Hệ thống chấm điểm tín dụng doanh nghiệp – một biện pháp nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Ngoại thương Việt Nam

1 MUÏC LUÏC Trang Danh muïc caùc chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng Danh muïc caùc hình veõ, ñoà thò Phaàn môû ñaàu CHÖÔNG 1 : VAI TROØ CUÛA TÍN DUÏNG TRONG NHTM....................................... 1 1.1 Ngaân haøng thöông maïi ........................................................................................ 1 1.1.1 Khaùi nieäm..............................................................................................................1 1.1.2 Chöùc naêng cuûa NHTM ..........................................................................................1 1.1.2.1 Chöùc naêng trung gian tín duïng....................................................................... 1 1.1.2.2 Chöùc naêng trung gian thanh toaùn ................................................................... 2 1.1.3 Caùc loaïi hình NHTM .............................................................................................2 1.1.3.1 Caên cöù vaøo hình thöùc sôû höõu .......................................................................... 2 1.1.3.2 Döïa vaøo chieán löôïc kinh doanh ..................................................................... 3 1.1.3.3 Döïa vaøo quan heä toå chöùc ............................................................................... 3 1.1.4 Caùc hoaït ñoäng cuûa NHTM ....................................................................................3 1.1.4.1 Huy ñoäng voán.................................................................................................. 3 1.1.4.2 Hoaït ñoäng tín duïng......................................................................................... 3 1.1.4.3 Hoaït ñoäng dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ.................................................... 4 1.1.4.4 Caùc hoaït ñoäng khaùc ........................................................................................ 4 1.2 Tín duïng ngaân haøng............................................................................................. 5 1.2.1 Khaùi nieäm..............................................................................................................5 1.2.2 Phaân loaïi................................................................................................................5 1.2.2.1 Döïa muïc ñích cuûa TD..................................................................................... 5 1.2.2.2 Döïa vaøo thôøi haïn TD...................................................................................... 6 1.2.2.3 Döïa vaøo möùc ñoä tín nhieäm ñoái vôùi khaùch haøng.............................................. 6 1.2.2.4 Döïa vaøo phöông thöùc hoaøn traû nôï vay ........................................................... 6 1.2.2.5 Döïa vaøo phöông thöùc cho vay ........................................................................ 6 1.3 Ruûi ro cuûa hoaït ñoäng tín duïng trong ngaân haøng.................................................. 7 1.3.1 Khaùi nieäm..............................................................................................................7 1.3.2 Nguoàn goác phaùt sinh ruûi ro ....................................................................................7 1.3.2.1 Veà phía khaùch haøng ........................................................................................ 7 2 1.3.2.2 Veà phía ngaân haøng......................................................................................... 7 1.3.3 Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng ........................................................................................8 1.4 Noäi dung phaân tích tín duïng ................................................................................ 8 1.4.1 Muïc ñích................................................................................................................8 1.4.2 Caùc thoâng tin laøm cô sôû ñeå phaân tích tín duïng ......................................................9 1.4.3 Noäi dung phaân tích tín duïng ..................................................................................9 1.4.3.1. Phaân tích tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng ............................................. 10 1.4.3.2. Phaân tích phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, döï aùn ñaàu tö ............................ 13 1.4.3.3 Phaân tích thaùi ñoä traû nôï cuûa khaùch haøng trong vieäc traû nôï vay................... 17 1.5 Baûo ñaûm tín duïng .............................................................................................. 18 1.5.1 Khaùi nieäm............................................................................................................18 1.5.2 Caùc ñaëc tröng cuûa baûo ñaûm tín duïng ...................................................................18 1.5.3 Caùc hình thöùc baûo ñaûm tín duïng..........................................................................19 1.5.3.1 Caàm coá taøi saûn.............................................................................................. 19 1.5.3.2 Theá chaáp taøi saûn ........................................................................................... 19 1.5.3.3. Baûo laõnh baèng taøi saûn ................................................................................. 19 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG NGOAÏI THÖÔNG VIEÄT NAM.................................................................................... 21 2.1 Giôùi thieäu veà Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam ........................................... 21 2.1.1 Khaùi quaùt veà Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam..............................................21 2.1.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng taïi NHNT Vieät Nam..........................................21 2.2 Thöïc traïng thaåm ñònh tín duïng taïi Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam........... 25 2.2.1 Nguoàn thoâng tin ...................................................................................................27 2.2.2 Phaân tích naêng löïc phaùp luaät vaø tính caùch, uy tín cuûa khaùch haøng......................30 2.2.3 Phaân tích naêng löïc taøi chính, tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng .....32 2.2.4 Tính toaùn hieäu quaû kinh teá cuûa phöông aùn/döï aùn vay voán ñeå thaáy khaû naêng traû nôï ngaân haøng ................................................................................................................................36 2.2.5 Phaân tích caùc ñieàu kieän ñaûm baûo nôï vay.............................................................39 2.2.6 Nhöõng haïn cheá cuûa quaù trình thaåm ñònh tín duïng ...............................................41 2.2.7 Moät soá ví duï minh hoïa nhöõng haïn cheá trong quaù trình thaåm ñònh taïi NHNT Vieät Nam......................................................................................................................................... 42 CHÖÔNG 3 : HEÄ THOÁNG CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG DOANH NGHIEÄP – MOÄT BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO CHAÁT LÖÔÏNG QUAÛN LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI 3 NHNT VIEÄT NAM ........................................................................................................ 45 3.1 Muïc ñích vaø cô sôû xaây döïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ............................. 45 3.2 Caùc yeáu toá cuûa heä thoáng ................................................................................... 46 3.2.1 Yeáu toá taøi chính ...................................................................................................46 3.2.2 Yeáu toá phi taøi chính .............................................................................................46 3.2.3 Yeáu toá ñieåm soá vaø tyû troïng..................................................................................47 3.3 Caùc böôùc chaám ñieåm......................................................................................... 48 3.3.1 Xaùc ñònh lónh vöïc hoaït ñoäng................................................................................49 3.3.2 Xaùc ñònh qui moâ doanh nghieäp............................................................................49 3.3.3 Chaám ñieåm taøi chính ...........................................................................................51 3.3.4 Chaám ñieåm phi taøi chính .....................................................................................51 3.3.4.1 Chaám ñieåm yeáu toá doøng tieàn....................................................................... . 51 3.3.4.2 Chaám ñieåm yeáu toá quaûn lyù .......................................................................... . 52 3.3.4.3 Chaám ñieåm yeáu toá uy tín trong giao dòch...................................................... 54 3.3.4.4 Chaám ñieåm yeáu toá caùc yeáu toá beân ngoaøi ...................................................... 54 3.3.4.5 Chaám ñieåm yeáu toá khaùc ................................................................................ 56 3.4.5 Toång hôïp ñieåm cuoái cuøng vaø xeáp haïng...............................................................57 3.4 Taùc duïng cuûa heä thoáng chaám ñieåm tín duïng trong vieäc naâng cao chaát löôïng quaûn lyù ruûi ro tín duïng taïi NHNT Vieät Nam ................................................................ 60 3.4.1. Taùc duïng cuûa heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ......................................................60 3.4.2 Moät soá bieän phaùp hoaøn thieän vieäc aùp duïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ôû NHNT Vieät Nam......................................................................................................................65 Keát luaän ......................................................................................................................... 67 Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc 4 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU I Lyù do choïn ñeà taøi Quaûn trò ruûi ro tín duïng luoân laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo NH treân theá giôùi. Tín duïng laø moät trong hai hoaït ñoäng cô baûn cuûa caùc NHTM vaø laø hoaït ñoäng ñem laïi lôïi nhuaän nhieàu nhaát cho NH. Vì nguoàn voán maø caùc NHTM duøng ñeå caáp tín duïng cho caùc nhu caàu trong neàn kinh teá chuû yeáu ñöôïc huy ñoäng töø caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi trong xaõ hoäi neân NH coù traùch nhieäm phaûi hoaøn traû. Neáu caùc khoaûn caáp tín duïng khoâng theå thu hoài ñöôïc seõ laøm aûnh höôûng ñeán khaû naêng thanh toaùn cuûa NH, chi phí taêng do phaûi trích döï phoøng daãn ñeán thu nhaäp bò giaûm, uy tín NH cuõng giaûm theo. Vì vaäy, hoaït ñoäng tín duïng coù theå ñöôïc xem nhö “con dao hai löôõi”, moät maët noù taïo ra thu nhaäp cao maët khaùc noù laïi taïo ra ruûi ro cho NH. Chính vì vaäy, noù thöôøng xuyeân nhaän ñöôïc söï chuù yù ñaëc bieät trong quaûn trò NH cuõng nhö trong coâng taùc giaùm saùt, quaûn lyù cuûa NHNN, bôûi vì vieäc quaûn trò tín duïng coù hieäu quaû hay khoâng coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa moät NH. Söï suïp ñoå cuûa moät NH thöôøng gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán heä thoáng taøi chính tieàn teä quoác gia. ÔÛ Vieät Nam, hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM trong ñoù coù hoaït doäng tín duïng cuõng nhaän ñöôïc söï quan taâm raát lôùn töø caùc nhaø quaûn trò NH cho ñeán caùc cô quan quaûn lyù coù lieân quan. Bôûi vì hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NH Vieät Nam coù tính ruûi ro raát cao. Lòch söû NH Vieät Nam ñaõ chöùng kieán raát nhieàu toån thaát tín duïng keå töø khi chuyeån ñoåi cô cheá kinh teá töø keá hoaïch hoaù taäp trung sang kinh teá thò tröôøng. Nhöõng cuoäc ñoå vôõ tín duïng trong nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 90 ñaõ laøm maát nieàm tin cuûa coâng chuùng vaøo NH trong khi nhu caàu voán tín duïng cung caáp cho neàn kinh teá raát lôùn. Nguyeân nhaân cuûa nhöõng vuï ñoå vôõ naøy vöøa xuaát phaùt töø heä thoáng phaùp lyù nöôùc ta luùc ñoù chöa ñaày ñuû vöøa töø phía caùc toå chöùc tín duïng coøn xem nheï veà maët quaûn lyù chaát löôïng tín duïng. Ñeå khaéc phuïc haäu quaû, Chính phuû ñaõ phaûi toán raát nhieàu tieàn ñeå hoã trôï caùc NH trong vaø ngoaøi quoác doanh xoùa moät löôïng khoång loà nôï toàn ñoïng khoâng coù khaû naêng thu hoài. Naêm 2001, 5 ngaân saùch öôùc tính ban ñaàu ñeå taùi cô caáu, laøm laønh maïnh heä thoáng NH Vieät Nam laø 17.000 tyû ñoàng (khoaûng 4% GDP). Vaøi naêm trôû laïi ñaây, cuøng vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa ñaát nöôùc luoân ôû möùc cao so vôùi theá giôùi, hoaït ñoäng tín duïng cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam ñaõ taêng tröôûng raát noùng, vaø tính ñeán nay, nôï xaáu cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam ñaõ coù daáu hieäu quay trôû laïi. Moät keát quaû phaân tích taøi chính ñoái vôùi caùc NHTM quoác doanh theo tieâu chuaån quoác teá, coâng cuoäc taùi caáp voán cho caùc NHTM naøy coù theå phaûi caàn ñeán khoaûng 7% GDP cuûa ñaát nöôùc. Töø tröôùc ñeán nay ñaõ coù khaù nhieàu nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän veà caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû quaûn trò ruûi ro tín duïng ôû caùc NHTM Vieät Nam nhöng chuû yeáu laø ñi tìm nguyeân nhaân vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp lieân quan ñeán cô cheá, chính saùch vó moâ cuûa nhaø nöôùc, phaùp luaät maø queân ñi moät ñieàu caên baûn raèng NH cuõng laø moät DN. Baûn thaân noù tröôùc nhaát phaûi töï trang bò cho mình caùc bieän phaùp, caùch thöùc ñeå sinh toàn trong moâi tröôøng kinh teá caïnh tranh gay gaét, laøm sao vöøa taêng tröôûng vöøa ñaûm baûo an toaøn. Ruûi ro tín duïng xaûy ra, nguyeân nhaân tröôùc tieân thuoäc veà baûn thaân caùc NH, veà chính saùch quaûn trò, giaùm saùt tín duïng cuûa NH vaø yeáu toá coát loõi nhaát laø naêng löïc cuûa nhaân vieân ñeå thöïc thi hieäu quaû heä thoáng quaûn trò ñoù. Vaø cuõng chöa coù nghieân cöùu naøo ñeà caäp ñeán vieäc ño löôøng möùc ñoä ruûi ro tín duïng cuûa moät khaùch haøng nhaèm hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh cho vay phuø hôïp. Xuaát phaùp töø yeâu caàu thöïc tieãn neâu treân, toâi ñaõ choïn ñeà taøi “HEÄ THOÁNG CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG DOANH NGHIEÄP – MOÄT BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO CHAÁT LÖÔÏNG QUAÛN LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG NGOAÏI THÖÔNG VIEÄT NAM” cho luaän vaên cuûa mình. II Muïc ñích nghieân cöùu Muïc ñích cuoái cuøng cuûa hoaït ñoäng tín duïng laø phaûi thu hoài ñöôïc soá tieàn ñaõ cho vay. Ñieàu naøy tuøy thuoäc vaøo keát quaû thaåm ñònh khaû naêng traû nôï khaùch haøng cuûa nhaân vieân tín duïng. Vaán ñeà ñöôïc ñaët ra laø hieän nay noäi dung thaåm ñònh hoà sô vay voán cuûa khaùch haøng ôû caùc NHTM ñang ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo ? Coù theå noùi haàu heát caùc 6 NH ñeàu döïa vaøo giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm laø nhieàu nhaát sau ñoù môùi xeùt nguoàn traû nôï cuûa khaùch haøng. Hoï ñaõ queân ñi ñieåm coát yeáu trong vieäc ra quyeát ñònh cho vay hay khoâng laø tuøy thuoäc vaøo doøng tieàn ñöôïc taïo ra trong töông lai cuûa khaùch haøng. Nhö vaäy, coù phaûi do khaû naêng thaåm ñònh cuûa hoï yeáu keùm hay do moät nguyeân nhaân naøo khaùc nöõa. Hieän nay, coâng taùc ñaøo taïo cuûa nöôùc ta coøn nhieàu baát caäp khoâng phuïc vuï nhieàu cho coâng vieäc ñi laøm sau naøy cuûa sinh vieân. Tuy nhieân, vaán ñeà naøy vaãn coù theå caûi thieän ñöôïc vì caùc NH thöôøng toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo nghieäp vuï cho nhaân vieân môùi cuûa mình. Nhö vaäy, vaán ñeà coøn laïi laø hoï ñaõ thieáu moät coâng cuï hoã trôï quaù trình thaåm ñònh. Trong thöïc teá, ñoâi khi giöõa ban giaùm ñoác vaø nhaân vieân tín duïng coù nhöõng maâu thuaãn, khoâng thoáng nhaát trong vieäc ñeà xuaát caáp tín duïng cho khaùch haøng vì hoï thieáu moät coâng cuï giuùp ño löôøng ñöôïc möùc ñoä ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng vaø vôùi möùc ñoä ruûi ro tín duïng nhö vaäy thì khaû naêng NH seõ caáp tín duïng toái ña cho doanh nghieäp laø bao nhieâu maø vaãn ñaûm baûo khaû naêng thu hoài nôï? Noùi toùm laïi, vaán ñeà nghieân cöùu ñöôïc xaùc ñònh laø giôùi thieäu heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp ôû NHNT Vieät Nam vöøa ñöôïc trieån khai aùp duïng. Töø ñoù, heä thoáng chaám ñieåm naøy ñaõ coù nhöõng taùc duïng gì trong vieäc naâng cao chaát löôïng quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø moät soá bieän phaùp ñeå hoaøn thieän vieäc aùp duïng heä thoáng naøy taïi Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam. III Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ÔÛ goùc ñoä khaùch haøng, ñoái töôïng nghieân cöùu chuû yeáu laø caùc DN vì chuùng coù tyû troïng voán vay trong toaøn boä danh muïc cho vay cuûa NHNT Vieät Nam laø khaù lôùn vaø tính phöùc taïp trong hoaït ñoäng cuûa noù. Phaân tích khaû naêng traû nôï cuûa ñoái töôïng khaùch haøng laø theå nhaân töông ñoái ñôn giaûn neân khoâng ñöôïc xem xeùt kyõ ôû ñaây. Do maãu nghieân cöùu luaän vaên ñöôïc duøng laø thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng taïi NHNT Vieät Nam maø NHNT Vieät Nam chæ laø moät phaàn trong heä thoáng NHTM ôû Vieät 7 Nam. Do ñoù, nhöõng phaân tích cuûa noù cuõng chæ mang neùt rieâng veà chính saùch quaûn trò cuûa rieâng NHNT Vieät Nam. Tuy nhieân, NHNT Vieät Nam laø moät trong nhöõng NHTM lôùn ôû Vieät Nam, chieám tyû troïng dö nôï töông ñoái trong toaøn heä thoáng NHTM neân cuõng phaûn aùnh phaàn naøo ñöôïc thöïc teá chung cho caû heä thoáng NHTM ôû Vieät Nam vaø coù theå duøng noù ñeå nghieân cöùu, ruùt kinh nghieäm. IV Noäi dung nghieân cöùu Luaän vaên bao goàm phaàn môû ñaàu vaø 3 chöông. Phaàn môû ñaàu giôùi thieäu veà lyù do choïn ñeà taøi, vaán ñeà luaän vaên muoán nghieân cöùu, ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu, yù nghóa cuûa ñeà taøi. Chöông 1 : trình baøy nhöõng noäi dung lieân quan ñeán hoaït ñoäng tín duïng ôû moät NHTM. Hoaït ñoäng tín duïng laø moät hoaït ñoäng mang nhieàu ruûi ro. Nhöõng ruûi ro coù theå töø nguyeân nhaân khaùch quan hoaëc nguyeân nhaân chuû quan xaûy ra töø phía khaùch haøng laãn NH. Vì vaäy tröôùc khi ra quyeát ñònh caáp tín duïng cho khaùch haøng caàn phaûi thaåm ñònh hoà sô vay voán. Noäi dung thaåm ñònh goàm coù thaåm ñònh veà naêng löïc taøi chính, thaåm ñònh tính khaû thi cuûa phöông aùn / döï aùn vay voán, thaåm ñònh veà thieän chí traû nôï cuûa KH vaø thaåm ñònh veà taøi saûn baûo ñaûm (neáu coù). Chöông 2 : giôùi thieäu sô löôïc veà NHNT Vieät Nam ñaõ ra ñôøi nhö theá naøo, nhöõng keát quaû cuûa hoaït ñoäng tín duïng ñaõ ñaït ñöôïc trong thôøi gian qua. Vaø trong chöông naøy, toaøn boä thöïc traïng thaåm ñònh tín duïng taïi NHNT Vieät Nam töø vieäc phaân tích naêng löïc phaùp luaät, tính caùch, uy tín cuûa khaùch haøng roài ñeán phaân tích naêng löïc taøi chính, tình hình saûn xuaát kinh doanh, tính toaùn hieäu quaû cuûa phöông aùn / döï aùn vay voán ñeå thaáy khaû naêng traû nôï khaùch haøng vaø cuoái cuøng laø phaân tích caùc ñieàu kieän ñaûm baûo nôï vay. Maëc duø, nhöõng noäi dung phaân tích laø khaù ñaày ñuû nhöng vaãn chæ döøng laïi ôû maët ñònh tính neân nhaân vieân tín duïng khoâng bieát ñeà xuaát caáp tín duïng cho khaùch haøng laø bao 8 nhieâu laø ñuû nhöng vaãn baûo ñaûm vieäc thu hoài nôï, beân caïnh ñoù laø ñaõ keát hôïp phaân tích tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa phöông aùn / döï aùn vay voán. Chöông 3 : giôùi thieäu heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ñang ñöôïc trieån khai aùp duïng taïi NHNT Vieät Nam. Trong heä thoáng naøy bao goàm nhieàu yeáu toá nhö caùc yeáu toá taøi chính, caùc yeáu toá phi taøi chính, caùc yeáu toá tyû troïng … vaø caùch söû duïng heä thoáng ñeå chaám ñieåm vaø xeáp haïng tín duïng doanh nghieäp. Moät ví duï minh hoïa cuõng ñöôïc trình baøy trong chöông naøy. Töø heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ñoù thì noù coù taùc duïng gì trong vieäc naâng cao chaát löôïng quaûn lyù ruûi tín duïng. Ñeå cho caùc keát quaû chaám ñieåm vaø xeáp haïng tín duïng phaùt huy vai troø cuûa mình thì caàn coù moät soá bieän phaùp nhaèm hoaøn thieän vieäc aùp duïng heä thoáng treân taïi NHNT Vieät Nam. Sau cuøng laø nhöõng keát luaän veà nhöõng keát quaû nghieân cöùu cuûa luaän vaên. IV YÙ nghóa Vôùi heä thoáng chaám ñieåm naøy ñaõ goùp phaàn cho nhaân vieân tín duïng coù cô sôû hôn trong vieäc ñaùnh giaù tình hình taøi chính, tình hình kinh doanh vaø tö caùch khaùch haøng ñeå bieát ñöôïc möùc ñoä ruûi ro cuûa moät khoaûn vay khi cho vay, ñoàng thôøi hoã trôï ban giaùm ñoác trong vieäc ñöa ra caùc quyeát ñònh tín duïng. Heä thoáng naøy coù theå ñöa vaøo vaän duïng roäng raõi trong hoaït ñoäng cho vay taïi heä thoáng Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam khi maø dö nôï cho vay ngaøy caøng cao vaø hoäi nhaäp thì chuùng ta phaûi tuaân theo. 9 CHÖÔNG 1 : VAI TROØ CUÛA TÍN DUÏNG TRONG NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 Ngaân haøng thöông maïi 1.1.1 Khaùi nieäm NHTM coù moät lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån haøng traêm naêm gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá haøng hoùa. Söï phaùt trieån heä thoáng NHTM ñaõ coù taùc ñoäng raát lôùn vaø quan troïng ñeán quaù trình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá haøng hoùa, ngöôïc laïi khi neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån maïnh meõ ñeán giai ñoaïn cao nhaát cuûa noù – kinh teá thò tröôøng – thì NHTM cuõng ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän vaø trôû thaønh nhöõng ñònh cheá taøi chính khoâng theå thieáu ñöôïc. Theo luaät caùc toå chöùc tín duïng do Quoác hoäi khoùa X thoâng qua vaøo ngaøy 12/12/1997 vaø luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa luaät caùc toå chöùc tín duïng ñöôïc Quoác hoäi khoùa XI thoâng qua ngaøy 15/06/2004 ñònh nghóa : NHTM laø loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan. Vaø trong luaät naøy cuõng coù neâu hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi vaø söû duïng soá tieàn naøy ñeå caáp tín duïng, cung öùng dòch vuï thanh toaùn. Vôùi hoaït ñoäng thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi, NHTM taäp trung caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi trong xaõ hoäi thaønh moät nguoàn voán lôùn cung caáp cho caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân nhaèm phuïc vuï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Nhö vaäy, coù theå noùi raèng NHTM laø ñònh cheá taøi chính trung gian quan troïng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. 1.1.2 Chöùc naêng cuûa NHTM 1.1.2.1 Chöùc naêng trung gian tín duïng Ñaây laø chöùc naêng cô baûn nhaát cuûa NHTM. Vôùi chöùc naêng naøy, NHTM ñoùng vai troø laø ngöôøi trung gian taäp trung caùc nguoàn voán tieàn teä taïm thôøi nhaøn roãi trong neàn kinh teá vaø bieán noù thaønh nguoàn voán cho vay nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu voán cho caùc ngaønh kinh teá vaø tieâu duøng cuûa xaõ hoäi. Nhö vaäy, NHTM chæ laø ngöôøi trung gian ñeå chuyeån voán tieàn teä töø nôi thöøa sang nôi thieáu. Caùc chuû theå tham gia goàm nhöõng ngöôøi 10 göûi tieàn vaøo NHTM vaø nhöõng ngöôøi vay tieàn töø NHTM,ø giöõa hoï khoâng coù moái lieân heä kinh teá tröïc tieáp naøo neân hoï khoâng chòu traùch nhieäm vaø nghóa vuï gì cho nhau caû. Taát caû caùc giao dòch ñeàu thoâng qua trung gian NHTM nghóa laø NHTM coù traùch nhieäm hoaøn traû tieàn cho ngöôøi göûi (baát keå ngöôøi ñi vay söû duïng voán coù hieäu quaû hay khoâng) coøn ngöôøi ñi vay thì phaûi coù nghóa vuï traû nôï cho NH. 1.1.2.2 Chöùc naêng trung gian thanh toaùn Chöùc naêng naøy ñöôïc thöïc hieän döïa treân cô sôû khaùch haøng môû taøi khoaûn tieàn göûi thanh toaùn taïi NH. Thoâng qua taøi khoaûn naøy, thay maët cho khaùch haøng, NHTM trích tieàn treân taøi khoaûn traû cho ngöôøi ñöôïc höôûng hoaëc nhaän tieàn vaøo taøi khoaûn theo uûy nhieäm cuûa khaùch haøng. Vôùi chöùc naêng naøy, noù taïo ñieàu kieän thanh toaùn trong neàn kinh teá ñöôïc nhanh choùng, hieäu quaû vaø an toaøn. Ñoái vôùi NHTM thì noù laïi naâng cao uy tín cho NH goùp phaàn môû roäng qui moâ chöùc naêng trung gian TD vaø taêng cöôøng nguoàn voán cho vay, goùp phaàn taêng theâm thu nhaäp cho NH. Ñoái vôùi neàn kinh teá noù thuùc ñaåy nhanh quaù trình löu thoâng haøng hoùa, quaù trình taêng tröôûng kinh teá vì chöùc naêng naøy ñaõ ñaåy nhanh toác ñoä thanh toaùn, toác ñoä luaân chuyeån voán trong neàn kinh teá. Ngoaøi ra, noù coøn tieát giaûm tieàn maët löu thoâng daãn ñeán tieát kieäm chi phí löu thoâng tieàn maët. 1.1.3 Caùc loaïi hình NHTM Tuøy theo goùc ñoä tieáp caän, NHTM coù theå ñöôïc phaân loaïi nhö sau : 1.1.3.1 Caên cöù vaøo hình thöùc sôû höõu - NHTM quoác doanh laø loaïi hình NH coù voán do ngaân saùch nhaø nöôùc caáp phaùt, ñöôïc thaønh laäp vaø toå chöùc hoaït ñoäng kinh doanh, goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu kinh teá cuûa nhaø nöôùc. ÔÛ Vieät Nam, hieän nay coù 5 NHTM quoác doanh. - NHTM coå phaàn laø nhöõng NH hoaït ñoäng nhö coâng ty coå phaàn, nguoàn voán ban ñaàu do caùc coå ñoâng ñoùng goùp. Ñaây laø loaïi hình NH chieám soá löôïng nhieàu nhaát treân theá giôùi. - NHTM lieân doanh laø loaïi hình NH coù voán ñöôïc goùp bôûi moät beân laø NH Vieät Nam vaø beân coøn laïi laø NH nöôùc ngoaøi treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh, coù truï sôû ñaët taïi Vieät Nam vaø hoaït ñoäng theo phaùp luaät Vieät Nam. - Chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi laø NH ñöôïc thaønh laäp baèng voán cuûa NH nöôùc ngoaøi vaø theo phaùp luaät cuûa nöôùc ngoaøi, ñöôïc pheùp môû chi nhaùnh taïi Vieät Nam vaø hoaït ñoäng 11 theo luaät phaùp Vieät Nam. 1.1.3.2 Döïa vaøo chieán löôïc kinh doanh - NH baùn buoân laø loaïi hình NH coù ñaëc ñieåm soá löôïng saûn phaåm cung caáp cho khaùch haøng khoâng nhieàu nhöng giaù trò cuûa töøng saûn phaåm laø raát lôùn. Khaùch haøng chuû yeáu cuûa NH naøy laø caùc coâng ty qui moâ lôùn, caùc taäp ñoaøn kinh teá, toång coâng ty. - NH baùn leû laø loaïi hình NH ngöôïc laïi vôùi NH baùn buoân, soá löôïng saûn phaåm cung caáp cho khaùch haøng raát nhieàu nhöng giaù trò cuûa töøng saûn phaåm thöôøng khoâng lôùn. Vì vaäy, khaùch haøng chuû yeáu laø caù nhaân hoaëc DN coù qui moâ vöøa vaø nhoû. - NH vöøa baùn buoân vöøa baùn leû laø loaïi hình NH giao dòch vaø cung öùng dòch vuï cho caû khaùch haøng coù qui moâ lôùn laãn nhoû. 1.1.3.3 Döïa vaøo quan heä toå chöùc NHTM ñöôïc chia thaønh nhieàu caáp baäc theo chieàu doïc nhö NH hoäi sôû, NH chi nhaùnh (caáp 1 vaø caáp 2) vaø phoøng giao dòch. NH hoäi sôû laø nôi taäp trung quyeàn löïc cao nhaát vaø laø nôi cung caáp ñaày ñuû hôn caùc dòch vuï NH trong khi NH chi nhaùnh vaø phoøng giao dòch coù qui moâ nhoû hôn vaø cung caáp khoâng ñaày ñuû taát caû caùc giao dòch maø chæ taäp trung vaøo caùc giao dòch cô baûn nhö huy ñoäng voán, thanh toaùn vaø cho vay. 1.1.4 Caùc hoaït ñoäng cuûa NHTM Caên cöù luaät caùc toå chöùc tín duïng vaø luaät söûa ñoåi, boå sung ñaõ neâu ra caùc hoaït ñoäng cuûa TCTD trong ñoù chuû yeáu laø NHTM, bao goàm : 1.1.4.1 Huy ñoäng voán NHTM ñöôïc huy ñoäng voán döôùi caùc hình thöùc sau : - Nhaän tieàn göûi cuûa toå chöùc, caù nhaân vaø caùc TCTD khaùc döôùi moïi hình thöùc töø tieàn göûi khoâng kyø haïn, tieàn göûi coù kyø haïn vaø caùc loaïi tieàn göûi khaùc. - Phaùt haønh chöùng chæ tieàn göûi, traùi phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc ñeå huy ñoäng voán cuûa toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. - Vay voán cuûa caùc TCTD trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. - Vay voán ngaén haïn cuûa NHNN döôùi hình thöùc taùi caáp voán. - Caùc hình thöùc huy ñoäng voán khaùc theo qui ñònh cuûa NHNN. 12 1.1.4.2 Hoaït ñoäng tín duïng NHTM ñöôïc caáp TD cho toå chöùc, caù nhaân döôùi caùc hình thöùc cho vay, chieát khaáu thöông phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc, baûo laõnh, cho thueâ taøi chính vaø caùc hình thöùc khaùc theo qui ñònh cuûa NHNN. - Cho vay : NHTM cho caùc toå chöùc, caù nhaân vay voán döôùi caùc hình thöùc sau laø cho vay ngaén haïn, cho vay trung vaø daøi haïn. - Chieát khaáu : NHTM ñöôïc chieát khaáu thöông phieáu, caùc giaáy tôø coù giaù khaùc cho laãn nhau, cho khaùch haøng vaø coù theå taùi chieát khaáu caùc giaáy tôø treân. - Baûo laõnh : NHTM ñöôïc baûo laõnh vay, baûo laõnh thanh toaùn, baûo laõnh thöïc hieän hôïp ñoàng, baûo laõnh döï thaàu vaø caùc hình thöùc baûo laõnh NH khaùc cho caùc toå chöùc, caù nhaân baèng uy tín vaø baèng khaû naêng taøi chính cuûa mình ñoái vôùi ngöôøi nhaän baûo laõnh. - Cho thueâ taøi chính : NHTM chæ ñöôïc thöïc hieän qua coâng ty cho thueâ taøi chính. 1.1.4.3 Hoaït ñoäng dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ NHTM chæ thöïc hieän ñöôïc caùc dòch vuï thanh toaùn thoâng qua NH khi caùc khaùch haøng caù nhaân, toå chöùc môû taøi khoaûn tieàn göûi taïi NHTM. Hieän nay, theo qui ñònh hoaït ñoäng naøy cuûa NHTM bao goàm caùc dòch vuï sau : - Cung caáp caùc phöông tieän thanh toaùn. - Thöïc hieän caùc dòch vuï thanh toaùn trong nöôùc, thanh toaùn quoác teá khi ñöôïc NHNN cho pheùp vaø caùc dòch vuï thanh toaùn khaùc theo qui ñònh cuû NHNN. - Thöïc hieän dòch vuï thu hoä vaø chi hoä, thu vaø phaùt tieàn maët cho khaùch haøng. - Toå chöùc heä thoáng thanh toaùn noäi boä, tham gia heä thoáng thanh toaùn lieân NH trong nöôùc vaø heä thoáng thanh toaùn quoác teá khi ñöôïc NHNN cho pheùp. 1.1.4.4 Caùc hoaït ñoäng khaùc Ngoaøi caùc hoaït ñoäng chính nhö ñaõ trình baøy, NHTM coøn coù theå thöïc hieän moät soá hoaït ñoäng khaùc, bao goàm : - Goùp voán vaø mua coå phaàn : NHTM ñöôïc duøng voán ñieàu leä vaø quyõ döï tröõ ñeå goùp voán, mua coå phaàn cuûa caùc DN vaø caùc TCTD khaùc trong nöôùc theo qui ñònh cuûa phaùp luaät. Ngoaøi ra, NHTM coøn ñöôïc mua coå phaàn, goùp voán vôùi NH nöôùc ngoaøi. - Tham gia thò tröôøng tieàn teä : NHTM ñöôïc tham gia thò tröôøng tieàn teä theo qui ñònh 13 cuûa NHNN, thoâng qua caùc hình thöùc mua baùn caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä. - Kinh doanh ngoaïi hoái vaø vaøng : NHTM thaønh laäp coâng ty tröïc thuoäc hoaëc tröïc tieáp kinh doanh ngoaïi hoái vaø vaøng treân thò tröôøng trong nöôùc vaø thò tröôøng quoác teá. - UÛy thaùc vaø ñaïi lyù : NHTM ñöôïc uûy thaùc, nhaän uûy thaùc, laøm ñaïi lyù trong caùc lónh vöïc lieân quan ñeán hoaït ñoäng NH, keå caû vieäc quaûn lyù taøi saûn, voán ñaàu tö cuûa toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc theo hôïp ñoàng. - Kinh doanh dòch vuï baûo hieåm : thoâng qua coâng ty tröïc thuoäc hoaëc lieân doanh ñeå kinh doanh baûo hieåm theo qui ñònh cuûa phaùp luaät. - Dòch vuï tö vaán : NHTM ñöôïc cung öùng caùc dòch vuï tö vaán taøi chính, tieàn teä. - Caùc dòch vuï khaùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng NH nhö dòch vuï baûo quaûn vaät quyù, giaáy tôø coù giaù, cho thueâ tuû keùt, caàm ñoà vaø caùc dòch vuï khaùc coù lieân quan. 1.2 Tín duïng ngaân haøng 1.2.1 Khaùi nieäm Ñaây laø quan heä chuyeån nhöô._.ïng quyeàn söû duïng voán töø ngaân haøng cho khaùch haøng trong moät thôøi haïn nhaát ñònh vôùi moät khoaûn chi phí nhaát ñònh. Töø ñoù cho thaáy, tín duïng ngaân haøng chöùa ñöïng ba noäi dung sau : - Coù söï chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng voán töø ngöôøi sôû höõu sang cho ngöôøi söû duïng. - Söï chuyeån nhöôïng naøy coù tính thôøi haïn. - Söï chuyeån nhöôïng naøy keøm theo chi phí. 1.2.2 Phaân loaïi 1.2.2.1 Döïa muïc ñích cuûa TD Cho vay baát ñoäng saûn laø loaïi cho vay lieân quan ñeán vieäc mua saém vaø hình thaønh baát ñoäng saûn. Cho vay phuïc vuï SXKD coâng thöông nghieäp laø loaïi cho vay ñeå boå sung voán löu ñoäng cho caùc DN trong lónh vöïc coâng nghieäp, thöông maïi vaø dòch vuï. Cho vay noâng nghieäp laø loaïi cho vay ñeå trang traûi caùc chi phí saûn xuaát nhö phaân boùn, thuoác tröø saâu, gioáng caây troàng, thöùc aên gia suùc, lao ñoäng, nhieân lieäu … Cho vay tieâu duøng laø loaïi cho vay ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu tieâu duøng cuûa caù nhaân nhö mua saém caùc vaät duïng ñaét tieàn, trang traûi caùc chi phí cuûa ñôøi soáng. 14 Cho vay khaùc. 1.2.2.2 Döïa vaøo thôøi haïn TD Cho vay ngaén haïn laø loaïi cho vay coù thôøi haïn ñeán 12 thaùng vaø ñöôïc söû duïng ñeå buø ñaép söï thieáu huït voán löu ñoäng cuûa caùc DN vaø caùc nhu caàu chi tieâu ngaén haïn cuûa caù nhaân. Cho vay trung haïn laø loaïi cho vay coù thôøi haïn treân 12 thaùng ñeán 5 naêm vaø chuû yeáu ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö mua saém taøi saûn coá ñònh. Cho vay daøi haïn laø loaïi cho vay coù thôøi haïn treân 5 naêm vaø thöôøng ñöôïc söû duïng cho vieäc ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö vaøo caùc döï aùn ñaàu tö. 1.2.2.3 Döïa vaøo möùc ñoä tín nhieäm ñoái vôùi khaùch haøng Cho vay khoâng coù baûo ñaûm laø loaïi cho vay chæ döïa vaøo uy tín cuûa baûn thaân khaùch haøng. Ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng coù khaû naêng taøi chính maïnh, quaûn trò coù hieäu quaû … thì NH coù theå caáp TD döïa vaøo uy tín cuûa baûn thaân khaùch haøng maø khoâng caàn moät nguoàn thu nôï thöù hai boå sung. Cho vay coù baûo ñaûm laø loaïi cho vay döïa treân cô sôû caùc baûo ñaûm nhö theá chaáp, caàm coá hoaëc baèng söï baûo laõnh cuûa beân thöù ba. Loaïi cho vay naøy aùp duïng cho caùc khaùch haøng khoâng coù uy tín cao ñoái vôùi NH neân khi vay voán ñoøi hoûi phaûi coù baûo ñaûm, boå sung cho nguoàn thu nôï thöù nhaát thieáu chaéc chaén. 1.2.2.4 Döïa vaøo phöông thöùc hoaøn traû nôï vay Cho vay chæ coù moät kyø haïn traû nôï hay coøn goïi laø cho vay traû nôï moät laàn khi ñaùo haïn. Cho vay coù nhieàu kyø haïn traû nôï hay cho vay traû goùp : laø loaïi cho vay maø khaùch haøng phaûi hoaøn traû voán goác vaø laõi theo ñònh kyø. Cho vay traû nôï nhieàu laàn nhöng khoâng coù kyø haïn nôï cuï theå maø tuøy khaû naêng taøi chính cuûa mình ñeå ngöôøi ñi vay coù theå traû nôï baát cöù luùc naøo. 1.2.2.5 Döïa vaøo phöông thöùc cho vay Cho vay luaân chuyeån laø loaïi cho vay maø nhöõng khaùch haøng do coù söï khaùc bieät veà thôøi gian thanh toaùn chi phí hoaït ñoäng SXKD vôùi thôøi gian thu tieàn baùn haøng daãn ñeán söï thieáu huït voán taïm thôøi. Nguoàn traû nôï chính laø tieàn thu töø hoaït ñoäng baùn haøng, khi 15 thieáu voán khaùch haøng seõ laäp kheá öôùc nhaän nôï maø khoâng caàn laøm giaáy ñeà nghò vay voán, hôïp ñoàng TD môùi. Thoâng thöôøng, moãi naêm NH seõ xaùc ñònh laïi nhu caàu vay môùi cho khaùch haøng. Cho vay theo moùn cuõng laø loaïi cho vay nhö cho vay luaân chuyeån nhöng khi khaùch haøng ñaõ traû nôï xong thì khoâng ñöôïc tieáp tuïc vay laïi maø phaûi laøm ñôn ñeà nghò vay voán môùi vaø NH seõ xem xeùt nhu caàu vay voán naøy. 1.3 Ruûi ro cuûa hoaït ñoäng tín duïng trong ngaân haøng 1.3.1 Khaùi nieäm Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay cuûa ngaân haøng, bieåu hieän treân thöïc teá qua vieäc khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï hoaëc traû nôï khoâng ñuùng haïn cho ngaân haøng. Ruûi ro tín duïng coøn ñöôïc goïi laø ruûi ro maát khaû naêng chi traû vaø ruûi ro sai heïn. 1.3.2 Nguoàn goác phaùt sinh ruûi ro Loaïi ruûi ro naøy coù theå phaùt sinh do nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan hoaëc chuû quan töø khaùch haøng vaø ngaân haøng. 1.3.2.1 Veà phía khaùch haøng Ruûi ro TD phaùt sinh coù theå do nhöõng nguyeân nhaân chuû quan laãn khaùch quan. Veà maët chuû quan coù theå do trình ñoä quaûn lyù cuûa khaùch haøng yeáu keùm daãn ñeán söû duïng voán vay keùm hieäu quaû, söû duïng voán vay sai muïc ñích laøm aûnh höôûng ñeán khaû naêng traû nôï hoaëc cuõng coù theå do khaùch haøng thieáu thieän chí trong vieäc traû nôï trong khi bieän phaùp xöû lyù thu hoài nôï cuûa NH toû ra keùm höõu hieäu. Veà maët khaùch quan coù theå do khaùch haøng gaëp phaûi nhöõng thay ñoåi cuûa moâi tröôøng kinh doanh khoâng theå ño löôøng tröôùc ñöôïc, chaúng haïn nhö söï thay ñoåi veà giaù caû hay nhu caàu thò tröôøng, veà moâi tröôøng phaùp lyù hay chính saùch cuûa chính phuû kieán DN laâm vaøo tình traïng khoù khaên taøi chính khoâng theå khaéc phuïc ñöôïc maëc duø coù thieän chí nhöng vaãn khoâng coù ñieàu kieän ñeå traû nôï. 1.3.2.2 Veà phía ngaân haøng Ruûi ro TD coù theå phaùt sinh do nguyeân nhaân chuû quan nhö quaù trình phaân tích TD khoâng kyõ löôõng daãn ñeán sai laàm trong quyeát ñònh cho vay. Maët khaùc, noù cuõng coù theå xaûy ra duø quyeát ñònh cho vay laø ñuùng nhöng do thieáu kieåm tra kieåm soaùt sau khi 16 cho vay daãn ñeán khaùch haøng söû duïng voán vay khoâng ñuùng muïc ñích nhöng NH vaãn khoâng phaùt hieän ñeå ngaên chaën kòp thôøi. 1.3.3 Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng Ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng, ngöôøi ta thöôøng döïa treân hai chæ tieâu cô baûn sau : Heä soá nôï quaù haïn = x 100% Nôï quaù haïn laø khoaûn nôï maø moät phaàn hoaëc toaøn boä nôï goác vaø/hoaëc laõi ñaõ quaù haïn. Qui ñònh hieän nay cuûa NHNN haøng quí/naêm caùc TCTD phaûi thöïc hieän phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng nhaèm phaûn aùnh ñuùng chaát löôïng tín duïng vaø chuû ñoäng ñoái phoù ruûi ro. Vieäc phaân loaïi nôï quaù haïn ñöôïc thöïc hieän phaân theo thôøi gian : - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø döôùi 90 ngaøy ñöôïc goïi laø nôï caàn chuù yù. - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90-180 ngaøy ñöôïc goïi laø nôï döôùi tieâu chuaån. - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181-360 ngaøy ñöôïc goïi laø nôï nghi ngôø. - Caùc khoaûn nôï quaù haïn treân 360 ngaøy ñöôïc goïi laø nôï coù khaû naêng maát voán. Heä soá ruûi ro tín duïng = Heä soá naøy cho thaáy tyû troïng cuûa khoaûn muïc TD trong taøi saûn coù, khoaûn muïc TD trong toång taøi saûn caøng lôùn thì lôïi nhuaän seõ lôùn nhöng ñoàng thôøi ruûi ro TD cuõng raát cao. 1.4 Noäi dung phaân tích tín duïng 1.4.1 Muïc ñích Phaân tích tín duïng laø phaân tích khaû naêng hieän taïi vaø tieàm taøng cuûa khaùch haøng veà söû duïng voán tín duïng cuõng nhö khaû naêng hoaøn traû voán vay ngaân haøng. Muïc tieâu cuûa phaân tích tín duïng laø giuùp cho ngaân haøng kieåm tra tính chính xaùc cuûa caùc thoâng tin do khaùch haøng cung caáp vaø ñaùnh giaù laïi phöông aùn saûn xuaát hoaëc döï aùn töø ñoù coù nhaän ñònh veà thaùi ñoä cuûa khaùch haøng laøm cô sôû quyeát ñònh cho vay. Muoán ra quyeát ñònh cho vay, ngaân haøng caàn laøm ba vaán ñeà sau : - Thu thaäp ñaày ñuû vaø chính xaùc thoâng tin. - Phaân tích vaø xöû lyù thoâng tin thu thaäp ñöôïc. Dö nôï quaù haïn Toång dö nôï cho vay Toång dö nôï cho vay Toång taøi saûn coù 17 - Ruùt ra keát luaän veà khaû naêng hoaøn traû nôï vay cuûa khaùch haøng, caû goác vaø laõi. 1.4.2 Caùc thoâng tin laøm cô sôû ñeå phaân tích tín duïng Ñeå phuïc vuï cho vieäc phaân tích TD caàn phaûi coù thoâng tin. Nguoàn thoâng tin ñeå phaân tích TD ôû giai ñoaïn naøy raát phong phuù vaø ña daïng caû veà chuûng loaïi cuõng nhö phöông phaùp thu thaäp. Ñieàu caàn quan taâm ôû ñaây laø chaát löôïng cuûa thoâng tin thu thaäp ñöôïc vì chaát löôïng thoâng tin söû duïng cho quaù trình phaân tích TD seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán keát quaû phaân tích vaø töø ñoù aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh caáp TD. Chaát löôïng thoâng tin theå hieän ôû ba thuoäc tính sau : ñaày ñuû, kòp thôøi, chính xaùc. Nhöõng thoâng tin naøy coù theå nhaän ñöôïc töø : • Hoà sô ñeà nghò caáp TD cuûa khaùch haøng. • Hoà sô löu tröõ taïi NH, thöôøng chæ coù khi khaùch haøng ñaõ coù quan heä TD vôùi NH thì thoâng tin ñöôïc löu tröõ laïi vaø duøng ñeå phaân tích cho nhöõng laàn vay tieáp theo. • Nhöõng nguoàn khaùc : coù theå töø caùc TCTD khaùc, baïn haøng vaø ñoái thuû caïnh tranh cuûa khaùch haøng, trung taâm thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro cuûa NHNN-CIC, caùc aán baûn kinh teá, baùo chí vaø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng khaùc. Veà phöông phaùp thu thaäp thoâng tin, caùch phoå bieán laø phaân tích vaø toång hôïp caùc thoâng tin ñaõ coù, beân caïnh ñoù laø nguoàn thoâng tin qua trao ñoåi vôùi caùc cô quan chöùc naêng vaø trong heä thoáng NH, ngoaøi ra thoâng tin do mua cuõng ñöôïc aùp duïng. Moät phöông phaùp ñöôïc coi laø ñaùng tin caäy, nhanh choùng laø phoûng vaán. Muïc ñích chính cuûa phoûng vaán laø thu thaäp thoâng tin vaø kieåm tra thoâng tin. Nhöõng ngöôøi ñöôïc NH quan taâm phoûng vaán laø chuû DN, ngöôøi ñieàu haønh, nhöõng nhaân vieân hoaëc ngöôøi coù quan heä vôùi khaùch haøng. 1.4.3 Noäi dung phaân tích tín duïng Muïc ñích cuûa phaân tích TD laø nhaèm phuïc vuï vieäc ra quyeát ñònh coù caáp TD cho khaùch haøng hay khoâng? Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy, noäi dung phaân tích TD phaûi höôùng ñeán vieäc ñaùnh giaù khaû naêng traû nôï vay cuûa khaùch haøng. Muoán thöïc hieän ñieàu ñoù thì NH phaûi xaùc ñònh vaø phaân tích caùc yeáu toá naøo aûnh höôûng ñeán khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng. Thoâng thöôøng, khaû naêng traû nôï vay cuûa khaùch haøng chòu aûnh höôûng bôûi : - Tình hình taøi chính cuûa baûn thaân khaùch haøng. 18 - Tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa phöông aùn SXKD hoaëc döï aùn ñaàu tö. - Thaùi ñoä cuûa khaùch haøng ñoái vôùi vieäc hoaøn traû nôï vay. 1.4.3.1. Phaân tích tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng Phaân tích tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng laø quaù trình söû duïng caùc baùo caùo taøi chính ñeå phaân tích vaø ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa DN. Taøi lieäu duøng cho phaân tích goàm baûng caân ñoái keá toaùn, baùo caùo keát quaû kinh doanh, baùo caùo löu chuyeån tieàn teä (neáu coù) vaø thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Do ñoù, NVTD seõ döïa vaøo caùc baùo caùo treân ñeå tính toaùn ra caùc chæ tieâu taøi chính. Nhöõng chæ tieâu naøy ñöôïc duøng ñeå ño löôøng vaø ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa DN. Coù nhieàu loaïi chæ tieâu taøi chính khaùc nhau ñöôïc chia thaønh nhoùm muïc tieâu phaân tích nhö nhoùm chæ tieâu thanh khoaûn, nhoùm chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính, nhoùm chæ tieâu khaû naêng hoaøn traû laõi vay, nhoùm chæ tieâu hoaït ñoäng vaø nhoùm chæ tieâu thu nhaäp. • Nhoùm chæ tieâu thanh khoaûn Khaû naêng thanh khoaûn cuûa DN ñöôïc ño löôøng baèng khaû naêng chuyeån hoùa thaønh tieàn cuûa taøi saûn löu ñoäng ñeå thanh toaùn cho caùc traùch nhieäm nôï ngaén haïn. Ñeå ñaùnh giaù, ngöôøi ta duøng hai chæ tieâu sau : Heä soá thanh toaùn hieän haønh = Chæ tieâu naøy cho thaáy DN coù ñuû taøi saûn löu ñoäng coù theå chuyeån ñoåi ra tieàn trong thôøi gian ngaén ñeå thanh toaùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn khoâng? Ñeå ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn ngaén haïn thì chæ tieâu naøy caàn phaûi lôùn hôn 1. Xeùt cô caáu nguoàn voán taøi trôï cho taøi saûn coâng ty, nguoàn voán daøi haïn ñöôïc duøng taøi trôï cho taøi saûn daøi haïn coøn nguoàn voán ngaén haïn seõ taøi trôï cho taøi saûn ngaén haïn. Khi chæ tieâu naøy nhoû hôn 1 cho thaáy coù moät phaàn nguoàn voán ngaén haïn taøi trôï taøi saûn daøi haïn, do ñoù khi ñeán haïn thanh toaùn thì thôøi gian caàn thieát ñeå nhöõng taøi saûn daøi haïn naøy chuyeån hoùa thaønh tieàn seõ daøi hôn so vôùi nhöõng taøi saûn ngaén haïn neân coù theå laøm haïn cheá khaû naêng thanh toaùn cuûa DN. Nhöng chæ tieâu naøy coù nhöôïc ñieåm laø haøng toàn kho keùm thanh khoaûn hôn vì phaûi maát thôøi gian vaø chi phí tieâu thuï môùi coù theå chuyeån thaønh tieàn. Vì vaäy, heä soá thanh toaùn nhanh seõ ño löôøng khaû naêng thanh khoaûn cuûa DN trong tröôøng hôïp khoâng keå nhöõng taøi Taøi saûn löu ñoäng vaø ñaàu tö ngaén haïn Nôï ngaén haïn 19 saûn chaäm chuyeån ra tieàn trong taøi saûn löu ñoäng. Heä soá thanh toaùn nhanh = Chỉ tieâu naøy phaûn aùnh khaû naêng DN coù theå thanh toaùn ngay caùc khoaûn nôï ngaén haïn ñeán möùc ñoä naøo caên cöù vaøo nhöõng taøi saûn löu ñoäng coù khaû naêng chuyeån hoùa thaønh tieàn nhanh nhaát. Chæ tieâu naøy caøng lôùn thì caøng toát nhöng neáu quaù lôùn cho thaáy vieäc söû duïng voán cuûa DN keùm hieäu quaû. • Nhoùm chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính : Nhoùm chæ tieâu naøy seõ ño löôøng möùc ñoä söû duïng nôï ñeå taøi trôï cho hoaït ñoäng cuûa DN, goàm hai chæ tieâu sau : Tyû soá nôï so vôùi voán chuû sôû höõu = Tyû soá naøy ñaùnh giaù möùc ñoä söû duïng nôï cuûa DN vaø qua ñoù coøn ño löôøng ñöôïc khaû naêng töï chuû taøi chính cuûa DN töùc laø cho thaáy quan heä ñoái öùng giöõa voán cuûa DN vôùi voán beân ngoaøi. Neáu tyû soá naøy caøng lôùn thì möùc ñoä DN leä thuoäc vaøo nguoàn voán beân ngoaøi lôùn neân ruûi ro seõ raát lôùn. Tyû soá nôï so vôùi toång taøi saûn = Tyû soá naøy ñaùnh giaù möùc ñoä söû duïng nôï ñeå taøi trôï cho toaøn boä taøi saûn cuûa DN. Nhöõng khaùch haøng coù tyû soá naøy quaù lôùn thì khaû naêng hoaøn traû nôï vay giaûm. • Chæ tieâu khaû naêng traû laõi vay : Khaû naêng traû laõi = Duøng ñeå ño löôøng khaû naêng söû duïng lôïi nhuaän cuûa DN ñeå thanh toaùn laõi vay. • Nhoùm chæ tieâu hoaït ñoäng : Ñeå ño löôøng vaø ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng theå hieän ôû möùc söû duïng caùc loaïi taøi saûn khaùc nhau ñeå ñaït ñöôïc moät möùc doanh thu nhaát ñònh. - Chæ tieâu hoaït ñoäng toàn kho : ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû quaûn lyù toàn kho cuûa DN ngöôøi ta duøng chæ tieâu voøng quay haøng toàn kho. Noù ño löôøng soá laàn voán ñaàu tö vaøo Tieàn maët + ñaàu tö ngaén haïn + khoaûn phaûi thu Nôï ngaén haïn Nôï ngaén haïn + nôï daøi haïn Voán chuû sôû höõu Nôï ngaén haïn + nôï daøi haïn Toång taøi saûn Lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi vay Chi phí laõi vay 20 haøng toàn kho quay voøng trong naêm. Neáu voøng quay haøng toàn kho quaù cao thì coù theå DN ñaõ döï tröõ moät möùc haøng toàn kho quaù ít maø ñieàu naøy coù theå khoâng toát vì khoâng ñuû haøng hoùa cho hoaït ñoäng kinh doanh. Neáu chæ tieâu naøy quaù thaáp coù theå DN mua saém, saûn xuaát hoaëc kieåm soaùt haøng toàn kho khoâng toát. Voøng quay haøng toàn kho = - Chæ tieâu hoaït ñoäng khoaûn phaûi thu : ñaùnh giaù chaát löôïng cuûa khoaûn phaûi thu vaø hieäu quaû thu hoài nôï cuûa DN, noù thöôøng theå hieän ôû döôùi daïng kyø thu tieàn bình quaân. Kyø thu tieàn bình quaân = Chæ tieâu naøy cho thaáy thôøi haïn TD thöông maïi bình quaân maø DN aùp duïng cho khaùch haøng cuûa mình. Ngoaøi ra, noù coøn ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû vieäc kieåm soaùt vaø qui moâ caùc khoaûn phaûi thu cuûa DN. - Chæ tieâu hoaït ñoäng khoaûn phaûi traû : chæ tieâu naøy ño löôøng uy tín cuûa DN trong vieäc traû nôï ñuùng haïn. Kyø traû tieàn bình quaân = - Chæ tieâu hoaït ñoäng toång taøi saûn : ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa toång taøi saûn coâng ty. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa toång taøi saûn ñöôïc ño löôøng baèng chæ tieâu voøng quay toång taøi saûn raèng bình quaân moãi doàng giaù trò taøi saûn taïo ra ñöôïc bao nhieâu ñoàng doanh thu. Voøng quay toång taøi saûn = • Nhoùm chæ tieâu thu nhaäp Khaû naêng sinh lôïi coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû naêng traû nôï vaø laõi. Coù nhöõng chæ tieâu sau thöôøng ñöôïc duøng ñeå ño löôøng khaû naêng sinh lôïi cuûa DN laø : Tyû suaát lôïi nhuaän roøng treân doanh thu = Tyû suaát lôïi nhuaän roøng treân taøi saûn = Giaù trò khoaûn phaûi thu khaùch haøng bình quaân Doanh thu bình quaân moãi ngaøy Giaù trò khoaûn phaûi traû bình quaân Giaù voán haøng baùn moãi ngaøy Doanh thu roøng Bình quaân giaù trò toång taøi saûn Lôïi nhuaän roøng sau thueá Doanh thu thuaàn Lôïi nhuaän roøng sau thueá Toång taøi saûn Giaù voán haøng baùn bình quaân moät ngaøy Giaù trò haøng toàn kho bình quaân 21 Tyû suaát sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu (ROE) = Tyû leä hoaøn voán (Return on investment-ROI) = Caùc keát quaû naøy seõ ñöôïc so saùnh vôùi soá lieäu trung bình ngaønh hoaëc cuûa DN ñieån hình ñeå thaáy ñöôïc hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DN ôû möùc ñoä naøo. Sau khi tính caùc chæ tieâu taøi chính caàn phaûi phaân tích ñeå thaáy roõ traïng thaùi hoaït ñoäng taøi chính cuûa DN baèng moät soá kyõ thuaät phaân tích sau : - Phaân tích xu höôùng cuûa caùc chæ tieâu theo thôøi gian : baèng caùch so saùnh caùc chæ tieâu taøi chính ñaõ tính toaùn vôùi caùc chæ tieâu cuûa nhöõng kyø tröôùc vaø caùc chæ tieâu bình quaân ngaønh. - Phaân tích cô caáu laø kyõ thuaät phaân tích tyû troïng cuûa töøng khoaûn muïc cuûa baùo caùo taøi chính trong ñoù taát caû caùc khoaûn muïc cuûa baûng caân ñoái taøi saûn ñöôïc so saùnh vôùi toång giaù trò taøi saûn vaø taát caû caùc khoaûn muïc cuûa baùo caùo keát quaû kinh doanh ñöôïc so saùnh vôùi doanh thu thuaàn. - Phaân tích chæ soá laø kyõ thuaät phaân tích baùo caùo taøi chính trong ñoù caùc khoaûn muïc cuûa baûng caân ñoái taøi saûn vaø baùo caùo keát quaû kinh doanh cuûa moät naêm naøo ñoù ñöôïc choïn laøm goác sau ñoù tính toaùn so saùnh taát caû caùc khoaûn muïc cuûa baûng caân ñoái taøi saûn vaø baùo caùo keát quaû kinh doanh cuûa nhöõng naêm tieáp theo so vôùi naêm goác. 1.4.3.2. Phaân tích phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, döï aùn ñaàu tö * Ñoái vôùi phöông aùn saûn xuaát kinh doanh ngaén haïn : coù hai vaán ñeà caàn löu yù khi phaân tích : - Phaân tích tình hình thò tröôøng vaø döï baùo doanh thu : đñieàu kieän laø NVTD phaûi am hieåu veà tình hình thò tröôøng cuûa saûn phaåm hoaëc ngaønh maø khaùch haøng ñang hoaït ñoäng. Am hieåu ôû ñaây theå hieän roõ ôû caùc maët : nhu caàu thò tröôøng, giaù caû vaø thò phaàn cuûa khaùch haøng mình ñang xem xeùt caáp TD, caàn thieát thì coù theå tham khaûo theâm caùc thoâng tin veà nghieân cöùu thò tröôøng hoaëc thoâng tin veà ngaønh SXKD. Qua phaân tích vaø döïa vaøo kinh nghieäm am hieåu veà tình hình thò tröôøng cuûa ngaønh SXKD mình ñang xem xeùt coù Lôïi nhuaän roøng sau thueá Voán chuû sôû höõu Lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi vay Toång voán bình quaân 22 theå phaùn quyeát möùc ñoä tin caäy cuûa phöông aùn maø khaùch haøng ñaõ laäp. Töø ñoù, ñaùnh giaù chung veà tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa phöông aùn SXKD. - Phaân tích caùc khoaûn muïc chi phí SXKD : muoán phaân tích khoaûn muïc chi phí ñoøi hoûi NVTD phaûi am hieåu veà keá toaùn chi phí vaø caùch tính giaù thaønh saûn phaåm ñeå nhaän ra khoaûn muïc chi phí naøo laø hôïp lyù vaø khoâng hôïp lyù. Ngoaøi kinh nghieäm vaø söï am hieåu veà ngaønh, neân tích luõy thoâng tin veà chi phí cuûa nhöõng DN khaùc trong cuøng ngaønh coù qui moâ töông töï ñeå laøm cô sôû so saùnh nhaèm nhaän ra möùc ñoä tin caäy cuûa caùc khoaûn muïc chi phí maø khaùch haøng ñaõ xaây döïng trong phöông aùn SXKD. * Ñoái vôùi döï aùn ñaàu tö trung hoaëc daøi haïn Do ñaàu tö trung hoaëc daøi haïn coù nhieàu ruûi ro hôn vì thôøi gian cho vay keùo daøi neân vieäc phaân tích seõ phöùc taïp hôn veà noäi dung laãn phöông phaùp phaân tích. Khi phaân tích döï aùn trung hoaëc daøi haïn caàn taäp trung vaøo nhöõng noäi dung maø khaùch haøng thöôøng deã sai soùt do voâ tình hay coá yù ñeå töø ñoù giuùp NH hieåu chính xaùc hôn thöïc chaát cuûa döï aùn laø khaû thi hay khoâng khaû thi veà maët taøi chính. Do vaäy, khi phaân tích TD caàn chuù yù thaåm ñònh caùc noäi dung sau ñaây : - Khaùch haøng öôùc löôïng ngaân löu coù chính xaùc khoâng? - Khaùch haøng öôùc löôïng chi phí söû duïng voán coù chính xaùc khoâng? - Khaùch haøng löïa choïn nhöõng chæ tieâu vaø söï ra quyeát ñònh ñaàu tö nhö theá naøo coù phuø hôïp khoâng? Thaåm ñònh ngaân löu cuûa döï aùn Trong phaàn naøy khi thaåm ñònh thì chæ nhöõng doøng tieàn thöïc chi vaø thöïc thu cuûa döï aùn môùi ñöôïc quan taâm. ÔÛ ñaây, khi öôùc löôïng ngaân löu coù moät soá khoaûn beân ngoaøi thu nhaäp vaø chi phí cuûa döï aùn caàn xem xeùt ñeå phaûn aùnh ñuùng hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. Thöù nhaát, chi phí cô hoäi laø nhöõng khoaûn thu nhaäp maø DN phaûi maát ñi do söû duïng nguoàn löïc cuûa DN vaøo döï aùn neân seõ ñöôïc tính vaøo doøng tieàn chi ra vaø thöù hai laø chi phí chìm laø nhöõng chi phí ñaõ phaùt sinh tröôùc khi coù quyeát ñònh thöïc hieän döï aùn neân loaïi chi phí naøy khoâng aûnh höôûng ñeán vieäc quyeát ñònh coù ñaàu tö döï aùn hay khoâng vaø khoâng ñöôïc tính vaøo doøng tieàn chi ra. Moät yeáu toá khoâng theå thieáu cho döï aùn laø voán löu ñoäng, tuøy theo coâng suaát hoaït ñoäng, khaû naêng tieâu thuï maø nhu caàu voán löu ñoäng seõ 23 taêng giaûm. Khi nhu caàu voán löu ñoäng taêng thì döï aùn caàn moät khoaûn chi taêng theâm ngöôïc laïi khi nhu caàu voán löu ñoäng giaûm xuoáng döï aùn seõ coù moät khoaûn tieàn thu veà. Löu yù trong tröôøng hôïp xem xeùt döï aùn cuûa moät DN ñang hoaït ñoäng thì lôïi ích vaø chi phí cuûa döï aùn ñeàu ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû lôïi ích vaø chi phí taêng theâm trong tröôøng hôïp coù döï aùn so vôùi tröôøng hôïp khoâng coù döï aùn. Thaåm ñònh chi phí söû duïng voán Moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng lieân quan ñeán vieäc ra quyeát ñònh ñaàu tö laø suaát chieát khaáu cuûa döï aùn. Suaát sinh lôøi yeâu caàu cuûa moät döï aùn phaûi baèng vôi suaát sinh lôøi mang laïi töø vieäc ñaàu tö vaøo moät taøi saûn coù ñoä ruûi ro töông ñöông treân thò tröôøng taøi chính. Vì vaäy, suaát sinh lôøi yeâu caàu toái thieåu chính laø chi phí söû duïng voán cuûa döï aùn. Voán ñaàu tö vaøo döï aùn thöôøng goàm nôï vaø voán chuû sôû höõu. Moãi loaïi seõ coù chi phí söû duïng khaùc nhau. Khi söû duïng nôï, DN phaûi traû cho chuû nôï chi phí laõi vay nhöng loaïi chi phí naøy ñöôïc pheùp tröø vaøo lôïi nhuaän tröôùc khi tính thueá thu nhaäp. Vì vaäy chi phí söû duïng nôï thöïc söï cuûa DN chính laø chi phí söû duïng nôï ñaõ ñieàu chænh thueá. Khi DN söû duïng nôï thì DN coù theå söû duïng nôï vay hoaëc phaùt haønh traùi phieáu. Vôùi cuøng moät möùc laõi suaát huy ñoäng, chi phí söû duïng nôï vay laø thaáp nhaát vì khi phaùt haønh traùi phieáu thì DN phaûi chòu theâm chi phí phaùt haønh. Beân caïnh ñoù, voán chuû sôû höõu cuõng goàm hai boä phaän : voán coå phaàn öu ñaõi, voán coå phaàn thöôøng vaø chi phí söû duïng chuùng raát cao do chuùng ñöôïc xaùc ñònh sau khi DN ñaõ ñoùng thueá. Sau khi coù ñöôïc chi phí söû duïng cho caùc boä phaän voán cuï theå seõ xaùc ñònh chi phí söû duïng voán chung cho döï aùn baèng caùch coäng caùc tích soá chi phí söû duïng voán boä phaän vôùi tyû troïng cuûa chuùng trong toång voán ñaàu tö. Thaåm ñònh caùc chæ tieâu ñaùnh giaù vaø quyeát ñònh ñaàu tö döï aùn * Hieän giaù roøng (NPV-net present value) laø chæ tieâu cô baûn duøng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa moät döï aùn ñaàu tö vì noù theå hieän giaù trò taêng theâm maø döï aùn ñem laïi cho DN. Giaù trò hieän taïi roøng laø toång hieän giaù ngaân löu roøng cuûa döï aùn vôi suaát chieát khaáu thích hôïp. ( )∑= += n t t t r CF NPV 0 1 , trong ñoù CFt laø ngaân löu roøng naêm thöù t, r laø suaát chieát khaáu 24 cuûa döï aùn vaø n laø tuoåi thoï cuûa döï aùn. Vôùi cuøng moät suaát chieát khaáu, döï aùn aùn naøo coù NPV lôùn chöùng toû döï aùn ñoù coù hieäu quaû hôn vì thu nhaäp töø döï aùn ñuû trang traûi chi phí vaø mang laïi thu nhaäp taêng theâm cho nhaø ñaàu tö. Chuùng ta coù theå söû duïng NPV ñeå ra quyeát ñònh löïa choïn döï aùn döïa treân nguyeân taéc sau : baùc boû döï aùn khi NPV < 0 vaø khi phaûi löaï choïn giöõa caùc döï aùn loaïi tröø nhau, choïn döï aùn naøo coù NPV cao nhaát. Trong tröôøng hôïp ngaân saùch bò haïn cheá seõ choïn toå hôïp caùc döï aùn coù toång NPV cao nhaát. Nhìn chung, chæ tieâu NPV coù caùc öu ñieåm sau : coù tính ñeán thôøi giaù cuûa tieàn teä, xem xeùt toaøn boä ngaân löu döï aùn, ñôn giaûn vaø coù tính chaát coäng NPV(A+B) = NPV(A) + NPV(B) neân coù theå so saùnh giöõa caùc döï aùn coù qui moâ khaùc nhau. Tuy vaäy, chæ tieâu NPV coù nhöôïc ñieåm laø vieäc tính toaùn xaùc ñònh chæ tieâu naøy phuï thuoäc vaøo suaát chieát khaáu do ñoù ñoøi hoûi phaûi quyeát ñònh suaát chieát khaáu phuø hôïp môùi aùp duïng tieâu chuaån naøy ñöôïc. * Suaát sinh lôøi noäi boä (IRR-Internal rate of return) laø suaát chieát khaáu ñeå NPV cuûa döï aùn baèng 0. Ñeå xaùc ñònh suaát sinh lôøi noäi boä, chuùng ta thieát laäp phöông trình : ( ) 010 =+= ∑= n t t t IRR CFNPV Suaát sinh lôøi noäi boä chính laø suaát sinh lôøi thöïc teá cuûa döï aùn ñaàu tö. Vì vaäy, moät döï aùn ñöôïc chaáp nhaän khi suaát sinh lôøi thöïc teá cuûa noù baèng hoaëc cao hôn suaát sinh lôøi yeâu caàu. Theo tieâu chuaån IRR, döï aùn ñöôïc chaáp nhaän laø döï aùn coù IRR lôùn hôn hoaëc baèng suaát sinh lôøi yeâu caàu. Chæ tieâu IRR naøy cuõng coù nhöõng öu ñieåm nhaát ñònh laø coù tính ñeán thôøi giaù tieàn teä, coù theå tính IRR maø khoâng caàn bieát suaát chieát khaáu vaø coù tính ñeán toaøn boä ngaân löu. Tuy vaäy, phöông phaùp naøy vaãn coù nhöôïc ñieåm laø coù theå coù moät döï aùn coù nhieàu IRR maø ñieàu naøy xaûy ra khi doøng ngaân löu cuûa döï aùn ñoåi daáu nhieàu laàn neân khoâng bieát choïn IRR naøo ñeå quyeát ñònh ñaàu tö hay khoâng? * Thôøi gian hoaøn voán (PP-Pay-back period) laø thôøi gian ñeå ngaân löu taïo ra töø döï aùn ñuû buø ñaép chi phí ñaàu tö ban ñaàu. Cô sôû ñeå chaáp nhaän döï aùn theo tieâu chuaån naøy laø thôøi gian hoaøn voán phaûi thaáp hôn hoaëc baèng thôøi gian hoaøn voán yeâu caàu hay coøn goïi laø 25 ngöôõng thôøi gian hoaøn voán. Tröôùc ñaây, khi tính thôøi gian hoaøn voán chæ döïa vaøo doøng tieàn chöa tính ñeán thôøi giaù tieàn teä thì töông ñoái ñôn giaûn, theå hieän khaû naêng thanh khoaûn vaø ruûi ro cuûa döï aùn, thôøi gian hoaøn voán ngaén cho thaáy tính thanh khoaûn cuûa döï aùn caøng cao vaø ruûi ro ñoái vôi ñaàu tö cuûa döï aùn caøng thaáp. Nhöôïc ñieåm lôùn cuûa chæ tieâu naøy laø khoâng xem xeùt doøng ngaân löu sau thôøi gian hoaøn voán vì vaäy seõ gaëp sai laàm khi löïa choïn vaø xeáp haïng döï aùn theo tieâu chuaån naøy. Maët khaùc, chæ tieâu hoaøn voán khoâng quan taâm ñeán giaù trò cuûa tieàn theo thôøi gian neân thôøi gian hoaøn voán yeâu caàu mang tính chuû quan, khoâng coù cô sôû xaùc ñònh. Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm khoâng quan taâm ñeán thôøi giaù tieàn teä cuûa chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu, ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu. Maëc duø tröôùc khi quyeát ñònh cho vay, NH ñaõ tieán haønh thaåm ñònh TD kyõ caøng vaø khoa hoïc nhöng khaû naêng thu hoài voán cuûa döï aùn coøn phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá khaùc nöõa vaø chaúng ai bieát chaéc ñöôïc chuyeän gì seõ xaûy ra cho ñeán khi noù thöïc söï xaûy ra. Vì theá quyeát ñònh cho vay trung hoaëc daøi haïn laø moät quyeát ñònh chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro nhöng chuùng ta khoâng theå loaïi boû hoaøn toaøn ñöôïc ruûi ro maø chæ coù theå phaân tích nhaèm kieåm soaùt vaø haïn cheá ñöôïc ruûi ro. Vaø kyõ thuaät phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn thöôøng ñöôïc aùp duïng laø phaân tích ñoä nhaïy. Phaân tích ñoä nhaïy laø kyõ thuaät phaân tích trong ñoù caùc yeáu toá giaù, chi phí ñöôïc döï ñoaùn taêng giaûm ôû nhieàu möùc ñoä khaùc nhau ñeå cho thaáy hieäu quaû veà maët taøi chính cuûa döï aùn thay ñoåi nhö theá naøo. 1.4.3.3 Phaân tích thaùi ñoä traû nôï cuûa khaùch haøng trong vieäc traû nôï vay Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, khaû naêng traû nôï vay cuûa khaùch haøng phuï thuoäc vaøo tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng vaø hieäu quaû cuûa phöông aùn SXKD hoaëc döï aùn ñaàu tö. Tuy nhieân, neáu chæ phaân tích tình hình taøi chính vaø hieäu quaû cuûa phöông aùn SXKD hoaëc döï aùn ñaàu tö cuõng chöa ñuû vì khaû naêng hoaøn traû nôï vay cuûa khaùch haøng coøn phuï thuoäc vaøo thaùi ñoä vaø söï saün loøng traû nôï cuûa hoï. Ñoâi khi nhöõng khaùch haøng coù tình hình taøi chính laønh maïnh vaø phöông aùn SXKD hoaëc döï aùn ñaàu tö khaû thi nhöng khaû naêng thu hoài nôï thaáp vì hoï khoâng saün loøng traû nôï. Nhöõng khaùch haøng nhö vaäy thöôøng coù khuynh höôùng ñaùnh löøa NVTD baèng nhöõng haønh vi che ñaäy laø gaây nhieãu thoâng tin khieán cho NVTD phaùn quyeát sai veà khaû naêng traû nôï cuûa hoï. 26 1.5 Baûo ñaûm tín duïng 1.5.1 Khaùi nieäm Baûo ñaûm tín duïng hay coøn goïi laø baûo ñaûm tieàn vay laø vieäc baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi cho vay döïa treân cô sôû theá chaáp, caàm coá taøi saûn thuoäc sôû höõu cuûa ngöôøi ñi vay hoaëc baûo laõnh cuûa beân thöù ba. Caùc NH vaø caùc ñònh cheá taøi chính khaùc coi baûo ñaûm TD laø nguoàn thu nôï thöù hai khi nguoàn thu nôï thöù nhaát khoâng theå thanh toaùn ñöôïc nôï. Ñoái vôùi DN, trong cho vay ngaén haïn, nguoàn thu nôï thöù nhaát töø doanh thu thöïc teá coøn trong cho vay trung vaø daøi haïn thì nguoàn thu nôï naøy töø khaáu hao vaø lôïi nhuaän. Trong cho vay tieâu duøng nguoàn thu nôï thöù nhaát töø thu nhaäp caù nhaân nhö tieàn löông, caùc khoaûn thu nhaäp taøi chính (laõi tieàn gôûi, coå töùc, traùi töùc) vaø caùc khoaûn thu nhaäp khaùc. Trong quaù trình cho vay coù muoân ngaøn lyù do daãn ñeán nguoàn thu nôï thöù nhaát khoâng thöïc hieän ñöôïc, neáu khoâng coù moät nguoàn boå sung taát yeáu NH seõ gaëp ruûi ro TD. Vì vaäy ñeå baûo veä lôïi ích cuûa mình caùc NHTM yeâu caàu ngöôøi ñi vay phaûi coù caùc baûo ñaûm caàn thieát, ngoaïi tröø nhöõng khaùch haøng hoaït ñoäng toát vaø coù quan heä TD thöôøng xuyeân. 1.5.2 Caùc ñaëc tröng cuûa baûo ñaûm tí._.ín duïng doanh nghiệp trong vieäc naâng cao chaát löôïng quaûn lyù ruûi ro tín duïng taïi NHNT Vieät Nam 3.4.1. Taùc duïng cuûa heä thoáng chaám ñieåm tín duïng - Giuùp ño löôøng ruûi ro vaø haïn cheá ruûi ro xaûy ra : vieäc ño löôøng ruûi ro tín duïng ñöôïc theå hieän qua keát quaû xeáp haïng tín duïng doanh nghieäp. Caùc keát quaû xeáp haïng tín duïng naøy ñöôïc saép xeáp theo thöù töï töø ruûi ro thaáp nhaát cho ñeán ruûi ro cao nhaát. Döïa treân keát quaû xeáp haïng tín duïng ñoù seõ cho bieát khaùch haøng ñang ñöôïc thaåm ñònh coù ñöôïc caáp tín duïng hay khoâng? Töø ñoù, caùc nhaân vieân tín duïng coù cô sôû hôn trong vieäc ñeà xuaát caáp tín duïng cho khaùch haøng vôùi ban giaùm ñoác. Nhö vaäy, nhôø keát quaû chaám ñieåm tín duïng caùc nhaân vieân tín duïng ñaõ giaûm xaùc suaát cuûa hai loaïi sai laàm khi ñeà xuaát cho vay : thöù nhaát laø cho moät doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro tín duïng cao vay vaø thöù hai laø töø choái cho moät doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro tín duïng thaáp vay. Vì khi cho nhöõng khaùch haøng coù möùc ñoä ruûi ro thaáp thì khaû naêng thu hoài nôï cao coøn ngöôïc laïi khi cho nhöõng khaùch haøng coù möùc ñoä ruûi ro cao thì khaû naêng thu hoài nôï thaáp. Keát quaû cuûa vieäc ñeà xuaát tín duïng daønh cho ñuùng nhöõng doanh nghieäp coù khaû naêng traû nôï cao ñaõ goùp phaàn haïn cheá ruûi ro tín duïng xaûy ra. - Ñeà xuaát giôùi haïn tín duïng daønh cho khaùch haøng : ôû ñaây, giôùi haïn tín duïng cuûa moät khaùch haøng ñöôïc hieåu laø toång möùc dö nôï tín duïng toái ña maø NHNT chaáp nhaän giao dòch ñoái vôùi khaùch haøng ñoù trong moät thôøi kyø laø 1 naêm. Noùi caùch khaùc, giôùi haïn tín duïng ñoái vôùi moät khaùch haøng laø möùc ruûi ro cao nhaát maø NHNT chaáp nhaän ñoái vôùi khaùch haøng ñoù trong voøng 1 naêm tieáp theo. Roõ raøng, giôùi haïn tín duïng cuûa moät khaùch haøng phuï thuoäc vaøo möùc ñoä ruûi ro cuûa chính khaùch haøng ñoù. Vì laø möùc ruûi ro cao nhaát neân veà nguyeân taéc, giôùi haïn tín duïng bao goàm taát caû caùc giao dòch laøm phaùt sinh nghóa vuï nhaän nôï cuûa khaùch haøng ñoái vôùi NHNT, cuï theå bao goàm : dö nôï cho vay, soá dö baûo laõnh vaø L/C mieãn kyù quyõ, cho vay chieát khaáu, cho vay thaáu chi. Nhö vaäy, cuõng töø keát 70 quaû xeáp haïng tín duïng doanh nghieäp cuûa heä thoáng chaám ñieåm ñaõ ñöa ra nhieàu möùc ñoä ruûi ro tín duïng khaùc nhau. Döïa vaøo töøng möùc ñoä ruûi ro ñoù, cuøng vôùi qui moâ doanh nghieäp, NHNT ñöa ra giôùi haïn tín duïng (GHTD) cuï theå nhö sau : Baûng 3.7 : Baûng xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng Ñôn vò : tyû ñoàng Quy moâ doanh nghieäp Xeáp haïng ruûi ro Lôùn Trung bình Nhoû AAA GHTD <=500 <=200 <=80 AA GHTD <=300 <=150 <=60 A GHTD <=220 <=90 <=45 BBB GHTD <=160 <=70 <=35 BB GHTD <=140 <=50 <=30 B GHTD <=100 <=40 <=20 CCC GHTD <=50 <=25 <=10 CC GHTD <=7 <=5 <=2 C GHTD 0 0 0 D GHTD 0 0 0 - Hoã trôï ban giaùm ñoác trong vieäc ra quyeát ñònh caáp tín duïng : heä thoáng chaám ñieåm tín duïng laø phöông phaùp löôïng hoùa ruûi ro tín duïng vôùi töøng khaùch haøng nhaèm ñaûm baûo tính khaùch quan troïng ñaùnh giaù chaát löôïng khaùch haøng. Nhö ñaõ trình baøy, keát quaû thaåm ñònh tín duïng phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nhaän ñònh, kinh nghieäm cuûa baûn thaân nhaân vieân tín duïng, ñoâi khi giöõa ban giaùm ñoác vaø nhaân vieân tín duïng khoâng coù söï thoáng nhaát veà keát quaû ñaùnh giaù khaùch haøng daãn ñeán keát quaû laø coù theå boû lôõ cô hoäi cho moät khaùch haøng coù tieàm löïc, möùc ñoä an toaøn cao vay. Do ñoù, nhôø coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ñaõ giuùp ban giaùm ñoác coù cô sôû ra quyeát ñònh cung öùng tín duïng ñeán 71 khaùch haøng döïa treân caên cöù vaøo giôùi haïn tín duïng coù theå duyeät cho khaùch haøng cuøng vôùi nhu caàu vay voán, khaû naêng traû nôï trong töông lai, yeâu caàu veà taøi saûn baûo ñaûm. Nhö vaäy, nhôø keát quaû chaám ñieåm tín duïng maø ban giaùm ñoác coù theâm moät chuaån möïc hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh caáp tín duïng beân caïnh nhöõng yeáu toá khaùc ñaõ ñöôïc xem xeùt, phaân tích, ñaùnh giaù, phuïc vuï toát hôn cho coâng taùc quaûn trò ruûi ro.Vì vaäy, vieäc xaây döïng caùc tieâu chuaån caáp tín duïng cuï theå vaø hoaøn chænh laø nhaân toá cô baûn giuùp vieäc caáp tín duïng ñöôïc an toaøn vaø chính xaùc. - Laø cô sôû ñeå xaây döïng chính saùch khaùch haøng : ngaøy nay vaán ñeà hoäi nhaäp ñaõ laøm taêng möùc ñoä caïnh tranh giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau. Maø ñaõ laø ngaân haøng thì vaán ñeà an toaøn luoân quan taâm haøng ñaàu bôûi vì neáu nhieàu khoaûn vay coù khaû naêng thu hoài nôï thaáp thì khaû naêng caïnh tranh vaø toàn taïi cuûa ngaân haøng cuõng bò aûnh höôûng. Trong thöïc teá soá löôïng khaùch haøng ñöôïc ñaùnh giaù laø coù ñoä ruûi ro tín duïng thaáp, möùc ñoä an toaøn khi cho vay cao thì raát ít. Do ñoù, löôïng khaùch haøng naøy seõ ñöôïc caùc ngaân haøng phuïc vuï raát chu ñaùo. Bôûi vì khi cho nhöõng khaùch haøng naøy vay thì nguoàn thu nhaäp cuûa ngaân haøng ñöôïc ñaûm baûo, chi phí trích laäp döï phoøng thaáp khoâng laøm aûnh höôûng nhieàu ñeán lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng. Vì vaäy, coù moät nguyeân taéc laø ruûi ro cao thì lôïi nhuaän cao. Döïa treân nguyeân taéc naøy, caùc ngaân haøng seõ ñöa ra nhöõng chính saùch khaùch haøng phuø hôïp cho töøng nhoùm khaùch haøng. Neáu doanh nghieäp rôi vaøo moät trong nhöõng tröôøng hôïp sau : + Rôi vaøo nhoùm ruûi ro thaáp : cho vay vôùi chính saùch öu ñaõi. + Rôi vaøo nhoùm ruûi ro trung bình : cho vay vôùi ñieàu kieän bình thöôøng. + Rôi vaøo nhoùm ruûi ro cao hoaëc raát cao : thì coù ba choïn löïa nhö aùp duïng laõi suaát cho vay cao hoaëc coù theå cho vay vôùi ñieàu kieän khaéc khe hôn hoaëc khoâng cho vay. Vôùi chính saùch khaùch haøng nhö vaäy seõ giuùp ban giaùm ñoác caùc chi nhaùnh chuû ñoäng trong vieäc thu huùt khaùch haøng. 72 - Chuû ñoäng trong quaûn lyù khaùch haøng : maëc duø ñaõ duyeät cho khaùch haøng moät giôùi haïn tín duïng trong voøng 1 naêm tieáp theo nhöng ñeå phaùt hieän sôùm ruûi ro, kieåm soaùt thöôøng xuyeân khaùch haøng thì ñònh kyø nhaân vieân tín duïng phaûi phaân tích laïi tình hình taøi chính, ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän keá hoaïch kinh doanh cuûa doanh nghieäp, phöông höôùng hoaït ñoäng saép tôùi vaø chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp. Vôùi hoaït ñoäng kieåm tra thöôøng xuyeân naøy giuùp ngaân haøng ñaùnh giaù, nhaän bieát ñöôïc ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng thay ñoåi nhö theá naøo sau khi ñaõ ñöôïc ngaân haøng taøi trôï voán thöïc hieän phöông aùn kinh doanh hoaëc döï aùn ñaàu tö. Neáu sau khi coù keát quaû ñaùnh giaù laïi maø doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro cao hôn thì nhaân vieân tín duïng coù theå chuû ñoäng ñeà xuaát vôùi ban giaùm ñoác caét giaûm bôùt soá tieàn vay ñaõ caáp cho khaùch haøng vaø thu hoài nôï daàn daàn ñaûm baûo thu hoài ñöôïc voán vay hoaëc coù nhöõng bieän phaùp theo doõi chaët cheõ hôn ñeå caûi thieän tình hình. Vieäc chuû ñoäng theo doõi naøy raát coù ích vì noù giuùp phoøng ngöøa, haïn cheá khaû naêng xaûy ra ruûi ro tín duïng ôû möùc thaáp nhaát. - Aùp duïng cuøng moät thang ño chuaån trong ñaùnh giaù khaùch haøng daãn ñeán taêng tính minh baïch, khaùch quan vaø nhaát quaùn trong toaøn heä thoáng : coù theå noùi chöa coù bao giôø soá löôïng caùc chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi taêng nhanh ñeán nhö vaäy. Treân cuøng moät ñòa baøn ñaàu tö coù theå coù raát nhieàu chi nhaùnh cuûa cuøng moät ngaân haøng thöông maïi. Do ñoù, khaùch haøng coù theå ñeán baát kyø chi nhaùnh naøo trong heä thoáng ñeå vay mieãn sao cho thuaän tieän trong vieäc giao dòch. Tröôùc ñaây, khi chöa coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng moãi chi nhaùnh coù nhöõng keát quaû thaåm ñònh khaùc nhau daãn ñeán cuõng cuøng moät khaùch haøng vôùi cuøng moät möùc ñoä ruûi ro nhö nhau nhöng moãi chi nhaùnh coù theå caáp giôùi haïn tín duïng khaùc nhau. Töø ñoù daãn ñeán moät keát quaû laø taêng söï caïnh tranh gay gaét giöõa noäi boä laãn nhau, ñoàng thôøi vôùi aùp löïc keá hoaïch dö nôï ñöôïc giao coù theå khieán caùc chi nhaùnh ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng thaáp. Voâ hình chung, ruûi ro tín duïng cuûa caùc chi nhaùnh taêng cao. Nhôø coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng thoáng nhaát thì duø khaùch haøng coù choïn vay ôû chi nhaùnh naøo trong heä thoáng thì cuõng chæ ñöôïc duyeät giôùi haïn tín duïng nhö nhau, ñoàng thôøi taïo ñöôïc uy tín trong khaùch haøng veà ngaân haøng. 73 - Thoâng tin veà khaùch haøng ñöôïc löu giöõ taäp trung vaø chia seû trong toaøn heä thoáng : ñieàu naøy raát coù ích khi thaåm ñònh hoà sô vay cuûa khaùch haøng. Vôùi döõ lieäu quaù khöù, nhaân vieân tín duïng seõ bieát ñöôïc tröôùc ñaây tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng nhö theá naøo, khaû naêng traû nôï, tình hình giao dòch vôùi ngaân haøng duø tröôùc ñaây khaùch haøng ñaõ quan heä ôû baát kyø chi nhaùnh naøo trong heä thoáng, kieåm tra ñöôïc chaát löôïng cuûa thoâng tin khaùch haøng ñaõ cung caáp ôû nhöõng chi nhaùnh khaùc neáu nhö khaùch haøng muoán thieát laäp quan heä tín duïng taïi chi nhaùnh... - Nhaèm taêng cöôøng chaát löôïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïo söï nhaát quaùn trong ñaùnh giaù naêng löïc khaùch haøng. Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng laø moät phöông phaùp löôïng hoùa möùc ñoä ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng thoâng qua quaù trình ñaùnh giaù baèng thang ño thoáng nhaát. Chính vì vieäc aùp duïng nhaát quaùn tieâu chuaån ñaùnh giaù ñaõ giuùp cho ban giaùm ñoác deã daøng naém ñöôïc ruûi ro tín duïng cuûa chi nhaùnh mình ñang ôû möùc naøo ñeå töø ñoù ñeà ra nhöõng chính saùch quaûn lyù thích hôïp nhö thaét chaët hay môû roäng qui moâ hoaït ñoäng cho vay. - Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù töø xa cuûa caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng : tröôùc ñaây khi chöa coù baùo caùo veà keát quaû chaám ñieåm tín duïng thì caùc nhaø quaûn trò khoâng theå bieát ñöôïc chaát löôïng tín duïng ôû caùc chi nhaùnh nhö theá naøo, chæ khi naøo dö nôï quaù haïn ôû chi nhaùnh taêng cao thì môùi coù nhöõng bieän phaùp xöû lyù nhöng ñaõ chaäm, toån thaát ñaõ xaûy ra. Vì vaäy, töø khi coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ít nhaát caùc nhaø quaûn trò coù theå naém ñöôïc tình hình ruûi ro cuûa caùc khoaûn vay cuûa caùc chi nhaùnh ñang ôû möùc naøo. Töø ñoù caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng seõ chuû ñoäng kòp thôøi ngaên chaën, ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng coù theå xaûy ra ôû möùc thaáp nhaát. Vaø ñaây cuõng coù theå laø chæ tieâu ñeå caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng xem xeùt trong vieäc xeùt thöôûng cho ban giaùm ñoác caùc chi nhaùnh coù chaát löôïng hoaït ñoäng tín duïng laønh maïnh vaø laø ñieàu khích leä ñeå caùc chi nhaùnh khaùc noi theo. 74 3.4.2 Moät soá bieän phaùp hoaøn thieän vieäc aùp duïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghiệp ôû NHNT Vieät Nam Hieän nay, heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ôû NHNT Vieät Nam môùi vöøa ñöôïc trieån khai aùp duïng treân toaøn heä thoáng. Do ñoù, ñeå keát quaû chaám ñieåm tín duïng ñöôïc chính xaùc hôn, ñaùng tin caäy hôn vaø trôû thaønh moät coâng cuï höõu hieäu hoã trôï ban giaùm ñoác trong vieäc quaûn trò ruûi ro tín duïng caàn coù moät soá bieän phaùp sau : - Neân caøi ñaët moät chöông trình chaám ñieåm tín duïng treân toaøn heä thoáng maùy tính nhaèm taïo ñieàu kieän deã daøng cho vieäc chaám ñieåm tín duïng. Vì hieän nay, vieäc chaám ñieåm chæ döïa hoaøn toaøn vaøo nhöõng baûng chaám ñieåm ñöôïc xaây döïng treân phaàn meàm excel do ñoù ñoâi khi vieäc ñoái chieáu, so saùnh döõ lieäu khoâng chính xaùc laøm sai leäch keát quaû chaám ñieåm, maát nhieàu thôøi gian kieåm tra. Vì vaäy, khi coù chöông trình phaàn meàm naøy thì caùc nhaân vieân tín duïng chæ nhaäp baùo caùo keát quaû kinh doanh, nhöõng tröôøng döõ lieäu ñònh tính maø chöông trình khoâng theå truy xuaát ñöôïc vaø keát quaû chaám ñieåm nhanh choùng hôn, chính xaùc hôn. - Taïo ñieàu kieän cho vieäc truy xuaát döõ lieäu veà khaùch haøng : vieäc xem ñöôïc döõ lieäu cuûa nhieàu khaùch haøng khaùc nhau coù quan heä giao dòch tín duïng trong heä thoáng laø moät nguoàn thoâng tin ñaùng giaù hoã trôï nhaân vieân tín duïng raát nhieàu trong vieäc thaåm ñònh tín duïng khaùch haøng, naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh, chaám ñieåm tín duïng. - Naâng cao trình ñoä thaåm ñònh cuûa nhaân vieân tín duïng ñeå khai thaùc toát thoâng tin töø phía khaùch haøng. Maëc duø nhöõng thoâng tin ñònh tính vaø ñònh löôïng ñeàu ñaõ ñöôïc löôïng hoùa baèng thang ño chuaån nhöng coù nhöõng thoâng tin maø khoâng theå truy xuaát töø döõ lieäu trong maùy nhö ñaùnh giaù veà naêng löïc cuûa ban quaûn lyù coâng ty, moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä, soá löôïng ñoái thuû caïnh tranh … thì coøn tuøy thuoäc nhieàu vaøo trình ñoä thaåm ñònh cuûa nhaân vieân tín duïng. Vì nhöõng thoâng tin phi taøi chính khoâng ñöôïc theå hieän roõ 75 raøng treân giaáy tôø vaø thuoäc loaïi thoâng tin ñònh tính neân phuï thuoäc lôùn vaøo ñoä nhaïy caûm vaø khaû naêng khai thaùc cuûa nhaân vieân tín duïng. Do ñoù, ban giaùm ñoác caùc chi nhaùnh caàn phaûi thöôøng xuyeân göûi nhaân vieân tham döï caùc lôùp hoïc nghieäp vuï, caùc lôùp boài döôõng kieán thöùc veà phaân tích taøi chính, kyõ thuaät phoûng vaán, kyõ naêng thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö … ñeå naâng cao chaát löôïng cuûa nhöõng thoâng tin ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng chaám ñieåm vaø laøm cho keát quaû chaám ñieåm ñaùng tin caäy hôn. - Neân xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng trong noäi boä heä thoáng Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam. Ñieàu naøy laø raát caàn thieát, vì vôùi ñaëc ñieåm hieän nay laø ôû nöôùc ta chöa xaây döïng ñöôïc döõ lieäu thoáng keâ theo ngaønh ngheà thì vôùi ñaëc ñieåm laø moät ngaân haøng coù heä thoáng caùc chi nhaùnh traûi daøi khaép ñaát nöôùc cho vay nhieàu loaïi hình doanh nghieäp, qui moâ khaùc nhau, nhieàu lónh vöïc kinh doanh khaùc nhau thì ngaân haøng coù theå thu thaäp nhöõng thoâng tin naøy laïi ñeå haøng thaùng cung caáp cho nhaân vieân tín duïng nhöõng thoâng tin veà caùc chæ soá taøi chính theo ngaønh ngheà, nhöõng khuyeán caùo veà haïn cheá cho vay nhöõng maët haøng coù ñoä ruûi ro cao … cuõng laø moät bieän phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng thoâng tin ñöa vaøo heä thoáng chaám ñieåm vaø keát quaû chaám ñieåm coù ñoä tin caäy cao hôn. - Ñaët mua theâm caùc aán baûn baùo chí kinh teá chuyeân ngaønh ñònh kyø ñeå cung caáp moät nguoàn thoâng tin quan troïng veà tình hình hoaït ñoäng cuûa töøng lónh vöïc trong neàn kinh teá, nhöõng vaên baûn phaùp luaät naøo ñöôïc ban haønh gaây nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên haïn cheá gì ñoái vôùi moâi tröôøng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 76 KEÁT LUAÄN Hoaït ñoäng tín duïng vaãn luoân laø moät hoaït ñoäng khoâng theå thieáu trong caùc hoaït ñoäng NH maëc duø hieän nay keânh huy ñoäng voán ñaõ ña daïng nhö doanh nghieäp coù theå huy ñoäng voán qua thò tröôøng chöùng khoaùn, ñaàu tö mua saém maùy moùc thieát bò thoâng qua coâng ty cho thueâ taøi chính. Vaø khi hoaït ñoäng tín duïng vaãn coøn toàn taïi thì ruûi ro tín duïng vaãn seõ luoân toàn taïi. Do ñoù, caùc nhaø quaûn trò NH seõ coá gaéng tìm moïi bieän phaùp ñeå haïn cheá ruûi ro tín duïng xaûy ra. Nhö ñaõ bieát ruûi ro tín duïng gaây nhöõng toån thaát cho NH vaø neáu nhö toån thaát naøy quaù lôùn thì seõ aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi cuûa NH. Caùc nhaø quaûn trò NHNT Vieät Nam cuõng ñaõ nhaän ra ñieàu naøy vaø ñaõ tieán haønh trieån khai aùp duïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp. Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng naøy seõ giuùp ño löôøng möùc ñoä ruûi ro cuûa DN vaø döïa treân keát quaû xeáp haïng tín duïng doanh nghiệp NHNT Vieät Nam seõ daønh cho doanh nghiệp ñoù moät giôùi haïn tín duïng nhaát ñònh trong khaû naêng nguoàn voán cuûa mình, qui ñònh cuûa phaùp luaät nhöng ñaûm baûo neáu ruûi ro xaûy ra thì NH vaãn ñuû khaû naêng caïnh tranh vaø toàn taïi ñöôïc. Nhôø coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng maø caùc nhaân vieân tín duïng vaø ban giaùm ñoác deã daøng ñöa ra quyeát ñònh cuûa mình. Tuy nhieân, khi ñöa heä thoáng naøy vaøo aùp duïng trong thöïc teá thì cuõng gaëp khoù khaên trong vieäc thu thaäp thoâng tin, nhaát laø nhöõng thoâng tin phi taøi chính. Do ñoù ñeå cho keát quaû xeáp haïng tín duïng coù möùc ñoä tin caäy cao thì caàn coù moät soá bieän phaùp ñöôïc ñöa ra ñeå hoaøn thieän hôn nöõa vieäc ñöa soá lieäu vaøo baûng chaám. Thaùng 10/2005 77 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Chuû bieân TS. Hoà Dieäu (2001), Tín duïng ngaân haøng, NXB Thoáng Keâ. 2. PTS. Nguyeãn Ñaêng Dôøn (chuû bieân), PTS. Hoaøng Ñöùc, PTS. Traàn Huy Hoaøng, ThS. Traàm Xuaân Höông (1998), Tín duïng & nghieäp vuï ngaân haøng, NXB Taøi Chính, TpHCM. 3. TS. Leâ Thò Tuyeát Hoa (chuû bieân), ThS. Leâ Thò Maän, ThS. Leâ Vaên Haûi, ThS. Nguyeãn Vaên Nghieän (2004), Tieàn teä – Ngaân haøng. 4. TS. Traàn Huy Hoaøng (12/2003), Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi, NXB Thoáng Keâ. 5. Nguyeãn Thò Thieân Höông (12/2004), Nhaän daïng caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu, luaän vaên thaïc só kinh teá, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp.HCM, Tp.HCM. 6. TS. Nguyeãn Minh Kieàu (2005), Taøi lieäu giaûng daïy cao hoïc moân nghieäp vuï ngaân haøng. 7. Ngaân haøng nhaø nöôùc (19/05/2003), Thoâng tö soá 07/2003/TT-NHNN veà höôùng daãn thöïc hieän moät soá qui ñònh veà baûo ñaûm tieàn vay cuûa caùc toå chöùc tín duïng. 8. Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam (2004), Taøi lieäu hoäi nghò taäp huaán tín duïng naêm 2004, Haø Noäi. 78 PHUÏ LUÏC 1 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH NOÂNG- LAÂM NGHIEÄP-THUÛY SAÛN Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 2,1 1,5 1 0,7 <0,7 2,3 1,6 1,2 0,9 <0,9 2,5 2 1,5 1 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 1,1 0,8 0,6 0,2 <0,2 1,3 1 0,7 0,4 <0,4 1,5 1,2 1 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 4 3,5 3 2 <2 4,5 4 3,5 3 <3 4 3 2,5 2 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 40 50 60 70 >70 39 45 55 60 >60 34 38 44 55 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 3,5 2,9 2,3 1,7 <1,7 4,5 3,9 3,3 2,7 <2,7 5,5 4,9 4,3 3, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 39 48 59 70 >70 30 40 52 60 >60 30 35 45 55 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 64 92 143 233 >233 42 66 108 185 >185 42 53 81 12 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 2 3 >3 0 1 2 3 >3 0 1 2 3 Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 3 2,5 2 1,5 <1,5 4 3,5 3 2,5 <2,5 5 4,5 4 3, 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 4,5 4 3,5 3 <3 5 4,5 4 3,5 <3,5 6 5,5 5 4, 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 10 8,5 7,6 7,5 <7,5 10 8 7,5 7 <7 10 9 8,3 7, TOTAL 100% 79 PHUÏ LUÏC 2 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH THÖÔNG MAÏI-DÒCH VUÏ Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 2,1 1,6 1,1 0,8 <0,8 2,3 1,7 1,2 1 <1 2,9 2,3 1,7 1, 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 1,4 0,9 0,6 0,4 <0,4 1,7 1,1 0,7 0,6 <0,6 2,2 1,8 1,2 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 5 4,5 4 3,5 <3,5 6 5,5 5 4,5 <4,5 7 6,5 6 5, 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 39 45 55 60 >60 34 38 44 55 >55 32 37 43 50 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 3 2,5 2 1,5 <1,5 3,5 3 2,5 2 <2 4 3,5 3 2, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 35 45 55 65 >65 30 40 50 60 >60 25 35 45 55 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 53 69 122 185 >185 42 66 100 150 >150 33 54 81 12 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 1,5 2 >2 0 1,6 1,8 2 >2 0 1,6 1,8 2 Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 7 6,5 6 5,5 <5,5 7,5 7 6,5 6 <6 8 7,5 7 6, 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 6,5 6 5,5 5 <5 7 6,5 6 5,5 <5,5 7,5 7 6,5 6 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 14,2 12,2 10,6 9,8 <9,8 13,7 12 10,8 9,8 <9,8 13,3 11,8 10,9 10 TOTAL 100% 80 PHUÏ LUÏC 3 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH XAÂY DÖÏNG Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 1,9 1 0,8 0,5 <0,5 2,1 1,1 0,9 0,6 <0,6 2,3 1,2 1 0, 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 0,9 0,7 0,4 0,1 <0,1 1 0,7 0,5 0,3 <0,3 1,2 1 0,8 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 3,5 3 2,5 2 <2 4 3,5 3 2,5 <2,5 3,5 3 2 1 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 60 90 120 150 >150 45 55 60 65 >65 40 50 55 60 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 2,5 2,3 2 1,7 <1,7 4 3,5 2,8 2,2 <2,2 5 4,2 3,5 2, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 55 60 65 70 >70 50 55 60 65 >65 45 50 55 60 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 69 100 150 233 >233 69 100 122 150 >150 66 69 100 12 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 1,5 2 >2 0 1,6 1,8 2 >2 0 1 1,5 2 Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 8 7 6 5 <5 9 8 7 6 <6 10 9 8 7 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 6 4,5 3,5 2,5 <2,5 6,5 5,5 4,5 3,5 <3,5 7,5 6,5 5,5 4, 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 9,2 9 8,7 8,3 <8,3 11,5 11 10 8,7 <8, 11,3 11 10 9, TOTAL 100% 81 PHUÏ LUÏC 4 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH COÂNG NGHIEÄP Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 2 1,4 1 0,5 <0,5 2,2 1,6 1,1 0,8 <0,8 2,5 1,8 1,3 1 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 1,1 0,8 0,4 0,2 <0,2 1,2 0,9 0,7 0,3 <0,3 1,3 1 0,8 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 5 4 3 2,5 <2,5 6 5 4 3 <3 4,3 4 3,7 3, 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 45 55 60 65 >65 35 45 55 60 >60 30 40 50 55 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 2,3 2 1,7 1,5 <1,5 3,5 2,8 2,2 1,5 <1,5 4,2 3,5 2,5 1, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 45 50 60 70 >70 45 50 55 65 >65 40 45 50 55 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 122 150 185 233 >233 100 122 150 185 >185 82 100 122 15 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 1,5 2 >2 0 1,6 1,8 2 >2 0 1 1,4 1, Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 5,5 5 4 3 <3 6 5,5 4 2,5 <2,5 6,5 6 5 4 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 6 5,5 5 4 <4 6,5 6 5,5 5 <5 7 6,5 6 5 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 14,2 13,7 13,3 13 <13 14,2 13,3 13 12,2 <12,2 13,3 13 12,9 12 TOTAL 100% 82 PHUÏ LUÏC 5 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : DOØNG TIEÀN Ñieåm chuaån 20 16 12 8 4 1. Heä soá khaû naêng traû laõi (töø thu nhaäp thuaàn) >4 laàn >3 laàn >2 laàn > 1 laàn < 1 laàn hoaëc Aâm 2. Heä soá khaû naêng traû nôï goác (töø thu nhaäp thuaàn) >2 laàn >1,5 laàn >1 laàn <1 laàn AÂm 3. Xu höôùng cuûa cuûa löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù Taêng nhanh Taêng OÅn ñònh Giaûm Aâm 4. Traïng thaùi löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng >Lôïi nhuaän thuaàn = Lôïi nhuaän thuaàn <Lôïi nhuaän thuaàn Gaàn ñieåm hoaø voán Aâm 5. Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/ Voán chuû sôû höõu > 2,0 > 1,5 > 1,0 > 0,5 Gaàn baèng 0 Toång 83 PHUÏ LUÏC 6 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : QUAÛN LYÙ Ñieåm chuaån 20 16 12 8 1. Kinh nghieäm trong ngaønh cuûa Ban quaûn lyù lieân quan tröïc tieáp ñeán döï aùn/phöông aùn ñeà xuaát >20 naêm >10 naêm >5 naêm >1 naêm Môùi t 2. Kinh nghieäm cuûa Ban quaûn lyù (veà quaûn lyù ñieàu haønh) >10 naêm >5 naêm >2 naêm >1 naêm Môùi nhieäm 3. Moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä Ñöôïc xaây döïng, ghi cheùp vaø kieåm tra thöôøng xuyeân Ñöôïc thieát laäp Toàn taïi nhöng khoâng ñöôïc chính thöùc hoùa hay ñöôïc ghi cheùp Kieåm soaùt noäi boä haïn cheá Kieåm boä ñaõ 4. Caùc thaønh töïu ñaït ñöôïc vaø caùc baèng chöùng veà nhöõng laàn thaát baïi tröôùc cuûa Ban quaûn lyù Ñaõ coù uy tín/ thaønh töïu cuï theå trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn Ñang xaây döïng uy tín/ thaønh töïu trong lónh vöïc döï aùn lieân quan Raát ít hoaëc khoâng coù kinh nghieäm/thaønh töïu Roõ raøng coù thaát baïi trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn trong quaù khöù Roõ r quaûn baïi tr taùc qu 5. Tính khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính Raát cuï theå vaø roõ raøng vôùi caùc döï toaùn taøi chính caån troïng Phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính töông Coù phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính nhöng khoâng cuï Chæ coù 1 trong 2: phöông aùn kinh doanh hoaëc Döï aùn toaùn taøi chính Khoân phöôn doanh toaùn t 84 ñoái cuï theå theå roõ raøng Toång PHUÏ LUÏC 7 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : UY TÍN TRONG GIAO DÒCH a. Quan heä tín duïng Ñieåm chuaån 20 16 12 8 1. Traû nôï ñuùng haïn (traû nôï goác) Luoân traû ñuùng haïn trong hôn 36 thaùng qua Luoân traû ñuùng haïn trong khoaûng töø 12-36 thaùng vöøa qua Luoân traû ñuùng haïn trong khoaûng 12 thaùng vöøa qua Khoâng coù thoâng tin (khaùch haøng môùi) Khoâng 2. Soá laàn giaõn nôï hoaëc gia haïn nôï Khoâng coù 1 laàn trong 36 thaùng vöøa qua 1 laàn trong 12 thaùng vöøa qua 2 laàn trong 12 thaùng vöøa qua 3 laàn tr thaùng v 3. Nôï quaù haïn trong quaù khöù Khoâng coù 1 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 1 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 12 thaùng qua, HOAËC 2 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 2 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 12 thaùng qua, HOAËC 1x90 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 3 laàn x haïn tro thaùng q laàn x9 haïn tro thaùng q 4. Soá laàn caùc cam keát maát khaû naêng thanh toaùn (thö tín duïng, baûo laõnh, cam keát khaùc…) Chöa töøng coù Khoâng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 24 thaùng qua Khoâng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 12 thaùng qua Ñaõ töøng bò maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 24 thaùng qua Ñaõ töøn naêng trong v qua 5. Cung caáp thoâng tin ñaày ñuû vaø ñuùng heïn theo yeâu caàu cuûa VCB Coù, trong thôøi gian treân 36 thaùng vöøa Coù, trong thôøi gian töø 12 ñeán 36 thaùng vöøa qua Coù, trong thôøi gian döôùi 12 thaùng qua Chöa coù thoâng tin gì (khaùch haøng môùi) khoâng 85 qua Toång b. Quan heä phi tín duïng Ñieåm chuaån 20 16 12 8 1. Thôøi gian duy trì taøi khoaûn vôùi VCB >5 naêm 3-5 naêm 1-3 naêm <1 naêm 2. Soá löôïng NH khaùc maø khaùch haøng duy trì taøi khoaûn Khoâng 1 2-3 4-5 3. Soá löôïng giao dòch trung bình haøng thaùng vôùi taøi khoaûn taïi VCB >100 (laàn) 60-100 30-60 15-30 4. Soá löôïng caùc loaïi giao dòch vôùi VCB >6 5-6 3-4 1-2 5. Soá dö tieàn göûi trung bình haøng thaùng taïi VCB >300 tæ 100-300 tæ 50-100 tæ 10-50 tæ Toång (*) caùc giao dòch goàm : tieàn göûi, taøi trôï thöông maïi (thanh toaùn XNK), Forex, thö tín duïng PHUÏ LUÏC 8 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : CAÙC YEÁU TOÁ BEÂN NGOAØI Ñieåm chuaån 20 16 12 8 4 Ñieåm 1. Trieån voïng ngaønh Thuaän lôïi Oån ñònh Phaùt trieån keùm hoaëc khoâng phaùt trieån Baõo hoaø Suy thoaùi 2. Ñöôïc bieát ñeán (veà thöông hieäu cuûa coâng ty) Coù treân toaøn caàu Coù trong caû nöôùc Coù ôû ñòa phöông Ít ñöôïc bieát ñeán Khoâng ñöôïc bieát ñeán 3. Vò theá caïnh tranh Cao, chieám öu theá Bình thöôøng ñang phaùt Bình thöôøng ñang suït Thaáp, ñang suït giaûm Raát thaáp 86 trieån giaûm 4. Soá löôïng ñoái thuû caïnh tranh (cuøng ngaønh) Khoâng coù, ñoäc quyeàn Ít It, soá löôïng ñang taêng Nhieàu Nhieàu soá löôïng ñang taêng 5. Thu nhaäp cuûa ngöôøi ñi vay chòu aûnh höôûng cuûa quaù trình ñoåi môùi, caûi caùch DNNN Khoâng Ít Nhieàu, thu nhaäp seõ oån ñònh Nhieàu, thu nhaäp seõ giaûm xuoáng Nhieàu, seõ loã Toång PHUÏ LUÏC 9 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : CAÙC YEÁU TOÁ KHAÙC Ñieåm chuaån 20 16 12 8 4 1. Ña daïng hoaù caùc hoaït ñoäng theo: 1) ngaønh, 2) thò tröôøng, 3) vò trí Ña daïng hoaù cao ñoä (caû 03 tröôøng hôïp) Chæ 2 trong 3 Chæ 1 trong 3 Khoâng ñang phaùt trieån Khoâng ña daïng hoaù 2. Thu nhaäp töø hoaït ñoäng xuaát khaåu Coù, chieám hôn 70% thu nhaäp Coù, chieám hôn 50% thu nhaäp Coù, chieám hôn 20% thu nhaäp Coù, chieám döôùi 20% thu nhaäp Khoâng coù thu nhaäp nhaäp 3. Söï phuï thuoäc vaøo caùc ñoái taùc (ñaàu vaøo/ñaàu ra) Khoâng coù Ít Phuï thuoäc vaøo caùc ñoái taùc ñang phaùt trieån Phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc ñoái taùc oån ñònh Phuï thuoäc nhieàu vaø ñoái taùc ñang bò suy 4. Lôïi nhuaän (sau thueá) cuûa coâng ty trong nhöõng naêm gaàn ñaây Taêng tröôûng maïnh Coù taêng tröôûng Oån ñònh Suy thoaùi Loã 5. Vò theá cuûa coâng ty Ñoái vôùi DNNN Ñoäc quyeàn quoác gia - lôùn Ñoäc quyeàn quoác gia – nhoû Tröïc thuoäc UBND ñòa phöông – lôùn Tröïc thuoäc UBND ñòa phöông – trung bình Tröïc thuoäc UBND ñ phöông – nhoû Caùc chuû theå khaùc Cty lôùn nieâm yeát Cty trung bình nieâm yeát,hoaëc Cty lôùn hoaëc trung Cty nhoû nieâm yeát Cty nhoû khoâng nieâm 87 Cty lôùn khoâng nieâm yeát bình, khoâng nieâm yeát Toång ._.