Giải pháp tăng cường vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước trong nền kinh tế nhiều thành phần của nước ta hiện nay

LêI Më §ÇU NÒn kinh tÕ n­íc ta trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. §ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ cÇn thiÕt. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI- ®¹i héi ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt cña c«ng cuéc ®æi míi- ®· kh¼ng ®Þnh: thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Chñ tr­¬ng nµy ®­îc §¹i héi VII, §¹i héi VIII cña §¶ng tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vµ bæ sung, lµm râ thªm. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, §¶ng ta lu«n lu«n kh¼ng ®Þnh thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nªn kinh tÕ quèc d©n. Thùc tiÔn 10 n¨m ®æi míi võa qua, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã nhiÒu cè g¾ng cñng cè, n©ng cao vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc vµ thùc tÕ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc ®· tõng b­íc ®­îc kh¼ng ®Þnh. Nh­ng trong thùc tiÔn qu¶n lý vÜ m« ®èi víi kinh tÕ nhµ n­íc cã nh÷ng mÆt bu«ng láng, cã mÆt th¾t chÆt ch­a hîp lý; trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn nhanh vµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ n¶y sinh nh÷ng th¸ch thøc míi. V× vËy, nÕu chóng ta kh«ng cã biÖn ph¸p m¹nh, kiªn quyÕt, kÞp thêi, hîp lý ®Ó chñ ®éng ®æi míi, n©ng cao hiÖu qu¶ cña kinh tÕ nhµ n­íc th× kinh tÕ nhµ n­íc sÏ gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vai trß chñ ®¹o cña m×nh. PhÇn 1: LÝ luËn vÒ vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay 1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ nhµ n­íc. Ph¹m trï kinh tÕ nhµ n­íc ®· ®­îc s¸ch b¸o ®Ò cËp ®Õn trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y vµ ®­îc sö dông thèng nhÊt tõ §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng ®Õn nay. Kinh tÕ nhµ n­íc lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u c«ng céng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt( së h÷u toµn d©n vµ së h÷u nhµ n­íc). Kinh tÕ nhµ n­íc bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c quü dù tr÷ quèc gia, c¸c quü b¶o hiÓm nhµ n­íc vµ c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u nhµ n­íc cã thÓ ®­a vµo vßng chu chuyÓn kinh tÕ. Kinh tÕ nhµ n­íc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. 2. C¸c bé phËn hîp thµnh kinh tÕ nhµ n­íc. Kinh tÕ nhµ n­íc do nhiÒu bé phËn hîp thµnh, mçi bé phËn cã chøc n¨ng vµ nhiÖm vô kh¸c nhau. Doanh nghiÖp nhµ n­íc: lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn, thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ- x· héi do Nhµ n­íc giao. Nh­ vËy, doanh nghiÖp nhµ n­íc cã hai lo¹i: mét lo¹i ho¹t ®éng kinh doanh v× môc ®Ých lîi nhuËn vµ mét lo¹i kh¸c, ho¹t ®éng c«ng Ých kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn mµ v× môc tiªu phóc lîi x· héi.Trong ®ã doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng kinh doanh v× môc ®Ých lîi nhuËn gi÷ vai trß quan träng trong thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc. C¸c quü dù tr÷ quèc gia: lµ mét bé phËn cña kinh tÕ nhµ n­íc, nh»m ®¶m b¶o cho kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ quèc d©n ho¹t ®éng b×nh th­êng trong mäi t×nh huèng. C¸c quü dù tr÷ quèc gia dïng lùc l­îng vËt chÊt cña m×nh dÓ ®iÒu tiÕt, qu¶n lý, b×nh æn gi¸ c¶ thÞ tr­êng, ®¶m b¶o cho t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn. C¸c quü b¶o hiÓm nhµ n­íc: còng lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm do nhµ n­íc quy ®Þnh ®Ó phôc vô cho kinh tÕ nhµ n­íc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nh»m ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh tÕ- x· héi b×nh th­êng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn bÞ tæn thÊt do rñi ro kh¸ch quan. C¸c t¶i s¶n cña nhµ n­íc cã thÓ ®­a vµo vßng chu chuyÓn kinh tÕ. C¸c bé phËn cÊu thµnh, tuy cã nhiÖm vô cô thÓ kh¸c nhau, nh­ng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong mét hÖ thèng kinh tÕ nhµ n­íc thèng nhÊt vµ ho¹t ®éng theo mét thÓ chÕ do nhµ n­íc quy ®Þnh. 3. Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®· chØ râ: “tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ n­íc ®Ó lµm tèt vai trß chñ ®¹o: lµm ®ßn bÈy ®Èy nhanh t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi; më ®­êng h­íng dÉn, hç trî c¸c thµnh phÇn kh¸c cïng ph¸t triÓn; lµm lùc l­îng vËt chÊt ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m«; t¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi”. Nh­ vËy, §¶ng ta lu«n lu«n kh¼ng ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. ViÖc nhËn thøc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n vÒ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc sÏ gióp chóng ta ®¸nh gi¸ ®óng, yªu cÇu ®óng ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ trªn c¬ së ®ã t×m biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ phï hîp, h÷u hiÖu ®Ó thóc ®Èy nã ph¸t triÓn. Tr­íc hÕt, cÇn thèng nhÊt mét sè quan ®iÓm vÒ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Thø nhÊt, nãi ®Õn vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc lµ muèn nãi ®Õn vai trß quyÕt ®Þnh cña nã ®èi víi xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n­íc, lµ vai trß trung t©m t¸c ®éng, chi phèi vµ ®Þnh h­íng sù vËn ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Thø hai, khi nãi ®Õn vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc nªn hiÓu ®ã lµ cña c¶ hÖ thèng kinh tÕ nhµ n­íc, trong ®ã, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña kinh tÕ nhµ n­íc vµ cã thÓ coi ®©y lµ bé phËn chñ lùc cña kinh tÕ nhµ n­íc. Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã thÓ ®­îc cô thÓ ho¸ trªn mét sè mÆt chñ yÕu sau: Mét lµ, kinh tÕ nhµ n­íc cã t¸c dông më ®­êng cho sù ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, thÓ hiÖn ë chç: Kinh tÕ nhµ n­íc thóc ®Èy viÖc x©y dùng quy ho¹ch, chiÕn l­îc, ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa; chÝnh quyÕt ®Þnh nµy lµ ®Ó më ®­êng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo. Kinh tÕ nhµ n­íc ®¶m nhËn ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c«ng tr×nh c«ng céng kh¸c ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn, më ®­êng cho c¸c thµnh phÇn kh¸c ph¸t triÓn. Kinh tÕ nhµ n­íc ®­îc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp nhµ n­íc, liªn doanh liªn kÕt víi t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc, víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c; viÖc lµm nµy chÝnh lµ më ®­êng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. ë ®©y cÇn chó ý: chóng ta cæ phÇn ho¸ chø kh«nh ph¶i t­ nh©n ho¸, cæ phÇn ho¸ nh­ng nhµ n­íc ph¶i gi÷ mét tØ lÖ cæ phÇn khèng chÕ vµ chØ cæ phÇn ho¸ nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng gi÷ nh÷ng vÞ trÝ quan träng, yÕt hÇu cña nÒn kinh tÕ. ViÖc cæ phÇn ho¸, liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c lµ nh»m môc ®Ých më ®­êng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, song phØa nhí mét ®iÒu lµ kinh tÕ nhµ n­íc ph¶i lu«n lu«n gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh xu h­íng ph¸t triÓn, vai trß trung t©m cuèn hót, h­íng dÉn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®i vµo quü ®¹o x· héi chñ nghÜa, nÕu rêi bá vai trß nµy sÏ chÖch h­íng x· héi chñ nghÜa. Hai lµ, kinh tÕ nhµ n­íc nªu g­¬ng, t¹o ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. §iÒu nµy biÓu hiÖn ë chç kinh tÕ nhµ n­íc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Òu b×nh ®¼ng tronh kinh doanh, b×nh ®¼ng trong c¹nh tranh, nh­ng doanh nghiÖp nhµ n­íc ®i ®Çu trong thùc hiÖn ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, chÕ ®é, g­¬ng mÉu trong viÖc nép thuÕ… ®· nªu g­¬ng vµ t¹o ®éng lùc thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. Ba lµ, vai trß chñ d¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc cßn ®­íc thÓ hiÖn ë vai trß hîp t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. Kinh tÕ nhµ n­íc lu«n cã mét bé phËn lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc trùc tiÕp lµm kinh tÕ, trùc tiÕp kinh doanh nh»m can thiÖp s©u h¬n, chñ ®éng h¬n, m¹nh mÏ h¬n vµo c¸c ho¹t ®äng kinh tÕ. ChÝnh th«ng qua ho¹t ®éng nµy, doanh nghiÖp nhµ n­íc ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, ch¼ng h¹n doanh nghiÖp nhµ n­íc ®¶m nhËn nh÷ng kÜnh vùc vèn lín, thu håi vèn chËm, m¹o hiÓm mµ t­ nh©n kh«ng ®ñ søc hoÆc kh«ng muèn lµm, nh­ viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®­êng s¸ ®iÖn n­íc v.v..ChÝnh viÖc ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc nµy míi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, kinh tÕ nhµ n­íc th«ng qua chñ së h÷u cña m×nh lµ nhµ n­íc ®Ó ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« võa hç trî võa gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, ch¼ng h¹n nh­ c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh, thùc hiÖn l·i suÊt cho vay ­u ®·i, thuÕ, chÝnh s¸ch mËu dÞch, h¶i quan ®Ó b¶o vÖ sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, v.v..Nhµ n­íc cßn cung cÊp, ®¶m b¶o th«ng tin, ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé cho c¸c doanh nghiÖp cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn kinh doanh. Bèn lµ, vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc cßn biÓu hiÖn ë chç kinh tÕ nhµ n­íc t¹o nÒn t¶ng cho viÖc x©y dùng chÕ ®é x· héi míi- chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. Kinh tÕ nhµ n­íc th«ng qua chñ së h÷u cña m×nh lµ nhµ n­íc ®Ò ra c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý cô thÓ ®ång bé, cã t¸c dông ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña tÊt c¶ c¸c bé phËn cÊu thµnh kinh tÕ nhµ n­íc, t¹o thµnh mét lùc l­îng kinh tÕ hïng m¹nh chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®i ®Çu trong viÖc øng dông khoa häc, c«ng nghÖ tiÕn bé, hiÖn ®¹i, ®i ®Çu trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, lµ lùc l­îng ®ãng gãp xøng ®¸ng vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc, lµ c«ng cô vµ lùc l­îng vËt chÊt ®Ó nhµ n­íc ®iÒu tiÕt, h­íng dÉn nÒn kinh tÕ, h¹n chÕ nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, ch¨m lo c¸c chÝnh s¸ch x· héi, thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh v÷ng b­íc ®i lªn chñ nghÜa x· héi. TÊt c¶ nh÷ng viÖc lµm ®ã lµ nh»m t¹o ra nÒn t¶ng cho viÖc x©y dùng chÕ ®é x· héi míi. §©y lµ mét néi dung ®Ó kh¼ng ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc. Nh­ vËy, vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc nãi lªn vai trß trung t©m, quyÕt ®Þnh xu h­íng vËn ®éng, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Song, viÖc quyÕt ®Þnh xu h­íng vËn ®éng ®ã kh«ng ph¶i b»ng ý muèn chñ quan, mµ ph¶i b»ng søc m¹nh cña lùc l­îng vËt chÊt. Do ®ã, ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc lµ ph¶i cã mét thùc lùc kinh tÕ ®ñ m¹nh, víi mét c¬ chÕ qu¶n lý thÝch hîp, cã kh¶ n¨ng ph¸t huy søc m¹nh céng h­ëng cña c¸c bé phËn cÊu thµnh kinh tÕ nhµ n­íc. PHÇN 2: Thực trạng hoạt động của kinh tế nhà nước 1) Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc. Nh×n kh¸i qu¸t, hÖ thèng kinh tÕ nhµ n­íc, mµ chñ lùc lµ hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang ®­îc ®æi míi, ph¸t triÓn vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. §iÒu nµy biÓu hiÖn ë chç: hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang ph¸t triÓn, n¾m gi÷ c¸c lÜnh vùc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. C¸c bé phËn cña kinh tÕ nhµ n­íc nh­ c¸c quü dù tr÷ quèc gia ®¶m b¶o nh÷ng c©n ®èi lín cña kinh tÕ quèc d©n; hÖ thèng b¶o hiÓm ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ®· b¶o hiÓm vµ gióp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ an t©m s¶n xuÊt; tµi nguyªn, ®Êt ®ai, hÇm má… ®­îc khai th¸c ®¹t hiÖu qu¶ nhiÒu h¬n. C¶ hÖ thèng kinh tÕ nµy cïng víi nh÷ng thÓ chÕ thèng nhÊt ®ång bé cña nhµ n­íc ®ang cã t¸c dông thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc- lùc l­îng nßng cèt cña kinh tÕ nhµ n­íc- qua nhiÒu lÇn s¾p xÕp, chuyÓn ®æi ®· tõng b­íc ®­îc cñng cè vµ cã ®ãng gãp tÝch cùc vµo thµnh tùu cña qu¸ tr×nh ®æi míi ë n­íc ta. NhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng, s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®ãng gãp nhiÒu cho ng©n s¸ch. Trong giai ®o¹n 2000-2007 doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ãng gãp 39% GDP; 40% tæng thu ng©n s¸ch, 80% doanh nghiÖp kinh doanh cã l·i; 8% doanh nghiÖp hoµ vèn vµ 12% doanh nghiÖp thua lç.Nhê thùc hiÖn s¾p xÕp l¹i vµ cæ phÇn ho¸ nªn sè doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ lín t¨ng lªn. N¨m 2007 c¶ n­íc s¾p xÕp ®­îc 271 doanh nghiÖp vµ bé phËn doanh nghiÖp, cæ phÇn ho¸ 150 doanh nghiÖp n©ng tæng sè ®¬n vÞ ®­îc s¾p xÕp lµ 5366 doanh nghiÖp trong ®ã cæ phÇn ho¸ lµ 3756 doanh nghiÖp; cã 17 doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã vèn nhµ n­íc trªn 100 tØ ®ång, mét sè doanh nghiÖp cã vèn nhµ n­íc 1000 tØ ®ång nh­ c«ng ty Ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt dÇu khÝ, tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam, ng©n hµng ngo¹i th­¬ng…So víi tæng sè doanh nghiÖp cña c¶ n­íc ®ang ho¹t ®éng doanh nghiÖp nhµ n­íc tuy chØ chiÕm 3,6% nh­ng nã ®· chiÕm 32,7% tæng sè lao ®éng, 54,9% tæng sè vèn, 51,1%gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh, 38,8% doanh thu. ViÖc liªn doanh liªn kÕt gi÷a doanh nghiÖp nhµ n­íc víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy cµng ph¸t triÓn ®· thu hót thªm ®­îc nhiÒu vèn, c«ng nghÖ, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý míi cïng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®· tõng b­íc n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng cho mét sè doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc c«ng Ých trong ho¹t ®éng biÕt tiÕt kiÖm chi phÝ, nhiÒu doanh nghiÖp ®· tù t¹o ®­îc nguån vèn cho m×nh chø kh«ng chØ tr«ng chê vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc do ®ã phôc vô nhu cÇu x· héi tèt h¬n. Tãm l¹i, hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· ®­îc tæ chøc, s¾p xÕp l¹i theo mét c¬ cÊu míi, tiÕn bé h¬n vÒ chÊt; c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc ®­îc x¸c ®Þnh ngµy cµng râ vµ hoµn thiÖn h¬n; vai trß tù chñ kinh doanh vµ rù chñ tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc x¸c lËp vµ ngµy cµng më réng nhµ n­íc tõng b­íc qu¶n lý doanh nghiÖp b»ng ph¸p luËt, nªn m«i tr­êng, hµnh lang ph¸p lý ngµy cµng râ rµng gióp qu¶n lý vµ ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cña doanh nghiÖp. Víi nh÷ng kÕt qu¶ tiÕn bé trªn, doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· t¹o ra lùc l­îng vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó t¸c ®éng chi phèi vµ hîp t¸c trong viÖc thùc hiÖn c¸c c©n ®èi chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ, ph¸t huy vai trß më ®­êng vµ lµm ®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, gãp phÇn gi¶i quyÕt tèt h¬n nh÷ng vÊn ®Ò x· héi h­íng vµo viÖc tõng b­íc thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, lµm c¬ së cho viÖc h×nh thµnh chÕ ®é míi- chÕ ®ä x· héi chñ nghÜa. 2) Nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, kinh tÕ nhµ n­íc vÉn cßn nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm ch­a thÓ kh¾c phôc. HÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay næi cém bèn vÊn ®Ò gay g¾t trong c¹nh tranh cña kinh tÕ thÞ tr­êng, ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng n¾m gi÷ cã hiÖu qu¶ vÞ trÝ then chèt ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Cô thÓ nh­ sau: Mét lµ, quy m« vµ c¸c mèi quan hÖ qu¶n lý cña doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn nhiÒu ®iÓm ch­a hîp lý. Doanh ngiÖp nhµ n­íc ph¸t triÓn cßn chång chÐo, trïng lÆp vÒ ngµnh nghÒ, s¶n phÈm. Nguån vèn h¹n hÑp nh­ng l¹i ®Çu t­, hinh thµnh vµ ph¸t triÓn nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc cã quy m« qu¸ nhá bÐ kh«ng ®ñ lùc ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. §©y lµ mét sù l·ng phÝ lín trong ®Çu t­ ph¸t triÓn. Hai lµ, tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ l¹c hËu ®· vµ ®ang lµ lùc c¶n lín ®èi víi qu¸ tr×nh n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm trªn th­¬ng tr­êng. NhiÒu lo¹i vËt t­, nguyªn liÖu tån kho ®· lçi thêi, phÈm chÊt ®· gi¶m, kh«ng tiªu thô ®­îc; nh­ng doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn“treo” l¹i, chê nhµ n­íc cã biÖn ph¸p xö lý. Do ®ã, doanh nghiÖp ph¶i t¨ng thªm chi phÝ b¶o qu¶n cÊt gi÷, g©y ø ®äng vèn dÉn ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh ®· khã kh¨n l¹i cµng khã kh¨n h¬n. Ba lµ, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc gi¶m dÇn, nî nÇn nhiÒu, quan hÖ ph¶i thu ph¶i tr¶ ngµy cµng lín, t×nh h×nh tµi chÝnh thiÕu lµnh m¹nh. Nhµ n­íc ph¶i gióp ®ì, hç trî ngµy cµng nhiÒu trong khi ng©n s¸ch nhµ n­íc cßn eo hÑp, tØ lÖ vay nî trong vµ ngoµi n­íc t¨ng. Bèn lµ, doanh nghiÖp nhµ n­íc còng lµ mét trong nh÷ng“ ®Þa chØ” cña tÖ l·ng phÝ, tham nhòng, g©y thÊt tho¸t tæn thÊt nguån tµi lùc cña nhµ n­íc.Trong nh÷ng n¨m 2000-2002 sè doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸ vµ ®a d¹ng së h÷u gÇn nh­ dÉm ch©n t¹i chç; nhiÒu bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng l¹i thµnh lËp thªm doanh nghiÖp nhµ n­íc dï ch­a ®ñ c¬ së vµ ®iÒu kiÖn. PhÇn lín doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp kh«ng thuéc ngµnh mòi nhän, then chèt mµ chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dich vô, x©y dùng ,thi c«ng x©y l¾p, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng… lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cã nhiÒu lîi thÕ h¬n. C¸c tæng c«ng ty 91 tuy lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu lîi thÕ vµ tiÒm lùc nh­ng t×nh h×nh còng ch¼ng s¸ng sña h¬n so víi thùc tr¹ng chung cña doanh nghiÖp nhµ n­íc. VÒ vèn, 17 doanh nghiÖp nµy n¾m gi÷ tíi 80000 tØ ®ång trªn 126000 tØ ®ång, chiÕm tíi 63,5% tæng sè vèn ng©n s¸ch t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, n¾m gi÷ c¸c s¶n phÈm quan träng nhÊt vµ lu«n ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i cña ChÝnh phñ mçi khi gÆp khã kh¨n. ThÕ nh­ng sè l·i tr­íc thuÕ cña 17 tæng c«ng ty trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 chØ ®¹t 92% so víi cïng k×, chØ b»ng 47% kÕ ho¹ch n¨m. VÉn cßn 23% sè c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn bÞ thua lç. 3) Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm. Nguyªn nh©n chñ yÕu, bao trïm cña nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kem cña doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ do quan hÖ s¶n xuÊt ch­a phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt , nhiÒu chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch thuéc vÒ qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc con bÊt cËp ch­a ®ång bé, tr×nh ®é chuyªn m«n vµ qu¶n lý cña c¸n bé trong doanh nghiÖp nhµ n­íc ch­a theo kÞp yªu cÇu ph¸t triÓn. Cô thÓ lµ: Thø nhÊt, hÖ thèng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc ch­a ®­îc c¶i tiÕn kÞp qu¸ tr×nh ®æi míi theo c¬ chÕ qu¶n lý cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. HÖ thèng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch hiÖn nay v­a thÓ hiÖn lèi t­ duy cò, nÆng c¬ chÕ xin- cho, ban ph¸t, b¶o trî ®Õn møc tèi ®a tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc, tõ c¸c mÖnh lÖnh theo ý muèn chñ quan cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, qu¶n lý cÊp trªn ®Ó kh«ng chÖch h­íng vµ mong muèn nã lµm ®­îc vai trß then chèt, c¹nh tranh th¾ng lîi trªn thÞ tr­êng. Do vËy, quyÒn tù chñ, tù quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc trªn th­¬ng tr­êng bÞ t­íc bá, quyÒn tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ nh÷ng quyÕt ®Þnh, quyÕt ®o¸n còng kh«ng cßn…§iÒu ®ã g©y t©m lý û l¹i nÆng nÒ, dùa dÉm vµo sù b¶o trî cña nhµ n­íc, v­a triÖt tiªu ®éng lùc, võa kh«ng khuyÕn khÝch n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña m×nh. Trong khi ®ã, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng bÊt hîp lý kÐo ®µi trong nhiÒu n¨m kh«ng ®éng viªn, ®¶m b¶o ®­îc cuéc sèng cho ng­êi lao ®éng, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi tµi giái. §ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm“ ch¶y chÊt x¸m” vµ n¹n tham nhòng trong doanh nghiÖp nhµ n­íc.Ngoµi ra, cßn phæ biÕn t×nh tr¹ng “ luËt ®¸ luËt”, chång chÐo tr¸i ng­îc nhau bëi sù chi phèi cña tÝnh côc bé vµ lîi Ých cña c¸c bé, ngµnh, c¸c cÊp qu¶n lý ë ®Þa ph­¬ng ngay tõ khi so¹n th¶o c¸c dù ¸n luËt vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt. Thø hai, tæ chøc bé m¸y qu¶n lý doanh nghiÖp ch­a hîp lý. Víi bé m¸y qu¶n lý hiÖn nay, hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc ph¶i g¸nh chÞu hai gäng k×m: mét bªn lµ bé, ngµnh, cÊp chñ qu¶n cña doanh nghiÖp vµ mét bªn lµ c¸c tæ chøc thanh tra, kiÓm tra thuéc bé qu¶n lý chuyªn ngµnh. Tøc lµ tÊt c¶ c¸c bé, ngµnh víi hÖ thèng däc, ngang ®Òu cã quyÒn thùc hµnh chøc n¨ng cña m×nh t¹i doanh nghiÖp ®Ó h­íng dÉn, chØ ®¹o, gi¸m s¸t, thanh tra, kiÓm tra vµ trªn thùc tÕ nhiÒu khi ®ã lµ nh÷ng sù nhòng nhiÔu phiÒn hµ, g©y tæn thÊt cho doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ ®em l¹i thÊp vµ kh«ng râ rÖt. §¸ng l­u ý lµ sù tån t¹i l©u dµi cña c¬ chÕ bé, ngµnh vµ cÊp chñ qu¶n víi hai chøc n¨ng song hµnh lµ võa ®¹i diÖn chñ së h÷u nhµ n­íc, võa lµm nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp ®· t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c cÊp can thiÖp qu¸ s©u vµo mäi lÜnh vùc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¬ chÕ trªn mét mÆt g©y t©m lý û l¹i, thãi quen bÞ ®éng, xin xá c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong kinh doanh vµ lµ ®Þa chØ tin cËy ®Ó cÇu mong sù “th«ng c¶m” hoÆc bao che khi doanh nghiÖp cã ®iÒu sai tr¸i, vi ph¹m ph¸p luËt…; mÆt kh¸c t¹o ra thãi quan liªu, h¸ch dÞch, mÖnh lÖnh, lµm cho cÊp d­íi thi hµnh víi nhiÒu gËy chØ huy, nhiÒu ng­êi qu¶n lý nh­ng cuèi cïng kh«ng cã ai chÞu tr¸ch nhiÖm tõ c¸c mÖnh lÖnh ®ã. Thø ba, ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp nhµ n­íc ch­a ®­îc chØ huy vµ ch­a thÓ hiÖn ®­îc n¨ng lùc, b¶n lÜnh cÇn ph¶i cã. Yªu cÇu ®èi víi gi¸m ®èc trong ®iÒu kiÖn míi kh«ng chØ cã n¨ng lùc, tr×nh ®é vÒ nghiÖp vô kinh doanh mµ cßn ph¶i cã ãc s¸ng t¹o, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, sù nhanh nhÑn trong viÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin, s¸ng suèt trong viÖc dù ®o¸n c¸c t×nh huèng trªn th­¬ng tr­êng, cã phÈm chÊt v÷ng vµng víi ý thøc v× nh©n d©n phôc vô. Tr¸ch nhiÖm kh«ng chØ thuéc b¶n th©n tõng gi¸m ®èc mµ lín h¬n, cao h¬n thuéc vÒ hÖ thèng tæ chøc vµ c¸n bé trong viÖc theo dâi, ®Ò b¹t, bæ nhiÖm gi¸m ®èc nãi riªng vµ ®éi ngò c¸n bé chñ chèt trong tõng doanh nghiÖp nãi chung. Thø t­, m« h×nh vµ c¬ chÕ l·nh ®¹o cña §¶ng trong doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn nhiÒu bÊt cËp nªn ch­a ph¸t huy ®­îc tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña thñ tr­ëng doanh nghiÖp. MÆt kh¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn lµ c¸i “tui” chøa ®ùng nhiÒu lo¹i lao ®éng. Ngoµi ra, sù yÕu kÐm cña doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn do vèn s¶n xuÊt kinh doanh thiÕu nghiªm träng nh­ng viÖc sö dông vµ qu¶n lý l¹i kÐm hiÖu qu¶, thªm vµo ®ã, t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn trong kinh doanh cµng lµm cho vèn thiÕu nhiÒu h¬n; trang thiÕt bÞ kÜ thuËt cò kÜ vµ l¹c hËu, hiÖu qu¶ sö dông thÊp. Tõ sù ph©n tÝch nhiÒu mÆt nh­ trªn cho thÊy viÖc thua lç, kÐm hiÖu qu¶ thËm chÝ ph¸ s¶n cña mét bé phËn doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng ph¶i do b¶n chÊt cña doanh nghiÖp nhµ n­íc mµ chñ yÕu do con ng­êi- tõ kh©u ho¹ch ®Þnh thÓ chÕ, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cho ®Õn viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh tõng doanh nghiÖp còng nh­ c¶ hÖ thèng. PHÇN 3 : Gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thị tr­êng ®Þnh h­ìng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng vµ vai trß cña kinh tÕ nhµ n­íc, tõ xu h­íng quèc tÕ ho¸, héi nhËp trong thêi ®¹i ngµy nay- nh÷ng thuËn lîi, ®ång thêi còng lµ nh÷ng th¸ch thøc cho nhiÒu quèc gia cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn- khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ph¶i ®¹t ®­îc sù t¨ng tr­ëng kh«ng chØ nhanh vÒ tèc ®é, mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o c¶ vÒ chÊt l­îng ®Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi. ë n­íc ta d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nhµ n­íc hoµn toµn cã ®ñ n¨ng lùc vµ quyÒn lùc ®Ó x©y dùng nh÷ng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p kh¾c phôc tån t¹i, xö lý nh÷ng hËu qu¶ ®Ó kinh tÕ nhµ n­íc ®¶m nhiÖm ®­îc vÞ trÝ then chèt víi hiÖu qu¶ cao, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn. Tr­íc m¾t cÇn tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau: Mét lµ, tËn dông vµ sö dông cã hiÖu qu¶ cao nhÊt nguån lùc vËt chÊt to lín cña kinh tÕ nhµ n­íc ®Ó ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, dÞch vô víi tèc ®é nhanh h¬n. Trong ®ã môc tiªu ­u tiªn hµng ®Çu lµ cñng cè c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cã c¬ së kinh tÕ v÷ng ch¾c, ®ång bé, ®· vµ ®ang cã nhiÒu tiÒm lùc vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ lµm nßng cèt ®Ó thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao tèc ®é t¨ng tr­ëng. Tr­íc m¾t cÇn tËp trung th¸o gì c¸c v­íng m¾t trong viÖc h×nh thµnh ®ång bé c¸c thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng: vèn, lao ®éng, ®Êt ®ai, ®Þa èc, th«ng tin, khoa häc vµ c«ng nghÖ…§ång thêi, ®Ó thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nãi chung, c¬ cÊu n«ng nghiÖp- n«ng th«n nãi riªng, ph¶i ®æi míi kinh tÕ vµ ph­¬ng h­íng ®Çu t­ cña nhµ n­íc. C¶i c¸ch thùc hiÖn hÖ thèng tµi chÝnh- ng©n hµng theo h­íng tËp trung ®Çu t­ cho chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ t«n träng c¸c cam kÕt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ- tµi chÝnh quèc tÕ. CÇn tæ chøc chØ ®¹o triÓn khai c¶i c¸ch ®ång bé, cã hiÖu qu¶ bèn lÜnh vùc then chèt: c¶i c¸ch thÓ chÕ( chÝnh s¸ch, luËt ph¸p); c¶i c¸ch hµnh chÝnh, bé m¸y tæ chøc, nh©n sù; c¶i c¸ch ho¹t ®éng tµi chÝnh- ng©n hµng; n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc. Trong ®ã c¶i c¸ch chÕ ®é chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc coi lµ kh©u ®ét ph¸ ®Ó xoay chuyÓn toµn bé t×nh h×nh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thùc hiÖn c¶i c¸ch ë c¸c lÜnh vùc kh¸c. HiÖn nay tuy nhµ n­íc ®· cã nhiÒu ®iÒu chØnh vÒ chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng nh­ng vÉn ch­a thùc sù hiÖu qu¶. Hai là,Vấn đề cải cách thể chế kinh tế cần được nhà nước chỉ đạo khẩn trương đồng bộ đạt được sự thống nhất chung giữa các bộ,ngành và các cấp quản lí nhằm khắc phục những tồn tại hiện nay để tạo động lực phát triển.trong 5 năm tới hình thành tương đối đồng bộ cơ chế quản lí nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,khắc phục những yếu kém tháo gỡ những vướng mắc. Vấn đề quan trọng cần đặt ra đối với cải cách thể chế doanh nghiệp nhà nước là cần phải đạt được những yêu cầu cải cách các loại thể chế bao hàm đầy đủ các nội dung sau : Doanh nghiệp nhà nước có mặt đúng trận tuyến then chốt,đảm bảo được sự định hướng và sự ổn định xã hội,an ninh nhân dân bất kì trong tình huống nào.Không phát triển doanh nghiệp nhà nước tràn lan sang các lĩnh vực,ngành nghề mà các thành phần kinh tế khác có thể làm. Tạo lập cho được những cơ sở,những điều kiện tối thiểu,cần thiết ban đầu cho doanh nghiệp nhà nước đủ sức hoạt động với thế mạnh về cạnh tranh và nguồn lực trên 1 sân chơi bình đẳng; Các doanh nghiệp nhà nước cũng cần cạnh tranh với nhau để phát triển Không có sự can thiệp quá sâu của nhà nước với tư cách là chủ sở hữu để quản lí trực tiếp về phướng án sản xuất kinh doanh,vốn,nhân sự,tiền lương,phân phối lần đầu và kiểm tra,kiểm soát đối với doanh nghiệp nhà nước làm cho người điều hành doanh nghiệp phải hoạt động trong thế bị động,lung túng,khó khăn,không phát huy được tình chủ động,sáng tạo trong sản xuất kinh doanh mà luật pháp đã quy định Không có kẽ hở trong cơ chế,chính sách để bọn xấu có thể lợi dụng.Đặc biệt cần loại bỏ ngay những kẻ ăn cắp,hám danh hám lợi thông đồng trong ngoài để “Rút ruột nhà nước”.Đồng thời ko hình sự hóa các quan hệ kinh tế dân sự,công tác thanh tra,kiểm tra có tác dụng thiết thực, vừa phát hiện nhân tố mới,vừa phát hiện ngăn chặn sai lầm. Xóa bỏ cơ chế chủ quản đối với doanh nghiệp nhà nước của các bộ,ngành,cấp quản lí hành chính được phép trên cơ sở phân định rõ hai chức năng của đại diện chủ sở hữu nhà nước và chức năng quản lí nhà nước.Doanh nghiệp nhà nước chỉ chịu sự kiểm tra,quản lí,giám sát của luật pháp nói chung,của các bộ quản lí chuyên ngành ở từng lĩnh vực nói riêng.Bộ trưởng bộ tài chính được thủ tướng chính phủ ủy quyền làm đại diện chủ sở hữu nhà nước thông qua 1 hệ thống tổ chức đầu tư vốn cho doanh nghiệp nhà nước theo phương thức hoạch toán kinh doanh chứ không phải cấp vốn bằng hình thức hành chính như trước. Luật hóa về trách nhiệm thực hiện quy chế dân chủ và trách nhiệm của người thủ trưởng thuộc cơ quan chủ quản và người giám đốc phải chịu trách nhiệm bồi thường,chịu trách nhiệm hình sự trước pháp luật về sự tổn thất thua lỗ của doanh nghiệp Các chức danh có trách nhiệm chủ yếu về quản trị,điều hành doanh nghiệp nhà nước cần áp dụng những phương pháp tuyển chọn nghiêm túc đúng nghành,nghề đào tạo,chặt đứt những đường dây móc ngoặc trên dưới trong ngoài về cán bộ, phải có sự cam kết trước pháp luật đối với cán bộ được bổ nhiệm vảo các chức danh này Yêu cầu cao nhất của các loại thể chế đối với doanh nghiệp nhà nước nói riêng kinh tế nhà nước nói chung là 1 mặt phải thể hiện được những loại tài sản,vốn liếng, cơ sở vật chất do nhà nước sở hữu,là tài sản có chủ chứ không phải tài sản vô chủ,không thể bòn rút,đục khoét,ăn cắp …mặt khác cơ chế quản lí không trói buộc doanh nghiệp nhà nước,làm cho nó rơi vào tình trạng bị động,thụ động, ỷ lại tạo ra thói quen ăn gian nói dối,nịnh bợ không phát huy được tính chủ động năng động và sáng tạo của chính nó Ba là,trách nhiệm quản lí,điều hành doanh nghiệp nhà nước cần được xác định rõ và giao cho một người là tổng giám đốc.Do vậy trong quy chế làm việc của doanh nghiệp,nhà nước phải phân định rõ chức năng,nhiệm vụ,quyền hạn,trách nhiệm và mối quan hệ giữa tổng giám đốc với bí thư đảng ủy; Tập thể ban giám đốc với tập thể ban thường vụ đảng ủy doanh nghiệp.Khi trách nhiệm rõ rành quyền hạn phân minh giữa cá nhân và tập thể thì mới tránh được tình trạng chồng chéo giẫm đạp đùn đẩy ỷ lại nhau từ trong nội bộ doanh nghiệp và mới có thể thành công trong kinh doanh.Để làm được việc đó nhà nước phải chọn lựa thi tuyển,đề cử người có năng lực,trình độ,phẩm chất xứng đáng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp.Đối với tổng giám đốc doanh nghiệp nhà nước phải qua thi tuyển nghiêm túc,được sát hạnh qua một hội đồng giám khảo về các phương án sản xuất kinh doanh,có sự cam kết trách nhiệm trước pháp luật về sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp và bồi thường vật chất nếu để xảy ra tổn thất.Tổng giám đốc tuân thủ và hoạt động theo luật pháp trong mọi lĩnh vực mà doanh nghiệp đang kinh doanh,thực hiện nghiêm quy chế dân chủ cơ sở,quyết định các công việc của doanh nghiệp và chịu trách nhiệm trước nhà nước trước pháp luật về những quyết định đó.Nếu một,hai năm mà sản xuất kinh doanh không đạt hiệu quả thì xem xét bãi nhiệm chức vụ,sau đó tùy sự việc vi phạm mà xử lí hành chính hay truy tố trước pháp luật. Bốn là,Xóa bỏ hẳn cơ chế chủ quản đối với doanh nghiệp nhà nước,có ý kiến lo ngại rằng nếu nhà nước giao cho bộ tài chính đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước,thông qua hệ thống tổ chức dọc của ngành này để thực hiện đầu tư vốn các loại doanh nghiệp nhà nước thì không đảm đương nổi nhiệm vụ.Và quan trọng hơn họ còn cho rằng với cơ chế đó chỉ khác trước đây có nhiều bộ cấp chủ quản thì nay tập trung vào 1 bộ - Bộ tài chính.Xoay quanh chủ đề này ý kiến còn khác nhau là chuyện bình thường.Chúng tôi cho rằng,với cơ chế này sẽ tạo ra sự thay đổi về chất trong quan hệ quản lí,sử dụng vốn và tài sản của nhà nước trong các loại hình doanh nghiệp nhà nước.Bởi vì khi tập trung vào 1 đầu mối chịu trách nhiệm chính trong việc đầu tư,quản lí và sử dụng vốn nhà nước nhà nước thì chỉ có 1 địa chỉ chịu tránh nhiệm chính,chịu trách nhiệm duy nhất trước nhà nước trước pháp luật về giữ gìn và phát triển các loại tài sản thuộc sở hữu toàn dân.Mặt khác, sẽ giải quyết kịp thời,thống nhất những vấn đề phát sinh trong thực tiễn về tài sản vốn liếng của nhà nước trong quá trình hoạt động của các loại hình doanh nghiệp nhà nước.Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển,mỗi xí nghiệp cần có 1 trang web và hàng ngày bộ tài chính có thể nắm trọn tình hình các doanh nghiệp Điều đó khác với việc phân tán cho người đầu mối với tư cách là ngành cấp hành chính chủ quản với hai chức năng vừa đại diện cho chủ sở hữu vừa quản lí nhà nước theo cơ chế hiện hành trong việc đầu tư quản lí và sử dụng nguồn vốn của nhà nước.Từ đó các bộ, ngành sẽ phải chuyên tâm hơn vào chức năng quản lý nhà nước, còn doanh nghiệp sẽ giảm bớt được nhiều đầu mối phải “trình bẩm”. Chuyển đổi một cách hữu hiệu từ phương thức đầu tư quản lý vốn và sử dụng vốn nhà nước theo cách quản lý hành chính thông qua việc cấp phát vốn từ ngân sách nhà nước sang phương thức đầu tư quản lý và sử dụng vốn nhà nước theo phương pháp hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa đối với quá trình đầu tư vốn cho các loại hình doanh nghiệp nhà nước theo những mục tiêu và các tiê._.