Giảm thiểu chất thải Nhà máy thuỷ sản

Môc Lôc Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ m«i tr­êng ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n §L xuÊt KhÈu I.1. Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. I.2. giíi thiÖu c«ng nghÖ chÕ biÕn ®«ng l¹nh ®iÓn h×nh vµ ph©n tÝch møc ®é « nhiÔm m«i tr­êng… I.2.1. C«ng nghÖ s¶n xuÊt TS§L I.2.2. §¸nh gi¸ « nhiÔm m«i tr­êng do chÊt th¶i ngµnh CBTS I.2.3. ¶nh h­ëng cña chÊt th¶i CBTS ®èi víi m«i tr­êng I.2.4 BiÖn ph¸p qu¶n lÝ m«i tr­êng ngµnh thuû s¶n Ch­¬ng II: Giíi thiÖu vÒ c«ng ty CBTS XK Thanh Ho¸. II.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn cña c«ng ty II.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi II.3. C«ng nghÖ s¶n xuÊt II.4. HiÖn tr¹ng m«i tr­êng C«ng ty Ch­¬ngIII: C¸c gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu chÊt th¶i III.1 ¸p dông s¶n xuÊt sach h¬n III.1.1 §Þnh nghÜa s¶n xuÊt s¹ch h¬n III.1.2 Gi¶i ph¸p qu¶n lý néi vi vµ c¶i tiÕn nhá trong s¶n xuÊt III.2 Thay ®æi c«ng nghÖ III.2.1 ¸p dông c«ng nghÖ míi III.2.2 C¶i tiÕn c«ng nghÖ Ch­¬ng IV: Lùa chän ph­¬ng ¸n xö lý n­íc th¶i Ch­¬ng V: ThuyÕt minh vµ tÝnh to¸n: V.1 Ph©n tÝch lùa chän c«ng nghÖ xö lý V.2 Lùa chän c«ng nghÖ V.3 TÝnh to¸n c¸c thiÕt bÞ chÝnh * Song ch¾n r¸c vµ l­íi läc th« * TÝnh bÓ ®iÒu hoµ * TÝnh bÓ tuyÓn næi * TÝnh bÓ l¾ng ®ît 1 * TÝnh bÓ thiÕu khÝ vµ hiÕu khÝ * TÝnh bÓ l¾ng ®ît 2 V.4 C¸c thiÕt bÞ kh¸c trong hÖ thèng xö lý * TÝnh to¸n bÓ æn ®Þnh bïn V.5 TÝnh chi phÝ xö lý n­íc th¶i Ch­¬ng VI: C¸c b¶n vÏ PhÇn kÕt luËn PhÇn më ®Çu Ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta ®ãng vai trß hÕt søc quan träng c¶ vÒ ý nghÜa kinh tÕ vµ x· héi, lµ mét trong ba ngµnh ®ãng gãp vµo thu nhËp quèc d©n lín nhÊt c¶ n­íc. Ngµnh ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng vµ ®· thu ®­îc nguån ngo¹i tÖ lín Tuy nhiªn, c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta hÇu hÕt ®­îc x©y dùng tõ l©u, cã qui m« nhá, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ ch­a tÝnh ®Õn viÖc xö lý c¸c chÊt th¶i « nhiÔm ph¸t sinh ra tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. HiÖn nay víi nhËn thøc ngµy cµng cao vÒ chÊt l­îng m«i tr­êng, søc khoÎ con ng­êi, chóng ta ®· thÊy viÖc kh«ng xö lý c¸c chÊt « nhiÔm cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n mµ th¶i ra m«i tr­êng lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc. H¬n n÷a, ®Ó trë thµnh mét ngµnh mòi nhän thu hót nguån ngo¹i tÖ lín tõ thÞ tr­êng quèc tÕ, ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n ph¶i ¸p dông mét sè tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng m«i tr­¬ng quèc tÕ trong ®ã bao hµm c¶ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ vÖ sinh m«i tr­êng. V× vËy, c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n cÇn ph¶i cã c¸ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu nµy. Víi ®Ò tµi “Gi¶m thiÓu chÊt th¶i ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n” lµ mét ®Ò tµi cã tÝnh thùc tiÔn s¶n xuÊt, cã tÝnh thêi sù cÊp thiÕt bao hµm c¶ ý nghÜa kinh tÕ, kü thuËt vµ m«i tr­êng. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Ths.TrÇn Ngäc T©n ®· tËn t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh lµm ®å ¸n nµy. Ch­¬ng I TæNG QUAN VÒ NGµNH CHÕ BIÕN THUû S¶N XUÊT KHÈU I.1. Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21 ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu ë n­íc ta lµ lÜnh vùc ®· mang l¹i gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao vµ ®ãng mét vai trß quan trängtrong nÒn kinh tÕ quèc d©n.Nã kh«ng nh÷ng ®em l¹i lîi nhuËn cao ®ãng gãp ng©n s¸ch cho nhµ n­íc mµ cßn gi¶I quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng ngh×n lao ®éng. ViÖt Nam víi bê biÓn dµI 3260km h¬n1 triÖu km2 vïng biÓn ®Æc quyÒn kinh tÕ h¬n 236972 ha mÆt tn­íc nu«I trång thuû s¶n ,víi tiÒm n¨ng lín vÒ thuû s¶n nh­ vËy®· t¹o tiÒn ®Ò cho ngµnh thuû s¶n ph¸t triÓn m¹nh mÏ phôc vô cho tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Tuy ra ®êi muén h¬n c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nh­ng c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®· ®ãng gãp to lín cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Æc biÖt trong lÜnh vùc xuÊt khÈu thuû s¶n ®· trë thµnh ®émg lôc thóc ®Èykinh tÕ thuû s¶n ph¸t triÓn. C¸c s¶n phÈm chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu mang l¹i nguån ngo¹i tÖ rÊt lín, n¨m 1998 gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 858,6 triÖu USD vµ n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 1,5 tû USD vµ theo kÕ ho¹ch cña bé thuû s¶n th× tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµnh chÕ biÕn sÏ thuû s¶n phÊn ®Êu ®¹t 2 tû USD vµo n¨m 2005. Tæng s¶n l­îng S¶n l­îng khai th¸c S¶n l­îng nu«i trång DiÖn tÝch nu«i trång Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu §Çu t­ Sè lao ®éng Tæng sè tµu §¬n vÞ V¹n tÊn TÊn TÊn Ha TriÖu USD TriÖu ®ång 1000 ng­êi ChiÕc 2000 2.003.000 1.280.590 726.110 652.000 1.478,609 3.400 79.768 2001 2.256.941 1.367.393 879.548 887.500 1.777,485 78.978 2002 2.410.900 1.434.800 976.100 955.000 2.014,000 587.000 4.000 2005 2.450.000 1.300.000 1.150.000 3.000,000 2010 3.400.000 1.400.000 2.000.000 10.000.000 2.500,000 B¶ng 1: t¨ng tr­ëng thuû s¶n (2000 – 2010) I.2. giíi thiÖu c«ng nghÖ chÕ biÕn ®«ng l¹nh ®iÓn h×nh vµ ph©n tÝch møc ®é « nhiÔm m«i tr­êng do chÊt th¶i cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n I.2.1 C«ng nghÖ s¶n xuÊt TS§L Thu gom nguyªn liÖu (ph©n lo¹i, kiªm tra CL... Xö lý nguyªn liÖu (röa, chÆt, c¾t mæ,t¸ch...) Ph©n cì (träng l­îng) XÕp khu«n CÊp ®«ng T¸ch khu©n Bao gãi B¶o qu¶n s¶n phÈm N­íc §¸ N­íc th¶i(c¸t,sái, m¸u nhít) Mïi h«i tanh N­íc th¶i cã lÉn c¸c m¶nh vôn h÷u c¬,m¸u, nhít. §Çu, x­¬ng v©y , néi t¹ng.. Mïi h«i tanh N­íc,®¸ Clorine N­íc th¶i lÉn m¸u nhít Clorine,vôn h÷u c¬ Mïi h«i tanh N­íc,®¸ Clorine N­íc th¶i chøa hãa chÊt. Bao b× kÏm chÊt l­îng Mïi h«i tanh, bui, h¬i khÝ N­íc, ®¸ Bao b× Clorine Tæn thÊt l¹nh Frªon,R22, NH3 rß rØ §iÖn n¨ng ChÊt t¶i l¹nh N­íc N­íc cã nhiÖt ®é thÊp N­íc, ®¸ ,NL VËt liÖu bao gãi Bao b× háng §iÖn n¨ng ChÊt t¶i l¹nh Tæn thÊt l¹nh Frªon,R22, NH3 rß rØ 1. Thu gom nguyªn liÖu: Theo hai h×nh thøc: + Thu gom nguyªn liÖu t¹i chç: C¸c ®¬n vÞ ®¸nh b¾t thñy s¶n ®em hµng ®Õn t©n c¬ së s¶n xuÊt ®Ó b¸n. + Thu gom trªn biÓn: C¬ së s¶n xuÊt cã ®éi thuyÒn thu gom trªn biÓn Trong qu¸ tr×nh thu gom cÇn ph¶i ph©n lo¹i nguyªn liÖu vµ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm cña nguyªn liÖu, nÕu ®¹t tiªu chuÈn th× thu gom, cßn kh«ng th× lo¹i ra ng¨y tõ ®Çu. 2. ChuÈn bÞ nguyªn liÖu: Tïy theo môc ®Ých, yªu cÇu cña s¶n phÈm vµ chñng lo¹i nguyªn liÖu mµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ nguyªn liÖu sÏ gåm: ®¸nh vÈy, chÆt, c¾t, mæ, bãc t¸ch...c¸c phÇn thÞt thõa, mang, v©y, vÈy, ruét, da, vá ®­îc thùc hiÖn ®ång thêi d­íi vßi n­íc ch¶y liªn tôc. VÒ c¬ b¶n c¸c thao t¸c ®­îc xö lývµ lµm s¹ch ®­îc thùc hiÖn thñ c«ng. 3. Ph©n lo¹i: Thµnh phÈm ®­îc ph©n lo¹i theo träng l­îng vµ röa s¹ch tr­íc khi chuyÓn xuèng c«ng ®o¹n kÕ tiÕp. 4. XÕp khu«n: Nguyªn liÖu ®­îc xÕp vµo c¸c khu©n tr­íc khi ®em ®i cÊp ®«ng 5. CÊp ®«ng: Thµnh phÇn cã thÓ ®­îc ch¹y ®«ng ë mét trong hai d¹ng khèi hoÆc nguyªn con 6. T¸ch khu«n: HÕt thêi gian cÊp ®«ng, c¸c khu©n ®­îc chuyÓn sang phßng cã nhÞªt ®é d­íi 12 oC trong mét thêi gian dµi ( 3h ) sau ®ã nhóng khu©n vµo thïng n­íccã nhiÖt ®é tõ 10 ®Õn 15 oC trong vßng 20-30s råi lÊy t¶ng ®«ng ra 7. Bao gãi: S¶n phÈm ®­îc bao gãi víi tõng yªu cÇu cô thÓ, n­íc röa giai ®o¹n nµy cã thÓ pha hãa chÊt khö trïng. 8. B¶o qu¶n l¹nh: Thµnh phÈm trong khu©n bao gãi ®­îc ®­a sang kho l¹nh ®Ó b¶o qu¶n tr­íc khi vËn chuyÓn ®Õn n¬i tiªu thô ë nhiÖt ®é –18oC. I.2.2 §¸nh gi¸ « nhiÔm m«i tr­êng do chÊt th¶i ngµnh CBTS C¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n s¶n xuÊt nhiÒu d¹ng s¶n phÈm nh­ng cã d¹ng s¶n phÈm nguyªn con kh«ng t¹o ra c¸c lo¹i chÊt th¶i « nhiÔm l¾m. Tuy nhiªn c¸c d¹ng chÕ biÕn Filª (víi c¸, mùc) vµ t«m bá ®Çu, bá vá l¹i cã kh¶ n¨ng t¹o ra c¸c chÊt th¶i cã møc g©y « nhiÔm cao. Vµ ®©y còng chÝnh lµ c¸c s¶n phÈm chñ yÕu cña nhµ m¸y theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng tõ tr­íc tíi nay. I.2.2.1 N­íc th¶i N­íc th¶i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt : röa nguyªn liÖu, röa b¸n thµnh phÈm, lµm m¸t s¶n phÈm. N­íc th¶i nµy chøa m¸u, nhít, thÞt vôn, t¹p chÊt cã hµm l­îng chÊt h÷u c¬ cao. N­íc lµm m¸t thiÕt bÞ , n­íc kü thuËt, n­íc t¸ch khu©n... chøa dÇu mì b«i tr¬n, nhiÖt ®é chªnh lÖch víi c¸c lo¹i n­íc th¶i kh¸c. N­íc tõ viÖc röa sµn, vÖ sinh bao gåm c¸c chÊ h÷u c¬ giÇu ®¹m vµ c¸c hîp chÊt tÈy ®­îc sö dông. Ngoµi ra cßn cã n­íc khö trïng Clorine(Ca(OCl2)) nªn ®­îc t¸ch riªng khi ®em ®i xö lý. L­îng n­íc th¶i cña nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu chiÕm tõ 30 – 80 m3/1tÊn s¶n phÈm. Ngoµi ra cßn n­íc th¶i sinh ho¹t n­íc m­a ch¶y trµn (kh«ng xuÊt hiÖn th­êng xuyªn ) cã thÓ x¶ th¼ng vµo nguån tiÕp nhËn 1. TÝnh chÊt cña n­íc th¶i N­íc th¶i chÕ biÕn thuû s¶n lµ nguån n­íc cã hµm l­îng chÊt « nhiÔm lín. Chøa nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬ cao ph©n tö nh­ protit, lipit, axit amin tù do,chÊt h÷u c¬ chøa nit¬ tån t¹i trong n­íc ë d¹ng keo, d¹ng ph©n t¸n mÞn. Lo¹i n­íc nµy cã ®é mµu ®é ®ôc cao vµ dÔ bÞ ph©n huû bëi t¸c nh©n sinh häc. Mµu cña n­íc th¶i thay ®æi theo tõng lo¹i s¶n phÈm chÕ biÕn n­ t«m, c¸, cua, khi th¶i vµ hÖ thèng tho¸t n­íc th­êng cã mµu x¸m vµ ®en Trong thµnh phÇn n­íc th¶i cã chøa c¸c chÊt l¬ löng, kh«ng tan vµ dÔ l¾ng bao gåm c¸c m¶nh vôn chøa thÞt x­¬ng, v©y, vÈy...tËp trung ë kh©u tiÕp nhËn xö lý nguyªn liÖu. C¸c chÊt h÷u c¬ d¹ng keo ph©n t¸n mÞn: m¸u, dÞch thÞt, mì, c¸c chÊt nhên, c¸c chÊt nµy khã l¾ng t¹o ®é mµu cho n­íc th¶i. C¸c chÊt khö trïng (Clorine,Javen ) cã kh¶ n¨ng t¹o nh÷ng s¶n phÈm trung gian cã ®éc tÝnh ®èi víi c¸c vi sinh vËt cÇn ph¶i ph©n luång dßng th¶i vµ cã c¸c biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. 2. §é pH §é pH tù nã kh«ng g©y « nhiÔm nh­ng nã lµ mét th«ng sè ®Æc tr­ng rÊt quan träng cho biÕt møc ®é nhiÔm bÈn vµ x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i ®iÒu chØnh tr­íc khi xö lý n­íc th¶i b»ng sinh häc. N­íc th¶i tõ c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n th­êng kh«ng cã tÝnh axit mµ th­êng lµ trung tÝnh hoÆc cã tÝnh kiÒm nhÑ do qu¸ tr×nh ph©n huû ®¹m vµ t¹o ra amoniac(NH3) 3. Hµm l­îng chÊt r¾n ChÊt r¾n tån t¹i d­íi hai d¹ng : hoµ tan vµ l¬ löng. D¹ng l¬ löng lµ ®¸ng quan t©m nhÊt v×: nÕu l¾ng ®äng trong èng dÉn n­íc th¶i, hiÖu qu¶ th¶i sÏ gi¶m, nÕu l¾ng trong hå chøa n­íc th¶i sÏ ¶nh h­ëng tíi hÖ thùc vËt ®¸y vµ chuçi thøc ¨n; nÕu næi th× c­êng ®é ¸nh qua bÒ mÆt n­íc sÏ gi¶m lµm ¶nh h­ëng ®Õn hÖ sinh th¸i. L­îng chÊt r¾n hoµ tan phô thuéc vµo møc ®é nhiÔm bÈn vµ chÊt l­îng n­íc cung cÊp cho chÕ biÕn. 4. NhiÖt ®é Trõ n­íc th¶i tõ qu¸ tr×nh nÊu vµ khö trïng ë c¸c xÝ nghiÖp ®å hép, n­íc th¶i tõ c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n kh¸c cã nhiÖt ®é kh«ng cao h¬n nhiÖt ®é m«i tr­êng. NhiÖt ®é cña bÓ chøa n­íc th¶i kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 2 - 30 C so víi nhiÖt ®é m«i tr­êng. Ph¶i lµm m¸t n­íc th¶i tõ c¸c xÝ nghiÖp ®å hép nÕu nh­ bÓ kh«ng ®ñ lín. 5. Mïi N­íc th¶i tõ c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cã mïi do c¸c chÊt h÷u c¬ ph©n huû t¹o ra c¸c lo¹i h¬i nh­ Amin, Diamin vµ cã khÝ lµ Amoniac. N­íc th¶i ®· tù ho¹i cã thÓ cã mïi Hidrosunfua. DÊu hiÖu cña mïi rÊt quan träng trong ®¸nh gi¸ ®é « nhiÔm cña hÖ thèng n­íc th¶i còng nh­ xÝ nghiÖp sö dông n­íc th¶i. MÆc dï t­¬ng ®èi v« h¹i nh­ng mïi cã thÓ g©y khã chÞu vµ ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ cña c«ng nh©n. 6. BOD vµ COD COD vµ BOD trong n­íc th¶i thuû s¶n cao, nghÜa lµ hµm l­îng «xy trong n­íc gi¶m,¶nh h­ëng tíi ®êi sèng sinh vËt thuû sinh t¹i c¸c nguån tiÕp nhËn. BOD cña n­íc th¶i thuû s¶n th­êng cã nång ®é tõ 500-3000 mg/lÝt, vµ th­ßng lµ c¸c chÊt h÷u c¬ dÔ ph©n huû nªn cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p vi sinh ®Ó khö phÇn lín l­îng BOD nµy. 7. DÇu vµ mì Sù cã mÆt cña dÇu vµ mì trong n­íc th¶i thuû s¶n chñ yÕu phô thuéc vµo qu¸ tr×nh chÕ biÕn nh­ ®ãng hép vµ loµi thuû s¶n ®­îc chÕ biÕn. Tuy nhiªn bao giê còng ph¶i khö hÕt dÇu vµ mì trong n­íc th¶i tr­íc khi ®­a vµo qu¸ tr×nh xö lý b»ng vi sinh hoÆc c¸c qu¸ tr×nh kh¸c v× l­îng dÇu vµ mì nµy cã thÓ b¸m vµo c¸c ®­êng èng dÉn n­íc dÇn dÇn lµm gi¶m c«ng suÊt cña ®­êng èng.Khi n­íc th¶i chøa nhiÒu dÇu mì mµ cã thêi gian l­u ch­a xö lý l©u sÏ t¨ng qu¸ tr×nh ph©n gi¶i yÕm cña c¸c chÊt h÷u c¬ dÔ ph©n huû trong n­íc th¶i t¹o ra c¸c khÝ co mïi khã chÞu vµ rÊt ®éc. 8. Nit¬ vµ ph«tpho Nito vµ photpho trong n­íc th¶i lµ hai nh©n tè rÊt ®¸ng quan t©m vµ chóng lµ nh÷ng chÊt dinh d­¬ngx cho t¶o ph¸t triÓn vµ lµ chÊt t¹o thµnh sinh khèi cña tÕ bµo vi sinh vËt. NÕu nh­ l­îng nito qu¸ lín sÏ lµm cho t¶o ph¸t triÓn g©y nªn hiÖn t­îng ph× d­ìng vµ nÕu xö lý b»ng vi sinh sÏ g©y nªn sù ph¸t triÓn cña vi sinh vËt qu¸ møc kh«ng xö lý ®­îc n­íc th¶i. NÕu l­îng photpho qu¸ lín cã thÓ lµm cho c¸c vi khuÈn d¹ng sîi ph¸t triÓn, n­íc sau qu¸ tr×nh xö lý kh«ng trong. V× vËy víi c¸c dßng n­íc th¶i thuû s¶n cã hµm l­îng nito vµ photpho qu¸ cao cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu hµm l­îng c¸c chÊt nµy xuèng b»ng mét c«ng tr×nh riªng tr­íc khi sö dông c¸c biÖn ph¸p sinh häc. Nh­ng n­íc th¶i thuû s¶n th­êng kh«ng cã l­îng nito vµ photpho cao. 9. Nång ®é clo Theo yªu cÇu chÕ biÕn thuû s¶n n­íc dïng cho qu¸ tr×nh b¶o qu¶n c¸ tr­íc khi s¬ chÕ cã hµm l­îng clo lµ 50 ppm, víi n­íc röa vµ vÖ sinh nhµ x­ëng cã nång ®é clo lµ 100ppm , clo trong n­íc khi xö lý nguyªn liÖu lµ 10ppm. L­îng clo nhiÒu ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn con ng­êi vµ hÖ sinh th¸i. KhÝ clo ®i vµo khÝ qu¶n, phÕ qu¶n, phÕ nang cã thÓ tiÕp xóc víi c¸c chÊt nhÇy, ­ít ë m« sèng cña c¬ thÓ t¹o thµnh HClO vµ cã thÓ ph¸ huû c¸c tÕ bµo. N­íc Clo cã thÓ lµm ¨n da c«ng nh©n t¹o mïi l¹ cho s¶n phÈm ®ång thêi lµm mµu da c¸ cã mµu vµng bît. Tuy nhiªn do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ë ViÖt Nam ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn vÖ sinh nªn vÉn ph¶i sö dông Clo ®Ó khö trïng. Clo th¶i cïng n­íc th¶i cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c chÊt h÷u c¬ t¹o thµnh c¸c s¶n phÈm Clo h÷u c¬ ®éc h¹i. Trong ®ã, ®Æc biÖt lµ sù t¹o thµnh c¸c hîp chÊt dioxin vµ furan th× rÊt nguy hiÓm. C¸c chÊt nµy ë hµm l­îng thÊp còng cã thÓ g©y ra c¸c bÖnh vÒ da vµ nÕu ë nång ®é cao cã thÓ g©y ra c¸c biÕn ®æi gen, g©y ra c¸c bÖnh vÒ gan, m¸u cã thÓ dÉn ®Õn tö vong. B¶ng 1. §Æc tr­ng « nhiÔm n­íc th¶i cña c¬ së chÕ biÕn thñy s¶n: STT Th«ng sè Gi¸ trÞ TCVN 5945 – 1995 lo¹i B §¬n vÞ 1 pH 5,3-7,3 5.5 – 9.0 2 COD 1600-2300 100 mg/l 3 BOD5 1200-1800 50 mg/l 4 TS 3170 - mg/l 5 SS 50-120 100 mg/l 6 SN 70-110 60 mg/l 7 SP 10 - mg/l I.2.2.2 ¤ nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ 1. Mïi h«i tanh: tån t¹i trong suèt qu¸ tr×nh chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm, mïi ®­îc ph¸t ra tõ c¸c gian trong c¬ së, tõ n¬i chøa chÊt th¶i r¾n, l¾ng ®äng n­íc tõ c¸c thïng chøa nguyªn liÖu, r¸c vµ c¸c c«ng tr×nh tho¸t n­íc. Mïi h«i tanh t¹o ra chñ yÕu lµ mïi cña c¸c hîp chÊt h÷u c¬ mªtyl amin, trimªtyl,NH3, indol, mªcaptan, H2S. 2. Bôi h¬i: khÝ ®éc ph¸t ra tõ c¸c qu¸ tr×nh ch¸y cña thiÕt bÞ ®un nãng n­íc. 3. H¬i clorine: sinh ra tõ n¬i lµm viÖc, vÖ sinh, n¬i s¶n xuÊt, khö trïng c¸c thiÕt bÞ vµ dông cô 4. T¸c nh©n l¹nh: bÞ rß rØ tõ c¸c hÖ thèng m¸y l¹nh, tõ ch¹y ®«ng, m¸y ®¸ c©y, kho l¹nh lµ khÝ NH3... 5. TiÕng ån, rung ®éng: do c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, m¸y mãc thiÕt bÞ trong thêi gian ho¹t ®éng nh­ m¸y ch¹y ®¸, m¸y cÊp ®«ng, m¸y l¹nh nh­ng chØ mang tÝnh côc bé kh«ng g©y nghiªm träng. M«i tr­êng lµm viÖc víi mïi h«i tanh cña thuû s¶n kÕt hîp víi víi mïi h«i thèi cña H2S , mïi h¾c ®Æc tr­ng cña Cl2 vµ ø ®äng cña CO2 ®· t¹o ra vïng kh«ng khÝ quÈn, g©y c¶m gi¸c ngét ng¹t, khã chÞu vµ mÖt mái víi ng­êi lao ®éng nªn cÇn ®­îc kh¾c phôc. I.2.2.3 ChÊt th¶i r¾n. ChÊt th¶i r¾n sinh ra chñ yÕu tõ qu¸ tr×nh s¬ chÕ, chÕ biÕn s¶n phÈm, c¸c kh©u tiÕp nhËn nguyªn liÖu. Thµnh phÇn cña chÊt th¶i r¾n bao gåm c¸c chÊt h÷u c¬ giÇu protit, lipit vµ c¸c chÊt dinh d­ìng. Nguån gèc tõ ®éng vËt: ®Çu, da, néi t¹ng, x­¬ng, thÞt vôn... Ngoµi ra cßn cã r¸c th¶i sinh ho¹t: rau qu¶, bao b× ®ùng c¸c ®å ¨n b»ng nhùa, c¸c vá hép b¨ng kim lo¹i, xØ than. NÕu xö lý kÞp thêi vµ hiÖu qu¶ th× l­îng chÊt r¾n nµy hoµn toµn kh«ng cã h¹i, tuy nhiªn nÕu ®Ó l©u mµ kh«ng xö lý, chóng sÏ t¹o ra c¸c chÊt ®éc h¹i g©y « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ, ngÊm xuèng ®Êt vµ n­íc ngÇm g©y « nhiÔm, ®«ng thêi ®ã còng lµ m«i tr­êng ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i vi sinh vËt g©y c¸c æ dÞch bÖnh. T¶i l­îng cña chÊt th¶i r¾n kho¶ng tõ 0,05 – 0,5 tÊn/tÊn s¶n phÈm. T¶i l­îng nµy tuú thuéc vµo tõng lo¹i s¶n phÈm s¬ chÕ. I.2.2.4. ¶nh h­ëng cña n­íc th¶i chÕ biÕn thuû s¶n ®èi víi m«i tr­êng N­íc th¶i s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n th­êng cã møc ®é « nhiÔm cao, hµm l­îng chÊt h÷u c¬ ( chñ yÕu lµ protein) trong n­íc th¶i lín. §ã lµ nguyªn nh©n dÉn tíi ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng vµ søc khoÎ con ng­êi. ChØ tiªu BOD vµ COD cao, cã nghÜa lµ hµm l­îng oxy hoµ tan trong n­íc gi¶m, ¶nh h­ëng tíi ®êi sèng c¸c thuû sinh vËt t¹i nguån tiÕp nhËn. C¸c m¶nh vôn thÞt c¸, t«m, mùc... theo n­íc th¶i ra kh«ng ®­îc xö lý sÏ s¶y ra c¸c qu¸ tr×nh ph©n huû t¹o thµnh c¸c chÊt ®éc Protit trong thÞt c¸ gåm c¸c nhãm: hoµ tan trong n­íc (anbiomin), nhãm hoµ tan trong dung dich muèi(globulin), nhãm kh«ng hoµ tan trong dung dÞch muèi vµ trong n­íc(miostromin) Nitrogen kh«ng protit ë trong thÞt c¸ hoµ tan ®­îc trong n­íc vµ bao gåm nh÷ng nhãm hîp chÊt : axit amin, amid axit (creatin, uric...) vµ gèc azot( ancerin cacnizon, trimetylamin...). Hµm l­îng Nitrogen kh«ng protit ë trong thÞt c¸ gåm 9-18% l­îng ®¹m toµn phÇn Mì ca chøa nhiÒu axit bÐo kh«ng no nªn dÔ bÞ oxy ho¸, c¸c axits nµy trong mì c¸ bÞ oxy ho¸ lµm cho mì c¸ tèi mµu vµ t¨ng ®é axit, mì cã mïi «i khÐt N­íc th¶i cã lÉn thÞt c¸ lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó c¸c men vµ vi sinh vËt ph©n huû ph¸t triÓn. Trong ®ã ®Æc biÖt thµnh phÇn nitrogen kh«ng protit rÊt dÔ bÞ ph©n huû thµnh c¸c chÊt « nhiÔm. N­íc th¶i chøa Clo: Clo ®­îc dïng ®Ó s¬ chÕ b¶o qu¶n c¸ tr­íc khi xö lý, clo dïng ®Ó röa nhµ x­ëng, dông cô. L­îng clo qu¸ nhiÒu cã t¸c h¹i rÊt lín ®Õn con ng­êi vµ hÖ sinh th¸i. Chóng cã thÓ t¹o c¸c s¶n phÈm h÷u c¬ ®éc h¹i trong ®ã ®Æc biÖt t¹o thµnh Dioxin vµ furan, ë hµm l­îng thÊp chóng t¹o ra c¸c bÖnh vÒ da. I.2.2.5. C¸c biÖn ph¸p xö lý phæ biÕn ®èi víi chÊt th¶i ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n: 1. Xö lý khÝ th¶i. KhÝ th¶i cña c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n nh­ ®· nªu, kh«ng cã t¸c ®éng kh«ng ®¸ng kÓ, cã thÓ bá qua. C¸ biÖt trong c¸c c¬ së cã sö dông nåi h¬i th× khÝ th¶i sinh ra tõ nåi h¬i cã chøa c¸c chÊt « nhiÔm nh­: bôi, SO2, TKx,... víi c¸c tr­êng hîp nµy hay dïng c¸c Xyclon ®Ó t¸ch bôi th« sau ®ã cho qua thÊp hÊp thô ®Ó xö lý triÖt ®Ó. 2. Xö lý n­íc th¶i. N­íc th¶i cña c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n cã ®Æc tr­ng lµ chøa hµm l­îng c¸c chÊt h÷u c¬ cao (mµ chñ yÕu lµ protein) cã thÓ ph©n huû sinh häc ®­îc. MÆt kh¸c hµm l­îng chÊt r¾n l¬ löng còng lín, chÊt r¾n nµy còng chñ yÕu lµ c¸c chÊt h÷u c¬ ch­a hoµ tan trong n­íc. V× vËy, ph­¬ng ph¸p kh¶ thi nhÊt ®Ó xö lý sinh häc (hiÕu khÝ, yÕm khÝ, kÕt hîp yÕm khÝ vµ hiÕu khÝ) . Bªn c¹nh ®ã còng cÇn sù hç trî cña c¸c biÖn ph¸p c¬ häc (nh­ l¾ng, ®iÒu hoµ, song ch¾n ) hoÆc c¸c ph­¬ng ph¸p ho¸ häc( nh­ oxy ho¸, ozon ho¸, khö trïng...). HiÖn nay ®· cã mét sè Ýt c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ë n­íc ta xö lý n­íc th¶i theo ph­¬ng thøc bÓ tù ho¹i cßn l¹i hÇu hÕt c¸c c¬ së ch­a cã hÖ thèng xö lý. 3. Xö lý chÊt th¶i r¾n. BiÖn ph¸p tèt nhÊt cho c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n lµ tËn thu chÊt th¶i r¾n ®Ó chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc. PhÇn cßn l¹i cã thÓ ®­îc xö lý b»ng c¸ch phèi hîp víi c«ng ty vÖ sinh ®« thÞ cã kÕ ho¹ch ch«n lÊp hoÆc thiªu huû hoÆc ñ lµm ph©n bãn mét c¸ch hîp lý vµ hiÖu qu¶. II. Giíi thiÖu vÒ c«ng ty Thuû s¶n Thanh Ho¸. II.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn x· héi cña c«ng ty II.1.1 §Þa ®iÓm C«ng ty chÕ biÕn thuû s¶n Thanh Ho¸ n»m trong khu c«ng nghiÖp LÔ m«n-Thanh Ho¸: phÝa tr­íc tiÕp gi¸p víi ®­êng phÝa b¾c khu c«ng nghiÖp PhÝa sau gi¸p víi s«ng qu¶ng ch©u N»m t¸ch biÖt víi khu d©n c­ II.1.2 LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. C«ng ty chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu Thanh Ho¸ thµnh lËp n¨m 1992 tiÒn th©n lµ nhµ m¸y ®«ng l¹nh Thanh Ho¸,ho¹t ®éng trong lÜnh vùc chÕ biÕn thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu,chuyªn s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thuû s¶n (t«m, c¸ mùc…) ®«ng l¹nh xuÊt khÈu. C¸c s¶n phÈm cña c«ng ty bao gåm: + T«m só t«m he cao cÊp PTO,NOBASI ®ãng khay máng cÊp ®«ng + t«m só thÞt cÊp ®«ng Block + Mùc Fillet cÊp ®«ng Block + C¸ chÆt khóc dang ba c¾t cÊp ®«ng Block Hiªn nay c«ng ty ®ang s¶n xuÊt chñ yÕu hai m¹t hµng lµ t«m vµ mùc ®«ng l¹nh xuÊt khÈu,thÞ tr­êng tiªu thô cña c«ng ty chñ yÕu lµ NhËt b¶n,B¾c mü vµ Ch©u ©u. S¶n xuÊt víi quy m« ngµy cµng mæ réng,n¨m 1997 c«ng ty cã 130 lao ®éng ®Õn nay c«ng ty ®· cã trªn 800 lao ®éng v× vËy hiÖn nay c«ng ty ®ang tiÕn hµnh dù ¸n n©ng cÊp nhµ m¸y nh»m t¨ng s¶n l­îng vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng. II.2 C«ng nghÖ s¶n xuÊt II.2.1 Nguyªn liÖu Nhµ m¸y tiÕn hµnh thu mua nguyªn liÖu t¹i chç,c¸c b¹n hµng ®Õn dao hµng tËn nhµ m¸y,nguyªn liÖu ®­îc thu mua t¹i c¸c c¬ së nu«i trång vµ ®¸nh b¾t trong tØnh vµ c¸c tØnh l©n cËn. Víi c¸c mÆt hµng kh¸c nhau th× ®Þnh møc tiªu hao nguyªn liÖu lµ kh¸c nhau. Møc tiªu hao nguyªn liÖu trong n¨m 2003 ®­îc m« t¶ trong b¶ng sau: Nguyªn liÖu Møc tiªu hao nguyªn liÖu th« cho 1 tÊn s¶n phÈm Tæng l­îng s¶n xuÊt Nguyªn liÖu(tÊn) Thµnh phÈm(tÊn) T«m 1,538 3650 2372,5 Mùc 1,901 2450 1287,5 Thuû s¶n chung 1,667 6100 3660 §Þnh møc tiªu hao nguyªn liÖu phôu thuéc rÊt nhÒu vµo tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n,tÝnh chÊt nguyªn liÖu ®Çu vµo còng nh­ tuú thuéc vµotõng lo¹i thuû s¶n.Nã kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng tíi ý nghÜa kinh tÕ mµ cßn cã ý nghÜa rÊt lín tíi m«i tr­êng. TiÕp nhËn vµ b¶o qu¶n Nguyªn liÖu S¬ chÕ C¾t vanh söa m¶nh Röa N­íc §¸ N­íc th¶i(c¸t,sái, m¸u nhít) Mïi h«i tanh N­ícth¶i Mïi h«i tanh Chlorine N­íc,®¸ Clorine N­íc th¶i Clorine, Mïi h«i tanh N­íc,®¸ Clorine Tæn thÊt l¹nh NH3 rß rØ N­íc §¸ N­íc th¶i §iÖn n¨ng ChÊt t¶i l¹nh N­íc th¶i,tói PE háng N­íc S¶n phÈm háng §iÖn n¨ng ChÊt t¶i l¹nh Tæn thÊt l¹nhNH3 rß rØ,bao b× háng N­íc Clorine N­íc th¶i. chlorine N­íc th¶i N­íc,mèi N­íc th¶i II.2.2 C«ng nghÖ s¶n xuÊt Mùc cña c«ng ty Quay muèi ®¸ Ph©n cì,C©n,xÕp khu«n Chê ®«ng CÊp ®«ng T¸ch khu«n,M¹ b¨ng ®ong tói PE Dß kim lo¹i Bao gãi b¶o qu¶n M« t¶ quy tr×nh chÕ biÕn - C«ng ®o¹n 1: c«ng ®o¹n tiÕp nhËn vµ b¶o qu¶n nguyªn liÖu Quy tr×nh: khi nguyªn liÖu vÒ ®Õn nhµ m¸y,tiÕn hµnh kiÓm tra :®Iòu kiÖn vÖ sinh cña ph­¬ng tiÖn ,dông cô n¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn,hå s¬ nguyªn liÖu nhiÖt ®é b¶o qu¶n(yªu cÇu <5oc);thêi gian vËn chuyÓn ,chÊt l­îng c¶m quan d­ l­äng urª ,sau ®ã tiÕn hµnh c©n nguyªn liÖu vµ ®­a vµo s¬ chÕ. Nguyªn liÖu chØ ®­îc b¶o qu¶n l¹i khi kh«ng s¶n xuÊt kÞp hoÆc sè l­îng Ýt.NhiÖt ®é b¶o qu¶n <=4oc trong thêi gian kh«ng qu¸ 24 giê. -C«ng ®o¹n 2 :S¬ chÕ Quy tr×nh: Sau khi tiÕp nhËn (hoÆc b¶o qu¶n) nguyªn liÖu mùc ®­îc bãc bá néi t¹ng,bãc vÌ ,lét da d­íi vßi n­íc ch¶y. Môc ®Ých: Nh»m lo¹i bá bít l­îng vi sinh vËt vµ nh÷ng phÇn mµ s¶n phÈm kh«ng ®¹t yªu cÇu. -C«ng ®o¹n 3: C¾t vanh,söa m¶nh Quy tr×nh: sau khi s¬ chÕ b¸n thµnh phÈm ®­îc röa b»ng n­íc ®¸ l¹nh ,lau b»ng v¶i mÒm chuyªn dông, tiÕn hµnh c¾t vanh bá riÒm,söa m¶nh t¹o h×nh d¸ng ®Ñp. Môc ®Ých: Röa b»ng n­íc ®¸ l¹nh nh»m lo¹i bá l­îng vi sinh vËt trªn bÒ mÆt, lo¹i bá t¹p chÊt,h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña vi sinh vËt. C¾t vanh söa m¶nh nh»m lµm t¨ng tÝnh them mü cho s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu kh¸ch hµng. -C«ng ®o¹n 4 : Quay muèi ®¸ Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi ®­îc c¾t vanh, söa m¶nh, tiÕn hµnh quay muèi ®¸, nånh ®é muèi 2%, nhiÖt ®é n­íc tõ 1-4oc tØ lÖ n­íc muèi ®¸ trªn tæng s¶n phÈm lµ 1:1, mçi mÎ quay 5-10 phót. Muc ®Ých: Nh»m t¹o cho s¶n phÈm cã mµu tr¾ng ®Ñp, c¬ thÞt s¨n ch¾c ®¶m b¶o chØ tiªu chÊt l­îng theo ®óng yªu cÇu xuÊt khÈu. -C«ng ®o¹n 5: Röa Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi quay muèi ®¸ ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n röa ,röa trong n­íc ®¸ l¹nh nhiÖt ®é <= 5oc,s¶n phÈm sau khi röa s¹ch ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n ph©n cç. Môc ®Ých: nh»m lo¹i bá t¹p chÊt vµ bät nhít cña mùc lµm gi¶m l­îng vi sinh vËt b¸m trªn bÒ mÆt s¶n phÈm,®ång thêi h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña vi sinh vËt. -C«ng ®o¹n 6:Ph©n c¬ c©n xÕp khu«n Quy tr×nh: s¶nm phÈm sau khi quay xong ®­îc cho lªn bµn ph©n cì theo ®óng h¹ng ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu,sau khi ph©n cì tiÕn hµnh c©n vµ ®­a vµo xÕp khu«n. Môc ®Ých:nh»m ®¶m baá h¹ng lo¹i chÊt l­îng nh»m ®¶m b¶o yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶n ¸nh ®ùoc tÝnh trung thùc ®em l¹i uy tÝn cho c«ng ty. -C«ng ®o¹n 7: Chê ®«ng Quy tr×nh: s¶n phÈm nÕu kh«ng cÊp ®«ng kÞp thêi ph¶I ®­a vµo chê ®«ng Môc ®Ých:nh»m h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña vi sinh vËt ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm. -C«ng ®oan 8: CÊp ®«ng Quy tr×nh:s¶n phÈm sau khi xÕp khu«n(hoÆc chê ®«ng) ®­îc ®­a vµo c«ng ®o¹n cÊp ®«ng. Tr­íc khi ®­a c¸c khu«n mùcvµo tñ ph¶i cho ch¹y m¸y tr­íc ®Ó ®¹t nhiÖt ®é 0oc sau ®ã cho khu«n mùc vµo ngay .NhiÑt ®é trung t©m Block mùc ®¹t –18oc trong thêi gian kh«ng qu¸ 4 giê th× qu¸ tr×nh ch¹y kÕt thóc. Môc ®Ých: nh»m k×m h·m vi sinh vËt ph¸t triÓn,b¶o ®¶m gi÷ chÊt l­îng s¸n phÈm trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n thµnh phÈm . -C«ng ®o¹n 9 : T¸ch khu«n m¹ b¨ng ®ãng tói PE Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi ®­îc cÊp ®«ng xong ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n t¸ch khu«n, m¹ b¨ng ®ãng tói PE. Môc ®Ých :nh»m t¹o cho s¶n phÈm cã líp b¨ng bao phñ bªn ngoµi t¨ng tÝnh them mü cho s¶n phÈm, h¹n chÕ sù ch¸y l¹nh cña s¶n phÈm. -C«ng ®o¹n 10: Dß kim lo¹i Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi m¹ b¨ng ®ãng tói PE ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n dß kim lo¹i Môc ®Ých:lo¹i trõ nh÷ng Block mùc cã m¶nh kim lo¹i kÝch th­íc >=2 mm cã thÓ g©y tæn th­¬ng cho hÖ tiªu ho¸ ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi sö dông. C«ng ®o¹n 11:Bao gãi b¶o qu¶n Quy tr×nh: s¶n phÈm dß kim lo¹i xong ®­îc chuyÓn sang c«ng ®oan bao gãi c¶ton, khi ®ãng thing ph¶i ®ãng ®óng h¹ng,®óng chñng lo¹i kÝch cì vµ ph­¬ng thøc chÕ biÕn,s¶n phÈm ®­îc bsá qu¶n trong kho l¹nh ë nhiÖt ®é –20 -+2oc Môc ®Ých:®Ó giö s¶n phÈm ®­îc l©u theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. TiÕp nhËn vµ b¶o qu¶n Nguyªn liÖu Xö lý nguyªn liÖu Röa 1 Ph©n cì Röa 2 C©n,xÕp khu«n Chê ®«ng CÊp ®«ng N­íc §¸ N­íc th¶i(c¸t,sái, m¸u nhít) Mïi h«i tanh N­ícth¶icãm¶nhvônh÷uc¬,m¸u, nhít.§Çu,vá,néit¹ng.. Mïi h«i tanh Chlorine N­íc,®¸ Clorine N­íc th¶i Clorine, Mïi h«i tanh N­íc,®¸ Clorine Tæn thÊt l¹nh NH3 rß rØ N­íc §¸ N­íc th¶i §iÖn n¨ng ChÊt t¶i l¹nh N­íc th¶I,tói PE háng T¸ch khu«n,M¹ b¨ng ®ong tói PE Dß kim lo¹i Bao gãi b¶o qu¶n N­íc S¶n phÈm háng §iÖn n¨ng ChÊt t¶i l¹nh Tæn thÊt l¹nhNH3 rß rØ,bao b× háng N­íc Clorine N­íc th¶i. chlorine N­íc th¶i II.2.3 C«ng nghÖ s¶n xuÊt t«m ®«ng l¹nh N­íc th¶i. N­íc, ®¸ Clorine M« t¶ quy tr×nh chÕ biÕn - C«ng ®o¹n 1: c«ng ®o¹n tiÕp nhËn vµ b¶o qu¶n nguyªn liÖu Quy tr×nh: khi nguyªn liÖu vÒ ®Õn nhµ m¸y,tiÕn hµnh kiÓm tra :®iÒu kiÖn vÖ sinh cña ph­¬ng tiÖn ,dông cô n¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn,hå s¬ nguyªn liÖu nhiÖt ®é b¶o qu¶n(yªu cÇu <5oc);thêi gian vËn chuyÓn ,chÊt l­îng c¶m quan d­ l­äng urª ,sau ®ã tiÕn hµnh c©n nguyªn liÖu vµ ®­a vµo s¬ chÕ. Nguyªn liÖu chØ ®­îc b¶o qu¶n l¹i khi kh«ng s¶n xuÊt kÞp hoÆc sè l­îng Ýt.NhiÖt ®é b¶o qu¶n <=4oc trong thêi gian kh«ng qu¸ 24 giê. -C«ng ®o¹n 2 : Xö lý Quy tr×nh: Sau khi tiÕp nhËn (hoÆc b¶o qu¶n) nguyªn liÖu mùc ®­îc bãc bá vá , rót ruét,c¾t ®Çu d­íi vßi n­íc ch¶y. Môc ®Ých: Nh»m lo¹i bá bít l­îng vi sinh vËt vµ nh÷ng phÇn mµ s¶n phÈm kh«ng ®¹t yªu cÇu. -C«ng ®o¹n 3: Röa 1 Quy tr×nh: sau khi xö lý b¸n thµnh phÈm ®­îc röa b»ng n­íc ®¸ l¹nh cã nhiÖt ®é <=5oc Môc ®Ých: Röa b»ng n­íc ®¸ l¹nh nh»m lo¹i bá l­îng vi sinh vËt trªn bÒ mÆt, lo¹i bá t¹p chÊt,h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña vi sinh vËt. -C«ng ®o¹n 4: Ph©n cì Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi ®­îc röa tiÕn hµnh, ph©n cì Muc ®Ých: nh»m ®¶m baá h¹ng lo¹i chÊt l­îng nh»m ®¶m b¶o yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶n ¸nh ®ùoc tÝnh trung thùc ®em l¹i uy tÝn cho c«ng ty. -C«ng ®o¹n 5: Röa 2 Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi Ph©n cì ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n röa ,röa trong n­íc ®¸ l¹nh nhiÖt ®é <= 5oc trong 2 bån n­íc,s¶n phÈm sau khi röa s¹ch ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n ph©n cç. Môc ®Ých: nh»m lo¹i bá t¹p chÊt lµm gi¶m l­îng vi sinh vËt b¸m trªn bÒ mÆt s¶n phÈm,®ång thêi h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña vi sinh vËt. -C«ng ®o¹n 6: c©n xÕp khu«n Quy tr×nh: s¶nm phÈm sau khi röa 2 tiÕn hµnh c©n vµ ®­a vµo xÕp khu«n. Môc ®Ých:nh»m ®¶m baá h¹ng lo¹i chÊt l­îng nh»m ®¶m b¶o yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶n ¸nh ®ùoc tÝnh trung thùc ®em l¹i uy tÝn cho c«ng ty. -C«ng ®o¹n 7: Chê ®«ng Quy tr×nh: s¶n phÈm nÕu kh«ng cÊp ®«ng kÞp thêi ph¶I ®­a vµo chê ®«ng Môc ®Ých:nh»m h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña vi sinh vËt ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm. -C«ng ®oan 8: CÊp ®«ng Quy tr×nh:s¶n phÈm sau khi xÕp khu«n(hoÆc chê ®«ng) ®­îc ®­a vµo c«ng ®o¹n cÊp ®«ng. Tr­íc khi ®­a c¸c khu«n t«m vµo tñ ph¶i cho ch¹y m¸y tr­íc ®Ó ®¹t nhiÖt ®é 0oc sau ®ã cho khu«n vµo ngay .NhiÖt ®é trung t©m Block t«m ®¹t –18oc trong thêi gian kh«ng qu¸ 4 giê th× qu¸ tr×nh ch¹y kÕt thóc. Môc ®Ých: nh»m k×m h·m vi sinh vËt ph¸t triÓn,b¶o ®¶m gi÷ chÊt l­îng s¸n phÈm trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n thµnh phÈm . -C«ng ®o¹n 9 : T¸ch khu«n m¹ b¨ng ®ãng tói PE Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi ®­îc cÊp ®«ng xong ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n t¸ch khu«n, m¹ b¨ng ®ãng tói PE. Môc ®Ých :nh»m t¹o cho s¶n phÈm cã líp b¨ng bao phñ bªn ngoµi t¨ng tÝnh them mü cho s¶n phÈm, h¹n chÕ sù ch¸y l¹nh cña s¶n phÈm. -C«ng ®o¹n 10: Dß kim lo¹i Quy tr×nh: s¶n phÈm sau khi m¹ b¨ng ®ãng tói PE ®­îc chuyÓn sang c«ng ®o¹n dß kim lo¹i Môc ®Ých:lo¹i trõ nh÷ng Block t«m cã m¶nh kim lo¹i kÝch th­íc >=2 mm cã thÓ g©y tæn th­¬ng cho hÖ tiªu ho¸ ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi sö dông. -C«ng ®o¹n 11: Bao gãi b¶o qu¶n Quy tr×nh: s¶n phÈm dß kim lo¹i xong ®­îc chuyÓn sang c«ng ®oan bao gãi carton, khi ®ãng thïng ph¶i ®ãng ®óng h¹ng,®óng chñng lo¹i kÝch cì vµ ph­¬ng thøc chÕ biÕn,s¶n phÈm ®­îc bá qu¶n trong kho l¹nh ë nhiÖt ®é –20 -+2oc Môc ®Ých:®Ó giö s¶n phÈm ®­îc l©u theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. II.3. HiÖn tr¹ng m«i tr­êng c«ng ty Qu¸ tr×nhchÕ biÕn T«m Mùc ®«ng l¹nh cña c«ng ty ®· t¹o ra mét l­îng th¶i cã møc ®é g©y « nhiÔm cao ®Æc biÖt lµ n­íc th¶i.Ta cã s¬ ®å cho qu¸ tr×nh chÕ biÕn sau : + Qu¸ tr×nh chÕ biÕn mùc : ChÕ biÕn Mùc S¶n phÈm 0,53 tÊn Mùc t­¬i(1 tÊn) ChÊt th¶i r¾n 0,43 tÊn N­íc(45m3) Dung dÞch Nacl 3%(1 m3)c N­íc th¶i chøa Chlorine,Nacl (*)Chlorine BOD: 0,04 tÊn + Qu¸ tr×nh chÕ biÕn t«m: ChÕ biÕn T«m T«m t­¬i(1 tÊn) ChÊt th¶i r¾n 0,43 tÊn N­íc(35m3) (*)Chlorine N­íc th¶i chøa Chlorine BOD: 0,05 tÊn S¶n phÈm 0,65 tÊn (*) :nång ®ä Chlorine sö dông trong chÕ biÕn: + Kh©u s¬ chÕ b¶o qu¶n: 50 ppm + Kh©u vÖ sinh dông cô nhµ x­ëng:100 ppm + Kh©u chÕ biÕn nguyªn liÖu:10 ppm II.3.1 N­íc th¶i Nguån n­íc th¶i cña c«ng ty bao gåm: + N­íc th¶i s¶n xuÊt + N­íc th¶i sinh ho¹t + N­íc m­a ch¶i trµn 1. N­íc th¶i s¶n xuÊt vµ n­íc th¶i sinh ho¹t : Víi s¶n l­îng lµ 6100 tÊn nguyªn liÖu/n¨m.Møc tiªu hao nguyªn liÖu th« cho 1 tÊn s¶n phÈm lµ 1,667 ® l­îng s¶n phÈm lµ 3660 tÊn/n¨m. L­îng th¶i trung b×nh 40 m3/tÊn s¶n phÈm. -Thêi gian lµm viÖc trong n¨m : NÕu chØ nghØ vµo ngµy Chñ NhËt th× sè ngµy nghØ lµ 50 ngµy +7 ngµy nghØ tÕt +3 ngµy lÔ, nh­ vËy thêi gian lµm viÖc cña c«ng ty lµ 305 ngµy/n¨m. Þ L­u luîng th¶i : Q=40*3660/305=480 m3/ngµy ®ªm B¶ng 3. c©n b»ng n­íc th¶i trong ngµy ®ªm(bæ qua l­îng n­íc thÊt tho¸t (bá qua l­îng n­íc do thÊt tho¸t bay h¬i ) §Çu vµo §Çu ra % N­íc cÊp vµo x­ëng chÕ biÕn 457,4 m3 N­íc th¶i chÕ biÕn 377,4 m3 78,6 N­íc dïng s¶n xuÊt ®¸ 22,6 m3 N­íc th¶i sinh ho¹t 80 m3 16,7 N­íc tan ._.®¸ 22,6 m3 4,7 L­îng n­íc th¶i sinh ho¹t ®­îc tÝnh nh­ sau : - Tiªu chuÈn dïng n­íc : 25 lit/ng­êi.ca [15 ] - HÖ sè kh«ng ®iÒu hoµ: 2 - Sè c¸n bé c«ng nh©n viªn: 800 ng­êi - Sè ca lµm viÖc: 2 ca/ngµy ® L­u l­îng n­íc th¶i sinh ho¹t lµ : 25*2*2*800=80 m3/ngµy L­îng n­íc ding s¶n xuÊt ®¸ cho 1 ngµy lµ 22,6 m3.Víi l­îng n­íc sö dông cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ 377,4 m3 B¶ng 4. chÊt l­îng n­íc th¶i cña c«ng ty nh­ sau: BOD5 (mg/l) COD (mg/l) TSS (mg/l) Tæng N (mg/l) Tæng P (mg/l) L­u l­îng (m3/ngµy) Dßng th¶i 1200 1600 294 79 27 480 TCVN – 6980-2001 40 70 50 - 10 2. N­íc m­a ch¶y trµn: Hµng n¨m l­îng n­íc m­a ch¶y trµn trung b×nh kho¶ng 280000 m3 vµ l­îng n­íc nµy thay ®æi theo mïa m­a N­íc m­a ch¶y trµn chøa r¸c,®Êt ®¸, r¸c, chÊt l¬ löng bÞ cuèn theo,nång ®é c¸c chÊt trong n­íc m­a ch¶y trµn nh­ sau: Nit¬ : 0,5-1,5 mg/l Phèt pho :0,004-0,003 mg/l COD :10-20 mg/l Tæng chÊt r¾n l¬ l÷ng :10-20 :mg/l L­îng n­íc m­a ch¶y trµn nµy ®­îc th¶i ra ngoµi mµ kh«ng cÇn qua hÖ thèng xö lÝ. HiÖn nay c«ng ty ®· cã hÖ thèng xö lÝ n­íc th¶i b»ng ph­¬ng ph¸p sinh häc.Tuy nhiªn víi quy m« s¶n xuÊt hiÖn nay cña c«ng ty th× hÖ thèng xö lÝ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n xuÊt. II.3.2 ChÊt th¶i r¾n : ChÊt th¶i r¾n cña c«ng ty bao gåm chÊt th¶i r¾n s¶n xuÊt vµ chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t. 1.ChÊt th¶i r¾n s¶n xuÊt :bao gåm vá t«m,®Çu t«m,mai mùc,v¶y c¸ x­¬ng c¸ ruét c¸… L­îng th¶i r¾n cña c«ng ty kho¶ng 2287,5 tÊn/n¨m,l­îng th¶i nµy ®­îc b¸n cho c«ng ty chÕ thøc ¨n gia sóc n»m c¹nh c«ng ty. Ngoµi ra cßn cã 1 l­îng th¶i kh¸c nh­ tói PE, hép carton d©y buéc s¶n phÈm.. chóng ®­îc thu gom vµ cho vµo xe r¸c c«ng céng hµng ngµy. 2. ChÊt th¶i r¾n sinh ho¹t: Bao gåm c¸c r¸c th¶i cña c«ng nh©n c¸c lo¹i giÊy tê… chóng ®­îc cho vµo xe r¸c c«ng céng hµng ngµy. II.3.3. KhÝ th¶i C¸c d¹ng khÝ th¶i cña c«ng ty nh­ sau : 1. Mïi tanh: sinh ra tõ mùc,t«m,c¸ nguyªn liÖu,mïi h«i tanh tõ n¬i chøa phÕ th¶i tõ cèng r·nh. Mïi ®Æc tr­ng cña Amin,c¸c h¬i cña qu¸ tr×nh ph©n hñy thèi r÷a nh­ H2S,NH3… 2. KhÝ Clo: sinh ra tõ qu¸ tr×nh khö trïng thiÕt bÞ dông cô,khö trïng nguyªn liÖu vµ vÖ sinh nhµ x­ëng. 3. KhÝ th¶i \: sinh ra tõ hÖ thèng lµm l¹nh : rß rØ khi n¹p ga NH3 hoÆc khi NH3 rß rØ khi hÖ thèng lµm l¹nh bÞ rß nøt. 4. TiÕng ån ,®é rung,nhiÖt :XuÊt hiÖn do c¸c thiÕt bÞ l¹nh h·m t¶i,m¸y næ,c¸c ®éng c¬,ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ do c«ng nh©n g©y ra. Ch­¬ng III C¸c gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu chÊt th¶i ViÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p lý cuèi ®­êng èng mÆc dï vÉn gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò trong xö lý m«i tr­êng nhanh ë mét møc ®é nµo ®ã,nh­ng c¸ch tiÕp cËn cña nã mang tÝnh bÞ ®éng. H¬n n­· xö lý cuèi ®­êng èng th­êng tèn nhiÒu chi phÝ ®Çu t­ vµ kh«ng thu håi l¹i ®­îc.v× vËy th­êng lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm. Cho ®Õn nay xö lý cuèi ®­êng èng vÉn lµ gi¶i ph¸p quen thuéc víi ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. Do vËy, kh¶ n¨ng tiªu ho¸ « nhiÔm cña m«i tr­êng nhËn chÊt th¶i gÇn nh­ bÞ qu¸ t¶i vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®· nhËn ra sù cÇn thiÕt ph¶i ®i ng­îc l¹i d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña hä vµ tõ ®ã xuÊt hiÖn kh¸i niÖm gi¶i ph¸p chñ ®éng ng¨n ngõa gi¶m thiÓu chÊt th¶i t¹i n¬i ph¸t sinh trong viÖc qu¶n lý chÊt th¶i. §ã lµ c¸ch tiÕp cËn gi¶m thiÓu chÊt th¶i hay lµ s¶n xuÊt s¹ch h¬n trong qu¶n lý m«i tr­êng c«ng nghiÖp thuû s¶n. III.1. Thùc hiÖn SXSH t¹i c«ng ty. III.1.1. Kh¸i niÖm SXSH. SXSH lµ mét sù ¸p dông liªn tôc chiÕn l­îc phßng ngõa tæng hîp ®èi víi c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ gi¶m rñi ro ®Õn con ng­êi vµ m«i tr­êng. §èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: SXSH bao gåm b¶o toµn nguyªn liÖu vµ n¨ng l­îng, lo¹i trõ c¸c nguyªn tè ®éc h¹i vµ gi¶m l­îng ®éc h¹i cña tÊt c¶ c¸c chÊt th¶i ngay t¹i nguån th¶i, vµ gi¶m c¸c chi phÝ kh¸c (nh©n c«ng……). §èi víi s¶n phÈm: SXSH bao gåm viÖc gi¶m c¸c ¶nh h­ëng tiªu cùc trong suèt chu kú sèng cña s¶n phÈm, tõ kh©u thiÕt kÕ ®Õn kh©u th¶i bá. §èi víi dÞch vô: SXSH ®­a c¸c yÕu tè vµo trong thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô. Môc tiªu cña SXSH lµ tr¸nh « nhiÔm b»ng c¸c sö dông tµi nguyªn, nguyªn vËt liÖu vµ n¨ng l­îng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. §iÒu nµy cã nghÜa lµ thay v× th¶i bá, th× sÏ cã thªm mét tû lÖ nguyªn liÖu n÷a ®­îc chuyÓn vµo thµnh phÈm. Mét sè kh¸i niÖm t­îng tù SXSH lµ: Gi¶m thiÓu chÊt th¶i. Phßng ngõa « nhiÔm. N¨ng suÊt xanh. VÒ c¬ b¶n, c¸c kh¸i niÖm nµy ®Òu gièng víi SXSH, ®Òu cã ý t­ëng lµ lµm cho c¸c doanh nghiÖp hiÖu qu¶ h¬n vµ Ýt « nhiÔm h¬n. C¸c gi¶i ph¸p vÒ SXSH cã thÓ lµ: Tr¸nh c¸c rß rØ, r¬i v·i trong qóa tr×nh vËn chuyÓn vµ s¶n xuÊt hay cßn gäi lµ kiÓm so¸t néi vi. §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tèi ­u tõ quan ®iÓm chÊt l­îng s¶n phÈm, s¶n l­îng, tiªu thô tµi nguyªn vµ l­îng chÊt th¶i t¹o ra. Tr¸nh sö dông c¸c nguyªn vËt liÖu ®éc h¹i b»ng c¸ch dïng c¸c nguyªn liÖu thay thÕ kh¸c. C¶i tiÕn thiÕt bÞ ®Ó c¶i thiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. L¾p ®Æt thiÕt bÞ s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. ThiÕt kÕ l¹i s¶n phÈm ®Ó cã thÓ gi¶m thiÓu l­îng tµi nguyªn tiªu thô. Cã thÓ nãi SXSH bao gåm tÊt c¶: qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, s¶n phÈm, dÞch vô vµ toµn bé c¸c t¸c ®éng cña chóng. Nã kiÓm soÊt c¶ chÊt th¶i nguy hiÓm, ®éc hay kh«ng ®éc th¶i vµo m«i tr­êng. Do ®ã SXSH ®ang lµ mét h­íng gi¶m thiÓu « nhiÔm, ®­îc c¸c nhµ m¸y, c«ng ty øng dông réng r·i, III.1.2.Lîi Ých cña SXSH vµ c¸ch tiÕp cËn víi nã. SXSH cã ý nghÜa ®èi víi tÊt c¶ c¸c c¬ së c«ng nghiÖp lín hay bÐ, tiªu thô nguyªn liÖu, n¨ng l­îng, n­íc nhiÒu hay Ýt. §Õn nay, hÇu hÕt doanh nghiÖp ®Òu cã tiÒm n¨ng gi¶m l­îng nguyªn liÖu tiªu thô tõ 10 – 1 5%. C¸c doanh nghiÖp khi ¸p dông SXSH lµ doanh nghiÖp ®· gi¶m thiÓu c¸c tæn thÊt nguyªn vËt liÖu vµ s¶n phÈm, do ®ã cã thÓ ®¹t s¶n l­îng cao h¬n, chÊt l­îng æn ®Þnh tæng thu nhËp kinh tÕ còng nh­ tÝnh c¹nh tranh cao h¬n. Tõ thùc tiÔn cho thÊy SXSH kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých vÒ kinh tÕ mµ cßn ®em l¹i c¶ lîi Ých vÒ m«i tr­êng. C¸c lîi Ých ®ã cã thÓ ®­îc tãm t¾t: C¶i thiÖn hiÖu suÊt s¶n xuÊt. Sö dông nguyªn liÖu, n­íc, n¨ng l­îng hiÖu qu¶. T¸i sö dông b¸n thµnh phÈm cã gi¸ trÞ. Gi¶m « nhiÔm. Gi¶m chi phÝ xö lý vµ th¶i bá c¸c chÊt r¾n, n­íc th¶i, khÝ th¶i. T¹o nªn hinh ¶nh míi vÒ m×nh tèt h¬n. C¶i thiÖn søc kh¶o nghÒ nghiÖp vµ an toan lao ®éng. ViÖc n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi tiªu dïng vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng ®· dÉn ®Õn sù bïng næ nhu cÇu s¶n phÈm xanh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, khi c¸c doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng nç lùc nhËn thøc vÒ SXSH, th× hä sÏ cã thÓ më ra ®­îc nhiÒu c¬ héi thÞ tr­êng míi vµ s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao h¬n vµ b¸n ra víi gi¸ cao h¬n. C¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn SXSH sÏ ®¸p øng nh­ c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng, vÝ dô nh­ ISO 14002 hay c¸c yªu cÇu cña thÞ tr­êng sinh th¸i. ViÖc nhËn thøc ra tÇm quan träng cña mét m«i tr­êng lµm viÖc s¹ch vµ an toµn ®ang ngµy mét gia t¨ng trong sè c¸c c«ng nh©n. B»ng c¸ch ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc thÝch hîp th«ng qua thùc hiÖn SXSH, cã thÓ lµm t¨ng ý thøc c¸n bé, ®ång thêi x©y dùng ý thøc kiÓm so¸t chÊt th¶i. C¸c ho¹t ®éng nh­ vËy sÏ gióp cho doanh nghiÖp t¨ng thªm tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. III.1.2. C¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý néi vi vµ c¶i tiÕn nhá III.2 C¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý néi vi vµ c¶i tiÕn nhá ®Ó gi¶m th¶i. III.3.1. C¶i tiÕn c«ng nghÖ s¶n xuÊt. (Thay ®æi hÖ thèng röa nguyªn liÖu trong kh©u chÕ biÕn) BÓ 1 BÓ 2 BÓ 3 Nguyªn liÖu vµo 1 Nguyªn liÖuvµo 2 Nguyªn liÖuvµo 3 N­íc vµo Nguyªn liÖu ra 1 Nguyªn liÖu ra 2 Nguyªn liÖu ra 3 N­íc ®i xö lý Víi c¸ch nµy cã thÓ tiÕt kiÖm tíi 50 -:-60 % l­îng n­íc sö dông vµ hiÖu qu¶ lµm s¹ch cao. *Ph©n tÝch tÝnh kh¶ thi ®èi víi C«ng Ty chÕ biÕn Thuû s¶n ®«ng l¹nh xuÊt khÈu Thanh Ho¸. L­îng n­íc sö dông lµ 40 m3/tÊn s¶n phÈm. Trong ®ã: N­íc dïng s¬ chÕ b¶o qu¶nchiÕm 20% t­¬ng ®­¬ng 8 m3/tÊn s¶n phÈm N­íc dïng chÕ biÕn chiÕm 40% t­¬ng ®­¬ng 16 m3/tÊn s¶n phÈm. N­íc dïng cho vÖ sinh thiÕt bÞ nhµ x­ëng chiÕm 40% t­¬ng ®­¬ng 16 m3/tÊn s¶n phÈm. Nh­ vËy khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy vµo s¶n xuÊt, coi tiÕt kiÖm ®­îc 50% l­îng n­íc dïng cho chÕ biÕn. =>Møc n­íc dïng cho chÕ biÕn : 8 m3/tÊn s¶n phÈm -Gi¸ n­íc cho s¶n xuÊt :8000 ®ång /m3 => chi phÝ n­íc cho chÕ biÕn tr­íc khi ¸p dông :16*8000=128000 ®ång/tÊn SP =>Chi phÝ n­íc sau khi ¸p dông :8*8000 =64000 dång/tÊn SP =>TiÕt kiÖm ®­îc 64000 ®ång/tÊn SP =>S¶n xuÊt 3660 tÊn SP/n¨m th× tiÕt kiÖm ®­îc 234.240.000 ®ång/n¨m Chi phÝ ®Çu t­ l¾p ®Æt 3 bÓ inox :40 triÖu =>Thêi gian hoµn vèn 2 th¸ng. II.3.2. Thay ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt (¸p dông c«ng nghÖ míi ) C«ng nghÖ s¶n xuÊt ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh l­îng th¶i ra m«i tr­êng ®ång thêi nã cßn ¶nh h­ëng tíi n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n. C«ng nghÖ s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ë ViÖt Nam nãi chung vµ ë c«ng ty chÕ biÕn thuû s¶n ®«ng l¹nh xuÊt khÈu Thanh Ho¸ nãi riªng hÇu hÕt lµ sö dông c«ng nghÖ cña NhËt B¶n vµ sö dông ®· l©u nªn hiÖn nay ®· l¹c hËu vµ t¹o ra l­îng chÊt th¶i lín,h¹n chÕ vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm,n¨ng suÊt lao ®éng ch­a cao … Qua nghiªn cøu Dù ¸n SEAQIP vÒ “D©y chuyÒn chÕ biÕn thuû s¶n kiÓu míi ” cho thÊy viÖc ¸p dông c«ng nghÖ míi c«ng nghÖ s¹ch vµo chÕ biÕn thuû s¶n ®«ng l¹nh kh«ng nh÷ng gi¶m thiÓu ®­îc mét l­îng th¶i rÊt lín mµ cßn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ,t¹o ra m«i tr­êng lµm viÖc tho¶i m¸i cho CN… D©y chuyÒn chÕ biÕn thuû s¶n kiÓu míi: Víi ý t­ëng tõ ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt s¹ch h¬n vÒ c¶i thiÖn ®iÌu kiÖn lµm viÖc cho c«ng nh©n trªn d©y chuyÒn chÕ biÕn,t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng,gi¶m chi phÝ n­íc s¶n xuÊt,thu gom phÕ liÖu hiÖu qu¶ v¸ t¹o thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý ®Þnh møc s¶n xuÊt ®Õn tõng c«ng nh©n.Cuèi th¸ng 5/2003,sau khi nhÊt trÝ vÒ viÖc l¾p ®Æt “ hÖ thèng d©y chuyÒn kiÓu míi ” gi÷a ban gi¸m ®èc c«ng ty chÕ biÕn Thuû s¶n Cam Ranh Seaprodex (CASEAFOOD )vµ dù ¸n SEAQIP-Bé Thuû s¶n,hÖ thèng b¨ng chuyÒn chÕ biÕn míi ®­a vµo l¾p ®Æt. HÖ thèng bao gåm 4 d©y chuyÒn,víi thiÕt kÕ 32 chç lµm viÖc(cã thÓ ®øng hoÆc ngåi khi lµm viÖc) cho mét d©y chuyÒn vµ mét hÖ thèng b¨ng t¶i cÊp nguyªn liÖu,b¨ng t¶i vËn chuyÓn b¸n thµnh phÈm.§©y lµ mét hÖ thèngliªn hoµn, cã thÓ sö dông chÕ biÕn cho c¸c mÆt hµng thuû s¶n ( T«m ,mùc, c¸…) víi kh¶ n¨ng chuyªn m«n ho¸ cao.C¸c c«ng ®o¹n tõ vËn chuyÓn nguyªn liÖu ®Õn s¬ chÕ b¸n thµnh phÈm ®­îc vËn hµnh trªn mét d©y chuyÒn liªn hoµn vµ liªn tôc.Nguyªn liÖu sau khi tiÕp nhËn ®­îc röa b»ng m¸y röa nguyªn liÖu,sau ®ã ®­îc b¨ng t¶I ®­a ®Õn mçi ®Çu cña mét d©y chuyÒn chÕ biÕn.T¹i mçi ®Çu cña d©y chuyÒn bè trÝ mét c«ng nh©n ®Þnh l­îng nguyªn liÖu vµ b¸n thµnh phÈm sau khi s¬ chÕ,nguyªn liÖu ®­îc chøa trong c¸c khay vu«ng mµu vµng, phÕ phÈm ®­îc chøa trong c¸c khay vu«ng mµu ®á. Mçi khay nguyªn liÖu kho¶ng 3 kg ®­îc vËn chuyÓn trªn b¨ng t¶i phÝa d­íi ®Õn tõng c«ng nh©n s¶n xuÊt,nguyªn liÖu chuyÓn ®Õn ®©u lµm hÕt ®Õn ®ã.B¸n thµnh phÈm vµ phÕ liÖu ®­îc vËn chuyÓn liªn tôc sau khi lµm xong. HiÖu qu¶ cña d©y chuyÒn: T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng: sau thêi gi¼n dông thö nghiÖm,®èi chiÕu nhËt ký s¶n xuÊt gi÷a bµn chÕ biÕn kiÓu cò vµ d©y chuyÒn chÕ biÕn kiÓu míi th× n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng ®¸ng kÓ. N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ n­íc tiªu thô: Kh«ng nh÷ng n©ng cao n¨ng suÊt mµ khi ¸p dông s¶n xuÊt trªn b¸n chÕ biÕn kiÓu míi chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc ®¶m b¶o, do thêi gian s¶n xuÊt ®­îc rót ng¾n,nguyªn liÖu ®­îc d­a ®Õn ®©u lµm hÕt ®Õn ®ã, b¸n thµnh phÈm sau khi s¬ chÕ ®­îc vËn chuyÓn ®Õn c¸c c«ng ®o¹n kh¸c kÞp thêi.Ngoµi raviÖc chi phÝ cho n­íc s¶n xuÊt gi¶m kh¸ nhiÒu sau khi sö dông bµn chÕ biÕn kiÓu míi,tû lÖ so s¸nh d©y chuyÒn kiÓu míi gi¶m d­îc trªn 25 % l­îng n­íc vµ ®¸ tiªu thô. Do Ýt tèn ®¸ cho viÖc b¶o qu¶n,thao t¸c s¬ chÕ nguyªn liÖu theo m« h×nh s¶n xuÊt s¹ch h¬n,kh«ng dïng vßi n­íc më trùc tiÕp.T­¬ng øng víi viÖc gi¶m tiªu thô n­íc vµ ®¸,cïng víi viÖc thu gom triÖt ®Ó chÊt th¶i r¾n,l­îng n­íc th¶i ra m«i tr­êng còng gi¶m ®¸ng kÓ,qua ®ã gi¶m ®­îc chi phÝ xö lý n­íc th¶i vµ gi¶m « nhiÔm m«i tr­êng. B¶ng 4.b¶ng so s¸nh hiÖu qu¶ sö dông n­íc vµ ®¸. KiÓu bµn chÕ biÕn Khèi l­îng dµnh cho 1 tÊn s¶n phÈm N­íc(m3) §¸ sö dông (kg ) KiÓu cò 19,84 426 KiÓu míi 13,22 284 TØ lÖ kiÓu cò/míi 1,50 1,50 HiÖu qu¶ chi phÝ ®èi víi T«m lÆt ®Çu + Chi phÝ ®Çu t­ cho 128 vÞ trÝ lµm viÖc :125000 USD + T¨ng lîi nhuËn tõ c¸c phÇn phô :23400 USD/n¨m + T¨ng läi nhuËn nhê t¨ng n¨ng suÊt :4200 USD/n¨m + T¨ng lîi nhuËn tõ t¨ng ®Þnh møc: 95100 USD/n¨m + Tæng lîi nhuËn phô thªm: 122700 USD/n¨m + Thêi gian hoµn vèn: 1 n¨m HiÖu qu¶ chi phÝ ®èi víi T«m bãc vá + Chi phÝ ®Çu t­ cho 128 vÞ trÝ lµm viÖc :125000 USD + T¨ng lîi nhuËn tõ c¸c phÇn phô :15500 USD/n¨m + T¨ng läi nhuËn nhê t¨ng n¨ng suÊt :2900 USD/n¨m + T¨ng lîi nhuËn tõ t¨ng ®Þnh møc: 142600 USD/n¨m + Tæng lîi nhuËn phô thªm: 161000 USD/n¨m + Thêi gian hoµn vèn: 5 th¸ng Nh­ vËy viÖc ¸p dông d©y chuyÒn chÕ biÕn thuû s¶n kiÓu míi vµo s¶n xuÊt t¹i c«ng ty chÕ biÕn Thuû s¶n ®«ng l¹nh xuÊt khÈu Thanh Ho¸ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p rÊt hiÖu qu¶ ®Ó gi¶m thiÓu chÊt th¶i t¹i c«ng ty. III.3.2 C¶i tiÕn trang thiÕt bÞ III.3.2.1. Thay sö dông thïng b¶o qu¶n nguyªn liÖu cho cã líp c¸ch nhiÖt. 1. C¬ së lùa chän gi¶i ph¸p. Tr­íc khi thùc hiÖn kÕ ho¹ch SXSH, C«ng ty sñ dông c¸c dông cô chøa b¶o qu¶n NL vµ BTP lµ c¸c bÓ x©y (6 bÓ cã dung tÝch mçi bÓ lµ kho¶ng 0,8 m3) vµ c¸c thïng t«n hai líp tù s¶n xuÊt (kho¶ng 5 chiÕc mçi lo¹i, dung tÝch chøa 0,5 ®Õn 1 m3) vµ thïng INOX ( 3 chiÕc, dung tÝch chøa 0,5 m3/chiÕc). Qua thùc tÕ sö dông, C«ng ty thÊy c¸c vËt dông chøa trªn kh«ng phï hîp vµ hiÖu qu¶ thÊp: do kh«ng gi÷ ®­îc nhiÖt tèt, nªn trong ngµy nÕu kh«ng s¶n xuÊt hÕt ph¶i tiÕn hµnh b¶o qu¶n l¹i (mçi lÇn b¶o qu¶n l¹i bæ sung 30% so víi l­îng ®¸ b¶o qu¶n ban ®Çu, ch­a kÓ tèn kÐm thªm chi phÝ xö lý n­íc th¶i do l­îng ®¸ nãi trªn tù ch¶y vµo trong dßng th¶i cña nhµ m¸y) vµ cø 4 g׬ ph¶i thùc hiÖn c«ng viÖc nµy. Bªn c¹nh ®ã, c¸c vËt chøa trªn kh«ng c¬ ®éng ( ®èi víi bª x©y), khã lµm vÖ sinh vµ cã hiÖn t­îng nhiÔm bÈn l¹i s¶n phÈm ( do l©u ngµy n­íc bÈn thÊm vµo cèt bÓ x©y hay vµo xèp c¸ch nhiÖt thÊm ng­îc l¹i qua lç thñng ë bÓ, thïng chøa). Trªn c¬ së cã thùc tÕ tham quan ë mét sè nhµ m¸y cïng ngµnh, cho thÊy c¸c thïng chøa do MALASIA s¶n xuÊt, thïng c¸ch nhiÖt lµm b»ng nhùa chuyªn dïng gi÷ nhiÖt tèt, cã nhiÒu lo¹i kÝch cì phï hîp víi viÖc b¶o qu¶n nguyªn liÖu vµ BTP ( dung tÝch chøa tõ 60 lÝt/chiÕc ®Õn 500 lÝt/chiÕc) cã ®é bÒn cao, ch¾c ch¾n, ®Æc biÖt thêi gian bæ sung ®¸ b¶o qu¶n trong ngµy kh«ng s¶n xuÊt hÕt lµ 8 giê/ lÇn ( do líp c¸ch nhiÖt cña c¸c thïng vµ n¾p thïng c¸ch nhiÖt ). 2.TiÖn Ých cña gi¶i ph¸p. -Thïng b¶o qu¶n gi÷ nhiÖt tèt h¬n c¸c bÓ x©y, thïng t«n 2 líp ( do cÊu t¹o vµ cã n¾p ®Ëy ) -> kÐo dµi thêi gian b¶o qu¶n bæ sung do ®ã tiÕt kiÖm l­îng ®¸ b¶o qu¶n. -DÔ vÖ sinh vµ cã tÝnh c¬ ®éng cao ( dung tÝch thïng nhiÒu lo¹i nªn rÊt linh ho¹t trong viÖc sù dông ). -§ñ søc chøa cÇn thiÕt khi l­îng nguyªn liÖu mua trong ngµy t¨ng h¬n møc b×nh th­êng. c) Lîi Ých kinh tÕ. ChØ tiªu so s¸nh hiÖu qu¶ Gi¶i ph¸p cò Gi¶i ph¸p míi S¶n l­îng mua NL b×nh qu©n (TNL/th¸ng) 510 510 L­îng n­íc ®¸ b¶o qu¶n (T n­íc ®¸/TNL) 7 7 Thêi gian bæ sung ®¸ trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n 4 giê 8 giê L­îng ®¸ mçi lÇn bæ sung (T ®¸/TNL) 7x30% =2,1 7x30% =2,1 L­îng NL cÇn b¶o qu¶n bæ sung 30%(T ) 153 153 L­îng ®¸ cÇn ®Ó b¶o qu¶n (T/n¨m) {(510 x7)+[24 x(153:4 x 0,3)] x12 =4 6144,8 [(510 x7)+(24 x(153:8 x 0,3)] x 12 = 44492,4 L­îng ®¸ tiÕt kiÖm ®­îc (T/n¨m) 46144,8 – 44492,4= 1652,4 TiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt ®¸ (VN§/n¨m) A=1652,4x 82.000 =135.496.800 Møc tiÕt kiÖm chi phÝ XLNT (VN§/n¨m) B = 1652,4x 7.613 =12.579.721 Lîi nhuËn thu ®­îc tõ l­îng ®¸ c©y d«i ra b¸n (VN§/n¨m)) C = 1652,4x (120.000 – 82.000) = 62.791.200 Chi phÝ ®Çu t­ (VN§) D = 370.776.324 Thêi gian hoµn vèn ( n¨m) D/(A+B+C)= 1,76 III.3.2.2. §Çu t­ l¾p ®Æt m¸y ®iÒu hoµ kh«ng khÝ cho c¸c phßng chÕ biÕn C¬ së lùa chän ph­¬ng ph¸p. §Æc thï riªng cã cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n lµ c«ng nh©n lµm viÖc trong phßng kÝn, s¶n phÈm ph¶i ®­îc gi÷ trong m«i tr­êng cã nhiÖt ®é thÝch hîp míi kh«ng bÞ ph©n huû ( th«ng th­êng nhiÖt ®é ph¶i ®­îc gi÷ trong m«i tr­êng kho¶ng +20 0C ®Õn +24 0C lµ phï hîp ), nh­ vËy so víi nhiÖt ®é trong phßng chÕ biÕn gi¶m kho¶ng –2 0C ®Õn –40C, ch­a kÓ nh÷ng nhµy nhiÖt ®é kh«ng khÝ ngoµi trêi t¨ng ®ét biÕn thÊt th­êng cña thêi tiÕt. Qua thùc tÕ s¶n xuÊt nhiÒu n¨m cho thÊy, trong khu vùc nhµ m¸y, thêi gian nhiÖt ®é kh«ng khÝ ngoµi trêi cao tõ 25 oC ®Õn >30 oC th­êng lµ 6 th¸ng/n¨m (tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10) vµ chiÕm kho¶ng 50% thêi gian lµm viÖc trong ngµy ( th­êng tõ 9 giê s¸ng ®Õn 16 giê hµng ngµy ). Trong nh÷ng thêi gian nãng nãi trªn, C«ng ty ®· ph¶i dïng gi¶i ph¸p t¹m thêi lµ dïng n­íc ®¸ c©y ®Ó gi¶m nhiÖt ®é phßng chÕ biÕn ( ®Ó nguyªn ®¸ c©y ®­a vµo trong gÇm bµn chÕ biÕn). Gi¶i ph¸p t¹m thêi nµy kh«ng kinh tÕ do: Lµm chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn: qua theo dâi thùc tÕ, mçi ngµy nhµ m¸y ph¶i dïng 1 tÊn n­íc ®¸ c©y vµo viÖc nµy, do ®ã lµm t¨ng chi phÝ n­íc ®¸ chÕ biÕn/TTP. Lµm t¨ng chi phÝ xö lý n­íc th¶i do l­îng ®¸ c©y dïng vµo viÖc nµy tan tù nhiªn. TiÖn Ých cña gi¶i ph¸p. - Gi¶m l­îng n­íc th¶i Kh«ng lµm t¨ng chi phÝ xö lý n­íc th¶i. Kh«ng lµm t¨ng chi phÝ chung n­íc ®¸ cho 1 tÊn Tp. H¹n chÕ s¶n phÈm háng vµ gi¶m tiªu hao do duy tr× ®­îc nhiÖt ®é phßng chÕ biÕn æn ®Þnh, §iÒu kiÖn lµm viÖc tèt, gãp phÇn n©ng cao søc khÎo c«ng nh©n. Dù tÝnh lîi Ých kinh tÕ. ChØ tiªu so s¸nh hiÖu qu¶ Gi¶i ph¸p cò Gi¶i ph¸p míi Møc s¶n l­îng n­íc ®¸ c©y dïng h¹ nhiÖt ®é phßng chÕ biÕn ­íc tÝnh b×nh qu©n (T ®¸/TTP) 0,7 S¶n l­îng SP s¶n xuÊt b×nh qu©n (TTP/th¸ng) 305 305 Chi phÝ n­íc ®¸ dïng h¹ nhiÖt ®é phßng chÕ biÕn (VN§/th¸ng) 305x 0,7 x 82000® x 50%=17.507.000 Chi phÝ xö lý n­íc th¶i cña n­íc ®¸ tan (VN§/ th¸ng) 305x 0,7 x 7.613® x 50%= 812.688 (1.462.838) Chi phÝ ®iÖn n¨ng cho 6 m¸y ®iÒu hoµ kh«ng khÝ (VN§/th¸ng) 3,52Kw x6 c¸i x 8h x 850® x 30ngµy x 50% = 2.154.240 Møc tiÕt kiÖm chi phÝ trong 1 n¨m (VN§/n¨m) (17.507.000+812.688)–2.154.240)x 6 th¸ng = 16.165.448 Lîi nhuËn thu ®­îc tõ l­îng ®¸ c©y d«i ra b¸n (VN§/n¨m) (305 x 0,7 x 50%) x (120.000 – 82.000) x 6 = 24.339.000 Chi phÝ ®Çu t­ (USD) 926 USD x 6c¸i =5556 Thêi gian hoµn vèn (n¨m) (5556x 17.000): (16.165.448+ 24.339.000) = 2,33 III.3.3. Tæng hîp hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gi¶i ph¸p kh¸c: ( ¸p dông cho mÆt hµng t«m ) Ph©n lo¹i Tªn gi¶i ph¸p §M tr­íc thùc hiÖn §M sau thùc hiÖn Møc tiÕt kiÖm (%/TTP) Lîi Ých /n¨m (VND) Nhãm gi¶i ph¸p tiÕt kiÖm n­íc X¸c ®Þnh l¹i chuÈn mùc n­íc trªn thïng chøa, dïng vßi mÒm dÉn n­íc tíi khu vùc chøa vµ cã van kho¸ ®Çu vßi mÒm, kiÓm tra b¶o d­ìng c¸c van vßi…… Thay ®æi c«ng nghÖ tõ chÕ biÕn ­ít sang chÕ biÕn kh« 23,72 m3/TTP 21,61 m3/TTP 8,9 %/TTP 10.788.732 III.4. Mét sè vÝ dô vÒ ¸p dông SXSH trong ngµnh CBTS Viªt Nam I. C«ng ty Camimex (Cµ Mau). Ph¸t triÓn ®­îc 233 c¬ héi SXSH. §Õn nay ®· thùc hiÖn 140 gi¶i ph¸p. Tæng sè tiÒn tiÕt kÞªm ®­îc lµ 1,4 tû ®ång. Dïng m¸y b¬m ¸p lùc phun thuèc Chlorine gi¸m s¸t c«ng nh©n phun thuèc ®óng ®Þnh l­îng. L­îng tiÕt kiÖm: 39.812.500 ®ång/n¨m. Lîi Ých m«i tr­êng: Gi¶m 1.137,5 kg Chlorine ®éc h¹i vµo m«i tr­êng/n¨m. M«i tr­êng lao ®éng cña c«ng nh©n Ýt ®éc h¹i h¬n. Bè trÝ ¸nh s¸ng hîp lý c¸c khu SX, t¾t ®Ìn khi c«ng nh©n di nghØ gi÷a ca: L­îng tiÕt kiÖm: 44.463.200 ®ång/ n¨m. Lîi Ých m«i tr­êng: gi¶m l­îng khÝ th¶i ®éc h¹i ra m«i tr­êng ngoµi khi ph¶i sö dông m¸y ph¸t ®Ó cÊp ®iÖn. Thu gom CTR trong c¹o xÎ t«m xó PTO: L­îng tiÕt kiÖm: 7.189.000 ®ång/ n¨m. Lîi Ých m«i tr­êng: Gi¶m 8.840 kg chÊt th¶i h÷u c¬ ®i vµo trong dßng th¶i/n¨m. TiÕt kiÖm nguån n­íc sö dông. Quy ®inh vµ gi¸m s¸t thao t¸c röa cho CN röa t«m: L­îng tiÕt kiÖm: 19.968.000 ®ång/n¨m. Lîi Ých m«i tr­êng: Gi¶m 1.664 m3 n­íc th¶i chøa chÊt h÷u c¬ cao ®i vµo dßng th¶i. TiÕt kiÖm nguån n­íc s¹ch sö dông. Quy ®Þnh vµ gi¸m s¸t viÖc sö dông n­íc vµ ®¸ xay trong b¶o qu¶n BTP: L­îng tiÕt kiÖm:78.000.000 ®ång/n¨m. Lîi Ých m«i tr­êng: Gi¶m l­îng n­íc th¶i vµo m«i tr­êng. Gi¸n tiÕp gi¶m « nhiÔm kh«ng khÝ do viªc sö dông m¸y ph¸t trong s¶n xuÊt. Sö dông thiÕt bÞ vÖ sinh chuyªn dông thay cho èng nhùa mÒm trong vÖ sinh: Chi phÝ ®Çu t­: 37.000.000 ®ång. L­îng tiÕt kiÖm: 66.550.000 ®ång/n¨m. Thêi gian hoµn vèn: 0,55 n¨m. Thay thÕ hÖ thèng èng cÊp n­íc ®· bÞ rß rØ, qu¶n lý chÆt chÏ viÖc sö dông n­íc trong chÕ biÕn: Chi phÝ ®Çu t­: 136.400.000 ®ång L­îng tiÕt kiÖm: 75.800.000 ®ång/n¨m. Thêi gian hoµn vèn: 1,79 n¨m. II. C«ng ty Soseafood (HuÕ). §· ph¸t triÓn ®­îc: 79 c¬ héi. Sè gi¶i ph¸p ®· thùc hiÖn lµ: 69. Tæng tiÕt kiÖm: 529 triÖu ®ång, trong ®ã: TiÕt kiÖm n­íc:23,6%. TiÕt kiÖm ®¸: 30%. TiÕt kiÖm ®iÖn: 45,8%. Gi¶m thiÓu t¶i l­îng « nhiÔm ra m«i tr­êng. COD: 23%. BOD5: 44%. Sö dông thïng nhùa hai líp, cã n¾p ®Ëy ®Ó b¶o qu¶n nguyªn liÖu: Chi phÝ ®Çu t­: 234.300.000 ®ång. Møc tiÕt kiÖm: 117.480.000 ®ång/n¨m. Thêi gian hoµn vèn: 2 n¨m. Lîi Ých vÒ m«i tr­êng: Gi¶m l­îng n­íc th¶i chøa chÊt h÷u c¬ cao vµo m«i tr­êng. TËn dông n­íc Chlorine röa dông cô vµ vÖ sinh bµn ®Ó röa sµn: Chi phÝ ®Çu t­: 0 ®ång. Møc tiÕt kiÖm: 4.600.000 ®ång/n¨m. Lîi Ých m«i tr­êng: Gi¶m l­îng n­íc th¶i chøa chlorine vµo m«i tr­êng. Gi¶m chlorine th¶i ra m«i tr­êng/n¨m. §¶m b¶o søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng. KiÓm chøng tÇn suÊt thay n­íc vµ quy ®Þnh/gi¸m s¸t tÇn suÊt thay n­íc cho c¸c c«ng ®o¹n röa: Chi phÝ ®Çu t­: 0 ®ång. Møc tiÕt kiÖm: 142.000.000 ®ång /n¨m Lîi Ých m«i tr­êng: Gi¶m l­îng n­íc th¶i chøa chÊt h÷u c¬ cao vµo m«i tr­êng III. XN chÕ biÕn thùc phÈm XK T©n ThuËn. TiÕt kiÖm n­íc nhê ®Çu t­ hÖ thèng n­íc cã ¸p lùc Tæng ®Çu t­: 15 triÖu ®ång. L­îng tiÕt kiÖm: 15m3/ngµy. TØ lÖ tiÕt kiÖm: 6%. TiÒn tiÕt kiÖm: 2,4 triÖu ®ång/th¸ng. Thêi gian hoµn vèn: 0,5 n¨m. IV. XN §«ng l¹nh – C«ng ty SEASPIMEX. C¶i thiÖn quy tr×nh ®Çu t­ röa s¶n phÈm vµ ®Þnh tÇn suÊt thay n­íc röa Chi phÝ ®Çu t­: 600.000 ®ång. L­îng n­íc tiÕt kiÖm ®­îc: 3,4m3/TNL. TØ lÖ tiÕt kiÖm: 35%. TiÒn tiÕt kiÖm: 21.760.000 ®ång/n¨m. Thêi gian hoµn vèn: 0,03 n¨m. G¾n thªm van ë ®Çu èng nhùa mÒm, thay n­íc cã ®­êng kÝnh nhá h¬n: Chi phÝ ®Çu t­: 1.900.000 ®ång. L­îng n­íc tiÕt kiÖm ®­îc: 4,3 m3/TNL. TØ lÖ tiÕt kiÖm: 22%. TiÒn tiÕt kiÖm: 27.520.000 ®ång/n¨m. Thêi gian hoµn vèn: 0,07 n¨m. PhÇn II tÝnh to¸n thiÕt kÕ c«ng nghÖ xö lý n­íc th¶i I .Tæng quan vÒ c¸c ph­¬g ph¸p xö lý nuíc th¶i Coù nhieàu phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi, chuùng ñöôïc phaân loaïi thaønh caùc nhoùm nhö sau: Xöû lyù sô boä: Nhaèm xöû lyù sô boä nöôùc thaûi, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc böôùc xöû lyù tieáp theo. Xöû lyù baäc 1: Bao goàm nhoùm caùc phöông phaùp xöû lyù hoùa hoïc, hoùa lyù, vaät lyù ñeå xöû lyù caùc taùc nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhö pH, chaát raén lô löûng, daàu môõ, ñoä ñuïc vaø ñoä maøu, kim loaïi naëng vaø caû BOD, COD. Xöû lyù baäc 2 : Bao goàm caùc phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc nhaèm laøm giaûm noàng ñoä chaát höõu cô hoøa tan trong nöôùc thaûi, caùc phöông phaùp ñoù ñöôïc phaân loaïi thaønh nhoùm caùc phöông phaùp xöû lyù vôùi vi khuaån hieáu khí vaø nhoùm caùc phöông phaùp xöû lyù vôùi vi khuaån kî khí hoaëc chuùng ñöôïc phaân loaïi thaønh nhoùm caùc phöông phaùp xöû lyù vôùi vi khuaån soáng lô löûng, nhoùm phöông phaùp xöû lyù vôùi vi khuaån soáng baùm coá ñònh vaø nhoùm caùc phöông phaùp keát hôïp caû 2 loaïi vi khuaån noùi treân trong cuøng moät heä xöû lyù. Xöû lyù baäc 3: Bao goàm caùc phöông phaùp xöû lyù hoùa lyù, ñöôïc thöïc hieän sau khi ñaõ qua xöû lyù baäc 2 nhaèm naâng cao hieäu quaû xöû lyù nöôùc thaûi. Baûng5. Phaân loaïi caùc quaù trình vaø phöông phaùp xöû lyù . BAÄC XÖÛ LYÙ QUAÙ TRÌNH XÖÛ LYÙ Sô boä Saøng loïc, laéng caùt, caân baèng, löu chöùa, taùch daàu Baäc 1 Phöông phaùp hoùa hoïc Trung hoøa, phaûn öùng hoùa hoïc, keo tuï Phöông phaùp vaät lyù Tuyeån noåi, laéng, loïc Baäc 2 Chaát höõu cô hoøa tan Buøn hoaït tính, hoà laøm thoaùng, möông oxy hoùa, beå loïc sinh hoïc, R.B.C, hoà oån ñònh, hoà kî khí, A.F, U.A.S.B Chaát lô löûng Laéng Baäc 3 Keo tuï vaø laéng, loïc, haáp thuï, haáp phuï, trao ñoåi ion Xöû lyù buøn Phaân huûy kî khí, neùn, loïc chaân khoâng, ly taâm, saân phôi buøn Tieâu buøn Thieâu ñoát, laáp ñaát, saûn xuaát phaân boùn. Ghi chuù : R.B.C : Thieát bò tieáp xuùc sinh hoïc ñoäng (Rotating Biological Contactors) A.F : Beå loïc kî khí (Anaerobic Filter) U.A.S.B. : Beå xöû lyù kî khí vôùi doøng chaûy ngöôïc qua lôùp buøn ñeäm ( Upflow Anaerobic Sludge Blanket) Tính chaát chung cuûa nöôùc thaûi ñöa vaøo xöû lyù N­íc th¶i CBTS cã chøa nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬ cao ph©n tö cã nguån gèc tõ ®éng vËt nh­: protit, lipit, axit amin tù do, hîp chÊt h÷u c¬ cã chøa nit¬…tån t¹i trong n­íc ë d¹ng keo, ph©n t¸n mÞn kh«ng tan nªn cã ®é mµu vµ ®é ®ôc cao vµ dÏ bÞ ph©n huû bëi c¸c t¸c nh©n sinh häc Nång ®é c¸c chÊt « nhiÔm trong n­íc th¶i CBTS th­êng kh«ng æn ®Þnh phô thuéc rÊt nhiÒu vµo d¹ng nguyªn liÖu sö dông, tr×nh ®é c«ng nghÖ, nhu cÇu dïng n­íc còng nh­ ®Æc ®iÓm riªng cña tõng c¬ së s¶n xuÊt. Do nguyªn liÖu thuû s¶n chøa nhiÒu lo¹i enzim cã ho¹t tÝnh xóc t¸c sinh häc rÊt m¹nh nªn c¸c hîp chÊt h÷u c¬ rÊt dÔ bÞ ph©n huû t¹o thµnh c¸c s¶n phÈm g©y mïi khã chÞu, ®éc h¹i tõ nhÑ ®Õn rÊt nÆng theo chñng lo¹i, tÝnh chÊt nguyªn liÖu. N­íc th¶i tõ chÕ biÕn t«m, mùc vµ b¹ch tuéc cã mïi rÊt m¹nh. Trong thµnh phÇn n­íc th¶i, c¸c chÊt l¬ löng, kh«ng tan vµ rÊt dÔ l¾ng bao gåm c¸c chÊt kho¸ng v« c¬ (®Êt, c¸t, s¹n) vµ c¸c m¶nh vôn chøa thÞt, x­¬ng, v©y, v¶y…tËp trung chñ yÕu ë kh©u tiÕp nhËn vµ c«ng ®o¹n xö lý nguyªn liÖu. C¸c chÊt h÷u c¬ ë d¹ng keo vµ ph©n t¸n mÞn cã nhiÒu trong qu¸ tr×nh röa khi xö lý nguyªn liÖu vµ tr­íc khi xÕp khu«n, cÊp ®«ng, vÝ dô nh­: mµu, c¸c chÊt dÞch, thÞt, mì, c¸c chÊt nhên…C¸c chÊt h÷u c¬ ë d¹ng nµy rÊt khã l¾ng vµ lµ yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn ®é mµu cña n­íc th¶i. Löu löôïng nöôùc thaûi caàn phaûi xöû lyù haøng ngaøy laø 840 m3/ng.ñ, töông löu löôïng trung bình laø 35 m3/giôø. Yeâu caàu thaønh phaàn, tính chaát nöôùc thaûi sau xöû lyù Theo caùc thoâng soá ñaàu vaøo nhö treân, nöôùc thaûi sau khi qua Traïm xöû lyù caàn phaûi ñaït tieâu chuaån thaûi ra nguoàn nöôùc theo coät F2 vôùi Q < 50 m3/s cuûa Tieâu chuaån Vieät Nam TCVN 6980 : 2001 (töông ñöông loaïi A theo Baûng 2.2 – Giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi coâng nghieäp thaûi vaøo khu vöïc nöôùc soâng duøng cho muïc ñích caáp nöôùc sinh hoaït. Baûng 6. TCVN 6980 : 2001 Thoâng soá Q > 200 m3/s Q = 50 ¸ 200 m3/s Q < 50 m3/s F1 F2 F3 F1 F2 F3 F1 F2 F3 1. Maøu, Co – Pt ôû pH = 7 20 20 20 20 20 20 20 20 20 2. Muøi, caûm quan Khoâng coù Muøi khoù chòu Khoâng coù Muøi khoù chòu Khoâng coù Muøi Khoù chòu Khoâng coù Muøi khoù chòu Khoâng coù Muøi khoù chòu Khoâng coù Muøi khoù chòu Khoâng coù Muøi khoù chòu Khoâng coù Muøi khoù chòu Khoâng coù Muøi khoù chòu 3. BOD5 (20OC), mg/l 40 35 35 30 25 25 20 20 20 4. COD, mg/l 70 60 60 60 50 50 50 40 40 5. Toång chaát raén lô löûng, mg/l 50 45 45 45 40 40 40 30 30 6. Arsen, As, mg/l 0.2 0.2 0.2 0.15 0.15 0.15 0.1 0.05 0.05 7. Chì, Pb, mg/l 0.1 0.1 0.1 0.08 0.08 0.08 0.06 0.06 0.06 8. Daàu môõ khoaùng, mg/l 5 5 5 5 5 5 5 5 5 9. Daàu môõ ñoäng thöïc vaät, mg/l 20 20 20 10 10 10 5 5 5 10. Ñoàng, Cu, mg/l 0.4 0.4 0.4 0.3 0.3 0.3 0.2 0.2 0.2 11. Keõm, Zn, mg/l 1 1 1 0.7 0.7 0.7 0.5 0.5 0.5 12. Phospho toång soá, mg/l 10 10 10 6 6 6 4 4 4 13. Clorua, Cl-, mg/l 600 600 600 600 600 600 600 600 600 14. Coliform, MPN/100 ml 3000 3000 3000 3000 3000 3000 3000 3000 3000 Chuù thích: Q laø löu löôïng soâng, m3/s; F laø thaûi löôïng, m3/ngaøy (24 giôø); F1 töø 50 m3/ngaøy ñeán döôùi 500 m3/ngaøy; F2 töø 500 m3/ngaøy ñeán döôùi 5000 m3/ngaøy; F3 baèng hoaëc lôùn hôn 5000 m3/ngaøy. Nhö vaäy, yeâu caàu heä thoáng xöû lyù phaûi loaïi boû ñöôïc 97% BOD5, 96% COD, 83% chaát raén lô löûng, 63% phospho toång soá. ÑEÀ XUAÁT PHÖÔNG AÙN XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI II.1 Ph©n tÝch lùa chän c«ng nghÖ xö lý C¸c ph­¬ng ph¸p, d©y chuyÒn c«ng nghÖ vµ c¸c c«ng tr×nh xö lý n­íc th¶i ph¶i ®­îc lùa chän trªn c¸c c¬ së sau: Qui m« ( c«ng suÊt) vµ ®Æc ®iÓm ®èi t­îng tho¸t n­íc ( l­u vùc ph©n t¸n cña khu ®« thÞ, khu d©n c­...) Møc ®é vµ c¸c giai ®o¹n xö lý n­íc th¶i cÇn thiÕt §iÒu kiÖn tù nhiªn cña khu vùc: ®Æc ®iÓm khÝ hËu, thêi tiÕt, ®Þa h×nh, ®Þa chÊt thñy v¨n. §iÒu kiÖn cung cÊp nguyªn vËt liÖu ®Ó xö lý Kh¶ n¨ng xö dông n­íc th¶i cho c¸c môc ®Ých kinh tÕ t¹i ®Þa ph­¬ng (nu«i c¸, t­íi ruéng, gi÷ mùc n­íc t¹o c¶nh quan ®« thÞ) DiÖn tÝch vµ vÞ trÝ ®Êt ®ai sö dông ®Ó x©y dùng tr¹m xö lý n­íc th¶i Nguån tµi chÝnh vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c C¸c ph­¬ng ph¸p xö lý n­íc th¶i cã thÓ ®­îc sö dông: Xö lý n­íc th¶i b»ng ph­¬ng ph¸p c¬ häc: Sö dông c¸c lo¹i thiÕt bÞ nh­ song ch¾n r¸c, bÓ l¾ng , bÓ ®iÒu hoµ ... ®Ó xö lý n­íc th¶i. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy chØ cã thÓ xö lý c¸c chÊt ph©n t¸n th«, c¸c cÆn l¬ löng cã kÝch th­íc lín, trung b×nh hiÖu suÊt khö Nit¬ rÊt thÊp. Do vËy ph­¬ng ph¸p nµy th­êng dïng ®Ó xö lý s¬ bé n­íc th¶i Xö lý n­íc th¶i b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc: Sö dông ho¸ chÊt ®Ó xö lý n­íc th¶i nh­ ho¸ chÊt keo tô, hÊp phô, chÊt khö trïng, oxi ho¸. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy cã hiÖu qu¶ khö BOD, COD víi n­íc th¶i chøa c¸c chÊt cã thÓ ph©n huû sinh häc kh«ng cao, nÕu sö dông ®éc lËp th× rÊt tèn kÐm, gi¸ thµnh xö lý cao. Xö lý n­íc th¶i b»ng ph­¬ng ph¸p sinh häc: + Ph­¬ng ph¸p sinh häc kÞ khÝ: lµ qu¸ tr×nh xö lý dùa trªn c¬ së ph©n huû c¸c chÊt h÷u c¬ gi÷ l¹i trong c«ng tr×nh nhê sù lªn men kÞ khÝ. Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp cho n­íc th¶i cã BOD, COD cao + Ph­¬ng ph¸p sinh häc hiÕu khÝ: qu¸ tr×nh xö lý n­íc th¶i dùa trªn sù oxi ho¸ c¸c chÊt h÷u c¬ trong nuíc th¶i nhê oxi tù do hoµ tan hoÆc cÊp khÝ b»ng thiÕt bÞ ( Xö lý n­íc th¶i trong ®iÒu kiÖn nh©n t¹o) Xö lý n­íc th¶i b»ng ph­ong ph¸p hçn hîp: lµ viÖc kÕt hîp c¶ xö lý c¬ häc, ho¸ häc vµ sinh häc trong c«ng tr×nh xö lý. Víi thµnh phÇn n­íc th¶i nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n víi c¸c tÝnh chÊt vµ thµnh phÇn nh­ ®· tr×nh bµy ta thÊy sö dông ph­¬ng ph¸p hiÕu khÝ lµ thÝch hîp nhÊt bëi n­íc th¶i chøa nhiÒu chÊt h÷u c¬ cã kh¶ n¨ng ph©n huû b»ng sinh häc, thÝch hîp cho viÖc xö lý sinh häc b»ng bïn ho¹t tÝnh. C«ng tr×nh xö lý n­íc th¶i ._.