Giải pháp thu hút các nhà đầu tư tổ chức trên thị trường chứng khoán Việt Nam

MUÏC LUÏC Phaàn môû ñaàu....................................................................................................... iii Noäi dung ñeà taøi Chöông 1: Thò tröôøng chöùng khoaùn vaø nhaø ñaàu tö toå chöùc 1.1 Toång quan veà thò tröôøng chöùng khoaùn .........................................................1 1.1.1 Khaùi nieäm veà thò tröôøng chöùng khoaùn.........................................................1 1.1.2 Baûn chaát cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn..........................................................1 1.1.3 Vai troø cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn.............................................................2 1.1.4 Caùc chuû theå tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn.............................................4 1.1.5 Caùc nguyeân taéc hoaït ñoäng cô baûn cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn ..................7 1.1.6 Cô caáu thò tröôøng chöùng khoaùn....................................................................8 1.1.7 Haøng hoaù treân thò tröôøng chöùng khoaùn......................................................10 1.2 Toång quan veà caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ......10 1.2.1 Giôùi thieäu veà caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng ...............................10 1.2.1.1 Quyõ ñaàu tö ..............................................................................................10 1.2.1.2 Coâng ty baûo hieåm ...................................................................................13 1.2.1.3 Quyõ höu trí..............................................................................................16 1.2.1.4 Coâng ty taøi chính ....................................................................................18 1.2.2 Hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ......................................................18 1.2.3 Vai troø cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ............................................................19 1.2.4 Kinh nghieäm phaùt trieån caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ôû moät soá nöôùc .....................................................................................................21 1.2.4.1 Vieäc phaùt trieån nhaø ñaàu tö toå chöùc ôû moät soá nöôùc phaùt trieån.................21 1.2.4.2 Kinh nghieäm phaùt trieån caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ôû Singapore, Malaysia, Thailand.............................................................23 1 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn 1.2.4.3 Kinh nghieäm phaùt trieån caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ôû thò tröôøng chöùng khoaùn Trung Quoác.........................................................................................................26 Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam 2.1 Tình hình hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam...................28 2.1.1 Quy moâ cuûa thò tröôøng...............................................................................28 2.1.2 Nguoàn cung chöùng khoaùn treân thò tröôøng..................................................32 2.1.3 Nguoàn caàu chöùng khoaùn treân thò tröôøng....................................................35 2.1.4 Khung phaùp lyù ...........................................................................................41 2.1.5 Dieãn bieán chæ soá VN-Index ......................................................................43 2.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc 46 2.2.1 Quyõ ñaàu tö ................................................................................................46 2.2.1.1 Quyõ ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam .....................................................46 2.2.1.2 Quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn Vieät Nam........................................................50 2.2.2 Coâng ty baûo hieåm ......................................................................................55 2.2.3 Coâng ty taøi chính .......................................................................................58 2.3 Tieàm naêng ñaàu tö cuûa nhaø ñaàu tö toå chöùc 60 2.4 Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc.......................61 2.4.1 Thuaän lôïi ...................................................................................................61 2.4.1.1 Moâi tröôøng kinh teá..................................................................................61 2.4.1.2 Moâi tröôøng phaùp lyù .................................................................................62 2.4.1.3 Chính saùch coå phaàn hoùa..........................................................................63 2.4.2 Khoù khaên ...................................................................................................64 2.4.2.1 Moâi tröôøng kinh teá..................................................................................64 2.4.2.2 Moâi tröôøng phaùp lyù .................................................................................65 2 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn 2.4.2.3 Theå cheá thò tröôøng ..................................................................................66 2.4.2.4 Quy moâ thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coøn quaù nhoû .......................66 2.4.2.5 Nhöõng tieâu chuaån veà keá toaùn, kieåm toaùn vaø baùo caùo taøi chính .............67 Chöông 3: Giaûi phaùp thu huùt caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam 3.1 Chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam ñeán naêm 2010..............................................................................................................70 3.2. Giaûi phaùp thu huùt caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc 72 3.2.1 Hoaøn thieän khung phaùp lyù .........................................................................72 3.2.1.1 Xaây döïng vaø ban haønh luaät chöùng khoaùn...............................................72 3.2.1.2 Hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn kieåm toaùn.................................................74 3.2.1.3 Coù chính saùch öu ñaõi thueá ......................................................................75 3.2.2 Môû roäng quy moâ thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam.................................76 3.2.2.1 Taêng cöôøng haøng hoùa chaát löôïng cao nieâm yeát treân thò tröôøng .............76 3.2.2.2 Coù chính saùch öu ñaõi thueá hôn nöõa ñoái vôùi caùc coâng ty nieâm yeát .........78 3.2.2.3 Môû roäng vaø naâng caáp hoaït ñoäng cuûa TTGDCK.....................................80 3.2.3 Taêng cöôøng tính minh baïch trong vieäc coâng boá thoâng tin cuûa caùc coâng ty ...............................................................................................................80 3.2.4 Nôùi roäng tyû leä sôû höõu ñoái vôùi ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong coâng ty coå phaàn ...............................................................................................................85 3.2.5 Phoå bieán kieán thöùc veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn cho coâng chuùng ..................................................................................................................86 Keát luaän 87 3 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn CHÖÔNG I: THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN VAØ NHAØ ÑAÀU TÖ TOÅ CHÖÙC Chöông naøy seõ trình baøy nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô baûn veà thò tröôøng chöùng khoaùn vaø caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc. Thoâng qua ñoù thaáy ñöôïc vai troø cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. 1.1 Toång quan veà thò tröôøng chöùng khoaùn 1.1.1. Khaùi nieäm veà thò tröôøng chöùng khoaùn (TTCK) TTCK laø nôi mua baùn caùc loaïi giaáy tôø coù giaù, coøn goïi laø chöùng khoaùn, moät caùch coù toå chöùc trong moät heä thoáng luaät chaët cheõ. TTCK laø nôi taäp hôïp nhöõng toå chöùc chuyeân nghieäp goïi laø ñònh cheá taøi chính (coâng ty chöùng khoaùn, quyõ ñaàu tö, ngaân haøng giaùm saùt…) ñeå vaän haønh vaø toå chöùc caùc hoaït ñoäng ñaëc bieät taïo ra caùch daãn vaø keânh daãn an toaøn töø ngöôøi coù voán nhaøn roãi goïi laø nhaø ñaàu tö ñeán nôi caàn caùc löôïng voán lôùn vaø daøi haïn trong toaøn xaõ hoäi. 1.1.2. Baûn chaát cuûa TTCK Ngaøy nay ôû caùc nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån, TTCK ñöôïc xem laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn trung vaø daøi haïn (chöùng khoaùn nôï vaø chöùng khoaùn voán) coù toå chöùc, theo ñuùng luaät phaùp, giöõa nhöõng toå chöùc phaùt haønh chöùng khoaùn (caàn voán ñaàu tö) vaø nhöõng ngöôøi mua chöùng khoaùn hoaëc kinh doanh chöùng khoaùn. Caùc quan heä mua baùn chöùng khoaùn treân TTCK phaûn aùnh söï thay ñoåi caùc chuû theå sôû höõu veà chöùng khoaùn. Chuû theå tham gia TTCK vôùi tö caùch laø ngöôøi boû voán ñaàu tö ñöôïc goïi laø chuû sôû höõu tö baûn, coøn khi tham gia vôùi tö caùch laø ngöôøi söû duïng voán ñaàu tö thì chuû theå ñoù thöïc hieän chöùc naêng cuûa tö baûn kinh doanh. Do ñoù, TTCK xeùt veà baûn chaát, khoâng phaûi chæ phaûn aùnh caùc quan heä mua baùn moät soá löôïng nhaát ñònh caùc tö lieäu saûn xuaát cô baûn vaø caùc khoaûn voán baèng tieàn maø coøn phaûn aùnh quyeàn sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát vaø voán baèng tieàn. Noùi caùch khaùc, TTCK laø nôi mua baùn quyeàn sôû höõu veà tö 4 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn baûn, tö baûn hieän nay ñöôïc löu thoâng nhö moät loaïi haøng hoùa thoâng thöôøng coù giaù trò vaø coù giaù trò söû duïng. Nhö vaäy, TTCK laø hình thöùc phaùt trieån cao cuûa neàn saûn xuaát haøng hoùa. 1.1.3. Vai troø cuûa TTCK TTCK laø moät ñònh cheá taøi chính taát yeáu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån, laø chieác caàu noái voâ hình giöõa cung vaø caàu voán trong neàn kinh teá. Vôùi moät TTCK laønh maïnh, hoaït ñoäng coù hieäu quaû seõ taïo ñieàu kieän khai thaùc toát caùc tieàm naêng cuûa neàn kinh teá, giuùp cho vieäc thu huùt vaø phaân phoái voán trong neàn kinh teá coù hieäu quaû nhaát. Chính vì vaäy, TTCK coù vai troø ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá thò tröôøng, caùc vai troø ñoù laø: a. Huy ñoäng voán ñaàu tö cho neàn kinh teá TTCK nhö moät trung taâm thu gom moïi nguoàn voán tieát kieäm lôùn nhoû cuûa töøng hoä daân cö, thu huùt nguoàn voán to lôùn töø nöôùc ngoaøi, thu huùt nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi töø caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc taøi chính, chính phuû (trung öông vaø ñòa phöông) taïo thaønh nguoàn voán khoång loà taøi trôï cho neàn kinh teá, maø caùc phöông thöùc khaùc khoâng theå laøm ñöôïc. TTCK taïo ra cô hoäi cho caùc doanh nghieäp coù voán ñeå môû roäng saûn xuaát kinh doanh vaø thu lôïi nhuaän nhieàu hôn, ñoàng thôøi goùp phaàn quan troïng trong vieäc kích thích caùc doanh nghieäp laøm aên ngaøy caøng hieäu quaû hôn baèng caùch vöøa saûn xuaát kinh doanh haøng hoùa vöøa mua baùn theâm chöùng khoaùn taïo theâm lôïi nhuaän. TTCK giuùp Nhaø nöôùc giaûi quyeát vaán ñeà thieáu huït ngaân saùch treân thò tröôøng traùi phieáu, coù theâm voán ñeå xaây döïng cô sôû haï taàng. TTCK tröïc tieáp caûi thieän möùc soáng cuûa ngöôøi tieâu duøng baèng caùch giuùp hoï choïn thôøi ñieåm cho vieäc mua baùn cuûa hoï toát hôn. b. Laø coâng cuï ñaùnh giaù doanh nghieäp, döï ñoaùn töông lai Thoâng qua giaù chöùng khoaùn, hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc phaûn aûnh moät caùch toång hôïp vaø chính xaùc, giuùp cho vieäc ñaùnh giaù vaø so saùnh hoaït 5 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc nhanh choùng vaø thuaän tieän. Töø ñoù cuõng taïo ra moät moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh nhaèm naâng cao hieäu quaû söû duïng voán, kích thích aùp duïng coâng ngheä môùi, caûi tieán saûn phaåm. Ngoaøi coâng cuï ñaùnh giaù doanh nghieäp, TTCK coøn laø “phong vuõ bieåu” cuûa neàn kinh teá. Vôùi phöông phaùp chæ soá hoùa thò giaù caùc loaïi chöùng khoaùn chuû yeáu trong neàn kinh teá vaø vieäc nghieân cöùu phaân tích moät caùch khoa hoïc, coù heä thoáng chæ soá giaù chöùng khoaùn treân caùc TTCK ôû töøng nöôùc trong moái quan heä vôùi thò tröôøng theá giôùi cho pheùp döï ñoaùn tröôùc ñöôïc söï bieán ñoäng kinh teá, döï ñoaùn ñöôïc töông lai kinh teá cuûa moät hay haøng loaït caùc nöôùc treân theá giôùi. c. Taïo tính thanh khoaûn cho caùc chöùng khoaùn Nhôø coù TTCK caùc nhaø ñaàu tö coù theå chuyeån ñoåi caùc chöùng khoaùn hoï sôû höõu thaønh tieàn maët hoaëc caùc loaïi chöùng khoaùn khaùc khi hoï muoán. Khaû naêng thanh khoaûn laø moät trong nhöõng ñaëc tính haáp daãn cuûa chöùng khoaùn ñoái vôùi ngöôøi ñaàu tö. Ñaây laø yeáu toá cho thaáy tính linh hoaït, an toaøn cuûa voán ñaàu tö. d. Laø nôi cung caáp caùc thoâng tin kinh teá TTCK laø nôi cung caáp kòp thôøi, khaùch quan vaø chính xaùc caùc nguoàn thoâng tin caàn thieát lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng mua baùn chöùng khoaùn cuûa moïi chuû theå tham gia treân thò tröôøng. e. Coâng cuï laøm giaûm aùp löïc laïm phaùt Ngaân haøng trung öông vôùi vai troø ñieàu hoøa löu thoâng tieàn teä, khi xuaát hieän hieän töôïng laïm phaùt, ngaân haøng trung öông seõ baùn ra caùc loaïi traùi phieáu treân TTCK vôùi laõi suaát cao ñeå thu huùt bôùt soá tieàn ñang löu thoâng veà. Vôùi chính saùch khuyeán khích baèng laõi suaát vaø baûo ñaûm chi traû, daân chuùng seõ saün saøng mua traùi phieáu vaø töø ñoù seõ laøm giaûm laïm phaùt. f. TTCK laø coâng cuï giuùp Nhaø nöôùc thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi 3 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Ñeå coù voán chi tieâu vaøo caùc chöông trình oån ñònh, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, ngoaøi vieäc thu thueá ñeå taïo ngaân saùch, Nhaø nöôùc seõ tìm kieám nguoàn thu khaùc ñoù laø phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû hoaëc ñeà ra caùc hình thöùc khaùc ñeå vay tieàn daân chuùng. Veà maët kinh teá, Nhaø nöôùc vay tieàn daân chuùng laø thieát thöïc vaø laønh maïnh vì Chính phuû seõ khoâng phaûi thoâng qua ngaân haøng ñeå phaùt haønh theâm tieàn giaáy vaøo trong löu thoâng, deã taïo neân aùp löïc laïm phaùt. Ngaøy nay, ôû haàu heát caùc quoác gia, vieäc Nhaø nöôùc phaùt haønh traùi phieáu thoâng qua TTCK ñeå vay tieàn cuûa daân laø bieän phaùp thöôøng xuyeân vaø mang tính kyõ thuaät tieân tieán. Coù TTCK taäp trung, coù vieäc phaùt haønh, coù vieäc mua ñi baùn laïi traùi phieáu theo ñuùng tính chaát thò tröôøng thì vieäc phaùt haønh traùi phieáu cuûa Nhaø nöôùc seõ raát tieän lôïi. 1.1.4. Caùc chuû theå tham gia TTCK: Moät caùch toång quaùt, caùc chuû theå tham gia vaøo TTCK coù theå ñöôïc chia thaønh boán chuû theå chính nhö sau: a. Nhaø phaùt haønh Laø caùc toå chöùc thöïc hieän huy ñoäng voán thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn1. Nhaø phaùt haønh tham gia thò tröôøng vôùi tö caùch laø ngöôøi taïo ra haøng hoùa cho thò tröôøng sô caáp vaø mua baùn laïi caùc chöùng khoaùn ôû thò tröôøng thöù caáp. b. Nhaø ñaàu tö Nhaø ñaàu tö laø nhöõng ngöôøi thöïc söï mua vaø baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Nhaø ñaàu tö coù theå ñöôïc chia thaønh 2 loaïi: nhaø ñaàu tö caù nhaân vaø nhaø ñaàu tö coù toå chöùc. - Nhaø ñaàu tö caù nhaân laø nhöõng ngöôøi coù voán nhaøn roãi taïm thôøi, tham gia mua baùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn vôùi muïc ñích tìm kieám lôïi nhuaän. 1 UBCKNN-TS.Ñaøo Leâ Minh (chuû bieân), Nhöõng vaán ñeà caên baûn veà chöùng khoaùn vaø TTCK, NXB Chính trò Quoác gia (2002) 4 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn - Caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc hay coøn goïi laø caùc ñònh cheá ñaàu tö, thöôøng xuyeân mua baùn chöùng khoaùn vôùi soá löôïng lôùn treân thò tröôøng. Moät soá nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp chính treân thò tröôøng chöùng khoaùn laø caùc coâng ty ñaàu tö, coâng ty taøi chính, caùc coâng ty baûo hieåm, caùc quyõ höu trí vaø caùc quyõ baûo hieåm xaõ hoäi khaùc. Ñaàu tö thoâng qua caùc toå chöùc ñaàu tö coù öu ñieåm noåi baät laø coù theå ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö vaø caùc quyeát ñònh ñaàu tö ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc chuyeân gia coù kinh nghieäm1. c. Caùc toå chöùc kinh doanh treân thò tröôøng chöùng khoaùn - Coâng ty chöùng khoaùn laø nhöõng coâng ty hoaït ñoäng trong lónh vöïc chöùng khoaùn, coù theå ñaûm nhaän moät hoaëc nhieàu trong soá caùc nghieäp vuï chính laø baûo laõnh, phaùt haønh, moâi giôùi, töï doanh, quaûn lyù quyõ ñaàu tö vaø tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn1. - Caùc ngaân haøng thöông maïi (NHTM): NHTM tham gia thò tröôøng vôùi tö caùch laø ngöôøi phaùt haønh coå phieáu ñeå taïo nguoàn voán khi môùi thaønh laäp hoaëc taêng voán boå sung, hay laø phaùt haønh traùi phieáu ñeå huy ñoäng voán. Caùc doanh nghieäp khi muoán phaùt haønh coå phieáu hay traùi phieáu coù theå nhôø caùc NHTM laøm caùc dòch vuï nhö: tö vaán phaùt haønh, laøm ñaïi lyù phaùt haønh ñeå höôûng phí hoa hoàng hay laø baûo laõnh phaùt haønh toaøn boä ñeå höôûng phí baûo laõnh. Ngoaøi ra, caùc NHTM coøn thöïc hieän caùc dòch vuï khaùc vôùi tö caùch laø moät trung gian moâi giôùi chöùng khoaùn nhö mua baùn chöùng khoaùn giuøm cho khaùch haøng ñeå thu phí hoa hoàng, löu giöõ chöùng khoaùn, nhaän vaø traû coå töùc cho khaùch haøng, laøm dòch vuï thanh toaùn buø tröø chöùng khoaùn… d. Caùc toå chöùc coù lieân quan ñeán TTCK - Cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc ñöôïc thaønh laäp ñeå thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc ñoái vôùi TTCK. Taïi Vieät Nam, UBCK Nhaø nöôùc ñöôïc thaønh laäp theo Nghò ñònh soá 75 CP ngaøy 28/11/1996 cuûa Chính Phuû ñeå thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc ñoái vôùi TTCK ôû Vieät Nam. 5 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn - Sôû giao dòch chöùng khoaùn (SGDCK) thöïc hieän vaän haønh thò tröôøng thoâng qua boä maùy toå chöùc bao goàm nhieàu boä phaän khaùc nhau phuïc vuï caùc hoaït ñoäng treân sôû giao dòch. Ngoaøi ra SGDCK cuõng ban haønh nhöõng quy ñònh ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng giao dòch treân sôû, phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp vaø Uûy ban chöùng khoaùn1. - Hieäp hoäi caùc nhaø kinh doanh chöùng khoaùn laø toå chöùc cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn vaø moät soá thaønh vieân khaùc hoaït ñoäng trong ngaønh chöùng khoaùn, ñöôïc thaønh laäp vôùi muïc ñích baûo veä lôïi ích cho caùc coâng ty thaønh vieân noùi rieâng vaø cho toaøn ngaønh chöùng khoaùn noùi chung1. - Toå chöùc löu kyù vaø thanh toaùn buø tröø laø toå chöùc nhaän löu giöõ caùc chöùng khoaùn vaø tieán haønh caùc nghieäp vuï thanh toaùn buø tröø cho caùc giao dòch chöùng khoaùn. - Caùc toå chöùc taøi trôï chöùng khoaùn laø toå chöùc ñöôïc thaønh laäp vôùi muïc ñích khuyeán khích môû roäng vaø taêng tröôûng cuûa TTCK thoâng qua caùc hoaït ñoäng cho vay tieàn ñeå mua coå phieáu, vaø cho vay chöùng khoaùn ñeå baùn trong caùc giao dòch baûo chöùng. - Coâng ty ñaùnh giaù heä soá tín nhieäm laø coâng ty chuyeân cung caáp dòch vuï ñaùnh giaù naêng löïc thanh toaùn caùc khoaûn voán goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn vaø theo nhöõng ñieàu khoaûn ñaõ cam keát cuûa coâng ty phaùt haønh ñoái vôùi moät ñôït phaùt haønh cuï theå1. Caùc nhaø ñaàu tö coù theå döïa vaøo caùc heä soá tín nhieäm do caùc coâng ty ñaùnh giaù heä soá tín nhieäm cung caáp ñeå caân nhaéc ñöa ra quyeát ñònh ñaàu tö cuûa mình. 1.1.5. Caùc nguyeân taéc hoaït ñoäng cô baûn cuûa TTCK TTCK laø moät ñònh cheá taøi chính phaùt trieån cao trong neàn kinh teá thò tröôøng, hoaït ñoäng theo cô cheá rieâng bieät ñöôïc tieâu chuaån hoùa vaø mang tính quoác teá. TTCK hoaït ñoäng theo nhöõng nguyeân taéc sau ñaây: 6 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn a.Nguyeân taéc caïnh tranh: giaù caû treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaûn aùnh quan heä cung caàu veà chöùng khoaùn vaø theå hieän töông quan caïnh tranh giöõa caùc coâng ty. b.Nguyeân taéc coâng baèng: coù nghóa laø moïi ngöôøi tham gia thò tröôøng ñeàu phaûi tuaân thuû nhöõng quy ñònh chung, ñöôïc bình ñaúng trong vieäc chia xeû thoâng tin vaø trong vieäc gaùnh chòu caùc hình thöùc xöû phaït neáu vi phaïm vaøo nhöõng quy ñònh ñoù. c.Nguyeân taéc coâng khai: taát caû hoaït ñoäng treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñeàu ñöôïc tieán haønh coâng khai cho moïi thaønh vieân vaø coâng chuùng bieát nhö: caùc hoaït ñoäng, caùc thoâng tin coù lieân quan tôùi caùc toå chöùc phaùt haønh, tôùi ñôït phaùt haønh, caùc loaïi chöùng khoaùn ñöôïc giao dòch, giaù caû vaø soá löôïng chöùng khoaùn ñöôïc mua baùn. d.Nguyeân taéc trung gian: vieäc giao dòch chöùng khoaùn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua moâi giôùi, nguyeân taéc naøy nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cuûa nhaø ñaàu tö, baûo ñaûm caùc chöùng khoaùn löu thoâng treân thò tröôøng ñeàu laø chöùng khoaùn hôïp phaùp, traùnh cho ngöôøi mua bò löøa gaït do thieáu kinh nghieäm hoaëc thieáu thoâng tin chính xaùc. e.Nguyeân taéc taäp trung: caùc giao dòch chöùng khoaùn chæ dieãn ra treân SGDCK vaø treân thò tröôøng OTC, coù söï kieåm tra giaùm saùt cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc töï quaûn. 1.1.6. Cô caáu TTCK a. Caên cöù vaøo söï luaân chuyeån caùc nguoàn voán: TTCK ñöôïc chia thaønh thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp. Thò tröôøng sô caáp coøn goïi laø thò tröôøng caáp moät hay laø thò tröôøng phaùt haønh. Ñaây laø nôi mua baùn caùc chöùng khoaùn môùi phaùt haønh. Treân thò tröôøng naøy, voán töø nhaø ñaàu tö seõ ñöôïc chuyeån sang nhaø phaùt haønh thoâng qua vieäc nhaø ñaàu tö mua caùc chöùng khoaùn môùi phaùt haønh. Do vaäy, thò tröôøng sô caáp laø thò tröôøng taïo laäp, taêng voán, vay voán cho caùc toå chöùc phaùt haønh chöùng khoaùn. 7 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Thò tröôøng thöù caáp coøn goïi laø thò tröôøng caáp hai, laø nôi giao dòch caùc chöùng khoaùn ñaõ ñöôïc phaùt haønh treân thò tröôøng sô caáp. Thò tröôøng thöù caáp ñaûm baûo tính thanh khoaûn cho caùc chöùng khoaùn ñaõ phaùt haønh. Treân thò tröôøng naøy, lôïi nhuaän thu ñöôïc töø vieäc mua baùn chöùng khoaùn thuoäc veà nhaø ñaàu tö vaø nhöõng ngöôøi mua baùn chöùng khoaùn chöù khoâng thuoäc veà toå chöùc phaùt haønh chöùng khoaùn. Giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp phaûn aùnh nguyeân taéc caïnh tranh töï do, giaù chöùng khoaùn treân thò tröôøng thöù caáp do cung vaø caàu quyeát ñònh. Thò tröôøng thöù caáp taïo ñieàu kieän cho vieäc phaùt haønh vaø mua baùn ôû thò tröôøng sô caáp ñöôïc thuaän lôïi hôn vaø ngöôïc laïi thò tröôøng sô caáp laø tieàn ñeà cuûa thò tröôøng thöù caáp neáu khoâng coù thò tröôøng sô caáp thì seõ khoâng coù thò tröôøng thöù caáp. Vieäc phaân bieät thò tröôøng sô caáp vaø thöù caáp chæ mang tính lyù thuyeát vì trong thöïc teá thò tröôøng chöùng khoaùn khoâng coù söï phaân bieät ñaâu laø thò tröôøng sô caáp vaø ñaâu laø thò tröôøng thöù caáp, nghóa laø trong moät thò tröôøng chöùng khoaùn vöøa coù giao dòch cuûa thò tröôøng sô caáp, vöøa coù giao dòch cuûa thò tröôøng thöù caáp. Ñoù cuõng laø lyù do ñeå noùi hai thò tröôøng naøy laø cô caáu cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. b.Caên cöù theo hình thöùc toå chöùc vaø phöông thöùc giao dòch: TTCK goàm nhöõng loaïi hình sau: TTCK taäp trung (TTCK chính thöùc) laø thò tröôøng hoaït ñoäng theo ñuùng caùc quy ñònh phaùp luaät, laø nôi mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn ñaêng bieåu vaø chöùng khoaùn bieät leä. Chöùng khoaùn ñaêng bieåu laø chöùng khoaùn ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn cho pheùp ñaûm baûo phaân phoái vaø mua baùn thoâng qua nhaø moâi giôùi. Chöùng khoaùn bieät leä laø loaïi chöùng khoaùn ñöôïc mieãn giaáy pheùp cuûa cô quan thaåm quyeàn, chæ aùp duïng cho traùi phieáu Chính phuû. TTCK taäp trung coù ñòa ñieåm vaø thôøi bieåu mua baùn roõ reät, giaù caû ñöôïc xaùc ñònh theo theå thöùc ñaáu giaù hay ñaáu leänh coâng khai, coù söï kieåm soaùt cuûa hoäi ñoàng chöùng khoaùn quoác gia. Hình thöùc cuûa TTCK taäp trung chính laø Sôû giao dòch chöùng khoaùn. 8 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn TTCK phi taäp trung hay coøn goïi laø thò tröôøng trao tay: laø thò tröôøng mua baùn chöùng khoaùn beân ngoaøi SGDCK, coøn goïi laø thò tröôøng OTC (Over The Counter). Khaùc vôùi TTCK taäp trung, thò tröôøng chöùng khoaùn OTC khoâng coù ñòa ñieåm taäp trung nhöõng ngöôøi moâi giôùi, nhöõng ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn. Caùc giao dòch (caû sô caáp laãn thöù caáp) ñöôïc tieán haønh qua maïng löôùi caùc coâng ty chöùng khoaùn phaân taùn treân khaép quoác gia vaø ñöôïc noái vôùi nhau baèng maïng ñieän töû. Giaù caû treân thò tröôøng naøy ñöôïc hình thaønh theo phöông thöùc thoûa thuaän. 1.1.7. Haøng hoùa treân TTCK Ñoái töôïng giao dòch chính treân TTCK laø chöùng khoaùn. Chöùng khoaùn laø moät thuaät ngöõ duøng ñeå chæ caùc giaáy tôø coù giaù, töùc laø giaáy tôø ghi nhaän khoaûn tieàn teä maø ngöôøi sôû höõu chuùng boû ra seõ ñöôïc quyeàn höôûng nhöõng khoaûn lôïi töùc nhaát ñònh theo kyø haïn. Hay noùi caùch khaùc, chöùng khoaùn laø caùc loaïi coâng cuï taøi chính daøi haïn, bao goàm caùc loaïi coå phieáu vaø traùi phieáu. Ngoaøi ra, treân TTCK coøn giao dòch caùc loaïi giaáy tôø coù giaù khaùc lieân quan ñeán chöùng khoaùn, ñöôïc goïi laø caùc chöùng khoaùn phaùi sinh, ñoù laø: chöùng quyeàn (rights), chöùng kheá (warrants), quyeàn choïn (options), hôïp ñoàng töông lai (future contracts). 1.2. Toång quan veà caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn 1.2.1. Giôùi thieäu veà caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng 1.2.1.1 Quyõ ñaàu tö Caùc Quyõ ñaàu tö taïi Myõ ñöôïc ñònh nghóa laø caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng thu nhaän tieàn töø moät soá löôïng lôùn caùc nhaø ñaàu tö vaø tieán haønh ñaàu tö soá voán ñoù vaøo caùc taøi saûn taøi chính coù tính thanh khoaûn döôùi daïng tieàn teä vaø caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng taøi chính. Caùc quyõ tín thaùc theo moâ hình cuûa Nhaät Baûn ñöôïc coi laø moät saûn phaåm ñöôïc hình thaønh nhaèm ñaàu tö soá tieàn taäp hôïp ñöôïc töø moät soá lôùn caùc nhaø ñaàu tö 9 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn vaøo chöùng khoaùn (coå phieáu vaø traùi phieáu) chuû yeáu döôùi söï quaûn lyù cuûa nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø ngöôøi ñaàu tö vaø phaân phoái lôïi nhuaän thu ñöôïc cho caùc nhaø ñaàu tö theo tyû leä voán maø hoï ñoùng goùp vaøo quyõ. Töø caùc ñònh nghóa treân, ta coù theå ruùt ra ñònh nghóa chung cho quyõ ñaàu tö. “Quyõ ñaàu tö laø moät ñònh cheá taøi chính trung gian treân thò tröôøng voán, huy ñoäng voán töø caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân, caùc toå chöùc taøi chính… vaø söû duïng voán huy ñoäng ñöôïc ñeå ñaàu tö vaøo caùc loaïi chöùng khoaùn khaùc nhau, vôùi muïc ñích mang laïi lôïi nhuaän hôïp phaùp cao nhaát vôùi möùc ruûi ro thaáp nhaát coù theå cho nhöõng ngöôøi goùp voán thaønh laäp quyõ”. Theo Nghò ñònh 144/2003/NÑ-CP ban haønh ngaøy 28/11/2003, quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn laø quyõ hình thaønh töø voán goùp cuûa ngöôøi ñaàu tö uûy thaùc cho coâng ty quaûn lyù quyõ quaûn lyù vaø ñaàu tö toái thieåu 60% giaù trò taøi saûn cuûa quyõ vaøo chöùng khoaùn. Ngöôøi ñaàu tö duø baát cöù daïng naøo khi tham gia vaøo TTCK ñeàu phaûi thoâng qua vaø ñöôïc trôï giuùp bôûi caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn. Tuy nhieân, duø thoâng tin vaø tö vaán tôùi ñaâu chaêng nöõa, nhaø ñaàu tö vaãn ñöôïc xem laø ngöôøi töï quyeát ñònh vaø do ñoù hieäu quaû ñaàu tö cuûa hoï xeùt cho cuøng laø leä thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän vaø phaåm chaát caù nhaân. TTCK laïi laø taäp hôïp cuûa nhieàu saûn phaåm, ña ngaønh, cho neân khoù coù theå naém ñöôïc chieàu höôùng chuyeån bieán cuûa thò tröôøng. Trong hoaøn caûnh naøy, moät ñònh cheá raát tieän lôïi coù theå giuùp caùc nhaø ñaàu tö, nhaát laø caùc nhaø ñaàu tö nhoû, thöïc hieän ñaàu tö toát nhaát vaøo TTCK, ñoù laø quyõ ñaàu tö. Lôïi ích tröôùc heát vaø quan troïng hôn caû laø khaû naêng ña daïng ñaàu tö. Ta ñaõ bieát nguyeân lyù ñaàu tö cô baûn laø “khoâng boû heát tröùng vaøo moät roå”. Moät caù nhaân vôùi soá voán haïn cheá, khoù coù theå ña daïng hoùa toái öu danh muïc cuûa mình. Tuy nhieân, baèng phöông phaùp keát hôïp voán cuøng vôùi nhieàu ngöôøi khaùc ôû quyõ ñaàu tö, 10 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn caù nhaân ñoù seõ coù ñieàu kieän chia phaàn lôïi trong moät taäp hôïp caùc chöùng khoaùn ñöôïc ña daïng moät caùch toái ña. Lôïi ích khaùc do ñaàu tö vaøo quyõ mang laïi laø trình ñoä quaûn lyù chuyeân nghieäp. Nhieàu nhaø ñaàu tö nhoû hoaëc ôû möùc trung bình thöôøng khoù ñaït hieäu quaû quaûn lyù caùc hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa mình moät caùch khoân ngoan nhaát. Baèng caùch chung voán vaøo caùc quyõ ñaàu tö, nhöõng caù nhaân naøy coù theå an taâm seõ ñöôïc caùc nhaø ñieàu haønh chuyeân nghieäp (caùc coâng ty quaûn lyù quyõ) quaûn lyù ñaàu tö cuûa mình, vôùi moät chi phí thaáp hôn nhieàu tröôøng hôïp hoï phaûi töï lo moät mình. Vì vôùi toång soá tieàn lôùn, quyõ ñaàu tö coù theå giao dòch quy moâ lôùn treân nhieàu loaïi chöùng khoaùn, neân baûo ñaûm ñöôïc ña daïng hoùa danh muïc vôùi chi phí thaáp. Ñaây chính laø hieäu quaû kinh teá nhôø quy moâ. Moät lôïi ích noåi baät nöõa laø phaàn voán goùp vaøo quyõ coù tính thanh khoaûn. Ñieàu naøy coù nghóa laø neáu nhaø ñaàu tö muoán ruùt lui khoûi toå chöùc ñaàu tö naøy, hoï coù theå baùn laïi phaàn taøi saûn cuûa hoï vôùi moät giaù phaûi chaêng ñeå chuyeån thaønh tieàn maët trong moät thôøi gian ngaén. Xeùt ôû goùc ñoä hoã trôï doanh nghieäp, vieäc quyõ ñaàu tö ra ñôøi vaø tröïc tieáp söû duïng voán huy ñoäng töø caùc nhaø ñaàu tö ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp (nieâm yeát vaø chöa nieâm yeát), giuùp taïo ra moät nguoàn voán reû, naêng ñoäng cho caùc doanh nghieäp vôùi söï ñaùnh giaù chuyeân nghieäp cuûa coâng ty quaûn lyù quyõ. Nhôø ñoù, seõ taïo ra khaû naêng taêng tröôûng cho caùc doanh nghieäp vaø thuùc ñaåy vieäc taïo ra lôïi nhuaän cho ngöôøi ñaàu tö, cho coå ñoâng. 1.2.1.2 Coâng ty baûo hieåm Ngaøy nay, “coâng ty baûo hieåm ñoùng vai troø cung öùng taøi chính raát quan troïng cho thò tröôøng voán. Ngoaøi muïc ñích nhaân ñaïo, caùc toå chöùc baûo hieåm coøn 11 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñaûm nhieäm chöùc naêng moâi giôùi._. taøi chính raát quan troïng”2. Caùc coâng ty naøy söû duïng phí baûo hieåm thu ñöôïc nhôø baùn caùc hôïp ñoàng baûo hieåm ñeå cho vay hoaëc ñaàu tö ñeå taïo ra laõi. Do taäp trung ñöôïc nguoàn voán lôùn töø caùc phaùp nhaân vaø theå nhaân trong xaõ hoäi, ngoaøi nghóa vuï ñeå laïi moät soá voán caàn thieát ñeå chi traû baûo hieåm thöôøng xuyeân, caùc coâng ty baûo hieåm tích cöïc tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng mua baùn tín phieáu, göûi vaøo taøi khoaûn tieàn göûi ngaân haøng, mua caùc coå phieáu, traùi phieáu. Nhö theá, caùc coâng ty baûo hieåm ñaõ thöïc hieän moät chöùc naêng kinh teá quan troïng laø chuyeån khoaûn tieát kieäm cuûa caùc hoä gia ñình, caùc doanh nghieäp thaønh hoaït ñoäng ñaàu tö thöïc teá cho caùc doanh nghieäp vaø chính phuû. Caùc toå chöùc baûo hieåm thöôøng ñöôïc phaân chia thaønh 2 nhoùm khaùc nhau, hoaït ñoäng ñoäc laäp theo 2 ñoái töôïng chính laø: con ngöôøi (coâng ty baûo hieåm nhaân thoï) vaø coâng ty baûo hieåm taøi saûn vaø tai hoïa (baûo hieåm phi nhaân thoï). Baûo hieåm nhaân thoï Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï thöïc chaát laø toå chöùc taøi chính trung gian. Coâng ty coù hai nguoàn thu quan troïng nhaát laø thu phí baûo hieåm do ngöôøi mua baûo hieåm ñoùng vaø lôïi nhuaän thu ñöôïc do hoaït ñoäng ñaàu tö. Nguoàn voán ñaàu tö chính cuûa baûo hieåm nhaân thoï laø voán nhaøn roãi Voán nhaøn roãi = toång döï phoøng nghieäp vuï – tieàn traû baûo hieåm thöôøng xuyeân Trong ñoù: döï phoøng nghieäp vuï baûo hieåm ñöôïc trích laäp töø phí baûo hieåm. Nguoàn voán naøy ñöôïc ñaàu tö vaøo traùi phieáu chính phuû, coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp, cho vay hay göûi taïi caùc toå chöùc taøi chính khaùc, uûy thaùc ñaàu tö, kinh doanh baát ñoäng saûn… 2 Leâ Vaên Tö vaø Phaïm Vaên Naêng (2003), Thò tröôøng Taøi chính, NXB Thoáng keâ-Haø Noäi 12 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Khoù khaên hieän nay cuûa baûo hieåm nhaân thoï taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån laø vieäc tìm kieám nhöõng cô hoäi ñaàu tö daøi haïn trong thò tröôøng taøi chính noäi ñòa maëc duø ñaõ huy ñoäng ñöôïc voán daøi haïn. Baûo hieåm taøi saûn vaø tai hoïa Hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa coâng ty naøy laø nhaèm trôï giuùp, ñaûm baûo cho daân chuùng choáng laïi nhöõng toån thaát taøi chính do caùc ruûi ro coù lieân quan tôùi quyeàn sôû höõu taøi saûn nhö nhaø cöûa, xe coä, trang thieát bò kinh doanh, tieàn baïc… vaø nhöõng taøi saûn coù giaù trò khaùc. Hoï huy ñoäng voán baèng caùch baùn caùc hôïp ñoàng baûo hieåm cho khaùch haøng, vaø phí baûo hieåm nhaän veà ñöôïc ñaàu tö chuû yeáu vaøo chöùng khoaùn. Caùc coâng ty baûo hieåm taøi saûn vaø tai naïn coù phaïm vi baûo hieåm roäng hôn so vôùi phaïm vi baûo hieåm cuûa coâng ty baûo hieåm nhaân thoï. Ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa 2 loaïi hình naøy laø ñoái vôùi coâng ty baûo hieåm phi nhaân thoï, vì nhöõng toån thaát veà taøi saûn khoù bieát chaéc hôn tyû leä töû vong cuûa daân soá neân nhöõng coâng ty baûo hieåm naøy khoù tieân ñoaùn ñöôïc chính xaùc hoï seõ phaûi chi traû bao nhieâu cho nhöõng ngöôøi naém giöõ hôïp ñoàng baûo hieåm so vôùi coâng ty baûo hieåm nhaân thoï. Do ñoù coâng ty naøy raát ít daùm duøng voán ñeå ñaàu tö vaøo nhöõng taøi saûn laâu daøi. Thoâng thöôøng hoï chæ ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn ngaén haïn hoaëc caùc taøi saûn deã thanh khoaûn, ñeå baát cöù khi naøo caàn tieàn maët ñoät xuaát, hoï coù theå baùn caùc taøi saûn aáy moät caùch deã daøng ra thò tröôøng ñeå laáy tieàn chi traû. Loaïi taøi saûn chuû yeáu laø traùi phieáu chính phuû, traùi phieáu ñoâ thò vaø traùi phieáu, coå phieáu cuûa caùc coâng ty vôùi yeâu caàu laø thu nhaäp oån ñònh, khaù an toaøn vaø deã tieâu thuï treân thò tröôøng. Neáu toån thaát ñöôïc baûo hieåm quaù lôùn ñeán noãi khoâng coù moät coâng ty naøo ñaûm nhaän ñöôïc thì vaøi coâng ty coù theå cuøng nhau vieát moät hôïp ñoàng baûo hieåm ñeå chia xeû ruûi ro. Caùc coâng ty cuõng coù theå giaûm möùc ñoä chòu ruûi ro cuûa mình baèng caùch nhôø coâng ty baûo hieåm khaùc taùi baûo hieåm cho mình. Vieäc taùi baûo hieåm phaân boå moät phaàn ruûi ro cho moät coâng ty khaùc, vaø ñoåi laïi coâng ty naøy ñöôïc höôûng moät 13 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaàn cuûa phí baûo hieåm. Nghieäp vuï taùi baûo hieåm naøy ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi coâng ty baûo hieåm nhoû. Ôû Vieät Nam, theo Nghò ñònh soá 43/2001/NÑ-CP ngaøy 01/08/2001 thì caùc doanh nghieäp baûo hieåm ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc sau: Ñoái vôùi doanh nghieäp baûo hieåm nhaân thoï: caùc doanh nghieäp naøy ñöôïc mua traùi phieáu Chính phuû, traùi phieáu doanh nghieäp coù baûo laõnh, göûi tieàn taïi caùc toå chöùc tín duïng khoâng haïn cheá. Mua coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp coù baûo laõnh, goùp voán caùc doanh nghieäp khaùc toái ña laø 50% voán nhaøn roãi töø döï phoøng nghieäp vuï baûo hieåm. Kinh doanh baát ñoäng saûn, cho vay, uûy thaùc ñaàu tö qua caùc toå chöùc taøi chính tín duïng toái ña 40% voán nhaøn roãi töø döï phoøng nghieäp vuï baûo hieåm. Ñoái vôùi doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï: caùc doanh nghieäp naøy ñöôïc mua traùi phieáu Chính phuû, traùi phieáu doanh nghieäp coù baûo laõnh, göûi tieàn taïi caùc toå chöùc tín duïng khoâng haïn cheá. Mua coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp coù baûo laõnh, goùp voán caùc doanh nghieäp khaùc toái ña laø 35% voán nhaøn roãi töø döï phoøng nghieäp vuï baûo hieåm. Kinh doanh baát ñoäng saûn, cho vay, uûy thaùc ñaàu tö qua caùc toå chöùc taøi chính tín duïng toái ña 20% voán nhaøn roãi töø döï phoøng nghieäp vuï baûo hieåm. Nhìn chung, hoaït ñoäng baûo hieåm deã coù laõi vaø voán ban ñaàu gaàn nhö laø khoâng cao, chuû yeáu döïa vaøo tieàn baûo hieåm cuûa nhaân daân laø chính. Khi keït thanh toaùn laïi coù theå ñi vay deã daøng ôû caùc ngaân haøng trung gian khaùc. Ñieàu naøy ñaõ laøm cho hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm phaùt trieån raát nhanh ôû nhieàu nöôùc. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc coâng ty baûo hieåm ñöôïc xem nhö laø moät boä phaän huy ñoäng tieàn tieát kieäm cuûa nhaân daân, ñeå roài cung öùng cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö thöïc teá cuûa caùc doanh nghieäp vaø Chính phuû. Nhaän thaáy vai troø quan troïng naøy cuûa coâng ty baûo hieåm, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ kyù Quyeát ñònh soá 175/2003/QÑ-Ttg 14 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ngaøy 29/08/2003 quy ñònh veà chieán löôïc cho ngaønh baûo hieåm ñeán naêm 2010, nhaèm thuùc ñaåy söï tham gia cuûa caùc toå chöùc baûo hieåm vaøo vieäc phaùt trieån TTCK. Quyeát ñònh naøy cho pheùp caùc coâng ty baûo hieåm thaønh laäp coâng ty quaûn lyù Quyõ ñeå quaûn lyù Quyõ ñaàu tö hình thaønh töø nguoàn voán cuûa Quyõ baûo hieåm ñeå caùc coâng ty baûo hieåm thöïc hieän coù hieäu quaû hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa mình. 1.2.1.3 Quyõ höu trí Quyõ höu trí ñöôïc hình thaønh baét nguoàn töø thöïc teá laø ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi muoán tieát kieäm ñeå döï phoøng cho luùc veà höu sau naøy. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa toå chöùc naøy raát ñôn giaûn: quyõ huy ñoäng töøng phaàn töø ngöôøi lao ñoäng trong caùc doanh nghieäp hoaëc khu vöïc Nhaø nöôùc trong thôøi gian lao ñoäng vaø thöïc hieän chi traû thu nhaäp cho nhöõng ngöôøi ñoùng goùp khi hoï veà höu3. Do nhöõng khoaûn trôï caáp ñöôïc chi traû moãi naêm cuûa quyõ höu trí coù theå tieân ñoaùn ñöôïc khaù chính xaùc, neân phaàn lôùn voán cuûa quyõ ñöôïc xem nhö coù thôøi gian raát chuû ñoäng vaø raát daøi. Vì vaäy, quyõ thöôøng ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn daøi haïn, vôùi phaàn lôùn taøi saûn ñöôïc naém giöõ döôùi daïng traùi phieáu, coå phieáu, vaø kheá öôùc theá chaáp baát ñoäng saûn daøi haïn ñeå coù laõi cao. Caùc coâng ty hoaëc ñôn vò kinh doanh ôû caùc nöôùc phaùt trieån luoân thaønh laäp cho mình moät quyõ höu trí. Thay vì seõ traû tieàn höu hoaëc trôï caáp “caû goùi”, hoï seõ traû töøng thaùng, roài duøng löôïng voán aáy kinh doanh hoaëc ñaàu tö. Nhö vaäy, caùc quyõ ñaõ khoâng nhöõng taïo theâm voán cho neàn kinh teá, maø coøn taïo theâm lôïi töùc cho nhöõng ngöôøi ñaõ veà höu. Caùc quyõ naøy coù nhieàu ñieåm töông ñoàng vôùi caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï. Quyõ truyeàn thoáng vaø quyõ môùi laø hai loaïi cuûa quyõ höu trí. Quyõ truyeàn thoáng laø loaïi quyõ maø “lôïi ích thaønh vieân ñöôïc xaùc ñònh baèng möùc löông cuoái cuøng. Möùc löông naøy ñöôïc goïi laø “lôïi ích ñöôïc xaùc ñònh” hay “löông cuoái cuøng”. 15 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng haøng thaùng ñeàu ñoùng goùp vaøo quyõ löông höu. Ngöôøi ñöôïc uûy thaùc coù traùch nhieäm baûo ñaûm raèng taøi saûn coù cuûa quyõ trang traûi ñöôïc caùc taøi saûn nôï. Doanh nghieäp taøi trôï chòu ruûi ro coøn laïi. Ví duï nhö neáu TTCK suïp ñoå thì taøi saûn coù quyõ seõ giaûm xuoáng (so vôùi taøi saûn nôï), vaø doanh nghieäp seõ ñöôïc yeâu caàu phaûi ñoùng goùp theâm”. Coøn ñoái vôùi quyõ môùi, “chæ coù nhöõng ñoùng goùp cuûa doanh nghieäp laø xaùc ñònh. Tieàn höu cuoái cuøng phuï thuoäc vaøo giaù trò caùc khoaûn ñaàu tö khi nghæ höu. Neáu caùc khoaûn ñaàu tö cuûa quyõ hoaït ñoäng toát thì caùc thaønh vieân seõ giaøu leân, neáu khoâng hoï seõ ngheøo ñi”3. 1.2.1.4 Coâng ty taøi chính Caên cöù vaøo Luaät caùc toå chöùc tín duïng, Chính phuû ban haønh Nghò ñònh soá 79/2002NÑ-CP ngaøy 04/10/2002 qui ñònh veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa loaïi hình coâng ty taøi chính. Theo Nghò ñònh naøy, "coâng ty taøi chính laø loaïi hình toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng, vôùi chöùc naêng laø söû duïng voán töï coù, voán huy ñoäng vaø caùc nguoàn voán khaùc ñeå cho vay, ñaàu tö, cung öùng caùc dòch vuï tö vaán veà taøi chính tieàn teä vaø thöïc hieän moät soá dòch vuï khaùc theo qui ñònh cuûa phaùp luaät, nhöng khoâng ñöôïc laøm dòch vuï thanh toaùn, khoâng ñöôïc nhaän tieàn göûi döôùi 1 naêm". Coâng ty taøi chính huy ñoäng voán baèng caùch hình thöùc nhö phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu hoaëc vay töø ngaân haøng vaø söû duïng voán huy ñoäng ñöôïc ñeå ñaàu tö, huøn voán vaø cho vay. “Chuùng ta coù theå moâ taû qui trình trung gian taøi chính cuûa caùc coâng ty taøi chính baèng caùch noùi raèng hoï vay nhöõng soá tieàn lôùn nhöng thöôøng cho vay nhöõng soá tieàn nhoû. Qui trình naøy hoaøn toaøn khaùc vôùi qui trình cuûa caùc toå chöùc ngaân haøng, voán thu nhaän tieàn göûi vôùi soá tieàn nhoû vaø sau ñoù thöôøng cho vay vôùi soá tieàn lôùn”3. Ngoaøi ra, coâng ty taøi chính khoâng coù chöùc naêng nhaän tieàn göûi vaø trung gian thanh toaùn gioáng nhö caùc toå chöùc ngaân haøng. 1.2.2. Hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc 3 Nguyeãn Minh Kieàu (2003), Taøi Chính phi Ngaân haøng, Chöông trình giaûng daïy Kinh teá Fulbright 16 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc quaûn lyù soá tieàn tieát kieäm huy ñoäng ñöôïc töø caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân vôùi muïc tieâu laø mang laïi cho hoï lôïi nhuaän cao nhaát vôùi möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc coù theå chia laøm hai giai ñoaïn. Giai ñoaïn 1 laø giai ñoaïn caùc nguoàn quyõ, töùc laø giai ñoaïn thu huùt khoaûn tieàn tieát kieäm cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Sau khi ñaõ trích ra moät tyû leä nhaát ñònh cuûa caùc quyõ ñaàu vaøo cho nhöõng khoaûn döï tröõ nhaèm ñaùp öùng caùc yeâu caàu tieàn maët thì phaàn coøn laïi ñöôïc ñöa vaøo giai ñoaïn 2. Trong giai ñoaïn naøy, hoaït ñoäng chính laø cho vay vaø thöïc hieän caùc loaïi hình ñaàu tö. Vaán ñeà quan troïng trong giai ñoaïn naøy laø tìm kieám moät söï phoái hôïp caùc khoaûn cho vay vaø nhöõng taøi saûn coù khaùc ñeå coù theå kieám ñöôïc moät tyû leä lôïi nhuaän cao nhaát phuø hôïp vôùi quy ñònh vaø muïc ñích cuûa toå chöùc. Hai giai ñoaïn naøy quan heä qua laïi maät thieát vôùi nhau, quyeát ñònh ñöôïc choïn trong giai ñoaïn naøy seõ taùc ñoäng leân nhöõng quyeát ñònh ñöôïc choïn trong giai ñoaïn kia. Vôùi chieán löôïc ñaàu tö hôïp lyù vaø chuyeân nghieäp, hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc seõ goùp phaàn ñaåy maïnh vieäc huy ñoäng voán, löu thoâng haøng hoùa treân thò tröôøng, vaø giuùp caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân coù ñònh höôùng kinh doanh hôïp lyù, ñaït hieäu quaû cao. 1.2.3. Vai troø cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån TTCK. Tröôùc heát, ñaây laø caàu noái taøi chính giöõa ngöôøi cho vay vaø ngöôøi söû duïng voán. Nhöõng toå chöùc, caù nhaân dö thöøa voán coù theå cho caùc caù nhaân, toå chöùc khaùc vay. Thoâng qua caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc, ngöôøi cho vay vaø ngöôøi söû duïng voán ñeàu ñöôïc thoûa maõn caùc yeâu caàu veà taøi chính. Beân caïnh ñoù, ngöôøi cho vay ñöôïc ñaûm 17 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn baûo an toaøn ñoái vôùi khoaûn tieàn cuûa hoï vaø ngöôùi ñi vay coù theå nhaän ñöôïc khoaûn tieàn hoï caàn moät caùch nhanh choùng cho caùc nhu caàu söû duïng voán cuûa hoï. Ngoaøi ra, caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc coøn giuùp giaûm thieåu ruûi ro treân cô sôû ña daïng hoùa ñaàu tö. Haàu heát caùc nhaø ñaàu tö nhoû khoâng theå naøo phaân taùn ñuùng möùc vieäc söû duïng caùc khoaûn tieàn vaøo nhieàu loaïi ñaàu tö khaùc nhau. Tuy nhieân, caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc coù theå taäp hôïp caùc khoaûn tieàn phaân taùn cuûa nhieàu nhaø ñaàu tö nhoû vaø phaân boå moät caùch coù hieäu quaû vaøo nhieàu danh muïc khaùc nhau, do ñoù giaûm thaáp ñöôïc ruûi ro. 1.2.3.1 Quyõ ñaàu tö Trong quaù trình hoaït ñoäng, quyõ ñaàu tö seõ vöøa taïo ra chöùng khoaùn, vöøa taïo ra nhu caàu giao dòch chöùng khoaùn vaø höôùng cho hoaït ñoäng chöùng khoaùn treân thò tröôøng dieãn ra ñeàu ñaën. Töø ñoù giuùp chuaån hoùa caùc quy trình ñaàu tö treân TTCK. Ñieàu naøy coù nghóa laø quyõ ñaàu tö hoã trôï tích cöïc cho vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån TTCK. Vôùi tö caùch laø nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp, quyõ tìm kieám caùc cô hoäi ñaàu tö moät caùch nghieâm tuùc, choïn ra nhöõng coâng ty toát nhaát coù theå ñeå ñaàu tö vaøo. Ñoàng thôøi, cuøng vôùi caùc ñònh cheá taøi chính khaùc nhö coâng ty chöùng khoaùn, quyõ taïo ñieàu kieän nhö laø tö vaán, laøm ñeà aùn ñeå coâng ty ñoù nieâm yeát treân TTCK. Töø ñoù seõ thuùc ñaåy quaù trình coå phaàn hoùa, soá löôïng doanh nghieäp coå phaàn hoùa seõ gia taêng. Ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc soá löôïng vaø chuûng loaïi coå phieáu treân thò tröôøng seõ taêng, goùp phaàn boå sung theâm haøng hoùa cho thò tröôøng, maø laïi laø nhöõng haøng hoùa coù chaát löôïng cao cho TTCK. Beân caïnh ñoù, bôûi caùc chöùng chæ Quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn ñöôïc nieâm yeát vaø cuõng trôû thaønh haøng hoùa. Ñieàu naøy goùp phaàn taêng cung. Beân caïnh ñoù, soá ngöôøi coù tieàn nhaøn roãi vaø coù nhu caàu ñaàu tö nhieàu, nhöng ít ai coù ñuû khaû naêng vaø thôøi gian ñeå phaân tích hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty phaùt haønh coå phieáu. Maët khaùc, moãi ngöôøi laïi coù nhöõng muïc tieâu ñaàu tö khaùc nhau do 18 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn hoaøn caûnh vaø taâm lyù rieâng cuûa töøng ngöôøi. Vì vaäy, vieäc ñöa ra quyeát ñònh ñaàu tö vaøo loaïi hình naøo, loaïi coå phieáu, traùi phieáu naøo… laø moät vaán ñeà khoâng ñôn giaûn. quyõ ñaàu tö khoâng nhöõng cung caáp dòch vuï tö vaán ñaàu tö maø coøn ñaûm nhaän vieäc ñaàu tö thay cho khaùch haøng, goùp phaàn vaøo vieäc taêng caàu. 1.2.3.2.Coâng ty baûo hieåm Cô cheá chuyeån giao ruûi ro, trung gian ñaàu tö vaø tham gia vaøo thò tröôøng voán laø söï theå hieän vai troø trung gian quan troïng nhaát cuûa baûo hieåm. Baûo hieåm nhaân thoï laø giaûi phaùp quan troïng maø caù nhaân coù thu nhaäp thaáp coù theå thöïc haønh tieát kieäm vaø tham gia coù hieäu quaû vaøo caùc lónh vöïc ñaàu tö daøi haïn hôn. Do taäp hôïp ñöôïc soá ñoâng khaùch haøng tham gia baûo hieåm neân tích luõy voán töø caùc nhaø ñaàu tö nhoû naøy taïo thaønh moät quyõ ñaàu tö raát lôùn, töø ñoù, doanh nghieäp baûo hieåm khoâng chæ tham gia vaøo caùc lónh vöïc ñaàu tö nhö caùc caù nhaân tröïc tieáp kinh doanh maø coøn coù theå ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc coù quy moâ lôùn vaø nhieàu ruûi ro hôn, ñem laïi lôïi ích cho neàn kinh teá. Thoâng qua vieäc ñaàu tö phí baûo hieåm do ngöôøi ñöôïc baûo hieåm (cuõng laø caùc nhaø ñaàu tö) ñoùng, tieàn göûi tieát kieäm ñöôïc dòch chuyeån vaøo neàn kinh teá lôùn hôn. Thò tröôøng voán thöïc hieän cô cheá dòch chuyeån naøy. Tieàn göûi tieát kieäm ñöôïc coâng ty baûo hieåm huy ñoäng vaø ñaàu tö roõ raøng laø taùc nhaân quan troïng kích thích söï taêng tröôûng cuûa chính thò tröôøng voán. Coâng ty baûo hieåm cuõng ñoùng vai troø laøm giaûm ruûi ro trong thò tröôøng voán khi khai thaùc traùi phieáu vaø coå phaàn môùi. Vieäc baûo ñaûm chöùng khoaùn vaø ñaët giaù saøn chöùng khoaùn ñaõ khuyeán khích cung caáp chöùng khoaùn môùi vaøo thò tröôøng voán. 1.2.4. Kinh nghieäm phaùt trieån caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân TTCK ôû moät soá nöôùc 1.2.4.1 Vieäc phaùt trieån nhaø ñaàu tö toå chöùc ôû moät soá nöôùc phaùt trieån Baát cöù moät TTCK naøo treân theá giôùi, muoán toàn taïi vaø phaùt trieån oån ñònh ñeàu caàn thieát phaûi coù söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc. Thöïc teá, löôïng giao 19 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn dòch cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc thöôøng chieám 2/3 toång löôïng giao dòch chöùng khoaùn toaøn thò tröôøng. Toång taøi saûn cuûa caùc quyõ ñaàu tö treân toaøn theá giôùi khoaûng 12.000 tyû USD vaø ñöôïc ñaàu tö vaøo 50.000 quyõ ñaàu tö khaùc nhau, trong ñoù taïi Myõ laø 6.942 nghìn tyû USD, chaâu Aâu laø 3.059 nghìn tyû USD vaø cuûa taát caû caùc nöôùc coøn laïi laø 1.643 nghìn tyû USD4. Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc cho thaáy vieäc ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc vôùi soá voán oån ñònh vaø vôùi chieán löôïc ñaàu tö daøi haïn seõ ñoùng goùp hieäu quaû hôn vaøo söï phaùt trieån ngaøy caøng cao vaø oån ñònh cuûa TTCK. ÔÛ nhieàu nöôùc, nhaø ñaàu tö toå chöùc ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng treân thò tröôøng taøi chính. Ví duï nhö ôû Myõ, ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc vaøo coå phieáu ñaõ taêng töø 6,1% naêm 1950 ñeán hôn 50% vaøo naêm 1999. Vaøo giöõa thaäp nieân 1990, caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ñaõ naém giöõ 76,5% löôïng coå phieáu ñang löu haønh ôû Anh, 59,8% ôû Phaùp vaø 39% ôû Ñöùc. Hôn nöõa, toång taøi saûn taøi chính maø caùc toå chöùc naøy naém giöõ ôû moät trong nhöõng nöôùc naøy cuõng taêng hôn 50% trong giai ñoaïn 1990-1995. ÔÛ nhöõng thò tröôøng môùi noåi, quyõ höu trí coù aûnh höôûng lôùn ñeán thò tröôøng voán. ÔÛ Chileâ, quyõ höu trí naém giöõ hôn 50% traùi phieáu Chính phuû, traùi phieáu coâng ty vaø traùi phieáu coù caàm coá vaøo naêm 1990 vaø hôn 10% löôïng coå phieáu. Vaøo naêm 1999, quyõ höu trí, coâng ty baûo hieåm vaø coâng ty taøi chính ñaõ naém giöõ hôn 10% toång voán tieát kieäm ôû Chi leâ 5. Theo thoáng keâ cuûa OECD (Organization for Co-operation and Development), moâ hình quyõ ñaàu tö coù tyû leä phaùt trieån nhanh nhaát. Tyû leä taêng tröôûng haøng naêm cuûa Quyõ ñaàu tö ôû nhöõng nöôùc OECD laø 20% trong nhöõng naêm 4 Traàn Ngoïc Thô – Laøm theá naøo ñeå coù theå thu huùt doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi – Taïp chí phaùt trieån kinh teá thaùng 2/2005 5 Soá lieäu cuûa Stuart L.Gillan and Laura T.Starks (2002) - Instituitional investors, Corporate Ownership and Corporate Governance - United Nations University 20 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn 1991 - 1998, trong khi tyû leä phaùt trieån cuûa quyõ höu trí laø 13% vaø coâng ty baûo hieåm laø 11%. Coøn ôû Nhaät, söï phaùt trieån cuûa nhöõng nhaø ñaàu tö toå chöùc coù phaàn chaäm hôn, maëc duø Nhaät ñaõ thöïc hieän moät soá caûi caùch veà khung phaùp lyù. Tuy nhieân, ngöôøi ta vaãn troâng ñôïi moät söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa caùc toå chöùc naøy ôû Nhaät, bôûi caùc taøi saûn taøi chính maø caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc naøy cung caáp ñaõ coù tieàm naêng phaùt trieån toát. Thôøi gian gaàn ñaây, caùc hoä gia ñình ôû Nhaät ngaøy caøng coù xu höôùng phaân loaïi danh muïc ñaàu tö cuûa hoï. Hoï coù xu höôùng löïa choïn ñaàu tö vaøo nhöõng loaïi taøi saûn taøi chính maø coù möùc lôøi trung bình vôùi möùc ruûi ro trung bình (nhö laø quyõ ñaàu tö) hôn laø ñaàu tö vaøo nhöõng taøi saûn coù möùc lôïi nhuaän thaät cao vaø möùc ruûi ro cuõng cao. Moät lyù do khaùc laø quyõ höu trí cuõng ñöôïc döï baùo laø seõ gia taêng veà qui moâ vaø soá löôïng vì daân soá Nhaät ngaøy caøng giaø ñi. Vì theá, taøi saûn cuûa nhöõng quyõ naøy cuõng seõ gia taêng. Theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu chuyeân gia nghieân cöùu, Nhaät coù loaïi hình quyõ ñaàu tö phaùt trieån maïnh nhaát chaâu AÙ do Nhaät ñaõ aùp duïng thaønh coâng nhieàu chính saùch öu ñaõi thueá. 1.2.4.2 Kinh nghieäm phaùt trieån caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân TTCK ôû Singapore, Malaysia, Thailand Khaùc vôùi Chaâu Aâu, ôû chaâu AÙ, söï phaùt trieån kinh teá seõ taïo ñieàu kieän cho TTCK phaùt trieån. Vaøo nhöõng naêm 90, soá löôïng nhöõng nhaø ñaàu tö caù nhaân taïi caùc TTCK Chaâu AÙ raát cao, vì theá söï aûnh höôûng cuûa hoï ñoái vôùi vieäc hình thaønh giaù chöùng khoaùn laø khaù maïnh. Naêm 1990, tyû leä caùc coå ñoâng ôû Singapore laø hôn 30% laø caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc, 20% laø nhaø ñaàu tö caù nhaân, vaø 37% laø caùc coå ñoâng ñöôïc chæ ñònh. ÔÛ Malyasia, tyû leä naøy laø: 16% nhaø ñaàu tö caù nhaân, 38% laø caùc coå ñoâng ñöôïc chæ ñònh, vaø 46% laø caùc toå chöùc taøi chính 6. Bao goàm trong caùc 6 Soá lieäu cuûa Junko Maru - The role of instituitional investors in the development of Asia Stock Markets – Mashasi University 21 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn toå chöùc taøi chính laø caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc trong nöôùc, trong khi caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc nöôùc ngoaøi thì ñöôïc goäp chung vôùi caùc coå ñoâng ñöôïc chæ ñònh. Taïi Thailand, caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc taøi chính laø nhöõng toå chöùc taøi chính quan troïng, trong khi caùc coâng ty baûo hieåm vaø caùc quyõ ñaàu tö vaãn ôû möùc ñoä töông ñoái khoâng quan troïng. ÔÛ TTCK chaâu AÙ, vieäc mua baùn ngaén haïn cuûa caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân vaãn laø vieäc laøm thöôøng xuyeân nhaát. Tuy nhieân, khi TTCK chaâu AÙ ñöôïc môû roäng, vieäc nuoâi döôõng vaø duy trì caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc ñang trôû thaønh moät vaán ñeà thieát yeáu. Hình thaùi Quyõ ñaàu tö vôùi muïc ñích laø phaân taùn ruûi ro cho nhöõng nhaø ñaàu tö caù nhaân ñöôïc chuù yù phaùt trieån. Quyõ ñaàu tö ôû Malysia bao goàm caùc quyõ cuûa Chính phuû, coäng ñoàng vaø tö nhaân. Bí quyeát cho söï thaønh coâng aán töôïng cuûa caùc quyõ Chính phuû laø hoï coù khaû naêng mua nhöõng coå phaàn môùi vôùi giaù thaáp hôn giaù thò tröôøng. Hôn nöõa, caùc quyõ naøy coøn nhaän ñöôïc söï öu tieân haøng ñaàu trong vieäc mua coå phaàn cuûa caùc DNNN maø khoâng baùn coå phieáu ra beân ngoaøi. Quyõ ñaàu tö tö nhaân cuõng ñang phaùt trieån raát nhanh nhöng tyû leä cuûa hoï vaãn coøn raát nhoû, thaønh tích cuûa caùc quyõ naøy vaãn coøn töông ñoái thaáp. Quyõ ñaàu tö cuûa Singapore thuoäc veà caùc quyõ tö nhaân. Vieäc môû roäng quyõ ñaàu tö thuoäc CPF (Central Providence Fund) – Quyõ döï tröõ trung öông – laø ñeå ñaøo taïo caùc nhaø quaûn lyù quyõ Singapore, nhaèm laøm taêng hieäu quaû coâng vieäc cuûa hoï. Hôn nöõa, vieäc môû roäng taøi saûn cuûa caùc Quyõ ñaàu tö seõ thu huùt ñöôïc caùc coâng ty quaûn lyù quyõ nöôùc ngoaøi tôùi Singapore. Cho ñeán naêm 1992, Quyõ ñaàu tö taïi Thailand bao goàm Quyõ ñaàu tö cuûa Chính phuû. Naêm 1992, Quyõ ñaàu tö tö nhaân ñaàu tieân ñaõ ñöôïc caáp pheùp hoaït ñoäng. Lónh vöïc naøy ñang ngaøy moät phaùt trieån raát nhanh nhöng vaãn coøn chieám tyû troïng khieâm toán. 22 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieäc gia taêng ñaàu tö vaøo chaâu AÙ cuûa nhieàu nhaø ñaàu tö toå chöùc nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø töø Myõ vaø chaâu Aâu, ñaõ goùp phaàn hình thaønh nhöõng nguyeân taéc thò tröôøng ôû chaâu AÙ. Ví duï, caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc nöôùc ngoaøi raát quan taâm ñeán chaát löôïng thoâng tin, tính thanh khoaûn… ñaõ daãn tôùi vieäc phaûi caûi caùch heä thoáng giao dòch chöùng khoaùn. Böôùc caûi caùch TTCK ñaàu tieân laø chuaån bò nhöõng heä thoáng cô baûn cho thò tröôøng nhö söï töï ñoäng hoùa trong giao dòch, vaø söï phaùt trieån cuûa heä thoáng thanh toaùn, heä thoáng thanh toaùn ñieän töû cuõng ñöôïc tieán haønh. Moät ñaëc ñieåm quan troïng cuûa TTCK ôû moãi quoác gia chaâu AÙ laø toác ñoä phaùt trieån cuûa thò tröôøng. Coù moät nguyeân nhaân cho böôùc phaùt trieån maïnh meõ naøy laø nhôø vaøo caùc nhaø laøm luaät, nhöõng ngöôøi thieát keá caùc döï aùn maø seõ ñöôïc thöïc hieän töø treân xuoáng döôùi. Moät ñaëc ñieåm nöõa laø vieäc ñieän toaùn hoùa ñaõ tieát kieäm ñöôïc chi phí baèng vieäc söû duïng caùc coâng ngheä beân ngoaøi hieän coù, cuõng nhö coù theå deã daøng mua toaøn boä heä thoáng naøy töø nöôùc ngoaøi, cuøng vôùi vieäc nhieàu nhaân söï ñöôïc ñöa ñi huaán luyeän ôû nöôùc ngoaøi. Theâm vaøo ñoù, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn ñaõ taïo ra moät söï aûnh höôûng maïnh meõ. Vieäc gia taêng ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ mang laïi moät doøng chaûy voán nöôùc ngoaøi ñaày khích leä. Tuy nhieân vieäc gia taêng ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi coù theå khieán caùc coâng ty baûn ñòa rôi vaøo tay cuûa caùc taäp ñoaøn nöôùc ngoaøi. Vì vaäy, ngay caû ôû Singapore, nôi maø söï giôùi haïn laø raát nhoû, cuõng coù söï giôùi haïn veà soá löôïng coå phaàn maø ngöôøi nöôùc ngoaøi ñöôïc sôû höõu trong moät soá coâng ty baûn ñòa. ÔÛ Malaysia, tyû leä sôû höõu coå phaàn ñoái vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø 30%; ôû Thailand laø 49% hoaëc thaáp hôn, vaø caû 2 quoác gia naøy thaäm chí coøn coù tyû leä rieâng cho 1 soá coâng ty chuyeân bieät6. 1.2.4.3 Kinh nghieäm phaùt trieån caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ôû TTCK Trung Quoác Trong soá raát ít nöôùc hieän nay coøn giöõ khuynh höôùng XHCN vaø ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá do Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo, Trung Quoác laø moät trong nhöõng 23 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc xaây döïng vaø phaùt trieån TTCK khaù thaønh coâng. Kinh nghieäm thöïc tieãn cuûa Trung Quoác raát coù ích cho nöôùc ta. Ôû Trung Quoác, hoaït ñoäng giao dòch chöùng khoaùn ñöôïc phoå bieán töø nhöõng naêm 1930. Thöôïng Haûi luùc baáy giôø laø moät thaønh phoá phoàn vinh vaø SGDCK cuûa noù hoaït ñoäng raát tích cöïc. Tuy nhieân, vaøo naêm 1949, SGDCK Thöôïng Haûi bò ñoùng cöûa vaø moïi giao dòch veà mua baùn chöùng khoaùn ñeàu bò caám. Trung Quoác khoâi phuïc TTCK baèng vieäc phaùt haønh traùi phieáu kho baïc nhaø nöôùc vaøo naêm 1981-1982. Söï ra ñôøi cuûa TTCK Thöôïng Haûi ngaøy 26/11/1990 vaø hai naêm sau ra ñôøi TTCK Thaâm Quyeán ñaõ ñaùnh daáu vieäc TTCK Trung Quoác taùi xuaát hieän. Ñaây laø hai TTCK coù toå chöùc lôùn nhaát cuûa Trung Quoác ñöôïc toå chöùc theo moâ hình ñònh cheá vôùi 100% sôû höõu Nhaø nöôùc. Töø khi caùc SGDCK cuûa Trung Quoác ra ñôøi, TTCK Trung Quoác ñaõ phaùt trieån vôùi nhòp ñoä raát nhanh. Chuûng loaïi haøng hoùa treân TTCK khaù phong phuù. Chieám khoái löôïng lôùn nhaát laø traùi phieáu. Coøn thò tröôøng coå phieáu cuûa Trung Quoác coù ñeán 5 loaïi coå phieáu do caùc doanh nghieäp phaùt haønh. Coå phieáu A phaùt haønh baèng NDT daønh cho ngöôøi Trung Quoác, coå phieáu B phaùt haønh baèng USD ôû Thöôïng Haûi vaø HKD ôû Thaâm Quyeán chæ daønh cho ngöôøi nöôùc ngoaøi. Coå phieáu H nieâm yeát ôû SGDCK Hoàng Koâng, coå phieáu N nieâm yeát ôû SGDCK New York, coå phieáu L ôû SGDCK Luaân Ñoân. Taát caû caùc coå phieáu ñeàu coù quyeàn lôïi vaø nghóa vuï nhö nhau nhöng coå töùc vaø ñôn vò giao dòch cuûa caùc coå phieáu B, N, H, L ñeàu tính baèng ngoaïi teä. Tuy nhieân chính saùch cuûa Trung Quoác vaãn öu tieân cho sôû höõu Nhaø nöôùc neân caùc coå phieáu do Nhaø nöôùc sôû höõu khoâng ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng. Ñeå chuyeån töø taâm lyù kinh doanh chöùng khoaùn theo kieåu ñaùnh baïc sang ñaàu tö theo ñuùng nghóa cuûa noù, Chính phuû Trung Quoác ñaõ quyeát ñònh môû cöûa thò tröôøng cho caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc. 24 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Trong noã löïc ñaàu tö, Chính phuû Trung Quoác ñaõ ñöa ra nhieàu hình thöùc ñaàu tö khaùc nhau nhö cho pheùp thaønh laäp caùc doanh nghieäp 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaëc thaønh laäp lieân doanh vôùi caùc doanh nghieäp Trung Quoác. Ngoaøi ra, Trung Quoác coøn cho pheùp ñaàu tö giaùn tieáp, khuyeán khích caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia vaøo quaù trình caûi caùch doanh nghieäp Nhaø nöôùc, cho pheùp nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi kinh doanh chöùng khoaùn, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc nieâm yeát treân TTCK. Töø naêm 1995, Trung Quoác cho pheùp thaønh laäp caùc coâng ty quaûn lyù taøi chính vaø töø naêm 2002, Trung Quoác thöïc hieän thí ñieåm caùc hình thöùc ñaàu tö môùi nhö Quyõ ñaàu tö maïo hieåm, Quyõ hoã trôï doanh nghieäp… ÔÛ Trung Quoác, caùc hoä gia ñình ôû thaønh thò daønh khoaûng 10% thu nhaäp ñeå ñaàu tö chöùng khoaùn. Ngoaøi ra, Trung Quoác coøn coù Quyõ an sinh xaõ hoäi quoác gia vôùi soá voán leân ñeán 15 tyû ñoâ la Myõ daønh ñeå ñaàu tö vaø quyõ naøy ñaõ uyû thaùc khoaûng 1,7 tyû ñoâ la Myõ cho 6 coâng ty quaûn lyù quyõ trong nöôùc quaûn lyù. Ñieàu naøy taïo thuaän lôïi raát lôùn cho hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc, ñaëc bieät laø caùc cuûa coâng ty quaûn lyù quyõ. Beân caïnh ñoù, caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc raát ñöôïc söï hoã trôï cuûa luaät phaùp. Bôûi vì döôùi con maét cuûa caùc nhaø laøm luaät, caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc coù vai troø raát quan troïng t._.eän nay, coù moät soá löôïng chöùng khoaùn raát lôùn (vôùi giaù trò öôùc tính haøng ngaøn tyû ñoàng) khoâng ñöôïc giao dòch treân TTGDCK. Do nhu caàu giao dòch chöùng khoaùn trong coâng chuùng khaù lôùn neân ñaõ xuaát hieän “thò tröôøng töï phaùt” giao dòch caùc chöùng khoaùn chöa ñuû tieâu chuaån nieâm yeát. Thò tröôøng naøy seõ gaây neân nhöõng haäu quaû nghieâm troïng cho thò tröôøng taäp trung neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù vaø kieåm soaùt chaët cheõ. Ñaây laø vaán ñeà maø caùc coâng ty coå phaàn, coâng nhaân vieân cuûa caùc DNNN ñöôïc CPH vaø caùc nhaø ñaàu tö raát quan taâm. Vì vaäy, vieäc nghieân cöùu, xaây döïng vaø ban haønh caùc vaên baûn phaùp lyù ñieàu chænh hoaït ñoäng giao dòch cuûa caùc loaïi chöùng khoaùn naøy laø vieäc laøm caáp baùch trong thôøi gian tôùi cuûa UBCKNN vaø caùc Boä, Ngaønh coù lieân quan. 65 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Toùm laïi, moät heä thoáng luaät phaùp hoaøn chænh seõ goùp phaàn ñaûm baûo söï thaønh coâng cho TTCK. Tuy nhieân, ñeå heä thoáng luaät phaùp naøy phaùt huy taùc duïng toái ña thì caàn phaûi coù söï quaûn lyù vaø giaùm saùt chaët cheõ cuûa UBCKNN, TTGDCK vaø caùc cô quan khaùc coù lieân quan. Coâng taùc giaùm saùt laø tieàn ñeà caàn thieát ñeå haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát nhöõng ruûi ro vaø ngaên chaën kòp thôøi caùc haønh vi gian laän, löøa ñaûo, thao tuùng thò tröôøng, goùp phaàn duy trì caùc nguyeân taéc cô baûn trong hoaït ñoäng kinh doanh chöùng khoaùn: coâng khai, coâng baèng vaø hieäu quaû. 3.2.1.2 Hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn kieåm toaùn Heä thoáng keá toaùn Vieät Nam (VAS) neân ñöôïc ñieàu chænh theo höôùng tieáp caän daàn vôùi heä thoáng keá toaùn quoác teá (IAS), ñaëc bieät laø trong caùc lónh vöïc nhö baùo caùo hôïp nhaát, coâng boá caùc giao dòch vôùi caùc beân coù lieân quan, coâng boá caùc khoaûn coâng nôï… Bôûi leõ, moät heä thoáng keá toaùn kieåm toaùn roõ raøng, chaët cheõ, thoáng nhaát seõ khieán cho baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty trôû neân ñaùng tin caäy hôn. Ñieàu naøy seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc toå chöùc ñaàu tö coù ñöôïc caùi nhìn chính xaùc vaø toaøn dieän hôn veà hoaït ñoäng cuûa coâng ty thoâng qua phaân tích baùo caùo taøi chính. 3.2.1.3 Coù chính saùch öu ñaõi thueá Maëc duø caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân ñöôïc taïm thôøi mieãn thueá treân phaàn lôïi nhuaän ñaït ñöôïc töø vieäc mua baùn coå phieáu cuûa caùc coâng ty nieâm yeát, caùc nhaø ñaàu tö laø toå chöùc laïi khoâng ñöôïc mieãn thueá nhö vaäy vaø vì vaäy hoï chòu baát lôïi so vôùi nhaø ñaàu tö caù theå. Theo quy ñònh hieän nay, caùc quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn ôû Vieät Nam khoâng thuoäc ñoái töôïng noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp. Nhöng khi chia lôïi töùc cho caùc toå chöùc ñaàu tö thì phaàn lôïi töùc ñöôïc chia (chæ tính phaàn lôïi töùc töø cheânh leäch mua baùn chöùng khoaùn) cuûa toå chöùc ñaàu tö (khoâng phaân bieät toå chöùc ñaàu tö trong nöôùc hay nöôùc ngoaøi) phaûi noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp vôùi thueá suaát 20%. Ñoàng thôøi, thueá aùp duïng cho caùc nhaø ñaàu tö laø toå chöùc nöôùc ngoaøi treân 66 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaàn lôïi nhuaän töø vieäc baùn coå phieáu coøn chöa roõ raøng (ñöôïc quy ñònh theo Thoâng tö 169/1998/TT-BTC). Ñieàu naøy laøm chuøn böôùc caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc tham gia vaøo TTCK. Vì vaäy, caàn thoâng qua thueá suaát chuaån ñoái vôùi lôïi nhuaän töø vieäc baùn coå phieáu vaø aùp duïng ñoàng ñeàu cho caùc taát caû caùc nhaø ñaàu tö. Ngoaøi ra möùc thueá suaát khoâng neân quaù cao. Ôû Nhaät Baûn, Phaùp, vaø moät soá nöôùc khaùc, caùc quyõ ñaàu tö ñöôïc mieãn thueá thu nhaäp vaø thueá giaù trò gia taêng, ñoàng thôøi mieãn thueá thu nhaäp cuûa nhöõng ngöôøi ñaàu tö thoâng qua quyõ. Do vaäy, ôû Vieät Nam, ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc, ñeå khuyeán khích hoï tham gia, Chính phuû caàn xem xeùt giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp thu ñöôïc do cheânh leäch mua baùn coå phieáu, taêng thôøi gian öu ñaõi thueá. Cuï theå laø caàn mieãn thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong 5 naêm ñaàu keå töø khi coù thu nhaäp chòu thueá vaø giaûm 50% trong 5 naêm tieáp theo, nhaèm taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp coù ñieàu kieän tích luyõ ñeå taêng naêng löïc taøi chính, phuïc vuï cho ñaàu tö phaùt trieån doanh nghieäp. 3.2.2 Môû roäng quy moâ TTCK Vieät Nam Moät trong nhöõng trôû ngaïi lôùn nhaát cho hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ôû Vieät Nam hieän nay laø quy moâ hoaït ñoäng cuûa TTCK Vieät Nam coøn quaù nhoû beù. Do vaäy, ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc, caàn nhanh choùng taêng quy moâ hoaït ñoäng cuûa TTCK Vieät Nam treân caùc phöông dieän sau: 3.2.2.1 Taêng cöôøng haøng hoùa chaát löôïng cao nieâm yeát treân thò tröôøng Moät trong nhöõng vaán ñeà gaây baên khoaên cho caùc nhaø ñaàu tö laø TTCK Vieät Nam coøn quaù nhoû vaø thieáu nhöõng haøng hoùa chaát löôïng cao. Ñoái vôùi coå phieáu, toaøn thò tröôøng môùi coù chöa ñöôïc 30 doanh nghieäp tham gia, trong ñoù chæ coù vaøi ba doanh nghieäp lôùn, giaù trò giao dòch haøng phieân chæ 3-4 tyû ñoàng. Neáu TTCK khoâng sôùm thu huùt ñöôïc caùc doanh nghieäp lôùn, laøm aên hieäu 67 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn quaû vaøo cuoäc thì khoâng theå thu huùt theâm ñöôïc caùc ñònh cheá taøi chính lôùn. Vì theá, söï taêng maïnh veà quy moâ baèng caùch ñöa caùc doanh nghieäp lôùn hoïat ñoäng coù hieäu quaû nhö Vinamilk, Vietcombank… vaøo nieâm yeát thì quy moâ voán trung bình cuûa caùc coâng ty nieâm yeát seõ coù söï taêng ñoät bieán, giuùp toång giaù trò TTCK Vieät Nam naêm 2010 coù theå ñaït khoaûng 12%GDP. Nhö vaäy, vieäc ñöa caùc doanh nghieäp nieâm yeát treân TTCK khoâng caàn phaûi taêng quaù maïnh, chæ caàn khoaûng 200 doanh nghieäp. Song song vôùi vieäc thöïc hieän nieâm yeát caùc coâng ty coå phaàn lôùn, hoaït ñoäng coù hieäu quaû cao, chuùng ta coù theå cho pheùp nhöõng coâng ty coå phaàn toát nhaát cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån trong khu vöïc thöïc hieän vieäc nieâm yeát treân TTCK Vieät Nam. Ñieàu naøy töôûng chöøng coù veû khoâng toát cho TTCK Vieät Nam khi moät löôïng voán cuûa thò tröôøng bò san seû cho nhöõng coâng ty cuûa caùc quoác gia khaùc. Tuy nhieân, chính vieäc nieâm yeát caùc coâng ty nöôùc ngoaøi coù uy tín treân TTCK Vieät Nam moät caùch coù giôùi haïn seõ thu huùt söï chuù yù cuûa caû caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Trong thöïc teá, TTCK Vieät Nam chöa thu huùt ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö do ña soá caùc nhaø ñaàu tö chöa thöïc söï quan taâm, cuoán huùt vaøo caùc coâng ty nieâm yeát. Hôn nöõa, treân thöïc teá, caùc coâng ty nieâm yeát treân TTCK hieän nay cuõng chöa phaûi laø nhöõng coâng ty haøng ñaàu trong neàn kinh teá. Söû duïng nhöõng nhaân toá môùi nhö theá naøy ñeå kích thích söï höùng thuù vaø tin töôûng cuûa nhaø ñaàu tö. Ñoái vôùi traùi phieáu, chieán löôïc phaùt trieån TTCK ñeán naêm 2010 ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ñaõ khaúng ñònh quyeát taâm môû roäng qui moâ TTCK taäp trung, theo ñoù, thò tröôøng traùi phieáu seõ ñöôïc öu tieân taäp trung phaùt trieån, tröôùc heát laø traùi phieáu Chính phuû ñeå huy ñoäng voán cho ngaân saùch Nhaø nöôùc vaø cho ñaàu tö. Thöïc tieãn vaø keá hoaïch ñeàu cho thaáy, nguoàn cung traùi phieáu doài daøo seõ lieân tuïc ñöôïc ñöa ra TTCK, nhöng maët haøng naøy laïi chöa thöïc söï haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö. Caùc toå chöùc taøi chính khoâng thaät maën maø vôùi traùi phieáu, do cô cheá 68 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn xaùc ñònh laõi suaát ñaáu thaàu khoâng mang tính thò tröôøng, aùp duïng laõi suaát chæ ñaïo, khieán cho laõi suaát truùng thaàu coù phaàn khieân cöôõng. Trong khi ñoù, caùc loaïi traùi phieáu môùi lieân tuïc ñöôïc phaùt haønh laïi coù laõi suaát cao hôn, haáp daãn hôn loaïi cuõ, laøm giaûm khaû naêng giao dòch caùc loaïi ñaõ phaùt haønh. Beân caïnh ñoù, tính thanh khoaûn cuûa traùi phieáu thaáp ñaõ laøm giaûm tính haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö vaø caøng ít nhaø ñaàu tö tham gia giao dòch traùi phieáu thì laïi caøng laøm giaûm tính thanh khoaûn cuûa thò tröôøng naøy. Vì vaäy, ñeå xaây döïng moät thò tröôøng traùi phieáu laønh maïnh vaø phaùt trieån, böôùc caûi tieán ñaàu tieân laø cô cheá xaùc ñònh laõi suaát truùng thaàu. Thay vì qui ñònh möùc laõi suaát chæ ñaïo nhö hieän nay, Boä Taøi chính neân ñöa ra khung laõi suaát cho töøng thôøi kyø döïa vaøo möùc bieán ñoäng laõi suaát treân thò tröôøng tieàn teä. Ngoaøi ra, caàn phaùt haønh theâm caùc loaïi traùi phieáu Chính phuû coù kyø haïn khaùc nhau taïo ñöôøng cong laõi suaát ñeå taêng theâm söï löïa choïn cho nhaø ñaàu tö, taêng khoái löôïng phaùt haønh nhaèm taêng tính thanh khoaûn. Tieáp ñeán, kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc cho thaáy, cô cheá giao dòch söû duïng caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng laø raát thích hôïp vôùi vieäc taïo laäp tính thanh khoaûn cho traùi phieáu. Caùc nhaø taïo laäp seõ tham gia mua traùi phieáu treân thò tröôøng sô caáp vaø ñoùng vai troø cung caáp thanh khoaûn cho caùc loaïi traùi phieáu maø mình taïo laäp treân thò tröôøng. Ngoaøi traùi phieáu Chính phuû vaãn ñöôïc coi laø haøng hoùa chính treân thò tröôøng, muïc tieâu ñaët ra laø caàn taäp trung phaùt trieån caùc loaïi coâng cuï nôï khaùc nhö traùi phieáu coâng ty, traùi phieáu cuûa NHTM, traùi phieáu ñòa phöông, traùi phieáu coâng trình… thoâng qua caùc giaûi phaùp nhö: xaây döïng moät khung phaùp lyù ñaày ñuû, ñoàng boä ñeå quaûn lyù vieäc phaùt haønh vaø giao dòch traùi phieáu doanh nghieäp, aùp duïng caùc bieän phaùp mang tính haønh chính baét buoäc nhö ñieàu chænh chính saùch caáp phaùt voán ngaân saùch Nhaø nöôùc, haïn cheá vaø tieán tôùi xoùa boû caùc chöông trình cho vay öu ñaõi veà thueá ñoái vôùi doanh nghieäp tham gia vaøo thò tröôøng traùi phieáu,… 69 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Cuoái cuøng, caàn nghieân cöùu ñeå coù theå ñôn giaûn hoùa thuû tuïc veà nieâm yeát, taêng voán, phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu ñeå taêng cung cho thò tröôøng, laøm phong phuù haøng hoùa ñeå caùc nhaø ñaàu tö coù nhieàu cô hoäi löïa choïn. 3.2.2.2 Coù chính saùch öu ñaõi thueá hôn nöõa ñoái vôùi caùc coâng ty nieâm yeát Trong hôn 4 naêm qua, maëc duø Nhaø nöôùc coù chính saùch giaûm 50% thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong 2 naêm keå töø khi doanh nghieäp tham gia nieâm yeát. Tuy nhieân möùc öu ñaõi naøy chöa thöïc söï haáp daãn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong khi nhöõng thaùch thöùc maø hoï phaûi ñöông ñaàu khi tham gia nieâm yeát laø raát lôùn. Vì vaäy, moät chính saùch öu ñaõi vaø hoã trôï caùc doanh nghieäp naøy khi tham gia thò tröôøng laø heát söùc caàn thieát nhö: - mieãn giaûm thueá cho caùc coâng ty nieâm yeát ñeå taïo cho coâng ty coù theâm lôïi nhuaän traû coå töùc, haáp daãn ngöôøi ñaàu tö. - cho pheùp caùc coâng ty nieâm yeát ñöôïc thöïc hieän traû chaäm thueá, thöïc hieän khaáu hao nhanh ñeå coù voán ñaàu tö môû roäng saûn xuaát. - mieãn phí nieâm yeát vaø haï thaáp khung giaù phí kieåm toaùn. Theo VAFI, chính saùch öu ñaõi thueá thu nhaäp doanh nghieäp coù ñieàu kieän khoâng neân aùp duïng möùc ñoä öu ñaõi nhö nhau cho taát caû caùc coâng ty tham gia nieâm yeát. Chính saùch naøy neân coù söï phaân bieät möùc ñoä öu ñaõi khaùc nhau vaø höôûng möùc ñoä öu ñaõi haáp daãn laø phaûi coù ñieàu kieän. Cuï theå, trong naêm ñaàu tieân doanh nghieäp naøo coù vaên baûn göûi Boä Taøi Chính vaø UBCKNN ñaêng kyù nieâm yeát vaø hoaøn thaønh vieäc nieâm yeát trong thôøi haïn 18 thaùng keå töø ngaøy ñaêng kyù thì seõ ñöôïc giaûm 50% cuûa thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong thôøi haïn 5 naêm lieân tieáp. Doanh nghieäp thoâng baùo ñaêng kyù nieâm yeát vaøo naêm thöù 2 vaø hoaøn thaønh vieäc nieâm yeát trong thôøi haïn 18 thaùng keå töø ngaøy ñaêng kyù thì seõ ñöôïc giaûm 50% cuûa thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong thôøi haïn 4 naêm lieân tieáp. Doanh nghieäp thoâng baùo ñaêng kyù nieâm yeát vaøo naêm thöù 3 vaø hoaøn thaønh vieäc nieâm yeát trong thôøi haïn 18 thaùng keå töø ngaøy ñaêng kyù thì seõ ñöôïc giaûm 50% cuûa thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong thôøi haïn 3 naêm lieân tieáp. 70 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Caùc ñoái töôïng tham gia nieâm yeát khaùc ñaêng kyù sau thôøi haïn 3 naêm ñaàu thì chæ ñöôïc giaûm 50% thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong thôøi haïn 2 naêm lieân tieáp. Vieäc höôûng caùc öu ñaõi naøy laø höôûng theâm vaø treân nguyeân taéc doanh nghieäp vaãn ñöôïc höôûng nhöõng öu ñaõi theo quy ñònh cuûa cheá ñoä hieän haønh. 3.2.2.3 Môû roäng vaø naâng caáp hoaït ñoäng cuûa TTGDCK Hieän nay, heä thoáng kyõ thuaät giao dòch taïi TTGDCK Tp.HCM coøn quaù thuû coâng vaø chaäm chaïp. Ñaây cuõng laø moät nguyeân nhaân laøm cho tính thanh khoaûn cuûa coå phieáu ñaõ keùm laïi caøng keùm hôn. Thôøi gian vöøa qua, nhieàu coâng ty chöùng khoaùn ñaõ cung caáp moät soá tieän ích cho nhaø ñaàu tö nhö cho pheùp ñaët leänh qua ñieän thoaïi hay internet. Tuy nhieân, coâng ngheä naøy khoâng ñöôïc truyeàn taûi moät caùch lieân tuïc, vì noù bò ngaét quaõng ôû giai ñoaïn chuyeån leänh töø coâng ty chöùng khoaùn vaøo TTGDCK. Do ñoù, TTGDCK caàn ñaàu tö cho thieát bò coâng ngheä hieän ñaïi ñeå caûi tieán heä thoáng kyõ thuaät giao dòch taïi trung taâm. Moät heä thoáng giao dòch hoaøn haûo seõ töï ñoäng saøng loïc nhöõng leänh ñöôïc chaáp nhaän (döïa treân nhöõng tieâu chí ñöôïc caøi ñaët saün treân ñieän thoaïi hay interner) ñeå chuyeån thaúng vaøo TTGDCK. Vôùi moâ hình treân, toác ñoä truyeàn leänh seõ raát nhanh choùng, khoâng bò haïn cheá bôûi soá löôïng leänh, qua ñoù, qui moâ giao dòch seõ môû roäng hôn. Beân caïnh ñoù, caàn sôùm ñaàu tö naâng cao naêng löïc cho TTGDCK ñeå giaûm thôøi gian thanh toaùn töø T+3 xuoáng coøn T+2 hay T+1, taïo voøng quay tieàn, haøng nhanh hôn. Xoùa boû vieäc khôùp leänh 2 laàn/phieân, sôùm ñöa hình thöùc khôùp leänh lieân tuïc vaøo vaän haønh. Coù nhö vaäy môùi haïn cheá ñöôïc caùc hieän töôïng che giaù, laøm giaù, luõng ñoaïn thò tröôøng, doàn ñaët leänh vaøo cuoái phieân. 3.2.3 Taêng cöôøng tính minh baïch trong vieäc coâng boá thoâng tin cuûa caùc coâng ty Ñoái vôùi caùc DNNN baùn ñaáu giaù coå phaàn laàn ñaàu ra beân ngoaøi, haàu heát caùc nhaø ñaàu tö laáy thoâng tin töø baûn caùo baïch cuûa coâng ty. Tuy nhieân, thoâng tin töø nguoàn naøy luùc coù, luùc khoâng, phuï thuoäc vaøo chính saùch cuûa ban laõnh ñaoï doanh 71 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn nghieäp. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaõ CPH xong, thoâng tin maø caùc nhaø ñaàu tö muoán coù ñeå ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng kinh doanh nôi mình boû voán vaøo hoaëc döï ñònh mua coå phaàn coøn ít hôn nöõa. Coù theå thaáy ñöôïc laø, ôû nöôùc ta, vieäc coâng boá thoâng tin moät caùch coâng khai, chính xaùc, kòp thôøi vaø hieäu quaû cuûa caùc doanh nghieäp ñeå tham gia vaøo TTCK vaãn coøn laø ñieàu môùi meû. Hieän nay, nhieàu coâng ty ôû Vieät Nam ñôn giaûn laø khoâng theå hoaëc khoâng muoán thöïc hieän vieäc coâng boá thoâng tin, bôûi vì hoï lo ngaïi: • Laøm loä tình hình kinh doanh thöïc teá cho caùc cô quan Chính phuû, ví duï nhö cô quan thueá. • Laøm taêng chi phí veà thôøi gian vaø tieàn baïc ñeå chuaån bò caùc baùo caùo ñònh kyø (trong ñoù coù caû baùo caùo kieåm toaùn thöôøng nieân). • Moät soá coâng ty coøn cho raèng caùc baùo caùo ñöa ra caùc thoâng tin quaù chi tieát veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty cho caùc ñoái thuû caïnh tranh (chöa nieâm yeát), do ñoù ñaët coâng ty vaøo theá caïnh tranh baát lôïi. Taát caû nhöõng vaán ñeà treân khieán nhieàu coâng ty caûm thaáy baát lôïi khi thöïc hieän phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng vaø nieâm yeát treân TTGDCK. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø caàn giaûm bôùt hoaëc loaïi boû caùc quy ñònh veà coâng boá thoâng tin, maø thay vaøo ñoù caùc coâng ty caàn phaûi nhaän thöùc ñöôïc lôïi ích coù ñöôïc töø vieäc coâng khai hoùa thoâng tin. Beân caïnh ñoù, ñeå buø ñaép ñieåm baát lôïi naøy, hoaëc laø Boä Taøi chính phaûi buoäc taát caû caùc doanh nghieäp khaùc cuõng phaûi thöïc hieän nghóa vuï coâng boá thoâng tin, hoaëc laø phaûi coù söï öu ñaõi hôn veà chính saùch thueá cho doanh nghieäp nieâm yeát. Hieän taïi, caùc coâng ty môùi chæ nhaän thaáy lôïi ích töø vieäc mieãn 50% thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong 2 naêm keå töø ngaøy nieâm yeát, vaø moät soá lôïi ích coù theå coù töø vieäc quaûng baù teân tuoåi coâng ty khi trôû thaønh moät trong soá ít caùc coâng ty ñaõ tham gia vaøo TTCK. Vì vaäy, ñieàu quan troïng hôn laø laøm cho caùc coâng ty thaáy 72 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc nhöõng lôïi ích laâu daøi khi tham gia nieâm yeát treân TTCK. Vieäc ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån nieâm yeát, töùc laø ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu toái thieåu veà minh baïch vaø quaûn trò coâng ty do TTCK vaø caùc cô quan quaûn lyù thò tröôøng ñaët ra, seõ giuùp cho caùc coâng ty nieâm yeát deã daøng hôn trong vieäc tieáp caän tín duïng ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính vôùi chi phí thaáp hôn. Vì beân cho vay seõ coi coâng ty coù möùc ñoä minh baïch thoâng tin cao hôn coù ñoä ruûi ro thaáp hôn, vaø nhôø ñoù laõi suaát cho caùc khoaûn vay seõ thaáp hôn. Nhaø cung caáp vaø khaùch haøng cuõng seõ caûm thaáy yeân taâm hôn khi laøm vieäc vôùi moät coâng ty nieâm yeát vì nhöõng lyù do treân, vaø do ñoù coù theå ñöa ra caùc ñieàu khoaûn hôïp ñoàng vaø caùc ñieàu kieän kinh doanh haáp daãn hôn. Caùc nhaø ñaàu tö cuõng saün loøng mua coå phieáu cuûa coâng ty nieâm yeát vôùi giaù cao hôn so vôùi coå phieáu cuûa coâng ty caïnh tranh khoâng nieâm yeát. Ngoaøi ra, ñeå coù theå ñaùp öùng caùc ñieàu kieän nieâm yeát treân TTCK, caùc coâng ty phaûi thöïc hieän nhöõng thay ñoåi veà quaûn trò noäi boä, taøi chính… neân coâng ty cuõng coù theå hoaït ñoäng coù hieäu quaû vaø hieäu suaát cao hôn. Coøn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp chuaån bò CPH, caùc cô quan chuû quaûn ít khi coâng boá treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng veà böùc tranh toång theå cuûa tình hình CPH doanh nghieäp, tieán ñoä CPH caùc ñôn vò cuûa mình, ñaëc bieät laø giai ñoaïn chuaån bò baùn ñaáu giaù coå phaàn. Chính vì vaäy, nhieàu cuoäc baùn ñaáu giaù coå phaàn ñöôïc thöïc hieän chöa ñaûm baûo ñöôïc nguyeân taéc coâng khai, coâng baèng, minh baïch vaø coù söï caïnh tranh veà giaù theo nhö Nghò ñònh 64/2002/NÑ-CP cuûa Chính phuû vaø Thoâng tö 80/2002/TT-BTC cuûa Boä taøi chính ñaõ qui ñònh. Ñieàu naøy daãn ñeán heä quaû laø CPH mang tính kheùp kín, coå ñoâng haàu nhö chæ laø trong noäi boä vaø nhöõng ngöôøi thaân quen, khoù thu huùt ñöôïc nhaø ñaàu tö chieán löôïc, nhaø ñaàu tö toå chöùc tham gia ñaàu tö vaøo doanh nghieäp. Tyû leä nhaø ñaàu tö chieán löôïc tham gia vaøo caùc doanh nghieäp CPH chæ chieám khoaûn 5% treân toång soá doanh nghieäp CPH. Theâm vaøo ñoù, caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc khoù tieáp caän vôùi doanh nghieäp CPH vaø khoù coù theå 73 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn hoïp baøn ra quyeát ñònh ñaàu tö khi maø thoâng tin ñöôïc coâng boá coøn quaù sô saøi vaø ñöôïc cung caáp khoâng kòp thôøi. Vieäc coâng boá thoâng tin ñaày ñuû vaø kòp thôøi laø giaûi phaùp xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo cô cheá thò tröôøng, traùnh thaát thoaùt taøi saûn Nhaø nöôùc. Neáu doanh nghieäp CPH cöù tieáp dieãn tình traïng naøy seõ khoù thu huùt ñöôïc ñoâng ñaûo caùc nhaø ñaàu tö môùi tham gia thò tröôøng, laøm haïn cheá söï phaùt trieån thò tröôøng voán vaø caøng laøm cho coå phieáu coù tính thanh khoaûn keùm. Beân caïnh ñoù, coù theå coøn gaây ruûi ro nhieàu ñoái vôùi doanh nghieäp thöïc hieän CPH theo hình thöùc kheùp kín vì quaûn trò doanh nghieäp chaäm thay ñoåi seõ khoâng taïo ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng ñoái vôùi doanh nghieäp sau CPH. Vì theá, neáu caùc coâng ty hieåu vaø thaáy ñöôïc lôïi ích thieát thöïc khi tham gia nieâm yeát thì hoï seõ saün saøng cung caáp thoâng tin theo qui ñònh. Ñeán luùc ñoù, vieäc hoaøn thieän heä thoáng coâng boá thoâng tin laø vaán ñeà quan troïng. Vieäc tieáp caän ñöôïc caùc thoâng tin nhanh choùng vaø chính xaùc seõ baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Tröôùc heát, UBCKNN caàn ñaåy maïnh vaø naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn ñoái vôùi caùc CTNY, cuï theå nhö: • Hoaøn thieän caùc vaên baûn phaùp lyù trong coâng taùc kieåm toaùn, xöû lyù caùc kieåm toaùn vieân vi phaïm. • Naâng cao tính ñoäc laäp cuûa caùc doanh nghieäp kieåm toaùn, nhaát laø caùc doanh nghieäp kieåm toaùn Nhaø nöôùc. • Taêng cöôøng heä thoáng kieåm soaùt ruûi ro, naâng cao trình ñoä vaø ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, hoaøn thieän ñoä chính xaùc cuûa caùc thoâng tin thì môùi haïn cheá ñöôïc vi phaïm quy taéc keá toaùn, haønh ñoäng gian laän trong coâng taùc kieåm toaùn… Beân caïnh ñoù, caùc coâng ty nieâm yeát caàn phaûi baùo caùo coâng khai ngay laäp töùc nhöõng söï kieän xaûy ra coù khaû naêng aûnh höôûng ñeán saûn xuaát kinh doanh vaø giaù chöùng khoaùn cuûa coâng ty treân thò tröôøng. Vieäc cung caáp thoâng tin naøy phaûi ñöôïc löïc löôïng thanh tra cuûa UBCKNN chuû ñoäng xaùc minh vaø coâng boá keát quaû treân 74 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn website cuûa UBCKNN vaø TTGDCK vaø phaûi ñöôïc caäp nhaät 24/24. Ngoaøi ra, website naøy phaûi cung caáp caùc thoâng tin chính xaùc veà thò tröôøng, caùc thoâng tin lieân quan ñeán caùc ñoái töôïng tham gia TTCK, thoâng tin töø caùc toå chöùc nieâm yeát… Hieän taïi, UBCKNN ñaõ coù quy ñònh moät chöông veà coâng boá thoâng tin trong Quyeát ñònh soá 79/2000/QÑ-UBCK ngaøy 29/12/2000 cuûa Chuû tòch Uûy ban Chöùng khoaùn. Nhöng quaù trình thöïc hieän cho thaáy vieäc chaáp haønh caùc quy ñònh veà coâng boá thoâng tin coøn moät soá baát caäp nhö vieäc khoâng noäp baùo caùo, baùo caùo chaäm, hoaëc baùo caùo sai… Vì theá, UBCKNN caàn nhanh choùng xaây döïng caùc nguyeân taéc veà cung caáp vaø coâng boá thoâng tin. Nhöõng nguyeân taéc naøy caàn phaûi quy ñònh caùc yeâu caàu noäi dung chính xaùc tôùi möùc ñoä naøo, ôû caáp ñoä thoâng tin naøo, thôøi ñieåm naøo, vaø ñoái vôùi hoaït ñoäng naøo, theo ñuùng thôøi gian quy ñònh. Caùc noäi dung thoâng tin yeâu caàu phaûi thoáng nhaát giöõa caùc ñôn vò cung caáp vaø ñöôïc bieân taäp toát tröôùc khi coâng boá. Maët khaùc, coù quy ñònh ñoái vôùi ngöôøi chòu traùch nhieäm vaø hình thöùc xöû phaït veà sai phaïm hoaëc sô suaát noäi dung thoâng tin. Caùc thoâng tin cung caáp vaø coâng boá caàn ñöôïc kieåm duyeät kyõ löôõng, sau ñoù trình Laõnh ñaïo UBCKNN pheâ duyeät môùi ñöôïc coâng boá vaø cung caáp ra beân ngoaøi. Nhö vaäy, chaát löôïng noäi dung thoâng tin seõ ñöôïc ñaûm baûo vaø thôøi gian coâng boá thoâng tin seõ ñöôïc naâng cao, baûo veä ñöôïc quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa nhaø ñaàu tö. 3.2.4 Nôùi roäng tyû leä sôû höõu ñoái vôùi ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong coâng ty coå phaàn Theo Nghò ñònh 144/2003/NÑ-CP, toång soá löôïng caùc coå phieáu ñang löu haønh cuûa moät coâng ty nieâm yeát do caùc toå chöùc vaø caùc caù nhaân nöôùc ngoaøi coù theå naém giöõ toái ña laø 30%. Tính ñeán heát thaùng 12/2004, coù 6 coâng ty nieâm yeát ñaït möùc toái ña 30% tyû leä coå phieáu ñang phaùt haønh do caùc toå chöùc nöôùc ngoaøi naém giöõ, 6 coâng ty nieâm yeát khaùc coù soá coå phieáu do ngöôøi nöôùc ngoaøi naém treân 20%, 4 coâng 75 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn ty trong khoaûng 10-20%, vaø 11 coâng ty coù soá coå phieáu do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi naém giöõ ôû möùc döôùi 10% (xem chi tieát ôû baûng 2.7). Vì theá, ñeå taïo ñieàu kieän cho caùc quyõ ñaàu tö nuôùc ngoaøi tham gia ñaàu tö maïnh meõ hôn vaøo TTCK Vieät Nam nhaèm goùp phaàn thuùc ñaåy TTCK Vieät Nam phaùt trieån vaø cuõng nhaèm giuùp caùc doanh nghieäp coå phaàn Vieät Nam hoaït ñoäng kinh doanh hieäu quaû hôn, Chính phuû caàn xem xeùt cho pheùp taêng tyû leä sôû höõu coå phaàn toái ña cuûa ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong moät coâng ty coå phaàn cuûa Vieät Nam vaø tieán ñeán baõi boû giôùi haïn sôû höõu ñoái vôùi ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong nhöõng lónh vöïc khoâng quan troïng cho phuø hôïp vôùi tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 3.2.5 Phoå bieán kieán thöùc veà chöùng khoaùn vaø TTCK cho coâng chuùng Ñeå TTCK Vieät Nam noùi chung vaø caùc quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn noùi rieâng coù theå ñöôïc phaùt trieån ôû Vieät Nam thì moät trong nhöõng vieäc phaûi laøm tröôùc tieân laø thu huùt coâng chuùng ñaàu tö quan taâm ñeán loaïi hình ñaàu tö chöùng khoaùn vaø tham gia ñaàu tö vaøo quyõ. Tuy nhieân, ñaây hoaøn toaøn khoâng phaûi laø moät vieäc laøm deã daøng vì ña soá ngöôøi daân Vieät Nam coù thoùi quen tieát kieäm tieàn taïi nhaø döôùi hình thöùc vaøng hoaëc ngoaïi teä maïnh hoaëc ñôn giaûn laø tieàn maët. Moät soá khaùc thì göûi tieàn nhaøn roãi vaøo ngaân haøng ñeå kieám lôøi. Vì vaäy, caàn phaûi môû roäng tuyeân truyeàn nhöõng kieán thöùc cô baûn nhaát veà TTCK, quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn vaø nhöõng lôïi ích cuõng nhö ruûi ro trong vieäc ñaàu tö chöùng khoaùn treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö: baùo, ñaøi,… Nhö vaäy, daân chuùng môùi coù theå nhaän thöùc ñöôïc nhöõng lôïi ích cuûa vieäc ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn , ñaàu tö vaøo quyõ mang laïi so vôùi vieäc tieát kieäm taïi nhaø hay göûi taïi ngaân haøng, töø ñoù, haøo höùng tham gia vaøo quyõ, taïo thuaän lôïi cho vieäc thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc quyõ, taïo ñieàu kieän cho söï phaùt trieån cuûa TTCK. 76 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn KEÁT LUAÄN Vieäc thaønh laäp thò tröôøng chöùng khoaùn taïi Vieät Nam laø moät ñoøi hoûi taát yeáu khaùch quan cuûa lòch söû, laø moät ñieàu baét buoäc tröôùc xu theá hoäi nhaäp vaøo coäng ñoàng theá giôùi vaø cuõng laø yù nguyeän cuûa toaøn Ñaûng, toaøn daân. Nhöõng lôïi ích do thò tröôøng chöùng khoaùn ñem laïi laø raát nhieàu, tuy nhieân coù leõ ñieàu chính yeáu vaø tröïc tieáp nhaát maø chuùng ta muoán höôùng ñeán laø: thoâng qua vieäc môû cöûa thò tröôøng chöùng khoaùn, chuùng ta seõ khai thoâng moät keânh huy ñoäng voán môùi taïo cô sôû vöõng chaéc cho vieäc phaùt trieån, giaûi quyeát vaán ñeà thieáu voán thöôøng xuyeân cuûa neàn kinh teá. Lòch söû phaùt trieån TTCK ôû caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ cho thaáy vai troø heát söùc quan troïng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc trong vieäc oån ñònh vaø phaùt trieån cuûa TTCK. Ôû Vieät Nam, do möùc ñoä hieåu bieát cuûa coâng chuùng ñaàu tö veà chöùng khoaùn vaø TTCK coøn haïn cheá neân vieäc phaùt trieån caùc toå chöùc taøi chính ñaàu tö laø heát söùc caàn thieát. Maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng trong vieäc nghieân cöùu veà thöïc teá hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân TTCK Vieät Nam hieän nay, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm thu huùt caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc tham gia vaøo thò tröôøng, nhöng do nhöõng haïn cheá veà kieán thöùc vaø thôøi gian neân vaãn coøn nhieàu vaán ñeà maø luaän vaên chöa theå ñeà caäp vaø trình baøy heát ñöôïc. Do vaäy, hy voïng trong thôøi gian tôùi, caùc nhaø khoa hoïc, caùc chuyeân gia nghieân cöùu veà lónh vöïc chöùng khoaùn, TTCK seõ coù nhöõng coâng trình nghieân cöùu bao quaùt, chuyeân saâu hôn veà: - Taùc ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa TTCK. - Ñaùnh giaù khaû naêng tham gia ñaàu tö thoâng qua Quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn cuûa coâng chuùng ñaàu tö ôû Vieät Nam. - Phaân tích caùc nhaân toá ñang caûn trôû caùc coâng ty trong nöôùc khoâng tieán haønh nieâm yeát. Töø ñoù xaùc ñònh nhöõng bieän phaùp vaø chính saùch thöïc teá ñeå khuyeán khích theâm nhieàu coâng ty nieâm yeát treân TTGDCK. Neáu ñöôïc thöïc hieän, nhöõng nghieân cöùu treân seõ raát coù ích cho caùc nhaø quaûn lyù trong vieäc hoaïch ñònh nhöõng chính saùch cho söï phaùt trieån cuûa TTCK, giuùp caùc toå chöùc ñaàu tö xaùc ñònh chieán löôïc hoaït ñoäng cuûa mình. 77 Chöông I: Caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn Taøi lieäu tham khaûo Tieáng Vieät 1. Baûn caùo baïch phaùt haønh chöùng chæ Quyõ ñaàu tö ra coâng chuùng cuûa Quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn Vieät Nam – VF1 2. Buøi Nguyeân Hoaøn – Ñeà taøi caáp boä: Caùc giaûi phaùp thuùc ñaåy söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc loaïi Quyõ ñaàu tö taïi Vieät Nam – Haø Noäi 2000 3. Ñaøo Leâ Minh (chuû bieân) – Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà chöùng khoaùn vaø TTCK – NXB Chính trò Quoác gia – 2003 4. Hoäi thaûo: Giaûi phaùp thu huùt ñaàu tö vaøo TTCK – UBCKNN (2003) 5. Leâ Vaên Tö, Phaïm Vaên Naêng - Thò tröôøng taøi chính– NXB Thoáng keâ – Haø Noäi - 2003 6. Nguyeãn Mieân Tuaán – Luaän vaên Thaïc só : Moâ hình hoaït ñoäng vaø giaûi phaùp phaùt trieån Quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn ôû Vieät Nam –Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp.HCM 2004 7. Nguyeãn Minh Kieàu (2003) - Taøi chính phi ngaân haøng - Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright 8. Nick J.Freeman – Chuyeân ñeà phaùt trieån kinh teá tö nhaân soá 16 –MPDF - 2004 9. Taïp chí Chöùng khoaùn Vieät Nam (caùc soá baùo naêm 2003, 2004) 10. Taïp chí Ñaàu tö chöùng khoaùn (caùc soá baùo naêm 2003, 2004) 11. TTGDCK Tp.Hoà Chí Minh - Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2004 12. Uûy ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc – Trung taâm nghieân cöuù vaø ñaøo taïo chöùng khoaùn – Tìm hieåu Quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn –NXB Thoáng keâ – Haø Noäi 2004 Tieáng Anh 1. Junko Maru - The role of instituitional investors in the development of Asia Stock Markets –Musashi University. 2. Stuart L.Gillan and Laura T.Starks - Instituitional investors, Corporate Ownership and Corporate Governance - United Nations University - 2002 78 ._.