Giáo trình Lập và thẩm định dự án đầu tư - Chương 7: Phân tích rủi ro - Nguyễn Thống

G 9: Thẩm ñịnh dự án. Giới thiệu phần mềm CRYSTAL BALL LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 3 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Treân cô sôû phöông aùn kieán nghò ñöôïc xaùc ñònh töø phaân tích Kinh teá – Taøi chính: PHÂN TÍCH RŨI RO NHẰM
- Tính toaùn söï thay ñoåi cuûa tham soá ñaùnh giaù tính hieäu quaû cuûa phöông aùn choïn khi giaù trò bieán ñaàu vaøo thay ñoåi. - Nhaän bieát caùc bieán aûnh höôûng quan troïng nhaát ñeán tính hieäu quaû döï aùn. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 4 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo CAÙÙ C PHÖÔNG PHAÙÙ P PHAÂN T ÍCH Thông thường ta có các phương pháp phân tích rủi ro sau: - Phân tích ñộ nhạy. - Phân tích tình huống. - Phân tích rủi ro bằng mô phỏng. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 5 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo PHÂN TÍCH ðỘ NHẠY PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 6 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo PHÂN TÍCH ðỘ NHẠY Thay ñoåi töøng bieán ñaàu vaøo vôùi moät gia soá nhaát ñònh vaø xem xeùt söï thay ñoåi töông öùng cuûa chæ tieâu ñaùnh giaù döï aùn. Caùc gia soá aùp duïng phoå bieán laø so vôùi giaù trò ban ñaàu cuûa yeáu toá ñaàu vaøo. Caàn löu yù ñaëc bieät ñeán caùc yeáu toá ñaàu vaøo khi thay ñoåi coù theå laøm ñaûo ngöôïc keát luaän veà döï aùn : töø döï aùn ñaùng giaù thaønh döï aùn khoâng ñaùng giaù hoaëc ngöôïc laïi. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 7 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Phöông phaùp phaân tích ñoä nhaïy coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau : - Chæ xem xeùt töøng bieán ñaàu vaøo leân keát quaû, trong khi thöïc teá coù theå nhieàu yeáu toá ñaàu vaøo cuøng thay ñoåi. - Khoâng trình baøy ñöôïc baûn chaát ngaãu nhieân cuûa soá lieäu ñaàu vaøo, trong khi baûn chaát caùc soá lieäu ñaàu vaøo thöôøng laø caùc ñaïi löôïng ngaãu nhieân. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 8 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Bµi tËp : XÐt mét dù ¸n ®Çu t− cã s¬ ®å dßng tiÒn nh− sau. §Çu t− x©y dùng ®−îc thùc hiÖn trong 1 n¨m vµ khai th¸c dù ¸n trong 7 n¨m. Gi¶ thiÕt vèn ®Çu t− cã thÓ thay ®æi vµ thu nhËp cã thÓ thay ®æi . LÊy suÊt chiÕt khÊu i=10%/n¨m, tÝnh NPV cña dù ¸n. Ph©n tÝch ®é nh¹y cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo lªn chØ tiªu NPV cña dù ¸n. 0 1 2 7 t 10tû 3tû 7/22/2010 9 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo 3,23,23,23,2-10,0Doøng tieàn 3,23,23,23,20,0Thu nhaäp 0,010,0Ñaàu tö Thu nhaäp taêng 3,03,03,03,0-10,5Doøng tieàn 3,03,03,03,00,0Thu nhaäp 0,0010,50Ñaàu tö Ñaàu tö taêng 3,03,03,03,0-10Doøng tieàn 3,03,03,03,00,0Thu nhaäp 010Ñaàu tö 54321Naêm 7/22/2010 10 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo 5.583,23,23,2Doøng tieàn 15,583,23,23,2Thu nhaäp 10,00Ñaàu tö Thu nhaäp taêng 4.113,03,03,0Doøng tieàn 14,613,03,03,0Thu nhaäp 10,50Ñaàu tö Ñaàu tö taêng 4.613,03,03,0Doøng tieàn 14,613,03,03,0Thu nhaäp 10,00Ñaàu tö (%)NPVNPV876Naêm 7/22/2010 11 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo PHAÂN TÍCH TÌNH HUOÁNG PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 12 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo PHAÂN TÍCH TÌNH HUOÁNG Khaùc vôùi phaân tích ñoä nhaïy, tron g phaân tích tình huoáng ta xem xeùt söï bieán ñoåi ñoàng thôøi cuûa caùc soá lieäu ñaàu vaøo leân keát quaû cuûa chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû döï aùn. Moät soá tình huoáng thöôøng ñöôïc phaân tích laø tình huoáng toát nhaát, tình huoáng thöôøng xaûy ra vaø tình huoáng xaáu nhaát. Trong moãi tình huoáng ngöôøi ta seõ xaùc ñònh toå hôïp caùc bieán ñaàu vaøo. - Tình huoáng toát nhaát ; - Tình huoáng thöôøng xaûy ra ; - Tình huoáng xaáu nhaát. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 13 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Phöông phaùp phaân tích tình huoáng coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau : - Xaùc suaát ñeå xaûy ra caùc toå hôïp tình huoáng xaáu nhaát, toát nhaát laø beù vaø ít phaûn aûnh trong thöïc teá. - Chöa trình baøy heát ñöôïc baûn chaát ngaãu nhieân cuûa soá lieäu ñaàu vaøo, trong khi baûn chaát caùc soá lieäu ñaàu vaøo thöôøng laø caùc ñaïi löôïng ngaãu nhieân. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 14 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Baøi taäp XÐt mét dù ¸n ®Çu t− cã s¬ ®å dßng tiÒn nh− sau. §Çu t− x©y dùng ®−îc thùc hiÖn trong 2 n¨m vµ khai th¸c dù ¸n trong 8 n¨m. Gi¶ thiÕt vèn ®Çu t− có thể thay ñổi ±5% vµ thu nhËp cã thÓ thay ®æi với gia số ±10%. LÊy suÊt chiÕt khÊu i=10%/n¨m, tÝnh B/C trong tr−êng hîp b×nh th−êng. TÝnh B/C trong c¸c t×nh huèng sau: - Tèt nhÊt. - XÊu nhÊt. - §Çu t− tăng & thu nhập tăng. - §Çu t− giảm & thu nhập giảm. 7/22/2010 15 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo BiÓu ®å dßng tiÒn: 0 1 2 9 t 2,5tû 10 tû 2 tû 3 PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 16 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo 2,752,752,752,750,000,00Thu nhaäp 10,502,10Ñaàu tö T/n tăngð/t tăng, 2,252,252,252,25-10,5-2,1Doøng tieàn 2,252,252,252,250,000,00Thu nhaäp 10,52,10Ñaàu tö T/h xÊu 2,752,752,752,75-9,50-1,9Doøng tieàn 2,752,752,752,750,000,00Thu nhaäp 9,501,90Ñaàu tö T/h tèt 2,502,502,502,50-10-2Doøng tieàn 2,502,502,502,500,000,00Thu nhaäp 102Ñaàu tö 654321 7/22/2010 17 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo 13,342,752,752,752,75Thu nhaäp 11,65Ñaàu tö T/n tăngð/t tăng, 0,942,252,252,252,25Doøng tieàn 10,912,252,252,252,25Thu nhaäp 11,65Ñaàu tö T/h xÊu 1,272,752,752,752,75Doøng tieàn 13,342,752,752,752,75Thu nhaäp 10,54Ñaàu tö T/h tèt 1,092,502,502,52,50Doøng tieàn 12,122,502,502,52,50Thu nhaäp 11,09Ñaàu tö B/CNPV10987 7/22/2010 18 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo PHAÂN TÍCH RỦI RO VÔÙI MO PHOÛNG MONTE CARLO PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 19 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo ðẶT VẤN ðỀ Các phương pháp PHÂN TÍCH ðỘ NHẠY, PHÂN TÍCH TÌNH HUỐNG  chỉ xem xét một sô 9 tô : hợp của biến ñầu vào ñê: khảo sát kết quả biến nghiên cứu  CHƯA tô : hợp hết các tình huống & sẽ không giải quyết ñược vấn ñêJ khi biến ñầu vào có dạng XÁC SUẤT. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 20 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Các biến ñầu vào tuân theo các quy luật xác suất   Biến ñầu ra (biến nghiên cứu) cũng sẽ tuân theo một quy luật xác suất nào ñó. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 21 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Mô phỏng Monte Carlo là tìm quy luật của biến nghiên cứu với giả thiết quy luật xác suất biến ñầu vào ñã xác ñịnh.  Lời giải ñược phát biểu dưới dạng biến xác suất. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 22 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo ƯU ðIÊ!M  Sự thay ñổi biến gần với thực tế.  Cho phép nghiên cứu tất cả các tổ hợp thay ñổi biến ñầu vào. PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 23 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo XEM CHƯƠNG 2BIS LÝ THUYẾT MONTE CARLO PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 24 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Bài tập: Xem số liệu dự án sau: a. Tính B/C sửa ñổi của dự án với i=12%/năm b. Phân tích số liệu quá khứ cho thấy giá trị ñầu tư tuân theo phân phối chuẩn với ñộ lệch chuẩn bằng 8% giá trị trung bình. Chi phí tuân theo phân phối tam giác với giá trị max và min lần lượt là 120% và 90% giá trị TB. Lợi nhuận thô tuân theo quy luật tam giác với giá trị max, min lần lượt là 110% và 85% giá trị trung TB. Dùng mô phỏng Monte Carlo với Crystal Ball xác ñịnh:  Xác suất ñể B/C <1  Xác suất ñể B/C>=1.1 PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 25 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo 8Tuoåi thoï (naêm) 2Giaù trò coøn laïi 4.7Thu nhaäp haøng naêm (t=1 ..) 2.2Chi phí haøng naêm (t=1 ..) 10Ñaàu tö ban ñaàu (t=0) Gía trị TBSoá lieäu PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 26 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Bài tập: Xét dự án giao thông BOT khai thác trong 20 năm có các số liệu sau: PGS. Dr. Nguyễn Thống 10 tỷ VNð/năm 200.000 lượt/năm 10.000VNð/lượt ðầu tư (t=0, 1) Số lượng xe thu phí (t=221) Phí giao thông Giá trị TBHạng mục 7/22/2010 27 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo a. Tính NPV của dự án với i=12%/năm b. Kinh nghiệm số liệu quá khứ cho thấy giá trị ñầu tư tuân theo phân phối chuẩn với ñộ lệch chuẩn bằng 10% giá trị TB. Số lượt xe tuân theo phân phối tam giác với giá trị max và min lần lượt là 125% và 80% giá trị TB. Dùng mô phỏng Monte Carlo với Crystall Ball xác ñịnh:  Xác suất ñể NPV<0 (dự án không khả thi)  Xác suất ñể NPV>=3 tỷ VNð PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 28 Baøi taäp: Moät döï aùn coù ñaàu ban ñaàu laø 4 tyû phaân phoái ñeàu trong 2 naêm xaây döïng (t=0, t=1). Döï aùn khai thaùc trong 10 naêm sau khi ñi vaøo khai thaùc vaø lôïi nhuaän roøng laø 0.8 tyû/naêm (thu laàn ñaàu taïi t=2). • a. Tính IRR cuûa döï aùn. • b. Cho bieát MARR=12%/naêm. Theo kinh nghieäm giaù trò ñaàu tö thay ñoåi theo phaân phoái chuaån vôùi ñoä leäch chuaån laø 10%giaù trò trung bình. Lôïi nhuaän roøng theo quy luaät ta m giaùc vôùi giaù trò max, min laàn löôït laø 115% vaø 95% giaù trò trung bình. Duøng moâ phoûng Monte Carlo tính: • Giaù trò trung bình IRR. • Xaùc suaát ñeå IRR>MARR. • - Laáy suaát chieát khaáu i=12%/naêm. Tính xaùc suaát ñeå NPV<0. LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 29 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo Baøi taäp: Mét dù ¸n s¶n xuÊt ®iÖn cã c¸c sè liÖu kinh doanh dù b¸o nh− sau: • S¶n l−îng ®iÖn kinh doanh Q (tr.kWh/n¨m). • §¬n gi¸ b¸n ®iÖn kinh doanh P (VN§/kWh). • §¬n gi¸ s¶n xuÊt vµ chi phÝ qu¶n lý vµ vËn hµnh R(VN§/kWh). • Chi phÝ cè ®Þnh T: 100 tr. VN§ Lîi nhuËn cña dù ¸n ®−îc x¸c ®Þnh bëi: Theo sè liÖu thèng kª trong qu¸ khø cho thÊy Q tu©n theo ph©n phèi chuÈn N(500,45). §¬n gi¸ b¸n ®iÖn kinh doanh P thay ®æi theo quy luËt: = − −Pr ofit Q *(P R) T PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 30 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo 600550450P (VND/kWh) Lín nhÊtBinh th−êngNhá nhÊtTr−êng hîp 470420R (VND/kWh) 6040X¸c suÊt (%) PGS. Dr. Nguyễn Thống 7/22/2010 31 LẬP & THẨM ðỊNH DỰ ÁN ðẦU TƯ Chương 7-2: Phân tích ñộ nhạy, rủi ro - Monte Carlo HEÁT CHÖÔNG PHAÂN TÍCH RUÕI RO PGS. Dr. Nguyễn Thống