Giáo trình Hàn ống công nghệ cao

iệp Hà Nội in ấn và phát hành. Việc sử dụng tài liệu này với mục đích thương mại hoặc khác với mục đích trên đều bị nghiêm cấm và bị coi là vi phạm bản quyền. Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội xin chân thành cảm ơn các thông tin giúp cho nhà trường bảo vệ bản quyền của mình. Địa chỉ liên hệ: Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội. 131 – Thái Thịnh – Đống Đa – Hà Nội Điện thoại: (84-4) 38532033 Fax: (84-4) 38533523 Website: www.hnivc.edu.vn Trong những năm qua, dạy nghề đã có những bước tiến vượt bậc cả về số lượng và chất lượng, nhằm thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật trực tiếp đáp ứng nhu cầu xã hội. Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ trên thế giới, lĩnh vực cơ khí chế tạo nói chung và ngành Hàn ở Việt Nam nói riêng đã có những bước phát triển đáng kể. Chương trình khung quốc gia nghề hàn đã được xây dựng trên cơ sở phân tích nghề, phần kỹ thuật nghề được kết cấu theo các môđun. Để tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở dạy nghề trong quá trình thực hiện, việc biên soạn giáo trình kỹ thuật nghề theo theo các môđun đào tạo nghề là cấp thiết hiện nay. Mô đun 26: Hàn ống công nghệ cao là mô đun đào tạo nghề được biên soạn theo hình thức tích hợp lý thuyết và thực hành. Trong quá trình thực hiện, nhóm biên soạn đã tham khảo nhiều tài liệu công nghệ hàn trong và ngoài nước, kết hợp với kinh nghiệm trong thực tế sản xuất. Mặc dầu có rất nhiều cố gắng, nhưng không tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả để giáo trình được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày..... tháng....năm .... Tham gia biên soạn giáo trình 1. Phạm Xuân Hồng – Chủ biên 2. Phạm Huy Hoàng 3. Đỗ Tiến Hùng 4. Dương Thành Hưng 5. Nguyễn Thị Vân Anh MÔ ĐUN HÀN ỐNG CÔNG NGHỆ CAO Mã số mô đun: MĐ26 Thời gian mô đun: 165 giờ ( Lý thuyết: 3 giờ ; Thực hành: 155 giờ, kiểm tra: 7 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN: - Vị trí: Là môn đun được bố trí cho sinh viên sau khi đã học xong các môn học chung theo quy định của Bộ LĐTB-XH và học xong các môn học bắt buộc của đào tạo chuyên môn nghề từ MH07 đến MH12 và mô đun chuyên nghành MĐ13 – MĐ23. - Tính chất: Là mô đun chuyên ngành bắt buộc. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN: - Giải thích yêu cầu kỹ thuật khi hàn các loại ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, chịu ăn mòn hoá chất. - Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị hàn đầy đủ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn. - Chuẩn bị mép hàn sạch hết các vết dầu mỡ, vết bẩn, lớp ô-xy hoá, đúng kích thước đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. - Gá phôi hàn chắc chắn đúng kích thước, đảm bảo vị trí tương quan giữa các chi tiết. - Chọn chế độ hàn: Ih, Uh, đường kính vật liệu hàn, đường kính điện cực, lưu lượng khí, loại khí bảo vệ. - Hàn nối các loại ống dẫn dầu, dẫn khí, ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, ống chịu ăn mòn hoá chất bằng thiết bị hàn TIG, đảm bảo chắc kín, không rỗ khí. - Kiểm tra đánh giá đúng chất lượng mối hàn. - Sửa chữa các khuyết tật của mối hàn đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. - Tuân thủ quy định, quy phạm trong quy trình hàn ống công nghệ cao. - Rèn luyện tính kỷ luật, cẩn thận, tỉ mỷ, chính xác, trung thực của sinh viên. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian: Số TT Tên các bài trong mô đun Thời gian Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra 1 Hàn ống 2G (TIG + SMAW) 20 1 18 1 2 Hàn ống 5G (TIG + SMAW) 45 1 43 1 3 Hàn ống 6G (TIG + SMAW) 96 1 94 1 4 Kiểm tra kết thúc Mô đun 4 4 Cộng 165 3 155 7 2. Nội dung chi tiết: Bài 1: Kỹ thuật hàn ống vị trí 2G(TIG + SMAW) Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Giải thích yêu cầu kỹ thuật khi hàn các loại ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, chịu ăn mòn hoá chất. - Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị hàn đầy đủ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn. - Chuẩn bị mép hàn sạch hết các vết dầu mỡ, vết bẩn, lớp ô-xy hoá, đúng kích thước đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. - Gá phôi hàn chắc chắn đúng kích thước, đảm bảo vị trí tương quan giữa các chi tiết. - Chọn chế độ hàn: Ih, Uh, đường kính vật liệu hàn, đường kính điện cực, lưu lượng khí, loại khí bảo vệ. - Hàn nối các loại ống dẫn dầu, dẫn khí, ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, ống chịu ăn mòn hoá chất bằng thiết bị hàn TIG, đảm bảo chắc kín, không rỗ khí. - Tuân thủ quy định, quy phạm trong quy trình hàn ống vị trí 2G. - Rèn luyện tính kỷ luật, cẩn thận, tỉ mỷ, chính xác trong công việc. Nội dung của bài: 1. Kỹ thuật hàn TIG 2G 2. Kỹ thuật hàn SMAW 2G 3. Công tác an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng. Bài 2: Kỹ thuật hàn ống vị trí 5G(TIG + SMAW) Thời gian: 45 giờ Mục tiêu: - Giải thích yêu cầu kỹ thuật khi hàn các loại ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, chịu ăn mòn hoá chất. - Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị hàn đầy đủ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn. - Chuẩn bị mép hàn sạch hết các vết dầu mỡ, vết bẩn, lớp ô-xy hoá, đúng kích thước đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. - Gá phôi hàn chắc chắn đúng kích thước, đảm bảo vị trí tương quan giữa các chi tiết. - Chọn chế độ hàn: Ih, Uh, đường kính vật liệu hàn, đường kính điện cực, lưu lượng khí, loại khí bảo vệ. - Hàn nối các loại ống dẫn dầu, dẫn khí, ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, ống chịu ăn mòn hoá chất bằng thiết bị hàn TIG, đảm bảo chắc kín, không rỗ khí. - Tuân thủ quy định, quy phạm trong quy trình hàn ống vị trí 5G. - Rèn luyện tính kỷ luật, cẩn thận, tỉ mỷ, chính xác trong công việc. Nội dung của bài: 1. Kỹ thuật hàn TIG 5G 2. Kỹ thuật hàn SMAW 5G 3. Công tác an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng. Bài 3: Kỹ thuật hàn ống vị trí 6G(TIG + SMAW) Thời gian: 96 giờ Mục tiêu: - Giải thích yêu cầu kỹ thuật khi hàn các loại ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, chịu ăn mòn hoá chất. - Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị hàn đầy đủ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn. - Chuẩn bị mép hàn sạch hết các vết dầu mỡ, vết bẩn, lớp ô-xy hoá, đúng kích thước đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. - Gá phôi hàn chắc chắn đúng kích thước, đảm bảo vị trí tương quan giữa các chi tiết. - Chọn chế độ hàn: Ih, Uh, đường kính vật liệu hàn, đường kính điện cực, lưu lượng khí, loại khí bảo vệ. - Hàn nối các loại ống dẫn dầu, dẫn khí, ống chịu áp lực cao, ống chịu nhiệt, ống chịu ăn mòn hoá chất bằng thiết bị hàn TIG, đảm bảo chắc kín, không rỗ khí. - Phát hiện được các khuyết tật thường gặp khi hàn ống 6G. - Xác định được nguyên nhân gây ra khuyết tật và các biện pháp khắc phục. - Kiểm tra đánh giá đúng chất lượng mối hàn. - Tuân thủ quy định, quy phạm trong quy trình hàn ống 6G. - Rèn luyện tính kỷ luật, cẩn thận, tỉ mỷ, chính xác trong công việc. Nội dung của bài: 1. Kỹ thuật hàn TIG 6G 2. Kỹ thuật hàn SMAW 6G 3. Các dạng khuyết tật nguyên nhân và biện pháp khắc phục 4. Công tác an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng. IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN: 1. Vật liệu: - Thép ống 50 - 114mm, chiều dày 7÷10mm - Que hàn E6013 hoặc E7016, đường kính: 2.6 – 4.0 mm - Que hàn TIG, đường kính: 2.0 – 2.4 mm - Khí bảo vệ Argon, điện cực Volfram. 2. Dụng cụ và trang thiết bị: - Máy hàn đa năng TIG + SMAW. - Thiết bị gia nhiệt bằng khí đốt - Dụng cụ thiết bị làm sạch phôi - Máy mài - Đồ gá. - Kìm kẹp phôi, búa nguội, đục nguội. - Dụng cụ đo, kiểm. - Máy chiếu Overhead. - Máy chiếu Projector. 3. Học liệu: - Phim trong - Đĩa hình. - Tranh treo tường - Giáo trình - Tài liệu hướng dẫn người học. - Tài liệu tham khảo 4. Nguồn lực khác: - Các cơ sở sản xuất cơ khí. - Các cửa hàng kinh doanh vật liệu cơ khí. - Phòng học chuyên môn, xưởng thực tập. V. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ: 1. Kiểm tra đánh giá trước khi thực hiện mô đun: Được đánh giá qua bài kiểm tra trắc nghiệm tự luận, trắc nghiệm khách quan và thực hành đạt các yêu cầu của mô đun liên quan. 2. Kiểm tra đánh giá trong khi thực hiện mô đun: Được đánh giá qua bài kiểm tra viết, kiểm tra vấn đáp, kiểm tra thực hành thực hành trong quá trình thực hiện mô đun yêu câu đạt các mục tiêu của từng bài học có trong mô đun. 3. Kiểm tra sau khi kết thúc mô đun: 3.1 Về kiến thức: Được đánh giá qua bài kiểm viết, kiểm tra vấn đáp đạt các yêu cầu sau: - Trình bày rõ các các yêu cầu kỹ thuật khi chuẩn bị phôi hàn, tính toán chế độ hàn khi hàn tiếp xúc. - Giải thích đúng nguyên tắc an toàn, phòng chống cháy nổ và vệ sinh phân xưởng. 3.2 Về kỹ năng: Được đánh giá bằng kiểm tra trực tiếp thao tác trên máy, qua quá trình thực hiện, qua chất lượng bài tập, qua tổ chức nơi làm việc đạt các yêu cầu sau: - Vận hành, sử dụng các loại thiết bị dụng cụ chế tạo phôi hàn thành thạo đúng quy trình. - Chọn chế độ hàn phù hợp với chiều dày, tính chất vật liệu và hình dáng của chi tiết hàn. - Chuẩn bị phôi hàn đảm bảo sạch, tiếp xúc tốt, đúng kích thước đúng hình dáng. - Gá phôi hàn chắc chắn đúng nguyên tắc. - Tổ chức nơi làm việc hợp lý khoa học, an toàn. 3.3 Về thái độ: Được đánh giá bằng phương pháp quan sát có bảng kiểm, đạt các yêu cầu: - Đảm bảo thời gian học tập. - Có ý thức tự giác, có tính kỷ luật cao, có tinh thần tập thể, có tránh nhiệm với công việc. - Cẩn thận, tỷ mỉ, chính xác, tiết kiệm nguyên vật liệu. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN: 1. Phạm vi áp dụng chương trình: Chương trình mô đun được sử dụng để giảng dạy cho trình độ Cao đẳng nghề, Trung cấp nghề. Sinh viên có thể học từng mô đun để hành nghề và tích lũy đủ mô đun để nhận bằng tốt nghiệp. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun: Dùng phim trong, máy chiếu Overhead, Projtoer hoặc tranh treo tường giới thiệu sơ đồ cấu tạo và nguyên lý làm việc của từng loại máy hàn đa năng TIG + SMAW loại dụng cụ dùng trong từng bài học, các bước công nghệ thực hiện hàn TIG + SMAW và an toàn lao động. - Đặt vấn đề nêu câu hỏi, gợi ý để sinh viên tham gia xây dựng quy trình vận hành, quy trình lắp ráp các loại máy các loại thiết bị sử dụng trong bài, sau đó hệ thống lai bằng tranh treo tường hoặc máy chiếu. - Dùng một số sản phẩm mẫu về cách chuẩn bị phôi chuẩn bị điện cực, sản phẩm hàn để giới thiệu quy trình công nghệ hàn. - Giáo viên thao tác mẫu cách lắp ráp vận hành thiết bị, kỹ thuật chọn chế độ hàn, kỹ thuật gá phôi, kỹ thuật hàn..vv, một cách rõ ràng, nhấn mạnh các sự cố có thể xẩy ra về kỹ thuật về an toàn. - Tổ chức cho sinh viên luyện tập theo nhóm, số lượng sinh viên của mỗi nhóm tuỳ thuộc thiết bị hiện có. Sau khi giảng kỹ về thiết bị, cho sinh viên thao tác thật thành thạo mới cho thực hiện hàn bài tập - Giáo viên thường xuyên uốn nắn các thao tác sai, hỗ trợ các kỹ năng chọn chế độ hàn và sử lý các sự cố thông thường. 3. Những trọng tâm cần chú ý: - Lý thuyết cấu tạo, nguyên lý làm việc của các loại máy hàn TIG +SMAW chức năng của các bộ phận, các nút chức năng trên máy. - Quy trình vận hành máy, quy trình hàn - Chuẩn bị phôi hàn, chế độ hàn - Kỹ thuật hàn ống 6G(TIG +SMAW) - Kiểm tra đánh giá chất lượng mối hàn - An toàn lao động và vệ sinh phân xưởng 4. Tài kiệu tham khảo: [1]. Nguyễn Thúc Hà, Bùi Văn Hạnh, Võ Văn Phong – Giáo trình công nghệ hàn-NXBGD- 2002. [2]. Dịch từ tiếng Anh GENERALWELDING- Trường ĐHBK Hà Nội- NXBLĐXH-2002 [3]. Trung tâm đào tạo và chuyển giao công nghệ Việt – Đức, “Chương trình đào tạo Chuyên gia hàn quốc tế”, 2006. PHAÀN LYÙ THUYEÁT I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN Ngaøy nay caùc heä thoáng coâng ngieäp vaø heä thoáng ñöôøng oáng daãn daàu hoaëc khí (traûi daøi treân caùc vuøng laûnh thoå roäng lôùn) haàu heát ñöôïc haøn hoaøn toaøn,caùc lieân keát ren chæ coøn ñöôc duøng raát haïn cheá.Vieäc haøn oáng chuû yeáu lieân quan ñeán caùc moái haøn voøng vaø söï ñieàu tieát cuûa caùc quy phaïm tieâu chuaån coù lieân quan nhö tieâu chuaån cuûa Myõ ASME veà BOLER & PRESSUARE VESSEEL CODE ( tieâu chuaån veà noài hôi&boàn aùp löïc ), ASTM (American Society for Testing and Materials).API ( american petrolium institute : vieän xaêng daàu Myõ ) coù API 1104 – welding of pepinlines and related fecilities ( tieâu chuaån haøn ñöôøng oáng vaø caùc phuï kieän ñöôøng oáng ).  OÁng : - OÁng duøng ñeå chuyeån taûi chaát thoâng vaän töø nôi naøy sang nôi khaùc. - Chaát löôïng oáng ñöôïc phaân loaïi döïa treân danh muïc cuûa oáng (schedule). - Sch laø tieâu chuaån ñaùnh giaù veà troïng löôïng(weight) vaø ñoä daày (thickness) cuûa oáng.  Sch goàm: sch10,20,30,40,60,80,100,120,140,160, - Ngoaøi ra coøn coù standard (std), - Extra strong (xs), - Double estra strong (xxs) - Troïng löôïng (weight) ñöôïc tính kg/m or lb/feet - Ñoä daày (thickness) tính baèng mm or inch (“).  vaät lieäu oáng: - theùp cacbon –p1 (carbon steel-cs) ex: a 53, a 106 - theùp hôïp kim khoâng gæ-P8 (stainless steel (ss) ex: A 304, A 316  kích thöôùc danh nghóa cuûa oáng (nominal pipe size conversion from inches to millimetres) 1/8” 6 mm 1” 25 mm ¼” 8 mm 1 ¼” 32 mm 3/8” 10 mm 1 ½” 40 mm ½” 15 mm 2” 50 mm ¾” 20 mm 2 ½” 65 mm Döôùi ñaây laø baûng lieät keâ caùc maùc theùp thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå cheá taïo oáng theo tieâu chuaån ASTM. Caùc loaïi theùp theo tieâu chuaån ASTM(American Society for Testing and Material-Hieäp hoäi kieåm tra vaø vaät lieäu Hoa Kyø) thoâng thöôøng ñöôïc baét ñaàu baèng chöõ A, phía sau chöõ A laø 1 cuïm chöõ soá vaø chöõ caùi duøng ñeå chæ caáp ñoä, thuoäc tính cô hoïc vaø thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa moãi loaïi theùp. Ñeå tìm hieåu chi tieát veà moãi loaïi theùp, ta phaûi söû duïng caùc taøi lieäu cuûa ASTM ñeå tra cöùu. Stt Kyù hieäu theo ASTM Moâ taû ñaëc ñieåm 1 A27 Theùp Cacbon ñuùc. 2 A36 Theùp Cac bon keát caáu. 3 A53 Theùp Cacbon ñeå cheá taïo oáng. 4 A105 Theùp caùn duøng ñeå cheá taïo caùc loaïi oáng. 5 A106 Theùp Cacbon ñeå cheá taïo oáng. 6 A131 Theùp keát caáu söû duïng cho ngaønh taøu bieån. 7 A134 Theùp Cacbon ñeå cheá taïo oáng. 8 A135 Theùp Cacbon ñeå cheá taïo oáng. 9 A139 Theùp Cacbon ñeå cheá taïo oáng. 1. Haøn SMAW ( Shielded metal Arc welding) : Laø haøn hoà quang tay que haøn thuoác boïc.ñaây laø nhoùm caùc quy trình haøn trong ñoù nhieät caàn thieát ñeå noùng chaûy ñöôïc cung caáp töø hoà quang ñieän cöïc noùng chaûy vaø kim loaïi neàn.ñieän cöïc noùng chaûy trong hoà quang seõ cung caáp kim loaïi cho moái haøn. 2. Haøn TIG ( Gas Tungsten Arc Wending): Haøn hoà quang ñieän cöïc Vonfram khoâng noùng chaûy trong moâi tröôøng khí trô baûo veä. Laø quaù trình trong ñoù nguoàn nhieät laø hoà quang ñöôïc taïo thaønh giöõa ñieän cöïc khoâng noùng chaûy vaø kim loaïi cô baûn , hoà quang vaø vuøng kim loaïi ñöôïc baûo veä bôûi khoâng khí xung quanh ( oâ xy , ni tô ) baèng lôùp khí trô baûo veä nhö khí Argon , Heâ li . Kim loaïi ñieàn ñaày neáu caàn thieát ñöôïc ñöa vaøo hoà quang töø beân ngoaøi ôû daïng daây traàn . 3. Haøn oáng ( SMAW + SMAW ) Haøn oáng loùt ñieän vaø phuû ñieän 4. haøn oáng ( TIG + SMAW ) Haøn oáng loùt TIG vaø phuû ñieän. II. MOÄT SOÁ ÑIEÅM CAÀN CHUÙ YÙ KHI HAØN OÁNG 1. Kyõ Thuaät Haøn OÁng Loùt TIG  Choïn cheá ñoä haøn TIG : - Choïn löu löôïng khí baûo veä. - Choïn que haøn TIG. - Choïn ñöôøng kính ñieän cöïc ( Wolfram ) . - Choïn cöôøng ñoä doøng ñieän: Ih . Chieàu daøy vaät lieäu Khí baûo veä L/ph Ñöôøng kính ñieän cöïc (mm) Ñöôøng kính que haøn (mm) Cöôøng ñoä doøng ñieän haøn(A) 1.0 7 1.6 2.0 30..40 4.0 7 2.4 2.4 70..90 6.0 7-10 2.4 2.4 75..130 7.0 7-10 2.4 2.4 85..130 Khi söû duïng quaù trình haøn baèng ñieän cöïc khoâng noùng chaûy trong moâi tröôøng khí trô ñeå haøn oáng,moái haøn coù hình daïng ñeïp vaø möôïi,ngaáu heát,it coù khuyeát taät phía ñaùy.khaû naêng choáng aên moøn toát hôn so vôùi aùp duïng caùc quy trình haøn khaùc.Caàn löu yù laø khi haøn oáng,caàn baûo veä phía ñaùy moái haøn(beân trong thaønh oáng) khoûi taùc duïng cuûa khoâng khí.Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy,caàn söû duïng khí loùt ñaùy töø trong oáng ( coøn goïi laø xoâng khí )thoâng qua vieäc ñöa vaøo vaø duy trì khí trô trong phaàn oáng döôùi ñaùy haøn. Taïi hieän tröôøng khi haøn caùc ñöôøng oáng lôùn coù theå söû duïng tuùi chaát deûo hoaëc giaáy ñöôïc thoåi phoàng bòt kín hai phía moái haøn beân trong oáng,nhöng coù ñöôøng cho khí baûo veä vaøo vuøng caàn ñöôïc baûo veä. Trong caû 2 tröôøng hôïp caàn haïn cheá argon thoaùt ra baèng caùch duøng baêng meàm che phaàn khe giöa 2 oáng vaø chæ ñeå hôõ daàn phaàn phía tröôùc moái haøn ñang haøn.(tröôøng hôïp tieâu bieåu laø haøn ôû tö theá haøn saáp 1G moái haøn giaùp moái daïng chöõ V coù goùc meùp haøn 37,50 moãi beân,kích thöôùc maët ñaùy 1,6 mm, khe ñaùy 1,6÷2,4 mm. Hình 1 : chuaån bò meùp haøn oáng. Hình 2 : vò trí ñaàu ñieän cöïc khi haøn oáng Hình 1 cho thaáy hình daïng vaùt meùp haøn tieâu bieåu theo tieâu chuaån Myõ AWS,(moãi moái noái coù 4 moái haøn ñính boá trí ñoái xöùng taïi caùc vò trí 8:30,4 :30,1 :30 vaø 11:30 kim ngaén ñoàng hoà theo chu vi oáng) taïi ñaùy. Hình : baûo veä ñaùy moái haøn khi haøn oáng Khi haøn,khoaûng caùch nhoâ ra cuûa ñaàu ñieän cöïc ( ñaõ ñöôïc vaùt nhoïn thich hôïp) töø mieäng chuïp khí baûo veä caàn ñöôïc ñieàu chænh nhö treân hình 2. Vôùi ñaàu ñieän cöïc naèm gaàn nhö ngang hoaëc döôùi beà maët ñaùy oáng moät chuùt. Sau khi ñaõ thieát laäp ñöôïc vò trí vaø baét ñaàu haøn,caàn dao ñoäng moû haøn ( khi haøn theùp thöôøng ).neáu thaáy vuõng haøn coù xu höôùng suït,caàn ñieàu chænh toác ñoä dòch chuyeån vaø dao ñoäng cuûa moû haøn.cuõng coù theå ñieàu chænh baèng caùch cho theâm kim loaïi phuï vaøo vuõng haøn ñeã laøm nguoäi bôùt vuõng haøn.ñoái vôùi haøn oáng nhieàu lôùp,khi haøn lôùp ñaùy(lôùp 1),vieäc khoáng cheá chieàu saâu chaûy laø yeáu toá quyeát ñònh thaønh coâng.chæ coù theå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù qua thöïc haønh. Caùc böôùc nhö sau : 1. Haøn ñính vaø ñaët lieân keát vaøo vò trí caàn haøn. 2. Gaây hoà quang taïi moät beân meùp vaø ñöa hoà quang xuoáng ñaùy lieân keát. 3. khi vuõng haøn noái hai beân ñaùy thì ñöa daây haøn phuï vaøo. Caùch nhaän bieát ñöôøng haøn ñaùy ñaõ ngaáu hoaøn toaøn laø : sau khi vuõng noái hai beân cuûa lieân keát ,hoà quang ñöôïc giöõ moät laùt phía treân vuõng haøn.sau ñoù hoà quang seõ deït ra vaø coù daïng caùi neâm .ñoù laø luùc ñöôøng haøn ñaùy daõ ngaáu hoaøn toaøn.  Haøn caùc lôùp coøn laïi tröø ñöôøng haøn phuû ( ñöôøng haøn thöù 2 ñeán n-1 ) : - dao ñoäng moû haøn khi haøn theùp caùc bon vaø theùp hôïp kim thaáp caùc oáng ngang ôû tö theá coá ñònh 5G hoaëc xoay 1G, seõ toán it thôøi gian haøn . - Khoâng dao ñoäng ngang moû haøn khi haøn theùp hôïp kim cao ( ñeå traùnh taïo caùc bit crom ) ôû moïi tö theá vaø khi haøn oáng coá ñònh 2G theùp caùc bon vaø theùp hôïp kim thaáp .  Haøn phuû ( lôùp thöù n treân cuøng ) - Lôùp haøn caàn roäng hôn 3 mm vaø ñeàu hai beân. - Moái haøn caàn cao hôn beà maët oáng khoaûng 1,6 mm. - Chuyeån ñoäng dao ñoäng ngang cuûa moû haøn : nhö vôùi caùc lôùp ñieàn ñaày neâu treân.  Kyõ thuaät haøn TIG cho theùp khoâng gæ. Theùp khoâng gæ. Vôùi phöông phaùp haøn TIG raát thích hôïp ñeå haøn caùc loaïi theùp khoâng gæ , do kim loaïi ñieàn ñaày haàu nhö khoâng thay ñoåi khi ñöôïc ñöa vaøo moái haøn . Khi khoâng coù chaát trôï dung haøn vaø khí hoaït tính , caùc phaûn öùng khí – kim loaïi vaø gæ- kim loaïi trong hoà quang seõ khoâng xaåy ra , do doù moái haøn seõ khoâng chöùa taïp chaát phi kim loaïi . Caùc nguyeân toá hôïp kim hoùa töø kim loaïi ñieàn ñaày ñöôïc chuyeån toaøn boä qua hoà quang ñeán kim loaïi haøn , haøn TIG ñöôïc duøng cho kim loaïi coù chieàu daøy khoâng quaù 6.5 mm coù theå söû duïng cho moïi vò trí haøn cöïc ñieän ( W ) noái aâm cöïc vôùi doøng ñieän moät chieàu. Söï keát tinh cuûa ñöôøng haøn loùt- xoâng khí. Khi caàn caùc ñöôøng haøn loùt coù chaát löôïng cao duøng cho oáng coù aùp suaát cao baèng theùp caùc bon trung bình , theùp hôïp kim thaáp , theùp hôïp kim cao vaø theùp khoâng gæ phöông phaùp toát nhaát laø haøn TIG .  Caùc ñaëc tính cuûa phöông phaùp naøy laø : 1) Chaát löôïng moái haøn toát coù theå ñoái vôùi taát caû caùc kim loaïi vaø hôïp kim. 2) Haàu nhö khoâng caàn laøm saïch sau khi haøn. 3) Coät hoà quang vaø beå haøn deã quan saùt. 4) Kim loaïi ñieàn ñaày khoâng ñi qua hoà quang do ñoù khoâng coù söï baén toùe kim loaïi. 5) Coù theå haøn moïi vò trí. 6) Khoâng coù xæ haøn. 7) Maët trong ñöôøng haøn loùt coù beà maët mòn taïo ñieàu kieän toát cho vieäc caùc chaát loûng chaát khí löu thoâng toát . 8 ) Kim loaïi ñieàn ñaày khoâng bò thay ñoåi veà thaønh phaàn hoùa hoïc do lôùp khí baûo veä laø khí trô. Trong caùc loaïi theùp hôïp kim cao, theùp khoâng gæ thöôøng bò oâxy hoùa ôû lôùp loùt ( maët trong,maët sau ) . Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy ngöôøi ta duøng bieän phaùp xoâng khí baûo veä , ñoái vôùi caùc oáng coù chieáu daøi ngaén coù theå thöïc hieän baèng caùch ñaäy kín hai ñaàu oáng vaø vaø bôm khí Argon vaøo ( Hình 3) vôùi aùp suaát hôi cao hôn aùp suaát khí quyeån . Caùc oáng coù chieàu daøi lôùn coù theå laøm kín ñoaïn oáng caàn haøn baèng caùc quaû boùng chaát deûo ñöôïc bôm caêng trong oáng (Hình 4) chuùng phaûi ñaët ñuû xa ñöôøng haøn ñeå traùnh bò chaùy do nhieät cuûa ñöôøng haøn , maët khaùc vò trí cuûa chuùng phaûi ñöôïc ñaùnh daáu ngoaøi ñöôøng oáng ñeå khi gia nhieät , nhieät luyeän khoâng bò chaùy. Hình 3 Hình 4 Trong hai tröôøng hôïp neâu treân ñeå traùnh laõng phí khí Ar ngöôøi ta duøng baêng keo dính theo chu vi khe hôû ñöôøng oáng , moät phaàn nhoû khe hôû ñaàu noái ñöôïc ñeå hôû ñeå khoâng khí thoaùt ra ngoaøi , khi haøn caùc baêng dính ñöôïc boùc daàn tröôùc khi haøn , maët khaùc khí Ar ñöôïc bôm boå sung vaøo trong oáng ñeå taêng cöôøng khí baûo veä maët trong oáng. Phöông phaùp kieåm tra , ñieàu chænh ñaàu ñieän cöïc wolfram khi haøn giaùp moái Hình 5 Ñaàu ñieän cöïc phaûi ñöôïc maøi nhoïn ñuùng tieâu chuaån kyõ thuaät , phaàn chìa ra cuûa ñieän cöïc tính töø maët ñaàu cuûa chuïp söù phaûi ñöôïc thích hôïp , ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñaët ñöùng moû haøn vôùi ñaàu phun khí töïa leân phaàn vaùt meùp chi tieát haøn ( Hình 5 ) laøm sao ñeå ñaàu ñieän cöïc baèng maët ñaùy hoaëc maët trong cuûa oáng .  Que haøn lôùp loùt : - theo tieâu chuaån AWS (American Welding Society) duøng cho haøn TIG que haøn : - ER70S-6 , ER70S-2 Steel 2" x 6" 1/8" Gauge 125-150 Amps duøng ñeå haøn theùp . - ER308L 1/16 Consumable Stainless 2"x6" 1/8" Plate - 75-100 Amps Duøng ñeå haøn theùp khoâng gó. - ER4043 - 3/32 Consumable Aluminum 2"x6" - 100-150 Amps Duøng trong haøn nhoâm.  Kyõ thuaät haøn ñính : laù caùch ñeàu theo chu vi vôùi caùc goùc töông öùng treân vò trí treân ñoàâng hoà 8h30,4h30 ,1h30 vaø 11h30 . Ñöôøng haøn töø baét ñaàu töø vò trí 6h leân 12h sau ñoù haøn nöûa coøn laïi töø 6h leân ñænh . Caùc vò trí töông ñoái cuûa moû haøn vaø kim loaïi dieàn ñaày ñöôïc neâu treân (Hình 1) sau khi coù beå haøn caàn chuyeån ñoäng qua laïi hai beân meùp oáng ( Hình 2) ñeå hoà quang dòch chuyeån tôùi caùc meùp cuûa oáng ( coù theå di chuyeån ñaàu muùt ñieän cöïc theo hình raêng cöa , hay ñöôøng thaúng ) Hình 1. Caùc goùc cuûa moû haøn Hình 2. Quy trình dao ñoäng moû haøn  Kyõ thuaät haøn ñöôøng haøn ñaùy : ñoøi hoûi moät khi laù ñaõ gaây ñöôïc hoà quang,mieäng hình pheãu cuûa ñaàu que haøn ñöôïc ñaåy vaøo taän khe ñaùy.Que haøn chæ thöïc hieän chuyeån ñoäng doïc truïc moái haøn theo chu vi oáng vaø khoâng coù dao ñoäng ngang.goùc nghieâng cuûa que haøn theo höôùng haøn luoân ñöôïc giöõ ôû 600 so vôùi ñöôøng tieáp tuyeán cuûa oáng taïi vò trí haøn.  Kyõ thuaät Haøn loùt : Ñöôøng haøn loùt ñöôïc tieán haønh vôùi cöôøng ñoä doøng ñieän cao. Khi haøn,hoà quang coù chieàu daøi nhoû vaø ñaàu que haøn thöïc hieän dao ñoäng ngang nhaèm nung chaûy moïi khuyeát taät ( laån xæ hai beân meùp khuyeát taät ñöôøng haøn,chaûy thuûng) cuûa ñöôøng haøn tröôùc ñoù. 2. Kyõ Thuaät Haøn OÁng lôùp phuû SMAW Ñoái vôùi haøn hoà quang tay : kyõ thuaät haøn caùc moái haøn voøng phuï thuoäc vaøo tö theá haøn.theo chieàu daøy thaønh oáng coù theå haøn 1 lôùp hoaëc nhieàu lôùp( coù vaùt meùp). Trong haøn ñöôøng oáng,phaàn lôùn coâng vieäc haøn laø haøn theo chu vi oáng töø beân ngoaøi ( haøn töø 1 phía ).daïng raõnh haøn tieâu bieåu laø daïng haøn chöõ V vôùi goùc raõnh haøn 600 ,maët ñaùy vaø khe ñaùy laø 1,6 mm.  Kyõ thuaät hay ñöôïc söû duïng ñoái vôùi que haøn loaïi voõ thuoác boïc xelulo : trong haøn ñöôøng oáng ñöôïc goïi laø kyõ thuaät haøn "oáng khoùi loø’’,cho pheùp ngöôøi thôï haøn haøn ngaáu.  Thôï haøn : thöïc hieän coâng vieäc aáy töø treân xuoáng döôùi (ñeå tieát kieäm thôøi gian haøn)ñöôøng haøn ñaùy baét ñaàu töø vò trí treân cuøng (vò trí 12 giôø baét ñaàu töø kim ngaén ñoàng hoà)vaø tieán daàn xuoáng vò trí 6 giôø.sau khi haøn xong nöûa oáng, phía ñoái dieän cuøng haøn caùch nhö treân.  Ñöôøng kính que haøn :Vôùi haøn ñöôøng haøn oáng phuï thuoäc vaøo chieàu daøy thaønh oáng.Vôùi lôùp haøn ñaùy,khi chieàu daøy thaønh oáng döôùi 6,3 mm ,ñöôøng kính que haøn laø 3,25 mm.Ñöôøng kính que haøn töø 2,6 ÷ 3,2 duøng cho oáng coù ñöôøng kính trung bình ,vôùi ñöôøng kính oáng lôùn thì ñöôøng kính que haøn laø 4 mm hoaëc 5 mm,tuøy thuoäc vaøo chieàu daøy thaønh oáng.  Que haøn : Trong haøn oáng theùp caùc bon söû duïng loaïi que haøn sau :  Que haøn lôùp phuû duøng que haøn thuoác boïc : - laø que haøn voû thuoác boïc Xen lulo thuoäc loaïi : E_434_C_110_1_H ; E_434_C_120 _1_H , theo tieâu chuaån cuûa ISO. - Que haøn E 7016,E7018 theo tieu chuaån AWS.  Caùc que haøn naøy coù öu ñieåm laø coù lôùp xæ moûng vaø hoà quang coù aùp löïc maïnh taïo thuaän lôïi cho söï thay ñoåi goùc nghieâng que haøn khi haøn oáng coá ñònh töø treân xuoáng.Ñeå buø laïi vieäc hình thaønh lôùp xæ moûng,vuøng haøn ñöôïc baûo veä baèng khí CO vaø H coù trong hoà quang,töø voû boïc xenlulo trong quaù trình haøn.Thoâng thöôøng vôùi kyõ thuaät haøn naøy,giaù trò doøng ñieän do nhaø saûn xuaát que haøn kieán nghò khi duøng ñöôïc taêng theâm 10%.caùc que haøn naøy thöôøng ñöôïc noái nghòch ( ñaáu vaøo cöïc döông cuûa maùy haøn). Ñöôøng kính que haøn ñöôïc quyeát ñònh bôûi nhieàu thoâng soá khaùc nhau.ñöôøng kính que haøn ñöôïc choïn theo loaïi moái haøn vaø chieàu daøy oáng khaùc nhau : D = S/2+1 [mm],trong ñoù S laø chieàu daøy taám. Khi haøn caùc moái haøn nhieàu lôùp thì lôùp ñaàu tieân ñöôøng kình que haøn thöôøng laø 2,5 hoaëc 3 mm.  Cöôøng ñoä doøng ñieän haøn : Aûnh höôûng ñeán hình daïng, kích thöôùc vaø chaát löôïng moái haøn cuõng nhö naêng suaát haøn .taêng quaù möùc cöôøng ñoä doøng ñieän haøn seõ laøm que haøn bò nung noùng quaù möùc vaø laøm giaûm chaát löôïng voû boïc que haøn.coù theå choïn cöôøng ñoä doøng ñieän haøn cho haøn saáp theo coâng thöùc sau ñaây : I = ( 3÷5 ) d Trong ñoù d tính baèng mm ; I tính baèng A. Khi s< 1,5d hoaëc khi haøn ñöùng,I giaûm 10÷15%. Khi s < 3d thì I taêng 10÷15% Khi haøn ngang vaø haøn traàn,I giaûm 15÷20%  Ñieän aùp haøn : Ñieän aùp haøn phuï thuoäc vaøo chieàu daøi coät hoà quang vaø vaät lieäu haøn.noù thay ñoåi trong phaïm vi heïp.Noùi chung khi haøn hoà quang tay trong ñieàu kieän bình thöôøng ñieän aùp khi gaây hoà quang töø 40÷60 V cho doøng ñieän 1 chieàu vaø 50÷70 V cho doøng ñieän xoay chieàu. Soá lôùp haøn :  Treân thöïc teá ñöôøng kính que haøn khoâng vöôït quaù 6 mm neân ñoái vôùi caùc loaïi oáng coù chieàu daøy lôùn ,ngöôøi ta haøn nhieàu lôùp ,khi xaùc ñònh soá lôùp caàn haøn phaûi bieát dieän tích tieát dieän ngang cuûa kim loaïi caàn ñaép.  Ñöôøng haøn ñieàn ñaáy : tröø ñöôøng haøn sau cuøng( ñöôøng haøn phuû), coù muïc ñích taïo kim loaïi ñaép tôùi möùc ngay döôùi beà maët oáng soá löôïng cuûa oáng phuï thuoäc vaøo chieàu daøy thaønh oáng vaø daïng vaùt meùp tröôùc khi haøn. o Tuy nhieân cuûng coù tröôøng hôïp caàn ñaép moät ñöôøng haøn ñieàn ñaày theo chu vi oáng,ñaëc bieät khi coâng vieäc haøn gaàn hoaøn thaønh.trong phaàn lôøn coâng vieäc nhö vaäy,chæ coù caùc ñoaïn töø vò trí 2 ñeán 4 giôø vaø giöûa vò trí 10 vaø 8 giôø laø caàn boå sung kim loaïi moài haøn.caùc ñoaïn loõm naøy ñöôïc ñieàu chænh baèng caùch haøn ñaép nhanh moät ñöôøng haøn goïi laø ñöôøng haøn boùc ( stripper bead ),nhaèm muïc ñích ñieàn caùc ñoaïn bò loõm ñoù cho cao baèng kim loaïi moái haøn ôû nhöõng choã khaùc cuûa lieân keát.  Kyõ thuaät haøn lôùp ñieàn ñaày : Caàn thay ñoåi goùc nghieâng que haøn töø 60 ÷ 900 so vôùi tieáp tuyeán oáng.Tuy nhieân khi ñaït tôùi vò trí 4G goùc nghieâng que haøn ñöôïc taêng daàn töø 90÷1300 khi heát thuùc haøn ôû ñieåm döôùi cuøng ( 6 giôø ) .Töø vò trí 12 giôø ñeán vò trí 4 giôø chieàu daøi hoà quang ñöôïc giöõ ôû giaù trò trung bình vaø caàn thöïc hieän nhanh giao ñoäng ngang que haøn,coù döøng taïm thôøi taïi hai meùp ñöôøng haøn.töø vò trí 4 giôø ( 8 giôø ôû hai beân ) ñeán vò trí 6 giôø,thao taùc que haøn chaám döùt dao ñoäng ngang vaø chuyeån ñoäng theo chieàu thaúng ñöùng cuûa hoà quang töø kim loaïi ñaép sang phía vuõng haøn.Ñieàu naøy baûo ñaûm caùc ñöôøng haøn ñieàn ñaày coù beà maët phaúng vaø khoâng coù khuyeát taät daïng veát loõm.  Sau cuøng haøn phuû hoaøn taát moái haøn voøng cuûa ñöôøng oáng : caàn döõ chieàu daøi hoà quang trung bình cho ñeán heát chieàu daøi,vôùi dao ñoäng ngang nhanh cuûa ñaáu que haøn.goùc nghieâng cuûa que haøn ñöôïc döõ töông töï nhö vôùi caùc ñöôøng haøn ñieàn ñaày. Vôùi ñöôøng oáng theùp ñoä beàn cao,coù theå söû duïng que haøn coù voõ boïc bazô it hidro.Tuy nhieân khi haøn caàn nung noùng sô boä vuøng haøn nhaèm traùnh hieän töôïng nöùt nguoäi.Coù theå qua nung noùng sô boä khi söû duïng loaïi que haøn bazo ñaëc bieät coù voõ boïc raát daøy (caàn taêng khe ñaùy leân 2,5 mm). 3. Khoù khaên khi haøn theùp : 