Giáo trình Vận hành máy ủi

dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. LỜI GIỚI THIỆU Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước việc xây dựng cũng như nâng cấp các công trình và cơ sở hạ tầng như đường giao thông, nhà ga, bến cảng..v..vcần rất nhiều công nhân lành nghề sử dụng thành thạo nhiều loại máy móc hiện đại trong đó máy ủi chiếm một tỷ lệ đáng kể, và có vai trò quan trọng mang tính quyết định đến chất lượng và tiến độ công trình. Việc sử dụng tốt phương tiện thi công cơ giới nói chung và máy ủi cạp - san có ý nghĩa rất quan trọng. Do đó người thợ lái máy ủi không những nắm vững về cấu tạo, đặc tính kỹ thuật của máy ui mà còn phải nắm vững quy trình thao tác lái máy thành thạo, để khai thác triệt để năng suất của máy, đảm bảo an toàn cho người và máy trong quá trình vận hành. Giáo trình được biên soạn dựa vào chương trình khung dạy nghề vận hành máy ủi trình độ trung cấp nghề của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Giáo trình này nhằm giới thiệu cơ bản có hệ thống về quy trình thao tác lái máy và các phương pháp thi công để qua đó người học có thể áp dụng vào thực tế các địa hình mà sử dụng phương pháp thi công phù hợp nhằm phát huy hết khả năng của máy, đưa năng suất của máy lên cao nhất. Trong quá trình biên soạn còn hạn chế về thời gian và chưa cập nhập hết thông tin nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong các đồng nghiệp, các nhà quản lý đóng góp, phê bình để tái bản lần sau được hoàn chỉnh hơn. Tam Điêp, ngày 15 tháng 12 năm 2017 Tham gia biên soạn 1. Nguyễn Xuân Nam 2. Nguyễn Văn Thế 3. Nguyễn Văn Lâm MỤC LỤC TRANG Lời giới thiệu 1 Bài 1: Thao tác nguội 8 Bài 2: Điều khiển thiết bị công tác 12 Bài 3: Vận hành máy ủi tiến lùi 15 Bài 4: Vận hành máy ủi lên và xuống dốc Bài 5: Ủi phá 18 Bài 6: Ủi san 19 Bài 7: Ủi gom 21 Bài 8: Ủi bóc mặt bằng Bài 9: Ủi cắt rãnh 24 Bài 10: Lái máy ủi lên và xuống xe kéo chuyên dụng 26 GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN TÊN MÔ ĐUN: VẬN HÀNH MÁY ỦI Mà MÔ ĐUN: MĐ 06 VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT, Ý NGHĨA VÀ VAI TRÒ CỦA MÔ ĐUN: - Vị trí: Mô đun nằm trong chương trình đào tạo hệ Trung cấp - nghề Vận hành máy ủi, được học sau các môn học cơ sở và các mô đun chuyên môn nghề - Tính chất: Là mô đun chuyên môn nghề. - Ý nghĩa và vai trò của mô đun: Mục tiêu của mô đun: - Về kiến thức: + Chuẩn bị được các loại máy, hiện trường trước khi tổ chức thi công. + Thực hiện đúng các phương pháp thi công. + Lựa chọn được máy ủi phù hợp với điều kiện thi công khác nhau - Về kỹ năng: + Vận hành thành thạo một số loại máy ủi thông dụng + Vận hành được máy ủi thi công một số phương pháp ủi - Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: + Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung của mô đun: 1. Nội dung tổng quát và phân bổ thời gian: STT Tên các bài trong mô đun Thời gian Tổng số Lý thuyết Thực hành, thí nghiệm, thảo luận, Bài tập Kiểm Tra* 1 Bài 1: Thao tác nguội 8 1 7   2 Bài 2: Điều khiển thiết bị công tác 6 1 5   3 Bài 3: Vận hành máy ủi tiến lùi 10 1 9   4 Bài 4: Vận hành máy ủi lên và xuống dốc 8 1 5 2 5 Bài 5: Ủi phá 32 4 26 2 6 Bài 6: Ủi san 24 3 19 2 7 Bài 7: Ủi gom 32 4 26 2 8 Bài 8: Ủi bóc mặt bằng 48 6 40 2 9 Bài 9: Ủi cắt rãnh 24 3 21 2 10 Bài 10: Lái máy ủi lên và xuống xe kéo chuyên dùng 8 1 5 2 Tổng cộng 200 25 161 14 BÀI 1: THAO TÁC NGUỘI Mục tiêu của bài: Trình bày được công tác chuẩn bị trước khi vận hành máy; Thực hiện thao tác điều khiển nguội chạy tiến lùi, thay đổi hướng và quay đầu; Thực hiện thao tác điều khiển nguội điều khiển thiết bị công tác; Thực hiện thao tác an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: 1. Kiểm tra trước khi lên máy - Kiểm tra dầu bôi trơn động cơ, mức dầu tốt nhất ở vạch trrên của thước đo. Nếu thiếu bổ xung dầu bôi trơn . - Kiểm tra dầu thuỷ lực, tốt nhất ở vạch trên của kính kiểm tra. Nếu thiếu bổ xung thêm dầu thuỷ lực. - Kiểm tra dầu bôi trơn hộp số, dầu cầu, dầu ly hợp (với máy dùng ly hợp thuỷ lực), mức dầu tốt nhất ở vạch trên của thước đo hoặc ngang mép lỗ kiểm tra. Nếu thiếu bổ xung thêm dầu đúng chủng loại . - Kiểm tra dầu bôi trơn các bánh dẫn đường, bánh đỡ, bánh tỳ xích (tháo nút tra dầu nếu không thấy dầu chảy ra dùng bơm thụt bơm dầu vào, vừa bơm vừa rút dần vòi bơm bơm ra). - Kiểm tra nhiên liệu diezel, mức nhiên liệu phải đủ cho một ca làm việc và có lượng dư đủ để chống lọt khí vào hệ thống. Số lượng tuỳ theo loại máy. - Kiểm tra nước làm mát, mức nước tốt nhất cách mép trên cổ đổ nước 30 mm. Nếu thiếu bổ xung thêm nước sạch, nước có khử thành phần clorua. Có thể dùng nước mưa để lắng. Nếu máy có bình nước phụ thì việc kiểm tra và bổ xung đều qua bình nước phụ, mức nước tốt nhất ở vạch trên của bình nước phụ. - Bơm mỡ vào các vú mỡ bôi trơn . - Kiểm tra các chốt chẻ, chốt nối và các bó cao su các đăng nếu không đảm bảo yêu cầu ta cần điều chỉnh và xiết chặt lại. - Kiểm tra xiết chặt các bu lông chân máy, ống hút, ống xả, đầu nối các ống dẫn dầu thuỷ lực, dầu điêzel, dầu bôi trơn và đường nước. nếu không đảm bảo yêu cầu ta cần điều chỉnh và xiết chặt lại. - Kiểm tra xiết chặt các đầu dây dẫn của bình điện , máy phát và máy đề. nếu không đảm bảo yêu cầu ta cần điều chỉnh và xiết chặt lại. 2. Lên ca bin - Xác định lối lên - Đặt chân đúng vị trí - Tay cầm vào đúng vị trí - Lên cabin * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh/ khắc phục - Không tuân thủ nguyên tắc - Lên không đúng vị trí 3. Thao tác nguội khởi động và tắt động cơ 3.1. Thao tác nguội khởi động động cơ * Những quy định khi khởi động động cơ: - Không được cưỡng bức máy bằng cách ép nổ như: thả dốc, kéo hoặc đẩy nhau hay thả dốc. - Đối với các máy khởi động bằng điện không được khởi động lâu quá 5 giây . Nếu khởi động không nổ phải sau 2 – 3 phút mới được khởi động lại và chỉ được làm như vậy đến lần thứ 3 mà máy vẫn không nổ được thì phải tìm nguyên nhân sửa chữa. - Đưa các cần điều khiển về vị trí không làm việc. - Đóng công tắc mát bật chìa khoá đến vị trí “ ON” kiểm tra tình trạng máy, để ga ở mức trung bình. * Khởi động động cơ - Bật chìa khoá đến vị trí “START” đề máy nổ, khi nghe thấy máy nổ phải lập tức trả chìa khoá về vị trí “ON”. - Nghe tiếng nổ của động cơ, tiếng kêu, tiếng gõ của các bộ phận - Quan sát màu khói và mức độ xả khói của động cơ, các số liệu trên bảng đồng hồ, bảng đèn tín hiệu. 3.2. Tắt động cơ - Thiết bị công tác ở vị trí an toàn - Ra hết số - Giảm ga về vị trớ nhỏ nhất - Bật chìa khóa về vị trớ OFF - Sau khi tắt máy phải tắt cụng tắc mỏt * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh/ khắc phục - Quên công tắc mát - Chưa ra hết số - Thiết bị công tác chưa ở vị trí an toàn 4. Thao tác nguội điều khiển máy chạy tiến lùi, thay đổi hướng và quay đầu 4.1. Thao tác nguội điều khiển máy chạy tiến, lùi Để thực hiện tốt thao tác nguội điều khiển máy ủi di chuyển ta cần chú ý tới vị trí và cách sử dụng các tay cần, bàn đạp điều khiển. + Thao tác nguội di chuyển máy tiến : - Chân trái cắt ly hợp, đi số lùi : tay số gạt sang vị trí tiến. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết. - Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. + Thao tác nguội di chuyển máy lùi : - Cắt ly hợp,đi số lùi, tay số gạt sang vị trí lùi. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát về phía sau - Quay người về phía sau (bên phải người lái), báo hiệu cho mọi người xung quanh bằng còi - Nhả ly hợp từ từ cho máy lùi đến vị trí yêu cầu - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh, khắc phục: - Không tăng ga khi di chuyển - Không nhớ vị trí số - Tập trung vào máy mà không quan sát xung quanh - Chưa nâng ben đó di chuyển máy 4.2. Thao tác nguội điều khiển máy di chuyển thay đổi hướng và quay đầu + Thao tác nguội điều khiển máy di chuyển tiến rẽ phải, trái - Chân trái cắt ly hợp, đi số lùi : tay số gạt sang vị trí tiến. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết. - Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến - Kéo tay cần điều khiến cho máy rẽ trái hoặc phải - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. + Thao tác nguội điều khiển máy di chuyển lùi rẽ phải, trái - Cắt ly hợp,đi số lùi, tay số gạt sang vị trí lùi. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát về phía sau - Quay người về phía sau (bên phải người lái), báo hiệu cho mọi người xung quanh bằng còi - Nhả ly hợp từ từ cho máy di chuyển - Kéo tay cần điều khiến cho máy rẽ trái hoặc phải - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. 5. Thực hiện thao tác nguội điều khiển thiết bị công tác 5.1. Điều khiển ga. - Tăng ga: kéo tay ga về phía sau - Giảm ga: đẩy tay ga về phía trước 5.2. Nâng ben: - Tay phải cầm cần điều khiển kéo về phía sau - Mắt quan sát ben - Khi ben nâng lên đến độ cao cần thiết, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí trung gian. 5.3. Hạ ben: - Đẩy cần điều khiển về phía trước - Mắt quan sát ben - Khi ben hạ xuống theo ý muốn, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí trung gian. 5.4. Xoay ben: + Xoay trái: - Đẩy cần điều khiển về phía trước - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về trí trung gian. + Xoay phải: - Kéo cần điều khiển về phía sau - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian. 5.5. Nghiêng ben + Nghiêng trái: - Đẩy cần điều khiển về bên trái - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian. + Nghiêng phải - Đẩy cần điều khiển về bên trái - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian. 6. Rèn luyện kỹ năng điều khiển thao tác nguội BÀI 2: THAO TÁC ĐIỀU KHIỂN CƠ BẢN Mục tiêu của bài: Trình bày được kỹ thuật an toàn khi vận hành thiết bị công tác; Thực hiện thành thạo các thao tác: khởi động động cơ; nâng, hạ ben ủi; xoay ben ủi qua trái và phải; nghiêng ben ủi về bên trái và phải; ngửa ben ủi và đóng ben ủi; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: 1. Khởi động và tắt động cơ 1.1. Khởi động - Những quy định khi khởi động động cơ - Cách khởi động động cơ - Đóng mát - Bật chìa khóa đến vị trí “ START” - Trả chìa khóa về vị trí “ ON” ( khi động cơ đã nổ) 1.2. Tắt động cơ Để tắt động cơ an toàn và đảm bảo yêu cầu kỹ thuật chúng ta cần phải tuân thủ các bước sau: - Thiết bị công tác ở vị trí an toàn - Ra hết số - Giảm ga về vị trớ nhỏ nhất - Bật chìa khóa về vị trớ OFF - Sau khi tắt mỏy phải tắt cụng tắc mỏt * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh ,khắc phục - Quên công tắc mát - Chưa ra hết số - Thiết bị công tác chưa ở vị trí an toàn 2. Nâng, hạ ben ủi Để thực hiện nâng, hạ ben ủi đúng kỹ thuật ta phải làm theo các bước sau: 2.1. Điều khiển ga. - Tăng ga: kéo tay ga về phía sau - Giảm ga: đẩy tay ga về phía trước 2.2. Nâng ben: - Tay phải cầm cần điều khiển kéo về phía sau - Mắt quan sát ben - Khi ben nâng lên đến độ cao cần thiết, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí trung gian. 2.3. Hạ ben: - Đẩy cần điều khiển về phía trước - Mắt quan sát ben - Khi ben hạ xuống theo ý muốn, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí trung gian. * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh/ khắc phục - Không nhớ cần điều khiển - Điều khiển thường xuyên bị kịch piston 3.Nghiêng ben ủi qua trái, phải + Nghiêng trái: - Đẩy cần điều khiển về bên trái - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian. + Nghiêng phải - Đẩy cần điều khiển về bên trái - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian. * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh/ khắc phục - Không nhớ cần điều khiển - Điều khiển thường xuyên bị kịch piston 4. Xoay ben ủi qua trái, phải Vị trí và cách sử dụng các tay cần, bàn đạp điều khiển + Xoay trái: - Đẩy cần điều khiển về phía trước - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về trí trung gian. + Xoay phải: - Kéo cần điều khiển về phía sau - Mắt quan sát ben - Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian. * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh/ khắc phục - Không nhớ cần điều khiển - Điều khiển thường xuyên bị kịch piston 5. Xoay độ mở của ben ủi - Vị trí điều chỉnh - Cách vặn cờ lê - Xác định chiều vặn đai ốc * Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh/ khắc phục - Xác định không đúng loại cờ lê - Vặn đai ốc sai chiều 6. Rèn luyện kỹ năng điều khiển thiết bị công tác 7. Một số chú ý khi thực hiện thao tác BÀI 3: VẬN HÀNH MÁY ỦI TIẾN, LÙI Mục tiêu của bài: Trình bày được kỹ thuật an toàn trước khi cho máy chạy; Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi chạy tiến lùi thẳng; Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi chạy tiến lùi rẽ phải, rẽ trái; Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi chạy tiến lùi quay đầu; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: Trước khi di chuyển máy ta phải: - Kiểm tra trước khi nổ máy - Vị trí, các tay cần điều khiển, cần số Hình 3.1. Cabin của máy ủi 1. Vận hành máy ủi chạy tiến, lùi 1.1. Vận hành máy ủi chạy tiến, lùi thẳng 1.1.1. Vận hành máy ủi chạy tiến thẳng - Chân trái cắt ly hợp : tay số gạt sang vị trí tiến. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết. - Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. 1.1.2. Vận hành máy ủi chạy lùi thẳng - Cắt ly hợp, tay số gạt sang vị trí lùi. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát về phía sau - Quay người về phía sau (bên phải người lái), báo hiệu cho mọi người xung quanh bằng còi - Nhả ly hợp từ từ cho máy lùi đến vị trí yêu cầu - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. 1.2. Vận hành máy ủi chạy tiến lùi rẽ phải, rẽ trái - Chân trái cắt ly hợp; tay số gạt sang vị trí tiến ( lùi ) - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết. - Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến ( lùi ) - Kéo cần cắt hướng bên trái ( phải ) nếu muốn máy ủi rẽ trái ( phải) - Khi máy di chuyển đến vị trí yêu cầu thì dừng máy lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. 1. 3. Vận hành máy ủi chạy tiến lùi quay đầu - Chân trái cắt ly hợp; tay số gạt sang vị trí tiến ( lùi ) - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết. - Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến ( lùi ) - Kéo cần cắt hướng bên trái ( phải ) nếu muốn máy ủi rẽ trái ( phải) - Cứ tiếp tục như thế đến khi nào quay được đầu. - Khi máy di chuyển đến vị trí yêu cầu thì dừng máy lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. Chú ý :  - Di chuyển máy ủi thành thạo Xác định sai hướng di chuyển của máy Không quan sát xung quanh Thay đổi tốc độ khi di chuyển 2. Rèn luyện kỹ năng vận hành máy ủi tiến lùi BÀI 4: VẬN HÀNH MÁY ỦI LÊN VÀ XUỐNG DỐC Mục tiêu của bài: Trình bày được kỹ thuật an toàn khi điều khiển máy ủi lên và xuống dốc; Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi lên và xuống dốc; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: Chọn hướng di chuyển của máy Tùy theo điều kiện làm việc thực tế ta sẽ chọn được hướng di chuyển của máy để đảm bảo an toàn cho người và máy. Vận hành máy ủi lên dốc - Chân trái cắt ly hợp : tay số gạt sang vị trí tiến. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết. - Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. Trong quá trình vận hành máy ủi lên dốc thì tuyệt đối ta không được thay đổi số. Nếu phải thay đổi hướng di chuyển thì ta phải thay đổi từ từ Vận hành máy ủi xuống dốc - Chân trái cắt ly hợp : tay số gạt sang vị trí tiến. - Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết - Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết. - Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu - Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga. Trong quá trình vận hành máy ủi lên dốc thì tuyệt đối ta không được thay đổi số. Nếu phải thay đổi hướng di chuyển thì ta phải thay đổi từ từ Rèn luyện kỹ năng lên xuống dốc BÀI 5. ỦI PHÁ Mục tiêu của bài: Trình bày được phương pháp và kỹ thuật an toàn khi ủi phá; Thực hiện được thành thạo các thao tác ủi phá; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: Vận hành máy tới vị trí thi công - Quan sát hiện trường cần thi công - Di chuyển máy ủi - Điều khiển thiết bị công tác - Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy - An toàn thi công * Cách thực hiện: - Đặt máy ở điểm xuất phát (chỗ bằng phẳng) để tạo thế ngay từ đầu - Đi số1, đi số tiến - Nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí thi công - Dừng máy 2. Vận hành máy ủi phá vật liệu di dời tới vị trí quy định - §iÒu chØnh l­ìi ben ¨n s©u vµo vật liệu kho¶ng 10 cm råi tr¶ vÒ vÞ trÝ trung gian. Trªn ®o¹n ®­êng ñi l¾ng nghe tiÕng næ cña m¸y, khi thÊy m¸y lÞm ®i th× n©ng ben lªn ®Ó gi¶m lùc c¶n cña m¸y (mçi lÇn n©ng, h¹ kh«ng qu¸ 2cm nh­ ®· häc ë bµi n©ng, h¹ ben) - Khi kÐo tay l¸i ph¶i chó ý kÕt hîp víi t¶i träng: + Tr­íc khi kÐo tay l¸i ph¶i n©ng ben lªn ®Ó gi¶m bít lùc c¶n + KÐo tay l¸i nhÑ nhµng, tõ tõ (kh«ng kÐo hÕt tay l¸i) + Sau khi th¶ tay l¸i tiÕp tôc h¹ ben t¨ng t¶i träng -Khi m¸y tíi vÞ trÝ kÕt thóc dõng l¹i: + C¾t ly hîp – gi¶m ga + §i sè lïi + N©ng ben lªn khái mÆt ®Êt + Quan s¸t phÝa sau + Nh¶ ly hîp cho m¸y lïi - Khi m¸y lïi gÇn tíi ®iÓm xuÊt ph¸t, l¸i m¸y sang tr¸i sao cho gê ®Êt bªn tr¸i do nanh ben bªn tr¸i t¹o ra vµo gi÷a hai gi¶i xÝch, t×m chç b»ng ph¼ng ®Æt m¸y, h¹ ben ®Ó thùc hiÖn ®­êng ñi thø hai, cø nh­ vËy thùc hiÖn c¸c ®­êng ñi tiÕp theo. + Khi ñi nÆng ph¶i tËp trung quan s¸t ®Ó cã nh÷ng ph¶n x¹ hîp lý + Khi m¸y qu¸ t¶i (ben ¨n qu¸ s©u xuèng ®Êt) cÊm tuyÖt ®èi c¾t ly hîp cho m¸y dõng råi n©ng ben lªn (lµm nh­ vËy sÏ ph¸ tuy « thuû lùc) + GÆp ph¶i tr­êng hîp m¸y qu¸ t¶i chØ ®­îc phÐp lïi m¸y l¹i ®Æt lÖch m¸y so víi ®­êng ben ®ang ñi ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho m¸y. * Cách thực hiện: - §iÒu chØnh l­ìi ben - Khi kÐo tay l¸i ph¶i chó ý kÕt hîp víi t¶i träng: + Tr­íc khi kÐo tay l¸i ph¶i n©ng ben lªn ®Ó gi¶m bít lùc c¶n + KÐo tay l¸i nhÑ nhµng, tõ tõ (kh«ng kÐo hÕt tay l¸i) + Sau khi th¶ tay l¸i tiÕp tôc h¹ ben t¨ng t¶i träng -Khi m¸y tíi vÞ trÝ kÕt thóc dõng l¹i: + C¾t ly hîp – gi¶m ga + §i sè lïi + N©ng ben lªn khái mÆt ®Êt + Quan s¸t phÝa sau + Nhả ly hợp cho máy lùi - Khi m¸y lïi gÇn tíi ®iÓm xuÊt ph¸t, l¸i m¸y sang tr¸i sao cho gê ®Êt bªn tr¸i do nanh ben bªn tr¸i t¹o ra vµo gi÷a hai gi¶i xÝch, t×m chç b»ng ph¼ng ®Æt m¸y, h¹ ben ®Ó thùc hiÖn ®­êng ñi thø hai, cø nh­ vËy thùc hiÖn c¸c ®­êng ñi tiÕp theo. Ủi hoàn thiện mặt bằng Bước này được thực hiện khi toàn bãi đã tương đối phẳng, ta tiến hành san tinh. Quan sát mặt bằng thi công Điều chỉnh ga Ủi hoàn thiện Chú ý khi thực hiện Không quan sát mặt bằng thi công Ga không phù hợp với tải trọng Tốc độ di chuyển quá nhanh khi làm việc tải trọng nặng BÀI 6. ỦI SAN Mục tiêu của bài: - Trình bày được kỹ thuật an toàn khi ủi san; - Thực hiện được thành thạo các công việc ủi san; - Vận hành an toàn cho người và phương tiện; - Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: 1. Vận hành máy tới vị trí thi công - Quan sát hiện trường - Di chuyển máy ủi - Điều khiển thiết bị công tác - Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy - An toàn thi công * Cách thực hiện: - §Æt m¸y ë ®iÓm xuÊt ph¸t (chç b»ng ph¼ng) ®Ó t¹o thÕ ngay tõ ®Çu - §i sè1, ®i sè tiÕn - Nh¶ ly hîp cho m¸y tiÕn đến vị trí thi công - Dừng máy Ủi san rải vật liệu Hình 6.1. Máy ủi ủi san vật liệu - San chỗ cao sang chỗ thấp. - Khi san hết chỗ cao ra chỗ thấp ta đi lần lượt từ phải qua trái, ủi ben thứ hai trùng 1/3 đường ben thứ nhất. - Trong bước san thô ta có thể ủi chéo hình rẻ quạt, để rải đều đất ra khắp bãi. - Có thể san vuông hình mặt sàng, mục đích để lượng đất bột trải rộng ra khắp bãi cần san. San mặt hoàn thiện - Quan sát mặt bằng - Điều chỉnh ga - Ben 1: Đặt máy từ bên phải san sang bên trái, từ điểm bắt đầu, tới điểm kết thúc phía trước ben phải rải hết đất. Đến điểm kết thúc, lùi máy lại san đường ben thứ hai. - Lùi máy: Lùi máy đến vị trí đặt ben 2 - Ben 2: Đặt máy trùng với 1/3 đường ben thứ nhất, cho máy tiến. Khi tới vị trí kết thúc phải rải hết đất trước lưỡi ben. - Quan sát phía sau, khi gần đến điểm kết thúc, điều chỉnh tay ben sao cho đến vị trí kết thúc trong ben (phía sau) cũng hết đất. Tiếp tục thực hiện cho máy san phẳng bãi thì thôi. Chú ý: Khi san mặt bằng Khi san tinh lúc cần san phẳng không nên đi ga lớn, vì ga lớn ta điều chỉnh ben không theo được như ý muốn. BÀI 7: ỦI GOM Mục tiêu của bài: Trình bày được kỹ thuật an toàn khi ủi gom; Thực hiện được thành thạo các công việc ủi gom; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: 1. Vận hành máy tới vị trí thi công - Quan sát hiện trường - Di chuyển máy ủi - Điều khiển thiết bị công tác - Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy - An toàn thi công 2. Ủi gom vật liệu tới vị trí yêu cầu - Xác định hướng đi của máy và cự ly dài, rộng - Xác định chiều sâu lớp vật liệu cần phải gom - Ben 1: Đặt máy ở chỗ bằng phẳng, đặt ben sát mặt đất, cho máy tiến, điều khiển ben ăn sâu xuống lớp vật liệu từ 4 ÷ 6 cm, - Ben 2: Ủi từ phải sang trái, trùng với 1/3 ben 1. - Ben 3: Ben 3 trùng với 1/3 ben 2 và tiếp tục cho tới khi hết lớp vật liệu thì thôi. - Ủi gom lần 2: Cho ben ăn sâu hơn lần 1 từ 8- 10 cm - Khi gom lần 2 chưa hết thì gom tiếp lần 3 Phải quan sát kỹ mặt bằng xem có hầm, hố, đá ngầm không, nếu có hầm hố, đá ngầm thì phải cắm cơ, cọc báo hiệu. 3. Ủi hoàn thiện mặt bằng Bước này được thực hiện khi toàn bãi đã tương đối phẳng, ta tiến hành san tinh. - Quan sát mặt bằng vừa ủi - Xác định các điểm cần chỉnh sửa - Điều chỉnh ga phù hợp - Tiến hành ủi gom để đạt yêu cầu kỹ thuật. Chú ý khi thi công - Quan sát mặt bằng, lên phương án thi công đảm bảo an toàn cho người, máy và đảm bảo năng suất lao động - Để chế độ ga, tốc độ di chuyển phù hợp - Tùy thuộc vào công suất của máy, yêu cầu công việc mà xác định chiều sâu các lớp cắt khi hạ ben . BÀI 8: ỦI BÓC MẶT BẰNG Mục tiêu của bài: Trình bày được kỹ thuật an toàn khi ủi bóc mặt bằng; Thực hiện được thành thạo các công việc ủi bóc mặt bằng; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: Vận hành máy tới vị trí thi công - Quan sát hiện trường - Di chuyển máy ủi - Điều khiển thiết bị công tác - Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy - An toàn thi công Ủi bóc mặt bằng đường ban đầu - Xác định hướng đi của máy và cự ly dài, rộng cần phải bóc - Xác định chiều sâu lớp vật liệu cần phải bóc - Trong trường hợp mặt bằng có cây nhỏ và nhiều cỏ, trước hết ta ủi các cây nhỏ đi trước, ủi cỏ đi sau, cuối cùng bóc đất, vật liệu. - Ben 1: Đặt máy ở chỗ bằng phẳng, đặt ben sát mặt đất, cho máy tiến, điều khiển ben ăn sâu xuống lớp vật liệu từ 4 ÷ 6 cm, bóc hết lớp cỏ, rễ cây đưa đi. - Ben 2: Ủi từ phải sang trái, trùng với 1/3 ben 1. - Ben 3: Ben 3 trùng với 1/3 ben 2 và tiếp tục cho tới khi hết lớp vật liệu thì thôi. - Ủi bóc lần 2: Cho ben ăn sâu hơn lần 1 từ 8- 10 cm - Khi bóc lần 2 chưa sạch thì bóc tiếp lần 3 Phải quan sát kỹ mặt bằng xem có hầm, hố, đá ngầm không, nếu có hầm hố, đá ngầm thì phải cắm cơ, cọc báo hiệu. Ủi bóc mặt bằng hoàn thiện Bước này được thực hiện khi toàn bãi đã tương đối phẳng, ta tiến hành san tinh. - Quan sát mặt bằng vừa ủi bóc thô. - Xác định các điểm cần chỉnh sửa - Điều chỉnh ga phù hợp - Tiến hành ủi để đạt yêu cầu kỹ thuật. BÀI 9: ỦI CẮT RÃNH Mục tiêu của bài: Trình bày được phương pháp và kỹ thuật an toàn khi ủi cắt rãnh; Thực hiện được thành thạo các công việc ủi cắt rãnh; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: Vận hành máy tới vị trí thi công - Quan sát hiện trường - Di chuyển máy ủi - Điều khiển thiết bị công tác - Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy - An toàn thi công 2. Điều chỉnh góc nghiêng ben Điều chỉnh góc nghiêng sao cho phù hợp với yêu cầu kỹ thuật 3. Ủi cắt rãnh 3.1. Ủi rãnh dạng hình nêm a, Đào đất theo hình nêm thuận Hạ ben cho ăn sâu ngay xuống đất 25 ữ 30 cm rồi nâng ben từ từ cho tới khi đầy ben b, Đào đất theo hình nêm nghịch Hạ ben từ từ vừa tiến vừa cho ben ăn sâu vào đất cho tới khi đầy ben mới nâng lên 3.2. Ủi đất thành từng rãnh - Đào rãnh 1: Bề rộng của rãnh lớn hơn chiều rộng của lưỡi ben từ 0,05ữ 0,1m, độ sâu của rãnh: 0,6 - 1m (tuỳ theo cấp đất, đất càng cứng thì độ sâu càng nhỏ và ngược lại). - Để gờ từ 0,4 ữ 0,6 m. - Khi lïi m¸y, ph¶i n©ng ben cao h¬n gê ®Êt vµ lïi th¼ng. - ñi r·nh 1 ph¶i ñi lµm nhiÒu lÇn, khi ®¹t tíi ®é s©u theo yªu cÇu th× ta tiÕn hµnh ®µo r·nh 2. R·nh hai c¸ch r·nh mét tõ 0,4 - 0.6 m. 3. Ủi hoàn thiện rãnh - Sau khi ủi thô xong, ta quan sát lại rãnh vừa thi công - Tiến hành ủi hoàn thiện Chú ý khi thi công - Quan sát mặt bằng, lên phương án thi công đảm bảo an toàn cho người, máy và đảm bảo năng suất lao động - Để chế độ ga, tốc độ di chuyển phù hợp - Tùy thuộc vào công suất của máy, yêu cầu công việc mà xác định chiều sâu các lớp cắt khi hạ ben BÀI 10: LÁI MÁY ỦI LÊN VÀ XUỐNG XE KÉO CHUYÊN DỤNG Mục tiêu của bài: Trình bày được kỹ thuật an toàn khi lái máy ủi lên, xuống xe kéo chuyên dùng; Thực hiện thành thạo các công việc lái máy ủi lên, xuống xe kéo chuyên dùng; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung bài: 1. Vận hành máy ủi lên xe kéo chuyên dùng 1.1. Công tác chuẩn bị - Xe vận chuyển lùi vào vị trí thích hợp, hạ chân chống xuống - Hạ cầu tắc fooc xuống vị trí bằng phẳng - Có thể ủi đệm một lớp đất lên chân cầu tắc fooc 1.2. Vận hành máy ủi lên xe kéo chuyên dùng - Nâng ben lên độ cao bằng mặt trên của xích - Quan sát phía trước và hai bên, cho máy tiến thẳng lên tắc fooc - Khi máy chèo lên sàn tắc fooc thì đầu máy có xu hướng lên cao, ta nhìn sang ngang, khi người lái ngang hàng với điểm tiếp giáp giữa sànvà cầu của tắc fooc thì cắt ly hợp, giảm ga, đạp phanh để cho máy từ từ hạ xuống mặt sàn tránh va đập mạnh. - Khi máy đã trở lại vị trí thăng bằng ta bỏ phanh, tăng ga, nhập ly hợp cho máy đi sâu vào phía trong của tắc fooc đến vị trí thích hợp thì dừng lại. - Cắt ly hợp, ra số (0), hạ ben. Chú ý: Khi lên xe tắc fooc phải lên đều, đỗ máy phải cân. * Cố định máy trên tắc fooc : - Đóng chặt tất cả các cánh cửa của máy - Chèn các dải xích bằng gỗ chắc chắn - Dùng dây xích chằng buộc máy vào sàn tắc fooc. 2. Vận hành máy ủi xuống xe kéo chuyên dùng 2.1. Công tác chuẩn bị - Xe vận chuyển lùi vào vị trí thích hợp, hạ chân chống xuống - Hạ cầu tắc fooc xuống vị trí bằng phẳng - Có thể ủi đệm một lớp đất lên chân cầu tắc fooc 2.2. Vận hành máy ủi xuống xe kéo chuyên dùng - Nâng ben lên độ cao bằng mặt trên của xích - Quan sát phía trước và hai bên, cho máy lùi thẳng xuống xe - Khi máy xuống sàn tắc fooc thì đầu máy có xu hướng xuống thấp, ta nhìn sang ngang, khi người lái ngang hàng với điểm tiếp giáp giữa sàn và cầu của tắc fooc thì giảm ga để cho máy từ từ hạ xuống mặt đất va đập mạnh. - Khi máy đã trở lại vị trí thăng bằng ta tăng ga cho máy chạy đến vị trí thích hợp thì dừng lại. - Cắt ly hợp, ra số (0), hạ ben. . Chú ý - Phải quan sát kỹ trước khi lên máy - Khi đánh máy lên, xuống xe không được vội vàng - Phải có người ở dưới trợ giúp quan sát - Di chuyển với tốc độ chậm - Cố định máy thật an toàn 3. Rèn luyện kỹ năng lên xuống xe kéo chuyên dùng