Giải pháp xác định giá trị vườn cây cao su khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam

MUÏC LUÏC Danh muïc caùc töø vieát taét i Danh muïc caùc baûng ii Danh muïc caùc hình iii PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Lyù do choïn ñeà taøi: ÔÛ nöôùc ta, coå phaàn hoùa caùc DNNN laø chuû tröông lôùn, laø giaûi phaùp quan troïng cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trong tieán trình saép xeáp, ñoåi môùi khu vöïc kinh teá quoác doanh. Traûi qua gaàn 15 naêm, keå töø khi baét ñaàu thí ñieåm vaøo naêm 1992 ñeán thöïc hieän chính thöùc naêm 1996, keát quaû ñaït ñöôïc trong quaù trình coå phaàn hoaù DNNN veà cô baûn laø tích cöïc. Qua CPH ñaõ giaûm bôùt ñöôïc nhöõng DNNN kinh doanh keùm hieäu quaû ñoàng thôøi hình thaønh môùi loaïi hình DN ña hình thöùc sôû höõu, thu huùt voán vaø kinh nghieäm cuûa caùc nhaø ñaàu tö cuõng nhö ngöôøi lao ñoäng vaøo phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh, taïo ñoäng löïc môùi, phaùt huy quyeàn töï chuû kinh doanh, naâng cao hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh cuûa DN. Tuy nhöõng maët tích cöïc cuûa CPH ñaõ theå hieän roõ, nhöng cho ñeán nay toác ñoä thöïc hieän CPH ôû Vieät Nam nhìn chung vaãn coøn chaäm, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhö yeâu caàu ñaët ra. Ñoù laø do nhieàu vöôùng maéc ñaõ phaùt sinh khoâng chæ trong quaù trình toå chöùc thöïc hieän maø ngay caû ñoái vôùi DN ñaõ ñöôïc CPH cuõng caàn hoaøn thieän theâm ôû nhieàu maët, caû veà cô sôû lyù luaän laãn thöïc tieãn. Ñaëc bieät trong caùc doanh nghieäp noâng nghieäp vöôùng maéc lôùn nhaát laø vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây lieân quan ñeán quyeàn söû duïng ñaát, caây troàng vaø nhöõng taøi saûn treân ñaát phuïc vuï cho kinh doanh saûn xuaát. Quaù trình saép xeáp vaø ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù caùc DN thuoäc Taäp ñoaøn trong nhöõng naêm qua ñaõ taïo böôùc phaùt trieån vöôït baäc caû chieàu roäng laãn chieàu saâu, xứng đáng vai troø noøng coát cuûa ngaønh Cao su Vieät Nam. Maëc duø Taäp ñoaøn ñaõ ñi đaàu trong vieäc CPH caùc doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc nhöng toác ñoä vaãn chaäm so vôùi yeâu caàu cuûa Chính phuû. Nguyeân nhaân cuûa vieäc chaäm treã naøy laø vì coøn luùng tuùng trong vieäc ñònh giaù trò vaø giaù caû vöôøn caây cao su. Chính vì vaäy nghieân cöùu xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå CPH doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc taïi Taäp ñoaøn nhaèm thuùc ñaåy tieán trình CPH taïi Taäp ñoaøn laø raát caàn thieát vaø mang tính thôøi söï. Xuaát phaùt töø tình hình thöïc teá treân, toâi xin choïn ñeà taøi nghieân cöùu laø: “ Giaûi phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc taïi Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam” laøm luaän vaên toát nghieäp, vôùi mong muoán goùp moät phaàn kieán thöùc nhaèm thuùc ñaåy tieán trình CPH caùc ñôn vò thuoäc Taäp ñoaøn trong thôøi gian tôùi. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Muïc ñích heä thoáng hoùa lyù thuyeát xaùc ñònh giaù trò doanh nghiệp, xác định giá trị vöôøn caây cao su ñeå coå phaàn hoaù DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân laøm cô sôû ñeå phaân tích thöïc traïng vieäc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su taïi Taäp ñoaøn trong thôøi gian qua, treân cô sôû ñoù phaùt hieän vaán ñeà vaø giaûi quyeát vaán ñeà nhaèm hoaøn thieän lyù thuyeát xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå CPH caùc DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân taïi Taäp ñoaøn. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø giaù giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH cuûa caùc coâng ty cao su nhö Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình, Coâng ty cao su Ñoàng Phuù, Coâng ty TNHH moät thaønh vieân Taây Ninh vaø Coâng ty cao su Phöôùc Hoøa, ñaõ tieán haønh CPH caû vöôøn caây cao su vaø nhaø maùy thuoäc Taäp ñoaøn. Phöông phaùp nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Ñeà taøi söû duïng cô sôû lyù thuyeát veà xaùc ñònh giaù trò DN noùi chung vaø xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm sinh hoïc rieâng coù cuûa noù vôùi nhöõng quy luaät cuûa kinh teá thò tröôøng vaø nhöõng vaên baûn hieän haønh cuûa nhaø nöôùc veà ñònh giaù trò DNNN ñeå CPH. Taùc giaû thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu cuûa luaän vaên bằng caùc phöông phaùp thoáng keâ moâ taû, thoáng keâ so saùnh, phöông phaùp chuyeân khaûo, phaân tích thoáng keâ, phöông phaùp ñònh löôïng,… ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå CPH taïi Taäp ñoaøn . Keát quaû cuûa ñeà taøi: Ñeà taøi ñaõ ñöa ra nhöõng giaûi phaùp coù cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn veà caùch xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå coå phaàn hoaù DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân. 6. Keát caáu cuûa luaän vaên: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän noäi dung cuûa luaän vaên goàm 3 chöông: Chöông 1: Cô sôû lyù thuyeát cuûa vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa. Chöông 2: Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa taïi Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam. Chöông 3: Caùc giaûi phaùp hoaøn thieän vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa taïi Taäp ñoaøn Coâng nghieäp cao su Vieät Nam. Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT CUÛA VIEÄC XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU KHI COÅ PHAÀN HOÙA 1.1. COÅ PHAÀN HOÙA DNNN VAØ GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU 1.1.1 Doanh nghieäp noâng nghieäp Doanh nghieäp noâng nghieäp laø nhöõng toå chöùc kinh doanh coù söû duïng ñaát ñai ñeå kinh doanh chuû yeáu caùc loaïi caây troàng, vaät nuoâi vaø caùc hoaït ñoäng mang tính sinh hoïc, nhö caùc toå chöùc kinh doanh cao su, caø pheâ, mía, luùa, chaên nuoâi boø, gaø, heo,… chuùng ñöôïc goïi laø doanh nghieäp noâng nghieäp. 1.1.2 Doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc Doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc laø doanh nghieäp noâng nghieäp do nhaø nöôùc ñaàu tö voán, thaønh laäp vaø toå chöùc quaûn lyù, hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc hoaït ñoäng coâng ích theo Luaät doanh nghieäp nhaèm thöïc hieän muïc tieâu kinh teá – xaõ hoäi do Nhaø nöôùc giao. 1.1.3 Coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc Coå phaàn hoùa caùc DNNN laø moät bieän phaùp chuyeån ñoåi hình thöùc sôû höõu trong DNNN, töø sôû höõu duy nhaát laø Nhaø nöôùc sang sôû höõu cuûa caùc coå ñoâng (Nhaø nöôùc coù theå vaãn tham gia vôùi tö caùch laø moät coå ñoâng hoaëc khoâng tham gia), ñoàng thôøi chuyeån DNNN sang Coâng ty coå phaàn, toå chöùc hoaït ñoäng theo quy ñònh trong Luaät doanh nghieäp. Vì vaäy, muoán coå phaàn hoaù DNNN ñieàu tröôùc heát phaûi xaùc ñònh ñöôïc giaù trò DN moät caùch khaùch quan. 1.1.4 Giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa Giaù trò vöôøn caây cao su laø moät phaàn khoâng theå taùch rôøi trong toång taøi saûn cuûa DN kinh doanh cao su thieân nhieân. Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH caùc doanh nghieäp noâng nghieäp kinh doanh cao su thieân nhieân laø xaùc ñònh ñuùng giaù trò vöôøn caây laøm cô sôû ñeå ñöa ra moät möùc giaù thích hôïp ñoái vôùi phaàn voán maø nhaø nöôùc ñaõ ñaàu tö hình thaønh taøi saûn laø vöôøn caây cao su. Trong toång giaù trò taøi saûn DN thì giaù trò taøi saûn laø vöôøn caây cao su chieám treân 70%, do ñoù vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH laø moät coâng vieäc yeâu caàu coù tính chính xaùc cao nhaèm xaùc ñònh ñuùng giaù trò vaø giaù caû cuûa doanh nghieäp noâng nghieäp kinh doanh cao su thieân nhieân ñeå coù theå tieán haønh CPH doanh nghieäp vaø trao ñoåi, giao dòch treân thò tröôøng. 1.2. VAI TROØ, LÔÏI ÍCH CUÛA CAÂY CAO SU TRONG NEÀN KINH TEÁ QUOÁC DAÂN. Caây cao su xuaát xöù töø Brasil, coù teân khoa hoïc laø Hevea Brasi Liensis, ñöôïc bieát ñeán töø theá kæ 18, taïi vuøng chaâu thoå soâng Amazoân thuoäc Nam Myõ. Ñöôïc du nhaäp vaøo Vieät Nam töø naêm 1897 do baùc syõ Yersin troàng thaønh coâng taïi Vieän nghieân cöùu Pasteur Nha Trang. Tính ñeán cuoái naêm 2006, dieän tích troàng caây cao su treân theá giôùi khoaûng 10 trieääu ha vôùi saûn löôïng muû gaàn 09 trieäu taán naêm. Trong ñoù dieän tích cao su ôû Vieät Nam treân 500.000ha, goàm: Mieàn Ñoâng Nam boä 160.000ha; Vuøng Taây Nguyeân vaø Duyeân Haûi Mieàn Trung treân 40.000ha vaø caùc vuøng khaùc. Söï phaùt trieån cuûa ngaønh Cao su trong hôn 30 naêm qua ñaõ khaúng ñònh vai troø, vò trí cuûa noù ñoái vôùi ñaát nöôùc. Thaät vaäy, caây cao su khoâng chæ ñem laïi lôïi ích kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng maø coøn caû veà an ninh quoác phoøng. Ngaønh cao su ñaõ trôû thaønh moät trong taùm Taäp ñoaøn kinh teá ñaàu tieân ôû Vieät Nam. 1.2.1 Veà kinh teá Caây cao su laø moät loaïi caây coâng nghieäp coù giaù trò kinh teá raát cao. Ñaây laø loaïi caây maø saûn phaåm cuûa noù chuû yeáu ñöôïc duøng laøm nguyeân lieäu cho caùc ngaønh coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp. Kinh doanh cao su thieân nhieân xeùt veà maët kinh teá coù theå noùi cho lôïi nhuaän “KEÙP“ töø saûn phaåm chính ñoù laø muû vaø goã, trong khi thu hoaïch saûn phaåm töø muû thì giaù trò caây ngaøy caøng taêng tröôûng cho nguoàn thu töø goã khi thanh lyù. + Muû cao su: Saûn phaåm chuû yeáu cuûa caây cao su laø muû (Natural Rubber - NR) vôùi nhieàu loaïi saûn phaåm ña daïng nhö CV, SVRL, SVR 3L, SVR 5L, SVR 10, SVR 20, Latex…. Coù caùc ñaëc tính ñaëc bieät hôn haún cao su nhaân taïo veà ñoä giaõn, ñoä ñaøn hoài cao, choáng nöùt, choáng laïnh toát, ít phaùt nhieät khi coï saùt, deã sô luyeän,… Saûn phaåm töø muû cao su thieân nhieân laø moät trong nhöõng nguyeân lieäu caàn thieát cuûa nhieàu ngaønh coâng nghieäp hieän ñaïi treân theá giôùi, xeáp thöù tö sau daàu moû, than ñaù, saét theùp vaø ñaëc bieät laø khoâng theå cheá bieán ñöôïc cao su nhaân taïo coù ñaëc tính nhö cao su thieân nhieân. Saûn phaåm töø muû cao su thieân nhieân coù treân 50 ngaøn coâng duïng khaùc nhau vaø raát caàn thieát ñoái vôùi ngaønh coâng nghieäp oâ toâ, maùy bay, saûn xuaát duïng cuï y teá vaø nhieàu ngaønh coâng nghieäp phuïc vuï tieâu duøng khaùc. Baûng 1.1: Döï ñoaùn nhu caàu cao su thieân nhieân (NR) vaø cao su nhaân taïo (SR) ñeán naêm 2020. Nhu caàu Naêm 2007 2010 2015 2020 Voû xe 11,164 12,688 14,267 15,838 Saûn phaåm khaùc 9,913 10,973 11,909 12,835 Toång 21,077 23,661 26,176 28,673 NR 8,493 9,528 10,601 11,681 SR 12,584 14,133 15,575 16,992 Tyû leä NR/SR 40/60 40/60 40/60 41/59 ( Nguoàn : LMC International and ProForesst 5- 2007) + Goã cao su: Caây cao su heát nieân haïn khai thaùc phaûi thanh lyù, treân moät ha trung bình coù theå thu ñöôïc khoaûng 160 m3 goã nguyeân lieäu vôùi giaù trò thanh lyù khoaûng 80 trieäu ñoàng (theo thôøi giaù hieän nay), ñuû ñeå taùi canh ñöôïc khoaûng 2 ha cao su kieán thieát cô baûn. Goã cao su ñaõ ñöôïc cheá bieán ñeå saûn xuaát baøn, gheá, tuû, giöôøng,… coù giaù dao ñoäng töø 600 - 900 USD/m 3. Vôùi dieän tích cao su troàng töø naêm 1975 ñeán 2015, Vieät Nam coù khaû naêng taùi canh khoaûng 10.000 ñeán 15.000ha/naêm vaø cung caáp khoaûng 300.000 ñeán 400.000 m3 goã xeû/naêm, coù theå ñoù laø thôøi ñieåm maø goã cao su trong nöôùc laø nguoàn nguyeân lieäu chuû löïc cho caùc nhaø maùy cheá bieán ñoà goã cao su xuaát khaåu cuûa nöôùc ta. Baûng 1.2: Tröõ löôïng goã cuûa moät soá gioáng cao su. Gioáng Vanh goác ( chu vi –m) Vanh ngoïn ( chu vi –m) Thaân cao 10 naêm tuoåi 14 naêm tuoåi m3 / caây m3 / ha m3 /caây m3 /ha RRIV 2 87,8 65,1 6,44 0,30 150 0,38 190 RRIV 3 75,4 56,3 4,46 0,15 75 0,24 120 RRIV 4 71,8 53,6 5,43 0,17 85 0,21 105 PB 235 74 56,3 5,13 0,17 85 0,24 100 GT 1 66,9 52,4 3,49 0,10 50 (Nguoàn: Hieäp hoäi cao su Vieät Nam – Cao su Vieät Nam treân ñöôøng hoäi nhaäp Quoác teá – NXB Lao ñoäng). Haït cao su ngoaøi vieäc duøng laøm gioáng coøn duøng ñeå eùp daàu, laøm thöùc aên cho gia caàm vaø boùn cho caây troàng,… Moãi hecta cao su coù theå thu hoaïch ñöôïc khoaûng 250-300 kg haït/naêm (töông öùng vôùi khoaûng 2 trieäu ñoàng). Haøng naêm cao su ruïng laù qua ñoâng, thu ñöôïc khoaûng töø 4 -7 taán laù/ha/naêm taïo nguoàn chaát höõu cô quyù giaù cho ñaát. Kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân laø ngaønh haøng chieán löôïc ôû nöôùc ta. Haøng naêm ngaønh cao su ñem laïi treân 1 tyû ñoâla kim ngaïch xuaát khaåu cho neàn kinh teá, goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy nhanh tieán trình coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp, noâng thoân ôû nöôùc ta trong giai ñoaïn hieän nay. Toå chöùc kinh doanh saûn xuaát cuûa ngaønh cao su Vieät Nam hieän nay chuû yeáu theo quy moâ ñaïi ñieàn thoâng qua loaïi hình DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân. Phaàn lôùn caùc DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån maïnh meõ töø sau naêm 1975 ñeán nay, vôùi toác ñoä taêng tröôûng trung bình 20% naêm, hình thaønh nhöõng vuøng saûn xuaát haøng hoùa taäp trung quy moâ lôùn haøng traêm ngaøn hecta. Xeùt veà maët kinh teá, DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ñaõ giöõ vai troø ñònh höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh cao su Vieät Nam trong nhöõng naêm qua. 1.2.2 Veà xaõ hoäi DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ñaõ thu huùt haøng chuïc vaïn lao ñoäng töø caùc vuøng ñoàng baèng ñoâng daân cö leân khai phaù vuøng röøng, ñoài nuùi troïc, hoang hoùa xa xoâi heûo laùnh coù ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi vaø cô sôû haï taàng ngheøo naøn, yeáu keùm, taïo laäp neân nhöõng vuøng daân cö, noâng thoân môùi, nhôø thuaän lôïi veà giaù caû, thò tröôøng, thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng ñöôïc naâng cao trong nhöõng naêm gaàn ñaây, laøm thay ñoåi boä maët kinh teá - vaên hoùa - xaõ hoäi. Nhieàu ñòa phöông ñaõ söû duïng caây cao su nhö moät giaûi phaùp xoùa, giaûm hoä ñoùi ngheøo. Maët khaùc, do nhu caàu ñi laïi vaän chuyeån muû, ñöôøng saù cuûa vuøng troàng cao su ñöôïc ñaàu tö môû mang, goùp phaàn naâng caáp heä thoáng giao thoâng vuøng noâng thoân. 1.2.3 Veà moâi tröôøng Caây cao su laø loaïi caây troàng coù theå thích nghi vôùi nhieàu loaïi ñòa hình, nhieàu vuøng sinh thaùi khaùc nhau. Coù theå goïi caây cao su laø “Caây moâi tröôøng” vì noù coù khaû naêng chòu haïn toát, goùp phaàn phuû xanh ñaát troáng, ñoài troïc, taïo söï caân baèng sinh thaùi; naâng cao ñoä phì cho ñaát do vieäc ruïng laù haøng naêm; ngoaøi ra röøng cao su coøn coù taùc duïng giöõ nöôùc, haïn cheá doøng chaûy nöôùc luõ, choáng xoùi moøn ôû caùc vuøng nuùi. Nhieàu nghieân cöùu cho thaáy caây cao su laø loaïi caây coù boä laù haáp thuï khí cacbonic raát lôùn. Do vaäy caây cao su ñang ñöôïc xem laø moät giaûi phaùp ñeå giaûm hieäu öùng nhaø kính do khí cacbonic töø caùc ngaønh coâng nghieäp thaûi ra moâi tröôøng. 1.2.4 Veà an ninh quoác phoøng Phaùt trieån cao su doïc theo caùc tuyeán bieân giôùi vaø caùc tænh Taây Nguyeân coù yù nghóa heát söùc quan troïng ñoái vôùi an ninh quoác phoøng cuûa caû nöôùc. Goùp phaàn vaøo vieäc ñònh canh, ñònh cö, oån ñònh ñôøi soáng cho ñoàng baøo daân toäc ít ngöôøi. 1.3. ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ KYÕ THUAÄT KINH DOANH CAO SU THIEÂN NHIEÂN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN VIEÄC XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY Kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân cuõng nhö caùc caây troàng khaùc ñeàu coù nhöõng ñaëc ñieåm cuûa saûn xuaát noâng nghieäp noùi chung, ñaëc ñieåm quan troïng nhaát laø saûn xuaát mang tính sinh hoïc. Tuy nhieân kinh doanh saûn xuaát caây cao su thieân nhieân coøn coù nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät rieâng sau ñaây caàn nghieân cöùu khi ñònh giaù trò vöôøn caây ñeå CPH doanh nghieâp nhaø nöôùc kinh doanh cao su thieân nhieân. 1.3.1 Chu kyø kinh doanh daøi, naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá Caây cao su laø loaïi caây coâng nghieäp coù chu kyø kinh doanh daøi ngaøy, tröôùc ñaây laø 32 naêm, trong nhöõng naêm gaàn ñaây do öùng duïng caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä môùi vaøo thaâm canh, caûi taïo gioáng, caùc gioáng môùi coù naêng suaát muû cao, tröõ löôïng goã lôùn ñaõ ñöôïc thay theá daàn caùc gioáng cuû. Do ñoù chu kyø cuûa caây ñaõ ñöôïc ruùt ngaén coøn 27 naêm, trong ñoù thôøi gian KTCB laø 7 naêm vaø thôøi gian khai thaùc laø 20 naêm. Vöôøn caây cao su cuûa caùc coâng ty cao su haàu heát ñeàu naèm ôû vuøng saâu, vuøng xa, ñòa hình hieåm trôû, dieän tích lôùn traûi daøi treân nhieàu xaõ, huyeän vì vaäy vieäc kieåm keâ, ñaùnh giaù phaân loaïi vöôøn caây gaëp raát nhieàu khoù khaên phöùc taïp. Giaù trò vöôøn caây cao su phuï thuoäc raát lôùn vaøo naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây. Do ñoù vieäc xaùc ñònh caùc yeáu toá laøm aûnh höôûng ñeán naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây raát coù yù nghóa trong vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su. Qua quaù trình nghieân cöùu nhaân thaáy naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây cao su phuï thuoäc raát nhieàu vaøo caùc yeáu toá nhö: Gioáng caây, maät ñoä caây, phöông phaùp troàng, loaïi ñaát vaø kyõ thuaät thaâm canh, quy trình khai thaùc vaø tay ngheà cuûa coâng nhaân, cuï theå : + Maät ñoä caây höõu hieäu, soá caây thöïc sinh treân 1 ha aûnh höôûng vieäc phaân loaïi chaát löôïng vöôøn caây ñeå xaùc ñònh saûn löông muû cuûa töøng naêm vaø caû chu kyø kinh doanh laø caên cöù quan troïng coù tính quyeát ñònh ñeán vieäc xaùc ñònh giaù trò coøn laïi vöôøn caây, vaø giaù baùn khi giao dòch. + Maät ñoä caây ñöùng aûnh höôûng ñeán giaù trò goã khi thanh lyù vöôøn caây cao su ñaõ heát nieân haïn khai thaùc. + Gioáng caây aûnh höôûng ñeán naêng suaát saûn löôïng vöôøn caây vaø tröõ löôïng goã khi thanh lyù. + Tình traïng vöôøn caây nhö tuoåi caây, chaát löôïng voû caïo aûnh höôûng ñeán naêng suaát coøn laïi cuûa vöôøn caây, tình traïng söùc khoûe vöôøn caây toát hay xaáu nhö caùc beänh vöôøn caây thöôøng laøm aûnh höôûng ñeán naêng suaát vöôøn caây. + Caùc yeáu toá veà thoå nhöôõng nhö ñaát ñoû, ñaát xaùm. Vöôøn caây ñaát xaùm thöôøng coù maät ñoä caây cao hôn ñaát ñoû vì caây sinh tröôûng keùm hôn neân thôøi gian KTCB thöôøng laø 7 naêm. Vöôøn caây ñaát ñoû coù maät ñoä caây ít hôn nhöng thôøi gian chaêm soùc laïi chæ coù 6 naêm neân suaát ñaàu tö cho 01 ha thaáp hôn vöôøn ñaát xaùm. + Ñoä doác: Ñòa hình troàng cao su thöôøng ñöôïc chia thaønh 2 loaïi, ñoù laø ñòa hình coù ñoä doác laø >8% vaø ñòa hình coù ñoä doác 90% dieän tích. + Phöông phaùp troàng aûnh höôûng ñeán suaát ñaàu tö, thöôøng troàng baèng 3 phöông phaùp laø Stum baàu, Stum traàn vaø haït. Chi phí cuûa suaát ñaàu tö troàng theo phöông phaùp Stum baàu laø cao nhaát. + Hình thöùc troàng taùi canh hay khai hoang troàng môùi aûnh höôûng ñeán suaát ñaàu tö. Suaát ñaàu tö cho 01ha theo hình thöùc khai hoang cao hôn suaát ñaàu tö cho hình thöùc troàng taùi canh laø 3 trieäu/ha.Suaát ñaàu tö aûnh höôûng ñeán vieäc xaùc ñònh giaù trò coøn laïi cuûa vöôøn caây cao su kinh doanh trong vieäc xaùc ñònh giaù trò DN. 1.3.3 Giaù trò thanh lyù vöôøn caây do nhieàu yeáu toá quyeát ñònh Caây cao su heát nieân haïn khai thaùc phaûi thanh lyù, giaù trò thu hoài khi thanh lyù raát lôùn khoâng gioáng nhöõng caây troàng khaùc, treân moät hecta trung bình coù theå thu ñöôïc giaù trò thanh lyù khoaûng 80 trieäu ñoàng, ñuû ñeå taùi canh ñöôïc khoaûng 2 ha cao su kieán thieát cô baûn. Xaùc ñònh giaù trò thanh lyù vöôøn caây, chính laø giaù trò öôùc thu hoài cuûi, goã cao su ñeå ñöa vaøo giaù trò vöôøn caây, tuy nhieân giaù trò naøy raát khoù xaùc ñònh bôûi caùc yeáu toá sau: Soá löôïng, chaát löôïng vaø giaù cuûa cuûi, goã cao su ôû caùc thôøi ñieåm thanh lyù sau CPH ôû traïng thaùi ñoäng khoâng xaùc ñònh ñöôïc, noù phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan sau: + Xaùc ñònh giaù caû thanh lyù vöôøn caây trong töông lai nhö giaù cuûi, goã cao su töø caùc vöôøn caây thanh lyù raát khoù chính xaùc. Thôøi ñieåm thanh lyù vöôøn caây cao su hiện taïi cho ñeán khi thanh lyù khoaûng töø 10 ñeán 20 naêm nöõa. Khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn vöôøn caây cao su seõ tieáp tuïc ñöôïc ñaàu tö khai thaùc cho ñeán khi thanh lyù do ñoù khoái löôïng goã vaø cuûi cũng coù söï bieán ñoäng so vôùi döï kieán. + Do ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa vöôøn caây cao su cuõng nhö nhöõng caây troàng khaùc, phaûi gaùnh chòu nhieàu yeáu toá ruûi ro do thieân tai, haøng naêm gioù baõo laøm gaõy ñoå vöôøn caây cao su thöôøng xuyeân khoâng theå öôùc ñoaùn chính xaùc ñöôïc con soá cuï theå. + Theo cheá ñoä khaáu hao taøi saûn coá ñònh vaø cheá ñoä phaân phoái lôïi nhuaän hieän haønh; giaù trò cuûi, goã cao su thu hoài sau thanh lyù (ñaõ khaáu hao heát giaù trò) laø khoaûn thu nhaäp baát thöôøng. Lôïi töùc thanh lyù vöôøn caây cao su sau khi noäp thueá thu nhaäp DN, ñöôïc phaân phoái theo tyû leä voán tham gia cuûa caùc coå ñoâng Ñaây laø moät khoaûn lôïi theá khoâng coá ñònh vaø bò phuï thuoäc chi phoái raát nhieàu vaøo thò tröôøng cuûi goã cao su, ñaëc bieät khi caùc nöôùc trong khu vöïc thanh lyù cao su haøng loïat, giaù goã cao su nhaäp khaåu coù theå seõ reõ hôn trong nöôùc. Baûn thaân thò tröôøng goã, cuûi cao su trong nöôùc cuõng ñoät bieán leân xuoáng thaát thöôøng, ñoù laø chöa tính ñeán caùc yeáu toá khaùch quan do trong quaù trình ñaáu giaù gaây ra. Toùm laïi khoaûn lôïi theá khi thanh lyù cuûa caây cao su bò chi phoái raát lôùn bôûi caùc yeáu toá nhö ñaõ noùi ôû treân. 1.3.4 Giaù trò vöôøn caây cao su gaén lieán vôùi giaù trò ñaát Taøi saûn laø vöôøn caây cao su ñöôïc hình thaønh töø khi vöôøn caây keát thuùc giai ñoaïn ñaàu tö cho ñeán khi chuyeån sang thôøi kyø kinh doanh. Taát caû giaù trò ñaàu tö ñöôïc chuyeån thaønh giaù trò cuûa taøi saûn. Ñaây laø giaù trò cuûa taøi saûn treân ñaát. Thöïc teá khi giao dòch treân thò tröôøng thì giaù trò vöôøn caây cao su ñöôïc tính bao goàm caû giaù trò ñaát, vì giaù trò ñaát ñaõ taïo neân giaù trò giao dòch mua baùn cuûa vöôøn caây cao su. Nhö vaäy giaù trò cuûa vöôøn caây cao su ñöôïc xaùc ñònh bôûi giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaø nhöõng giaù trò ñaàu tö taøi saûn treân ñaát, ñeå hình thaønh neân giaù trò baát bieán cuûa taøi saûn laø vöôøn caây cao su cuûa doanh nghieäp Xaùc ñònh ñuùng giaù trò vöôøn caây laøm cô sôû ñeå ñöa ra moät möùc giaù thích hôïp ñoái vôùi phaàn voán nhaø nöôùc trong doanh nghieäp ñeå ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn deã daøng thöông löôïng möùc giaù cuoái cuøng thoâng qua ñaáu giaù doanh nghieäp coå phaàn. Khi xaùc ñònh giaù caû vöôøn caây, ngoaøi vieäc xaùc ñònh giaù trò baèng tieàn cuûa taøi saûn, doanh nghieäp coøn phaûi caân nhaéc taát caû caùc yeáu toá khaùc coù lieân quan nhö: khaû naêng taøi chính, ñoäng cô hay caùc lôïi ích ñaëc bieät cuûa ngöôøi mua, ngöôøi baùn phuø hôïp vôùi thò tröôøng taïi thôøi ñieåm giao dòch Giaù trò taøi saûn DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân bao goàm toaøn boä giaù trò taøi saûn coøn laïi taïi thôøi ñieåm trao ñoåi vaø giao dòch treân thò tröôøng. - Taøi saûn khu vöïc noâng nghieäp, bao goàm toaøn boä giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaø giaù trò coøn laïi cuûa vieäc ñaàu tö khai hoang, xaây döïng ñöôøng saù, caàu, coáng, coâng trình thuûy lôïi treân vöôøn caây cao su… vaø giaù trò ñaàu tö troàng môùi, chaêm soùc vöôøn caây trong thôøi kyø kieán thieát cô baûn cao su thieân nhieân. Giaù trò vöôøn caây cao su ñöôïc hieåu bao goàm 2 boä phaän caáu thaønh ñoù laø giaù trò taøi saûn treân ñaát (thöôøng goïi laø suaát ñaàu tö treân 1 ha) vaø “giaù trò ñaát” coù theå laø quyeàn söû duïng ñaát hoaëc giaù trò thueâ ñaát troàng cao su theo qui ñònh hieän haønh. 1.3.5 Thôøi gian hoaøn voán daøi, quy trình saûn xuaát kheùp kín, quy moâ saûn xuaát lôùn, kyõ thuaät khai thaùc nghieâm ngaët. Veà maët kinh teá caây cao su coù thôøi gian hoaøn voán daøi vaø phuï thuoäc raát lôùn vaøo maät ñoä, möùc ñoä ñaàu tö thôøi kyø kieán thieát cô baûn, thôøi kyø kinh doanh laø cô sôû quan troïng ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng vöôøn caây khi xaùc ñònh giaù baùn cuûa vöôøn caây maëc duø suaát ñaàu tö ban ñaàu vaø giaù trò coøn laïi cuûa caùc vöôøn caây coù theå töông ñöông nhau. Caây cao su cho 2 loaïi saûn phaåm chính ñoù laø muû cao su vaø goã cao su, ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh saûn xuaát cao su, phaûi gaén saûn xuaát khai thaùc vôùi cheá bieán vaø tieâu thuï saûn phaåm muû vaø goã cao su, neân moãi DN phaûi coù cô caáu dieän tích vöôøn caây cao su theo naêm tuoåi baûo ñaûm saûn löôïng muû vaø goã cao su haøng naêm phuø hôïp vôùi quy moâ vaø coâng suaát cuûa nhaø maùy cheá bieán muû vaø goã cao su. Xaùc ñònh cô caáu dieän tích vöôøn caây theo gioáng, naêm tuoåi ñeå coù saûn löôïng muû vaø goã nguyeân lieäu baûo ñaûm töông ñoái oån ñònh cho caùc nhaø maùy cheá bieán muû vaø goã cao su hoaït ñoäng nhaèm naâng cao hieäu quaû kinh doanh cuûa töøng coâng ty. Töø nhöõng lyù do neâu treân, vieäc xaùc ñònh giaù trò DN cuûa moãi DN seõ khaùc nhau ñöôïc quyeát ñònh bôûi tính hôïp lyù cuûa cô caáu saûn xuaát, cô caáu kinh doanh maëc duø voán ñaàu tö giaù trò coøn laïi treân moät ñôn vò vöôøn caây cao su coù theå töông ñöông nhau. Tham khaûo caùc baûng döôùi ñaây: Baûng 1.3: Naêng suaát vöôøn caây cao su theo naêm caïo vaø caây gioáng naêm 2007 Ñôn vò tính : kg muû quy khoâ/ha/naêm Naêm caïo GT 1, PR 256, RRIM 600 RRIV 1, RRIV 2, PRIM 712, PB 255, PB 312 Caây thöïc sinh choïn loïc 1 500 x 450 x 600 xx 2 1.000 750 750 3 1.300 900 850 4 – 6 1.600 (x3) 1.200 (x3) 1.000(x3) 7 – 9 1.900 (x3) 1.500 (x3) 1.200 (x3) 10 – 13 2.400 (x4) 1.800 (x4) 1.000 (x4) 14 – 17 2.200 (x4) 1.500 (x4) 800 (x4) 18 – 20 2.000 (x3) 1.200 (x3) 600 (x3) 21- 25 1.600 (x5) 900 (x5) 500 (x5) Toång coäng 45.700 kg/ ha 31.900 kg/ha 20.300 kg/ha B/q moãi naêm 1.828 kg/ha/naêm 1.276 kg/ha/naêm 812 kg/ha/naêm ( Nguoàn: Soá lieäu thoáng keâ naêm 2007 - VRG ) Trong ñoù: (x) môû mieäng caïo khi caây 6 tuoåi, (xx) môû mieäng cao khi caây 7 tuoåi; (x3), (x4), … laø soá naêm caïo cuøng naêng suaát. Baûng 1.3 cho thaáy: Thôøi kyø khai thaùc vöôøn caây cao su suoát chu kyø 25 naêm ñöôïc chia thaønh 9 nhoùm naêng suaát khaùc nhau, naêng suaát cao su bieán ñoäng taêng daàn töø naêm caïo thöù nhaát vaø ñaït naêng suaát cao nhaát vaøo nhöõng naêm caïo thöù 10 ñeán naêm caïo thöù 13, sau ñoù giaûm daàn töø naêm caïo thöù 21 ñeán naêm caïo thöù 25. Beân caïnh söï bieán thieân veà naêng suaát theo chu kyø kinh doanh vaø gioáng caây, saûn löôïng vöôøn caây phuï thuoäc raát lôùn vaøo thôøi gian khai thaùc trong naêm. Trong moät naêm khai thaùc caây cao su chæ thu ñöôïc saûn phaåm trong voøng 10 thaùng, khoaûng töø thaùng 4 cho ñeán thaùng gieâng naêm naêm sau. Thôøi gian vöôøn caây cao su cho saûn löôïng cao nhaát vaøo quyù 4 chieám 40% saûn löôïng caû naêm khai thaùc. Hình 1.1: Bieåu ñoà phaân boå saûn löôïng khai thaùc trong naêm Bieåu ñoà 1.1 Bieåu ñoà phaân boå saûn löôïng khai thaùc trong naêm ( Nguoàn : Quy trình khai thaùc muû cao su –VRG ) Hình 1.1 phaûn aùnh söï bieán thieân cuûa naêng suaát vöôøn caây cao su trong naêm taêng daàn töø quyù 1 ñeán quyù 4. Ñaây laø ñaëc ñieåm quan troïng ñeå caùc toå chöùc kinh doanh cao su thieân nhieân xaùc ñònh cô caáu vöôøn caây cao su theo naêm troàng phuø hôïp vôùi quy moâ cuûa nhaø maùy cheá bieán vaø thieát laäp phöông aùn toå chöùc saûn xuaát hôïp lyù trong naêm nhaèm ñaûm baûo quy trình saûn xuaát kheùp kín cuûa DN töø vöôøn caây khai thaùc muû ñeán nhaø maùy –cheá bieán cao su. Saûn phaåm chính cuûa caây cao su laø muû nöôùc, chieám 75 - 85% toång saûn löôïng vöôøn caây, soá coøn laïi laø muû taïp. Chaát löôïng muû nöôùc aûnh höôûng lôùn ñeán chaát löôïng cao su sô cheá muû coám, muû tôø, muû kem… Muû nöôùc toát coù theå cheá bieán ra muû loaïi I ñaït 95 - 98% toång saûn phaåm muû cao su sô cheá haøng naêm. Muû nöôùc ñöôïc khai thaùc töø vöôøn caây phaûi ñöôïc baûo quaûn toát, chuyeån tôùi nhaø maùy ngay trong ngaøy vaø ñöôïc cheá bieán vôùi coâng ngheä hieän ñaïi, seõ mang laïi hieäu quaû kinh teá cao trong kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân. Do ñoù, kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân phaûi ñöôïc toå chöùc taäp trung treân quy moâ lôùn, ñòa baøn roäng. Maët khaùc, do ñaëc ñieåm saûn xuaát mang tính sinh hoïc cuûa saûn xuaát cao su thieân nhieân neân caàn phaûi xaùc laäp nhöõng ngöôøi chuû cuï theå treân töøng dieän tích vöôøn caây cao su phuø hôïp vôùi khaû naêng kieåm soaùt, quaûn lyù cuûa hoï, ñeå mang laïi cho DNNN hieäu quaû trong saûn xuaát kinh doanh. Quy trình chaêm soùc vaø khai thaùc muû cao su, ñaëc bieät laø kyõ thuaät caïo muû phaûi tæ mæ, kheùo leùo môùi giöõ ñöôïc chaát löôïng vöôøn caây cho naêng suaát chaát löôïng muû cao vaø beàn vöõng. Caây cao su cho muû lieân tuïc khoaûng 10 thaùng trong naêm, tröø thôøi gian ruïng laù nghæ ñoâng, vaøo khoaûng thaùng 1, thaùng 2 döông lòch haøng naêm, do ñoù doøng tieàn thu veà do baùn saûn phaåm dieãn ra töông ñoái thöôøng xuyeân trong naêm maø caùc caây troàng laâu naêm khaùc khoâng coù ñöôïc. Chi phí thöôøng xuyeân haøng naêm trong thôøi kyø khai thaùc thaáp, khoaûng 20 trieäu ñoàng/taán, trong ñoù chi phí nhaân coâng chieám khoaûng 60%, chi phí vaät chaát chieám 40%. Maët khaùc, neáu khoâng ñaàu tö hoaëc ñaàu tö thaáp caây cao su vaãn cho saûn phaåm. Giaù trò thanh lyù l ha vöôøn caây cao su coù theå taùi canh ñöôïc 2 ha cao su kieán thieát cô baûn. Saûn phaåm cao su sô cheá xuaát khaåu chieám treân 70% saûn löôïng saûn xuaát. Lôïi nhuaän thu ñöôïc bình quaân trong naêm treân taán vaøo khoaûng 20 trieäu ñoàng, bình quaân 1ha cao su cho naêng suaát treân 2 taán. Ñaây laø nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá - kyõ thuaät rieâng vaø laø nhöõng lôïi theá maø caùc caây troàng khaùc khoâng coù ñöôïc trong vieäc toå chöùc kinh doanh saûn xuaát. Nhöõng ñaëc ñieåm treân seõ laø cô sôû quan troïng quyeát ñònh giaù giao dòch vöôøn caây cao su cuûa töøng DN khaùc nhau. 1.4 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ DOANH NGHIEÄP 1.4.1 Xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp taøi saûn 1.4.1.1 Giaù trò doanh nghieäp coå phaàn hoùa theo phöông phaùp taøi saûn 1. Giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa laø giaù trò toaøn boä taøi saûn hieän coù cuûa doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm coå phaàn hoùa coù tính ñeán khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp maø ngöôøi mua, ngöôøi baùn coå phaàn ñeàu chaáp nhaän ñöôïc. Giaù trò thöïc teá voán nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp coå phaàn hoùa laø giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp sau khi ñaõ tröø caùc khoaûn nôï phaûi traû, soá dö quyõ khen thöôûng, quyõ phuùc lôïi vaø soá dö nguoàn kinh phí söï nghieäp (neáu coù). 2. Khi coå phaàn hoùa toaøn boä taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc thì giaù trò voán nhaø nöôùc laø giaù trò thöïc teá voán nhaø nöôùc ñöôïc xaùc ñònh taïi taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc. 3. Tröôøng hôïp coå phaàn hoùa coâng ty meï trong toå hôïp coâng ty meï - coâng ty con thì giaù trò voán nhaø nöôùc laø giaù trò thöïc teá voán nhaø nöôùc taïi coâng ty meï. 4. Ñoái vôùi caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng khi xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp taøi saûn ñöôïc söû duïng keát quaû kieåm toaùn baùo caùo taøi chính ñeå xaùc ñònh taøi saûn voán baèng tieàn, caùc khoaûn coâng nôï nhöng phaûi thöïc hieän kieåm keâ, ñaùnh giaù ñoái vôùi taøi saûn coá ñònh, caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn vaø giaù trò quyeàn söû duïng ñaát theo cheá ñoä nha._.ø nöôùc quy ñònh. 1.4.1.2 Caùc khoaûn khoâng tính vaøo giaù trò doanh nghieäp ñeå coå phaàn hoùa Giaù trò nhöõng taøi saûn sau. - Ñoái vôùi taøi saûn do doanh nghieäp coå phaàn hoùa thueâ, möôïn, nhaän goùp voán lieân doanh, lieân keát vaø caùc taøi saûn khaùc khoâng phaûi cuûa doanh nghieäp thì khoâng tính vaøo giaù trò doanh nghieäp ñeå coå phaàn hoùa. Tröôùc khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn, doanh nghieäp coå phaàn hoùa phaûi thoáng nhaát vôùi chuû sôû höõu taøi saûn ñeå coâng ty coå phaàn keá thöøa caùc hôïp ñoàng ñaõ kyù tröôùc ñaây hoaëc thanh lyù hôïp ñoàng. - Ñoái vôùi nhöõng taøi saûn khoâng caàn duøng, öù ñoïng, chôø thanh lyù, doanh nghieäp coå phaàn hoùa coù traùch nhieäm xöû lyù theo cheá ñoä quaûn lyù taøi chính hieän haønh (thanh lyù, nhöôïng baùn). Tröôøng hôïp ñeán thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp maø doanh nghieäp chöa kòp xöû lyù thì ñöôïc loaïi tröø khoâng tính vaøo giaù trò doanh nghieäp vaø thöïc hieän chuyeån giao cho caùc cô quan sau: Coâng ty Mua baùn nôï vaø Taøi saûn toàn ñoïng cuûa doanh nghieäp ñeå xöû lyù theo quy ñònh cuûa phaùp luaät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp: Coâng ty nhaø nöôùc ñoäc laäp thuoäc caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông; Coâng ty meï cuûa Taäp ñoaøn kinh teá, Toång coâng ty nhaø nöôùc (keå caû Ngaân haøng Thöông maïi nhaø nöôùc); Coâng ty meï trong toå hôïp coâng ty meï - coâng ty con vaø caùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn do Nhaø nöôùc naém giöõ 100% voán ñieàu leä thuoäc caùc Boä, cô quan ngang Boä, cô quan thuoäc Chính phuû, UÛy ban nhaân daân caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông. Taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc, coâng ty meï, coâng ty nhaø nöôùc ñoäc laäp ñeå xöû lyù theo quy ñònh ñoái vôùi caùc doanh nghieäp: Coâng ty thaønh vieân haïch toaùn ñoäc laäp thuoäc Toång coâng ty do Nhaø nöôùc quyeát ñònh ñaàu tö vaø thaønh laäp; Ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc cuûa coâng ty nhaø nöôùc ñoäc laäp, taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc, coâng ty meï, coâng ty thaønh vieân haïch toaùn ñoäc laäp cuûa Toång coâng ty vaø caùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn do Taäp ñoaøn, Toång coâng ty, Coâng ty meï naém giöõ 100% voán ñieàu leä. - Ñoái vôùi coâng trình phuùc lôïi: nhaø treû, nhaø maãu giaùo, beänh xaù vaø caùc taøi saûn phuùc lôïi khaùc ñaàu tö baèng nguoàn Quyõ khen thöôûng, Quyõ phuùc lôïi thì chuyeån giao cho coâng ty coå phaàn quaûn lyù, söû duïng ñeå phuïc vuï taäp theå ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp coå phaàn hoùa. Ñoái vôùi nhaø ôû caùn boä, coâng nhaân vieân ñaàu tö baèng nguoàn Quyõ phuùc lôïi cuûa doanh nghieäp, keå caû nhaø ôû ñöôïc ñaàu tö baèng voán ngaân saùch nhaø nöôùc caáp thì chuyeån giao cho cô quan nhaø ñaát cuûa ñòa phöông ñeå quaûn lyù. 2. Caùc khoaûn nôï phaûi thu khoâng coù khaû naêng thu hoài. 3. Chi phí xaây döïng cô baûn dôû dang cuûa nhöõng coâng trình ñaõ coù quyeát ñònh ñình hoaõn cuûa caáp coù thaåm quyeàn tröôùc thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. 4. Caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn vaøo doanh nghieäp khaùc chuyeån giao cho doanh nghieäp Nhaø nöôùc naém giöõ 100% voán khaùc laøm ñoái taùc. 1.4.1.3 Caùc caên cöù xaùc ñònh giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp 1. Soá lieäu theo soå keá toaùn cuûa doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. 2. Taøi lieäu kieåm keâ, phaân loaïi vaø ñaùnh giaù chaát löôïng taøi saûn cuûa doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. 3. Giaù thò tröôøng cuûa taøi saûn taïi thôøi ñieåm toå chöùc ñònh giaù. 4. Giaù trò quyeàn söû duïng ñaát ñöôïc giao, ñöôïc thueâ vaø giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 1.4.1.4. Giaù trò quyeàn söû duïng ñaát 1. Ñoái vôùi dieän tích ñaát doanh nghieäp coå phaàn hoaù ñang söû duïng laøm maët baèng xaây döïng truï sôû, vaên phoøng giao dòch; xaây döïng cô sôû saûn xuaát, kinh doanh; ñaát ñeå saûn xuaát noâng nghieäp, laâm nghieäp, nuoâi troàng thuyû saûn, laøm muoái (keå caû ñaát ñaõ ñöôïc nhaø nöôùc giao coù thu hoaëc khoâng thu tieàn söû duïng ñaát) thì doanh nghieäp coå phaàn hoaù coù traùch nhieäm xaây döïng phöông aùn söû duïng ñaát trình cô quan coù thaåm quyeàn xem xeùt, quyeát ñònh. Doanh nghieäp ñöôïc löïa choïn hình thöùc thueâ ñaát hoaëc giao ñaát theo quy ñònh cuûa luaät ñaát ñai. Tröôøng hôïp doanh nghieäp ñaõ ñöôïc giao ñaát nay löïa choïn hình thöùc thueâ ñaát thì phaûi hoaøn taát thuû tuïc chuyeån sang thueâ ñaát göûi cô quan quyeát ñònh coå phaàn hoaù vaø cô quan quaûn lyù nhaø ñaát taïi ñòa phöông tröôùc khi chính thöùc chuyeån sang coâng ty coå phaàn. 2. Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù ñöôïc giao ñaát (keå caû dieän tích ñaát nhaø nöôùc ñaõ giao cho doanh nghieäp xaây döïng nhaø ñeå baùn hoaëc cho thueâ kinh doanh khaùch saïn, kinh doanh thöông maïi dòch vuï; xaây döïng keát caáu haï taàng ñeå chuyeån nhöôïng hoaëc cho thueâ) thì phaûi tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù ñaát ñaõ ñöôïc uûy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông (nôi doanh nghieäp coù dieän tích ñaát ñöôïc giao) quy ñònh vaø coâng boá. 3. Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù choïn hình thöùc thueâ ñaát: a) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát haøng naêm thì khoâng tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp; b) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát moät laàn cho toaøn boä thôøi gian thueâ ñaát thì tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù saùt vôùi giaù thò tröôøng taïi thôøi ñieåm ñònh giaù ñöôïc uûy ban nhaân daân caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông quy ñònh vaø coâng boá. 4. Tröôøng hôïp giaù ñaát laøm caên cöù ñeå xaùc ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát chöa saùt vôùi giaù chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng ñaát thöïc teá treân thò tröôøng trong ñieàu kieän bình thöôøng taïi thôøi ñieåm coå phaàn hoaù thì uûy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông quyeát ñònh giaù ñaát cuï theå cho phuø hôïp; 5. UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông coù traùch nhieäm chæ ñaïo caùc cô quan chöùc naêng höôùng daãn doanh nghieäp coå phaàn hoaù thöïc hieän ñaày ñuû trình töï vaø thuû tuïc ñeå ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát hoaëc kyù hôïp ñoàng thueâ ñaát theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hieän haønh veà ñaát ñai tröôùc khi chính thöùc chuyeån sang coâng ty coå phaàn. 1.4.1.5. Giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp 1. Giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoaù goàm giaù trò lôïi theá veà vò trí ñòa lyù, giaù trò thöông hieäu, tieàm naêng phaùt trieån. 2. Giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoaù do cô quan coù thaåm quyeàn quyeát ñònh coå phaàn hoaù doanh nghieäp xem xeùt, quyeát ñònh nhöng khoâng thaáp hôn giaù trò lôïi theá kinh doanh ñöôïc xaùc ñònh theo höôùng daãn cuûa boä taøi chính. 1.4.1.6. Xaùc ñònh giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa taïi caùc doanh nghieäp khaùc 1. Giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa taïi caùc doanh nghieäp khaùc ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû: a) Tyû leä voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa treân voán ñieàu leä hoaëc toång soá voán thöïc goùp taïi caùc doanh nghieäp khaùc; b) Giaù trò voán chuû sôû höõu taïi caùc doanh nghieäp khaùc theo baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn. tröôøng hôïp chöa kieåm toaùn thì caên cöù vaøo giaù trò voán chuû sôû höõu theo baùo caùo taøi chính taïi thôøi ñieåm gaàn nhaát cuûa doanh nghieäp ñoù ñeå xaùc ñònh; c) Tröôøng hôïp ñaàu tö voán baèng ngoaïi teä thì quy ñoåi thaønh ñoàng vieät nam theo tyû giaù giao dòch bình quaân treân thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng do ngaân haøng nhaø nöôùc vieät nam coâng boá taïi thôøi ñieåm ñònh giaù; d) Tröôøng hôïp giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa taïi doanh nghieäp khaùc ñöôïc xaùc ñònh thaáp hôn giaù trò ghi treân soå keá toaùn thì xaùc ñònh giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn theo giaù trò ghi treân soå keá toaùn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa. 2. Giaù trò voán goùp cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa vaøo coâng ty coå phaàn ñaõ nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc xaùc ñònh theo giaù coå phieáu giao dòch treân thò tröôøng chöùng khoaùn taïi thôøi ñieåm thöïc hieän xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. 1.4.2 Xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu . 1.4.2.1. Giaù trò doanh nghieäp coå phaàn hoùa theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu 1. Giaù trò thöïc teá phaàn voán nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu döïa treân khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp trong töông lai. Tröôøng hôïp xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp cuûa toaøn toång coâng ty theo phöông phaùp naøy thì khaû naêng sinh lôøi cuûa toång coâng ty ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû lôïi nhuaän cuûa toång coâng ty nhaø nöôùc theo quy ñònh taïi quy cheá quaûn lyù taøi chính cuûa coâng ty nhaø nöôùc. Tröôøng hôïp doanh nghieäp ñaàu tö voán vaøo doanh nghieäp khaùc thì lôïi nhuaän do vieäc ñaàu tö voán vaøo doanh nghieäp khaùc mang laïi cuõng laø caên cöù ñeå xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. 2. Giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp bao goàm giaù trò thöïc teá phaàn voán nhaø nöôùc, nôï phaûi traû, soá dö baèng tieàn quyõ khen thöôûng, quyõ phuùc lôïi vaø soá dö kinh phí söï nghieäp (neáu coù). Tröôøng hôïp doanh nghieäp löïa choïn hình thöùc giao ñaát, thueâ ñaát traû tieàn moät laàn thì phaûi tính boå sung giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp: - Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù ñöôïc giao ñaát thì phaûi tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù ñaát ñaõ ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông (nôi doanh nghieäp coù dieän tích ñaát ñöôïc giao) quy ñònh vaø coâng boá. -Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù choïn hình thöùc thueâ ñaát: a) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát haøng naêm thì khoâng tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp; b) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát moät laàn cho toaøn boä thôøi gian thueâ ñaát thì tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù saùt vôùi giaù thò tröôøng taïi thôøi ñieåm ñònh giaù ñöôïc UÛy ban nhaân daân caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông quy ñònh vaø coâng boá. - Tröôøng hôïp giaù ñaát laøm caên cöù ñeå xaùc ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát chöa saùt vôùi giaù chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng ñaát thöïc teá treân thò tröôøng trong ñieàu kieän bình thöôøng taïi thôøi ñieåm coå phaàn hoaù thì UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông quyeát ñònh giaù ñaát cuï theå cho phuø hôïp 1.4.2.2. Caên cöù xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu 1. Baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp trong 05 naêm lieàn keà, tröôùc thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. 2. Phöông aùn hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa doanh nghieäp trong 03 ñeán 05 naêm sau khi chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn. 3. Laõi suaát traùi phieáu chính phuû kyø haïn 05 naêm ôû thôøi ñieåm gaàn nhaát, tröôùc thôøi ñieåm toå chöùc thöïc hieän xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp vaø heä soá chieát khaáu doøng tieàn cuûa doanh nghieäp ñöôïc ñònh giaù. 1.4.3 Xaùc ñònh giaù trò DN theo phöông phaùp so saùnh Coù hai phöông phaùp so saùnh ñöôïc söû duïng trong vieäc xaùc ñònh giaù trò DN laø so saùnh tröïc tieáp vaø so saùnh töông quan. Trong phaïm vi cuûa luaän vaên naøy seõ ñeà caäp phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp. - Phöông phaùp so saùnh döïa treân cô sôû giaù trò thò tröôøng cuûa moät taøi saûn coù quan heä maät thieát vôùi giaù trò cuûa caùc taøi saûn ñaõ ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng. Muïc tieâu cuûa phöông phaùp naøy laø tìm kieám caùc taøi saûn ñaõ ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng hieän haønh gioáng hoaëc töông ñöông vôùi ñoái töôïng taøi saûn xaùc ñònh giaù trò vaø tieán haønh ñieàu chænh nhöõng khaùc bieät giöõa chuùng moät caùc thích hôïp. - Ñeå so saùnh phaûi döïa vaøo nhöõng ñaëc ñieåm töông töï nhö: Ñaëc ñieåm cuûa taøi saûn, ñòa ñieåm cuûa taøi saûn, thôøi ñieåm baùn taøi saûn, caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn giao dòch,… - Phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp ñöôïc vaän duïng ñoái vôùi nhöõng taøi saûn coù tính ñoàng nhaát nhö: nhöõng caên hoä chung cö, ñaát troáng, vöôøn caây, ñaøn gia suùc, cöûa hieäu, …Ñaây laø phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng trong vieäc xaùc ñònh giaù ñeå mua, baùn, theá chaáp, ñaùnh thueá, cho thueâ ñoàng thôøi coøn ñöôïc söû duïng ñeå kieåm tra caùc phöông phaùp ñònh giaù khaùc. Khi ñònh giaù DN ñeå CPH, phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh giaù trò kieåm keâ cuûa moät soá yeáu toá höõu hình cuûa taøi saûn nhö : baát ñoäng saûn, phöông tieän vaän taûi, maùy moùc thieát bò…. Keát luaän chöông 1: Chöông 1 ñaõ phaân tích cô sôû lyù thuyeát cuûa vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå xaùc ñònh giaù trò DN coå phaàn hoùa. Coå phaàn hoaù DNNN laø moät bieän phaùp chuyeån ñoåi hình thöùc sôû höõu trong DNNN, töø sôû höõu duy nhaát laø Nhaø nöôùc sang sôû höõu cuûa nhieàu coå ñoâng, trong ñoù Nhaø nöôùc coù theå laø moät coå ñoâng, ñoàng thôøi DN trôû thaønh coâng ty coå phaàn, toå chöùc hoaït ñoäng theo quy ñònh trong Luaät doanh nghieäp. Coå phaàn hoaù DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân thöïc chaát laø quaù trình ñònh giaù trò DN ñeå baùn moät phaàn hoaëc toaøn boä voán cuûa Nhaø nöôùc trong DN cho coâng chuùng. Ñònh giaù trò DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ôû khu vöïc coâng nghieäp dòch vuï laø vieäc laøm bình thöôøng nhö caùc DN ôû lónh vöïc khaùc. Ñònh giaù trò DN ôû khu vöïc noâng nghieäp nhö giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, giaù trò vöôøn caây cuûa DN laø moät coâng vieäc heát söùc môùi vaø phöùc taïp bôûi nhöõng ñaëc ñieåm ñaëc bieät cuûa ñaát noâng nghieäp vaø nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät mang tính sinh hoïc cuûa caây troàng, vaät nuoâi trong noâng nghieäp. Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG VIEÄC XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU KHI CPH TAÏI TAÄP ÑOAØN COÂNG NGHIEÄP CAO SU VIỆT NAM. 2.1 TOÅNG QUAN VEÀ TAÄP ÑOAØN COÂNG NGHIEÄP CAO SU VIEÄT NAM 2.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam luùc môùi thaønh laäp coù teân goïi laø Ban Cao su Nam boä, thaùng 4 naêm 1975 chuyeån thaønh Toång cuïc Cao su thuoäc Chính phuû Caùch maïng Laâm thôøi Mieàn Nam Vieät Nam, thaùng 7 naêm 1977 chuyeån sang Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam tröïc thuoäc Boä Noâng nghieäp, thaùng 3 naêm 1980 chuyeån thaønh Toång cuïc Cao su tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Boä tröôûng, ñeán naêm 1989 chuyeån thaønh Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam tröïc thuoäc Boä Noâng nghieäp vaø Coâng nghieäp thöïc phaåm, töø naêm 1995 chuyeån sang toå chöùc hoaït ñoäng theo moâ hình Toång Coâng ty 91. Töø khi chuyeån sang moâ hình Toång Coâng ty 91 ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam hoaït ñoäng chuû ñoäng, saùng taïo, vaø ñaõ söû duïng moät caùch coù hieäu quaû moïi nguoàn löïc phaùt trieån saûn xuaát môû roäng ngaønh ngheà kinh doanh, do ñoù ñaõ phaùt trieån maïnh meõ caû chieàu roäng laãn chieàu saâu, qui moâ kinh doanh môû roäng, hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh taêng nhanh. Cô cheá quaûn lyù ñöôïc ñoåi môùi, thöïc hieän cheá ñoä phaân caáp, phaân quyeàn cho caùc ñôn vò thaønh vieân ngaøy moät roõ raøng, taïo cho caùc ñôn vò thaønh vieân töï chuû, töï chòu traùch nhieäm vaø naêng ñoäng trong caùc hoaït ñoäng kinh doanh treân cô sôû hieäu quaû, chính vì vaäy ñaõ taïo söùc caïnh tranh môû thích öùng vôùi xu höôùng phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. Quyeát ñònh 91/TTg ngaøy 07/03/1994 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà “Thí ñieåm thaønh laäp moät soá Toång Coâng ty theo moâ hình taäp ñoaøn kinh doanh”. Hôn 10 naêm hoaït ñoäng, Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam ñaõ khaúng ñònh ñöôïc vò trí, vai troø cuûa Toång Coâng ty Nhaø nöôùc vaø vò theá cuûa mình trong neàn kinh teá quoác daân vaø treân tröôøng quoác teá. Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam ñaõ phaùt trieån nhaûy voït veà keát quaû saûn xuaát kinh doanh cao, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà böùc xuùc cuûa xaõ hoäi, ñaëc bieät laø giaûi quyeát vieäc laøm, ñònh canh, ñònh cö oån ñònh, naâng cao thu nhaäp vaø chaát löôïng cuoäc soáng cho ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ngheøo ôû vuøng saâu vuøng xa, vuøng ñaëc bieät khoù khaên; thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá, oån ñònh traät töï an toaøn xaõ hoäi, gaén lôïi ích DN, lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng vôùi lôïi ích xaõ hoäi, ñaûm baûo an ninh quoác phoøng treân ñòa baøn. Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam ñaõ coù nhieàu coá gaéng, tích cöïc ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, aùp duïng toát caùc tieán boä khoa hoïc, coâng ngheä, kinh doanh ña ngaønh, naâng cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh, nhieàu chæ tieâu veà naêng suaát, saûn löôïng ñaõ ñaït vaø vöôït chæ tieâu ñöôïc giao taïi quyeát ñònh soá 86/TTg ngaøy 05 thaùng 02 naêm 1996 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà pheâ duyeät toång quan phaùt trieån ngaønh cao su Vieät Nam töø naêm 1996 ñeán naêm 2005. Tuy nhieân, trong quaù trình hoaït ñoäng theo moâ hình Toång Coâng ty Nhaø nöôùc, Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam coøn nhieàu haïn cheá, baát caäp khi thöïc hieän muïc tieâu trôû thaønh taäp ñoaøn kinh teá, ñaëc bieät veà moâ hình quaûn lyù vaø lieân keát noäi boä. Theo leõ thoâng thöôøng caùc taäp ñoaøn kinh teá trong neàn kinh teá thò tröôøng coù moái lieân keát nhieàu chieàu, ña ngaønh, ña lónh vöïc treân côû sôû cheá ñoä sôû höõu hoãn hôïp, quan heä taøi chính veà cô baûn theo cô cheá cuûa moâ hình Coâng ty meï - Coâng ty con. Trong khi ñoù Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam veà cô baûn hoaït ñoäng chuû yeáu trong lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh cao su thieân nhieân ñöôïc toå chöùc töø caùc ñôn vò thaønh vieân laø DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân vaø moät soá DNNN hoaït ñoäng dòch vuï phuïc vuï saûn xuaát cao su thieân nhieân. Chöa môû roäng caùc hoaït ñoäng saûn xuaát caùc saûn phaåm maø nguyeân lieäu töø muû vaø goã cao su ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh cuûa Toång coâng ty. Maët khaùc Toång Coâng ty tuy ñaõ môû roäng hoaït ñoäng kinh doanh sang caùc lónh vöïc khaùc theo höôùng ña ngaønh ngheà nhöng chöa maïnh vaø hieäu quaû chöa cao. Vì vaäy Toång Coâng ty chöa phaùt huy heát söùc maïnh vaø nguoàn löïc hieän coù ñeå naâng cao söùc caïnh tranh trong moâi tröôøng kinh teá thò tröôøng. Ñeå khaéc phuïc nhöõng vaán ñeà vöôùng maéc, baát caäp nhö ñaõ neâu treân, thöïc hieän caùc nghò quyeát cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng veà chuû tröông hình thaønh vaø phaùt trieån taäp ñoaøn kinh teá treân cô sôû Toång Coâng ty Nhaø nöôùc, ñoù laø: “Xaây döïng caùc Toång Coâng ty Nhaø nöôùc ñuû maïnh ñeå laøm noøng coát trong nhöõng taäp ñoaøn kinh teá lôùn, coù naêng löïc caïnh tranh treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá” (Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX); “Hình thaønh moät soá taäp ñoaøn kinh teá maïnh treân cô sôû caùc Toång Coâng ty Nhaø nöôùc, coù söï tham gia cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, kinh doanh ña ngaønh, trong ñoù ngaønh kinh doanh chính chuyeân moân hoùa cao vaø giöõ vöõng vai troø chi phoái lôùn trong neàn kinh teá quoác daân, coù quy moâ raát lôùn veà voán, thí ñieåm hình thaønh moät soá taäp ñoaøn kinh teá trong moät soá lónh vöïc coù ñieàu kieän, coù theá maïnh, coù khaû naêng phaùt trieån ñeå caïnh tranh vaø hoäi nhaäp quoác teá coù hieäu quaû” (Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù ba cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng – khoùa IX) vaø thöïc hieän yù kieán chæ ñaïo cuûa Thuû töôùng Chính phuû taïi thoâng baùo soá 234/TB-VPCP ngaøy 20 thaùng 12 naêm 2005: “Ñoàng yù Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam xaây döïng ñeà aùn thí ñieåm Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su hoaït ñoäng theo moâ hình Coâng ty meï - Coâng ty con theo höôùng: ña ngaønh, trong ñoù nhieäm vuï chính laø troàng, cheá bieán, xuaát khaåu cao su, thöïc hieän ña sôû höõu, trong ñoù Nhaø nöôùc giöõ vai troø chi phoái; gaén caùc DN troàng cao su vôùi DN coâng nghieäp saûn xuaát saûn phaåm söû duïng nguyeân lieäu cao su…”. Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh 248/2006/QÑ-TTg ngaøy 30/10/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ñeà aùn thí ñieåm hình thaønh Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam vaø Quyeát ñònh soá 249/2006/QÑ-TTg ngaøy 30/10/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc thaønh laäp Coâng ty meï – Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam. Teân goïi : Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam Teân giao dòch quoác teá : Vietnam Rubber Group, vieát taét VRG Truï sôû chính : 236 Nam kyø khôûi nghóa, phöôøng 6, Quaän 3, TP. HCM Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam laø taäp ñoaøn ña sôû höõu, trong ñoù Nhaø nöôùc sôû höõu chi phoái veà voán, treân cô sôû toå chöùc laïi Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam. Caùc ngaønh ngheà kinh doanh cuûa Taäp ñoaøn bao goàm : Troàng, chaêm soùc, khai thaùc vaø cheá bieán muû cao su; Chaên nuoâi gia suùc, troàng caùc loaïi caây coâng nghieäp, cheá bieán noâng saûn; Coâng nghieäp cao su : Saûn xuaát, mua baùn saûn phaåm coâng nghieäp, cao su, nguyeân phuï lieäu ngaønh coâng nghieäp cao su; Caùc ngaønh ngheà khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät Caùc Coâng ty con cuûa Taäp ñoaøn goàm : Caùc Toång coâng ty, caùc coâng ty con do Taäp ñoaøn naém giöõ 100% voán ñieàu leä; caùc coâng ty coå phaàn do Taäp ñoaøn naém giöõ treân 50% voán ñieàu leä; caùc coâng ty lieân keát do Taäp ñoaøn naém giöõ döôùi 50% voán ñieàu leä; caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu. 2.1.2 Moâ hình toå chöùc Qua quaù trình ñoåi môùi vaø saép xeáp laïi lieân tuïc, hieän nay cô caáu toå chöùc cuûa Taäp ñoaøn goàm coù toång soá coù 59 ñôn vò thaønh vieân: Trong ñoù: + Taäp ñoaøn giöõ 100% voán ñieàu leä: Goàm 23 doanh nghieäp noâng nghieäp ( Coâng ty Cao su ), 01 Coâng ty Taøi chính vaø 4 ñôn vò söï nghieäp coù thu. + Taäp ñoaøn goùp treân 50% voán ñieàu leä: 32 coâng ty ( Trong ñoù cô quan Taäp ñoaøn giöõ 50% voán ñieàu leä laø 16 coâng ty; Cô quan Taäp ñoaøn vaø caùc ñôn vò thaønh vieân giöõ treân 50% voán ñieàu leä laø 16 coâng ty). - Coù 7 vaên phoøng ñaïi dieän ôû caùc nöôùc : Ucraina, Lieân Bang Nga, Hoa kyø, Trung Quoác, Campuchia, Slovakia vaø moät vaên phoøng ñaïi dieän ôû Haø Noäi - Xí nghieäp lieân doanh vôùi Nga : 01 xí nghieäp. Ngoaøi moái quan heä vôùi caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc vaø caùc DN trong nöôùc ñeå môû roäng cô hoäi hôïp taùc vaø naâng cao taàm aûnh höôûng cuûa DN, Taäp ñoaøn coøn coù moái quan heä vôùi 6 toå chöùc quoác teá lieân quan ñeán lónh vöïc cao su nguyeân lieäu goàm: Hieäp hoäi caùc quoác gia saûn xuaát cao su thieân nhieân (ANRPC ); Toå chöùc cao su 3 beân (ITRO – International Tripartite Rubber Organization) ; Uûy ban nghieân cöùu vaø phaùt trieån Cao su Quoác teá (IRRDB – International Rubber Research and Development Board); Caâu laïc boä cao su ASEAN; Hieäp hoäi cao su, chaát deûo theá giôùi; Toång Coâng ty Noâng phaåm Trung Quoác vaø Toång cuïc Cao su Campuchia. Veà toå chöùc boä maùy quaûn lyù vaø ñieàu haønh, theo quy ñònh hieän haønh, ñöôïc toå chöùc quaûn lyù bôûi Hoäi ñoàng quaûn trò (05 thaønh vieân), giaùm saùt bôûi Ban kieåm soaùt (3 thaønh vieân) vaø Ban Toång Giaùm ñoác ñieàu haønh (6 thaønh vieân). Giuùp vieäc cho Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Toång giaùm ñoác coù boä maùy tham möu goàm 12 ban chöùc naêng: Toå chöùc caùn boä, Lao ñoäng tieàn löông, Taøi chính keá toaùn, Keá hoaïch ñaàu tö, Hôïp taùc ñaàu tö, Xaây döïng cô baûn, Quaûn lyù kyõ thuaät, Thanh tra - Baûo veä - Quaân söï, Ban Xuaát nhaäp khaåu, Ban Coâng taùc thanh nieân vaø Vaên phoøng Taäp ñoaøn. Hình 2.1: Moâ hình toå chöùc cuûa Taäp ñoaøn (Nguoàn Taäp ñoaøn CNCS Vieät Nam) Caùc coâng ty ñôn vò thaønh vieân, tuøy theo loaïi hình kinh doanh ñöôïc toå chöùc boä maùy quaûn lyù phuø hôïp, cuï theå: - Caùc Coâng ty cao su laø DNNN: Giaùm ñoác quaûn lyù vaø coù töø 1-3 Phoù giaùm ñoác, caùc phoøng, ban giuùp vieäc; döôùi coâng ty laø caáp noâng tröôøng, xí nghieäp tröïc thuoäc coâng ty; tröïc tieáp quaûn lyù, ñieàu haønh lao ñoäng, thöïc hieän quy trình laø caùc ñoäi, xöôûng, toå saûn xuaát. - Caùc coâng ty coå phaàn: Coù Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc Hoäi ñoàng thaønh vieân trong ñoù coù caùc thaønh vieân giöõ quyeàn ñaïi dieän phaàn voán cuûa Taäp ñoaøn taïi coâng ty coå phaàn. Giaùm ñoác Coâng ty do Hoäi ñoàng quaûn trò coâng ty boå nhieäm theo nghò quyeát cuûa Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng, tuøy theo quy moâ töøng coâng ty coù caùc boä phaän tröïc thuoäc nhö xí nghieäp, xöôûng hay phaân xöôûng… Caùc moái quan heä, quy trình quaûn lyù kinh doanh, moâ hình toå chöùc ñöôïc khaùi quaùt qua caùc sô ñoà quy trình quaûn lyù kinh doanh vaø sô ñoà toå chöùc boä maùy quaûn lyù. Keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa VRG coù toác ñoä taêng tröôûng raát toát. Tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân treân voán Nhaø nöôùc naêm 2007 laø 73%. Noäp Ngaân saùch nhaø nöôùc naêm 2007 laø1.482 tyû ñoàng. Tieàn löông bình quaân caùn boä coâng nhaân vieân laø 4.500.000ñ /ngöôøi/thaùng. (Nguoàn soá lieäu baùo caùo toång keát Ñaïi hoäi coâng nhaân vieân chöùc cuûa VRG -2007). Baûng 2.1: Keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa VRG naêm 2006-2007 Chæ tieâu ÑVT Naêm 2006 Naêm 2007 Keá hoaïch Thöïc hieän Tyû leä % Keá hoaïch Thöïc hieän Tyû leä % 1. Toång dieän tíchTrong ñoù : Ha 226.718 227.408 102,37 224.459 233.012 103,29 - Dieän tích khai thaùc Ha 173.897 178.026 102,37 172.054 177.729 103,29 - Kieán thieát cô baûn Ha 37.591 38.899 103,47 38.329 43.816 114,31 - Troàng môùi vaø taùi canh Ha 15.230 10.483 68.831 14.076 11.467 81.465 2. Naêng suaát vöôøn caây Taáùn/ha 1,725 1,83 106,08 1,8 1,8 100,00 3. Saûn löôïng CS khai thaùc Taán 300.000 326.565 108,85 310.000 319.288 104,5 4. Saûn löôïng CS tieâu thuï Taán 326.680 338.475 103,61 320.000 349.488 109,21 5. Doanh thu cao su TyûÛ ñoàng 7.258 10.584 145,82 8.960 11.749,221 131,12 6. Giaù thaønh bình quaân Ñ/taán 14.000.000 19.602.975 140,02 18.000.000 21.681.223 120,45 7. Giaù baùn bình quaân Ñ/taán 23.000.000 31.266.710 135,94 28.000.000 33.622.202 120,07 8. Lôïi nhuaän saûn xuaát cao su Tyû ñoàng 2.940 3.832 130,34 3.200 4.172,7 130,39 9. Toång doanh thu Tyû ñoàng 8.770 12.898 147,06 12.000 15.692,95 130,77 10. Toång lôïi nhuaän Tyû ñoàng 3.280 4.567,568 139,25 3.317 5.201 156,79 11. Noäp ngaân saùch Nhaø nöôùc Tyû ñoàng 1.171 1.453,161 124,09 1.337 1.482,389 110,8 12. Tieàn löông bình quaân(trieäuñoàng/ngöôøi/thaùng) 2,900 3,974 137,03 3,800 4,437 116,76 (Nguoàn: Baùo caùo toång keát Ñaïi hoäi CNVC naêm 2007- VRG ) 2.2. TIEÁN TRÌNH CPH CAÙC DOANH NGHIEÄP KINH DOANH CAO SU THUOÄC TAÄP ÑOAØN 2.2.1.Thí ñieåm CPH Nhaø maùy cheá bieán Haøng Goøn Naêm 2001 – 2002 Toång Coâng ty cao su Vieät Nam ñaõ tieán haønh CPH Nhaø maùy cheá bieán cao su Haøng Goøn laø ñôn vò haïch toaùn baùo soå tröïc thuoäc Coâng ty cao su Ñoàng Nai. Nhaø maùy cheá bieán cao su Haøng Goøn coù coâng suaát khoaûng 8.000 taán/naêm, khi coøn tröïc thuoäc Coâng ty Cao su Ñoàng Nai, nguoàn nguyeän lieäu muû nöôùc baûo ñaûm cho nhaø maùy hoaït ñoäng oån ñònh ñöôïc cung caáp töø 2 Noâng tröôøng Cao su Haøng Goøn vaø OÂng Queá. Nhaø maùy cheá bieán Haøng Goøn ñöôïc CPH trôû thaønh DN ñoäc laäp, Coâng ty cao su Ñoàng Nai laø moät trong nhöõng coå ñoâng cuûa coâng ty vaø naém coå phaàn chi phoái. Sau khi CPH Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn vaãn hoaït ñoäng bình thöôøng do Coâng ty cao su Ñoàng Nai cung caáp ñuû muû nöôùc nguyeân lieäu cho cheá bieán ñoàng thôøi hoã trôï vieäc tieâu thuï muû cao su, do ñoù coù theå noùi Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Tyû suaát coå töùc haøng naêm töø 24% ñeán 30% treân voán ñieàu leä. Xeùt veà maët phaùp lyù Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn laø moät DN ñoäc laäp khoâng phuï thuoäc vaøo Coâng ty cao su Ñoàng Nai. Quyeát ñònh söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa coâng ty laø vieäc chuû ñoäng thu mua nguyeân lieäu muû nöôùc baûo ñaûm cho saûn xuaát oån ñònh. Treân thöïc teá Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn luoân phuï thuoäc vaøo nguoàn nguyeän lieäu do Coâng ty cao su Ñoàng Nai cung caáp, vì treân ñòa baøn thò tröôøng nguyeân lieäu cao su khu vöïc tö nhaân raát ít neân khoâng ñuû cung caáp cho nhaø maùy saûn xuaát coù hieäu quaû. Ñaây chính laø moät trong nhöõng vaán ñeá ñaët ra laø khi CPH nhaø maùy phaûi gaén lieàn vôùi vöôøn caây cao su ñeå cung caáp nguyeân lieäu cho nhaø maùy. Toùm laïi : Vieäc CPH Nhaø maùy cheá bieán cao su Haøng Goøn taïo ra moät phaùp nhaân kinh doanh môùi, ñaõ tạo theá chuû ñoäng vaø coù nhieàu bieän phaùp caûi tieán kyõ thuaät, haï giaù thaønh cheá bieán, nhöng chuû yeáu coù söï hoã trôï, öu ñaõi cuûa Coâng ty cao su Ñoàng nai vaø söï bieán ñoäng theo chieàu höôùng taêng cuûa giaù baùn muû cao su treân thò tröôøng. Neáu khoâng coù söï hoå trôï tích cöïc cuûa Coâng ty cao su Ñoàng nai, Coâng ty coå phaàn cao su Haøng Goøn phaûi thöïc söï caïnh tranh treân thöông tröôøng seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên vì nguoàn nguyeân lieäu cung caáp cho nhaø maùy khoâng ñöôïc ñaûm baûo do dieän tích vöôøn caây cao su tieåu ñieàn treân ñòa baøn Tænh Ñoàng Nai khoâng ñaùng keå do ñoù keát quaû saûn xuaát kin doanh seõ ñaït hieäu quaû thaáp. Xuaát phaùt töø vaán ñeà neâu treân Taäp ñoaøn ñaõ thí ñieåm vieäc CPH Noâng tröôøng Hoøa Bình gaén vôùi Nhaø maùy Hoøa Bình ñeå ruùt kinh nghieäp tieán tôùi CPH toaøn boä caùc doanh nghieäp noâng nghieäp thaønh vieân. 2.2.2 Thí ñieåm CPH vöôøn caây gaén vôùi nhaø maùy cheá bieán taïi Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình Thöïc hieän Nghò quyeát 240/QÑ-TTg ngaøy 4/3/2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät phöông aùn toång theå saép xeáp ñoåi môùi DN nhaø nöôùc tröïc thuoäc Toång Coâng ty cao su Vieät Nam ñeán naêm 2005, Toång Coâng ty ñaõ ñaùnh giaù moät caùch khaùch quan öu nhöôïc ñieåm cuûa vieäc CPH Nhaø maùy cheá bieán Haøng Goøn trôû thaønh coâng ty coå phaàn ñoäc laäp, khoâng coù vöôøn caây ñeå cung caáp nguyeân lieäu cho vieäc cheá bieán, tieâu thuï saûn phaåm cuûa coâng ty. Toång coâng ty tieán haønh thí ñieåm CPH Noâng tröôøng cao su ._.aûi phaùp lieân doanh, lieât keát nhaèm môû roäng dieän tích, thaâm canh vöôøn caây cao su, vôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau veà vieäc ña daïng hoùa chuû sôû höõu treân vöôøn caây cao su. Caùc hình thöùc toå chöùc kinh doanh noùi treân ñaõ goùp phaàn taïo ra thò tröôøng giao dòch vöôøn caây cao su. Maët khaùc, hieän nay dieän tích cao su tieåu ñieàn ôû nöôùc ta chieám moät tyû troïng khoâng nhoû cung caáp nguyeân lieäu cho caùc nhaø maùy cheá bieán cao su cuûa caùc DN. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn neâu treân, vieäc vaän duïng phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp laø phuø hôïp vôùi vieäc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su. 3.3.2 Xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây coù tính caû giaù trò quyeàn söû duïng ñaát troàng cao su Theo luaät ñaát ñai cuûa Vieät Nam: Ñaát ñai thuoäc quyeàn sôû höõu nhaø nöôùc, nhaø nöôùc giao quyeàn söû duïng ñaát daøi haïn, ngaén haïn hoaëc cho caù nhaân hay toå chöùc thueâ ñaát. Phaùp luaät cuõng thöøa nhaän quyeàn giao dòch veà ñaát ñai nhö chuyeån nhöôïng, thöøa keá,... Ñaát ñai trong DN ñöôïc Nhaø nöôùc chuyeån quyeàn söû duïng ñaát thì giaù trò quyeàn taøi saûn veà ñaát hình thaønh taøi saûn baát bieán vaø ñöôïc tính vaøo giaù trò DN ñeå xaùc ñònh giaù trò DN CPH laøm cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù caû DN chaøo baùn cho coâng chuùng. DN ñöôïc Nhaø nöôùc cho thueâ ñaát theo luaät ñònh thì giaù trò ñaát trôû thaønh taøi saûn khaû bieán vaø ñöôïc xem laø moät khoaûn chi phí veà ñaát haøng naêm cuûa DN. Do ñoù, neáu khoâng tính giaù trò ñaát vaøo giaù trò vöôøn caây thì giaù trò DN seõ nhoû hôn giaù trò DN tính quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò vöôøn caây. Trong luaän vaên naøy taùc giaû ñeà xuaát giaûi phaùp tính giaù trò vöôøn caây cao su bao goàm giaù trò quyeàn söû duïng ñaát troàng cao su vaø giaù trò taøi saûn treân ñaát ñeå xaùc ñònh giaù trò DN khi CPH. Quyeàn söû duïng ruoäng ñaát trong neàn kinh teá thò tröôøng ñöôïc giao dòch trao ñoåi trong giao löu daân söï vaø hoaït ñoäng kinh doanh saûn xuaát, cho neân quyeàn söû duïng ruoäng ñaát ñöôïc tieàn teä hoùa vaø trôû thaønh haøng hoùa. Haøng hoùa quyeàn söû duïng ruoäng ñaát (coøn ñöôïc goïi laø quyeàn taøi saûn veà söû duïng ruoäng ñaát) laø loaïi haøng hoùa ñaëc bieät laø vì: - Giaù trò quyeàn söû duïng ñaát noùi chung vaø ñaát noâng nghieäp noùi rieâng phuï thuoäc vaøo muïc ñích vaø nhu caàu söû duïng ñaát do Nhaø nöôùc qui ñònh, song giaù caû cuûa ñaát laïi phuï thuoäc vaøo muïc ñích qui ñònh cuûa Nhaø nöôùc vaø nhu caàu cuûa thò tröôøng taïi thôøi ñieåm giao dòch vaø nhöõng yeáu toá taùc ñoäng cuûa töï nhieân, con ngöôøi,… Chính vì vaäy giaù trò vaø giaù caû quyeàn söû duïng ñaát chæ ñöôïc hình thaønh khi xuaát hieän haønh vi giao löu daân söï vaø quan heä trao ñoåi quyeàn söû duïng ñaát treân thò tröôøng. Giaù trò quyeàn söû duïng ruoäng ñaát kinh doanh cao su thieân nhieân hình thaønh do ñòa toâ tuyeät ñoái, ñòa toâ cheânh leäch caáp sai I vaø caáp sai II vaø quan heä cung caàu treân thò tröôøng. - Tính chaát ñaëc bieät cuûa quyeàn taøi saûn veà quyeàn söû duïng ñaát phuï thuoäc vaøo cheá ñoä sôû höõu veà ñaát ñai cuûa caùc quoác gia. ÔÛ Vieät Nam sôû höõu ñaát ñai thuoäc veà Nhaø nöôùc. Nhaø nöôùc laø chuû theå duy nhaát quyeàn sôû höõu cuoái cuøng veà ruoäng ñaát. Caùc toå chöùc vaø caù nhaân ñöôïc Nhaø nöôùc giao quyeàn söû duïng ñaát theo luaät ñònh laø chuû theå quyeàn sôû höõu phaùp lyù veà ruoäng ñaát. Tính chaát phaùp lyù cuûa caùc hoaït ñoäng giao löu daân söï vaø trao ñoåi quyeàn söû duïng ruoäng ñaát treân thò tröôøng ñeàu phaûi ñöôïc Nhaø nöôùc cho pheùp vaø coâng nhaän. - Giaù trò quyeàn söû duïng ñaát phuï thuoäc vaøo muïc ñích söû duïng ñaát cuûa chuû theå phaùp lyù quyeàn söû duïng ñaát. Maët khaùc, giaù trò quyeàn söû duïng ñaát hình thaønh ñoàng thôøi vôùi söï hình thaønh giaù trò cuûa caùc taøi saûn treân nhöõng maûnh ñaát taïi thôøi ñieåm giao dòch. Xaùc ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ñaát theo luaät phaùp hieän haønh, do Nhaø nöôùc caáp tænh ñònh giaù, caùc caù nhaân vaø toå chöùc phaûi noäp tieàn chuyeån quyeàn söû duïng ñaát cho nhaø nöôùc. Ñoái vôùi caù nhaân vaø toå chöùc söû duïng ñaát, giaù trò quyeàn söû duïng ñaát ñöôïc coi laø giaù trò caáu thaønh giaù trò vöôøn caây (ñoái vôùi caây laâu naêm) hoaëc giaù trò canh taùc ñoái vôùi caây ngaén ngaøy. Nhö vaäy giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaø suaát ñaàu tö treân ñaát hình thaønh giaù trò vöôøn caây vaø laø moät boä phaän cuûa giaù trò DN khi CPH. Giaù trò vöôøn caây cao su ôû hai khu vöïc neâu treân veà cô baûn hình thaønh giaù trò ñaàu tö coá ñònh cuûa DN laø moät boä phaän quan troïng trong giaù trò DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân. Ngoaøi giaù trò taøi saûn höõu ích cho kinh doanh saûn xuaát coøn coù caùc giaù trò veà taøi chính, lôïi theá thöông maïi, baûo ñaûm cho DN hoaït ñoäng vaø phaùt trieån kinh doanh saûn xuaát trong töông lai. Treân thöïc teá ngöôøi mua vöôøn caây cao su thöôøng quan taâm ñeán giaù trò taøi saûn coù treân ñaát ñeå taïo ra lôïi ích trong töông lai cho hoï. Vì vaäy, vieäc ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ruoäng ñaát kinh doanh cao su thieân nhieân ngoaøi vieäc xaùc ñònh caùc yeáu toá veà ñòa toâ tuyeät ñoái, ñòa toâ cheânh leäch caáp sai I vaø caáp sai II phaûi xaùc ñònh khaû naêng sinh lôøi cuûa vöôøn caây vaø quan heä cung caàu treân thò tröôøng. Chính vì vaäy khoâng theå coù giaù trò quyeàn söû duïng ñaát bình quaân treân toaøn caáp tænh maø phaûi ñöôïc phaân loaïi vaø ñònh giaù theo nhieàu caáp baäc khaùc cuûa Tænh. Theo nhö quy ñònh cuûa Nghò ñònh 109/NÑ-CP veà doanh nghieäp choïn hình thöùc giao ñaát : Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoùa ñöôïc giao ñaát thì phaûi tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù ñaát ñaõ ñöôïc uûy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông (nôi doanh nghieäp coù dieän tích ñaát ñöôïc giao) quy ñònh vaø coâng boá. 3.3.3 Xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su coù tính ñeán caû caùc ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät aûnh höôûng ñeán giaù trò vöôøn caây Xaùc ñònh giaù trò, giaù caû vöôøn caây cao su laø vieäc laøm môùi hoaøn toaøn khoâng chæ ñoái vôùi caùc DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân maø ñoái vôùi caùc DN kinh doanh noâng nghieäp. Chính vì vaäy, taùc giaû xem ñaây laø moät giaûi phaùp quan troïng ñeå thöïc hieän thaønh coâng vieäc coå phaàn hoùa DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân. Giaù trò vöôøn caây cao su ñöôïc xaùc ñònh bôûi giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaø nhöõng giaù trò ñaàu tö taøi saûn treân ñaát ñeå trôû thaønh taøi saûn baát bieán cuûa DN kinh doanh cao su. Giaù trò taøi saûn treân ñaát ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: - Giaù trò ñaàu tö vöôøn caây thôøi kyø kieán KTCB: laø toång giaù trò ñaàu tö khai hoang, kieán thieát vöôøn caây, troàng môùi, chaêm soùc vöôøn caây cao su kieán thieát cô baûn, taïi thôøi ñieåm giao dòch. Khi keát thuùc thôøi kyø KTCB ñöa vaøo khai thaùc, toaøn boä giaù trò naøy ñöôïc keát chuyeån thaønh nguyeân giaù vöôøn caây cuûa doanh nghieâp (taøi saûn baát bieán) vaø ñöôïc tính khaáu hao haøng naêm vaøo giaù thaønh. Hieän nay caùc DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân khoâng tính giaù trò quyeàn söû duïng ruoäng ñaát trong vieäc tính khaáu khao, coù nghóa laø khoâng tính vaøo giaù trò vöôøn caây vaø chi phí veà ñaát ñai trong giaù thaønh ñöôïc xaùc ñònh baèng 0. - Giaù trò vöôøn caây cao su thôøi kyø kinh doanh: laø giaù trò ñaàu tö (nguyeân giaù) coøn laïi cuûa vöôøn caây kinh doanh taïi thôøi ñieåm giao dòch. Giaù trò vöôøn caây kinh doanh khi CPH veà nguyeân taéc baèng nguyeân giaù coøn laïi tröø ñi giaù trò thanh lyù (neáu khoâng tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát thì giaù trò vöôøn caây thanh lyù taïi thôøi ñieåm hieän nay coù theå lôùn gaáp 2 laàn giaù trò ñaàu tö trong caû thôøi kyø KTCB). Treân thöïc teá, giaù trò vöôøn caây cuûa caùc DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân cuøng moät naêm tuoåi thöôøng xaáp xæ baèng nhau (cuøng moät suaát ñaàu tö, cuøng möùc khaáu hao theo quy ñònh cuûa Taäp ñoaøn ), nhöng khaû naêng sinh lôøi cuûa chuùng thöôøng laø khaùc nhau phuï thuoäc cô baûn vaøo chaát löôïng vöôøn caây cuûa töøng dieän tích, loâ, phaàn caïo. Chính vì vaäy khi ñònh giaù trò phaûi tính ñeán söï khaùc bieät veà chaát löôïng vöôøn caây. Chaát löôïng, naêng suaát, saûn löôïng cuûa vöôøn caây khaùc nhau do ñieàu kieän töï nhieân khaùc nhau, traùch nhieäm vaø kyõ thuaät troàng, chaêm soùc, khai thaùc cuûa ngöôøi lao ñoäng treân töøng dieän tích, loâ, phaàn caïo khaùc nhau (nhö ñaõ phaân tích ôû chöông II). Theo ñoù, giaù trò cuûa vöôøn caây treân töøng dieän tích, loâ, phaàn caïo seõ khaùc nhau hoaøn toaøn. Ñeå coù theå xaùc ñònh ñuùng ñaén giaù trò vöôøn caây laøm cô sôû cho vieäc ñònh giaù caû taïi nhöõng thôøi ñieåm giao dòch khaùc nhau phaûi ñöôïc chuaån hoùa theo caùc tieâu chuaån chaát löôïng thoáng nhaát taïi thôøi ñieåm giao dòch. - Ñoái vôùi vöôøn caây kieán thieát cô baûn ñöôïc ñaùnh giaù treân caùc chæ tieâu chính ñoù laø, loaïi ñaát, naêm troàng, phöông phaùp troàng, hình thöùc troàng. - Ñoái vôùi vöôøn caây kinh doanh goàm chæ tieâu, naêm khai thaùc, gioáng caây cao su, maät ñoä caây caïo, naêng suaát muû. (1) Hieän nay Taäp ñoaøn ñang ñaùnh giaù chaát löôïng vöôøn caây cao su kinh doanh döïa vaøo caùc chæ tieâu : Maät ñoä caây caïo Tyû leä caây thöïc sinh (ñeå giaùng caáp heä soá phaân loaïi, tyû leä thöïc sinh > 20% thì giaùng moät caáp) Vaø ñöa ra boä heä soá ñeå phaân loaïi vöôøn caây nhö sau : Vöôøn caây ñaït chaát löôïng loaïi A (heä soá 1), loaïi B (heä soá 0,95), loaïi C (heä soá 0,9), loaïi D (heä soá 0,8). Nhaèm xaùc ñònh giaù trò coøn laïi thöïc teá (giaù trò coøn laïi ñieàu chænh) cuûa vöôøn caây cao su . (2) Tuy nhieân neáu döïa treân caùc tieâu chí kyõ thuaät phaân loaïi theo nhö quy ñònh cuûa Taäp ñoaøn hieän nay ñeå xeáp haïng vaø phaân loaïi vöôøn caây veà cô baûn ñaõ giaûi quyeát ñöôïc moät soá yeáu toá trong quaù trình xaùc ñònh chaát löôïng vöôøn caây cao su kinh doanh nhöng chöa ñuû vaø chöa trieät ñeå ñaëc bieät laø khi xaùc ñònh chaát löôïng vöôøn caây cao su kinh doanh ñeå CPH. Vaø khoaûng caùch phaân loaïi töø C ñeán D cheânh leäch nhau 0,1 so vôùi khoaûng caùch phaân loaïi töø A -> B vaø töø B -> C laø 0,5 laø chöa hôïp lyù. Do ñoù ñeà xuaát vaãn duøng chæ tieâu maät ñoä caây caïo laøm chæ tieâu chính ñeå phaân haïng vöôøn caây kinh doanh vaø xaùc ñònh theâm moät heä soáõ phuï kyõ thuaät ñeå ñieàu chænh heä soá phaân loaïi (A, B, C, D) treân cô sôû xem xeùt, ñaùnh giaù veà caùc yeáu toá kyõ thuaät chuû yeáu vaø keát hôïp caû yeáu toá caây thöïc sinh vaøo laøm heä soá phuï ñeå giaûm caáp heä soá phaân loaïi ñoù laø: 1- Tyû leä caây thöïc sinh. 2- Tình traïng maët caïo. 3- Loaïi ñaát. 4- Ñòa hình troàng cao su. 5- Gioáng caây . Phöông phaùp : Choïn ra caùc heä soá phuï a, b ñeå laøm cô sôû phaân loaïi, keát hôïp caùc tröôøng hôïp aûnh höôûng ñeán chaát löôïng vöôøn caây ñeå laøm cô sôû giaûm caáp heä soá phaân loaïi chính cuûa Taäp ñoaøn ñaõ ban haønh, döïa treân caùc tieâu chí kyõ thuaät do Taäp ñoaøn quy ñònh, cuï theå nhö sau : Baûng 3.1: Baûng toång hôïp phaân loaïi heä soá phuï döïa vaøo caùc yeáu toá kyõ thuaät. Stt Tieâu chí kyõ thuaät Phaân loïai a b 1 Tyû leä caây thöïc sinh <= 20 % > 20% 2 Tình traïng maët caïo Voû caïo coøn laïi ñuû theo soá naêm quy ñònh veà quy hoïach voû caïo (chuû yeáu laø voû nguyeân sinh) Voû caïo coøn laïi thieáu töø 1 naêm caïo trôû leân theo soá naêm quy hoaïch voû caïo (chuû yeáu laø voû nguyeân sinh) 3 Gioáng Nhöõng loaïi gioáng naèm trong boä cô caáu gioáng hieän nay Nhöõng gioáng naèm ngoøai boä cô caáu gioáng hieän nay 4 Ñòa hình Ñòa hình coù ñoä doác < = 8% Ñòa hình coù ñoä doác > 8% 5 Thoå nhöôõng Loïai 1 ñaát giaøu dinh döôõng Loïai 2 ñaát trung bình vaø ñaát ngheøo dinh döôõng, baïc maøu Muoán xaùc ñònh nguoàn dinh döôõng cuûa ñaát troàng thì phaûi thöïc hieän khaâu chuaån hoùa dinh döôõng ñaát theo vuøng ñoài hay töøng khu vöïc hoaëc töøng loâ. Muoán xaùc ñònh loaïi gioáng naøo thích hôïp vôùi vuøng ñaát naøo, ñòa hình naøo, thì cô sôû laø phaûi caên cöù vaøo boä cô caáu gioáng cuûa Taäp ñoaøn ñaõ ban haønh. Baûng 3.2: Cô caáu boä gioáng cao su giai ñoïan 2006 – 2010 ( Ban haønh keøm theo quyeát ñònh 82/QÑ-CSVN ngaøy 29/01//2008) Ñoâng Nam Boä Taây Nguyeân 1( < 600m ) Taây Nguyeân 2( < 600 - 700m ) NamTrung Boä Baéc Trung Boä BAÛNG I 55% dieän tích, moãi gioáng < 20% dieän tích RRIV3 PB 260 PB 260 PB 260 RRIM 712 PB255 RRIM 600 RRIC 121 RRIM 600 RRIM 600 PB260 RRIV 3 GT 1 RRIV 3 GT 1 BAÛNG II40% dòeän tích, moãi gioáng < 10% dieän tích RRIV 1 RRIC 121 RRIM 600 RRIC 100 RRIC 100 RRIV 2 PB 312 PB 312 RRIC 121 RRIC 121 RRIV 5 RRIV 1 RRIC 100 RRIM 712 PB 255 LH 83/85 RRIV 2 LH 82/92 PB 255 PB 260 LH 83/87 RRIV 4 LH 83/732 PB 312 PB 312 LH 88/72 LH 83/732 RRIV 1 RRIV 1 LH 88/236 LH 83/85 RRIV2 RRIV 3 LH 90/952 LH 84/87 RRIV 5 LH 82/92 IRCA 130 RRIV 4 BAÛNG III5- 10% ( 1- 10 ha gioáng ) LH83/29, LH 83/75, LH 83/150, LH 83/289, LH88/61, LH 88/251, LH 88326, LH 89/1640, LH 90/90, LH 90/231, LH 90/276, LH 90/311, LH 90/317, LH 90/348, LH 90/1094, LH 91/1029, IAN 873, IRCA 41, IRCA 230, PB 280, PB 311, PB 324, PB 3307 vaø nhöõn doøng voâ tính khaùc khi VRG cho pheùp. ( Nguoàn Baùo Cao su Vieät Nam soá 266/01/05/2008 – VRG ) (3) Töø caùc phaân loaïi heä soá phuï caên cöù vaøo caùc yeáu toá kyõ thuaät nhö ñaõ trình baøy ôû treân, ñeà xuaát xeáp haïng vaø phaân loaïi vöôøn caây nhö sau : Baûng 3.3: Ñieàu chænh heä soá phaân loaïi cuûa Taäp ñoaøn. Năm 01 Năm 02 Năm 03 - năm thứ 09 Năm thứ 10 trở ñi Hệ số phaân loại 476 C/ha 512 C/ha 555 C/ha 476 C/ha 512 C/ha 555 C/ha 476 C/ha 512 C/ha 555 C/ha ≥200 ≥225 ≥250 ≥300 ≥325 ≥350 ≥400 ≥425 ≥450 ≥380 1 ≥150 ≥175 ≥200 ≥250 ≥275 ≥300 ≥350 ≥375 ≥400 ≥330 0.95 <150 <175 <200 ≥200 ≥225 ≥250 ≥300 ≥325 ≥350 ≥280 0.9 <200 <225 <250 <300 <325 <350 <280 0.85 Keøm theo baûng phaân loaïi caùc heä soá phuï ñeå tính caùc möùc giaûm caáp töông öùng : Baûng 3.4: Heä soá phuï phaân loaïi keøm theo caùc yeáu toá kyõ thuaät giaûm caáp Toång hôïp caùc tröôøng hôïp cuûa heä soá phuï Heä soá phaân loaïi phuï 5a A' 4a - 1b hoaëc 3a – 2b B' 2a - 3b hoaëc 1a – 4b C' 5b D' Nhö vaäy coù theå ñöa ra caùc tröôøng hôïp ñeå giaûm caáp vöôøn caây khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây nhö sau : (1) Neáu vöôøn caây ñaït yeâu caàu töùc caû 5 yeáu toá kyõ thuaät ñeàu ñaït loaïi a töông ñöông A’ thì giöõ nguyeân haïng theo baûng 3.4 (2) Neáu vöôøn caây coù töø 1 ñeán 2 trong 5 yeáu toá kyõ thuaät ñaït loaïi b töông ñöông B’ thì giaûm 1 caáp theo baûng 3.4 (3) Neáu vöôøn caây coù töø 3 ñeán 4 trong 5 yeáu toá kyõ thuaät ñaït loaïi b töông ñöông C’ thì giaûm 2 caáp ( möùc giaûm caáp khoâng thaáp hôn loaïi D = 0,85) (4) Neáu caû 5 yeáu toá kyõ thuaät cuûa vöôøn caây ñeàu ñaït loaïi b töông ñöông D’ thì giaûm 3 caáp ( möùc giaûm caáp khoâng thaáp hôn loaïi D = 0,85) Baûng 3.5: Toång hôïp caùc tröôøng hôïp keát quaû heä soá phaân loaïi chính vaø phuï Heä soá phaân loaïi chính Heä soá phaân loaïi phuï A' B' C' D' A AA' AB' AC' AD' B BA' BB' BC' BD' C CA' CB' CC' CD' D DA' DB' DC' DD' Töø keát quaû caùc baûng phaân tích 3.3 vaø 3.5 keát hôïp xaây döïng neân boä heä soá ñeåxeáp haïng vaø tính phaân loïai vöôøn caây ñaõ bao goàm caùc yeáu toá kyõ thuaät aûnh höôûng ñeán giaù trò vöôøn caây nhö sau : Baûng 3.6: Heä soá phaân loaïi ñaõ tính caùc tröôøng hôïp giaûm caáp Heä soá 1 0,95 0,9 0,85 AA' BA' CA' Taát caû caùc tröôøng hôïp coøn laïi AB' BB' AC' (4) Vieäc xaùc ñònh heä soá phuï ñeå ñieàu chænh heä soá phaân loaïi vöôøn caây cao su kinh doanh ( A, B, C, D ) noùi treân ñöôïc xem nhö laø moät hình thöùc xaùc ñònh phaàn hao moøn voâ hình maø trong ñieàu kieän tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät troàng cao su trong giai ñoaïn tröôùc ñaây khoâng ñöôïc höôûng lôïi. 3.3.4 Xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su loaïi tröø giaù trò thanh lyù vöôøn caây. Theo phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH cuûa Taäp ñoaøn hieän nay, giaù trò vöôøn caây ñöôïc xaùc ñònh bao goàm 2 yeáu toá: - Nguyeân giaù vöôøn caây ñöôïc xaùc ñònh laïi theo suaát ñaàu tö thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù do Taäp ñoaøn ban haønh. - Giaù trò thanh lyù vöôøn caây (hieän giaù giaù trò thanh lyù) ñöôïc ghi nhaän nhö laø taøi saûn coá ñònh voâ hình vaø ñöôïc tính trích khaáu hao moät laàn taïi thôøi ñieåm thanh lyù vöôøn caây cao su ñeå ñaûm baûo doanh thu vaø chi phí ñöôïc ghi nhaän ñoàng thôøi theo nguyeân taéc phuø hôïp. * Khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su, Taäp ñoaøn ñang tính caû hieän giaù giaù trò vöôøn caây thanh lyù vaøo giaù trò DN vaø ñöôïc ghi nhaän nhö laø moät taøi saûn voâ hình, ñöôïc trích khaáu hao moät laàn khi ñeán nieân haïn thanh lyù laø chöa thoûa ñaùng, bôûi leû : - Hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây cao su kinh doanh khoâng theå ghi nhaän laø taøi saûn coá ñònh voâ hình do khoâng thoûa maõn ñònh nghóa cuûa taøi saûn coá ñònh voâ hình theo chuaån möïc soá 04 taøi saûn coá ñònh voâ hình theo quyeát ñònh soá 149/2001/QÑ-BTC ngaøy 31/12/2001 cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính. - Vieäc khaáu hao moät laàn khi thanh lyù cuõng khoâng phuø hôïp vôùi nguyeân taéc trích khaáu hao laø vieäc phaân boå daàn giaù trò khaáu hao cuûa taøi saûn. - Giaù trò thanh lyù öôùc tính cuûa vöôøn caây (hieän giaù giaù trò thanh lyù) cuõng khoâng theå ghi nhaän taøi saûn rieâng taùch khoûi vöôøn caây vì khoâng phuø hôïp vôùi nguyeân taéc ghi nhaän taøi saûn. - Khi tính hieän giaù giaù trò thanh lyù thanh lyù vöôøn caây vaøo giaù trò vöôøn caây cao su ñeå xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp CPH laøm cho phaàn voán Nhaø nöôùc cuûa DN taêng leân aûnh höôûng ñeán keát quaû kinh doanh cuûa DN raát lôùn, vì giaù trò taøi saûn voâ hình naøy chieám gaàn 50% toång voán ñieàu leä cuûa Coâng ty coå phaàn. Ñaây chính laø phaàn voán “aûo”, noù khoâng tröïc tieáp tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa Coâng ty coå phaàn nhöng laïi ñöôïc tham gia vaøo chia tyû suaát lôïi nhuaän treân voán cuûa Coâng ty. Cuï theå ôû Coâng ty Cao su Ñoàng Phuù, voán ñieàu leä xaùc ñònh laø 400 tyû thì taøi saûn voâ hình laø giaù trò thanh lyù vöôøn caây ñaõ laø 198,9tyû chieám 50% treân toång voán ñieàu leä. Coâng ty Cao su Taây Ninh coù voán ñieàu leä 300 tyû, trong ñoù giaù trò taøi saûn voâ hình laø 146tyû, Coâng ty Cao su phöôùc Hoøa coù voán ñieàu leä laø 800 tyû, trong ñoù giaù trò taøi saûn voâ hình laø 365 tyû. Do ñoù, giaù trò thanh lyù vöôøn caây neân chæ ñöôïc xem laø moät khoaûn lôïi ích thu ñöôïc khi keát thuùc chu kyø kinh doanh cuûa caây cao su vaø khoâng tính giaù trò thanh lyù vöôøn caây vaøo giaù trò DN khi CPH. * Ñeà xuaát ghi nhaän giaù trò vöôøn caây cao su khi xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp CPH nhö sau: - Giaù trò thöïc teá cuûa vöôøn caây taïi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò DN caàn phaûn aùnh lôïi ích kinh teá mang laïi, trong töông lai cuûa vöôøn caây bao goàm: Lôïi ích thu ñöôïc trong quaù trình khai thaùc vöôøn caây vaø lôïi ích thu hoài öôùc tính khi thanh lyù vöôøn caây. Toaøn boä giaù trò noùi treân phaûi ñöôïc phaûn aùnh laø nguyeân giaù vöôøn caây. - Giaù trò khaáu hao cuûa vöôøn caây khoâng bao goàm giaù trò thanh lyù vöôøn caây öôùc tính trong töông lai (Hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây). - Khi thanh lyù vöôøn caây, toaøn boä giaù trò coøn laïi cuûa vöôøn caây (bao goàm giaù trò thanh lyù vöôøn caây) seõ ñöôïc ghi nhaän vaøo chi phí. Nhö vaäy, giaù trò thanh lyù vöôøn caây ñöôïc xem laø moät khoaûn lôïi ích thu ñöôïc khi keát thuùc chu kyø kinh doanh cuûa caây cao su, do ñoù, giaù trò thanh lyù vöôøn caây khoâng tính vaøo giaù trò DN khi CPH, bôûi vì noù chæ laø moät trong nhöõng thöù saûn phaåm cuûa vöôøn caây cao su maø khi ngöôøi mua vöôøn caây cao su hy voïng seõ coù lôïi ích töø muû vaø goã lôùn hôn tieàn mua vöôøn caây cao su. Maët khaùc, trong haïch toaùn theo cheá ñoä hieän haønh toång giaù trò ñeå tính khaáu hao phaân boå vaøo giaù thaønh saûn phaåm trong suoát thôøi gian kinh doanh cuûa caây cao su baèng nguyeân giaù trò vöôøn caây tröø ñi giaù trò thanh lyù, chính vì vaäy giaù trò thanh lyù vöôøn caây cao su khoâng theå caáu thaønh giaù trò DN. Giaù trò thanh lyù vöôøn caây chính laø moät khoaûn thu töø vöôøn caây cao su mang laïi lôïi ích cho nhaø ñaàu tö. Vieäc ñöa giaù trò thu hoài cuûi, goã cao su öôùc tính khi thanh lyù vaøo giaù trò DN ñeå CPH seõ laøm cho giaù trò vöôøn caây cuûa coâng ty coå phaàn cao hôn cuûa DN Nhaø nuôùc treân cuøng moät ñòa baøn, daãn ñeán tình traïng chi phí khaáu hao vöôøn caây cuûa coâng ty coå phaàn cao hôn, giaù thaønh saûn xuaát cao su cuûa coâng ty coå phaàn seõ cao hôn… seõ khoâng haáp daãn ngöôøi tham gia mua coå phaàn. Do ñoù caàn xem xeùt laïi vieäc tính caû hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây vaøo giaù trò DN khi xaùc ñònh giaù trò ñeå CPH nhö phöông aùn hieän nay ñang aùp duïng taïi Taäp ñoaøn. Keát luaän chöông 3: Chöông 3 ñaõ neâu ra moät soá quan ñieåm, nguyeân taéc ñeå coå phaàn hoùa DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân vaø moät soá giaûi phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su trong vieäc ñònh giaù trò doanh nghieäp khi CPH. Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su laø moät yeáu toá quan troïng trong vieäc xaùc ñònh giaù trò DN ñeå CPH . Moät soá giaûi phaùp ñaõ ñeà xuaát treân ñaây ñöôïc nghieân cöùu töø thöïc tieãn ñaõ thöïc hieän ôû Taäp ñoaøn trong vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su. Caàn xem xeùt boå sung theâm phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp laøm cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. Khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su phaûi tính ñeán caû giaù trò quyeàn söû duïng ñaát troàng caây cao su. Ñònh giaù trò vöôøn caây phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät cuûa caây cao su. Vaø xem xeùt laïi vieäc tính hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây vaøo giaù trò DN ñeå CPH nhö ñaõ laäp luaän. Taát caû caùc giaûi phaùp maø taùc giaû ñeà caäp trong chöông 3 laø moät soá caùc giaûi phaùp nhaèm goùp phaàn hoaøn thieän vieäc xaùc ñònh moät caùch chính xaùc vaø khoa hoïc giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH caùc doanh nghieäp kinh doanh cao su thieân nhieân cuûa Taäp ñoaøn. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ KEÁT LUAÄN: 1. Coå phaàn hoùa laø xu theá taát yeáu phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. Coå phaàn hoùa DNNN laø chuyeån DNNN moät chuû thaønh DN nhieàu chuû trong ñoù Nhaø nöôùc coù theå laø moät trong nhöõng chuû sôû höõu cuûa coâng ty coå phaàn. Vieäc coå phaàn hoùa DNNN ôû nöôùc ta laø moät chuû tröông lôùn ñöôïc tieán haønh roäng khaép vôùi caùc DN cuûa caùc ngaønh caùc caáp vaø thaät söï coù taùc duïng tích cöïc tôùi söï phaùt trieån cuûa caùc DNNN ñaõ coå phaàn hoùa. Tuy nhieân, vieäc CPH doanh nghieäp noâng nghieäp Nhaø nöôùc theo ñuùng nghóa cuûa noù noùi chung vaø DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân noùi rieâng trong suoát 16 naêm qua ñöôïc trieån khai raát chaäm vaø raát luùng tuùng trong vieäc ñònh giaù trò DN, maø cuï theå laø vieäc ñònh giaù trò ñaát noâng nghieäp, giaù trò vöôøn caây. Naêm 2003 Taäp ñoaøn ñaõ tieán haønh thí ñieåm CPH doanh nghieäp noâng nghieäp ñaàu tieân ôû Vieät Nam ñoù laø “Coâng ty coå phaàn Hoøa Bình” maø tieàn thaân cuûa noù laø Noâng tröôøng vaø Nhaø maùy cheá bieán Hoøa Bình tröïc thuoäc Coâng ty cao su Baø Ròa ñôn vò thaønh vieân cuûa Taäp ñoaøn, song vieäc ñònh giaù trò vöôøn caây coøn nhieàu vaán ñeà caàn baøn luaän. 2. Coå phaàn hoùa DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân thöïc chaát laø quaù trình ñònh giaù trò DN ñeå baùn moät phaàn hoaëc toaøn boä voán cuûa Nhaø nöôùc trong DN cho coâng chuùng. Ñònh giaù trò DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ôû khu vöïc coâng nghieäp dòch vuï laø vieäc laøm bình thöôøng nhö caùc lónh vöïc khaùc. Ñònh giaù trò DN ôû khu vöïc noâng nghieäp lieân quan tôùi giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, giaù trò vöôøn caây. Ñaây laø moät coâng vieäc heát söùc môùi vaø phöùc taïp bôûi nhöõng ñaëc ñieåm ñaëc bieät cuûa loaïi taøi saûn quyeàn söû duïng ñaát vaø taøi saûn vöôøn caây cao su. 3. Thöïc tieãn quaù trình ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ôû Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình Coâng ty Coå phaàn cao su Taây Ninh vaø Coâng ty Coå phaàn cao su Phöôùc Hoøa ñaõ naåy sinh moät soá vaàn ñeà caàn nghieân cöùu vaø giaûi quyeát nhö: (1).Vaên baûn phaùp lyù hieän haønh qui ñònh coù 2 phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò DNNN laø chöa ñuû, chöa phuø hôïp vôùi thöïc teá cuûa Vieät Nam. (2) Caàn phaûi xaùc ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ñaát troàng cao su ñeå tính vaøo giaù trò DN. (3) Ñònh giaù trò vöôøn caây phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät cuûa caây cao su bao goàm caû lôïi theá thöông maïi. (4). Maâu thuaãn khi tính hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây cao su vaøo giaù trò vöôøn caây ñeå xaùc ñònh giaù trò DN khi CPH . 4. Luaän vaên nghieân cöùu vaø lyù giaûi caùc giaûi phaùp ñònh giaù trò vöôøn caây cao su theo quan caân baèng cung caàu thò tröôøng, quan ñieåm nhaát quaùn trong toaøn Taäp ñoaøn vaø quan ñieåm ñaûm baûo haøi hoøa lôïi ích caùc chuû theå coù lieân quan. Khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su phaûi ñaûm baûo caùc nguyeân taéc nhö tính ñaày ñuû; khaùch quan; vaø coâng khai. Luaän vaên xaây döïng 4 nhoùm giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vieäc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su laøm cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù baùn phaàn voán cuûa Nhaø nöôùc cho coâng chuùng, baûo ñaûm lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc, lôïi ích cho caùc nhaø ñaàu tö, lôïi ích DN vaø lôïi ích xaõ hoäi. ñoù laø caùc giaûi phaùp:(1). Ñònh giaù trò vöôøn caây neân söû duïng caùc phöông phaùp theo quy ñònh cuûa nghò ñònh 109/NÑ/CP/2007 vaø ít nhaát caàn boå sung theâm phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp. Söû duïng phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp ñeå ñònh giaù trò vöôøn caây, bôûi thò tröôøng giao dòch vöôøn caây cao su ôû Vieät Nam ñaõ xuaát hieän trong nhieàu naêm nay vaø ñang phaùt trieån. (2) Phaûi ñöa giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò vöôøn caây ñeå xaùc ñònh giaù trò DN khi CPH theo cô cheá thò tröôøng. (3) Giaù trò taøi saûn treân ñaát hình thaønh vöôøn caây cao su phaûi caên cöù vaøo tieâu chuaån ñaùnh giaù chaát löôïng vöôøn caây vôùi nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät cuûa moâi tröôøng tö nhieän vaø nhöõng ñaëc ñieåm mang tính sinh hoïc cuûa chuùng. (4). Theo taùc giaû, giaù trò DN khoâng bao goàm giaù trò thanh lyù vöôøn caây, bôûi giaù trò thanh lyù vöôøn caây cao su (moät khoaûn thu) chæ laø moät trong nhöõng loaïi saûn phaåm nhö muû maø ngöôøi mua vöôøn caây mong ñôïi trong töông lai. Giaù trò thanh lyù vöôøn caây coù yù nghóa trong vieäc haïch toaùn giaù thaønh cuûa DN khi kinh doanh cao su thieân nhieân vaø ñöôïc xem laø moät khoaûn thu veà khi thanh lyù vöôøn caây. Boán giaûi phaùp neâu treân chæ laø moät soá giaûi phaùp trong nhieàu giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su, vôùi mong muoán goùp moät phaàn nhoû beù vaøo quaù trình thuùc ñaåy tieán trình coå phaàn hoùa DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân cuûa Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam noùi rieâng vaø doanh nghieäp noâng nghieäp Nhaø nöôùc noùi chung. KIEÁN NGHÒ: 1. Ñoái vôùi Nhaø nöôùc Nhaø nöôùc sôùm ban haønh caùc vaên baûn phaùp lyù, höôùng daãn thoáng nhaát caùc phöông phaùp, caùch ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ñaát noâng nghieäp, giaù trò taøi saûn treân ñaát ñeå ñònh giaù trò ñaát vaø giaù trò vöôøn caây phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa ñaát noâng nghieäp vaø ñaëc ñieåm mang tính sinh hoïc trong noâng nghieäp, laøm cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù chaøo baùn phaàn voán cuûa Nhaø nöôùc cho coâng chuùng thoâng qua ñaáu giaù, khi tieán haønh CPH doanh nghieäp noâng nghieäp Nhaø nöôùc. 2. Ñoái vôùi Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam (1) Hoaøn thieän caùc tieâu chí höôùng daãn caùc DN cuûa ngaønh ñaùnh giaù chaát löôïng vöôøn caây phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuật cuûa töøng gioáng caây cao su vaø cuûa töøng vuøng sinh thaùi khaùc nhau. Vieäc xaùc ñònh chaát löợng vöôøn caây khoâng chæ coù yù nghĩa trong vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây maø quan trọng hôn trong vieäc quaûn lyù vöôøn caây vaø toå chöùc kinh doanh cao su thieân nhieân. (2) Kieán nghò vôùi Boä taøi chính veà phöông phaùp xaùc ñònh lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp Theo quy ñònh cuûa thoâng tö 146/2007/TT-BTC, giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa DN ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû tyû suaát lôïi nhuaän sau thueá treân voán Nhaø nöôùc bình quaân 3 naêm tröôùc thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò DN. Trong 3 naêm gaàn ñaây do giaù baùn muû cao su treân thò tröôøng bieán ñoäng theo chieàu höôùng taêng do ñoù tyû suaát lôïi nhuaän sau thueá treân voán Nhaø nöôùc cuûa caùc Coâng ty cao su thöôøng cao hôn laõi suaát traùi phieáu Chính phuû. Nhöng caùc naêm tröôùc ñaây (töø naêm 2001 trôû veà tröôùc) do giaù baùn muû cao su giaûm neân tyû suaát lôïi nhuaän treân voán Nhaø nöôùc khoâng ñaùng keå. Thöïc teá trong thôøi gian qua chu kyø bieán ñoäng giaù muû cao su treân thò tröôøng theá giôùi thoâng thöôøng laø 10 naêm, vì theá ñeå ñaùnh giaù ñuùng giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa caùc coâng ty cao su trong cô cheá thò tröôøng phaûi xaùc ñònh treân cô sôû tyû suaát lôïi nhuaän sau thueá treân voán Nhaø nöôùc bình quaân 10 naêm, nhö vaäy môùi phuø hôïp vôùi ñôn vò so saùnh laø laõi suaát traùi phieáu chính phuû coù kyø haïn 10 naêm trôû leân taïi thôøi ñieåm gaàn nhaát vôùi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò DN. Hieän nay laõi suaát traùi phieáu chính phuû kyø haïn 10 naêm aùp duïng cho caùc doanh nghieäp xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm 31/12/2007 laø 7,95%/naêm. Nhöng thöïc teá laõi suaát do Ngaân haøng nhaø nöôùc ñieàu chænh ñaõ leân ñeán 14%/naêm vaø laõi suaát chieát khaáu traùi phieáu cuõng ñaõ laø 13%/naêm. Vieäc aùp duïng laõi suaát traùi phieáu ñeå tính giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa DN nhö ñaõ noùi ôû treân laø chöa thöïc teá cho caùc DN. Taäp ñoaøn neân coù yù kieán trình Boä taøi chính veà vaán ñeà naøy. Ñoái vôùi chính quyeàn caáp Tænh UBND caùc Tænh xaùc ñònh khung giaù veà quyeàn söû duïng ñaát (phaàn ñòa toâ cuûa Nhaø nöôùc) phuø hôïp vôùi caùc loaïi caây troàng, töøng vuøng ñaát treân ñòa baøn Tænh vaøo nhöõng thôøi ñieåm cuï theå. ._.