Giáo trình Nguyên lý Kế toán - Nguyễn Thiên Tú

kiện kinh tế, tài chính mang tính quá khứ Ghi chép, tính toán, tổng hợp Kiểm tra tính chính xác, tính pháp lý Báo cáo tài chính Thu thập Xử lý Kiểm tra, phân tích Cung cấp thông tin 6 Đối tượng sử dụng thông tin kế toán 4Keá toaùn taøi chínha Keáá toaùùn quaûûn tròb 8 • là việc thu thập, xử lý, kiểm tra phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính bằng báo cáo tài chính cho đối tượng bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng thông tin của đơn vị kế toán. Kế toán tài chính: 59 • cung cấp thông tin về quá trình hình thành và phát sinh chi phí và thu nhập khi thực hiện các kế hoạch ngắn hạn và dài hạn để phục vụ nhu cầu sử dụng trong nội bộ doanh nghiệp Kế toán quản trị: 10 ĐỐI TƯỢNG CỦA KẾ TOÁN. Khái quát về đối tượng kế toán. Phân loại tài sản theo kết cấu. Phân loại tài sản theo nguồn hình thành 6Đối tượng của kế toán. Đối tượng kế toán. a. Đối tượng tổng quát: Là tài sản thuộc quyền quản lý và sử dụng của một chủ thế nhất định, cũng như sự vận động và thay đổi của tài sản trong quá trình hoạt động của chủ thể đó. a. Đối tượng cụ thể: - Tài sản gồm những gì? - Tài sản do đâu mà có? - Tài sản vận động như thế nào? Taøi saûn laø gì? Taiø saûn laø nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø coù theå thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai. Taøi saûn = Taøi saûn ngaén haïn + Taøi saûn daøi haïn 713 TÀI SẢN Tài sản ngắn hạn Tài sản dài hạn • TS thuộc quyền sở hữu của DN. • Có thời gian sử dụng,luân chuyển và thu hồi vốn trên 1 năm. • TS thuộc quyền sở hữu của DN. • Có thời gian sử dụng,luân chuyển và thu hồi vốn trong 1 năm.( 1 chu kỳ KD) 14 Tiền mặt,tiền gửi ngân hàng,tiền đang chuyển. TÀI SẢN NGẮN HẠN 1.Vốn bằng tiền 2. Đầu tư chứng khoán ngắn hạn cổ phiếu, trái phiếu,kỳ phiếu 3. Đầu tư ngắn hạn khác tiền gửi có kỳ hạn, đầu tư ngắn hạn khác 4.Dự phòng giảm giá Đầu tư ngắn hạn. 5. Phải thu của khách hàng 6. Thuế GTGT được khấu trừ 7. Phải thu nội bộ 815 Tài sản thiếu chờ xử lý TÀI SẢN NGẮN HẠN 8.Phải thu khác 9. Dự phòng phải thu khó đòi 10. Tạm ứng 11. Chi phí trả trước ngắn hạn. 12. Cầm cố , ký cược, ký quỹ ngắn hạn 13. Hàng tồn kho 14 . Dự phòng giảm giá hàng tồn kho. Hàng mua đang đi trên đường, nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ,CPSXKD dở dang,thành phẩm, hàng hóa, hàng gửi đi bán. 16 Nhà cửa, MMTB, phương tiện vận tải TÀI SẢN DÀI HẠN 1.Tài sản cố định hữu hình 2. Tài sản cố định thuê tài chính 3. Tài sản cố định vô hình quyền sử dụng đất, phần mềm, bản quyền.. 4.Bất động sản đầu tư 5. Hao mòn TSCĐ 6. Đầu tư vào công ty con 7. Vốn góp liên doanh 8. Đầu tư vào công ty liên kết 917 Cổ phiếu, trái phiếu cho vay TÀI SẢN DÀI HẠN 9.Đầu tư dài hạn khác 10. Dự phòng giảm giá đầu tư dài hạn 11. XDCB dở dang Mua sắm TSCĐ, XDCB, sửa chữa TSCĐ. 12. Chi phí trả trước dài hạn 13. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại. 14 Ký quỹ, ký cược dài hạn. 18 • Khoản nợ phát sinh mà DN phải trả, phải thanh toán cho các chủ nợ. • Nợ phải trả = nợ ngắn hạn + nợ dài hạn NGUỒN VỐN Nợ phải trả Nguồn vốn chủ sở hữu • Số vốn của các chủ sở hữu mà DN không phải cam kết thanh toán. • Nguồn vốn chủ SH không phải là một khoản nợ. 10 19 NỢ PHẢI TRẢ 1.Vay ngắn hạn 2. Nợ dài hạn đến kỳ hạn trả. 3. Phải trả cho người bán 4.Thuế và các khoản phải nộp cho NN. 5. Phải trả cho người lao động 6. Chi phí phải trả 7. Phải trả nội bộ 20 NỢ PHẢI TRẢ 8.Phải trả,phải nộp khác 9. Vay dài hạn. 10. Nợ dài hạn. 11. Trái phiếu phát hành. 12. Nhận ký quỹ, ký cược dài hạn. 13. Thuế thu nhập hoãn lại phải trả 14. Dự phòng phải trả. 11 21 NGUỒN VỐN CHỦ SỞ HỮU 1.Nguồn vốn kinh doanh 2. Chênh lệch đánh giá lại tài sản. 3.Chênh lệch tỷ giá hối đoái 4.Quỹ đầu tư phát triển. 5. Quỹ dự phòng tài chính 6. Các quỹ khác 7. Cổ phiếu quỹ 22 NGUỒN VỐN CHỦ SỞ HỮU 8. Lợi nhuận chưa phân phối 9. Nguồn vốn đầu tư XDCB. 10 Nguồn kinh phí sự nghiệp. 11. Nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ 12 23 Tài sản ngắn hạn Tài sản dài hạn Nợ phải trả NVCSH Tài sản Nguồn vốn Doanh thu Chi phí SXKD >>> sự vận động của tài sản Mối quan hệ Tài sản – Nguồn vốn TAØI SAÛN = NGUOÀN VOÁN 6 yeâu caàu Trung thöïc Khaùch quan Kòp thôøi Ñaày ñuû Deã hieåu Coù theå so saùnh ñöôïc 13 25 CÁC NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN CƠ BẢN Nguyên tắc cơ sở dồn tích. Nguyên tắc hoạt động liên tục. Nguyên tắc giá gốc. Nguyên tắc thận trọng. Nguyên tắc nhất quán. Nguyên tắc phù hợp. Nguyên tắc trọng yếu. 1. Cơ sở dồn tích: ghi nhận thông tin liên quan đến tài sản, chi phí và doanh thu phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm nghiệp vụ kinh tế phát sinh, không phụ thuộc vào thực tế chi hay thu tiền hay các khoản tương đương tiền. 2 .Hoạt động liên tục: Báo cáo tài chính phải được lập trên cơ sở giả định là doanh nghiệp đang hoạt động liên tục và sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh bình thường trong tương lai gần 14 3. Giá gốc: Tài sản phải được ghi nhận theo giá gốc. Giá gốc của tài sản phải được tính theo số tiền hoặc khoản tương đương tiền đã trả, phải trả, hoặc tính theo giá trị hợp lý của tài sản đó vào thời điểm tài sản được ghi nhận 4. Phù hợp: Việc ghi nhận doanh thu và chi phí phải phù hợp với nhau. Khi ghi nhận 1 khoản doanh thu thì phải ghi nhận 1 khoản chi phí liên quan đến việc tạo ra doanh thu đó. 5. Nhất quán: Các chính sách và phương pháp kế toán của doanh nghiệp đã chọn phải được áp dụng thống nhất trong 1 kỳ kế toán năm. 6. Thận trọng Là việc xem xét, cân nhắc, phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn. 15 7. Trọng yếu: thông tin được coi là trọng yếu nếu thiếu thông tin đó hoặc thông tin đó không chính xác có thể làm sai lệch đáng kể báo cáo tài chính, làm ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính. V. Các yêu cầu cơ bản đối với kế toán • Trung thực • Khách quan • Đầy đủ • Kịp thời • Dễ hiểu. • Có thể so sánh được 16 31 Các phương pháp kế toán Chứng từ kế toán1 Tính giá cho các đối tượng2 Tài khoản3 Ghi sổ kép4 Tổng hợp- cân đối kế toán5 32  Chứng từ kế toán là cơ sở đầu tiên của kế toán.  Lập chứng từ kế toán là phản ánh nghiệp vụ kinh tế phát sinh và đã hoàn thành vào các tờ giấy theo mẫu quy định, theo thời gian và địa điểm phát sinh.  Chứng từ kế toán là cơ sở để ghi vào sổ kế toán. Lập chứng từ kế toán 17 33 Cân đong, đo, đếm Xác định số lượng và chất lượng của các loại vật tư Kiểm kê. Sổ kế toán Đối chiếu Chênh lệch (Nguyên nhân, biện pháp xử lý). 34 Tính giá của đối tượng kế toán Tính giá của các đối tượng kế toán. Giá trị tài sản của DN Tính Tổng hợp. So sánh tài chính các DN cùng ngành hay cho cả nền KTQD. 18 35 Tổng hợp chi phí Tính giá thành. Chi phí cho sp hoàn thành Tính Kiểm soát chi phí. Đưa ra biện pháp hạ giá thành. Xác định giá bán 36  Là PP kế toán.  Mỗi đối tương kế toán được mở tài khoản tương ứng. Mở tài khoản kế toán. thường xuyên, liên tục phản ảnh và giám đốc hoạt động SXKD của DN. 19 37 Ghi 1 nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào ít nhất 2 Tài khoản Ghi sổ kép. Rút tiền gửi ngân hàng 100 trđ nhập quỹ tiền mặt Ghi sổ TGNH Ghi sổ TM 38 Số liệu từ sổ kế toán Lập báo cáo kế toán. Báo cáo kế toán Tổng hợp Đánh giá hoạt động SXKD của DN. Phân tích tình hình SXKD. Tìm biện pháp bảo vệ và sử dụng hiệu quả tài sản. 20 39 Chöông 2 Bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh II. BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH I. BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN 40 Hệ thống báo cáo tài chính Bảng cân đối kế toán. Báo cáo xác định kết quả kinh doanh. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Thuyết minh báo cáo tài chính. 21 41 • BCĐKT là báo cáo tài chính, phản ánh một cách tổng quát toàn bộ tài sản của DN theo 2 cách phân loại: kết cấu của TS & nguồn hình thành TS dưới hình thức tiền tệ tại 1 thời điểm nhất định (cuối tháng, cuối quý, cuối năm) Bảng cân đối kế toán 42 Nội dung và kết cấu bảng CĐKT. NỘI DUNG NGUỒN VỐNTÀI SẢN TSNH TSDH VCSH NPT DỌC NGANG KẾT CẤU 22 43 TAØI SAÛN Soá tieàn NGUOÀN VOÁN Soá tieàn A. A.Taøi saûn ngaén haïn B. 1 C. 2 D. . B. B.Taøi saûn daøi haïn A. 1 B. 2 C. . A.Nôï phaûi traû 1 2 . B.Nguồn Voán chuû sôû höõu 1 2 . Toång coäng X Toång coäng X BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Taïi ngaøythaùng naêm 44 Stt TAØI SAÛN Soá tieàn A. Taøi saûn ngaén haïn B.Taøi saûn daøi haïn Toång taøi saûn X NGUOÀN VOÁN Soá tieàn A. Nôï phaûi traû B.Nguồn Voán chuû sôû höõu Toång nguoàn voán X BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Taïi ngaøythaùng naêm 23 45 Toång TS = Toång nôï phaûi traû + Toång voán CSH 46 Taïi DN A coù caùc taøi lieäu vaøo ngaøy 31/12/2008 (1000đ) 1. Tieàn göûi ngaân haøng 120.000 2. Tieàn maët 20.000 3. Phaûi thu cuûa khaùch haøng 60.000 4. Nguyeân vaät lieäu 200.000 5. Taøi saûn coá ñònh höõu hình 700.000 6. Hao moøn TSCÑHH 100.000 7. Vay ngaén haïn 100.000 8. Phaûi traû ngöôøi baùn 80.000 9. Phaûi traû coâng nhaân vieân 20.000 10. Nguoàn voán kinh doanh 720.000 11. Quó phaùt trieån kinh doanh 80.000 Yeâu caàu: Caên cöù vaøo soá lieäu treân laäp baûng caân ñoái keá toaùn cuûa DN vaøo cuoái naêm. 24 47 1.000.000TOÅNG NV: 1.000.000TOÅNG TS: 80.0002. Quó PTKD(100.000)2. Hao moøn TSCÑHH 720.0001. NV kinh doanh700.0001. TSCÑ höõu hình 800.000Loaïi B: VCSH600.000Loaïi B: TSDH 200.0004. Nguyeân vaät lieäu 20.0003. Phaûi traû CNV 60.0003. Phaûi thu cuûa KH 80.0002. PTNB120.0002. TGNH 100.0001. Vay ngaén haïn20.0001. Tieàn maët 200.000Loaïi A: NP trả400.000Loaïi A:TSNH SOÁ TIEÀN NGUOÀN VOÁNSOÁ TIEÀN TAØI SAÛN BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Ngaøy 31/12/2008.ÑVT: 1000ñ) TS TS NV NV TS NV TS NV Các trường hợp ảnh hưởng đến bảng CĐKT 25 b. Các Trường hợp biến động của BCĐKT • TH 1: Khi NVKT phát sinh chỉ ảnh hưởng bên TS của BCĐKT sẽ làm cho 1 loại TS này tăng lên đồng thời 1 loại TS khác giảm xuống tương ứng. Số tổng cộng của BCĐKT không thay đổi. Tỉ trọng của các loại TS chịu sự tác động của NVKT thay đổi VD: Rút tiền gửi ngân hàng về quỹ tiền mặt 500.000 thì trong BCĐKT tiền mặt tăng thành 1.000.000, tiền gửi ngân hàng giảm còn 1.000.000 Tiền mặt :500.000->1.000.000 Tiền gửi ngân hàng: 1.500.000 -> 1.000.000 Tổng TS : 20.000.000 26 • TH 2: Khi NVKT phát sinh chỉ ảnh hưởng bên nguồn vốn của BCĐKT sẽ làm cho 1 nguồn này tăng lên đồng thời với một nguồn vốn khác giảm xuống tương ứng. Số tổng cộng của BCĐKT không thây đổi, tỉ trọng của các nguồn chịu sự tác động của NVKT thay đổi. • VD: vay ngắn hạn : 500.000 để trả nợ cho người bán Vay ngắn hạn : 2.000.000 -> 2.500.000 Phải trả cho người bán: 1.000.000 -> 500.000 Tổng nguồn vốn : 20.000.000 27 • TH 3: khi NVKT phát sinh ảnh hưởng cả 2 bên tài sản và nguồn vốn của BCĐKT nếu làm cho tài sản tăng lên thì đồng thời cũng làm cho nguồn vốn tăng tương ứng. Số tổng cộng của BCĐKT tăng lên. Tỉ trọng của tất cả các loại TS và NV đều thay đổi. • VD: nhập kho 2.000.000 NVL chưa trả tiền cho người bán. NVL: 2.000.000 -> 4.000.000 Phải trả cho người bán : 500.000 -> 2.500.000 Tổng cộng của BCĐKT: 22.000.000 28 • TH 4: Khi NVKT phát sinh ảnh hưởng cả 2 bên TS và NV của BCĐKT. Nếu làm cho TS giảm xuống thì đồng thời cũng làm cho NV giảm xuống tương ứng. Số tổng cộng của BCĐKT giảm xuống. Tỉ trọng của tất cả các loại TS & NV đều thay đổi. • VD: dùng tiền gửi NH trả nợ vay ngắn hạn 800.000 Tiền gửi NH: 1.000.000-> 200.000 Nợ vay ngắn hạn : 2.500.000->1.700.000 Tổng cộng của BCĐKT: 21.200.000 29 57 Nhaän xeùt  Moät NVKTPS bao giôø cuõng lieân quan ñeán ít nhaát 2 khoaûn thuoäc BCÑKT, hoaëc taøi saûn hoaëc nguoàn voán hoaëc vöøa thuoäc taøi saûn vöøa thuoäc nguoàn voán.  Neáu NVKTPS chæ aûnh höôûng ñeán moät beân taøi saûn hoaëc moät beân nguoàn voán cuûa BCÑKT thì soá toång coäng cuûa baûng caân ñoái keâ toaùn khoâng thay ñoåi.  Coøn neáu aûnh höôûng ñeán caû 2 beân cuûa cuûa BCÑKT thì soá toång coäng seõ thay ñoåi. 58  Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh haøng ngaøy, haøng giôø trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø raát ña daïng. Nhöng söï taùc ñoäng ñoù khoâng bao giôø laøm maát ñi tính caân ñoái cuûa baûng caân ñoái keá toaùn.  4 tröôøng hôïp treân phaûn aùnh traïng thaùi ñoäng cuûa BCÑKT. Coøn tính caân ñoái cuûa BCÑKT phaûn aùnh traïng thaùi tónh cuûa BCÑKT. 30 59 BAÛNG XAÙC ÑÒNH KEÁT QUAÛ KINH DOANH Khái niệm. Nội dung và kết cấu của Báo cáo xác định kết quả kinh doanh. 60 • Báo cáo KQ hoạt động kinh doanh là báo cáo tài chính phản ánh một cách tổng quát tình hình doanh thu & thu nhập, chi phí tạo ra doanh thu & thu nhập, & KQ lãi lỗ do các hoạt động khác nhau trong Doanh nghiệp tao ra được trong kì kế toán (tháng, quí, năm dương lịch) Khaùi nieäm baûng XÑKQKD 31 61 Baùo caùo keát quaû HÑKD goàm 2 phaàn: Phaàn 1: Laõi (loã): phaûn aùnh tình hình vaø keát quaû kinh doanh cuûa caùc hoaït ñoäng kinh doanh chính vaø caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa DN. Noäi dung vaø keát caáu 62 Baùo caùo keát quaû HÑKD goàm 2 phaàn: Phaàn 2: Tình hình thöïc hieän nghóa vuï ñoái vôùi nhaø nöôùc: (bao goàm nhöõng khoaûn thueá, caùc khoaûn BHXH, BHYT, KPCÑ, caùc loaïi phí . . .) BAÛNG XAÙC ÑÒNH KEÁT QUAÛ KINH DOANH 32 63 VI.26216. Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính 205. Lôïi nhuaän goäp veà baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï (20 = 10 - 11) VI.27114. Giaù voán haøng baùn 103. Doanh thu thuaàn veà baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï (10 = 01 - 02) 022. Caùc khoaûn giaûm tröø doanh thu VI.25011. Doanh thu baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï 54321 Naêm tröôùc Naêm nay Thuyeát minh Maõ soá CHÆ TIEÂU 64 7018. Laõi cô baûn treân coå phieáu (*) 6017. Lôïi nhuaän sau thueá thu nhaäp doanh nghieäp (60 = 50 - 51 - 52) VI.30 VI.30 51 52 15. Chi phí thueá TNDN hieän haønh 16. Chi phí thueá TNDN hoaõn laïi 5014. Toång lôïi nhuaän keá toaùn tröôùc thueá (50 = 30 + 40) 4013. Lôïi nhuaän khaùc (40 = 31 - 32) 3212. Chi phí khaùc 3111. Thu nhaäp khaùc 3010 Lôïi nhuaän thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh {30 = 20 + (21 - 22) - (24 + 25)} 259. Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 248. Chi phí baùn haøng 23- Trong ñoù: Chi phí laõi vay VI.28227. Chi phí taøi chính 33 • Trong hoạt động của doanh nghiệp thường phát sinh các NVKT tác động đến doanh thu, phi chí như sau: – NVKT phát sinh ảnh hưởng đến tài sản và doanh thu, làm cho tài sản tăng đồng thời với doanh thu tăng – NVKT phát sinh ảnh hưởng đến TS & chi phí, làm cho TS giảm đồng thời với chi phí tăng. – NVKT phát sinh ảnh hưởng đến nợ phải trả (NV) & chi phí, làm cho nợ phải trả tăng đồng thời với chi phí tăng 66 Trong baûng XÑKQKD, khoaûn muïc lôïi nhuaän sau thueá laø moät boä phaän trong nguoàn voán chuû sôû höõu. Do ñoù, treân baûng CÑKT, lôïi nhuaän chöa phaân phoái seõ taêng leân hoaëc giaûm xuoáng moät khoaûn ñuùng baèng vôùi keát quaû lôïi nhuaän sau thueá treân baûng XÑKQKD. MQH giöõa Baûng CÑKT vaø baûng XÑKQKD 34 67 Chöông 3 68 Tài khoản kế toán. Ghi sổ kép. TÀI KHOẢN VÀ GHI SỔ KÉP 35 69 Tài khoản kế toán - TK là phương pháp phân loại nghiệp vụ kinh tế để phản ánh số hiện có và tình hình vận động thay đổi của từng đối tượng kế toán trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. Về hình thức biểu hiện thì TK là sổ kế toán được sử dụng để ghi chép số hiện có, số tăng lên, số giảm xuống cho từng loại TS, từng loại NV.. - TK được mở cho từng loại TS, nguồn vốn, chi phí, doanh thu và thu nhập. Số lượng TK, Tên gọi của TK, nội dung và công dụng của TK được Nhà nước quy định thống nhất. - Ví dụ: TK 211: tài sản cố định TK 111: tiền mặt TK 511: doanh thu 70 Trong thöïc teá TK coù maãu nhö sau (soå keá toaùn) Soå caùi Taøi khoaûn “Nguyeân vaät lieäu” Chöùng töø Trích yeáu TK ñoái öùng Soá tieàn Ghi chuù Soá Ngaøy Nôï Coù 1. Soá dö ñaàu thaùng 2. Soá PS trong thaùng 3. Soá dö cuoái kì Kết cấu của tài khoản Về hình thức TK là sổ kế toán được dùng để ghi chép số phát sinh của từng đối tượng KT cụ thể. 36 71 Ñeå ñôn giaûn trong coâng taùc hoïc taäp taøi khoaûn ñöôïc kyù hieäu nhö sau: (TK chöõ T) Teân TKNôï Coù 72 Nôï TK “Taøi saûn” Coù soá phaùt sinh taêng soá phaùt sinh giaûm SDÑK SDCK Soá dö cuoái kì = Soá dö ñaàu kì Soá phaùt sinh taêng Soá phaùt sinh giaûm+ - Nguyên tắc ghi chép vào TK 37 Ví dụ: • Số dư đầu kỳ TK 111 – tài khoản tiền mặt: 100.000.000 1. Ngày 1/3 rút tiền gởi ngân hàng nhập quỹ tiền mặt 40.000.000 2. Ngày 5/3 mua văn phòng phẩm thanh toán bằng tiền mặt 1.000.000 3. Ngày 8/3 bán hàng thu bằng tiền mặt 40.000.000 4. Ngày 15/3 chi tiền tạm ứng cho trưởng phòng kinh doanh đi công tác 5.000.000 5. Ngày 18/3 nhận vốn góp liên doanh 500.000.000 trong đó 100.000.000 bằng tiền mặt và một tài sản cố định hữu hình có giá trị 400.000.000 Hãy phản ánh nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào tài khoản tiền mặt 74 Nôï TK “TM” Coù SD ÑK: 100.000 SDCK: 274.000 ∑ PS taêng: 180.000 ∑ PS giaûm: 6.000 (1) 40.000 1.000 (2) (3) 40.000 5.000 (4) (5) 100.000 38 75 Nôï TK “Nguoàn voán” Coù soá phaùt sinh taêng soá phaùt sinh giaûm SDÑK SDCK Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản nguồn vốn Tình hình hoạt động tại doanh nghiệp thương mại Minh Thành: (Đvt: đồng) TK 331 – tài khoản phải trả người bán: 20.000.000 1. Ngày 1/11 chi tiền mặt trả nợ người bán 5.000.000 2. Ngày 4/11 mua hàng hoá chưa thanh toán cho người bán 120.000.000 3. Ngày 15/11 chi phí điện nước ở doanh nghiệp 1.200.000 chưa thanh toán 4. Ngày 25/11 chi tiền mặt trả nợ cho người bán 20.000.000, trả lương cho nhân viên 50.000.000 Hãy phản ánh các nghiệp vụ kinh tế trên vào tài khoản phải trả người bán 39 77 Nôï TK “PTCNB” Coù SDÑK: 20.000.000 SDCK: 116.200.000 ∑ PS taêng: 121.200.000 120.000.000 (2)(1) 5.000.000 ∑ PS giaûm: 25.000.000 1.200.000 (3)(4) 20.000.000 78 Nôï TK “DT & TN” Coù Taêng doanh thu vaø thu nhaäp  Giaûm doanh thu vaø thu nhaäp  Keát chuyeån doanh thu thuaàn vaø thu nhaäp sang TK xaùc ñònh laõi loã 100 10 100100 90 Nguyên tắc phản ảnh TK thu nhập soá phaùt sinh taêng soá phaùt sinh giaûm Nhóm tài khoản này không có số dư 40 79 1. Doanh nghieäp baùn haøng hoùa vôùi giaù baùn laø 1.000.000 2. Cuoái kyø keá toaùn keát chuyeån doanh thu sang TK xaùc ñònh laõi loã, bieát raèng DN giaûm giaù cho KH laø 2%. Ví dụ: 80 Tình hình treân ñöôïc keá toaùn phaûn aùnh nhö sau: Nôï TK “Doanh thu” Coù Doanh thu: 1.000.000Giaûm giaù haøng baùn: 20.000 DT thuaàn: 980.000 DT thuaàn = DT baùn haøng - giaûm giaù haøng baùn ... ∑ PS taêng: 1.000.000∑ PS giaûm: 1.000.000 41 81 Nôï TK “Chi phí” Coù Caùc khoaûn laøm taêng chi phí Keát chuyeån chi phí TK “Xaùc ñònh KD” soá phaùt sinh taêng soá phaùt sinh giaûm Nguyên tắc phản ánh TK chi phí Nhóm tài khoản này không có số dư 82 - Trong kyø chi phí baùn haøng phaùt sinh laø 500.000ñ. - Cuoái kyø keá toaùn keát chuyeån xaùc ñònh KQ KD Keá toaùn phaûn aùnh vaøo TK nhö sau: Ví dụ 42 83 Nôï TK “CF baùn haøng” Coù Keát chuyeån CF: 500.000CF phaùt sinh: 500.000 ∑ PS: 500.000∑ PS: 500.000 84 Khái niệm. Nguyên tắc ghi sổ kép. Các loại định khoản. GHI SỔ KÉP 43 85 Ghi soå keùp laø moät phöông phaùp ñöôïc duøng ñeå ghi soá tieàn cuûa caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo caùc taøi khoaûn coù lieân quan theo ñuùng caùc noäi dung kinh teá cuûa caùc nghieäp vuï vaø moái quan heä giöõa caùc ñoái töôïng keá toaùn vôùi nhau. Khái niệm 86 Nguyeân taéc ghi soå keùp  ghi “NÔÏ” taøi khoaûn naøy thì phaûi ghi “COÙ” taøi khoaûn lieân quan hoaëc ngöôïc laïi  Soá tieàn ghi “NÔÏ”, ghi “COÙ” phaûi baèng nhau .  Tröôùc khi ghi vaøo taøi khoaûn keá toaùn caàn xaùc ñònh taøi khoaûn naøo ghi “NÔ”ï, taøi khoaûn naøo ghi “COÙ”. Vieäc xaùc ñònh quan heä “NÔÏ”, “COÙ” nhö vaäy goïi laø ñònh khoaûn keá toaùn. 44 87 Taïi moät doanh nghieäp trong thaùng coù caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh nhö sau: • Nghieäp vuï 1: DN ruùt tieàn göûi ngaân NH nhaäp quyõ tieàn maët 200.000 • Nghieäp vuï 2: DN vay ngaén haïn NH ñeå traû nôï ngöôøi baùn 500.000 • Nghieäp vuï 3: duøng tieàn maët traû nôï ngöôøi baùn 300.000 • Nghieäp vuï 4: mua NVL chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn 400.000 Ví dụ: 88 Ñoái vôùi nghieäp vuï 1: nghieäp vuï naøy lieân quan ñeán 2 ñoái töôïng keá toaùn (hay 2 TK): ñoù laø TK “TGNH” vaø TK “Tieàn maët”. Caû 2 TK naøy ñeàu thuoäc TK Taøi saûn. • TGNH giaûm --> Taøi saûn giaûm --> Ghi vaøo beân “COÙ” TK “TGNH”: 200.000 • Tieàn maët taêng --> TS taêng --> Ghi vaøo beân “NÔÏ” TK “TM”: 200.000 Keá toaùn ñònh khoaûn nhö sau: Nôï TK “Tieàn maët” : 200.000 Coù TK “Tieàn göûi ngaân haøng” : 200.000 45 89 Nôï TK “Tieàn maët” : 200.000 Coù TK “Tieàn göûi ngaân haøng” : 200.000 Nôï TK “TGNH” Coù Nôï TK “TM” Coù XXX XXX 200.000 200.000(1) 90 Nôï TK “Phaûi traû ngöôøi baùn”: 500.000 Coù TK “VNHNH”: 500.000 Nôï TK “VNHNH” Coù Nôï TK “PTNB” Coù XXX XXX 500.000 500.000(2) 46 91 Nôï TK “Phaûi traû ngöôøi baùn” : 300.000 Coù TK “Tieàn maët” : 300.000 Nôï TK “TM” Coù Nôï TK “PTNB” Coù XXX XXX 300.000 300.000(3) 92 Nôï TK “NVL” : 400.000 Coù TK “Phaûi traû ngöôøi baùn” : 400.000 Nôï TK “PTNB” Coù Nôï TK “NVL” Coù XXX XXX 400.000 400.000(4) 47 93 Định khoản giản đơn. Định khoản phức tạp. CÁC LOẠI ĐỊNH KHOẢN. 94 Định khoản giản đơn Định khoản giản đơn Ghi NỢ TK này đối ứng CÓ TK khác. Ghi CÓ TK này đối ứng NỢ TK khác. Liên quan 2 đối tượng kế toán (2TK) 48 95 Nôï TK Coù Nôï TK Coù 96 Mua nguyeân vaät lieäu baèng tieàn maët 100.000.000 đ Ta ñònh khoaûn nhö sau : Nôï TK “Nguyeân vaät lieäu”: 100.000.000 Coù TK “Tieàn maët”: 100.000.000. Ví dụ: 49 97 Định khoản phức tạp Định khoản phức tạp Ghi NỢ 1 TK đối ứng CÓ 2 TK trở lên. Ghi CÓ 1 TK đối ứng NỢ 2 TK trở lên. Liên quan ít nhất 3 đối tượng kế toán (3 TK) 98 Nôï TK CoùN TK C N TK C N TK C N TK C N TK C 50 99 Mua nguyeân vaät lieäu traû baèng tieàn göûi ngaân haøng 100.000 vaø baèng tieàn maët 200.000 • Ta ñònh khoaûn nhö sau: Nôï TK “Nguyeân vaät lieäu” 300.000 Coù TK “Tieàn maët” 200.000 Coù TK “Tieàn göûi ngaân haøng” 100.000 Ví dụ 1: 100 Ví duï 2: Vay ngaén haïn ngaân haøng traû nôï ngöôøi baùn 200.000 vaø mua nguyeân vaät lieäu 100.000. Ta ñònh khoaûn nhö sau : Nôï TK “Nguyeân vaät lieäu” 100.000 Nôï TK “Phaûi traû ngöôøi baùn” 200.000 Coù TK “Vay ngaén haïn” 300.000 Ví dụ 2: 51 10 1 Đònh khoaûn phöùc taïp chaúng qua laø vieäc goäp nhieàu ñònh khoaûn giaûn ñôn laïi, nhaèm muïc ñích laø giaûm bôùt khoái löôïng coâng vieäc ghi cheùp keá toaùn. Nhận xét: 102 Xuaát phaùt töø nguyeân taéc ghi soå keùp ta coù : ∑ PS beân Nôï caùc TK = ∑ PS beân Coù caùc TK ∑ SDÑK beân Nôï caùc TK = ∑ SDÑK beân Coù caùc TK ∑ SDCK beân Nôï caùc TK = ∑ SDCK beân Coù caùc TK Kết luận 52 103 Kế toán tổng hợp. Kế toán chi tiết. KẾ TOÁN TỔNG HỢP VÀ KẾ TOÁN CHI TIẾT. 104 chæ lieân quan ñeán caùc taøi khoaûn caáp I (hay soå caùi toång hôïp) Chỉ lieân quan ñeán caùc baùo caùo taøi chính. Chæ söû duïng thöôùc ño tieàn teä. Keá toaùn toång hôïp cuõng laø moät boä phaän cuûa keá toaùn taøi chính. Kế toán tổng hợp. Kế toán tổng hợp 53 105 Soå caùi Taøi khoaûn “Nguyeân vaät lieäu” Chöùng töø Trích yeáu TK ñoái öùng Soá tieàn Ghi chuù Soá Ngaøy Nôï Coù 1. Soá dö ñaàu thaùng 2. Soá PS trong thaùng 3. Soá dö cuoái kì 106 Chi tiết hóa thông tin đã phản ánh ở TK cấp 1. Sử dụng TK cấp 2, cấp 3, sổ chi tiết. Sử dụng đơn vị tiền tệ, đơn vị hiện vật, đơn vị thời gian lao động. Là một bộ phân của KT quản trị Kế toán chi tiết. Kế toán chi tiết 54 107 Ví duï: Taøi khoaûn “Tieàn maët” ( 111 ) coù 3 taøi khoaûn caáp II: + “Tieàn Vieät Nam” (1111) + “Ngoaïi teä” (1112) + “Vaøng baïc, kim khí quyù, ñaù quyù” (1113) Tài khoản cấp II Kế toán chi tiết số tiền đã phản ánh ở TK cấp 1. Được NN quy định thống nhất về số lượng, tên gọi và nội dung phản ánh vào từng TK. TK cấp II 108 Sổ chi tiết Kế toán chi tiết số tiền đã phản ánh ở TK cấp 1, cấp 2. Do DN tự quy định theo yêu cầu quản lý nội bộ. NN không quy định danh mục sổ chi tiết. Sổ chi tiết 55 109 Chöùng töø Dieãn giaûi ĐG Nhaäp Xuaát Toàn Soá Ngaøy thaùng KL Tieàn KL Tieàn KL Tieàn 1 2 3 4 SDÑK Coäng Sổ chi tiết vật liệu Vật liệu: 110 Teân NVL Đ V T Toàn ñaàu kyø Phaùt sinh trong kyø Toàn cuoái kyø Nhaäp (Nôï) Xuaát (Coù) KL Tieàn KL Tieàn KL Tieàn KL Tieàn A B C Coäng Bảng tổng hợp chi tiết TK Để đối chiều số liệu giữa kế toán chi tiết và kế toán tổng hợp thì vào cuối tháng KT lập bảng tổng hợp chi tiết. 56 111 1) KT toång hôïp vaø haïch toaùn chi tieát phaûi ñöôïc thöïc hieän ñoàng thôøi. 2) Nguyeân taéc phaûn aùnh vaøo taøi khoaûn caáp II vaø soå chi tieát cuõng töông töï nhö nguyeân taéc phaûn aùnh cuûa TK caáp I . 3) Phaûn aùnh treân taøi khoaûn (caáp I, caáp II) cuõng chæ duøng thöôùc ño tieàn teä . Coøn phaûn aùnh vaøo soå chi tieát duøng thöôùc ño tieàn teä; thöôùc ño hieän vaät vaø thôøi gian lao ñoâng. 4) Ngoaøi ra coøn phaûn aùnh theâm moät soá chi tieát khaùc nhaèm coù ñöôïc nhöõng thoâng tin chi tieát, tæ mæ hôn. Yêu cầu khi lập TK cấp 1,2 và số chi tiết 112    Số dư SPS tăng SPS giảm Của TK cấp 2 hoặc sổ chi tiết thuộc TK cấp 1 = Số dư SPS tăng SPS giảm TK cấp 1 Quan hệ của KT tổng hợp và KT chi tiết 57 113 4. Mối quan hệ giữa tài khoản và bảng CĐKT Bảng CĐKT lập vào cuối kỳ trước Bảng CĐKT lập vào cuối kỳ này TS NV N TK TS C N TK NV C TS NV SDĐK SDCK SDĐK SDCK Bảng CĐ số phát sinh 114 1) Veà keát caáu: Keát caáu cuûa taøi khoaûn ñöôïc xaây döïng trong MQH vôùi keát caáu cuûa BCÑKT.  Soá dö cuûa caùc taøi khoaûn phaûn aùnh taøi saûn naèm ôû beân Nôï (beân traùi) cuøng beân vôùi beân taøi saûn cuûa BCÑKT.  Soá dö cuûa caùc taøi khoaûn phaûn aùnh nguoàn voán naèm beân Coù (beân phaûi) cuøng beân vôùi nguoàn voán cuûa BCÑKT. Nhận xét: 58 115 2) Veà nhieäm vuï:  Vaøo ñaàu kyø phaûi caên cöù vaøo soá lieäu cuûa BCÑKT ñöôïc laäp vaøo cuoái kyø tröôùc ñeå môû caùc taøi khoaûn phaûn aùnh taøi saûn vaø nguoàn voán cuûa DN.  Soá dö ñầu kyø cuûa caùc taøi khoaûn phaûn aùnh taøi saûn vaø nguoàn voán ñöôïc laáy töø BCÑKT ñöôïc laäp vaøo cuoái kyø tröôùc.  Soá dö cuoái kyø cuûa caùc taøi khoaûn ñöôïc duøng ñeå laäp BCÑKT cho cuoái kyø ñoù. Nhận xét: 116 3) Veà vai troø:  Giöõa BCÑKT vaø taøi khoaûn coù MQH chaët cheõ boå sung laãn nhau, giuùp cho vieäc QL taøi saûn cuûa DN vöøa mang tính chaát toaøn dieän vöøa cuï theå vaø saâu saéc. Nhân xét: 59 117 1. Keát caáu baûng caân ñoái taøi khoaûn: goàm coù 5 coät 2. Nguoàn soá lieäu ñeå laäp: Caên cöù vaøo soá lieäu ñaõ phaûn aùnh treân caùc taøi khoaûn maø ñaõ ñöôïc toång hôïp vaøo cuoái kyø ñeå xaùc ñònh soá dö. BAÛNG CAÂN ÑOÁI SOÁ PHAÙT SINH 118 TAØI SAÛN Soá tieàn NGUOÀN VOÁN Soá tieàn Loaïi A : Taøi saûn ngaén haïn 300.000 Loaïi A Nôï phaûi traû 200.000 1. Tieàn maët 100.000 1. Vay ngaén haïn 120.000 2. Nguyeân vaät lieäu 200.000 2. Phaûi traû NB 80.000 Loaïi B : Taøi saûn daøi haïn 700.000 Loaïi B Voán CSH 800.000 1. TSCÑ höõu hình 700.000 1. NV kinh doanh 800.000 Toång coäng TS: 1.000.000 Toång coäng NV: 1.000.000 Ví duï: Taïi moät DN coù caùc taøi lieäu nhö sau: BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Ngaøy 31/12/2005 60 119  Trong thaùng 1/06 coù phaùt sinh caùc nghieäp vuï nhö sau: 1) Vay ngaén haïn NH traû nôï cho ngöôøi baùn 80.000 2) Nhaäp kho NVL chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn 100.000 3) Traû nôï vay ngaén haïn baèng tieàn maët 60.000 4) Nhaø nöôùc caáp moät taøi saûn coá ñònh trò giaù 600.000  Yeâu caàu: • Môû vaø ghi soá dö ñaàu kyø caùc taøi khoaûn.Laäp ñònh khoaûn vaø phaûn aùnh vaøo sô ñoà taøi khoaûn chöõ T. Laäp BCÑKT vaøo cuoái kyø KT ñoù. 120 1.640.0001.640.000840.000840.0001.000.0001.000.000Toång 1.400.000600.000x800.000x411NVKD6 100.000x100.00080.00080.000x331PTNB5 140.000x80.00060.000120.000x311Vay NH4 1.300.000x600.000X700.000211TSCÑ3 300.000x100.000X200.000152NVL2 40.00060.000xX100.000111TM1 CoùNôïCoùNôïCoùNôï SDCKSPSTKSDÑK Soá hieäu Teân TKStt BAÛÛNG CAÂN  ÑOÁÁI SOÁÁ PHAÙÙT SINH 61 121  Khi laäp BCÑSPS caàn phaûi ñaûm baûo 3 cặp caân ñoái sau: Toång soá dö Nôï ÑK = Toång soá dö Coù ÑK • Toång soá PS Nôï trong kyø = Toång soá PS Coù trong kyø • Toång soá dö Nôï CK = Toång soá dö Coù CK Nhận xét: 122 Nhaèm ñaûm baûo ñöôïc tính chính xaùc, caân ñoái trong vieäc ghi cheùp caùc taøi khoaûn. BCÑTK ngoaøi taùc duïng duøng ñeå ñoái chieáu, noù coøn ñöôïc xem nhö laø moät baùo caùo phaûn aûnh quaù trình vaän ñoäng, thay ñoåi cuûa caùc ñoái töôïng keá toaùn trong doanh nghieäp cuûa töøng kyø. Tác dụng của bảng cân đối SPS: 62 123 1.640.000Toång coäng NV: 1.640.000Toång coäng TS: 1.400.0001. NV kinh doanh1.300.0001. TSCÑ höõu hình 1.400.000Loaïi B Voán CSH 1.300.000Loaïi B : Taøi saûn daøi haïn 100.0002. Phaûi traû NB300.0002. Nguyeân vaät lieäu 140.0001. Vay ngaén haïn40.0001. Tieàn maët 240.000Loaïi A Nôï phaûi traû340.000Loaïi A : Taøi saûn ngaén haïn Soá tieànNGUOÀN VOÁNSoá tieànTAØI SAÛN BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Ngaøy 31/1/2007 124 Phân loại theo nội dung kinh tế TK Tài sản . TK Nguồn vốn. TK Doanh thu & thu nhập. TK chi phí. TS ngắn hạn TS dài hạn Nợ phải trả Vốn chủ sở hữu DT bán hàng & CCDV DT hoạt động tài chính TN hoạt động tài khác CP bán hàng & CCDV CP hoạt động tài chính CP hoạt động tài khác 63 125 Nhöõng taøi khoaûn cô baûn laø nhöõng TK duøng ñeå phaûn aùnh tröïc tieáp tình hình bieán ñoäng cuûa voán saûn xuaát theo caû taøi saûn vaø nguoàn hình thaønh neân taøi saûn. Tài khoản cơ bản TK tài sản. TK nguồn vốn. TK lưỡng tính 126 Nợ TK “Khách hàng nợ” Có SPS taêng SPS giaûm SDÑK SDCK Nợ TK “Khách hàng ứng trước” Có SPS taêng SPS giaûm SDÑK SDCK TK lưỡng tính là TK vừa mang tính chất là TS, vừa mang tính chất là nguồn vốn 64