  Kieåm tra chaân khoâng, khoâng bò giaûm.  Kieåm tra ñaàu noái di chuyeån khi cung caáp chaân khoâng. G. LAÉP BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ 1. Laép ñeá boä cheá hoaø khí vaøo thaân cuûa noù vaø chuù yù vaán ñeà laøm kín. 2. Thay môùi O ring vaø laép laïi maët kính kieåm tra möùc nhieân lieäu. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 201 3. Laép bôm taêng toác phuï: AAP (1) Maøng. (2) Loø xo. (3) Naép. 4. Laép nuùt. 5. L a é p b ô m t a ê n g t o á c . ( 1) Loø xo. (2) Maøng.  (3) Naép. 6. Laép boä ñieàu khieån böôùm ga thöù caáp. (1) Naép ñaäy. (2) Loø xo. (3) Maøng. (4) Naép che. (5) Keïp. (6) Moùc daây. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 202 7. Thay môùi ñeäm kín vaø laép boä ñieàu khieån böôùm ga thöù caáp vaøo boä CHK.  Thay ñeäm laøm kín.  Laép boä ñieàu khieån böôùm ga thöù caáp.  Laép loø xo hoài vò. 8. Laép van solenoid.  Thay môùi O Ring.  Laép van vôùi moät ñeäm kín môùi. 9. Laép oáng khueách taùn nhoû thöù caáp vôùi moät ñeäm kín môùi. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 203 10. Laép caùc gic lô vaø van laøm ñaäm.  (a) Gic lô chính thöù caáp vôùi moät ñeäm môùi.  (b) Gic lô chính sô caáp vôùi moät ñeäm môùi.  © Van laøm ñaäm.  (d) Ñai oác vôùi ñeäm kín môùi.  (e) Laép gic lô chaïy chaäm vôùi O-ring môùi. 11. Laép boä DP LAÉP CAÙC BOÄ PHAÄN TREÂN NAÉP BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ Laép boä CB ( Kieåu moät maøng).  Ñöa maøng vaøo vò trí cuûa noù vaø laép mieáng chaän, loø xo vôùi moät voøng chöõ E.  Ñöa truïc cuûa maøng vaøo loã cuûa noù. Laép loø xo, naép cuûa boä CB. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 204 KIEÅU HAI MAØNG 1. Ñöa maøng trong vaøo vò trí cuûa noù vaø laép mieáng chaän vôùi voøng chöõ E. 2. Ñöa truïc maøng beân trong vaøo loã cuûa noù. 3. Laép caùc boä phaân coøn laïi goàm:  (1) Loø xo. (2) Voû  (3) Maøng ngoaøi. (4) Naép 4. Laép voû boä ñieàu khieån buôùm gioù töï ñoäng.  Thay ñeäm kín môùi.  Ñöa loø xo löôõng kim vaøo caàn ñieàu khieån böôùm gioù vaø laép voû ñieàu khieån böôùm gioù töï ñoäng. Laép daáu treân voû truøng vôùi daáu treân ñeá cuûa noù vaø xieát chaët. 5. Laép cô caáu ñieàu khieån böôùm gioù môû toaøn phaàn CO vôùi vít vaø moùc khoùa. 6. Laép taám ñaäy vôùi ñeäm kín môùi. 7. Laép boä OVCV vôùi 3 con vít. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 205 8. Laép pison laøm ñaäm.  Ñöa loø xo vaø piston laøm ñaäm vaøp loã cuûa noù.  Xieát chaët con vít vôùi taám chaän. 9. Laép ñeá van kim vôùi moät ñeäm kín môùi. 10. Laép van vaø phao.  Laép loø xo, piston vaøo van.  Laép boä van kim vaøo ñeá van cho ñuùng. Laép phao xaêng vaø truïc cuûa noù. 11. Ñieàu chænh möùc phao.  Kieåm tra khe hôû giöõa naép vaø phao.  Neáu khoâng ñuùng ñieàu chænh vò trí A cuûa phao xaêng. 12. Naâng phao vaø duøng thöôùc keïp kieåm tra khoaûng caùch giöõa maët naép boä cheá hoaø khí vaø ñaùy cuûa phao.  Xaùc ñònh khoaûng caùch.. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 206  Neáu khoâng ñuùng, ñieàu chænh phaàn B cuûa phao. 13. Laép laïi van vaø phao xaêng. 14. Thay môùi ñeäm kín vaø laép naép vaøo thaân boä cheá hoøa khí.  (1) Giaù B.  (2) Giaù A.  (3) Mieáng nhoâm ( Number plate).  (b) Laép loø xo.  © Noái caàn ñieàu khieån caàm chöøng nhanh.  (d) Noái caàn ñieàu khieån cuûa boä CO. (e) Moùc daây. 1. Laép ñöôøng oáng chaân khoâng cuûa boä CB. 2. Ñöa caùc cöïc ñieän vaøo ñaàu noái cuûa noù. H. ÑIEÀU CHÆNH BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ 1. Kieåm tra ñieàu chænh böôùm ga sô caáp. a. Goùc môû laø 90° töø phöông naèm ngang. b. Ñieàu chænh baèng caùch uoán caàn böôùm ga sô caáp nhö hình veõ. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 207 c. Vôùi böôùm ga sô caáp môû hoaøn toaøn, böôùm ga thöù caáp môû hoaøn toaøn vaø kieåm tra goùc môû cuûa böôùm ga thöù caáp.  89° töø maët naèm ngang.  Ñieàu chænh baèng caùch uoán caàn böôùm ga thöù caáp. 2. Kieåm tra vaø ñieàu chænh khe hôû böôùm ga thöù caáp.  Môû böôùm ga sô caáp toái ña.  Duøng SST kieåm tra khe hôû giöõa böôùm ga thöù caáp vaø thaân boä CHK.  Khe hôû töø 0,35 – 0,55 mm.  Ñieàu chænh baèng caùch uoán caàn ñaåy leân cuûa böôùm ga thöù caáp. 3. Kieåm tra ñieàu chænh goùc chaïm thöù caáp.  Kieåm tra goùc môû cuûa böôùm ga sô caáp maø taïi vò trí ñoù caàn sô caáp chaïm vaøo caàn cuûa böôùm ga thöù caáp.  Töø 67 - 71° töø phöông naèm ngang.  Ñieàu chænh baèng caùch uoán caàn chaïm sô caáp. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 208 4. Ñieàu chænh böôùm gioù töï ñoäng.  Xoay daáu treân voû boä loø xo löôõng kim truøng vôùi daáu cuûa noù.  Böôùm gioù seõ ñoùng hoaøn toaøn khi nhieät ñoä moâi tröôøng laø 20°C hoaëc 25°C.  Tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa xe, xoay voû loø xo löôõng kim ñeå ñieàu chænh hoãn hôïp khi khôûi ñoäng ñoäng cô. - Xoay theo chieàu kim ñoàng hoà thì hoãn hôïp giaøu. - Xoay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà thì hoãn hôïp ngheøo. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 209 5. Kieåm tra ñieàu chænh caàm chöøng nhanh. ñoùng 6. Kieåm tra – Ñieàu chænh cô caáu khoâng taûi.  Vôùi böôùm ga sô caáp môû hoaøn toaøn, kieåm tra goùc môû cuûa böôùm gioù.  Töø 38° ñeán 42° töø maët naèm ngang.  Ñieàu chænh baèng caùch uoán caàn khoâng taûi. 7. Ñieàu chænh boä ñieàu khieån böôùm gioù môû toaøn phaàn: CO a. Xoay nheï böôùm ga sô caáp vaø duøng tay ñaåy böôùm gioù ñoùng. Buoâng böôùm ga sô caáp. b. Caàn cam phaûi ôû vò trí thöù 1 cuûa cam caàm chöøng nhanh.  Môû nheï böôùm ga vaø duøng tay ñaåy böôùm gioù  Giöõ böôùm gioù ñoùng vaø buoâng böôùm ga.  Kieåm tra caàn caàm chöøng nhanh ôû vò trí thöù nhaát cuûa cam caàm chöøng nhanh.  Vôùi böôùm gioù ñoùng hoaøn toaøn, kieåm tra goùc môû böôùm ga sô caáp.  Töø 20 ° ñeán 23 ° tính töø maët naèm ngang.  Ñieàu chænh baèng caùch xoay vít chænh caàm chöøng nhanh. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 210 c. Cung caáp chaân khoâng tôùi maøng boä CO. d. Kieåm tra söï môû cuûa böôùm gioù vaø cam caàm chöøng nhanh ñöôïc nhaû töø vò trí thöù 3. e. Ñieàu chænh baèng caùch uoán caàn CO. 8. K ieåm tra ñieàu chænh boä ñieàu khieån böôùm gioù môû moät phaàn: CB a. M ôû nheï böôùm ga sô caáp, duøng tay ñaåy böôùm gioù ñoùng vaø nhaû böôùm ga sô caáp. b. Ñoái vôùi kieåu moät maøng. Caáp chaân khoâng ñeán boä CB. c. Kieåm tra goùc môû böôùm gioù : 39° ñeán 43°. d. Thaùo boä ñieàu khieån böôùm gioù töï ñoäng vaø ñieàu chænh baèng caùch uoán caàn böôùm gioù. Ñoái vôùi kieåu hai maøng : Cung caáp chaân khoâng tôùi maøng B. Kieåm tra goùc môû cuûa böôùm gioù. Töø 37 ° ñeán 39 ° . Thaùo boä ñieàu khieån böôùm gioù töï ñoäng vaø ñieàu chænh caàn böôùm gioù neáu goùc môû laø khoâng ñuùng. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 211  Cung caáp chaân khoâng ñeán maøng A vaø B cuûa boä CB.  Goùc môû böôùm gioù laø 58 - 62° töø maët naèm ngang. Ñieàu chænh baèng caùch xoay vít ñieàu chænh CB. a. 10. Ñieàu chænh laïi vít ñieàu chænh caàm chöøng.  Môû böôùm ga sô caáp vaø ñoùng vôùi böôùm gioù môû hoaøn toaøn.  Cam caàm chöøng nhanh phaûi khoâng hoaït ñoäng.  Kieåm tra goùc môû böôùm ga sô caáp: 14°.  Ñieàu chænh baèng caùch xoay vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng. 9. Kieåm tra vaø ñieàu chænh bôm taêng toác. Xoay truïc böôùm ga sô caáp vaø kieåm tra söï hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa maøng bôm taêng toác. b. Xoay truïc böôùm ga vaø kieåm tra haønh trình cuûa truïc bôm taêng toác. Khoaûng 3,5 mm hoaëc 2,67mm. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 212 11. Ñieàu chænh laïi vít ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng. a. Xoay vít ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng ñoùng hoaøn toaøn. b. Xoay vít ngöôïc trôû ra laø 3 voøng. 12. Kieåm tra ñieàu chænh boä Dash Pot (DP).  Môû böôùm ga cho ñeán khi caàn böôùm ga taùch khoûi ñaàu boä DP.  Nhaû daàn böôùm ga vaø kieåm tra goùc môû cuûa böôùm ga khi noù vöøa chaïm vaøo boä DP.  19 - 21° töø maët naèm ngang.  Neáu khoâng ñuùng thì ñieàu chænh laïi vò trí cuûa boä DP. 13. Laép boä cheá hoøa khí vaøo ñoäng cô. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 213 I. KIEÅM TRA BÔM NHIEÂN LIEÄU 1. Kieåm tra van naïp.  Bòt kín ñöôøng oáng ra vôùi caùc ngoùn tay cuûa baïn.  Hoaït ñoäng caàn bôm töø 1 ñeán 2 laàn.  Neáu van naïp kín thì maøng seõ ôû beân döôùi vaø caàn bôm di chuyeån töï do. 2. Kieåm tra van thoaùt.  Bòt kín ñöôøng naïp baèng ngoùn tay cuûa baïn.  Kieåm tra söï khoùa cöùng cuûa caàn bôm.  Chuù yù khoâng ñöôïc duøng löïc ñaåy quaù lôùn. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 214  Do bòt ñöôøng naïp vaø aán caàn bôm. Neáu van thaûi ñoùng kín thì ñoä chaân khoâng trong bôm seõ caûn trôû söï ñi xuoáng cuûa maøng bôm. 3. Kieåm tra maøng bôm:  Bít kín ñöôøng naïp, ñöôøng thoaùt vaø ñöôøng hoài nhieân lieäu cuûa bôm.  Khi aán caàn bôm , neáu maøng coøn toát thì noù caûn trôû laïi chuyeån ñoäng ñi xuoáng cuûa maøng bôm. 4. Kieåm tra phoát chaän nhôùt: Bòt kín loã thoâng hôi baèng ngoùn tay cuûa baïn vaø kieåm tra söï khoùa cöùng cuûa caàn bôm. J. ÑIEÀU CHÆNH BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ TREÂN OÂTOÂ 1. YEÂU CAÀU  Taét taát caû caùc phuï taûi treân xe.  Thôøi ñieåm ñaùnh löûa phaûi ñöôïc ñieàu chænh chính xaùc.  Hoäp soá phaûi ôû vò trí soá 0 ñoái vôùi hoäp soá thöôøng hoaëc ôû tay soá N ñoái vôùi hoäp soá töï ñoäng.  Laøm aám ñoäng cô ñeå ñaït nhieät ñoä bình thöôøng.  Möïc xaêng trong buoàng phao phaûi chính xaùc. Böôùm gioù phaûi ñöôïc môû hoaøn toaøn. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 215 2. KIEÅM TRA VAØ ÑIEÀU CHÆNH TOÁC ÑOÄ CAÀM CHÖØNG a. Kieåm tra toác ñoä caàm chöøng.  Noái moät ñoàng hoà ño toác ñoä vaøo ñoäng cô.  Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø cho ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng.  Ñieàu chænh ñuùng toác ñoä caàm chöøng theo ñuùng thoâng soá cuûa nhaø cheá taïo baèng caùch xoay vít chænh toác ñoä caàm chöøng. b. Ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng vôùi maùy phaân tích khí thaûi.  Söû duïng maùy phaân tích khí thaûi ñeå ñieàu chænh tæ leä hoãn hôïp ôû toác ñoä caàm chöøng.  Thaùo loïc gioù vaø bòt kín ñöôøng oáng noái vôùi loïc gioù.  Kieåm tra haøm löôïng khí CO coù trong khí thaûi ôû toác ñoä caàm chöøng. Neáu khoâng ñuùng, xoay vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng vaø hoãn hôïp caàm chöøng sao cho haøm löôïng khí CO vaø toác ñoä caàm chöøng ñuùng theo qui ñònh.  Ñeå kieåm tra haøm löôïng khí CO chuùng ta thöïc hieän nhö sau. - Gia taêng toác ñoä ñoäng cô khoaûng 2000 v/p khoaûng 1 phuùt tröôùc khi kieåm tra. - Ñôïi töø 1 ñeán 3 phuùt ôû toác ñoä caàm chöøng ñeå cho haøm löôïng khí CO oån ñònh. - Ñöa oáng kieåm tra khí thaûi vaøo oáng giaûm thanh toái thieåu 40 cm vaø kieåm tra haøm löôïng khí CO. c. Ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng khi khoâng coù maùy ño khí thaûi.  Thaùo loïc gioù vaø bòt kín ñöôøng oáng.  Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø cho ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng.  Ñieàu chænh vít hoãn hôïp caàm chöøng sao cho toác ñoä ñoäng cô laø lôùn nhaát.  Ñieàu chænh vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng cho ñuùng vôùi toác ñoä cho cuûa nhaø cheá taïo.  Ñieàu chænh laïi vít ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng nhö treân. Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu 216  Ñieàu chænh laïi toác ñoä caàm chöøng. Chuù yù: ÔÛ moät soá ñoäng cô vít ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng ñöôïc bít kín. Do vaäy, muoán ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng thì phaûi khoan laáy naép ñaäy ra ngoaøi. Toác ñoä caàm chöøng khoâng theå ñieàu chænh ñöôïc do caùc nguyeân nhaân sau:  Möùc nhieân lieäu trong buoàng phao khoâng chính xaùc.  Gic lô chính hoaëc gic lô chaïy chaäm bò ngheït.  loã khoâng khí cuûa maïch chaïy chaäm bò ngheït.  Van solenoid khoâng môû.  Ñöôøng oáng naïp khoâng kín.  Caùc ñöôøng oáng chaân khoâng bò roø.  Caùc ñöôøng oáng daãn nhieân lieäu bò ngheït.  Böôùm gioù khoâng môû.  Vít ñieàu chænh hoãn hôïp caàm chöøng bò moøn khuyeát.  Truïc böôùm ga boä cheá hoaø khí bò moøn khuyeát.  Thieáu ñeá caùch nhieät giöõa boä cheá hoøa khí vaø ñöôøng oáng naïp.  AÙp suaát neùn cuûa caùc xy lanh khoâng ñeàu. Thôøi ñieåm ñaùnh löûa khoâng chính xaùc. 2. ÑIEÀU CHÆNH CAÀM CHÖØNG NHANH  Thaùo loïc gioù vaø bòt kín caùc ñuôøng oáng.  Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng taïi loã M cuûa TVSV (Van nhieät ñieàu khieån chaân khoâng) vaø bòt kín loã M. Coâng vieäc naøy thöïc hieän nhaèm muïc ñích khoâng cho heä thoáng tuaàn hoaøn khí thaûi vaø boä ñieàu khieån caùnh böôùm gioù môû toaøn phaàn hoaït ñoäng.  Xoay caùnh böôùm ga môû nheï vaø giöõ noù, ñaåy cam caàm chöøng nhanh laät ngang vaø buoâng caùnh böôùm ga.  Khôûi ñoäng ñoäng cô nhöng khoâng ñaïp baøn ñaïp ga.  Xoay vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng nhanh khoaûng 1.200 v/p.  Laép laïi caùc boä phaän ñaõ thaùo. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 217 CHÖÔNG 10 HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA ÔÛ ñoäng cô ñoát trong, coâng suaát cuûa ñoäng cô sinh ra do söï ñoát chaùy hoãn hôïp khoâng khí nhieân lieäu trong xy lanh. Ñoái vôùi ñoäng cô xaêng, tia löûa ñieän töø bu gi phaûi ñuû khaû naêng ñoát chaùy hoãn hôïp khoâng khí vaø nhieân lieäu ôû cuoái quaù trình neùn. Chöùc naên...trí rotor thay ñoåi, khe hôû töø cuõng thay ñoåi laøm cho töø thoâng ñi qua cuoän daây thay ñoåi, laøm phaùt sinh moät söùc ñieän ñoäng xoay chieàu. Boä ñaùnh löûa goàm boä doø tín hieäu töø cảm biến, boä khuyeách ñaïi tín hieäu vaø transistor. Boä ñieàu khieån goùc ngaäm ñeå hieäu chænh tín hieäu sô caáp tuøy theo toác ñoä cuûa ñoäng cô. Maïch giôùi haïn doøng duøng ñeå ñieàu khieån doøng sô caáp lôùn nhaát. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 229 II. NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG Khi contact maùy on, ñieän aùp taïi ñieåm P khoaûng 0,6 voân vaø transistor ôû traïng thaùi ñoùng, khoâng coù doøng ñieän chaïy qua cuoän sô caáp cuûa boâ bin. Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, rotor chuyeån ñoäng laøm phaùt sinh ra ñieän aùp xoay chieàu trong cuoän daây caûm bieán. Neáu ñieän aùp cuoän daây sinh ra laø döông thì ñieän aùp taïi ñieåm Q seõ gia taêng, laøm cho transistor môû. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 230 Khi transistor môû, coù doøng ñieän töø contact maùy ñi qua cuoän sô caáp cuûa boâ bin vaø qua transistor veà maùt. Khi ñieän aùp xoay chieàu sinh ra trong cuoän daây caûm bieán aâm, laøm cho ñieän aùp taïi ñieåm Q giaûm vaø transistor ñoùng. Khi transistor ñoùng, doøng sô caáp maát ñoät ngoät taïo ra ñieän aùp cao trong cuoän thöù caáp. Ñieän aùp thöù caáp ñöôïc daãn ñeán naép delco vaø ñöôïc rotor phaân phoái ñeán caùc bu gi. E. HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA ÑIEÀU KHIEÅN TÖØ ECU Kieåu heä thoáng ñaùnh löûa naøy ñöôïc söû duïng ôû ñoäng cô phun xaêng. ECU caên cöù vaøo tín hieäu töø caùc caûm bieán töø ñoù tính toaùn ñeå ñieàu khieån thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm laø toái öu. Heä thoáng ñaùnh löûa ñieàu khieån töø ECU (Electronic Control Unit) coù theå chia ra laøm 3 loaïi nhö sau.  Heä thoáng ñaùnh löûa coù delco.  Heä thoáng ñaùnh löûa khoâng delco.  Vaø heä thoáng ñaùnh löûa tröïc tieáp. HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA COÙ DELCO Ñaây laø heä thoáng ñaùnh löûa ñöôïc ñieàu khieån töø ECU. Delco duøng ñeå boá trí tín hieäu G vaø tín hieäu Ne, naép delco vaø rotor duøng ñeå phaân phoái ñieän cao aùp ñeán caùc bu gi. Tín hieäu G duøng ñeå xaùc ñònh thôøi ñieåm phun vaø thôøi ñieåm ñaùnh löûa. Tín hieäu Ne duøng ñeå xaùc ñònh soá voøng quay cuûa ñoäng cô. Tín hieäu naøy duøng ñeå xaùc ñònh thôøi gian phun cơ bản vaø goùc ñaùnh löûa sôùm cơ bản. Tín hieäu Ne vaø tín hieäu löu löôïng khoâng khí naïp töø boä ño gioù duøng ñeå xaùc ñònh thôøi gian phun cô baûn vaø goùc ñaùnh löûa sôùm cô baûn. Ngoaøi hai thoâng soá chính treân, ECU coøn caên cöù vaøo caùc tín hieäu töø caùc caûm bieán khaùc nhö: nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, nhieät ñoä khoâng khí naïp, vò trí cuûa caùnh böôùm ga, ñoä cao cuûa xe hoaït ñoäng Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 231 ECU seõ tieáp nhaän tín hieäu töø caùc caûm bieán, töø ñoù tính toaùn vaø ñöa ra tín hieäu ñieàu khieån thôøi ñieåm ñaùnh löûa IGT ñeå ñieàu khieån Igniter. Igniter seõ ñieàu khieån doøng ñieän ñi qua cuoän sô caáp cuûa boâ bin ñeå thöïc hieän ñaùnh löûa. Khi ECU cung caáp tín hieäu IGT ñeán igniter (IC ñaùnh löûa) -> transistor coâng suaát trong igniter môû vaø doøng ñieän ñi qua cuoän sô caáp boâ bin nhö sau: +aéc quy -> contact maùy -> caàu chì -> cuoän daây sô caáp boâ bin -> transistor -> maùt -> (-)aéc quy. Khi tín hieäu IGT maát, transistor ñoùng vaø doøng sô caáp maát ñoät ngoät laøm caûm öùng trong cuoän thöù caáp moät söùc ñieän ñoäng cao aùp. Ñieän aùp naøy ñöôïc rotor phaân phoái ñeán caùc bu gi. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 232 HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA KHOÂNG DELCO (DLI) Trong heä thoáng ñaùnh löûa khoâng coøn boä chia ñieän. Soá boâ bin söû duïng baèng ½ soá xy lanh ñoäng cô, moãi boâ bin cung caáp ñieän cao aùp cho hai xy lanh coù piston song haønh vôùi nhau. ECU tieáp nhaän tín hieäu töø caùc caûm bieán vaø noù cho ra caùc tín hieäu IGT khaùc nhau ñeå ñieàu khieån caùc boâ bin töông öùng. HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA TRÖÏC TIEÁP Heä thoáng naøy khoâng coù boä chia ñieän vaø daây cao aùp. Boâ bin ñöôïc laép tröïc tieáp vaøo ñaàu moãi bu gi. Soá boâ bin boá trí seõ baèng vôùi soá xy lanh cuûa ñoäng cô. Heä thoáng ñaùnh löûa ñieàu khieån töø ECU ñöôïc trình baøy kyõ ôû taäp 2 cuûa taøi lieäu naøy. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 233 F. PHÖÔNG PHAÙP CAÂN LÖÛA Caân löûa laø chuùng ta ñaët tia löûa ñieän cao aùp vaøo caùc xy lanh cuûa ñoäng cô nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo tia löûa phoùng ra hai cöïc cuûa bu gi phaûi maïnh, ñuùng kyø vaø phaûi ñuùng thôøi ñieåm, nhaèm ñaûm baûo ñöôïc coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa ñoäng cô. YEÂU CAÀU  Tröôùc khi thöïc hieän phaûi naém vöõng caáu truùc vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ñaùnh löûa, nhaèm baûo ñaûm coâng vieäc ñöôïc chính xaùc, nhanh choùng vaø traùnh hö hoûng caùc chi tieát.  Phaûi bieát söû duïng moät soá thieát bò cô baûn nhö ñeøn caân löûa, ñoàng hoà ño soá voøng quay ñoäng cô Caùc boä phaän cuûa heä thoáng ñaùnh löûa phaûi ñaûm baûo thaät toát tröôùc khi thöïc hieän coâng vieäc caân löûa.  Bieát chieàu quay vaø thöù töï coâng taùc cuûa ñoäng cô.  Bieát xaùc ñònh daáu caân löûa treân pu li hoaëc baùnh ñaø. I. HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA DUØNG VÍT LÖÛA PHÖÔNG PHAÙP: 1. Piston cuûa xy lanh soá 1 phaûi ngay thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm ôû cuoái kyø neùn. 2. Ñieàu chænh khe hôû ñoäi toái ña cuûa vít ∆ = 0,35 - 0,40mm. 3. Vít buùa vöøa chôùm môû. KYØ NEÙN: Ñeå nhaän bieát piston soá 1 ôû kyø neùn, chuùng ta löïa choïn moät trong caùc bieän phaùp sau:  Neáu bu gi ñaët ôû giöõa naép maùy: Gaù ñoàng hoà ño aùp suaát neùn vaøo loã bu gi cuûa xy lanh soá 1.  Neáu bu gi ñaët beân: Duøng ngoùn tay eùp chaët loã bu gi soá 1. Quay truïc khuyûu theo chieàu quay cho ñeán khi coù hôi eùp leân ñaàu ngoùn tay. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 234  Neáu naép ñaäy naép maùy ñaõ ñöôïc thaùo: Quay truïc khuyûu theo chieàu quay sao cho xuù pap naïp cuûa xy lanh soá 1 vöøa ñoùng laïi. KHE HÔÛ ÑOÄI TOÁI ÑA: Khe hôû ñoäi toái ña ñöôïc ñieàu chænh nhö sau:  Xoay truïc delco cho cam ngaét ñieän ñoäi vít môû toái ña.  Nôùi nheï caùc vít giöõ vít ñe 1 vaø 2.  Baåy vít buùa qua laïi vaø duøng caên laù ñeå kieåm tra ñuùng khe hôû.  Xieát chaët vít 1 vaø 2. Thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm ñöôïc ñaùnh daáu treân pu li ñaàu truïc khuyûu hoaëc treân baùnh ñaø. Daáu naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng cho xy lanh soá 1 vaø xy lanh coù piston song haønh vôùi noù. CAÂN LÖÛA THEO DAÁU 1. Thaùo bu gi cuûa xy lanh soá 1. 2. Gaù ñoàng hoà ño aùp suaát neùn vaøo xy lanh soá 1. 3. Quay truïc khuyûu theo chieàu quay cho ñeán khi thaáy kim ñoàng hoà ño baét ñaàu dao ñoäng. Tieáp tuïc quay sao cho daáu treân pu li truïc khuyûu ngay vôùi ñieåm ñaùnh löûa sôùm ôû maët tröôùc cuûa ñoäng cô. Löu yù: Neáu daáu treân baùnh ñaø, chuùng ta cuõng thöïc hieän töông töï. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 235 4. Ñieàu chænh goùc ngaäm ñieän: Thaùo naép delco, laáy rotor ra ngoaøi vaø xoay truïc delco sao cho cam ngaét ñieän ñoäi vít buùa môû toái ña. Duøng caên laù ñieàu chænh khe hôû naøy trong khoaûng 0,35 0,40mm baèng caùch thay ñoåi vò trí cuûa vít ñe. 5. Ñaët delco vaøo ñoäng cô vaø xoay voû delco theo cuøng chieàu quay cuûa cam ngaét ñieän sao cho vít vöøa ngaäm laïi. 6. Xoay voû delco theo ngöôïc chieàu quay cuûa cam ngaét ñieän sao cho vít vöøa chôùm môû. 7. Xieát chaët voû delco. 8. Laép rotor vaøo truïc delco. 9. Laép naép delco cho ñuùng vaø chuù yù vò trí ñaàu cuûa rotor vôùi cöïc beân cuûa naép delco. 10. Laép daây cao aùp töø cöïc trung taâm boâ bin ñeán cöïc trung taâm naép delco neáu boâ bin ñaët ngoaøi. 11. Laép daây cao aùp töø cöïc beân cuûa naép delco ngay vôùi ñaàu rotor tôùi bu gi cuûa xy lanh soá 1. 12. Caên cöù vaøo chieàu quay cuûa rotor vaø laép caùc daây cao aùp coøn laïi theo thöù töï coâng taùc cuûa ñoäng cô. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 236 Chieàu quay rotor: Löïa choïn moät trong caùc phöông phaùp sau:  Daáu muõi teân treân naép delco.  Caên cöù vaøo boä ñaùnh löûa sôùm li taâm: Laép rotor vaøo truïc delco. Chieàu quay cuûa truïc delco laø chieàu maø chuùng ta coù theå xoay rotor moät goùc ñoä nhoû.  Caên cöù boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng: Chieàu quay cuûa rotor theo ngöôïc chieàu quay cuûa maâm löûa. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 237 CAÂN LÖÛA KHOÂNG DAÁU Ñaây laø tröôøng hôïp daáu caân löûa treân pu li hoaëc treân baùnh ñaø ñaõ maát daáu hoaëc bò sai leäch. Chuùng ta thöïc hieän nhö sau. 1. Tìm ñieåm cheát treân cuûa xy lanh soá 1 baèng que doø hoaëc caên cöù vaøo söï truøng ñieäp cuûa xuù pap. 2. Ñaùnh moät daáu treân pu li truïc khuyûu truøng vôùi moät ñieåm coá ñònh treân thaân maùy. 3. Khi coù ñieåm cheát treân, xaùc ñònh thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm töø 5° ñeán 10° vaø baûo ñaûm xy lanh soá 1 ôû cuoái kyø neùn. 4. Sau khi xaùc ñònh thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm, caùc böôùc coøn laïi thöïc hieän nhö tröôøng hôïp caân löûa coù daáu. 5. Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø giöõ böôùm ga cho ñoäng cô noå khoaûng 1000 v/p, ñieàu chænh laïi thôøi ñieåm ñaùnh löûa nhö sau.  Nôùi hôi loûng vít giöõ voû delco.  Xoay voû delco töø töø sao cho ñoäng cô noå eâm (Noå lôùn nhaát).  Xieát chaët voû delco.  Leân ga ñoät ngoät vaø nghe ñoäng cô coù kích noå hay khoâng. Neáu coù tieáng goõ thì ñieàu chænh thôøi ñieåm ñaùnh löûa treã laïi. II. HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA TRANSISTOR Ña soá hieän nay heä thoáng ñaùnh löûa transistor ñeàu söû duïng caûm bieán töø. Phöông phaùp xaùc ñònh kyø neùn vaø thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm gioáng nhö kieåu duøng vít löûa. 1. Quay truïc khuyûu theo chieàu quay sao cho xy lanh soá 1 ôû ñuùng thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm vaø ôû cuoái thì neùn. Goùc ñaùnh löûa sôùm khoaûng 10°. 2. Thaùo naép delco vaø ñieàu chænh khe hôû töø khoaûng 0,2 ñeán 0,4mm. 3. Xoay baùnh raêng truïc delco sao cho daáu treân truïc truøng vôùi daáu treân voû delco vaø laép delco vaøo ñoäng cô. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 238 Chuù yù: Neáu treân truïc delco khoâng coù daáu, thöïc hieän nhö sau: Laép delco vaøo ñoäng cô vaø xoay voû delco sao cho moät raêng cuûa rotor tín hieäu truøng vôùi cöïc töø ôû cuoän daây caûm bieán (Xem hình veõ treân), ñoàng thôøi khi gaù rotor vaøo truïc delco thì ñaàu cuûa rotor quay veà cöïc soá 1 cuûa naép delco (Do chieàu daøi caùc daây cao aùp khoâng ñeàu nhau). 4. Xieát chaët voû delco. 5. Laép naép delco vaø chuù yù ñeäm laøm kín. 6. Laép daây cao aùp töø boâ bin ñeán naép delco neáu nhö boâ bin ñaët beân ngoaøi delco. 7. Daây cao aùp töø cöïc soá 1 treân naép delco ñöôïc noái ñeán bu gi xy lanh soá 1. 8. Caên cöù vaøo chieàu quay cuûa rotor, laép caùc daây cao aùp coøn laïi theo theo thöù töï coâng taùc cuûa ñoäng cô. 9. Hoaøn chænh caùc ñöôøng daây cuûa maïch sô caáp heä thoáng ñaùnh löûa. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 239 NHAÄN XEÙT 1. Neáu delco boá trí ôû ñaàu truïc cam, söï aên khôùp giöõa truïc delco vôùi truïc cam laø aên khôùp ngaøm vaø noù chæ laép ñuùng moät vò trí. ÔÛ tröôøng hôïp naøy khoâng caàn caân löûa vaø chæ laép delco vaøo laø ñuùng. 2. Neáu delco aên khôùp ngaøm, chuùng ta chæ caàn ñieàu chænh goùc ngaäm ñieän ñoái vôùi heä thoáng ñaùnh löûa duøng vít löûa hoaëc ñieàu chænh khe hôû töø ñoái vôùi heä thoáng ñaùnh löûa transistor. 3. Neáu nhö ñoäng cô ñang hoaït ñoäng, vì lyù do naøo ñoù maø chuùng ta phaûi thaùo delco ra khoûi ñoäng cô. Tröôùc khi thaùo chuùng ta caàn ñaùnh daáu ñeå traùnh vieäc phaûi caân löûa laïi laøm maát thôøi gian. Coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän nhö sau.  Thaùo ñöôøng daây keát noái vôùi delco.  Thaùo naép delco.  Quan saùt vò trí cuûa rotor vaø ñaùnh moät daáu ôû ngoaøi delco ngay vôùi ñaàu cuûa rotor. Chuù yù vò trí cuûa voû delco ( Raõnh hieäu chænh thôùi ñieåm ñaùnh löûa). 4. Ñoái vôùi heä thoáng ñaùnh löûa ñieàu khieån töø ECU, khi caân löûa chuùng ta caên cöù vaøo tín hieäu G. Phöông phaùp thöïc hieän gioáng nhö heä thoáng ñaùnh löûa transistor. 5. Neáu truïc delco aên khôùp ngaøm vôùi truïc bôm nhôùt vaø truïc bôm nhôùt ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc cam, khi laép bôm nhôùt vaøo ñoäng cô phaûi caân löûa sô boä tröôùc. 6. Neáu truïc delco aên khôùp vôùi truïc cam, ñoàng thôøi truïc delco keùo truïc bôm nhôùt, khi ñaët truïc delco vaøo thaân maùy phaûi xoay raõnh cuûa truïc bôm nhôùt cho ñuùng. 7. Neáu treân naép delco coù ghi IIA , boâ bin vaø Igniter ñöôïc boá trí trong delco. 8. Caùch boá trí cuûa caùc cuïm heä thoáng ñaùnh löûa coù theå khaùc nhau, nhöng sô ñoà ñaáu daây cuûa maïch sô caáp laø nhö nhau. G. PHÖÔNG PHAÙP SÖÛ DUÏNG ÑEØN CAÂN LÖÛA Ñeøn caân löûa duøng ñeå kieåm tra thôøi ñieåm ñaùnh löûa, goùc ñaùnh löûa sôùm, ñoä moøn cuûa cam ngaét ñieän, ñoä rô cuûa truïc cam, söï hoaït ñoäng cuûa boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng vaø boä ñaùnh löûa sôùm li taâm Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 240 ÔÛ ñoäng cô duøng boä cheá hoaø khí, goùc ñaùnh löûa ban ñaàu öùng vôùi cheá ñoä caàm chöøng. Coøn ôû ñoäng cô phun xaêng thì goùc ñaùnh löûa ban ñaàu öùng vôùi cheá ñoä khôûi ñoäng. Hieän nay ñeøn caân löûa (Timing Light) coù raát nhieàu daïng, ngoaøi vieäc kieåm tra thôøi ñieåm ñaùnh löûa, noù coøn theå hieän goùc ngaäm ñieän, toác ñoä cuûa ñoäng cô I. YEÂU CAÀU 1. Tröôùc khi söû duïng thieát bò phaûi naém thaät vöõng phöông phaùp söû duïng. Ñeå traùnh laøm hoûng thieát bò cuõng nhö coâng vieäc thöïc hieän ñöôïc nhanh choùng vaø chính xaùc. 2. Phaûi bieát goùc ñaùnh löûa sôùm ban ñaàu cuûa moãi loaïi ñoäng cô cuï theå. 3. Laøm saïch daáu caân löûa treân ñoäng cô. 4. Cho ñoäng cô hoaït ñoäng ñeå ñaït ñöôïc nhieät ñoä bình thöôøng tröôùc khi kieåm tra. 5. Neáu ñeøn caân löûa khoâng coù chöùc naêng ño soá voøng quay, phaûi keát hôïp vôùi vôùi ñoàng hoà khaùc ñeå xaùc ñònh toác ñoä cuûa ñoäng cô. II. PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN KIEÅM TRA THÔØI ÑIEÅM ÑAÙNH LÖÛA SÔÙM 1. Xaùc ñònh goùc caân löûa ñöôïc cho bôûi nhaø cheá taïo. Thöôøng töø 5 ñeán 10°. 2. Ñaáu daây ñeøn caân löûa vaøo ñoäng cô (Xem hình). 3. Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø cho ñoäng cô hoaït ñoäng khoaûng 5 phuùt ñeå ñaït nhieät ñoä bình thöôøng. 4. Ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng theo ñuùng trò soá cho cuûa nhaø cheá taïo. Thöôøng töø 750 ñeán 850 v/p baèng ñoàng hoà ño toác ñoä. 5. AÁn contact ñeøn, luùc naøy ñeøn seõ saùng vaø roïi ñeøn vaøo daàu caân löûa. Caàn löu yù caùnh quaït laøm maùt ñeå traùnh laøm hö hoûng thieát bò vaø toån thöông cho ngöôøi söû duïng. 6. Neáu daáu caân löûa ôû treân phaàn quay vaø phaàn coá ñònh truøng nhau theo ñuùng goùc ñoä cho bôûi nhaø cheá taïo, thôøi ñieåm caân löûa laø chính xaùc. Neáu hai daáu bò sai leäch, nôùi loûng vít coá ñònh voû delco vaø xoay voû delco cho hai daáu truøng vôùi nhau. Ghi chuù: Heä thoáng ñaùnh löûa ñieàu khieån töø ECU, ñeå kieåm tra goùc ñaùnh löûa sôùm ban ñaàu, noái giaéc kieåm tra thôøi ñieåm ñaùnh löûa. Ví duï: Haõng Toyoya. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 241 Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 242 7. Sau khi ñieàu chænh xong, xieát chaët voû delco. KIEÅM TRA BOÄ ÑAÙNH LÖÛA SÔÙM LI TAÂM Boä ñaùnh löûa sôùm li taâm ñöôïc boá trí beân trong delco. Sau moät khoaûng thôøi gian söû duïng boä ñaùnh löûa sôùm coù theå bò keït, löïc ñaøn hoài cuûa caùc loø xo bò yeáu hoaëc söï di chuyeån cuûa caùc quaû vaêng khoâng bình thöôøng do bò moøn khuyeát 1. Ñaáu ñeøn caân löûa vaøo ñoäng cô nhö höôùng daãn. 2. Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø cho ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng. 3. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng ñeán boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng vaø bòt kín ñöôøng oáng laïi. 4. Duøng ñoàng hoà ño toác ñoä kieåm tra soá voøng quay neáu ñeøn khoâng coù boä phaän naøy. 5. Cho toác ñoä ñoäng cô taêng töø töø vaø xaùc ñònh soá voøng quay öùng vôùi boä ñaùnh löûa sôùm li taâm baét ñaàu hoaït ñoäng (Luùc naøy daáu ñaùnh löûa sôùm baét ñaàu xe dòch ngöôïc vôùi chieàu quay cuûa truïc khuyûu). 6. Tieáp tuïc taêng toác ñoä ñoäng cô töø töø vaø ghi chuù goùc ñaùnh löûa töông öùng vôùi caùc soá voøng quay cuûa ñoäng cô. Thí duï nhö baûng sau. Soá voøng quay (v/p) 1000 2000 3000 4000 5000 Goùc ñoä ñaùnh löûa sôùm 0° 10° 20° 30° 30° Töø baûng treân chuùng ta thaáy, boä ñaùnh löûa sôùm li taâm baét ñaàu laøm vieäc ôû soá voøng quay 1000 v/p vaø ôû soá voøng quay 4000 v/p, boä ñaùnh löûa sôùm li taâm laøm vieäc toái ña. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 243 Sau khi kieåm tra, chuùng ta veõ ñöôøng ñaëc tính cuûa boä ñaùnh löûa sôùm vaø so saùnh vôùi ñaëc ñieåm cho bôûi nhaø cheá taïo. Neáu sai leäch vöôït quaù cho pheùp thì phaûi tìm bieän phaùp khaéc phuïc. KIEÅM TRA BOÄ ÑAÙNH LÖÛA SÔÙM CHAÂN KHOÂNG Boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng ñöôïc ñieàu khieån töø tín hieäu chaân khoâng ôû boä cheá hoøa khí. Ñaây laø boä ñaùnh löûa sôùm theo taûi cuûa ñoäng cô. 1. Noái ñöôøng oáng chaân khoâng trôû laïi ñoäng cô. 2. Ñieàu chænh soá voøng quay ñöôïc cho bôûi nhaø cheá taïo. 3. Roïi ñeøn caân löûa vaøo daáu caân löûa vaø ghi chuù goùc ñoä ñaùnh löûa sôùm. 4. Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng, luùc naøy daáu ñaùnh löûa sôùm treân pu li seõ dòch chuyeån. Goùc ñoä dòch chuyeån bieåu thò goùc ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng öùng vôùi soá voøng quay treân. 1. Daây kieåm tra goùc ngaäm ñieän 2. Keïp 3. Cöïc - boâ bin 4. Cöïc + aéc quy 5. Keïp ñoû 6. Keïp ñen 7. Cöïc - aéc quy 8. Keïp tín hieäu töø daây cao aùp soá 1 9. Daây cao aùp bu gi soá 1 Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 244 5. Töông töï nhö theá xaùc ñònh goùc ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng ôû caùc soá voøng quay khaùc. Ghi chuù cuï theå vaø so saùnh vôùi caùc thoâng soá cho bôûi nhaø cheá taïo. Chuù yù: Khi ruùt ñöôøng oáng chaân khoâng maø goùc ñaùnh löûa sôùm khoâng giaûm thì coù söï hö hoûng trong boä ñaùnh löûa sôùm nhö maøng chaân khoâng bò roø, ñöôøng oáng chaân khoâng bò hôû, hoaëc maâm löûa bò keït KIEÅM TRA SÖÏ MAØI MOØN CUÛA CAM NGAÉT ÑIEÄN – TRUÏC DELCO 1. Kieåm tra goùc ñaùnh löûa sôùm cuûa xy lanh soá 1 öùng vôùi toác ñoä caàm chöøng. 2. Kieåm tra goùc ñaùnh löûa sôùm cuûa xy lanh song haønh vôùi xy lanh soá 1. Neáu coù söï sai leäch chöùng toû cam ngaét ñieän bò moøn, truïc delco bò cong, baïc thau truïc delco quaù moøn Söûa chöõa neáu caàn thieát. NHAÄN XEÙT Ñeøn caân löûa laø phöông tieän giuùp chuùng ta kieåm tra ñieàu chænh heä thoáng ñaùnh löûa moät caùch chính xaùc vaø coù khoa hoïc. Ñaây cuõng laø neàn taûng ñeå chaån ñoaùn tìm pan cuûa ñoäng cô. H. KIEÅM TRA – CHAÅN ÑOAÙN HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA Ñaây laø phöông phaùp kieåm tra heä thoáng ñaùnh löûa chính xaùc, coù heä thoáng vaø khoa hoïc. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 245 I. HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA DUØNG VÍT LÖÛA CHAÅN ÑOAÙN BÖÔÙC 1: Kiểm tra tia lửa điện cao áp.  Thaùo daây cao aùp töø coïc trung taâm cuûa naép delco.  Ñeå ñaàu daây cao aùp caùch maùt khoaûng 13 mm.  Kieåm tra tia löûa khi khôûi ñoäng.  Neáu khoâng coù hoaëc quaù yeáu -> Böôùc 2. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 246 BÖÔÙC 2: Kieåm tra ñieän trôû daây cao aùp trung taâm. Khoâng quaù 25kΩ cho moät sôïi. BÖÔÙC 3: Kieåm tra ñieän nguoàn cung caáp cho boâ bin. 1. Xoay contact maùy on. 2. Kieåm tra ñieän aùp taïi cöïc + boâ bin: Khoaûng 12 voân. 3. Neáu khoâng coù -> Kieåm tra caàu chì, ñöôøng daây vaø contact maùy. BÖÔÙC 4: Kieåm tra boâ bin  Ñieän trôû cuoän sô: 1,2 – 1,7Ω.  Ñieän trôû cuoän thöù: 10,7 – 14,5KΩ  Neáu ñieän trôû khoâng ñuùng thay môùi boâ bin. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 247 BÖÔÙC 5: Kieåm tra vít löûa vaø tuï ñieän. 1. Xoay contact maùy off. 2. Quay truïc khuyûu cho cam ngaét ñieän ñoäi vít buùa môû ra. 3. Ño ñieän trôû giöõa vít buùa vaø maùt: Ñieän trôû voâ cuøng. 4. Quay truïc khuyûu cho vít buùa ngaäm: Ñieän trôû vit buùa vôùi maùt laø 0Ω. 5. Neáu khoâng ñuùng kieåm tra tình traïng cuûa beà maët vit -> Thay môùi vit löûa vaø tuï ñieän neáu caàn thieát. KIEÅM TRA CHI TIEÁT 1. Kieåm tra daây cao aùp. Ñieän trôû moät daây cao aùp khoâng quaù 25 KΩ 2. Kieåm tra tình traïng cuûa bu gi.  Neáu khoâng bình thöôøng -> Thay môùi bu gi ñuùng loaïi.  Kieåm tra ñieän trôû cuûa caùc bu gi treân ñoäng cô: Lôùn hôn 10MΩ.  Neáu ñieän trôû beù hôn 10MΩ -> Laøm saïch bu gi vaø kieåm tra laïi. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 248  Xieát chaët bu gi vôùi moät moâ men laø 180 kg.cm 3. Kieåm tra boâ bin.  Kieåm tra ñieän trôû cuûa cuoän sô caáp: 1,2 – 1,7 Ω.  Kieåm tra ñieän trôû cuoän thöù caáp:10,7 – 14,5 KΩ. 4. Kieåm tra ñieän trôû phuï cuûa boâ bin: 1.3 – 1,5Ω  Ñieàu chænh khe hôû bu gi: 0,8 mm. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 249 5. Kieåm tra boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng.  Thaùo ñöôøng oáng chaân khoâng cung caáp ñeán maøng.  Duøng boä taïo chaân khoâng baèng tay. Cung caáp chaân khoâng ñeán maøng vaø kieåm tra söï dòch chuyeån cuûa maâm löûa.  Neáu boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng, khoâng hoaït ñoäng thì thay môùi. 6. Kieåm tra boä ñaùnh löûa sôùm li taâm.  Theo hình treân. Xoay rotor theo chieàu ngöôïc kim ñoàng hoà.  Buoâng tay, rotor phaûi trôû laïi vò trí ban ñaàu.  Kieåm tra neáu söï chuyeån ñoäng laø khoâng chính xaùc. 6. Thaùo raõ delco. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 250 II. HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA TRANSISTOR Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 251 CHAÅN ÑOAÙN BÖÔÙC 1: Kieåm tra tia löûa ñieän cao aùp:  Ñeå daây cao aùp töø boâ bin caùch maùt moät khoaûng 13mm.  Khôûi ñoäng vaø quan saùt tia löûa ñieän. Neáu khoâng coù hoaëc yeáu -> Böôùc 2. BÖÔÙC 2: Kieåm tra daây cao aùp trung taâm.  Ñieän trôû daây cao aùp phaûi beù hôn 25KΩ.  Neáu khoâng ñuùng thay toaøn boä daây cao aùp. BÖÔÙC 3: Kieåm tra ñieän nguoàn cung caáp cho boâ bin vaø Igniter.  Xoay contact maùy On. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 252  Kieåm tra ñieän aùp taïi cöïc + boâ bin: Khoaûng 12 voân.  Kieåm tra ñieän aùp taïi cöïc B cuûa igniter: Khoaûng 12 voân. Neáu khoâng coù, kieåm tra caàu chì, ñöôøng daây, contact BÖÔÙC 4: Kieåm tra boâ bin.  Kieåm tra ñieän trôû cuoän sô caáp: 1,2 – 1,6Ω.  Kieåm tra ñieän trôû cuoän thöù: 10,2 – 13,8KΩ Neáu ñieän trôû khoâng ñuùng -> Thay môùi boâ bin. BÖÔÙC 5: kieåm tra ñieän trôû cuoän daây caûm bieán  Ñieän trôû cuoän daây caûm bieán khoaûng 140 - 160Ω. Ñieän trôû cuûa cuoän daây caûm bieán thay ñoåi tuyø theo haõng xe.  Neáu khoâng ñuùng -> Thay môùi. BÖÔÙC 6: Kieåm tra khe hôû töø.  Duøng caên laù kieåm tra khe hôû töø: 0,2 – 0,4mm. Ñieàu chænh laïi neáu caàn thieát.  Neáu vaãn khoâng coù tia löûa ñieän cao aùp -> Thay môùi igniter. KIEÅM TRA CHI TIEÁT 1. Kieåm tra daây cao aùp. Ñieän trôû moät daây cao aùp khoâng quaù 25 KΩ Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 253 2. Kieåm tra tình traïng cuûa bu gi.  Neáu khoâng bình thöôøng -> Thay môùi bu gi ñuùng loaïi.  Kieåm tra ñieän trôû cuûa caùc bu gi treân ñoäng cô: Lôùn hôn 10MΩ.  Neáu ñieän trôû beù hôn 10MΩ -> Laøm saïch bu gi vaø kieåm tra laïi.  Ñieàu chænh khe hôû bu gi: 1,1 mm. Ñoái vôùi bu gi coù ñieän cöïc baèng platin -> Khoâng hieäu chænh. Xieát chaët bu gi vôùi moät moâ men laø 180 kg.cm Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 254 3. Kieåm tra boâ bin.  Kieåm tra ñieän trôû cuûa cuoän sô caáp: 1,2 – 1,6 Ω.  Kieåm tra ñieän trôû cuoän thöù caáp:10,2 – 13,8 KΩ. 4. Kieåm tra vaø ñieàu chænh khe hôû töø:  Khe hôû töø naém trong khoaûng 0,2 – 0,4mm. Ñieàu chænh laïi khe hôû neáu caàn thieát. 5. Kieåm tra ñieän trôû cuûa cuoän daây caûm bieán.  Ñieän trôû cuoän daây: Toyoya R = 140 - 180Ω Honda R = 650 - 850Ω 6. Kieåm tra boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng.  Thaùo oáng chaân khoâng taïi boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng.  Cung caáp chaân khoâng ñeán caùc maøng cuûa boä ñaùnh löûa sôùm chaân khoâng. Kieåm tra söï dòch chuyeån cuûa maâm löûa. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 255 7. Kieåm tra söï hoaït ñoäng cuûa boä ñaùnh löûa sôùm li taâm. Xoay rotor theo ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà.  Buoâng tay vaø rotor phaûi traõ nhanh veà vò trí ban ñaàu. Söûa chöõa hoaëc thay môùi chuùng neáu thaáy caàn thieát. 8. Kieåm tra tia löûa ñieän. Ñeå kieåm tra boâ bin vaø igniter, thöïc hieän nhö sau:  Caáp nguoàn 12 voân cho boâ bin vaø igniter.  Ñeå daây cao aùp caùch maùt khoaûng 13mm.  Duøng pin khoâ 1,5 voân: Cöïc aâm cuûa pin noái vôùi cöïc (-) cuûa igniter vaø cöïc döông cuûa pin ñöôïc queït vaøo cöïc (+) cuûa igniter.  Neáu coù tia löûa ñieän cao aùp -> Boâ bin vaø igniter coøn toát. 9. Kieåm tra Igniter. Igniter coù theå ñöôïc kieåm tra nhö sau:  Khi ñaáu pin khoâ 1,5v vaøo Igniter nhö hình veõ thì boùng ñeøn saùng.  Khi ngaét nguoàn 1,5v thì ñeøn seõ taét. Heä thoáng ñaùnh löûa-Kieåm tra&Chaån ñoaùn 256  Neáu kieåm tra thaáy caû hai tröôøng hôïp treân ñeàu ñuùng thì Igniter coøn toát. 257 MUÏC LUÏC Lôøi giôùi thieäu Trang 1 Chöông 1: PHÖÔNG PHAÙP SÖÛ DUÏNG DUÏNG CUÏ Khaùi quaùt 3 Duïng cuï tay 4 – 13 Duïng cuï chuyeân duøng 13 – 15 Duïng cuï kieåm tra 15 – 25 Thieát bò kieåm tra ñoäng cô 25 – 26 Caùc loaïi duïng cuï khaùc 26 – 27 Bu loâng ñai oác 27 – 29 Caùch xieát bu loâng ñai oác 29 Chöông 2: NGUYEÂN LYÙ-CAÙC BOÄ PHAÄN CHÍNH CUÛA ÑOÄNG CÔ Khaùi quaùt 30 – 31 Caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa ñoäng cô 31 – 32 Nguyeân lyù laøm vieäc ñoäng cô 32 Ñoäng cô xaêng 4 kyø 1 xy lanh 32 – 35 Ñoäng cô Diesel 4 kyø 1 xy lanh 35 – 38 Ñoäng cô nhieàu xy lanh treân oâtoâ 38 – 40 Ñoäng cô xaêng 2 kyø 1 xy lanh 40 – 42 Ñoäng cô piston quay 42 Caáu truùc cuûa ñoäng cô xaêng 43 Boä phaän coá ñònh 44 – 47 Boä phaän di ñoäng 47 – 54 Cô caáu phaân phoái khí 54 – 61 Chöông 3: THÖÏC TAÄP CÔ BAÛN Phöông phaùp xaùc ñònh chieàu quay ñoäng cô 62 – 64 Xaùc ñònh xuù pap cuøng teân 65 Phöông phaùp xaùc ñònh ñieåm cheát treân 66 – 68 Xaùc ñònh thöù töï coâng taùc cuûa ñoäng cô 69 – 70 Phöông phaùp ñieàu chænh khe hôû xuù pap 71 – 76 Phöông phaùp kieåm tra aùp suaát neùn 77 – 80 Phöông phaùp caân cam 81 – 90 Chöông 4: PHÖÔNG PHAÙP THAÙO RAÕ ÑOÄNG CÔ Yeâu caàu 91 Thaùo naép maùy vaø cô caáu phaân phoái khí 91 – 95 Thaùo baùnh ñaø 95 Thaùo caùc te chöùa daàu 95 – 96 Thaùo piston thanh truyeàn 96 – 97 Thaùo truïc khuyûu 97 – 98 Cô caáu truyeàn ñoäng xích Cô caáu OHC 98 – 99 Cô caáu OHV 99 – 100 Chöông 5: PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TRA CAÙC BOÄ PHAÄN CHÍNH ÑOÄNG CÔ Yeâu caàu 101 Kieåm tra naép maùy 101 – 102 Kieåm tra cô caáu phaân phoái khí 258 Kieåm tra cô caáu OHC-Truyeàn ñoäng ñai 102 – 109 Kieåm tra cô caáu OHC-Truyeàn ñoäng xích 109 – 110 Kieåm tra cô caáu OHV-Truyeàn ñoäng xích 110 – 112 Phöông phaùp kieåm tra thaân maùy-Xy lanh 112 – 113 Kieåm tra piston-Xeùc maêng-Thanh truyeàn-Truïc piston 113 – 118 Kieåm tra truïc khuyûu 118 – 119 Chöông 6: PHÖÔNG PHAÙP LAÉP ÑOÄNG CÔ Yeâu caàu 120 Laép truïc khuyûu 120 – 121 Laép truïc piston-Xeùc maêng 121 – 122 Laép piston-Thanh truyeàn-Xeùc maêng vaøo xy lanh 122 – 123 Laép caùc te 123 Laép naép maùy 124 – 125 Laép boä truyeàn ñoäng ñai 125 – 126 Cô caáu OHC-Truyeàn ñoäng xích 126 – 129 Cô caáu OHV-Truyeàn ñoäng xích 129 – 130 Chöông 7: HEÄ THOÁNG LAØM TRÔN Chöùc naêng 131 Nguyeân lyù boâi trôn thuyû ñoäng 131 Caáu truùc vaø nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng 131 Löôùi loïc 133 Bôm nhôùt 133 Heä thoáng ñieàu tieát aùp suaát nhôùt 134 Loïc nhôùt 134 Laøm maùt nhôùt 134 – 135 Daàu boâi trôn 135 – 137 Chæ thò aùp löïc cuûa daàu laøm trôn 137 – 138 Kieåm tra baûo döôõng heä thoáng laøm trôn Baûo döôõng heä thoáng laøm trôn 139 – 141 259 Kieåm tra heä thoáng laøm trôn 141 – 146 Chöông 8: HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT Khaùi quaùt 147 Heä thoáng laøm maùt baèng khoâng khí 147 Heä thoáng laøm maùt baèng chaát loûng 147 – 155 Baûo döôõng-Kieåm tra heä thoáng laøm maùt Thay nöôùc laøm maùt 155 – 157 Kieåm tra van haèng nhieät 157 Kieåm tra naép keùt nöôùc 157 – 158 Kieåm tra söï roø ræ heä thoáng laøm maùt 158 Chöông 9: HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU 159 Caáu truùc-Nguyeân lyù hoaït ñoäng 160 Thuøng nhieân lieäu 160 – 161 OÁng daãn nhieân lieäu 161 Loïc nhieân lieäu 161 Bôm nhieân lieäu 162 – 163 Heä thoáng thu hoài hôi nhieân lieäu 163 – 164 Boä cheá hoaø khí 164 – 168 Boä cheá hoaø khí hai buoàng hoãn hôïp 168 – 181 Kieåm ta boä cheá hoaø khí 181 – 188 Phöông phaùp thaùo boä cheá hoaø khí töø ñoäng cô 189 Thaùo raõ boä cheá hoaø khí 189 - 194 Kieåm tra caùc chi tieát 195 – 196 Laép boä cheá hoaø khí 196 – 202 Ñieàu chænh boä cheá hoaø khí 202 – 208 Kieåm tra bôm nhieân lieäu 208 – 210 Ñieàu chænh boä cheá hoaø khí treân oâtoâ 210 - 212 Chöông 10: HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA 260 Phaân loaïi 213 Yeâu caàu 214 Heä thoáng ñaùnh löûa duøng vít löûa Caáu truùc cuûa heä thoáng 214 – 219 Nguyeân lyù hoaït ñoäng 219 – 223 Heä thoáng ñaùnh löûa transistor 224 – 226 Heä thoáng ñaùnh löûa ñieàu khieån töø ECU 226 – 228 Phöông phaùp caân löûa 229 – 235 Phöông phaùp söû duïng ñeøn caân löûa 235 – 239 Kieåm tra - Chaån ñoaùn heä thoáng ñaùnh löûa 240 – 252 Muïc luïc 253 - 255 Taøi lieäu tham khaûo 256 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Giaùo trình ñoäng cô 1 Tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät – Nguyeãn Taán Loäc 2. Taøi lieäu ñaøo taïo Ford Vieät nam 3. Taøi lieäu ñaøo taïo Toyota 4. Taøi lieäu ñaøo taïo Mitsibishi 5. Taøi lieäu ñaøo taïo Nissan 6. Toyota 3S-FE, 3S-GE 7. Toyota 2Y, 3Y, 4Y 8. Toyota 1FZ-FE 9. Fundamentals of servicing Step 1 vol 2 Toyota 10. Automotive Repair Manual – Haynes 11. Automotive Tools Manual – Haynes 12. Design of Automotive Engines – A. Kolchin. 13. Camry Body Electrical Simulator.