Giải pháp xây dựng chiến lược cạnh tranh của các Ngân hàng Thương mại Cổ phần trên địa bàn TP.HCM

1 MÔÛ ÑAÀU Lyù do nghieân cöùu Chính saùch Ñoåi Môùi cuûa Ñaûng Coäng saûn vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ taïo ra nhöõng thaønh quaû raát ñaùng khích leä trong vieäc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc trong hôn moät thaäp kyû qua. Möùc taêng tröôûng GDP trong nhieàu naêm lieân tuïc ñaït ñöôïc ôû möùc khaù cao so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø caû treân bình dieän theá giôùi chính laø keát quaû toång hôïp töø söï taêng tröôûng maïnh meõ cuûa caùc khu vöïc, ngaønh ngheà kinh teá khaùc nhau, trong ñoù coù ngaønh ngaân haøng. Cuøng vôùi söï ra ñôøi cuûa caùc Phaùp leänh Ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø Phaùp Leänh veà caùc Toå chöùc Tín duïng (1990) vaø sau naày laø Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø Luaät caùc Toå chöùc Tín duïng (1997), cho ñeán nay, heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån nhanh choùng, töøng böôùc hieän ñaïi hoùa coâng ngheä, naâng cao qui moâ hoaït ñoäng, cung öùng ngaøy caønh nhieàu hôn caùc saûn phaåm, dòch vuï cho ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi. Tuy nhieân, trong quaù trình phaùt trieån, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam cuõng ñaõ boäc loä nhieàu khieám khuyeát, yeáu keùm noäi taïi cuûa mình. Caùc vaàn ñeà nhö naêng löïc, trình ñoä quaûn lyù coøn nhieàu haïn cheá; ñoäi nguõ nhaân söï coøn chöa tinh thoâng; qui moâ hoaït ñoäng nhoû beù; caùc yeáu keùm trong quaûn trò ruûi ro, tình traïng nôï xaáu, nôï khoù ñoøi keùo daøi trong nhieàu naêm,… chính laø nhöõng thaùch thöùc raát quan troïng cho heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän nay vaø trong töông lai. Ñaëc bieät, ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam noùi chung vaø caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn noùi rieâng caàn phaûi ñöôïc nhanh choùng cuûng coá, xaây döïng ña daïng veà hình thöùc, hoaït ñoäng an toaøn, hieäu quaû, coù khaû naêng huy ñoäng toát hôn caùc nguoàn löïc vaø môû 2 roäng ñaàu tö, ñaùp öùng nhu caàu coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Laø moät heä thoáng ngaân haøng non treû, beân caïnh caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ñaàu ñaøn, töông ñoái lôùn maïnh, giaøu kinh nghieäm treân thöông tröôøng; caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vôùi maïng löôùi toaøn caàu vaø tieàm löïc taøi chaùnh maïnh meõ, caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñang ñöùng tröôùc nhieàu thaùch thöùc trong quaù trình hoäi nhaäp, ñaëc bieät trong boái caûnh lòch trình ñaõ cam keát trong Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät-Myõ vaø loä trình chuaån bò gia nhaäp WTO. Do ñoù, vieäc phaân tích, xaùc ñònh vò theá caïnh tranh hieän nay; ñònh höôùng xaây döïng moät chieán löôïc caïnh tranh chung, ñeå töø ñoù, xaùc ñònh caùc giaûi phaùp cho vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh ñoù cho caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn laø moät söï caàn thieát taát yeáu vaø coù vai troø quyeát ñònh ñeán thaønh baïi cuûa caùc ngaân haøng naày. Ñoù laø lyù do maø NCS choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh” laøm luaän aùn tieán só kinh teá. Luaän ñeà xuaát phaùt Quaûn trò chieán löôïc bao goàm ba quaù trình cô baûn sau ñaây: xaây döïng chieán löôïc, thöïc thi chieán löôïc vaø ñaùnh giaù chieán löôïc. ÔÛ ñaây, nhö phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän aùn seõ chæ ôû phaàn döôùi ñaây, chuùng ta chæ baøn veà xaây döïng chieán löôïc. Ñeå tieáp tuïc, chuùng toâi xin trích daãn ñònh nghóa veà xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh trích töø quyeån Chieán löôïc caïnh tranh cuûa Giaùo sö Micheal Porter [38, tr.15]: “Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh chính laø ñeå xaây döïng moät moâ hình toång theå veà vieäc doanh nghieäp seõ caïnh tranh nhö theá naøo, muïc tieâu cuûa doanh nghieäp laø gì, vaø nhöõng chính saùch naøo caàn coù ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu ñoù”. 3 Chieán löôïc xuaát phaùt töø caùc caïnh tranh treân thöông tröôøng. Vieäc xaây döïng chieán löôïc ñöôïc döïa treân cô sôû phaân tích hieän traïng vaø xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Giaûi phaùp laø caùc caùch thöùc toå chöùc, quaûn trò ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa chieán löôïc ñaõ ñöôïc xaây döïng. Do ñoù, vò theá caïnh tranh, muïc tieâu chieán löôïc vaø caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc laø ba phaïm truø cô baûn cuûa quaù trình xaây döïng chieán löôïc. Vieäc xaùc ñònh caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh, trong moät chuøng möïc naøo ñoù, coù theå ñöôïc xem nhö caùc giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho doanh nghieäp. Nhöng khoâng chæ coù theá, bôûi leõ, caùc giaûi phaùp caïnh tranh ñoù khoâng theå ñöôïc ñeà nghò moät caùch chung chung, voâ phöông höôùng maø traùi laïi, phaûi ñöôïc ñaët trong moái lieân heä lieân hoaøn giöõa ba phaïm truø cô baûn neâu treân, ngay trong tieán trình xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh, vaø ñeå coù theå ñöôïc thöïc hieän trong giai ñoaïn keá tieáp laø trieån khai thöïc hieän chieán löôïc. Do ñoù, caùc giaûi phaùp ñoù chính laø caùc giaûi phaùp trong vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh; caùc giaûi phaùp ñeå xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh; hoaëc coù theå noùi goïn hôn, caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh. Ñoù chính laø luaän ñeà xuaát phaùt cuûa luaän aùn naày. Muïc tieâu cuûa vieäc nghieân cöùu Töø lyù do nghieân cöuù vaø luaän ñeà xuaát phaùt treân, caùc muïc tieâu cuûa vieäc nghieân cöùu seõ laø: Veà maët lyù luaän, luaän aùn seõ coá gaéng heä thoáng hoùa caùc cô sôû lyù thuyeát veà caïnh tranh, chieán löôïc caïnh tranh, caùc ñieàu kieän taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng, naêng löïc caïnh tranh, phöông thöùc xaùc ñònh vò theá caïnh tranh vaø vieäc öùng duïng caùc moâ hình vaøo vieäc phaân tích, ñònh höôùng vaø xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh chung cho caùc ngaân haøng thöông maïi. Cô sôû lyù thuyeát maø NCS söû duïng seõ döïa vaøo caùc taùc giaû khaùc nhau, nhöng taäp trung nhaát laø caùc lyù thuyeát veà lôïi theá caïnh tranh vaø chieán löôïc caïnh tranh cuûa Giaùo sö Micheal Porter. 4 Veà phöông dieän thöïc tieãn, treân cô sôû caùc moâ hình lyù thuyeát ñaõ ñöôïc ñuùc keát, luaän aùn seõ taäp trung phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå coù theå laäp ra moät ma traän phaân tích TOWS, cô sôû ñeå coù theå xaùc ñònh vò theá caïnh tranh vaø ñònh höôùng chieán löôïc caïnh tranh chung, ñeå töø ñoù, xaùc ñònh caùc giaûi phaùp caên baûn cho vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh chung ñoù. Caùc noäi dung nghieân cöùu Xuaát phaùt töø muïc tieâu nghieân cöùu treân, caùc noäi dung nghieân cöùu chuû yeáu seõ laø: - Ñaùnh giaù toång quan veà hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Hoäi nhaäp trong ngaønh taøi chaùnh-ngaân haøng: cô hoäi vaø thaùch thöùc cho caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. - Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät-Myõ vaø loä trình hoäi nhaäp töø nay cho ñeán naêm 2010. - Caùc nghieân cöùu treân theá giôùi veà caïnh tranh ngaân haøng. - Phaân tích toång quan caùc löïc löôïng caïnh tranh hieän nay cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn. - Luaän cöù veà caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Khung nghieân cöùu Töø luaän ñeà xuaát phaùt vaø caùc muïc tieâu, noäi dung nghieân cöùu, luaän aùn coù theå ñöôïc thöïc hieän qua khung nghieân cöuù sau ñaây (Hình 0.1). Khung nghieân cöùu ñoù coù theå ñöôïc dieãn ñaït qua vieäc traû lôøi caùc chi tieát xung quanh 3 caâu hoûi sau ñaây: 1) Chuùng ta ñang ôû ñaâu? Æ XAÙC ÑÒNH VÒ THEÁ CAÏNH TRANH 5 2) Chuùng ta muoán ñi veà ñaâu? Æ XAÙC ÑÒNH, LÖÏA CHOÏN CAÙC MUÏC TIEÂU CHIEÁN LÖÔÏC MAØ CHUÙNG TA MUOÁN ÑAÏT TÔÙI 3) Chuùng ta ñi ñeán ñoù nhö theá naøo? Æ XAÙC ÑÒNH CAÙC GIAÛI PHAÙP ÑEÅ RUÙT NGAÉN KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA VÒ THEÁ CAÏNH TRANH HIEÄN NAY CUÛA CHUÙNG TA VAØ MUÏC TIEÂU MAØ CHUÙNG TA MUOÁN ÑAÏT TÔÙI. ÑOÙ CHÍNH LAØ XAÙC ÑÒNH CAÙC GIAÛI PHAÙP XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH Xeùt Laïi Nhieäm Vuï Kinh Doanh Thöïc hieän kieåm soaùt beân ngoaøi Vò theá caïnh tranh Thöïc hieän kieåm soaùt noäi boä Thieát laäp muïc tieâu daøi han Löïa choïn chieán löôïc ñeo ñuoåi Thieát laäp muïc tieâu haøng naêm Ñöa ra caùc chính saùch Phaân phoái taøi nguyeân Ño löôøng vaø ñaùnh giaù THOÂNG TIN PHAÛN HOÀI Giaûi Phaùp Hình 0.1: Khung nghieân cöùu cuûa luaän aùn XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC THÖÏC THI CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÙNH GIAÙ CHIEÁN LÖÔÏC 6 Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi laø caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn coù Hoäi sôû ñaêng kyù treân ñòa baøn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh cuøng vôùi caùc löïc löôïng caïnh tranh cuûa chuùng. Do phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi töông ñoái roäng, neân ñoái vôùi vieäc nghieân cöùu caùc löïc löôïng caïnh tranh, ñeà taøi seõ taäp trung nghieân cöùu caùc löïc löôïng caïnh tranh mang tính tröïc dieän nhaát, ñoù laø caùc nhoùm ngaân haøng thöông maïi quoác doanh, nhoùm caùc ngaân haøng lieân doanh vaø nhoùm caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Tuy vaäy, caùc ñònh cheá taøi chaùnh phi-ngaân haøng, löïc löôïng caïnh tranh ngöôøi cung öùng-khaùch haøng cuõng seõ ñöôïc ñeà taøi phaân tích vaø daãn chieáu moät caùch toång quaùt. Khoâng gian phaân tích laø ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Tuy vaäy, do chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh khoâng theå taùch rôøi caùc chieán löôïc, chöông trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa caû nöôùc, maø ñaëc bieät laø Chöông trình hoäi nhaäp cuûa ngaønh ngaân haøng Vieät Nam, cho neân caùc phaân tích ôû taàm vó moâ cuõng seõ ñöôïc daãn chieáu moät caùch phuø hôïp vôùi caùc noäi dung nghieân cöùu. Thôøi gian phaân tích laø giai ñoaïn 1993-2003, vôùi vieãn caûnh ñeán naêm 2010, naêm baûn leà cuûa hoäi nhaäp ngaân haøng trong khuoân khoå cam keát cuûa Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät-Myõ, naêm maø caùc ngaân haøng 100% Hoa Kyø seõ ñöôïc quyeàn thöïc hieän caùc dòch vuï ngaân haøng nhö caùc ngaân haøng Vieät Nam. Phöông phaùp nghieân cöùu Caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau ñaây seõ ñöôïc aùp duïng trong luaän aùn: - Phoûng vaán chuyeân gia: phoûng vaán tröïc tieáp caùc nhaø laõnh ñaïo moät soá ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, caùc chuyeân gia, nhaø nghieân cöùu, caùc nhaø giaùo hoaït ñoäng laâu naêm trong ngaønh. 7 - Khaûo saùt thöïc teá: qua quaù trình maø NCS ñaõ laøm vieäc hôn 10 naêm tröïc tieáp cho caùc ngaân haøng trong vaø ngoaøi nöôùc, vôùi cöông vò laø caùn boä quaûn lyù vaø chuyeân vieân tö vaán. - Ñieàu tra thoáng keâ: qua phoûng vaán baèng thö (phöông phaùp thuaän lôïi) caùc caùn boä quaûn lyù caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh, chöùc vuï töø phoù tröôûng phoøng trôû leân. Muïc tieâu cuûa vieäc ñieàu tra laø coá gaéng phaùc hoïa moät böùc tranh toång quan, duø chæ mang tính chaát tham khaûo, veà caùc maët hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh, do chính nhöõng caùn boä quaûn lyù cuûa caùc ngaân haøng aáy phaùc hoïa neân. 8 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH TRONG NGAØNH NGAÂN HAØNG Chöông naày seõ phaân tích caùc khaùi nieäm caên baûn veà chieán löôïc, chieán löôïc caïnh tranh, lôïi theá caïnh tranh, naêng löïc caïnh tranh vaø giôùi thieäu caùc moâ hình toång quaùt ñeå phaân tích, ñaùnh giaù noäi boä cuõng nhö phaân tích cöôøng ñoä caïnh tranh cuûa ngaønh maø chuû yeáu laø naêm löïc löôïng caïnh tranh theo lyù thuyeát cuûa M. Porter. Ñaây laø cô sôû lyù luaän quan troïng tröôùc khi chuùng ta coù theå ñi tieáp vaøo caùc phaân tích ôû Chöông 2 vaø Chöông 3, bao goàm vieäc xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, xaùc ñònh caùc ñònh höôùng chieán löôïc caïnh tranh chung, cuøng caùc chính saùch, giaûi phaùp cho chieán löôïc ñoù. 1.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc caïnh tranh 1.1.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc Raát deã daøng nhaän thaáy laø hieän nay, danh töø chieán löôïc ñöôïc söû duïng ôû khaép moïi nôi, trong moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi. Neáu nhö luùc tröôùc, ngöôøi ta ñaõ noùi nhieàu veà chieán löôïc kinh teá, chieán löôïc phaùt trieån vaên hoùa- xaõ hoäi, thì trong thôøi buoåi kinh teá thò tröôøng vaø trong tieán trình toaøn caàu hoùa kinh teá nhö hieän nay, ngöôøi ta noùi nhieàu hôn ñeán caùc loaïi chieán löôïc kinh doanh, chieán löôïc hoäi nhaäp, chieán löôïc caïnh tranh,… Vaäy ta hieåu khaùi nieäm chieán löôïc nhö theá naøo? Khaùi nieäm chieán löôïc thöïc ra coù nguoàn goác töø xa xöa, hay noùi chính xaùc hôn, töø laõnh vöïc quaân söï. Lòch söû theá giôùi ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta moät di saûn khoång loà veà chieán löôïc quaân söï. Caùc vò töôùng laõnh phaûi laø nhöõng nhaø chieán löôïc taøi ba. Chieán löôïc, döôùi caùch nhìn cuûa caùc nhaø quaân söï, laø caùc quyeát ñònh, caùc 9 vieäc phoái hôïp, caùc haønh ñoäng taùc chieán nhaèm muïc ñích ñaùnh thaéng quaân thuø treân traän ñòa maø hoï ñaõ choïn löïa tröôùc ñoù. Ñieàu lyù thuù maø chuùng ta seõ thaáy phía sau ñaây laø, nhö vaäy, töø thôøi xöa, chieán löôïc vaø caû phöông thöùc xaây döïng chieán löôïc ñaõ coù nhöõng tieáp caän gaàn guûi vôùi khaùi nieäm phoå quaùt veà chieán löôïc cuûa ngaøy nay, ñaõ bao haøm caùc quyeát ñònh, nhieäm vuï traû lôøi cho caùc caâu hoûi sau ñaây, tuy raát ñôn giaûn, nhöng tieân quyeát: 1) Muoán gì ? (ñaùnh thaéng quaân thuø), 2) Thaéng ôû ñaâu? (treân traän ñòa maø ta ñaõ choïn löïa tröôùc) vaø 3) Thaéng nhö theá naøo? (baèng phoái hôïp, söû duïng toát nhaát caùc phöông tieän saün coù, lôïi duïng ñieåm yeáu, sô hôû cuûa keû thuø, taän duïng caùc cô hoäi, thôøi cô,…). Ñoù laø chieán löôïc quaân söï. Coøn chieán löôïc, hay cuï theå hôn laø chieán löôïc kinh doanh laø gì? Töø ñieån Oxford 2000 coù ñònh nghóa khaù ñôn giaûn veà chieán löôïc (strategy) nhö sau: chieán löôïc laø moät keá hoaïch ñöôïc chuû yù ñeå ñaït ñöôïc moät muïc tieâu nhaát ñònh. Nhö vaäy, ôû ñaây coù moät gaén keát naøo ñoù giöõa keá hoaïch vaø chieán löôïc, nhö chuùng ta thöôøng thaáy cuïm töø “keá hoaïch-chieán löôïc” ngaøy nay ñöôïc söû duïng khaù phoå bieán. Thöïc ra, keá hoaïch vaø chieán löôïc khoâng ñoàng nhaát vôùi nhau. Keá hoaïch, hay laäp keá hoaïch chæ laø moät giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa moät khaùi nieäm roäng hôn nhieàu laø quaûn trò chieán löôïc bao goàm vieäc laäp keá hoaïch chieán löôïc (xaây döïng chieán löôïc), thöïc thi chieán löôïc vaø ñaùnh giaù chieán löôïc. Chieán löôïc caùc luoân gaén ñeán nhöõng muïc tieâu trung vaø daøi haïn, cho neân, neáu ñaõ laø keá hoaïch chieán löôïc, thì ñoù aét phaûi laø nhöõng keá hoaïch trung vaø daøi haïn. Khoâng theå ñoàng nhaát khaùi nieäm keá hoaïch 6 thaùng, 1 naêm,… vaøo khaùi nieäm chieán löôïc. Nhö vaäy, chieán löôïc coù theå ñöôïc hieåu moät caùch ñôn giaûn laø caùc phöông tieän, haønh ñoäng ñeå ñaït caùc muïc tòeâu trung-daøi haïn. Töø caùc phaân tích treân, ñoái vôùi lónh vöïc kinh doanh, chuùng ta coù theå ñònh nghóa nhö sau veà chieán löôïc: 10 Chieán löôïc kinh doanh laø toång theå caùc quyeát ñònh, caùc haønh ñoäng ñöôïc hoaïch ñònh vaø coù lieân quan ñeán vieäc löïa choïn, phaân boå caùc phöông tieän vaø caùc nguoàn taøi nguyeân nhaèm ñaït ñöôïc moät muïc tieâu nhaát ñònh. 1.1.2 Chieán löôïc caïnh tranh Chieán löôïc kinh doanh luoân luoân ñöôïc thieát laäp, thöïc hieän vaø ñaùnh giaù vôùi giaû thieát coù caïnh tranh. Noùi caùch khaùc, chieán löôïc phaùt sinh töø nhöõng caïnh tranh treân thöông tröôøng. Cho neân, trong moät chöøng möïc naøo ñoù, chuùng ta coù theå xem chieán löôïc kinh doanh töùc laø chieán löôïc caïnh tranh. M. Porter ñaõ ñuùc keát ba daïng chieán löôïc caïnh tranh chung nhö sau: CAÙC CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH CHUNG Trong quaù trình caïnh tranh, ñeå ñoái phoù vôùi naêm löïc löôïng caïnh tranh, ôû möùc ñoä chung, coù theå xaùc ñònh ba chieán löôïc chung cho vieäc taïo ra vò trí caïnh tranh laâu daøi cho coâng ty. Caùc chieán löôïc naày coù theå ñöôïc söû duïng rieâng hay keát hôïp vôùi nhau. - Chieán löôïc nhaán maïnh chi phí, - Chieán löôïc khaùc bieät hoùa, - Chieán löôïc troïng taâm hoùa. (i) Chieán löôïc nhaán maïnh chi phí Chieán löôïc chi phí yeâu caàu vieäc xaây döïng maïnh meõ caùc ñieàu kieän vaät chaát keát hôïp ñöôïc giöõa qui moâ vaø tính hieäu quaû vaø kieåm soaùt chaët cheõ caùc chi phí tröïc tieáp vaø giaùn tieáp. - Chi phí thaáp mang laïi cho ngaân haøng tyû leä lôïi nhuaän cao hôn möùc bình quaân trong ngaønh, baát chaáp söï hieän dieän maïnh meõ cuûa caùc löïc löôïng caïnh tranh; - Chi phí thaáp taïo ra cho ngaân haøng moät böùc töôøng che chaén choáng laïi söï ganh ñua cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh; 11 - Chi phí thaáp baûo veä ngaân haøng khoûi söùc eùp cuûa caùc khaùch haøng lôùn, cuûa caùc nhaø cung öùng (nguoàn voán) - Chi phí thaáp taïo ra nhöõng raøo caûn nhaäp cuoäc, gaây trôû ngaïi cho caùc ngaân haøng khaùc nhaûy vaøo thò tröôøng hay chieám phaàn khaùch haøng - Chi phí thaáp ñaët ngaân haøng vaøo caùc vò trí thuaän lôïi tröôùc caùc saûn phaåm coù khaû naêng thay theá Yeâu caàu cuûa chieán löôïc nhaán maïnh chi phí: - Thò phaàn töông ñoái cao; - Nhöõng lôïi theá khaùc nhö khaû naêng thuaän lôïi veà nguoàn voán cao, khaû naêng taùi ñaàu tö cao… (ii) Chieán löôïc khaùc bieät hoùa Chieán löôïc khaùc bieät hoùa laø laøm khaùc bieät hoùa caùc saûn phaåm cuûa ngaân haøng, taïo ra caùc ñieåm ñoäc ñaùo rieâng ñöôïc thöøa nhaän trong toaøn ngaønh. Caàn phaûi chuù yù raèng chieán löôïc khaùc bieät hoùa khoâng cho pheùp ngaân haøng ñöôïc boû qua yeáu toá chi phí, tuy nhieân, chi phí khoâng phaûi laø muïc tieâu cuûa chieán löôïc khaùc bieät hoùa. Caùc hình thöùc khaùc bieät hoùa: - Söï ñieån hình veà thieát keá hoaëc danh tieáng saûn phaåm; - Coâng ngheä, caùch thöùc chuyeån giao dòch vuï cho khaùch haøng - Ñaëc tính cuûa saûn phaåm; - Dòch vuï khaùch haøng Caùc lôïi ích cuûa chieán löôïc khaùc bieät hoùa: - Taïo ra söï caùch bieät vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh, vì coù nieàm tin cuûa khaùch haøng vaøo thöông hieäu cuûa ngaân haøng; - Laøm taêng tyû leä lôïi nhuaän vaø do ñoù, traùnh ñöôïc söï caàn thieát phaûi taïo ra möùc chi phí thaáp; 12 - Giaûm ñöôïc quyeàn löïc cuûa ngöôøi cung caáp (nguoàn voán)/ngöôøi mua vì hoï thieáu nhöõng ñieàu kieän so saùnh; - Nieàm tin taïo ñöôïc nôi khaùch haøng seõ laøm giaûm khaû naêng ñöông ñaàu vôùi nhöõng saûn phaåm thay theá (iii) Chieán löôïc taäp trung hay chieán löôïc troïng taâm hoùa Chieán löôïc troïng taâm hoaù laø vieäc taäp trung vaøo moät nhoùm ngöôøi mua cuï theå, moät nhoùm haøng hoùa hoaëc moät khuùc thò tröôøng naøo ñoù. Chieán löôïc troïng taâm hoùa ñaët muïc tieâu phuïc vuï moät caùch toát nhaát moät thò tröôøng muïc tieâu vaø moãi chính saùch keøm theo ñeàu ñöôïc phaùt trieån theo muïc tieâu naày. Tieàn ñeà cuûa chieán löôïc naày laø vieäc ngaân haøng coù theå phuïc vuï thò tröôøng heïp cuûa mình moät caùch toát hôn, tích cöïc hôn, hieäu quaû hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh, nhöõng ngöôøi ñang phuïc vuï cho moät thò tröôøng roäng lôùn hôn. Töø ñoù, ngaân haøng coù theå ñaït ñöôïc söï khaùc bieät hoùa qua vieäc ñaùp öùng toát hôn nhu caàu cuûa moät nhoùm khaùch haøng cuï theå, hoaëc ñaït ñöôïc möùc chi phí thaáp hôn khi phuïc vuï nhoùm naày, hoaëc ñaït ñöôïc caû hai. Chieán löôïc troïng taâm hoùa khoâng ñaït ñöôïc möùc chi phí thaáp hoaëc söï khaùc bieät hoùa treân toaøn boä thò tröôøng, nhöng noù se ñaït ñöôïc moät hoaëc caû hai muïc tieâu naày treân moät boä phaän heïp cuûa thò tröôøng. Caùc lôïi ích cuûa chieán löôïc troïng taâm hoùa: - Ngaân haøng coù theå ñaït ñöôïc möùc ñoä lôïi nhuaän cao hôn möùc bình quaân cuûa toaøn ngaønh; - Taïo neân böùc töôøng ngaên chaän caùc löïc löôïng caïnh tranh; - Troïng taâm hoùa cho pheùp löïa choïn caùc thò tröôøng ít bò aûnh höôûng nhaát cuûa caùc saûn phaåm thay theá, hoaëc thò tröôøng nôi caùc ñoái thuû caïnh tranh yeáu nhaát. 13 Chieán löôïc troïng taâm hoùa thöôøng bao haøm nhöõng haïn cheá veà tyû leä thò phaàn chung coù theå ñaït ñöôïc. Troïng taâm hoùa nhaát thieát phaûi keùo theo söï ñaùnh ñoåi giöõa möùc lôïi nhuaän vaø doanh soá. Cuõng gioáng nhö chieán löôïc khaùc bieät hoùa, troïng taâm hoùa coù theå hoaëc khoâng keùo theo söï ñaùnh ñoåi vôùi khaû naêng ñaït ñöôïc möùc chi phí thaáp. Caïnh tranh treân thöông tröôøng ñaõ ñöôïc toâ veõ bôûi raát nhieàu maøu saéc, thaäm chí, tính khoác lieät cuûa noù nhieàu khi khoâng khaùc chi laém vôùi caùc traän chieán, ñeán noãi, ngaøy nay, nhieàu ngöôøi vaãn thöôøng hay noùi: “Thöông tröôøng laø chieán tröôøng”. Nhöng, caïnh tranh trong thöông tröôøng khoâng phaûi laø dieät tröø ñoái thuû cuûa mình maø chính laø phaûi mang laïi cho khaùch haøng nhöõng giaù trò gia taêng cao hôn hoaëc/vaø môùi laï hôn ñeå khaùch haøng löïa choïn mình chöù khoâng phaûi löïa choïn caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa mình [48, tr. 117]. Vaø ñeå mang laïi cho khaùch haøng moät giaù trò gia taêng cao hôn hoaëc/vaø môùi laï hôn, ngaân haøng phaûi bieát döïa vaøo hoaëc saùng taïo ra nhöõng lôïi theá caïnh tranh vöôït troäi hôn ñoái thuû caïnh tranh cuûa mình. Chuùng ta seõ phaân tích saâu hôn vaán ñeà naày trong phaàn 1.2 tieáp sau ñaây. 1.2 Lôïi theá caïnh tranh vaø vieäc saùng taïo ra giaù trò cuûa ngheà ngaân haøng Caùc giaù trò gia taêng maø ngaân haøng ñem ñeán cho khaùch haøng seõ ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa mình. Do ñoù, tröôùc heát, ñieàu caàn thieát laø chuùng ta phaûi ñònh nghóa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng laø gì? 1.2.1 Ñònh nghóa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng Theo ñònh nghóa toång quaùt, saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát ra laø ñeå thoûa maõn moät nhu caàu nhaát ñònh cho khaùch haøng. Trong laõnh vöïc dòch vuï ngaân haøng, chuùng ta coù theå xeùt ñeán caùc nhu caàu sau ñaây töø phía khaùch haøng: - Nhu caàu veà thu nhaäp - Nhu caàu taøi trôï 14 - Nhu caàu quaûn lyù ruûi ro - Nhu caàu thanh toaùn, chuyeån dòch tieàn teä - Nhu caàu tö vaán - Nhu caàu thoâng tin,… Treân thöïc teá, hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng ñang cung caáp caùc saûn phaåm, dòch vuï ñeå thoûa maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng treân thò tröôøng nhö: - Dòch vuï tieàn göûi kyù thaùc - Dòch vuï cho vay - Dòch vuï chuyeån tieàn - Dòch vuï tö vaán - Ñaïi lyù kinh doanh chöùng khoaùn - Taøi trôï thöông maïi quoác teá - Dòch vuï cho thueâ keùt saét - Caùc dòch vuï veà theû,…. Nhö vaäy, chuùng ta coù theå ñònh nghóa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng laø taäp hôïp caùc hoïat ñoäng nghieäp vuï maø ngaân haøng taïo ra nhaèm thoûa maõn nhu caàu vaø mong muoán nhaát ñònh cuûa khaùch haøng treân thò tröôøng taøi chaùnh. Saûn phaåm cuûa ngaân haøng ñöôïc theå hieän baèng caùc loaïi dòch vuï khaùc nhau. Chuùng ta coù theå chia saûn phaåm ngaân haøng thaønh ba caáp ñoä sau ñaây: saûn phaåm coát loõi, saûn phaåm höõu hình vaø saûn phaåm boå sung. Saûn phaåm coát loõi Ñoù chính laø giaù trò gia taêng, laø lôïi ích chính maø khaùch haøng tìm kieám nôi ngaân haøng ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu thieát yeáu cuûa mình. Do ñoù, ngaân haøng phaûi tröôùc tieân xaùc ñònh ñöôïc ñaâu laø saûn phaåm dòch vuï coát loõi cuûa mình. Dòch vuï kyù thaùc tieát kieäm laø ñeå thoûa maõn nhu caàu khaùch haøng treân hai phöông dieän: söï an 15 toaøn vaø söï tìm kieám theâm laõi. Cho neân, tieát kieäm laø moät trong nhöõng saûn phaåm coát loõi cuûa ngheà ngaân haøng truyeàn thoáng. Saûn phaåm höõu hình Saûn phaåm höõu hình laø söï theå hieän cuï theå ra beân ngoaøi cuûa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng döôøi caùc hình thöùc khaùc nhau nhö teân goïi, bieåu töôïng,… Tính höõu hình coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán caûm quan cuûa khaùch haøng, do ñoù, vieäc ngaân haøng aùp duïng caùc phöông thöùc khaùc bieät hoùa ñeå taïo ra caùc tính ñoäc ñaùo, rieâng bieät cho caùc saûn phaåm cuûa hoï. Cuõng laø caùc saûn phaåm tieát kieäm, nhöng caùc ngaân haøng laïi ñaët ra caùc teân goïi khaùc nhau nhö tieát kieäm Phuùc Loäc, tieát kieäm cho ngöôøi cao tuoåi… taïo ra söï haáp daãn, kích thích nhöõng khuùc khaùch haøng rieâng bieät. Saûn phaåm boå sung Hay coøn goïi laø caùc saûn phaåm coäng theâm, vì noù goùp phaàn gia taêng giaù trò cho khaùch haøng. Saûn phaåm coäng theâm cuõng goùp phaàn taïo theâm söï khaùc bieät cuûa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng. Coù theå noùi, nhieàu ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ cung öùng caùc dòch vuï taøi khoaûn vaõng lai raát toát, chaúng haïn, beân caïnh caùc nghieäp vuï taøi khoaûn truyeàn thoáng, hoï coù theå cung öùng cho khaùch haøng caùc nghieäp vuï chuyeån tieàn töï ñoäng (standing order) cho caùc khoaûn thanh toaùn baûo hieåm nhaân thoï ñònh kyø. Caùc nghieäp vuï naày laïi thöôøng mieãn phí. Tieán theâm moät böôùc, laø vieäc aùp duïng thaáu chi cho caùc nghieäp vuï naày, cho neân caùc saûn phaåm phuïc vuï cho baûo hieåm ñaõ ñöôïc coäng theâm vaøo caùc nghieäp vuï taøi khoaûn, neân taïo ra nhöõng khaùc bieät cho ngaân haøng. Theo lyù thuyeát cuûa M. Porter [14, tr. 56], trong soá caùc löïc löôïng quyeát ñònh cöôøng ñoä caïnh tranh trong noäi boä ngaønh, coù caùc saûn phaåm thay theá. Chuùng ta ñang nghieân cöùu vaán ñeà caïnh tranh trong ngaønh ngaân haøng, nhö vaäy chuùng ta hieåu theá naøo laø saûn phaåm thay theá? 16 Khaùi nieäm ñôn giaûn nhaát cuûa saûn phaåm thay theá saûn phaåm ngaân haøng laø nhöõng saûn phaåm coù cuøng moät coâng naêng nhö saûn phaåm ngaân haøng [14, tr.56]. Dòch vuï chuyeån tieàn toaøn caàu do Western Union thöïc hieän vôùi cuøng moät coâng naêng (chuyeån tieàn töø moät ñòa ñieåm naày sang moät ñòa ñieåm khaùc) coù theå ñöôïc xem laø moät saûn phaåm thay theá cho ñieän chuyeån tieàn (TTR), uûy nhieäm chi (payment order) vaãn thöôøng ñöôïc caùc ngaân haøng thöông maïi truyeàn thoáng thöïc hieän. Moät coâng ty taøi chaùnh phaùt haønh kyø phieáu huy ñoäng voán, töùc laø phaùt haønh moät saûn phaåm thay theá coù cuøng coâng naêng nhö kyø phieáu do caùc ngaân haøng thöông maïi phaùt haønh (huy ñoäng voán/traû laõi), vaø do ñoù, kyø phieáu do coâng ty taøi chaùnh phaùt haønh, neáu phaùt bieåu theo lyù thuyeát cuûa M. Porter, ñaõ trôû thaønh moät löïc löôïng caïnh tranh ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. Saûn phaåm thay theá coù theå theå hieän ôû caùc hình thaùi phöùc taïp hôn. Saûn phaåm thay theá coù theå coù daûi coâng naêng heïp hôn hoaëc roäng hôn coâng naêng cuûa saûn phaåm ngaân haøng, vaø do ñoù, taùc ñoäng ñoái vôùi nhu caàu/hoaït ñoäng cuûa ngöôøi mua haøng theo moät phöông thöùc khaùc. Chaúng haïn, saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï “Phuù Thaønh Ñaït/Phuù Tích Luõy” do Prudential ñöa ra coù theå xem laø moät saûn phaåm thay theá caùc saûn phaåm tieát kieäm göûi goùp do caùc ngaân haøng thöông maïi ñöa ra. Nhöng chuùng coù daûi coâng naêng roäng hôn, vì chuùng cung caáp cho ngöôøi göûi goùp caû dòch vuï baûo hieåm. 1.2.2 Chieán löôïc caïnh tranh vaø vieäc cung öùng caùc giaù trò cho khaùch haøng Trong laõnh vöïc ngaân haøng, nhöõng ñieàu kieän saùng taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng mang caùc tính chaát ñaëc thuø cuûa rieâng noù. Giaù caû, caùc phaùt kieán saûn phaåm khoâng theå goùp phaàn taïo ra moät lôïi theá beàn vöõng. Chaúng haïn, taùc ñoäng cuûa nhaân toá giaù caû keùm phaàn chuû yeáu so vôùi caùc laõnh vöïc khaùc. Caùc ngaân haøng coù theå thöïc hieän chieán löôïc giaù raát caïnh tranh, nhöng thöïc teá caùc chính saùch nhö theá khoâng keùo daøi ñöôïc laâu. Caùc saùng kieán veà saûn phaåm môùi, veà phöông phaùp cuõng 17 nhö vaäy, vì chuùng coù theå raát nhanh choùng bò baét chöôùc. Do vaäy, ngöôøi ta thieân veà vieäc thieát laäp moät heä thoáng cung öùng caùc saûn phaåm, dòch vuï coù khaû naêng ñaït ñeán moät möùc ñoä veà chaát löôïng vaø giaù phí ñöôïc mong muoán bôûi caùc khaùch haøng khoù tính hôn, coù hoïc vaán cao hôn. Söï thoâng hieåu veà heä thoáng cung öùng nhö theá trôû thaønh moät coâng vieäc ñaàu tieân maø caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng phaûi thöïc hieän trong vieäc soaïn thaûo ra moät chieán löôïc phaùt trieån. Vieäc moâ taû caùc quy trình, kyõ thuaät cuûa vieäc cung öùng saûn phaåm, dòch vuï seõ giuùp nhaän dieän ra caùc naêng löïc maø ngaân haøng coù theå thoûa maõn mong ñôïi cuûa caùc khaùch haøng. Coâng vieäc phaân tích beân trong ngaân haøng do ñoù seõ laø ñieàu kieän tieân quyeát trong vieäc xaùc laäp moät chieán löôïc caïnh tranh cho pheùp ngaân haøng taïo ra söï khaùc bieät hoùa vaø ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh so vôùi caùc ngaân haøng khaùc. 1.2.3 Caùc ñieàu kieän cuûa vieäc saùng taïo ra giaù trò Trong caùc ngaønh dòch vuï, ngaân haøng laø moät tröôøng hôïp ñaëc thuø bôûi tính chaát tieàn teä vaø tính bieåu töôïng gaén lieàn vôùi noù. Vieäc phaân tích caùc naêng löïc coù theå cho pheùp hieåu ñöôïc caùc chöùc naêng, loâ-gic cuûa söï phaùt trieån vaø caùc nguoàn löïc taïo ra lôïi theá caïnh tranh. Caùc naêm cuoái cuøng cuûa thaäp nieân 80 ñaùnh daáu moät böôùc ngoaëc quan troïng trong vieäc söû duïng caùc moâ hình vaø coâng cuï phaân tích chieán löôïc. Tröôùc ñoù, ngöôøi ta chuû yeáu thieân veà phaân tích kinh teá vaø phaân tích thò tröôøng. Vôùi caùc moâ hình vaø coâng cuï môùi, ngöôøi ta chuyeån sang phaân tích toå chöùc beân trong cuøng vôùi caùci!nguoàn taøi nguyeân cuûa noù. Phöông dieän taùc nghieäp cuûa caùch tieáp caän naày baát ñaàu phaùt trieån töø naêm 1990 bôûi Prahalad vaø Hamel, vôùi xuaát phaùt ñieåm töø khaùi nieäm naêng löïc trung taâm (naêng löïc coát loõi), nhaân toá chính yeáu cuûa tính caïnh tranh. Khaùi nieäm naày ñaëc bieät thaønh coâng vôùi caùc ngaønh dòch vuï, ñaëc bieät laø ngaønh ngaân haøng. 18 Nghieân cöùu veà naêng löïc döïa treân cô sôû nghieân cöùu caùc nguoàn taøi nguyeân cuûa ngaân haøng, qua ñoù, ngaân haøng ñöôïc xem nhö laø moät taäp hôïp cuûa caùc taøi nguyeân höõu hình vaø taøi nguyeân voâ hình vaø chieán löôïc seõ phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn taøi nguyeân hieän höõu. Thöïc vaäy, caùc taøi nguyeân naày coù tính chieán löôïc neáu chuùng taïo cho ngaân haøng moät lôïi theá veà chi p._.hí hay söï khaùc bieät. Chuùng phaûi ñöôïc ñaùnh giaù so vôùi vôùi caùc taøi nguyeân cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh, bôûi leõ, chæ caùc tính chaát duy nhaát vaø thöôïng toân cuûa chuùng môùi laø nguoàn saùng taïo ra giaù trò. Töø caùch laäp luaän nhö vaäy, ngöôøi ta chia ra hai loaïi naêng löïc: - Caùc naêng löïc cô sôû: laø caùc naêng löïc maø ngaân haøng phaûi trang bò ñeå coù theå vaän haønh moät caùch bình thöôøng. Neân nhôù raèng, ñaëc tính “cô sôû” khoâng phaûi laø khoâng keùm phaàn quan troïng. Noù chæ thieáu tính chaát rieâng bieät maø thoâi. - Caùc naêng löïc rieâng bieät: laø caùc naêng löïc maø ngaân haøng phaûi bieát caùch ñaït ñeán hay phaùt trieån ñeán sao cho ngaân haøng chieám ñöôïc moät lôïi theá caïnh tranh coù theå baûo veä ñöôïc. Tính chaát phaân bieät laø cuûa moät hay nhieàu loaïi dòch vuï trong toång theå caùc lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa ngheà taøi chaùnh-ngaân haøng. Ñeå ñaùnh giaù tính chaát naày, caàn phaûi vöøa xaùc ñònh ngaân haøng coù xuaát phaùt ñieåm vò theá caïnh tranh ôû ñaâu, vöøa xem chuùng coù theå deã daøng bò sao cheùp, baét chöôùc, thay theá hay khoâng. 1.2.4 Khaùi nieäm daây chuyeàn giaù trò cuûa ngaân haøng Moät phöông thöùc coù tính heä thoáng ñeå xem xeùt, ñaùnh giaù toaøn boä hoaït ñoäng cuûa moät doanh nghieäp vaø caùch thöùc caùc hoaït ñoäng ñoù taùc ñoäng laãn nhau nhö theá naøo ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh ñaõ ñöôïc M. Porter ñuùc keát thaønh moät moâ hình coù teân goïi Daây chuyeàn giaù trò (Value Chain). Daây chuyeàn giaù trò phaân ly moät doanh nghieäp ra thaønh caùc hoaït ñoäng chieán löôïc coù lieân quan, cô sôû ñeå xaùc ñònh caùc ñoäng thaùi cuûa giaù phí, nguoàn goác hieän taïi vaø tieàm naêng cuûa vieäc khaùc bieät hoùa. 19 Moät doanh nghieäp ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh baèng vieäc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng coù taàm quan troïng chieán löôïc moät caùch reû hôn vaø toát hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh. Chuùng toâi moâ phoûng moâ hình M. Porter nhö Hình 2, qua ñoù, coù theå phaân chia daây chuyeàn giaù trò cuûa ngheà ngaân haøng ra caùc hoaït ñoäng cô baûn vaø caùc hoaït ñoäng boå trôï. Huy ñoäng voán, cho vay, dòch vuï thanh toaùn, … YÙ nieäm veà saûn phaåm, dòch vuï theo khaùch haøng muïc tieâu Tieáp thò- baùn haøng, keânh phaân phoái,… Quan heä khaùch haøng Nguoàn nhaân löïc Phaùt trieån coâng ngheä Quaûn trò ruûi ro Cô sôû haï taàng kyõ thuaät cuûa ngaân haøng Giaù ù trò Hình 1.1: Moâ hình daây chuyeàn giaù trò cuûa ngaân haøng thöông maïi 1.2.4.1 Caùc hoaït ñoäng cô baûn Caùc hoaït ñoäng cô baûn bao goàm: - Nghieäp vuï huy ñoäng voán, cho vay, dòch vuï thanh toaùn Huy ñoäng voán ñeå cho vay laø moät daïng saûn phaåm truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng thöông maïi. Nghieäp vuï huy ñoäng voán ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc voán töï coù, tieàn tieát kieäm cuûa daân chuùng vaø huy ñoäng voán töø caùc doanh nghieäp. Vieäc huy ñoäng voán töø caùc doanh nghieäp ñaëc bieät quan troïng do giaù reû. Ñeå ñaït ñöôïc caùc nguoàn naày, ngaân haøng phaûi coù theá maïnh veà caùc dòch vuï thanh toaùn. Huy ñoäng töø 20 tieát kieäm daân cö cuõng ñoøi hoûi nhöõng moái quan heä khaùch haøng nhaát ñònh. Nhìn chung, muïc tieâu cuûa nghieäp vuï huy ñoäng voán laø huy ñoäng ñöôïc nhöõng nguoàn voán giaù reû vôùi kyø haïn thích hôïp. - YÙ nieäm veà saûn phaåm vaø dòch vuï theo moái quan heä vôùi khaùch haøng muïc tieâu YÙ nieäm naày theå hieän ôû vieäc phaân bieät saûn phaåm, dòch vuï coù lieân heä tröïc tieáp hay khoâng vôùi nghieäp vuï huy ñoäng voán. Caùc saûn phaåm tín duïng ñöông nhieân coù quan heä tröïc tieáp trong khi caùc saûn phaåm dòch vuï khaùc nhö tö vaán khaùch haøng, thanh toaùn laïi ít quan heä tröïc tieáp hôn. Giaù caû do ñoù seõ ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñôn leû hay theo kieåu troïn goùi. - Tieáp thò vaø baùn saûn phaåm Ñaây laø phöông dieän chòu aûnh höôûng lôùn nhaát trong daây chuyeàn giaù trò cuûa ngaân haøng. Caùc hoaït ñoäng naày seõ xaùc ñònh khaùch haøng muïc tieâu cuoái cuøng veà maët tieàm löïc taøi chaùnh, ruûi ro, vò trí ñòa lyù, v.v… Tieáp thò vaø yù töôûng saûn phaåm phaûi lieân heä chaët cheõ vôùi nhau ñeå coù theå cung öùng dòch vuï moät caùch toát nhaát cho khaùch haøng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. - Dòch vuï quan heä khaùch haøng Ñaây laø laõnh vöïc öu tieân nhaát cuûa ngaân haøng. Noù vöøa lieân quan ñeán caùc phöông tieän thanh toaùn, vöøa lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng haønh chaùnh, keá toaùn, nhaát laø trong vieäc xöû lyù caùc söï coá vaø quaûn lyù ruûi ro. Caùc dòch vuï haäu maõi thöôøng ñöôïc xem laø ñieåm maáu choát cuûa quan heä ngaân haøng-khaùch haøng. Caùc hoaït ñoäng cô baûn cuûa daây chuyeàn giaù trò giöõa chuùng laïi coù nhöõng quan heä khaéng khít vôùi nhau. Tieáp thò vaø kinh doanh laø nhöõng coâng cuï ñöôïc öu tieân ñeå xaùc ñònh nhu caàu cuûa khaùch haøng, ñeå hình thaønh caùc yù nieäm veà saûn phaåm môùi. Vieäc ñònh giaù laïi phuï thuoäc vaøo caùc chi phí quaûn lyù cuûa keá toaùn, haønh chaùnh, cuûa vieäc ñaùnh giaù ruûi ro vaø chi phí cuûa caùc nguoàn huy ñoäng. 21 1.2.4.2 Caùc hoaït ñoäng boå trôï Quaûn trò ruûi ro laø moät hoaït ñoäng boå trôï ñaëc bieät cuûa ngaân haøng. Neáu nhö theo caùch nhìn coå ñieån, vieäc quaûn trò ruûi ro ñöôïc gaén vôùi vieäc baùn caùc saûn phaåm taøi chaùnh (ruûi ro khoâng thanh toaùn), thì ngaøy nay, taát caû caùc hoaït ñoäng ñeàu coù lieân quan vôùi nhau, töø khaâu yù nieäm veà saûn phaåm cho ñeán vieäc theo doõi caùc quan heä, töø caùc nghieäp vuï haønh chaùnh, cho ñeán caùc xöû lyù tin hoïc caùc hoà sô khaùch haøng. Cuõng nhö theá, caùc ruûi ro veà con ngöôøi cuõng phaûi ñöôïc chuù yù tôùi. 1.3 Phaân tích haønh vi ngöôøi tieâu duøng ngaân haøng 1.3.1 Moâ hình haønh vi tieâu duøng dòch vuï ngaân haøng Trong taát caû caùc tieán trình quyeát ñònh cuûa ngöôøi tieâu duøng dòch vuï ngaân haøng, chuùng ta coù theå phaân bieät ra caùc giai ñoaïn tröôùc khi mua, giai ñoaïn mua thöïc söï vaø giai ñoaïn sau khi mua. Nhöng taát caû caùc hình thöùc mua ñeàu caàn thieát phaûi coù nhöõng loâ-gic phöùc taïp nhö nhau: moät soá laø do baét buoäc phaûi söû duïng hay coù tính thöøông xuyeân, moät soá khaùc caàn ñeán nhöõng ñaén ño suy nghó. Chuùng ta coù theå chia caùc giai ñoaïn ra caùc giai ñoaïn chi tieát hôn: giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu, giai ñoaïn tìm hieåu thoâng tin, giai ñoaïn ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp, giai ñoaïn quyeát ñònh mua vaø giai ñoaïn sau khi mua. 1.3.1.1 Giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu Giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu gaén lieàn vôùi yù nieäm veà moät khoaûng caùch giöõa tình traïng hieän höõu vaø tình traïng mong muoán. Khoaûng caùch ñoù khoâng coù tính tuyeät ñoái, nhöng tính chuû quan ñoùng moät vai troø voâ cuøng quan troïng. Neáu khoaûng caùch ñöôïc nhaän thöùc laø yeáu, naèm döôùi moät ngöôõng naøo ñoù, thì nhu caàu seõ khoâng ñöôïc kích hoaït. Do ñoù, khoaûng caùch phaûi töông ñoái roõ raøng, hieän höõu döôùi maét cuûa ngöôøi tieâu duøng thì nhu caàu môùi xuaát hieän. Nhu caàu xuaát hieän töø moät caûm giaùc thaáy thieáu thoán hay mong muoán coù ñöôïc nhöõng gì môùi meû. 22 Tuy nhieân, nhaän thöùc veà nhu caàu khoâng phaûi töï nhieân ñöa ñeán moät haønh ñoäng naøo ñoù. Ví duï, moät ngöôøi môû taøi khoaûn giao dòch chöa chaéc ñaõ söû duïng caùc dòch vuï thanh toaùn töø taøi khoaûn ngay laäp töùc. Ngöôøi tieâu duøng caàn phaûi coù theâm yù nieäm veà khaû naêng thoûa maõn nhu caàu cuûa mình veà maët caùc nguoàn löïc chaúng haïn. Luùc ñoù, caùc kích thích khaùc nhau seõ coù caùc taùc duïng tích cöïc. Chaúng haïn, caùc kích thích coù tính thöông maïi nhö vieäc khuyeán maïi, caùc kích thích caù nhaân nhö söï caàn thieát thaät söï vaø cuoái cuøng laø caùc kích thích coù tính xaõ hoäi nhö caùc lôøi khuyeân hay tö vaán cuûa nhöõng ngöôøi thaân. Nhaän thöùc veà nhu caàu Tìm hieåu thoâng tin Ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp Quyeát ñònh mua Ñaùnh giaù sau khi mua Hình 1.2: Moâ hình tieán trình mua haøng 1.3.1.2 Giai ñoaïn tìm hieåu thoâng tin Sau giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu, ngöôøi tieâu duøng seõ tìm hieåu caùc thoâng tin coù lieân quan ñeán caùc phöông tieän coù theå thoûa maõn nhu caàu cuûa mình. 23 Tìm hieåu beân trong Vieäc naày ñöôïc thöïc hieän tröôùc tieân, ngay sau giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu. Vieäc tìm hieåu naày chuû yeáu döïa vaøo kyù öùc, vaøo caùc kieán thöùc, kinh nghieäm cuûa chính ngöôøi tieâu duøng. Vieäc tìm hieåu phuï thuoäc vaøo caùc ñaëc tính cuûa caù nhaân ngöôøi mua. Ñoái vôùi ngöôøi laàn ñaàu tieân môû taøi khoaûn ngaân haøng, söï thieáu vaéng kinh nghieäm seõ gaây khoù khaên cho hoï vì hoï ñaõ thieáu caùc kieán thöùc caàn thieát. Coøn ñoái vôùi ngöôøi ñaõ töøng giao dòch ngaân haøng thöôøng xuyeân, tính thích ñaùng cuûa thoâng tin seõ phuï thuoäc vaøo taàn suaát giao dòch. Cuõng nhö theá, neáu ngöôøi mua caûm thaáy ñöôïc thoûa maõn trong caùc laàn mua tröôùc, thì vieäc ñoù seõ aûnh höôûng toát ñeán loøng tin caäy cuûa hoï. Tìm hieåu beân ngoaøi Moät khi maø vieäc tìm hieåu beân trong chöa ñem laïi söï thoûa maõn cho ngöôøi tieâu duøng, hoï seõ thöïc hieän tìm hieåu thoâng tin töø beân ngoaøi, vôùi ñoäng cô ñaàu tieân laø thöïc hieän vieäc löïa choïn tieâu duøng toát nhaát. Vieäc tìm hieåu nhö theá coøn ñeå ngöôøi tieâu duøng coù ñöôïc caùc kieán thöùc caàn thieát cho caùc quyeát ñònh tieâu duøng töông lai. Vieäc tìm hieåu beân ngoaøi phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän sau ñaây: - Ñaëc tính cuûa ngöôøi tieâu duøng; - Baûn chaát cuûa loaïi dòch vuï theo khoái löôïng hay taàn suaát tieâu thuï; - Chi phí cho vieäc tìm hieåu thoâng tin; - Ruûi ro coù theå xaûy ra neáu coù sai laàm veà thoâng tin 24 Baûng 1.1: Tieán trình mua haøng vaø vieäc tieáp caän caùc thoâng tin Giai ñoaïn Thoâng tin mong muoán Phöông tieän Nhaän thöùc veà nhu caàu Thoâng tin so saùnh, chöùng minh, caûnh baùo Xuùc tieán, quaûng caùo, marketing tröïc tieáp Tìm hieåu thoâng tin Thoâng tin chi tieát, thích ñaùng Xuùc tieán, quaûng caùo, thoâng tin caù nhaân Ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp Thoâng tin so saùnh Quaûng caùo, marketing tröïc tieáp Quyeát ñònh mua Thoâng tin coù tính cam keát Thoâng tin caù nhaân Sau khi mua Thoâng tin thöôøng xuyeân Quaûng caùo thoâng tin ñaïi chuùng 1.3.1.3 Giai ñoaïn ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp Vieäc ñaùnh giaù caùc löïa choïn toû ra raát roái raém, chaúng haïn ñoái vôùi caùc saûn phaåm dòch vuï coù giaù cao. Chuùng ta phaân tích boán vaán ñeà sau ñaây: - Ñònh nghóa caùc tieâu chuaån löïa choïn: trong soá raát nhieàu tieâu chuaån löïa choïn, ngöôøi tieâu duøng chæ giöõa laïi moät vaøi tieâu chuaån hoaëc hôïp lyù, hoaëc quan troïng nhaát. Chaúng haïn, ngöôøi tieâu duøng coù theå löïa choïn moät ngaân haøng ôû gaàn nôi cö truù, coù giôø giao dòch phuø hôïp, coù thöông hieäu noåi tieáng, tieän nghi nôi giao dòch,… - Löïa choïn caùc giaûi phaùp coù theå: vieäc löïa choïn ban ñaàu daãn ñeán vieäc xaùc ñònh moät taäp hôïp caùc saûn phaåm, dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng ñònh löïa choïn. Ngöôøi ta goïi ñaây laø moät taäp hôïp gôïi yù, coù kích thöùc raát ña daïng tuøy thuoäc vaøo baûn chaát cuûa loaïi dòch vuï. 25 - Öôùc ñònh caùc löïa choïn: ñaây laø vieäc thaåm ñònh chaát löôïng cuûa töøng saûn phaåm, dòch vuï gôïi yù theo töøng tieâu chuaån ñaõ ñaët ra. - Löïa choïn moät qui taéc ñeå ra quyeát ñònh: vieäc löïa choïn seõ ñöôïc thöïc hieän theo moät qui taéc naøo ñoù, tuyø theo caùc mong ñôïi hay öu tieân cuûa khaùch haøng 1.3.2 Caùc ñaëc tröng cuûa haønh vi ngöøôi tieâu duøng ngaân haøng 1.3.2.1 Taàm quan troïng cuûa ruûi ro nhaän thöùc ñöôïc tröôùc khi mua haøng Neáu so saùnh vôùi vieäc mua caùc haøng hoùa höõu hình, thì vieäc mua saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng ñöôïc nhaän thöùc theo moät möùc ñoä ruûi ro naøo ñoù, do tính chaát phi vaät chaát cuûa noù. Moät phaàn lôùn cuûa ruûi ro ñöôïc nhaän thöùc laø do ñaëc tính khoâng ñoàng nhaát (heùteùrogeùneùiteù) cuûa dòch vuï, do thieáu vaéng vieäc tieâu chuaån hoùa. Ñaëc tính naày cuûa dòch vuï giaûi thích raèng, ruûi ro seõ cao khi mua dòch vuï (voâ hình) hôn khi mua haøng hoaù höõu hình. Hôn nöõa, do vieäc saûn xuaát ra dòch vuï bao goàm söï tham gia cuûa caû nhaø cung caáp vaø ngöôøi tieâu duøng, cho neân ngöôøi tieâu duøng seõ yù thöùc ñöôïc traùch nhieäm cuûa chính hoï trong vieäc löïa choïn dòch vuï. 1.3.2.2 Söï trung thaønh vaøo moät nhaø cung caáp Söï lo ngaïi veà caùc ruûi ro thöôøng thuùc ñaåy ngöôøi tieâu duøng tìm caùch giaûm thieåu chuùng trong tieán trình mua saûn phaåm dòch vuï. Ñieàu naày coù theå daãn ñeán moät hình thaùi cuûa loøng trung thaønh ñoái vôùi caùc ngaân haøng tröôùc ñaây ñaõ thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa hoï. Thöïc ra, loøng trung thaønh coù theå ñöôïc giaûi thích khoâng phaûi chæ do söï thoûa maõn tröôùc ñaây, maø coøn do söï yeáu keùm trong cung öùng cuûa caùc nhaø ngaân haøng khaùc, do chi phí toán keùm neáu phaûi thay ñoåi nhaø cung caáp môùi. 26 Baûng 1.2: Caùc chi phí thay ñoåi nhaø cung caáp dòch vuï Chi phí tìm kieám: thôøi gian hao toán caàn thieát ñeå tìm ra moät nhaø cung caáp môùi. Chi phí giao dòch: chi phí cho laàn tieáp kieán ñaàu tieân Chi phí hoïc hoûi: chi phí cho vieäc thoâng hieåu caùc quy trình môùi Lôïi theá cuûa loøng trung thaønh: chi phí do loaïi boû caùc lôïi theá cuûa loøng trung thaønh vaøo nhaø cung caáp cuõ. Thoùi quen tieâu duøng: chi phí thay ñoåi caùc haønh vi tieâu duøng ñaõ thaønh thoùi quen. Chi phí taâm caûm: chi phí do caét ñöùt moät moái quan heä ñaõ ñöôïc thieát laäp laâu daøi. Chi phí thöøa nhaän: hao toán thôøi gian ñeå suy nghó vaø caûm nhaän veà khaû naêng thay ñoåi nhaø cung caáp. 1.3.3 Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán ngöôøi tieâu duøng dòch vuï ngaân haøng 1.3.3.1 Caùc aûnh höôûng xaõ hoäi Caùc taàng lôùp xaõ hoäi Coù theå deã daøng nhaän thaáy raèng, caùc taàng lôùp xaõ hoäi khieâm toán thöôøng coù xu höôùng vay möôïn nhieàu hôn ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu caù nhaân, trong khi caùc taàng lôùp trung löu hôn thì laïi vay möôïn vì nhöõng lyù do khoâng phaûi tieâu duøng caù nhaân. Hoï thöôøng vay möôïn cho nhöõng hoaït ñoäng ngheà nghieäp. Caùc nhoùm xaõ hoäi Ngoaøi caùc taàng lôùp xaõ hoäi, caùc nhoùm xaõ hoäi cuõng coù aûnh höôûng ñeán caùc caù nhaân qua caùc moái quan heä caù nhaân. Thoâng thöôøng, coù hai phöông caùch aûnh höôûng sau ñaây: (i) aûnh höôûng qui chuaån: nhoùm xaõ hoäi seõ gaây aùp löïc leân caù nhaân ñeå ngöôøi naày chaáp nhaän caùc qui chuaån cuûa nhoùm; (ii) aûnh höôûng thoâng tin: nhoùm laø nguoàn thoâng tin, nhaát laø cho caùc vieäc mua haøng phöùc taïp, khi maø caù nhaân thieáu naêng löïc thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin. 27 Caùc aûnh höôûng xaõ hoäi coù taùc ñoäng trong giai ñoaïn tröôùc khi quyeát ñònh mua haøng. Neáu thoâng tin do ngaân haøng ñöa ra laø phuø hôïp vôùi thoâng tin cuûa nhoùm, thì thaùi ñoä cuûa ngöôøi duøng seõ thuaän lôïi hôn. Trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi, thaùi ñoä cuûa hoï seõ baát lôïi. Vaø khi maø thoâng tin cuûa nhoùm khoâng chaéc chaén, vaø thoâng tin cuûa ngaân haøng thì coù tính traùi ngöôïc, thì söï nghi ngôø seõ taêng maïnh hôn nöõa. Caùc keát luaän treân xaùc nhaän möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc nhoùm xaõ hoäi trong vieäc ñaùnh giaù thoâng tin do ngaân haøng cung caáp. Do ñoù, ñeå naâng cao söï tín nhieäm cuûa caùc chieán dòch quaûng caùo, ngaân haøng phaûi bieát nhaän dieän caùc nhoùm xaõ hoäi lieân quan ñeán caùc khuùc thò tröôøng cuûa mình ñeå coù nhöõng keát noái mang tính tham chieáu. Gia ñình Trong moät phöông dieän heïp hôn, gia ñình coù moät aûnh höôûng coù tính quyeát ñònh vaø tröïc tieáp hôn ñoái vôùi caù nhaân. Taùc ñoäng cuûa gia ñình thoâng thöôøng coù söï keát hôïp vôùi aûnh höôûng cuûa nhoùm, coù khi theo chieàu thuaän, coù khi laïi theo chieàu nghòch. Ñoái vôùi caùc khaùch haøng sinh vieân, vai troø cuûa gia ñình ñaëc bieät nhaïy caûm. Moät soá nghieân cöùu cuûa caùc ngaân haøng Phaùp cho thaáy, ñeå môû moät taøi khoaûn ngaân haøng ñaàu tieân cho sinh vieân, aûnh höôûng cuûa cha meï seõ raát maïnh, vaø neáu sinh vieân cö truù caøng gaàn nôi cö truù cuûa cha meï, thì xaùc suaát sinh vieân ñoù choïn môû taøi khoaûn taïi ngaân haøng cuûa cha meï seõ raát cao. Do ñoù, caùc moái quan heä gia ñình phaûi ñöôïc ngaân haøng xem xeùt trong vieäc naém laáy caùc caùc khaùch haøng treû. Cuõng phaûi xem xeùt haønh vi cuûa moät caù nhaân treû trong moät vieãn caûnh naêng ñoäng hôn. Theo doøng thôøi gian, ngöôøi treû aûnh höôûng bôûi cha meï, roài bôûi ngöôøi hoân phoái cuûa mình, tröôùc khi chính mình gaây aûnh höôûng ñeán con caùi sau naày, hay xa hôn nöõa, aûnh höôûng laïi chính cha meï cuûa mình luùc hoï veà giaø. 28 Caùc ñaëc ñieåm veà daân soá, xaõ hoäi Caùc ñaëc ñieåm veà daân soá, xaõ hoäi lieân quan ñeán töøng caù nhaân thöôøng ñöôïc söû duïng trong phaân khuùc thò tröôøng cuûa ngaân haøng. Löùa tuoåi, giôùi tính, tình traïng gia ñình, ngheà nghieäp, nôi cö truù, möùc thu nhaäp, trình ñoä hoïc vaán,… laø nhöõng bieán soá ñöôïc khai thaùc nhieàu nhaát. Cuøng vôùi nhöõng ñaëc ñieåm veà taàng lôùp xaõ hoäi, aûnh höôûng gia ñình, caùc ñaëc ñieåm treân giöõ moät vai troø quan troïng trong phaân tích haønh vi ngöôøi tieâu duøng ngaân haøng. Loái soáng Ñaây laø ñaëc ñieåm thöôøng ñöôïc caùc ngaân haøng khai thaùc trong phaân khuùc thò tröôøng. Kieåu phaân khuùc naày thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå: - Döï ñoaùn haønh vi: baèng caùch nhaän dieän moät khuùc thò tröôøng vaø thoâng qua vieäc giaûi thích caùc ñoäng cô cuûa caùc khaùch haøng, kieåu phaân khuùc naày seõ taïo thuaän lôïi cho vieäc döï ñoaùn caùc phaûn öùng cuûa hoï; - ÖÙng xöû vôùi khaùch haøng: phaân khuùc taâm lyù hoïc seõ taïo ñieàu kieän giao tieáp toát hôn giöõa nhaân vieân ngaân haøng vaø khaùch haøng; - Döï ñoaùn caùc nhu caàu töông lai: phaân tích caùc xu höôùng thay ñoåi loái soáng seõ cho pheùp xaùc ñònh caùc phuø hôïp vôùi nhu caàu trong töông lai cuûa khaùch haøng. 1.4 Lôïi theá caïnh tranh vaø vieäc thoûa maõn khaùch haøng baèng caùc naêng löïc coát loõi cuûa ngaân haøng 1.4.1 Nhaän dieän caùc naêng löïc Nhaän dieän caùc naêng löïc laø moät coâng vieäc tinh teá, bôûi leõ, veà baûn chaát, caùc naêng löïc raát ña daïng vaø ngay caû nhöõng ngöøôi thöïc thi chuùng cuõng khoù caûm nhaän ñöôïc. Trong caùc moái quan heä tröïc tieáp vôùi khaùch haøng (front office), cuõng nhö trong caùc thuû tuïc haønh chaùnh, caùc hoaït ñoäng boå trôï cho dòch vuï (back office), ñaõ coù caùc tieâu chuaån, höôùng daãn taùc nghieäp, quy trình nghieäp vuï,v.v… Nhöng phaàn 29 lôùn caùc kieán thöùc, kyõ naêng thì keùm höõu hình hôn. Chuùng naèm beân trong caùc nghóa vuï, thaùi ñoä cuûa nhaân vieân, beân trong caùc kieán thöùc, kyõ naêng, phöông thöùc toå chöùc, caùch huaán luyeän nhaân vieân. Chieán löôïc ngaøy nay cuûa ngaønh ngaân haøng ñaët khaùch haøng vaøo taâm ñieåm cuûa caùc moái quan taâm vaø taäp trung caùc noã löïc vaøo vieäc thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa hoï. Do vaäy, thieát laäp moät chieán löôïc phaûi döïa vaøo vieäc nhaän dieän tröôùc caùc mong ñôïi cuûa khaùch haøng. 1.4.1.1 Coù ñöôïc caùi nhìn chính xaùc veà ngheà nghieäp Ñònh nghóa ngheà nghieäp chính laø khôûi ñieåm cho moät yù nieäm chieán löôïc. Taát caû caùc chieán löôïc phaùt trieån ñeàu xoay quanh moät hay nhieàu ngheà nghieäp, trong khi caùc hoaït ñoäng khaùc nhau cuûa moät ngheà nghieäp laïi döïa vaøo vieäc khai thaùc moät soá löôïng höõu haïn caùc naêng löïc trung taâm. Ñoái vôùi ngaân haøng, cuõng nhö baát kyø doanh nghieäp naøo, vieäc phaân tích caùc naêng löïc coù theå ñöôïc thöïc hieän sau khi ñaõ ñònh nghóa ñöôïc caùc ngheà nghieäp khaùc nhau. Ñieàu naày coù theå thaáy roõ ôû nhöõng ngaân haøng coù nhöõng chi nhaùnh vôùi nhöõng chöùc naêng nhieäm vuï khaùc nhau: coù nhöõng chi nhaùnh ñöôïc laäp ra ñeå chuyeân veà huy ñoäng voán, coù nhöõng chi nhaùnh laïi chæ taäp trung vaøo cho vay caùc khaùch haøng doanh nghieäp… 1.4.1.2 Nhaän dieän caùc mong ñôïi cuûa khaùch haøng vaøo ngheà nghieäp Caùc mong ñôïi naày vöøa lieân quan ñeán caùc saûn phaåm, dòch vuï rieâng bieät, vöøa lieân quan ñeán ngaân haøng vôùi tö caùch laø moät toång theå. Caùc tieáp caän marketing hieän ñaïi luoân luoân taäp trung vaøo vieäc nhaän dieän caùc nhu caàu khaùch haøng, thaäm chí döï baùo nhu caàu töông lai cuûa khaùch haøng. 1.4.1.3 Nhaän dieän vaø ñaùnh giaù caùc naêng löïc toå chöùc caên cöù vaøo caùc mong ñôïi cuûa khaùch haøng (maø ngaân haøng muoán thoûa maõn) Ñaây chính laø nhöõng noäi dung ñaùnh giaù noäi boä maø chuùng ta coù theå thöïc hieän döïa vaøo moâ hình daây chuyeàn giaù trò cuûa M. Porter: caùc hoaït ñoäng khaùc nhau 30 cuûa ngaân haøng phaûi höôùng vaøo söï mong ñôïi, vaøo caùc nhu caàu cuûa khaùch haøng. Trong giai ñoaïn naày, ñieàu quan troïng laø phaûi thieát laäp ra moät söï phaân bieät giöõa: - Caùc naêng löïc thöïc söï taïo ra söï khaùc bieät hoùa vaø giaûm thieåu chi phí - Vaø caùc naêng löïc cho pheùp saùng taïo ra moät lôïi theá caïnh tranh baèng vieäc gia taêng giaù trò cho saûn phaåm cuoái cuøng cung öùng cho khaùch haøng. 1.4.2 Lôïi theá so saùnh vaø lôïi theá caïnh tranh Cho ñeán nay, nhieàu ngöôøi vaãn nhaàm laãn lôïi theá so saùnh vôùi lôïi theá caïnh tranh. Nhöng thöïc ra, coù lôïi theá so saùnh thì chöa chaéc ñaõ coù lôïi theá caïnh tranh. 1.4.2.1 Lôïi theá so saùnh Lôïi theá so saùnh laø caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cuûa moät quoác gia hay cuûa moät ngaønh naøo ñoù, do nhöõng ñieàu kieän ñaëc thuø veà töï nhieân, nhaân löïc hay theå cheá. ÔÛ Vieät Nam chaúng haïn, trong nhöõng naêm ñaàu tieáp sau chính saùch môû cöûa cuûa Nhaø nöôùc, chuùng ta ñaõ ñöôïc bieát ñeán nhö moät quoác gia coù söùc haáp daãn maïnh meõ caùc luoàng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi bôûi caùc yeáu toá nhaân coâng reû, giaøu taøi nguyeân, caùc chính saùch khuyeán khích ñaàu tö,…. Nhöng kinh nghieäm cuûa caùc naêm gaàn ñaây ñaõ cho thaáy, ñoù chæ laø nhöõng lôïi theá coù tính nhaát thôøi, khoâng nhaát thieát daãn ñeán moät naêng löïc caïnh tranh beàn vöõng. Tieàn löông, naêng suaát lao ñoäng chæ laø hai trong nhieàu yeáu toá trong cô caáu giaù thaønh, trong khi giaù trò haøm löôïng thoâng tin, tri thöùc trong saûn phaåm ngaøy caøng quan troïng [36, tr. 11]. Giaù nhaân coâng Vieät Nam reû, nhöng ñi ñoâi vôùi moät naêng söùc lao ñoäng keùm coûi, moät chaát löôïng ñaøo taïo luoân döôùi möùc yeâu caàu, thì lôïi theá ñoù seõ mang laïi nhöõng gì? Caùc xu höôùng giaûi tö ôû moät soá ngaønh nhö coâng ngheä phaàn meàm chaúng haïn, chuyeån höôùng ñaàu tö töø Vieät Nam sang AÁn Ñoä vaø Trung Quoác, nôi coù nguoàn nhaân coâng thaønh thaïo hôn, khoâng caàn bình luaän gì theâm, ñaõ coù theå cho chuùng ta moät caâu traû lôøi. 31 Lôïi theá so saùnh, do ñoù, veà ñònh höôùng chieán löôïc daøi haïn, khoâng theå taïo ra nhöõng naêng löïc caïnh tranh beàn vöõng cho neàn kinh teá noùi chung vaø cuõng nhö cho töøng doanh nghieäp cuûa neàn kinh teá ñoù. 1.4.2.2 Lôïi theá caïnh tranh Trong quyeån Thò tröôøng, chieán löôïc, cô caáu: caïnh tranh veà giaù trò gia taêng, ñònh vò vaø phaùt trieån doanh nghieäp, Toân Thaát Nguyeãn Thieâm ñaõ neâu leân moät ñònh ñeà quan troïng laø khaùch haøng chæ mua nhöõng saûn phaåm/dòch vuï naøo maø hoï nghó raèng coù khaû naêng mang ñeán cho hoï nhöõng giaù trò gia taêng cao nhaát. Nhöõng giaù trò gia taêng ñoù phaûi coù nhöõng tính chaát, noäi dung vaø taàm côõ ñöôïc khaùch haøng ñaùnh giaù laø cao hôn nhöõng giaù trò gia taêng mang ñeán bôûi nhöõng ñoái thuû caïnh tranh [48, tr. 21] Do vaäy, theo oâng, giaù trò gia taêng phaûi coù tính höôùng ra ngoaøi doanh nghieäp, töùc laø höôùng chuû yeáu veà phía khaùch haøng. Ñoù laø nhöõng gì maø khaùch haøng mong ñôïi töø phía doanh nghieäp. Giaù trò gia taêng coù noäi dung nhö theá chính laø lôïi theá caïnh tranh cuûa baát kyø doanh nghieäp naøo. 1.4.3 Caùc ñieàu kieän cuûa moät lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng Caùc ñieàu kieän cho moät lôïi theá caïnh tranh thöôøng ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo tính ñaëc thuø cuûa caùc nguoàn löïc vaø naêng löïc khaùc bieät cuûa ngaân haøng. Tính khoù coù theå baét chöôùc Naêng löïc cuûa ngaân haøng phaûi laø caùi maø caùc ñoái thuû caïnh tranh khoâng deã daøng yù nieäm ñöôïc. Ñaây laø moät thaùch ñoá lôùn cuûa ngaân haøng vì ngaân haøng khoâng coù khaû naêng baûo veä caùc phaùt kieán cuûa mình veà caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø caùc keânh phaân phoái. Töø goùc ñoä naày, lôïi theá caïnh tranh seõ lieân quan nhieàu ñeán caùc tieán trình toå chöùc, caùc phöông thöùc thöïc hieän saûn phaåm, dòch vuï, caùc phöông thöùc xaây döïng hôn laø ñoái vôùi chính caùc saûn phaåm, dòch vuï. 32 Tính coù theå thay theá Ruûi ro coù caùc saûn phaåm thay theá, chaúng haïn do phaùt trieån coâng ngheä, phaûi thaáp. Tính khan hieám Chæ coù moät soá ít ngaân haøng coù theå ñaït ñeán caùc naêng löïc khaùc bieät hoaëc naêng löïc khaùc bieät khoù coù theå trao ñoåi treân thò tröôøng. Chæ coù nhöõng naêng löïc khaùc bieät ñöôïc xaây döïng döïa treân caùc phöông thöùc toå chöùc môùi coù theå theå hieän ñaëc tính naày. Nhö chuùng ta thaáy, caùc saùng taïo coâng ngheä vaø saûn phaåm môùi cuûa ngaønh ngaân haøng thöôøng ñöôïc caùc toå chöùc ngaân haøng vaø phi ngaân haøng tieáp caän raát nhanh choùng. Tính thích öùng Naêng löïc chæ laø moät tieàm naêng bôûi vì, neáu khoâng coù nhöõng söï thay ñoåi, noù seõ khoâng cho pheùp töï khaùc bieät hoùa. Ngaân haøng phaûi toå chöùc sao cho lôïi duïng ñöôïc caùc giaù trò tieàm naêng cuûa caùc nguoàn löïc cuûa mình. Tính tröôøng toàn Caùc ñaëc tính keå treân goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng tính tröôøng toàn cuûa lôïi theá caïnh tranh, cho pheùp ngaân haøng naém ñöôïc moät lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng. Trong ngaân haøng, tính tröôøng toàn baét buoäc phaûi traûi qua moät tieán trình phöùc taïp vôùi nhieàu yeáu toá tham gia nhö con ngöôøi, coâng ngheä, cô caáu toå chöùc ñeå veà laâu daøi, coù theå duy trì ñöôïc moät khaû naêng saùng taïo nhanh choùng veà saûn phaåm, dòch vuï, vieäc tieáp thò vaø phaân phoái caùc saûn phaåm, dòch vuï. 1.4.4 Caùc naêng löïc caïnh tranh rieâng bieät vaø hoaït ñoäng chuû choát cuûa ngaân haøng Boán laõnh vöïc sau ñaây ñaëc bieät ñöôïc caùc ngaân haøng öu tieân haøng ñaàu. Hai laõnh vöïc ñaàu tieân laø quaûn trò ruûi ro vaø phaân phoái chính laø caùc hoaït ñoäng chuû choát trong daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò cuûa ngaân haøng. Keá ñeán, heä thoáng thoâng tin 33 vaø hình aûnh thöông hieäu laø hai naêng löïc caïnh tranh coát loõi chung cuûa ngheà ngaân haøng. 1.4.4.1 Caùc hoaït ñoäng chuû choát Taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò ñeàu coù yù nghóa quan troïng, nhöng vieäc nghieân cöùu baûn chaát cuûa naêng löïc, neàn taûng cho söï phaùt trieån cuûa moät ngaân haøng, ñaõ cho thaáy vieäc quaûn trò ruûi ro vaø caùc keânh phaân phoái roõ raøng laø caùc moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc oâng chuû ngaân haøng. Quaûn trò ruûi ro Hai noäi dung haøng ñaàu ñöôïc keå ñeán ñeå noùi leân taàm quan troïng cuûa caùc hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro laø vieäc phaân loaïi caùc khaùch haøng / nghieäp vuï vaø vieäc quaûn lyù caùc ñôn vò tröïc thuoäc. Caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng xem kinh doanh vaø quaûn trò ruûi ro laø ngheà nghieäp cuûa hoï. Ñaây laø moät coâng vieäc teá nhò, laø ñieàu kieän ñeå taïo ra lôïi nhuaän cho ngaân haøng. Vieäc thöïc hieän caùc kyõ thuaät tinh teá ñeå löïa choïn khaùch haøng/nghieäp vuï ñaõ taïo ra moät naêng löïc rieâng bieät cuûa ngaân haøng. Vieäc quaûn trò ruûi ro cuõng coù nghóa laø ngaân haøng phaûi am hieåu vieäc baùn caùc saûn phaåm cuûa mình. Coù theå thaáy ñieàu naày qua vieäc caùc toå chöùc taøi chaùnh phi ngaân haøng aùp duïng moät laõi suaát cao hôn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaõ bò caùc ngaân haøng “boû rôi”. Caùc coâng cuï phaân loaïi khaùch haøng vaø döï phoøng ruûi ro cho pheùp caùc ngaân haøng kieåm soaùt ñöôïc caùc ruûi ro ngoaøi döï kieán nhöng ngöôïc laïi, coù theå mang laïi lôïi nhuaän cao cho ngaân haøng. Ñieån hình trong tröôøng hôïp naày laø Ngaân haøng Barclays. Ngaân haøng Barclays thích tìm ñeán nhöõng khaùch haøng coù thieän chí traû nôï duø ñang laâm vaøo tình caûnh khoù khaên veà taøi chaùnh. Vaø thöïc teá ñaõ cho thaáy, ñaây chính laø nhöõng khaùch haøng mang laïi lôïi nhuaän cao nhaát cho hoï. 34 Vieäc quaûn trò taøi saûn coù/taøi saûn nôï Caùch tieáp caän naày laø moät yeáu toá chuû yeáu cuûa caùc tieán trình chieán löôïc vöøa bôûi tính thôøi gian cuûa noù, vöøa bôûi khaû naêng laøm chuû caùc tình huoáng, bôûi söï theå hieän cuûa ngaân haøng trong vieäc quaûn lyù caëp ruûi ro vaø lôïi nhuaän. Hieän nay, quaûn trò taøi saûn coù/taøi saûn nôï ñöôïc caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng xem nhö laø moät coâng cuï toát nhaát cuûa moâ hình saùng taïo ra söï giaøu coù cho moät ngaân haøng. Phaân phoái saûn phaåm, dòch vuï Phaân phoái khoâng chæ laø moät coâng cuï marketing. Noù coøn laø moät hoaït ñoäng haøng ñaàu trong daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò, cho pheùp taïo neân moät lôïi theá caïnh tranh. Vieäc söû duïng caùc keânh phaân phoái ña daïng, ñöôïc quaûn lyù theo nhöõng phöông caùch khaùc bieät nhau nhöng coù khaû naêng coäng hôïp laãn nhau seõ laøm gia taêng giaù trò cho ngaân haøng vaø cho caû khaùch haøng. Ñoái vôùi ngaân haøng, vieäc söû duïng nhieàu keânh phaân phoái cho pheùp noù toái öu hoùa caùc caân ñoái giöõa giaù trò taêng theâm cuûa dòch vuï cung öùng vaø chi phí cuûa saûn phaåm, dòch vuï, chi phí phaân phoái vaø quan heä khaùch haøng. Ñoái vôùi khaùch haøng, qua caùc keânh phaân phoái, hoï coù theå nhaän thaáy moät caùch deã daøng vaø ñaùnh giaù ñöôïc moái quan heä chaát löôïng-giaù caû töông thích vôùi loaïi hình vaø möùc ñoä cuûa saûn phaåm dòch vuï maø hoï mong ñôïi. Do vaäy, ngaân haøng coù theå taäp trung caùc naêng löïc cuûa mình vaøo caù._. khaùch haøng”, neáu coù nhu caàu, chuùng ta coù theå thieát keá ra raát nhieàu daïng baùo caùo khaùc. Chaúng haïn, caùc baùo caùo sau ñaây: 154 Baùo caùo caùc khaùch haøng coù soá dö lôùn, hay doanh soá thanh toaùn qua ngaân haøng lôùn (coù theå laáy möùc 5-10 tyû laø möùc “lôùn”, hay coù theå cöù laáy tieâu chí 10-20 khaùch haøng coù soá dö, hay doanh soá thanh toaùn qua ngaân haøng lôùn nhaát). Coù theå laäp haøng ngaøy hay tuaàn. Coâng duïng: phaân tích khaùch haøng, quaûn trò thanh khoaûn, thoâng tin nhöõng giao dòch “baát thöôøng”, ñaëc bieät laø caùc giao dòch baèng ngoaïi teä (daáu hieäu röûa tieàn …). Danh saùch khaùch haøng ñoùng, taïm ñoùng taøi khoaûn. Baùo caùo in töï ñoäng ngay sau ngaøy nghieäp vuï phaùt sinh. Ñoái vôùi moät khaùch haøng chieán löôïc, vieäc ñoùng taøi khoaûn hieån nhieân seõ aûnh höôûng khoâng nhoû ñoái vôùi vieäc kinh doanh cuûa ngaân haøng. Baùo caùo toång haïn möùc vaø söû duïng haïn möùc cho moät nhoùm khaùch haøng (group exposure). Ví duï nhoùm “Biti’s, Bita’s, Dona Biti’s”: veà maët quaûn trò ruûi ro, phaûi xem nhoùm naày nhö 1 khaùch haøng (chuùng toâi nghó daïng baùo caùo naày coù theå laäp ñöôïc, neáu veà kyõ thuaät, taát caû caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch cuûa caùc ngaân haøng noái maïng vôùi nhau). Thöïc ra, caùc chöông trình öùng duïng veà ngaân haøng hieän nay hoaøn toaøn hoaøn toaøn coù khaû naêng xaây döïng moät caùch caên baûn heä thoáng thoâng tin, baùo caùo noäi boä phuïc vuï cho caùc nhu caàu cuûa nhaø quaûn trò ngaân haøng. Tuy vaäy, caùc chöông trình laøm saún khoù coù theå ñaùp öùng caùc nhu caàu ña daïng, nhaát laø cho caùc ngaân haøng Vieät Nam luoân luoân coù nhöõng ñaëc ñieåm nhu caàu coù tính khaù ñaëc thuø so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi, vaø ngay caû so vôùi caùc nöôùc laùng gieàng trong khu vöïc. Mong muoán cuûa chuùng toâi laø coá gaéng phaùc hoïa ra moät soá daïng baùo caùo nhaèm caûi thieän heä thoáng thoáng thoâng tin khaùch haøng, vaø nhöõng daïng heä thoáng thoâng tin baùo caùo naày, coù xeùt ñeán nhöõng ñieàu kieän cuï theå nhö ôû Vieät Nam, vôùi ñònh höôùng “hoäi nhaäp” vaø "phaùt trieån", qua tham khaûo moät soá kinh nghieäm, moâ hình cuûa moät soá ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi TP.HCM. 155 3.2.4 Xuùc tieán, truyeàn thoâng vaø quaûng baù thöông hieäu Tuy haàu heát caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñaõ coù thaønh laäp Phoøng Marketing nhöng vieäc thieáu vaéng moät chieán löôïc marketing höuõ hieäu vaãn coøn laø moät vaán ñeà phoå bieán. Caùc chính saùch marketing vaãn ña phaàn taäp trung vaøo quaûng caùo, khuyeán maõi baèng xoå soá truùng thöôûng trong coâng taùc huy ñoäng voán,v.v… Vieäc nghieân cöùu thò tröôøng vaãn coøn laø moät ñieåm yeáu cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn, moät trong nhöõng nguyeân nhaân cuûa haïn cheá treân laø do söï yeáu keùm cuûa heä thoáng thoâng tin khaùch haøng vaø thò tröôøng. Chieán löôïc marketing trong boái caûnh caïnh tranh vaø hoäi nhaäp cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn, theo quan ñieåm cuûa chuùng toâi, laø phaûi nhaán maïnh caùc coâng taùc xuùc tieán, truyeàn thoâng vaø quaûng baù thöông hieäu. Uy tín cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn ñaõ bò giaûm suùt sau khi vaøi ngaân haøng nhö Nam Ñoâ, Vieät Hoa,… bò ñoå beå. Söï kieän ngaân haøng ACB ngaøy 15-10-2003 cuõng phaàn naøo noùi leân giôùi haïn loøng tin cuûa coâng chuùng vaøo thöông hieäu cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn. Do vaäy, chieán löôïc treân phaûi döïa vaøo caùc giaûi phaùp sau ñaây: - Caùc ngaân haøng, song song vôùi vieäc xaây döïng chieán löôïc kinh doanh cuûa mình, phaûi xaây döïng moät chieán löôïc marketing phuø hôïp. Ngaân haøng phaûi hoaïch ñònh moät ngaân saùch cuï theå cho vieäc thöïc thi caùc chieán löôïc naày. - Töøng ngaân haøng phaûi xaùc ñònh roõ uy tín thöông hieäu laø vaán ñeà soáng coøn cuûa mình. Hoaït ñoäng marketing phaûi chuù yù ñeán quan heä ngaân haøng-khaùch haøng, töøng böôùc xaây döïng leân söï tin töôûng, loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng ñoái vôùi ngaân haøng. - Thöông hieäu chính laø taøi saûn voâ hình cuûa doanh nghieäp (Intangible Asset). ÔÛ ñaây, chuùng ta phaân tích theâm veà khaùi nieäm Brand Equity (giaù trò cuûa thöông hieäu). Giaù trò cuûa thöông hieäu hieäu chính laø cheânh leäch giöõa giaù trò treân thò tröôøng chöùng khoaùn (Market Value) vaø giaù trò trong soå saùch (Book 156 Value) cuûa ngaân haøng. Giaù trò ñoù chính laø caùi taïo ra Tö baûn hoùa Thò tröôøng (Market Capitalization), laøm gia taêng giaù trò cuûa ngaân haøng. Nhö vaäy, ngaân haøng, cuõng nhö caùc doanh nghieäp khaùc, coù theå laøm taêng giaù trò doanh nghieäp cuûa mình thoâng qua thöông hieäu [48,tr.199]. Caïnh tranh buoäc caùc ngaân haøng phaûi taêng cöôøng coâng taùc quaûn trò thöông hieäu (Brand Management). Nhöõng ngaân haøng naøo ñaõ ñaït ñöôïc danh tieáng danh hieäu, thì leû coâng baèng treân thöông tröôøng, thì phaàn taøi saûn taêng theâm ñoù phaûi ñöôïc pheùp ghi theâm vaøo nguoàn voán (Equity) cuûa ngaân haøng. Nguoàn voán naày, ñeán löôït noù, laïi taêng cöôøng cho naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Do ñoù, caùc ngaân haøng coå phaàn phaûi yù thöùc hôn nöõa vai troø cuûa coâng taùc quaûn trò thöông hieäu. Tuyø theo ñieàu kieän, qui moâ hoaït ñoäng, moät chöùc danh Brand Manager coù theå ñöôïc boå nhieäm ñoäc laäp, hoaëc coù theå naèm trong Phoøng Marketing cuûa ngaân haøng. - Quan heä ngaân haøng-khaùch haøng cuõng khoâng theå taùch rôøi coâng taùc truyeàn thoâng, do chính caùc ngaân haøng thöïc hieän, quaûng baù caùc tieän ích, an toaøn trong giao dòch vôùi ngaân haøng. Theo loâ-gic, chæ sau khi khaùch haøng caûm nhaän ñöôïc nhu caàu thöïc söï cuûa mình, thì hoï môùi chuyeån sang giai ñoaïn ñaùnh giaù, löïa choïn caùc quan heä giao dòch. Do ñoù, seõ laø phi lyù khi noùi phaùt trieån söï tin töôûng cuûa coâng chuùng vaøo heä thoáng ngaân haøng, trong khi ña phaàn coâng chuùng vaãn chöa thoâng hieåu caùc tieän ích cuûa dòch vuï ngaân haøng. - Söï tin töôûng vaøo moät thöông hieäu cuõng ñoøi hoûi söï thoâng suoát veà thoâng tin. Caùc ngaân haøng coå phaàn ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng phaùp lyù cuûa coâng ty coå phaàn: vaán ñeà thoâng tin laïi caøng quan troïng hôn nöõa, nhaát laø trong vieãn caûnh seõ coù caùc ngaân haøng coå phaàn ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Caùc baùo caùo thöôøng nieân, trong ñoù coù caùc baùo caùo taøi chaùnh phaûi ñöôïc coâng khai hoùa ñeán tay coâng chuùng nhieàu hôn nöõa. Qua khaûo saùt treân 157 maïng internet, chæ coù vaøi ngaân haøng coå phaàn “toáp treân” laø coù coâng khai caùc baùo caùo taøi chaùnh, coøn ña phaàn caùc ngaân haøng ñaõ coù web-site khaùc, muïc baùo caùo taøi chaùnh vaãn luoân laø moät muïc “ñang xaây döïng” (work in progress). - ÔÛ moät taàm vó moâ hôn, chính laø söï can thieäp cuûa Chính phuû ñoái vôùi vaán ñeà giaùo duïc coâng daân. Thieát nghó, neân sôùm ñöa vaøo caùc chöông trình giaùo duïc caùc kieán thöùc/phaùp luaät taøi chaùnh, ngaân haøng cô baûn haàu giaùo duïc coâng daân sôùm coù yù thöùc söû duïng caùc dòch vuï ngaân haøng. - Vieäc taïo ra moät “saân chôi bình ñaúng” cuõng laø moät giaûi phaùp giaùn tieáp giuùp naâng cao uy tín thöông hieäu cho caùc ngaân haøng coå phaàn. Thöïc ra, xeùt cho cuøng, giaûi phaùp naày coù tính chaát “heä quaû” töø caùc giaûi phaùp ñaàu tieân veà voán, veà saùp nhaäp vaø hôïp nhaát. Thöïc hieän caùc giaûi phaùp tieàn ñeà ñaõ noùi, chính laø ñaõ naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho caùc ngaân haøng coå phaàn, cô sôû ñeå thu heïp söï “phaân bieät ñoái xöû” giöõa caùc loaïi hình sôû höõu ngaân haøng khaùc nhau. 3.2.5 Boä maùy quaûn lyù vaø nhaân söï Coâng taùc nhaân söï vaø ñaøo taïo cuõng laø moät trong nhöõng giaûi phaùp chính cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn. Ngheà ngaân haøng laø moät ngheà dòch vuï ñaëc bieät, ôû ñoù, vieäc giao tieáp ngöôøi-ngöôøi coù taàm quan troïng ñaëc bieät. Nhaân söï chính laø boä maët cuûa ngaân haøng, laø taøi saûn cuûa ngaân haøng, laø hình aûnh thöông hieäu cuûa ngaân haøng. Giaûi phaùp taêng cöôøng boä maùy quaûn lyù vaø nhaân söï phaûi taäp trung vaøo caùc vaán ñeà sau ñaây: Vieäc phaân ñònh raïch roøi giöõa quyeàn sôû höõu vaø quyeàn quaûn lyù Nguyeân nhaân chính cho nhöõng can thieäp cuûa coå ñoâng vaøo coâng vieäc ñieàu haønh ngaân haøng chính laø quyeàn lôïi cuïc boä, caù nhaân cuûa caùc coå ñoâng. Ñeå haïn cheá vaø trieät tieâu maàm moáng voâ cuøng nguy haïi naày, moät cô cheá phaân ñònh quyeàn löïc 158 roõ raøng trong ñieàu leä hoaït ñoäng caùc ngaân haøng coå phaàn seõ ñoùng vai troø quyeát ñònh. Caàn phaûi coù caùc qui ñònh cuï theå veà quyeàn haïn cuûa cuûa caùc chöùc danh hoäi ñoàng quaûn trò, ban kieåm soaùt, ban toång giaùm ñoác vaø caùc phoøng-ban theo höôùng traùnh söï can thieäp söï vuï cuûa hoäi ñoàng quaûn trò vaøo coâng vieäc kinh doanh thöôøng leä cuûa ngaân haøng. Vieäc cuï theå hoaù, phaùp luaät hoùa caùc haïn cheá cho vay caùc ñoái töôïng “coù lieân quan” theo quan ñieåm “nhoùm khaùch haøng” (group customer) cuõng seõ coù taùc duïng ngaên chaän töø xa caùc yù ñoà thao tuùng cuûa caùc coå ñoâng. Ñaøo taïo vaø huaán luyeän nguoàn nhaân löïc Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn TP.HCM thôøi gian gaàn ñaây tuy coù caûi thieän, nhöng vaãn naèm ôû möùc trung bình so vôùi caùc ngaân haøng quoác doanh vaø nöôùc ngoaøi. Do ñoù, coâng taùc ñaøo taïo vaø ñaøo taïo, huaán luyeän thöôøng xuyeân nguoàn nhaân löïc phaûi laø moät trong nhöõng troïng taâm cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn. Caùc ngaân haøng caàn phaûi thöïc hieän toång ñieàu tra, raø soaùt laïi ñoäi nguõ nhaân söï cuûa mình döïa treân moâ hình daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò cuûa ngaân haøng, ñeå töø ñoù, coù theå nhanh choùng nhaän dieän ra caùc maët maïnh, yeáu cuûa nguoàn nhaân löïc trong boái caûnh hoäi nhaäp vaø caïnh tranh, ñeå coù nhöõng keá hoaïch ñaøo taïo, taäp huaán thích hôïp. Caùc ngaân haøng lôùn caàn coù nhöõng trung taâm ñaøo taïo rieâng cho mình. Vaán ñeà chi phí seõ ñaët ra, neáu so vôùi ñöa ñi ñaøo taïo beân ngoaøi, nhöng nhöõng lôïi ích cuûa noù khoâng phaûi laø nhoû. Thöù nhaát, ñoù laø söï thoáng nhaát trong vieäc ñaøo taïo caùc phöông phaùp, qui trình, qui cheá noäi boä cuûa ngaân haøng. Thöù hai, nhaø ñaøo taïo huaán luyeän seõ laø ngöôøi thöôøng xuyeân tieáp caän thöïc teá neân seõ thuaän lôïi hôn trong vieäc gaén lyù thuyeát vaø thöïc tieãn, bieát nhu caàu ñaøo taïo thöïc teá cuûa ngaân haøng. Cuoái cuøng, ñaøo taïo noäi boä cuõng laø moät cô hoäi ñeå nhöõng ñoàng nghieäp cuøng chung ngaân 159 haøng coù theå trao ñoåi nhöõng kinh nghieäm quyù baùu cuûa mình, khoâng laõng phí nhö nhöõng cuoäc hoïp giao ban keùo daøi, voâ boå. Giaùo duïc yù thöùc phuïc vuï khaùch haøng Moät boä phaän khoâng nhoû caùc chöùc vuï ñieàu haønh caùc ngaân haøng coå phaàn coù xuaát thaân töø caùc ngaân haøng quoác doanh. Moät thôøi gian daøi soáng trong moâi tröôøng quoác doanh, nhöõng tö töôûng, yù thöùc quan heä kinh teá kieåu bao caáp, theo cô cheá “xin-cho” vaãn coøn ñaâu ñoù trong hoï. Do ñoù, thay ñoåi yù thöùc, tuy khoâng phaûi laø moät vieäc sôùm chieàu, nhöng laø moät vieäc phaûi laøm, neáu khoâng noùi laø phaûi laøm ngay. Ñoái vôùi caùc nhaân vieân caáp thaáp, moät trong nhöõng vieäc phaûi laøm thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc ñoù laø caûi thieän caùc moái quan heä giao tieáp khaùch haøng. Caùc chöông trình ñaøo taïo, huaán luyeän veà kyõ naêng giao tieáp, taâm lyù khaùch haøng, kyõ naêng ñaøm phaùn vaø thöông löôïng chính laø nhöõng khoùa hoïc boå khuyeát nhöõng gì maø nhaân vieân chöa theå ñöôïc hoïc ôû tröôøng ñaïi hoïc. Quan ñieåm höôùng veà khaùch haøng phaûi xuyeân suoát trong yù thöùc phuïc vuï cuûa nhaân vieân, nhaát laø trong moâi tröôøng caïnh tranh, thì trieát lyù caïnh tranh trong quan heä khaùch haøng phaûi laø “laøm theá naøo ñeå phuïc vuï toát nhaát nhöõng khaùch haøng toát nhaát cuûa chuùng ta”. Haïn cheá naïn chaûy maùu chaát xaùm Khoâng gì coù theå giöõ chaân caùn boä, vieân chöùc gioûi hôn baèng chính hoaït ñoäng vaø giaù trò thöông hieäu cuûa ngaân haøng. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây ra tình traïng caùc nhaân vieân gioûi boû sang laøm vieäc cho caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø löông boãng vaø caùc chính saùch ñaõi ngoä. Nhöng thöïc teá moät vaøi naêm gaàn ñaây cuõng cho thaáy laø vaãn coù nhöõng ngöôøi sau moät thôøi gian laøm cho caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi, nay ñaõ trôû laïi laøm vieäc cho caùc doanh nghieäp 100% Vieät Nam, trong ñoù coù caùc ngaân haøng, nhöõng nôi aùp duïng cheá ñoä löông boãng, phuùc lôïi vaø caùc chính saùch ñaõi ngoä, thaêng tieán thoûa ñaùng cho ngöôøi lao ñoäng. Nhöõng bieän phaùp 160 giöõ chaân ngöôøi taøi, ñeán löôït noù, laïi coù taùc duïng quaûng baù thöông hieäu, nhaát laø khi ngöôøi lao ñoäng an taâm-toaøn taâm-toaøn yù vaø töï haøo veà thöông hieäu cuûa ngaân haøng maø mình ñang phuïc vuï. CAÏNH TRANH VAØ LIEÂN KEÁT ? Caïnh tranh hình nhö laø moät maâu thuaãn vôùi lieân keát. Nhöng thöïc ra, hai khaùi nieäm ñoù trong nhöõng chöøng möïc nhaát ñònh, laïi coù taùc ñoäng töông hoã laãn nhau. Vaán ñeà caàn phaân tích ôû ñaây laø, khi naøo caïnh tranh, khi naøo lieân keát? Caïnh tranh laø ñeå mang ñeán cho thò tröôøng vaø khaùch haøng giaù trò gia taêng cao hôn caùc doanh nghieäp khaùc vaø lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp khaùc laø ñeå cuøng nhau coù ñöôïc giaù trò gia taêng cao hôn so vôùi giaù trò gia taêng maø doanh nghieäp ñaït ñöôïc neáu doanh nghieäp hoaït ñoäng rieâng leû [48,tr.297]. Vôùi lyù luaän treân, caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn coù theå xeùt ñeán caùc khaû naêng lieân keát nhö sau: - Cho vay hôïp voán (syndication loan): phöông thöùc hôïp taùc ñeå chia seû ruûi ro giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau, vöøa khaéc phuïc nhöôïc ñieåm yeáu voán cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn. ÔÛ ñaây, caàn nhaán maïnh vai troø ñaàu taøu, kinh nghieäm cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn “toáp treân”, vôùi tö caùch laø caùc ngaân haøng ñaàu moái (bank leader) trong cho vay hôïp voán. - Vieäc chia seû, phoái hôïp caùc nguoàn löïc: nhaát laø trong laõnh vöïc ngaân haøng ñieän töû. Vieäc tích hôïp, söû duïng chung caùc maùy ATM caàn phaûi ñöôïc nhanh choùng xuùc tieán, khoâng chæ giöõa caùc ngaân haøng coå phaàn vôùi nhau, maø coøn vôùi caùc ngaân haøng “ñoái thuû”û khaùc nhö caùc ngaân haøng quoác doanh vaø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Trong noäi boä caùc ngaân haøng coå phaàn, phaûi tính ñeán vai troø “ñaàu taøu” cuûa caùc ngaân haøng “toáp treân” nhö ACB, Sacombank, Eximbank. Trong thanh toaùn quoác teá, cuõng coù khaû naêng caùc ngaân haøng 161 chöa ñuû khaû naêng trang bò heä thoáng SWIFT lieân keát khai thaùc (chia phí) vôùi caùc ngaân haøng ñaõ trang bò. - Lieân keát, hôïp taùc trong laõnh vöïc ñaøo taïo, huaán luyeän: caùc ngaân haøng “toáp döôùi”, môùi thaønh laäp coù theå tranh thuû söï yeåm trôï trong ñaøo taïo, huaán luyeän vaø chuyeån giao coâng ngheä ngaân haøng töø caùc ngaân haøng coå phaàn “toáp treân”. 3.3 Caùc kieán nghò 3.3.1 Caùc kieán nghò ñoái vôùi chính phuû, ngaân haøng nhaø nöôùc vaø caùc boä, ngaønh coù lieân quan - Caàn cuï theå hoùa hôn nöõa Chöông trình taùi caáu truùc caùc ngaân haøng coå phaàn trong thôøi gian saép tôùi. Giaûi phaùp taêng voán phaùp ñònh caàn phaûi nhanh choùng phaùp luaät hoùa vôùi caùc loä trình phuø hôïp. Beân caïnh ñoù, caùc qui ñònh veà saùp nhaäp vaø hôïp nhaát caùc ngaân haøng khoâng ñuû tieâu chuaån voán phaùp ñònh theo loä trình cuõng phaûi nhanh choùng trieån khai moät caùch ñoàng boä. - Ngaân haøng Nhaø nöôùc neân sôùm nghieân cöùu söûa ñoåi caùc qui ñònh veà baûo hieåm tieàn göûi theo höôùng möùc phí baûo hieåm phaûi ñoùng seõ tuyø thuoäc vaøo ñieåm soá ruûi ro cuûa töøng ngaân haøng khaùc nhau, trong ñoù, caùc chæ tieâu veà voán phaûi laø moät trong nhöõng chæ tieâu cô baûn trong vieäc cho ñieåm. - Cuõng nhö theá, möùc tieàn göûi ñöôïc baûo hieåm vaø tyû leä döï tröõ baét buoäc cuõng caàn phaûi ñieàu chænh sao cho phuø hôïp. Tuy nhieân, caàn coù nhöõng coù nhöõng nghieân cöùu, ñaùnh giaù caån troïng nhaèm traùnh nhöõng ruûi ro ñaïo ñöùc coù theå xaûy ra trong hoaït ñoäng ngaân haøng. - Caùc qui ñònh veà nieâm yeát chöùng khoaùn cho caùc ngaân haøng coå phaàn caàn phaûi ñöôïc Uûy ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc vaø Ngaân haøng Nhaø nöôùc nhanh choùng döï thaûo vaø ñöa vaøo ñôøi soáng cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn. 162 - Khung phaùp lyù cho vieäc phaùt haønh traùi phieáu phaûi nhanh choùng söûa ñoåi theo höôùng taïo ra moät saân chôi bình ñaúng cho taát caû caùc loaïi hình ngaân haøng thöông maïi. - Caùc qui ñònh veà nghieäp vuï thò tröôøng môû caàn thoâng thoaùng, môû roäng hôn ñoái vôùi caùc ngaân haøng coå phaàn. - Caàn phaûi coù caùc qui ñònh cuï theå hôn veà phaùt haønh, söû duïng vaø chuyeån nhöôïng, chieát khaáu thöông phieáu, cô sôû ñeå ngaân haøng phaùt trieån kinh doanh vaø boå sung nguoàn löïc khi caàn thieát. Tuy Vieät Nam ñaõ coù Phaùp leänh veà Thöông phieáu töø naêm 1999, nhöng cho ñeán nay, thöông phieáu vaãn chuû yeáu xuaát hieän trong caùc giao dòch xuaát-nhaäp khaåu, coøn thöông phieáu trong nöôùc vaãn chöa thaáy xuaát hieän. Do ñoù, Ngaân haøng Nhaø nöôùc caàn sôùm ban haønh caùc vaên baûn phaùp lyù caàn thieát taïo ñieàu kieän cho thöông phieáu Vieät Nam löu haønh vaø phaùt trieån. Coù nhö theá, môùi coù theå ñem laïi lôïi ích cho caùc ngaân haøng thöông maïi: cho vay chieát khaáu, vay taùi chieát khaáu töø Ngaân haøng Nhaø nöôùc… - Thôøi gian qua, caùc ngaân haøng quoác doanh vaø 1 soá ít ngaân haøng coå phaàn ñaõ coù nhöõng thuaän lôïi trong vieäc nhaän/vay caùc nguoàn taøi trôï nöôùc ngoaøi trong ñaàu tö caûi thieän cô sôû haï taàng coâng ngheä. Chính phuû caàn coù nhöõng bieän phaùp giuùp ñôõ, hoã trôï caùc ngaân haøng coå phaàn khaùc trong vieäc tieáp caän caùc nguoàn taøi trôï nhö treân thoâng qua caùc chöông trình hôïp taùc, vieän trôï, hoaëc ngay caû baûo laõnh/trôï caáp vay voán nöôùc ngoaøi. - Giaùo duïc coâng daân veà caùc kieán thöùc, phaùp luaät taøi chaùnh-ngaân haøng phaûi ñöôïc xem laø moät trong nhöõng chöông trình quoác gia treân quan ñieåm söï hieåu bieát, kieán thöùc taøi chaùnh-ngaân haøng cuûa coâng chuùng seõ coù taùc duïng tích cöïc trong vieäc nhaän dieän vaø xaây döïng, cuûng coá thöông hieäu cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn. 163 - Veà coâng taùc ñieàu haønh ngaân haøng, hieän nay Luaät caùc toå chöùc tín duïng vaø caùc vaên baûn höôùng daãn chöa ghi roõ ngöôøi ñaïi dieän phaùp luaät cuûa ngaân haøng laø chuû tòch hoäi ñoàng quaûn trò hay toång giaùm ñoác. Ñieàu naày ñaõ laø maàm moáng tranh chaáp trong noäi boä cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn. Do ñoù, höôùng söûa ñoåi Luaät caùc toå chöùc tín duïng neân qui ñònh toång giaùm ñoác laø ngöôøi ñaïi dieän phaùp luaät cuûa ngaân haøng, ví chính toång giaùm ñoác laø ngöôøi ñieàu haønh caùc coâng vieäc haøng ngaøy cuûa ngaân haøng. 3.3.2 Caùc kieán nghò ñoái vôùi UÛy ban Nhaân daân TP.HCM Thaønh phoá Hoà Chí Minh phaûi yù thöùc ñöôïc vai troø ñaàu ñaøn cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh trong heä thoáng caùc ngaân haøng coå phaàn caû nöôùc. Do ñoù, caùc kieán nghò cuûa vaø ñoái vôùi UÛy ban Nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh coù theå coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng cho caùc chính saùch taøi chaùnh vó moâ. - Trong chöøng möïc thí ñieåm, trong khi chôø ñôïi khung phaùp lyù chung caû nöôùc veà phaùt haønh chöùng khoaùn cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn ra thò tröôøng chöùng khoaùn (bao goàm caû coå phieáu vaø traùi phieáu), TP.HCM coù theå kieán nghò xin ñöôïc pheùp thí ñieåm thöïc hieän vieäc treân cho 2-3 ngaân haøng coå phaàn maïnh nhaát cuûa TP.HCM. Vieäc ñeà xuaát caùc ngaân haøng maïnh nhaát thöïc ra khoâng phaûi xuaát phaùt töø thoùi quen tö duy coå phaàn hoùa nhö tröôùc nay, maø laø ñeå traùnh nhöõng baát oån, xaùo troän ñaùng tieác trong ngaønh ngaân haøng. - Ngay taïi TP.HCM, vôùi tö caùch laø trung taâm kinh teá-taøi chaùnh lôùn nhaát nöôùc, caàn trieån khai caùc chöông trình nghieân cöùu thò tröôøng treân dieän saâu vaø roäng caùc maûng thò tröôøng taøi chaùnh-ngaân haøng, ñaëc bieät caùc nghieân cöùu chuyeân bieät veà nhoùm caùc ngaân haøng coå phaàn nhö caùc chính saùch marketing, thöông hieäu, quan heä khaùch haøng, ñaùnh giaù cuûa khaùch haøng veà caùc maët hoaït ñoäng vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn,… ñeå coù cô sôû hoaïch ñònh ra caùc chính saùch, chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp. 164 Caùc nghieân cöùu treân cuõng seõ laø caùc thoâng tin caàn thieát cho moïi chuû theå tham gia thò tröôøng taøi chaùnh xaây döïng caùc chieán löôïc caïnh tranh cuûa rieâng mình. 3.3.3 Caùc khuyeán nghò ñoái vôùi caùc ngaân haøng TMCP thaønh phoá Hoà Chí Minh - Moïi toå chöùc khoâng coù ñöôøng höôùng, chieán löôïc cuûa mình seõ deã daøng ñi ñeán thaát baïi trong caïnh tranh. Trong taàm nhìn töø nay cho ñeán naêm 2010, hôn ai heát, chính ban laõnh ñaïo caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh phaûi yù thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc xaây döïng moät chieán löôïc kinh doanh-chieán löôïc caïnh tranh cho ngaân haøng cuûa mình: caïnh tranh ñeå khoâng tuït haäu, caïnh tranh hay laø cheát trong vieãn caûnh caùc aùp löïc caïnh tranh seõ voâ cuøng maïnh meõ hôn bao giôø heát. Quaûn trò chieán löôïc khoâng phaûi laø coâng vieäc cuûa caùc nhaø tö vaán beân ngoaøi maø chính caùc thaønh vieân cuûa ban quaûn trò ngaân haøng laø nhöõng nhaø toå chöùc xaây döïng, thöïc thi vaø kieåm soaùt chieán löôïc, bôûi leõ, quaûn trò chieán löôïc laø moät chuoãi lieân hoaøn caùc giai ñoaïn treân ñoøi hoûi söï tham gia, daán thaân lieân tuïc cuûa ban quaûn trò. Noùi caùch khaùc, chính ban quaûn trò ngaân haøng chính laø chuû theå chính trong vieäc thieát laäp, toå chöùc thöïc hieän vaø kieåm soaùt chieán löôïc. - Vieäc thöïc hieän chieán löôïc cuõng khoâng theå taùch rôøi caùc quyeát ñònh quaûn trò haøng ngaøy cuûa ban quaûn trò ngaân haøng. Do ñoù, caùc ngaân haøng cuõng caàn thieát phaûi toå chöùc toát vieäc giaùo duïc, truyeàn ñaït caùc muïc tieâu chieán löôïc cuï theå cho toaøn theå caùn boä, nhaân vieân cuûa mình. Thöïc thi chieán löôïc phaûi laø coâng vieäc chung cuûa taát caû moïi ngöôøi. - Trong vieäc thieát laäp vaø toå chöùc thöïc hieän chieán löôïc, caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn cuõng caàn phaûi coá gaéng khaéc phuïc moät trong nhöõng ñieåm yeáu quan troïng cuûa mình ñoù laø söï taùch baïch giöõa quyeàn sôû höõu cuûa 165 caùc coå ñoâng vaø quyeàn quaûn lyù cuûa ban quaûn trò. Coù nhö theá, ban quaûn trò môùi coù theå coâng taâm, toaøn taâm toaøn yù trong vieäc thöïc thi vai troø chieán löôïc cuûa mình. Chieán löôïc ñònh ra khoâng phaûi ñeå ñeå phuïc vuï cho moät boä phaän coå ñoâng naøo ñoù. - Cuoái cuøng, laø caùc giaûi phaùp veà phaân kyø. Trong taàm nhìn töø nay cho ñeán naêm 2010, NCS khuyeán nghò caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn taäp trung vaøo caùc giaûi phaùp sau ñaây: o Töø nay cho ñeán naêm 2006: laø giai ñoaïn taäp trung vaøo caùc giaûi phaùp veà voán. Vieäc taêng voán neân keát hôïp caû beân trong vaø beân ngoaøi, noùi caùch khaùc, töø caùc giaûi phaùp ña nguoàn trong ñoù, chuù yù ñeán caùc nguoàn löïc ñeán töø beân ngoaøi nhö môû roäng cho coâng chuùng (gia taêng phaàn baùn roäng raõi cho coâng chuùng, phaùt haønh qua thò tröôøng chöùng khoaùn). Khaû naêng saùp nhaäp vaø hôïp nhaát caùc ngaân haøng coå phaàn cuõng coù theå ñaët ra ñoái vôùi caùc ngaân haøng yeáu keùm, gaëp khoù khaên trong taêng voán. Song song vôùi caùc giaûi phaùp lieân quan ñeán voán laø vieäc caûi toå boä maùy toå chöùc-nhaân söï ngaân haøng, trong ñoù, coâng taùc huaán luyeän, ñaøo taïo nhaân söï phaûi ñöôïc caùc ngaân haøng ñaëc bieät xem troïng. Coù nhö theá, caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn môùi coù theå coù ñieàu kieän tieàn ñeà (taøi löïc/nhaân löïc) ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp tieáp theo moät caùch ñoàng boä vaø hieäu quaû. o Töø 2007-2010: laø giai ñoaïn taäp trung vaøo caùc giaûi phaùp caûi thieän cô sôû haï taàng coâng ngheä vaø heä thoáng thoâng tin khaùch haøng, xuùc tieán truyeàn thoâng vaø quaûng baù thöông hieäu. Cô sôû haï taàng coâng ngheä chæ coù theå ñöôïc ñaàu tö vaø vaän haønh moät caùch coù hieäu quaû treân neàn taûng moät nguoàn taøi löïc töông ñoái vöõng maïnh cuõng nhö vôùi moät ñoäi nguõ nhaân söï ñöôïc ñaøo taïo vaø coù kyõ naêng toát. Cuõng nhö theá, caùc coâng taùc 166 xuùc tieán, truyeàn thoâng vaø quaûng baù thöông hieäu chæ thöïc söï coù yù nghóa vaø phaùt huy taùc duïng moät khi ngaân haøng ñaõ coù moät neàn taûng thöïc veà nhaân löïc vaø taøi löïc nhaát ñònh. Toâ veõ, ñaùnh boùng thöông hieäu lieäu coù theå ñi vaøo taâm töôûng khaùch haøng hay khoâng moät khi ngaân haøng laïi luoân luoân gaëp nhöõng khoù khaên veà nguoàn voán huy ñoäng, voán töï coù laïi quaù ít oûi coäng vôùi moät ñoäi nguõ nhaân söï keùm hieäu naêng vaø boä maùy toå chöùc quaûn lyù luoân luoân luïc ñuïc, maát ñoaøn keát? 3.4 Moät ñeà xuaát cuûa NCS: CAÅM NANG XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH NGAÂN HAØNG Beân caïnh caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh, caùc kieán nghò ñoái vôùi caùc ban-ngaønh coù lieân quan, ñeå keát thuùc luaän aùn, nghieân cöùu sinh cuõng maïnh daïn ñeà xuaát moät taøi lieäu nhoû mang teân “CAÅM NANG XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH NGAÂN HAØNG” nhö trình baøy taïi PHUÏ LUÏC 4. Taøi lieäu mang tính toùm taét naày ñöôïc nghieân cöùu sinh soaïn thaûo, ñuùc keát töø caùc lyù thuyeát veà caïnh tranh vaø quaûn trò chieán löôïc. Trong tình traïng haàu heát caùc ngaân haøng coå phaàn vaãn chöa xaây döïng ñöôïc chieán löôïc caïnh tranh, nghieân cöùu sinh mong sao caåm nang toùm taét treân coù theå phuø hôïp vôùi nhu caàu hieän nay khoâng nhöõng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, maø coøn coù theå aùp duïng cho caùc loaïi hình ngaân haøng thöông maïi khaùc. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Treân quan ñieåm lòch söû phaùt trieån, caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ goùp maët vôùi tö caùch laø moät nhoùm thaønh vieân non treû vaø ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp nhaát ñònh cho söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung. Quaù trình phaùt trieån cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn cuõng boäc loä nhöõng yeáu keùm nhaát ñònh daãn ñeán 167 khaû naêng caïnh tranh töông ñoái yeáu keùm so vôùi caùc löïc löôïng caïnh tranh khaùc. Tình hình treân ñoøi hoûi caùc ngaân haøng phaûi nhanh choùng xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Ñeà taøi ñaõ ñeà nghò Chieán löôïc Taäp trung cho caùc ngaân haøng coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh, treân cô sôû taän duïng caùc ñieåm maïnh vaø caùc cô hoäi maø nhoùm ngaân haøng naày coù ñöôïc. Caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc ñöôïc ñeà xuaát treân quan ñieåm taäp trung, traùnh daøn traõi, bao goàm: giaûi phaùp veà voán, giaûi phaùp saùp nhaäp vaø hôïp nhaát, caùc giaûi phaùp caûi thieän cô sôû haï taàng coâng ngheä, caùc giaûi phaùp veà thöông hieäu vaø caùc giaûi phaùp veà boä maùy quaûn lyù vaø nhaân söï. Caùc nhoùm giaûi phaùp naày ñöôïc ñeà nghò döïa vaøo moâ hình daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò cuûa M. Porter ñeà nghò, do ñoù, seõ höôùng vaøo caùc muïc tieâu laø cuûng coá vaø taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng cô sôû; chaán chænh vaø hoaøn thieän caùc hoaït ñoäng boã trôï, nhöõng hoaït ñoäng taïo ra caùc lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng cuûa ngaân haøng. 168 KEÁT LUAÄN CHUNG Caïnh tranh laø moät thöïc teá khoâng theå phuû nhaän trong neàn kinh teá thò tröôøng. Caïnh tranh laïi caøng coù cöôøng ñoä khoác lieät hôn trong boái caûnh toaøn caàu hoùa hieän nay, vôùi vieäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø kinh teá khu vöïc ñang dieãn ra raát gaàn vaø raát nhanh choùng. Thoâng qua vieäc heä thoáng hoaù caùc cô sôû lyù luaän veà caïnh tranh vaø chieán löôïc caïnh tranh, caùc moâ hình phaân tích daây chuyeàn giaù trò-cô sôû saùng taïo ra naêng löïc caïnh tranh, cuøng vôùi caùc moâ hình phaân tích ma traän hình aûnh caïnh tranh, ma traän TOWS, ma traän ñònh höôùng chieán löôïc,… ñaõ ñöôïc nghieân cöùu sinh coá gaéng öùng duïng vaøo vieäc nghieân cöùu moät chuyeân ngaønh töông ñoái ñaëc bieät laø ngaân haøng. Ñoù laø mong muoán ñoùng goùp veà khía caïnh lyù thuyeát cuûa cuûa nghieân cöùu sinh. Veà phöông dieän thöïc tieãn, luaän aùn cuõng ñaõ coá gaéng ñöa ra caùc luaän cöù khoa hoïc, cô sôû ñònh ra caùc chính saùch, cô cheá quaûn lyù caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn taïi TP. Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø caû nöôùc Vieät Nam noùi chung, chaúng haïn caùc qui ñònh veà voán phaùp ñònh, söï caàn thieát phaûi saùp nhaäp vaø hôïp nhaát, caùc vaán ñeà toå chöùc-nhaân söï cuõng nhö coâng taùc tuyeân truyeàn, quaûng baù thöông hieäu cho caùc ngaân haøng coå phaàn. Chieán löôïc Taäp trung ñaõ ñöôïc nghieân cöùu sinh ñeà xuaát nhö laø chieán löôïc caïnh tranh töông ñoái phuø hôïp vôùi hieän traïng vaø vò theá caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Quan ñieåm xaây döïng chieán löôïc cuûa Nghieân cöùu sinh laø tính taäp trung, traùnh daøn traûi, theo ñoù, Nghieân cöùu sinh cuõng ñaõ ñeà xuaát hai nhoùm giaûi phaùp chính trong vieäc xaây döïng chieán löôïc treân. Ñoù coù theå goïi laø caùc giaûi phaùp chieán löôïc vì chuùng goùp phaàn caûi thieän, taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng, caùc lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn. Caùc giaûi phaùp treân phaàn lôùn seõ döïa vaøo chính caùc quyeát saùch trong hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng, 169 nhöng, beân caïnh ñoù, söï can thieäp thích hôïp cuûa caáp quaûn lyù vó moâ vaø chính quyeàn sôû taïi cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng. ._.