Giải pháp phòng ngừa rủi ro trong thanh toán xuất khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch II - Ngân hàng Công thương Việt Nam

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH ------------------ VOÕ THÒ TUYEÁT TRINH GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU BAÈNG PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH II – NGAÂN HAØNG COÂNG THÖÔNG VIEÄT NAM LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2008 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH ------------------ VOÕ THÒ TUYEÁT TRINH GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU BAÈNG PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH II – NGAÂN HAØNG COÂNG THÖÔNG VIEÄT NAM CHUYEÂN NGAØNH: KINH TEÁ TAØI CHÍNH - NGAÂN HAØNG MAÕ SOÁ: 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS TS PHAÏM VAÊN NAÊNG TP HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2008 MUÏC LUÏC LÔØI CAM ÑOAN DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT DANH MUÏC CAÙC BAÛNG, SÔ ÑOÀ, BIEÅU ÑOÀ PHAÀN MÔÛ ÑAÀU.....................................................................................................1 CHÖÔNG 1. LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ PHÖÔNG THÖÙC THANH TOAÙN TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ VAØ RUÛI RO...........................................................................4 1.1. Giôùi thieäu veà veà phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ............................4 1.1.1. Thö tín duïng (Letter of Credit - L/C) ......................................................4 1.1.1.1. Khaùi nieäm .......................................................................................4 1.1.1.2. Baûn chaát cuûa L/C ............................................................................4 1.1.2. Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ..............................................5 1.1.2.1. Khaùi nieäm ......................................................................................5 1.1.2.2. Caùc beân tham gia ............................................................................5 1.1.2.3. Quy trình nghieäp vuï phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø .....7 1.1.2.4. Caùc loaïi L/C....................................................................................9 1.1.2.5. Nhöõng quy taéc quoác teá aùp duïng trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø.............................................................................................14 1.2. Ruûi ro ñoái vôùi ngaân haøng trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ...15 1.2.1. Khaùi nieäm ruûi ro ....................................................................................15 1.2.2. Ruûi ro ñoái vôùi ngaân haøng trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø......................................................................................................................16 1.2.2.1. Ruûi ro taùc nghieäp...........................................................................16 1.2.2.2. Ruûi ro tín duïng ..............................................................................16 1.2.2.3. Ruûi ro veà ngaân haøng......................................................................16 1.2.2.4. Ruûi ro phaùp lyù ...............................................................................17 1.3.2.5. Ruûi ro quoác gia..............................................................................17 1.3.2.6. Ruûi ro ñaïo ñöùc...............................................................................17 CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU BAÈNG PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH II – NGAÂN HAØNG COÂNG THÖÔNG VIEÄT NAM.....................................................20 2.1. Tình hình hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam...............................................20 2.2. Thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II - NHCTVN ..............................................................22 2.2.1. Giôùi thieäu veà NHCTVN vaø Sôû giao dòch II - NHCTVN........................22 2.2.2. Tình hình hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II - NHCTVN.........................................................23 2.2.3. Quy trình nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN.........................................................27 2.2.3.1. Nhaän vaø thoâng baùo L/C hoaëc söûa ñoåi L/C - Xaùc nhaän L/C ..........27 2.2.3.2. Thöông löôïng vaø göûi chöùng töø ñi ñoøi tieàn – Chieát khaáu ..............29 2.2.3.3. Theo doõi vaø tra soaùt vieäc thanh toaùn chöùng töø L/C xuaát khaåu ......32 2.2.3.4. Thanh toaùn L/C xuaát khaåu ............................................................32 2.2.3.5. Löu hoà sô.......................................................................................32 2.2.4. Nhaän dieän ruûi ro qua hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN...........................................32 2.2.4.1. Vôùi vai troø ngaân haøng thoâng baùo...................................................33 2.2.4.2. Vôùi vai troø ngaân haøng xaùc nhaän ....................................................34 2.2.4.3. Vôùi vai troø ngaân haøng chuyeån chöùng töø ........................................35 2.2.4.4. Vôùi vai troø ngaân haøng thöông löôïng - chieát khaáu..........................36 2.2.5. Nguyeân nhaân ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN ..................................43 2.2.5.1. Nguyeân nhaân chuû quan .................................................................44 2.2.5.2. Nguyeân nhaân khaùch quan .............................................................44 2.2.5.3. Nguyeân nhaân xuaát phaùt töø tính chaát cuûa caùc maët haøng xuaát khaåu 45 2.2.6. Quaûn lyù ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN.........................................................47 CHÖÔNG 3. GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU BAÈNG PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH II – NGAÂN HAØNG COÂNG THÖÔNG VIEÄT NAM ...................................50 3.1. Nhöõng giaûi phaùp töø phía NHCTVN vaø Sôû giao dòch II – NHCTVN .............50 3.1.1. Môû roäng quan heä ñaïi lyù .........................................................................50 3.1.2. Chuù troïng coâng taùc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ......................................51 3.1.3. Phaùt trieån dòch vuï forfaiting (bao thanh toaùn tuyeät ñoái) ........................52 3.1.4. Naâng cao coâng taùc thaåm ñònh vaø löïa choïn khaùch haøng .........................52 3.1.5. Phaùt trieån coâng taùc thu thaäp, löu tröõ thoâng tin vaø phoå bieán kinh nghieäm laãn nhau trong toaøn heä thoáng ngaân haøng .........................................................53 3.1.6. Coù ñoái saùch vôùi töøng thò tröôøng vaø töøng ngaân haøng nöôùc ngoaøi ............54 3.1.7. Tìm hieåu thoâng tin veà luaät phaùp, taäp quaùn nöôùc ngoaøi..........................54 3.1.8. Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä ..................................55 3.1.9. Maïnh daïn ñaàu tö coâng ngheä nhaèm hoaøn thieän vaø naâng cao chöông trình hieän ñaïi hoùa ngaân haøng ...................................................................................55 3.2. Giaûi phaùp phoái hôïp töø phía khaùch haøng .........................................................56 3.2.1. Tö vaán khaùch haøng ................................................................................56 3.2.2. Khai thaùc vaø caäp nhaät nhöõng thoâng tin töø phía nhaø xuaát khaåu ..............57 KEÁT LUAÄN ..........................................................................................................60 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan luaän vaên naøy laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi. Caùc soá lieäu trong luaän vaên ñeàu trung thöïc vaø coù nguoàn trích daãn roõ raøng. Taùc giaû Voõ Thò Tuyeát Trinh DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT B/L : Bill of lading – vaän ñôn ñöôøng bieån ICC : International Chamber of Commerce – Phoøng Thöông Maïi Quoác teá ISBP : International Standard Banking Practice – Quy taéc thöïc haøng ngaân haøng chuaån Quoác teá L/C : Letter of Credit – tín duïng thö NHTM : Ngaân haøng thöông maïi SWIFT : Society for Worldwide Interbank Finance Telecommunication - Heä thoáng truyeàn tin ñieän töû lieân ngaân haøng T/T : Telegraphic Transfer – Chuyeån tieàn baèng ñieän. UCP : Uniform Customs and Practice for Documentary Credits – Quy taéc vaø thöïc haønh thoáng nhaát tín duïng chöùng töø DANH MUÏC CAÙC BAÛNG, SÔ ÑOÀ, BIEÅU ÑOÀ Trang Sô ñoà 1: Quy trình nghieäp vuï thanh toaùn tín duïng chöùng töø 7 Baûng 2.1: Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam töø naêm 2001 – 2007 20 Baûng 2.2: Kim ngaïch thanh toaùn xuaát khaåu taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN töø naêm 2005 – 2007 24 Bieåu ñoà 2.1: Soá moùn thoâng baùo vaø thanh toaùn L/C xuaát khaåu taïi Sôû giao dòch II - NHCTVN töø naêm 2005 – 2007 25 Bieåu ñoà 2.2: Kim ngaïch thoâng baùo vaø thanh toaùn L/C xuaát khaåu taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN töø naêm 2005 – 2007 26 1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Cuøng vôùi quaù trình hoäi nhaäp quoác teá, hoaït ñoäng ngoaïi thöông cuûa Vieät Nam ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Ñoù laø yeáu toá quan troïng thuùc ñaåy söï taêng tröôûng cuûa dòch vuï thanh toaùn quoác teá taïi caùc NHTM Vieät Nam. Thanh toaùn quoác teá laø moät trong nhöõng lónh vöïc hoaït ñoäng chính cuûa ña soá caùc NHTM Vieät Nam. Dòch vuï naøy mang laïi cho caùc ngaân haøng moät nguoàn lôïi nhuaän ñaùng keå. Thoâng qua hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, caùc ngaân haøng coù theå phaùt trieån caùc nghieäp vuï khaùc nhö mua baùn ngoaïi teä, baûo laõnh, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu. Hôn theá, hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá coøn laøm naâng cao uy tín vaø hình aûnh cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam treân tröôøng quoác teá. Trong nhöõng phöông thöùc thanh toaùn quoác teá ñöôïc caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam öa chuoäng hieän nay nhö Tín duïng chöùng töø, Nhôø thu, Chuyeån tieàn thì phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaãn laø söï löïa choïn öu tieân khi caùc nhaø xuaát khaåu chöa tin töôûng vaøo khaû naêng vaø uy tín cuûa nhaø nhaäp khaåu bôûi vieäc thanh toaùn ñaõ ñöôïc ñaûm baûo bôûi ngaân haøng phaùt haønh. Noùi theá khoâng coù nghóa laø phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø hoaøn toaøn öu vieät. Ruûi ro vaãn coù theå xaûy ra cho nhaø xuaát khaåu vaø caû ngaân haøng phuïc vuï hoï. Vì vaäy, vôùi vai troø laø ngaân haøng phuïc vuï nhaø xuaát khaåu trong dòch vuï thanh toaùn baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø, vieäc ñoái dieän vôùi ruûi ro laø ñieàu taát yeáu ñoái vôùi baát kyø ngaân haøng naøo trong ñoù coù Sôû giao dòch II – NHCTVN. Do ñoù, ñeå phoøng traùnh hieäu quaû nhöõng ruûi ro cuõng nhö naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø chaát löôïng cuûa dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín 2 duïng chöùng töø, Sôû giao dòch II –NHCTVN caàn xaùc ñònh caùc ruûi ro coù theå gaëp vaø nguyeân nhaân gaây ra nhöõng ruûi ro ñoù ñeå coù nhöõng giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro phuø hôïp. Ñoù laø lyù do ñeå toâi choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam”. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu Thöù nhaát, neâu thöïc traïng hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. Thöù hai, nhaän dieän vaø phaân tích nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra ñoái vôùi ngaân haøng qua hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. Thöù ba, treân cô sôû nhöõng ruûi ro ñaõ xaùc ñònh, tìm ra nhöõng giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro trong nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. 3. Phaïm vi, ñoái töôïng nghieân cöùu Phaïm vi nghieân cöùu: hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. Ñoái töôïng nghieân cöùu: ruûi ro ñoái vôùi ngaân haøng trong dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Ñeå coù nhöõng phaân tích vaø keát luaän phuø hôïp vôùi thöïc tieãn, luaän vaên ñaõ söû duïng caùc phöông phaùp sau: - Phöông phaùp thoáng keâ: 3 Thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin töø caùc nguoàn: + Caùc taøi lieäu lieân quan ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông töùc tín duïng chöùng töø cuûa Sôû giao dòch II – NHCTVN vaø NHCTVN: Quy trình nghieäp vuï Taøi trôï thöông maïi, baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm, taïp chí NHCTVN. + Caùc aán phaåm lieân quan ñeán phöông thöùc tín duïng chöùng töø cuûa ICC. + Soá lieäu, thoâng tin töø caùc phöông tieän truyeàn thoâng. - Phöông phaùp toång hôïp: Saøng loïc vaø ñuùc keát töø thöïc tieãn keát hôïp vôùi lyù luaän ñeå ñöa ra giaûi phaùp cho vaán ñeà ñaët ra. Ngoaøi hai phöông phaùp treân, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng ñeå luaän giaûi caùc vaán ñeà lieân quan. 5. Keát caáu cuûa luaän vaên Luaän vaên bao goàm caùc phaàn: - Phaàn môû ñaàu. - Ba chöông: Chöông 1: Lyù luaän cô baûn veà phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø vaø ruûi ro. Chöông 2: Thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. Chöông 3: Giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. - Keát luaän 4 CHÖÔNG 1: LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ PHÖÔNG THÖÙC THANH TOAÙN TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ VAØ RUÛI RO 1.1. Giôùi thieäu veà phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø 1.1.1. Thö tín duïng (Letter of Credit - L/C) 1.1.1.1. Khaùi nieäm L/C laø moät vaên baûn phaùp lyù trong ñoù moät ngaân haøng theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng ñöùng ra cam keát seõ traû tieàn cho ngöôøi thuï höôûng moät soá tieàn nhaát ñònh, trong moät thôøi haïn nhaát ñònh vôùi ñieàu kieän laø ngöôøi naøy phaûi xuaát trình boä chöùng töø phuø hôïp vôùi nhöõng quy ñònh trong L/C. Trong ngoaïi thöông, ngöôøi yeâu caàu ngaân haøng phaùt haønh L/C laø ngöôøi mua haøng (nhaø nhaäp khaåu) vaø ngöôøi thuï höôûng laø ngöôøi baùn haøng (nhaø xuaát khaåu). Thuaät ngöõ tín duïng – Credit ôû ñaây ñöôïc duøng theo nghóa roäng, nghóa laø tín nhieäm, chöù khoâng phaûi ñeå chæ moät khoaûn vay theo nghóa thoâng thöôøng. Ñieàu naøy theå hieän roõ trong tröôøng hôïp khi ngöôøi nhaäp khaåu kyù quyõ 100% giaù trò cuûa L/C, thì thöïc chaát ngaân haøng khoâng caáp baát cöù moät khoaûn tín duïng naøo, maø chæ cho ngöôøi nhaäp khaåu “vay” söï tín nhieäm cuûa mình. Ngay caû trong tröôøng hôïp nhaø nhaäp khaåu khoâng heà kyù quyõ, thì moät khoaûn tín duïng thöïc söï chæ xaûy ra khi ngaân haøng phaùt haønh L/C tieán haønh traû tieàn cho nhaø xuaát khaåu vaø ghi nôï nhaø nhaäp khaåu. 1.1.1.2. Baûn chaát cuûa L/C L/C ñöôïc hình thaønh treân cô sôû cuûa hôïp ñoàng mua baùn, nhöng sau khi ñöôïc thieát laäp, noù laïi hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi hôïp ñoàng naøy. Khi ngöôøi baùn xuaát trình boä chöùng töø phuø hôïp veà maët hình thöùc vôùi nhöõng ñieàu khoaûn quy ñònh trong L/C, thì ngaân haøng phaùt haønh L/C phaûi traû tieàn cho ngöôøi baùn, maëc duø treân thöïc teá haøng hoùa coù theå khoâng ñuùng nhö ñaõ ghi treân chöùng töø. Nhö vaäy, vieäc thanh toaùn L/C 5 khoâng heà caên cöù vaøo tình hình thöïc teá cuûa haøng hoùa; neáu haøng hoùa khoâng khôùp vôùi chöùng töø, thì hai beân mua baùn tröïc tieáp giaûi quyeát vôùi nhau. Trong thöïc teá, ngöôøi mua coù theå söû duïng L/C ñeå cuï theå hoùa, chi tieát hoùa hoaëc boå sung nhöõng ñieàu khoaûn maø hôïp ñoàng thöông maïi coøn soùt; ngoaøi ra, coøn ñeå ñính chính, söûa chöõa nhöõng noäi dung baát lôïi trong hôïp ñoàng ngoaïi thöông. 1.1.2. Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø 1.1.2.1. Khaùi nieäm Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø (Documentary Credit) laø phöông thöùc, trong ñoù, theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng, moät ngaân haøng seõ phaùt haønh moät böùc thö goïi laø thö tín duïng (Letter of credit – L/C) cam keát traû tieàn hoaëc chaáp nhaän hoái phieáu cho moät beân thöù ba khi ngöôøi naøy xuaát trình cho ngaân haøng boä chöùng töø thanh toaùn phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn quy ñònh trong thö tín duïng. Töø khaùi nieäm treân cho thaáy, phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø coù theå ñöôïc aùp duïng trong noäi thöông vaø ngoaïi thöông. Trong ngoaïi thöông, theo yeâu caàu cuûa ngöôøi nhaäp khaåu, ngaân haøng phaùt haønh moät thö tín duïng cho ngöôøi xuaát khaåu höôûng. Ngaân haøng phaùt haønh seõ traû tieàn cho ngöôøi xuaát khaåu khi ngöôøi xuaát khaåu xuaát trình boä chöùng töø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn cuûa thö tín duïng. 1.1.2.2. Caùc beân tham gia Moät giao dòch thanh toaùn baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø thöôøng coù boán beân tham gia chính sau ñaây: - Ngöôøi xin môû L/C (Applicant): laø ngöôøi yeâu caàu ngaân haøng phuïc vuï mình phaùt haønh moät L/C. Tuøy hoaøn caûnh cuï theå maø ngöôøi xin môû L/C coù theå coù nhöõng teân goïi khaùc nhau nhö: ngöôøi mua (buyer), ngöôøi nhaäp khaåu (importer), ngöôøi môû L/C (opener), ngöôøi traû tieàn (accountee). 6 - Ngöôøi thuï höôûng L/C (Beneficiary): theo quy ñònh cuûa L/C, laø ngöôøi ñöôïc höôûng soá tieàn thanh toaùn cuûa L/C. Tuøy hoaøn caûnh cuï theå maø ngöôøi thuï höôûng L/C coù theå coù nhöõng teân goïi khaùc nhau nhö: ngöôøi baùn (seller), ngöôøi xuaát khaåu (exporter), ngöôøi kyù phaùt hoái phieáu (drawer). - Ngaân haøng phaùt haønh L/C (Issuing Bank) hay ngaân haøng môû L/C (Opening Bank): laø ngaân haøng theo yeâu caàu cuûa ngöôøi nhaäp khaåu, phaùt haønh moät L/C cho ngöôøi xuaát khaåu höôûng. Ngaân haøng phaùt haønh thöôøng ñöôïc hai beân mua baùn thoûa thuaän vaø quy ñònh trong hôïp ñoàng mua baùn. Neáu khoâng coù söï thoûa thuaän tröôùc, thì ngöôøi xin môû L/C töï choïn. - Ngaân haøng thoâng baùo (Advising Bank) : laø ngaân haøng thoâng baùo L/C cho ngöôøi xuaát khaåu theo yeâu caàu cuûa ngaân haøng phaùt haønh. Ngoaøi ra coøn coù caùc beân lieân quan khaùc nhö: - Ngaân haøng xaùc nhaän (Confirming Bank): Laø ngaân haøng theâm söï xaùc nhaän cuûa mình vaøo thö tín duïng theo yeâu caàu hoaëc uûy quyeàn cuûa ngaân haøng phaùt haønh. Traùch nhieäm cuûa ngaân haøng xaùc nhaän laø cuøng ngaân haøng phaùt haønh baûo ñaûm vieäc traû tieàn cho ngöôøi xuaát khaåu. Vieäc xaùc nhaän xuaát hieän khi coù yeâu caàu töø phía ngöôøi xuaát khaåu. - Ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh (Nominated Bank): laø ngaân haøng maø thö tín duïng coù giaù trò thanh toaùn/ thöông löôïng taïi noù hoaëc baát kyø ngaân haøng naøo trong tröôøng hôïp tín duïng thö coù giaù trò thanh toaùn/thöông löôïng taïi baát cöù ngaân haøng naøo (Available with any bank by payment/ negotiation). Cuõng coù L/C quy ñònh coù giaù trò thanh toaùn taïi ngaân haøng phaùt haønh (Available with issuing bank). - Ngaân haøng chuyeån nhöôïng (Transferring Bank): laø ngaân haøng thöïc hieän vieäc chuyeån nhöôïng thö tín duïng. 7 - Ngaân haøng hoaøn tieàn (Reimbursing Bank): laø ngaân haøng thöïc hieän vieäc hoaøn tieàn ñöôïc ngaân haøng phaùt haønh uûy quyeàn vaø ñöôïc quy ñònh trong thö tín duïng. - Ngaân haøng chuyeån chöùng töø (Remitting Bank): laø ngaân haøng coù nhieäm vuï chuyeån boä chöùng töø ñeán ngaân haøng môû thö tín duïng ñeå ñoøi tieàn. - Ngaân haøng ñoøi tieàn (Claiming Bank): laø ngaân haøng thöïc hieän vieäc ñoøi tieàn theo thö tín duïng. - Ngaân haøng thöông löôïng – chieát khaáu (Negotiating Bank): ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh ñöôïc goïi laø ngaân haøng thöông löôïng khi noù ñöùng ra mua hoái phieáu vaø hoaëc boä chöùng töø phuø hôïp theo L/C baèng caùch traû tröôùc hay ñoàng yù traû tröôùc cho ngöôøi thuï höôûng vaøo hoaëc tröôùc ngaøy ngaân haøng chæ ñònh ñöôïc hoaøn tieàn. 1.1.2.3. Quy trình nghieäp vuï phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø Trình töï tieán haønh moät giao dòch thanh toaùn baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø goàm caùc böôùc sau: Sô ñoà 1: Quy trình nghieäp vuï phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø Issuing Bank Advising Bank Remitting Bank Nominated Bank Importer Exporter (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (9)(10) (11) 8 Böôùc 1: Ngöôøi nhaäp khaåu (Importer) vaø ngöôøi xuaát khaåu (Exporter) kyù keát moät hôïp ñoàng thöông maïi trong ñoù coù quy ñònh thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø. Böôùc 2: Caên cöù theo hôïp ñoàng thöông maïi ñaõ kyù keát, ngöôøi nhaäp khaåu laøm giaáy ñeà nghò phaùt haønh L/C vaø göûi ñeán ngaân haøng phaùt haønh (Issuing Bank). Böôùc 3: Caên cöù vaøo giaáy ñeà nghò phaùt haønh L/C cuûa ngöôøi nhaäp khaåu, ngaân haøng phaùt haønh seõ tieán haønh môû L/C vaø thoâng baùo cho ngöôøi xuaát khaåu thoâng qua ngaân haøng thoâng baùo (Advising Bank) baèng thö, Telex hoaëc Swift nhöng thoâng thöôøng caùc L/C ñöôïc göûi baèng Swift vì nhanh choùng vaø coù tính xaùc thöïc cao. Böôùc 4: Khi nhaän L/C töø ngaân haøng phaùt haønh, ngaân haøng thoâng baùo seõ thoâng baùo cho ngöôøi xuaát khaåu. Böôùc 5: Ngöôøi xuaát khaåu neáu chaáp nhaän L/C thì tieán haønh giao haøng, coøn neáu khoâng thì ñeà nghò ngöôøi nhaäp khaåu tu chænh L/C thoâng qua ngaân haøng phaùt haønh. Böôùc 6: Sau khi giao haøng vaø laäp boä chöùng töø theo quy ñònh cuûa L/C, ngöôøi xuaát khaåu trình boä chöùng töø cho ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh trong L/C (Nominated Bank). Ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh coù theå laø ngaân haøng thoâng baùo hay baát cöù ngaân haøng naøo (Available with any bank). Neáu L/C coù giaù trò thanh toaùn taïi ngaân haøng phaùt haønh (Available with issuing bank) thì ngöôøi xuaát khaåu seõ göûi chöùng töø ñeán ngaân haøng phaùt haønh ñeå thanh toaùn thoâng qua ngaân haøng chuyeån chöùng töø (Remitting Bank). Böôùc 7: Ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh/ Ngaân haøng chuyeån chöùng töø seõ kieåm tra boä chöùng töø so vôùi caùc ñieàu khoaûn, ñieàu kieän quy ñònh trong L/C. Neáu boä chöùng töø laø phuø hôïp, ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh coù theå thöông löôïng – chieát khaáu boä chöùng töø theo söï cho pheùp cuûa L/C khi ngöôøi xuaát khaåu yeâu caàu. Tuy nhieân, ngaân 9 haøng ñöôïc chæ ñònh coù quyeàn töø choái vieäc thöông löôïng – chieát khaáu boä chöùng töø. Nhö vaäy böôùc 7 coù theå xaûy ra hoaëc khoâng xaûy ra. Böôùc 8: Ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh/ Ngaân haøng chuyeån chöùng töø chuyeån boä chöùng töø ñeán ngaân haøng phaùt haønh ñeå ñoøi tieàn. Böôùc 9: Khi nhaän boä chöùng töø töø ngaân haøng chæ ñònh/ ngaân haøng chuyeån chöùng töø, ngaân haøng phaùt haønh seõ kieåm tra boä chöùng töø, neáu thaáy phuø hôïp thì thanh toaùn theo chæ daãn cuûa ngaân haøng göûi chöùng töø. Neáu boä chöùng töø baát hôïp leä thì ngaân haøng phaùt haønh coù quyeàn töø choái thanh toaùn vaø traû laïi chöùng töø hoaëc coù theå lieân heä vôùi ngöôøi mua ñeå xin yù kieán cuûa ngöôøi mua xem coù chaáp nhaän baát hôïp leä hay khoâng. Neáu ngöôøi mua chaáp nhaän thì ngaân haøng phaùt haønh tuøy theo quyeát ñònh cuûa mình coù theå thöïc hieän thanh toaùn. Khi nhaän ñöôïc tieàn töø ngaân haøng phaùt haønh, ngaân haøng chuyeån chöùng töø/ ngaân haøng chæ ñònh seõ chuyeån cho ngöôøi baùn sau khi tröø caùc khoaûn phí lieân quan. Böôùc 10: Ngaân haøng phaùt haønh ñoøi tieàn ngöôøi mua vaø chuyeån boä chöùng töø cho ngöôøi mua. Böôùc 11: Ngöôøi mua thanh toaùn thanh toaùn tieàn cho ngaân haøng phaùt haønh. 1.1.2.4. Caùc loaïi L/C Tuøy theo caùch phaân chia maø maø ta coù nhieàu loaïi L/C khaùc nhau * Phaân loaïi theo nghóa vuï vaø traùch nhieäm - L/C huûy ngang (Revocable L/C): Ñaây laø loaïi L/C maø beân môû L/C coù theå söûa ñoåi, huûy boû, boå sung baát cöù luùc naøo maø khoâng caàn baùo tröôùc cho ngöôøi thuï höôûng. Tuy nhieân, vieäc söûa ñoåi hay huûy boû phaûi thöïc hieän tröôùc khi ngöôøi baùn giao haøng. Loaïi L/C naøy haàu nhö khoâng ñöôïc söû duïng trong thöïc teá vì quyeàn lôïi cuûa ngöôøi baùn khoâng ñöôïc ñaûm baûo. UCP 600 cuõng ñaõ loaïi boû hoaøn toaøn ñieàu 6 vaø 10 ñieàu 8 cuûa UCP 500 noùi veà L/C huûy ngang. Nhö vaäy L/C huûy ngang ñaõ khoâng coøn xuaát hieän trong UCP 600. - L/C khoâng huûy ngang (Irrevocable L/C): Laø loaïi L/C maø ngaân haøng phaùt haønh khoâng ñöôïc quyeàn ñôn phöông söûa ñoåi hay huûy boû L/C khi chöa coù söï ñoàng yù cuûa ngöôøi thuï höôûng. Theo ñieàu 3 cuûa UCP 600, moät thö tín duïng laø khoâng huûy ngang ngay caû khi trong thö tín duïng khoâng quy ñònh nhö vaäy. - L/C xaùc nhaän (Confirmed L/C): Laø L/C khoâng huûy ngang trong ñoù coù moät ngaân haøng khaùc ñöùng ra ñaûm baûo vieäc traû tieàn theo L/C cuøng vôùi ngaân haøng phaùt haønh. Ngöôøi baùn yeâu caàu L/C xaùc nhaän khi hoï chöa tin töôûng vaøo khaû naêng thanh toaùn cuûa ngaân haøng phaùt haønh. * Phaân loaïi theo thôøi haïn thanh toaùn - L/C traû ngay (L/C at sight): Laø L/C trong ñoù ngaân haøng phaùt haønh cam keát thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng khi hoï xuaát trình boä chöùng töø hôïp leä theo L/C. - L/C traû chaäm (Usance L/C): Laø L/C trong ñoù ngaân haøng phaùt haønh cam keát thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng theo thôøi haïn quy ñònh trong thö tín duïng khi ngöôøi thuï höôûng xuaát trình boä chöùng töø hôïp leä theo L/C. * Phaân loaïi theo caùch thöùc söû duïng - L/C tuaàn hoaøn (Revolving L/C): Laø L/C maø sau khi ñaõ söû duïng heát giaù trò cuûa noù hoaëc ñaõ heát thôøi haïn hieäu löïc thì noù laïi töï ñoäng coù giaù trò nhö cuõ vaø tieáp tuïc ñöôïc söû duïng moät caùch tuaàn hoaøn trong moät thôøi haïn nhaát ñònh cho ñeán khi toång trò giaù hôïp ñoàng ñöôïc thöïc hieän. 11 Tröôøng hôïp söû duïng vaø ñaëc ñieåm: + Söû duïng cho tröôøng hôïp haøng hoùa laø nhöõng maët haøng mua baùn thöôøng xuyeân, ñònh kyø, soá löôïng lôùn, giao haøng nhieàu laàn trong moät thôøi gian nhaát ñònh; hoaëc caùc beân mua baùn quen thuoäc vaø tin caäy laãn nhau. + Giuùp ngöôøi mua traùnh ñöôïc öù ñoïng voán, giaûm ñöôïc phí môû L/C, giaûm ñöôïc tyû leä kyù quyõ. + L/C tuaàn hoaøn caàn ghi roõ ngaøy heát hieäu löïc cuoái cuøng, soá laàn tuaàn hoaøn. Ñoàng thôøi phaûi ghi roõ coù cho pheùp soá dö cuûa L/C tröôùc coäng doàn vaøo nhöõng L/C keá tieáp hay khoâng, neáu khoâng cho pheùp thì goïi laø L/C tuaàn hoaøn khoâng tích luõy (non-cumulative revolving L/C), coøn neáu cho pheùp coäng doàn thì goïi laø L/C tuaàn hoaøn tích luõy (cumulative revolving L/C). Thoâng thöôøng coù ba caùch tuaàn hoaøn sau: + Tuaàn hoaøn töï ñoäng: L/C töï ñoäng coù giaù trò nhö cuõ maø khoâng caàn coù söï thoâng baùo cuûa ngaân haøng phaùt haønh L/C cho ngöôøi baùn bieát. + Tuaàn hoaøn baùn töï ñoäng: Neáu sau moät soá ngaøy nhaát ñònh keå töø ngaøy L/C heát haïn hieäu löïc hoaëc ñaõ söû duïng heát maø ngaân haøng phaùt haønh L/C khoâng coù yù kieán gì thì L/C töï ñoäng coù giaù trò laïi nhö cuõ. + Tuaàn hoaøn haïn cheá: Laø chæ khi naøo ngaân haøng phaùt haønh L/C thoâng baùo cho ngöôøi baùn thì L/C môùi coù giaù trò laïi nhö cuõ. - L/C chuyeån nhöôïng (Transferable L/C): Laø L/C, theo ñoù, ngöôøi höôûng lôïi thöù nhaát ñöôïc quyeàn chuyeån nhöôïng moät phaàn hay toaøn boä giaù trò L/C cho moät hay nhieàu ngöôøi höôûng lôïi thöù hai. Tröôøng hôïp söû duïng vaø ñaëc ñieåm: + L/C chuyeån nhöôïng chæ ñöôïc chuyeån nhöôïng moät laàn. + Ñöôïc söû duïng khi ngöôøi höôûng thöù nhaát khoâng töï cung caáp ñöôïc haøng hoùa maø chæ laø moät ngöôøi moâi giôùi. 12 + Ngöôøi höôûng lôïi ban ñaàu vaãn laø ngöôøi chòu traùch nhieäm chính vôùi ngöôøi mua. Tröôøng hôïp ngöôøi höôûng lôïi thöù hai khoâng giao haøng hay giao haøng khoâng ñuùng thì ngöôøi höôûng lôïi thöù nhaát phaûi chòu traùch nhieäm vôùi ngöôøi mua theo hôïp ñoàng ñaõ kyù. - L/C giaùp löng (Back to Back L/C): Sau khi nhaän ñöôïc L/C do ngöôøi mua môû cho mình höôûng, ngöôøi baùn caên cöù vaøo noäi dung L/C naøy vaø duøng chính L/C naøy ñeå theá chaáp môû moät L/C khaùc cho ngöôøi thuï höôûng khaùc vôùi noäi dung gaàn gioáng nhö L/C ban ñaàu. L/C ñöôïc ñem ñi theá chaáp goïi laø L/C chuû hay L/C goác (Master hay Backing L/C); L/C sau goïi laø L/C giaùp löng (Back to Back L/C). Tuy nhieân, caû hai L/C treân ñeàu khoâng theå hieän laø L/C goác hay L/C giaùp löng maø chæ ghi laø L/C. Giaùp löng ñöôïc hieåu treân toång theå cuûa moät giao dòch thöông maïi söû duïng hai L/C rieâng bieät, caùi sau döïa vaøo caùi tröôùc vaø ñöôïc caùi tröôùc baûo ñaûm. Tröôøng hôïp söû duïng vaø ñaëc ñieåm: - L/C giaùp löng ñöôïc söû duïng chuû yeáu qua mua baùn trung gian khi: + L/C goác khoâng cho pheùp chuyeån nhöôïng. Do ñoù, nhaø trung gian ñem L/C naøy laøm ñaûm baûo ñeå môû L/C giaùp löng cho ngöôøi cung caáp haøng cho mình höôûng. Hoaëc khi: + Nhaø cung caáp khoâng ñoàng yù L/C chuyeån nhöôïng vì noù khoâng ñaûm baûo khaû naêng ñöôïc thanh toaùn. + Khi caùc chöùng töø ñöôïc yeâu caàu xuaát trình theo L/C goác khoâng theå khôùp vôùi caùc chöùng töø phaûi xuaát trình theo L/C giaùp löng. + Ngöôøi trung gian muoán giaáu moät soá thoâng tin trong L/C goác. 13 - Giöõa L/C goác vaø L/C giaùp löng khoâng coù moái lieân heä phaùp lyù naøo. Ngöôøi môû L/C goác khoâng lieân quan gì ñeán L/C giaùp löng, coøn ngöôøi thuï höôûng L/C giaùp löng cuõng khoâng coù lieân quan gì ñeán L/C goác. - L/C ñoái öùng (Reciprocal L/C): Laø L/C ñöôïc quy ñònh laø chæ coù giaù trò hieäu löïc khi L/C khaùc ñoái öùng vôùi noù ñöôïc môû. Trong L/C môû tröôùc phaûi ghi: “L/C naøy chæ coù hieäu löïc khi ngöôøi höôûng lôïi ñaõ môû laïi moät L/C ñoái öùng cho ngöôøi môû L/C naøy höôûng” vaø trong L/C ñoái öùng phaûi ghi caâu: “L/C naøy ñoái öùng vôùi L/C soá… môû ngaøy… taïi ngaân haøng …”. Tröôøng hôïp söû duïng vaø ñaëc ñieåm: + Nhaø cung caáp nguyeân lieäu vaø nhaø g._.ia coâng ôû hai nöôùc khaùc nhau. + Trong phöông thöùc mua baùn haøng ñoåi haøng. + Baûo ñaûm quyeàn lôïi cho ngöôøi gia coâng vì saûn phaåm laøm ra coù ñaëc ñieåm rieâng do ngöôøi ñaët haøng quy ñònh neân haàu nhö chæ coù ngöôøi ñaët haøng tieâu thuï. + Trong giao dòch, ngöôøi baùn ñoàng thôøi laø ngöôøi mua vaø ngöôïc laïi. + Ngöôøi môû L/C naøy laø ngöôøi höôûng lôïi L/C kia vaø ngöôïc laïi. - L/C döï phoøng (Standby L/C): Laø L/C maø trong ñoù ngaân haøng môû L/C cam keát vôùi ngöôøi mua laø seõ thanh toaùn cho hoï trong tröôøng hôïp ngöôøi baùn khoâng coù khaû naêng giao haøng, hoaëc khoâng hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng nhö ñaõ quy ñònh trong L/C maø ngöôøi mua ñaõ môû cho ngöôøi baùn höôûng. Nhö vaäy, L/C döï phoøng ñöôïc môû ra nhaèm muïc ñích hoaøn laïi soá tieàn öùng tröôùc, chi phí môû L/C cho ngöôøi mua khi ngöôøi baùn khoâng hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng. L/C döï phoøng ñöôïc söû duïng raát phoå bieán, ñaëc bieät laø ôû Myõ. Ngoaøi muïc ñích ñaûm baûo cho khoaûn tieàn öùng tröôùc, L/C döï phoøng coøn ñöôïc söû duïng nhö moät baûo 14 laõnh ngaân haøng ñeå ñaûm baûo cho vieäc thöïc hieän hôïp ñoàng thöông maïi, hôïp ñoàng gia coâng, tham gia döï thaàu, … - L/C vôùi ñieàu khoaûn ñoû (Red clause L/C): Laø loaïi L/C coù ñieàu khoaûn ñaëc bieät (tröôùc ñaây thöôøng ñöôïc vieát baèng möïc ñoû) cho pheùp ngöôøi thuï höôûng ñöôïc ruùt tröôùc moät phaàn giaù trò L/C ñeå mua haøng hoùa, nguyeân lieäu phuïc vuï saûn xuaát haøng hoùa theo L/C ñaõ môû. Phaàn giaù trò coøn laïi seõ ñöôïc thanh toaùn khi ngöôøi thuï höôûng xuaát trình chöùng töø. Ñeå nhaän ñöôïc khoaûn tieàn öùng tröôùc theo L/C vôùiù ñieàu khoaûn ñoû, ngöôøi thuï höôûng thöôøng phaûi xuaát trình caùc chöùng töø sau: hoái phieáu cuûa soá tieàn öùng tröôùc, hoùa ñôn, cam keát traû nôï hoaëc cam keát giao haøng. Beân caïnh caùc chöùng töø treân, L/C vôùi ñieàu khoaûn ñoû coøn coù theå quy ñònh theâm vieäc öùng tieàn tröôùc chæ ñöôïc thöïc hieän döôùi söï baûo laõnh cuûa ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi thuï höôûng. 1.1.2.5. Nhöõng quy taéc quoác teá aùp duïng trong phöông thöùc thanh toùan tín duïng chöùng töø - ICC Uniform Customs and Practice for Documentary Credits (UCP): UCP ñöôïc ICC cho ra ñôøi vaøo naêm 1933. Töø ñoù ñeán nay, UCP ñaõ traûi qua 6 laàn söûa ñoåi vaøo caùc naêm 1951, 1962, 1974, 1983, 1993 vaø baûn söûa ñoåi sau cuøng laø UCP 600 coù hieäu löïc töø ngaøy 01/7/2007. Vôùi thôøi gian chuaån bò khaù laâu (hôn ba naêm), UCP 600 ra ñôøi thaät söï ñaõ laøm giaûm bôùt ñöôïc söï baát ñoàng trong caùch kieåm tra chöùng töø cuûa caùc ngaân haøng. Ñaây laø moät quy taéc quoác teá mang tính chaát tuøy yù, noù chæ ñöôïc aùp duïng khi thö tín duïng chæ roõ vieäc aùp duïng noù. - ICC Uniform Rules for Bank - to - Bank Reimbursements under Documentary Credits (URR 525): 15 URR 525 quy ñònh caùc vaán ñeà lieân quan vieäc hoaøn tieàn giöõa caùc ngaân haøng theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø. URR 525 khoâng mang tính chaát baét buoäc, noù chæ ñöôïc aùp duïng khi thö tín duïng quy ñònh vieäc aùp duïng noù. - International Standard Banking Practice for the examination of documents under Documentary Letter of Credit (ISBP): ISBP ñöôïc ICC cho ra ñôøi vaøo thaùng 10/2002 vôùi soá xuaát baûn 645. Ñaây laø vaên baûn giaûi thích chi tieát nhöõng ñieàu khoaûn cuûa UCP 500. Khi UCP 600 ra ñôøi thì ICC cuõng ban haønh ISBP môùi vôùi soá xuaát baûn 681 nhaèm caäp nhaät cho phuø hôïp vôùi söï thay ñoåi cuûa UCP. 1.2. Ruûi ro ñoái vôùi ngaân haøng trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø 1.2.1. Khaùi nieäm ruûi ro Cho ñeán nay chöa coù ñöôïc ñònh nghóa thoáng nhaát veà ruûi ro. Nhöõng tröôøng phaùi khaùc nhau, taùc giaû khaùc nhau ñöa ra nhöõng ñònh nghóa ruûi ro khaùc nhau. Theo Töø ñieån tieáng Vieät do Trung taâm töø ñieån hoïc Haø Noäi xuaát baûn naêm 1995 thì “Ruûi ro laø ñieàu khoâng laønh, khoâng toát, baát ngôø xaûy ñeán”. Theo Töø ñieån töø vaø ngöõ Vieät Nam naêm 1998 thì “Ruûi ro laø söï khoâng may”. Allan Willett cho raèng “Ruûi ro laø söï baát traéc coù theå lieân quan ñeán vieäc xuaát hieän nhöõng bieán coá khoâng mong ñôïi”. Coøn theo Irving Preffer, “Ruûi ro laø moät toång hôïp nhöõng ngaãu nhieân coù theå ño löôøng ñöôïc baèng xaùc xuaát”. Tuy ñöôïc dieãn taû baèng caùc ngoân töø khaùc nhau nhöng caùc khaùi nieäm coù ñieåm chung laø ñeà caäp ñeán nhöõng ñieàu khoâng toát, gaây thieät haïi vaø aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, con ngöôøi ngaøy caøng quan taâm nhieàu hôn ñeán vieäc nghieân cöùu ruûi ro, nhaän daïng ruûi ro vaø tìm bieän phaùp phoøng choáng ruûi ro. 16 1.2.2. Ruûi ro ñoái vôùi ngaân haøng trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø Neáu nhö ôû caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá cuõng thöôøng hay ñöôïc söû duïng khaùc nhö Chuyeån tieàn; Nhôø thu; Giao chöùng töø nhaän tieàn, ruûi ro thöôøng xaûy ra ñoái vôùi ngöôøi mua hoaëc ngöôøi baùn, ngaân haøng chæ laøm theo yeâu caàu cuûa caùc beân maø khoâng bò raøng buoäc traùch nhieäm phaûi thanh toaùn, thì trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, ngaân haøng laø moät beân tham gia vôùi traùch nhieäm roõ raøng. Do ñoù, ngaân haøng cuõng seõ gaëp nhöõng ruûi ro tieàm aån. Trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, ngaân haøng seõ ñoái maët vôùi nhieàu ruûi ro khaùc nhau. Sau ñaây laø moät soá ruûi ro maø caùc ngaân haøng thöôøng gaëp: 1.2.2.1. Ruûi ro taùc nghieäp Ruûi ro taùc nghieäp laø ruûi ro xaûy ra trong quaù trình thöïc hieän nghieäp vuï. Trong nghieäp vuï tín duïng chöùng töø, ruûi ro taùc nghieäp xaûy ra phaàn lôùn laø do trình ñoä cuûa caùn boä nhaân vieân. Ngoaøi ra, söï sô suaát, thieáu caån thaän daãn ñeán vieäc haønh ñoäng khoâng theo ñuùng caùc quy ñònh, taäp quaùn quoác teá cuõng gaây ra nhöõng ruûi ro taùc nghieäp nghieâm troïng. Haäu quaû cuûa ruûi ro taùc nghieäp laø raát lôùn, aûnh höôûng ñeán uy tín vaø taøi saûn cuûa ngaân haøng. 1.2.2.2. Ruûi ro tín duïng Ruûi ro tín duïng laø ruûi ro xaûy ra khi ngaân haøng khoâng thu hoài ñöôïc caùc khoaûn tín duïng ñaõ caáp cho caùc beân tham gia trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø. Caùc khoaûn tín duïng ñoù laø: môû L/C theo yeâu caàu nhaø nhaäp khaåu, cho nhaø nhaäp khaåu vay ñeå thanh toaùn L/C, chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu theo L/C. 1.2.2.3. Ruûi ro veà ngaân haøng Ruûi ro naøy coù theå xuaát hieän khi caùc ngaân haøng tham gia vaøo giao dòch tín duïng chöùng töø laø nhöõng ngaân haøng khoâng coù uy tín ñaëc bieät khi ngaân haøng ñoù laø ngaân haøng phaùt haønh. Ngoaøi ra, söï phaù saûn cuûa ngaân haøng phaùt haønh, ngaân haøng 17 xaùc nhaän cuõng gaây ra ruûi ro lôùn cho caùc beân coøn laïi ñaëc bieät laø ngaân haøng chieát khaáu. Ruûi ro veà ngaân haøng coøn xuaát hieän trong quan heä ngaân haøng ñaïi lyù, khi ngaân haøng giöõ taøi khoaûn Nostro bò phaù saûn seõ laø moät ruûi ro raát lôùn ñoái vôùi caùc ngaân haøng coù taøi khoaûn taïi noù. 1.2.2.4. Ruûi ro phaùp lyù Laø ruûi ro lieân quan ñeán luaät phaùp khi coù vaán ñeà khieáu kieän phaùt sinh. Vaán ñeà phaùp lyù trong giao dòch baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø raát phöùc taïp do caùc beân lieân quan ôû caùc quoác gia khaùc nhau, trong moâi tröôøng phaùp lyù vaø heä thoáng phaùp luaät khaùc nhau. Khi ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng ngoaïi thöông noùi chung vaø phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø noùi rieâng thì caùc beân thöôøng daãn chieáu caùc taäp quaùn quoác teá, trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø thì ñoù laø UCP. Tuy nhieân vieäc aùp duïng naøy khoâng ngaên caûn toøa aùn aùp duïng luaät phaùp quoác gia. Caùc keát luaän cuûa Phoøng thöông maïi quoác teá ñoái vôùi caùc vuï tranh chaáp chæ mang tính chaát töông ñoái vì noù khoâng baét buoäc caùc beân phaûi thi haønh trong khi baûn aùn cuûa toøa coù theå laøm ngaân haøng phaùt haønh trì hoaõn thaäm chí khoâng thanh toaùn. 1.2.2.5. Ruûi ro quoác gia Laø ruûi ro xaûy ra do söï baát oån cuûa moâi tröôøng kinh teá – chính trò cuûa moät nöôùc. Nhöõng söï kieän chính trò nhö chieán tranh, baïo ñoäng, söï thay ñoåi caùc chính saùch cuûa quoác gia nhaäp khaåu aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc beân lieân quan trong giao dòch tín duïng chöùng töø vaø coù theå gaây ruûi ro cho ngaân haøng ñaëc bieät laø ngaân haøng chieát khaáu. Ngoaøi ra, ruûi ro quoác gia coù theå xaûy ra khi giao dòch vôùi caùc nöôùc bò caám vaän. 1.2.2.6. Ruûi ro ñaïo ñöùc Ruûi ro ñaïo ñöùc xaûy ra khi moät beân tham gia coá tình khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa vuï cuûa mình, gaây thieät haïi cho caùc beân lieân quan. Thaäm chí coù tröôøng hôïp caùc beân tham gia coøn hôïp taùc vôùi nhau ñeå löøa beân coøn laïi. Trong phöông thöùc tín 18 duïng chöùng töø, caùc beân tham gia thöôøng ôû caùch xa nhau neân khoù naém roõ nhöõng thoâng tin veà uy tín, ñaïo ñöùc kinh doanh, naêng löïc taøi chính cuûa nhau. Neáu ruûi ro ñaïo ñöùc xaûy ra, ngaân haøng seõ bò thieät haïi naëng neà. 19 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Nhöõng kieán thöùc trình baøy trong chöông 1 ñaõ cho chuùng ta naém ñöôïc nhöõng vaán ñeà cô baûn veà phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø vaø moät soá phöông thöùc thanh toaùn quoác teá khaùc. Beân caïnh ñoù, chöông 1 cuõng ñeà caäp ñeán khaùi nieäm veà ruûi ro vaø ñöa ra moät soá ruûi ro ñoái vôùi ngaân haøng trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø. Ñoù laø cô sôû lyù luaän ñeå chuùng ta tìm hieåu vaø phaân tích thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. 20 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU BAÈNG PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH II – NGAÂN HAØNG COÂNG THÖÔNG VIEÄT NAM 2.1. Tình hình hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam Moät thaønh töïu quan troïng goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät nam trong nhöõng naêm qua laø söï taêng tröôûng maïnh meõ cuûa kim ngaïch xuaát khaåu. Baûng 2.1: Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam töø naêm 2001 - 2007 Ñôn vò tính: Trieäu USD Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Xuaát khaåu 15.029 16.706 20.149 26.503 32.223 39.605 48.561 Nguoàn: Theo tin töø Boä Coâng thöông, kim ngaïch xuaát khaåu 6 thaùng ñaàu naêm 2008 ñaït 30,8 tyû USD, taêng 35,8% so vôùi cuøng kyø naêm 2007. Ñaây laø moät keát quaû khaû quan trong boái caûnh neàn kinh teá theá giôùi vaø trong nöôùc coù nhieàu bieán ñoäng. Baûng soá lieäu treân cho thaáy kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam khoâng ngöøng taêng tröôûng qua caùc naêm. Ngoaøi vieäc ñoùng goùp lôùn vaøo söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá, söï taêng tröôûng cuûa xuaát khaåu coøn laø moät trong nhöõng yeáu toá ñaùnh giaù söï thaønh coâng cuûa quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam. Cuøng vôùi söï taêng tröôûng cuûa kim ngaïch xuaát khaåu, cô caáu haøng hoùa xuaát khaåu ñaõ coù nhöõng chuyeån dòch tích cöïc theo höôùng taêng daàn tyû troïng nhoùm haøng cheá bieán, cheá taïo, nhoùm haøng coù haøm löôïng coâng ngheä vaø chaát xaùm cao (ñieän töû vaø linh kieän maùy tính). Trong naêm 2007, caùc maët haøng xuaát khaåu chuû löïc vaãn taêng tröôûng maïnh, 10 maët haøng vaø nhoùm haøng coù kim ngaïch treân 1 tæ USD laø: thuûy saûn, gaïo, caø pheâ, cao 21 su, daàu thoâ, deät may, giaøy deùp, ñieän töû vaø linh kieän maùy tính, saûn phaåm goã vaø nhoùm saûn phaåm cô khí (Naêm 2006 saûn phaåm cô khí khoâng thuoäc danh saùch naøy). Trong ñoù, ngoaøi 4 maët haøng coù kim ngaïch lôùn truyeàn thoáng laø daàu thoâ, deät may, giaøy deùp vaø thuûy saûn - kim ngaïch moãi maët haøng ñaït treân 3 tæ USD, thì 2 maët haøng ñieän töû vaø saûn phaåm goã cuõng ñaõ ñaït treân 2 tæ USD. Cuï theå, thuûy saûn ñaït 3,75 tyû USD; daàu thoâ 8,4 tyû USD; deät may 7,7 tyû USD; giaøy deùp 3,9 tyû USD; ñieän töû vaø linh kieän maùy tính 2,2 tyû USD; saûn phaåm goã 2,34 tyû USD. Ñaëc bieät, nhoùm saûn phaåm cô khí ñaõ coù söï taêng tröôûng raát maïnh töø xaáp xæ 1 tyû USD naêm 2006 leân 2,2 tyû USD trong naêm 2007. Veà thò tröôøng xuaát khaåu, tuy coù bieán ñoäng nhaát ñònh nhöng nhìn chung caùc thò tröôøng xuaát khaåu truyeàn thoáng vaãn duy trì ñöôïc söï oån ñònh: Thò tröôøng chaâu AÙ vaãn chieám tyû troïng lôùn (49,11%) vôùi kim ngaïch ñaït xaáp xæ 24 tyû USD, taêng 18,5% so vôùi naêm 2006; Thò tröôøng chaâu AÂu chieám 20,5% vôùi kim ngaïch ñaït 9,96 tyû USD, taêng 28,2% so vôùi naêm 2006, trong ñoù taäp trung chuû yeáu vaøo thò tröôøng khoái EU vôùi tyû troïng kim ngaïch xuaát khaåu tôùi 91,3%, soá coøn laïi laø thò tröôøng Lieân bang Nga, caùc nöôùc SNG vaø moät soá nöôùc Ñoâng AÂu ngoaøi EU; Thò tröôøng chaâu Myõ chieám 24,3% vôùi kim ngaïch 11,68 tyû USD, taêng 29,4% so vôùi naêm 2006, trong ñoù chuû yeáu laø thò tröôøng Hoa Kyø vôùi kim ngaïch treân 10 tyû USD, chieám 21,3% toång xuaát khaåu cuûa caû nöôùc; Thò tröôøng chaâu Phi – Taây Nam AÙ hieän tyû troïng coøn khieâm toán laø 2,4% vôùi kim ngaïch ñaït 1,2 tyû USD. Caùc thò tröôøng nhoû leû coøn laïi chieám tyû troïng gaàn 5%, kim ngaïch xuaát khaåu xaáp xæ 2 tyû USD. Maëc duø thò tröôøng xuaát khaåu khaù oån ñònh nhöng khaû naêng chuû ñoäng naém baét nhöõng cô hoäi thuaän lôïi ñeå thaâm nhaäp vaø khai thaùc caùc thò tröôøng xuaát khaåu coøn nhieàu haïn cheá. Chöa khai thaùc heát tieàm naêng cuûa caùc thò tröôøng lôùn nhö Hoa Kyø, EU, Trung Quoác. 22 Xuaát khaåu taêng nhanh song deã bò toån thöông bôûi caùc cuù soác töø beân ngoaøi nhö söï bieán ñoäng giaù caû treân thò tröôøng theá giôùi hay söï xuaát hieän raøo caûn thöông maïi môùi cuûa nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra, cô caáu maët haøng xuaát khaåu chöa hôïp lyù, theå hieän treân caû 3 phöông dieän: chuûng loaïi haøng hoaù xuaát khaåu coøn ñôn ñieäu, chaäm xuaát hieän nhöõng maët haøng xuaát khaåu môùi coù ñoùng goùp kim ngaïch ñaùng keå; caùc maët haøng xuaát khaåu coù giaù trò gia taêng coøn thaáp, xuaát khaåu chuû yeáu vaãn phuï thuoäc vaøo caùc maët haøng nhö khoaùng saûn, noâng, laâm, thuûy, haûi saûn, trong khi caùc maët haøng coâng nghieäp nhö deät may, da giaøy, ñieän töû vaø linh kieän maùy tính... chuû yeáu vaãn coøn mang tính chaát gia coâng; quaù trình chuyeån dòch cô caáu maët haøng xuaát khaåu theo höôùng coâng nghieäp hoùa dieãn ra chaäm. Maëc duø coøn moät vaøi haïn cheá, song vôùi toác ñoä taêng tröôûng maïnh meõ cuûa xuaát khaåu trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. 2.2. Thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II - NHCTVN 2.2.1. Giôùi thieäu veà NHCTVN vaø Sôû giao dòch II - NHCTVN Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp naêm 1988 sau khi taùch ra töø Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam, laø moät trong boán ngaân haøng thöông maïi quoác doanh lôùn nhaát cuûa Vieät Nam vôùi teân tieáng Anh laø Industrial and Commercial Bank of Vietnam (goïi taét laø Incombank). Traûi qua hôn 20 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån, ñeán nay maïng löôùi cuûa NHCTVN ñaõ traûi roäng toaøn quoác, goàm: Truï sôû chính taïi Haø Noäi, 2 Vaên phoøng ñaïi dieän, 3 Sôû giao dòch, 138 Chi nhaùnh, treân 700 Phoøng giao dòch, Ñieåm giao dòch, Quyõ tieát kieäm. Veà quan heä quoác teá, NHCTVN coù quan heä ñaïi lyù vôùi treân 850 ngaân haøng taïi 80 quoác gia, vuøng laõnh thoå treân toaøn theá giôùi. 23 Tröôùc nhu caàu cuûa hoäi nhaäp quoác teá, töø ngaøy 15/4/2008, NHCTVN ñoåi teân tieáng Anh thaønh Vietnam Bank For Industry And Trade (goïi taét laø VietinBank). Theo quyeát ñònh soá 53/QÑ-NHCT ngaøy 16/10/1997 cuûa Hoäi Ñoàng Quaûn Trò NHCTVN, Sôû giao dòch II - NHCTVN chính thöùc ra ñôøi ngaøy 1/10/1997 do söï saùp nhaäp cuûa Chi nhaùnh Ngaân haøng Coâng thöông Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø Sôû giao dòch II. Teân giao dòch quoác teá cuûa Sôû giao dòch II - NHCTVN hieän nay laø Vietnam Bank For Industry And Trade – Transaction Office II goïi taét laø Vietinbank – Transaction Office II. Sôû giao dòch II – NHCTVN toïa laïc ngay trung taâm Taøi chính – Ngaân haøng ôû soá 79A – Haøm Nghi – Quaän I – TP.HCM, moät ñòa ñieåm raát thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån caùc hoïat ñoäng kinh doanh. Sôû giao dòch II - NHCTVN coù chöùc naêng cung öùng caùc dòch vuï ña daïng veà taøi chính, ngaân haøng cho khaùch haøng laø caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. Phoøng Taøi Trôï Thöông Maïi cuûa Sôû giao dòch II – NHCTVN thöïc hieän caùc nghieäp vuï: thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu theo L/C vaø nhôø thu, chieát khaáu chöùng töø xuaát khaåu theo L/C vaø nhôø thu, baûo laõnh. Phoøng Taøi Trôï Thöông maïi goàm 17 caùn boä nhaân vieân (3 laõnh ñaïo vaø 14 nhaân vieân) ñöôïc chia thaønh hai boä phaän laø Xuaát khaåu vaø Nhaäp khaåu taïo ñieàu kieän cho vieäc xöû lyù nghieäp vuï ñöôïc chuyeân moân hoùa hôn nhaèm phuïc vuï toát nhu caàu khaùch haøng vaø ñaûm baûo chaát löôïng dòch vuï nhanh vaø chính xaùc. 2.2.2. Tình hình hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II - NHCTVN Trong nhöõng naêm qua, cuøng vôùi söï taêng tröôûng cuûa kim ngaïch xuaát khaåu, dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu cuûa Sôû giao dòch II - NHCTVN cuõng ñaït söï taêng tröôûng ñeàu qua caùc naêm. 24 Hieän nay, caùc phöông thöùc thanh toaùn ñöôïc söû duïng trong thanh toaùn xuaát khaåu taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN laø: Chuyeån tieàn (T/T), Nhôø thu vaø Tín duïng chöùng töø. Ñeå thaáy roõ vò trí cuûa phöông thöùc tín duïng chöùng töø hieän nay, chuùng ta seõ phaân tích tình hình söû duïng caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá vöøa neâu treân trong thanh toaùn xuaát khaåu taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN qua baûng soá lieäu sau ñaây. Baûng 2.2: Kim ngaïch thanh toaùn xuaát khaåu taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN töø naêm 2005 - 2007 Ñôn vò: Trieäu USD Naêm Thanh toaùn xuaát khaåu L/C Nhôø thu T/T Toång coäng Kim ngaïch 162 24 165 351 2005 Tyû troïng 46,15% 6,84% 47,01% 100% Kim ngaïch 156 37 214 407 2006 Tyû troïng 38,33% 9,09% 52,58% 100% Kim ngaïch 127 41 402 570 2007 Tyû troïng 22,28% 7,19% 70,53% 100% Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Sôû giao dòch II - NHCTVN Toång kim ngaïch thanh toaùn xuaát khaåu 6 thaùng ñaàu naêm 2008 cuûa Sôû giao dòch II – NHCTVN ñaït 322,60 Trieäu USD taêng 17,60% so vôùi cuøng kyø naêm 2007. Trong ñoù L/C ñaït 59,04 Trieäu USD (tyû troïng 18,30%); Nhôø thu ñaït 21,96 Trieäu USD (tyû troïng 6,81%) vaø T/T ñaït 241,60 Trieäu USD (tyû troïng 74,89%). Baûng soá lieäu treân cho thaáy kim ngaïch thanh toaùn haøng xuaát khaåu cuûa Sôû giao dòch II - NHCTVN luoân giöõ ñöôïc söï taêng tröôûng oån ñònh qua caùc naêm. Ñaây laø moät keát quaû ñaùng keå trong boái caûnh neàn kinh teá coù nhieàu bieán ñoäng vaø tình hình caïnh tranh gay gaét ôû lónh vöïc ngaân haøng nhö hieän nay. 25 Moät khía caïnh caàn phaân tích nöõa laø tyû troïng kim ngaïch cuûa phöông thöùc thanh toaùn nhôø thu vaø T/T ngaøy caøng taêng trong khi tyû troïng kim ngaïch cuûa phöông thöùc thanh toaùn L/C ngaøy caøng giaûm. Ñieàu naøy cho thaáy moät xu höôùng laø caùc doanh nghieäp xuaát khaåu cuûa Vieät Nam thích söû duïng caùc phöông thöùc thanh toaùn ñôn giaûn hôn. Tuy nhieân, treân thöïc teá, caùc doanh nghieäp chæ söû duïng phöông thöùc nhôø thu vaø T/T khi phía ñoái taùc ñaõ coù moái quan heä mua baùn laâu daøi vaø coù uy tín trong thanh toaùn. Do ñoù, tuy tyû troïng coù xu höôùng thaáp daàn qua caùc naêm nhöng phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø vaãn coù vai troø quan troïng bôûi noù seõ laø phöông thöùc ñöôïc öu tieân löïa choïn khi ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn chöa tin töôûng laãn nhau. Ngoaøi ra, thanh toaùn baèng L/C vaãn hay ñöôïc söû duïng ôû moät soá thò tröôøng xuaát khaåu maëc duø hai beân mua baùn ñaõ tin töôûng laãn nhau theå hieän ôû vieäc L/C quy ñònh 1/3 B/L ñöôïc göûi thaúng cho ngöôøi nhaäp khaåu vaø cho pheùp ñoøi tieàn baèng ñieän (thöôøng thaáy ôû caùc L/C xuaát thuûy saûn sang Nhaät). Caùc bieåu ñoà sau ñaây seõ cho thaáy roõ hơn về sự sụt giảm của việc sử dụng L/C trong thanh toaùn xuất khẩu tại Sở giao dịch II – NHCTVN Biểu đồ 2.1: Số món thông báo và thanh toán L/C xuất khẩu tại Sở giao dịch II - NHCTVN 1289 1237 1227 3264 2706 2493 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 2005 2006 2007 Năm S ố m ón Thông báo L/C (chỉ tính số lần thông báo L/C, không tính số lần thông báo tu chỉnh) Thanh toán L/C xuất khẩu 26 Biểu đồ 2.2: Kim ngạch thông báo và thanh toán L/C xuất khẩu tại Sở giao dịch II - NHCTVN (Đơn vị: Triệu USD) 114 111 107 162 156 127 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 2005 2006 2007 Năm K im n gạ ch Thông báo L/C (chỉ tính giá trị thông báo L/C, không tính đến giá trị thông báo tu chỉnh) Thanh toán L/C xuất khẩu Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Sôû giao dòch II – NHCTVN ÔÛ chöông 1, chuùng ta ñaõ tìm hieåu chi tieát veà phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaø tuøy theo caùch phaân loaïi maø chuùng ta coù nhieàu loaïi L/C khaùc nhau. Taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN, loaïi L/C ñöôïc caùc doanh nghieäp xuaát khaåu söû duïng laø loaïi L/C khoâng huûy ngang (traû ngay hoaëc traû chaäm, coù xaùc nhaän hoaëc khoâng xaùc nhaän). Ngoaøi ra, coù moät soá ít caùc giao dòch ñöôïc söû duïng L/C chuyeån nhöôïng. Vieäc söû duïng L/C naøo laø do nhu caàu cuûa doanh nghieäp. Taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN, việc thống kê số liệu (đtheå hieän trong hai bieåu ñoà treân) ñöôïc thöïc hieän chung cho caùc loaïi L/C ñöôïc söû duïng. Tuy coù söï suït giaûm, nhöng so vôùi nhôø thu vaø T/T, phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaãn nhaän ñöôïc söï quan taâm nhieàu nhaát cuûa caùc ngaân haøng bôûi ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá ñoái vôùi ngaân haøng thöôøng xaûy ra ôû phöông thöùc tín duïng chöùng töø. Vaø neáu trong nghieäp vuï thanh toaùn nhaäp khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø, ruûi ro xaûy ra ñoái vôùi ngaân haøng chuû yeáu naèm ôû khaâu caáp tín duïng cho ngöôøi nhaäp khaåu thì ruûi ro trong nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông 27 thöùc tín duïng chöùng töø ña daïng hôn vì ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi xuaát khaåu – beân ñoøi tieàn. 2.2.3. Quy trình nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN Quy trình nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN ñöôïc thöïc hieän theo Quy trình cuûa NHCTVN aùp duïng cho chi nhaùnh loaïi 1, bao goàm caùc böôùc sau: 2.2.3.1. Nhaän vaø thoâng baùo L/C hoaëc söûa ñoåi L/C - Xaùc nhaän L/C Khi nhaän ñöôïc L/C hoaëc söûa ñoåi L/C töø ngaân haøng phaùt haønh hoaëc caùc ngaân haøng thoâng baùo khaùc, thanh toaùn vieân seõ xaùc thöïc L/C hoaëc söûa ñoåi L/C tröôùc khi thoâng baùo cho khaùch haøng. Vieäc xaùc thöïc ñöôïc thöïc hieän nhö sau: - L/C hoaëc söûa ñoåi L/C truyeàn qua Swift thì phaûi laø ñieän coù Swift Key (maõ khoùa). - L/C hoaëc söûa ñoåi L/C nhaän qua Telex thì phaûi coù Test Key (maõ khoùa) vaø Test Key ñoù phaûi ñöôïc xaùc thöïc. - L/C hoaëc söûa ñoåi L/C ñöôïc chuyeån ñeán baèng ñöôøng thö thì phaûi kieåm tra vaø xaùc thöïc chöõ kyù cuûa ngöôøi coù thaåm quyeàn treân L/C. - Nhöõng L/C phaùt haønh baèng Telex hoaëc baèng thö phaûi daãn chieáu tôùi UCP (xuaát baûn môùi nhaát vaø ñang coù giaù trò hieän haønh). - Neáu böùc ñieän bò loãi, thö bò môø hoaëc bò raùch thì thoâng baùo ngay cho ngaân haøng phaùt haønh/ ngaân haøng thoâng baùo khaùc vaø yeâu caàu chuyeån laïi. - Kieåm tra teân vaø ñòa chæ ngöôøi höôûng lôïi, Ngaân haøng göûi ñieän, caùc chæ daãn thoâng baùo L/C (thoâng baùo tröïc tieáp cho ngöôøi höôûng lôïi, thoâng baùo qua Ngaân haøng thoâng baùo thöù hai …), loaïi L/C (xaùc nhaän, chuyeån nhöôïng, …) ñeå löïa choïn hình thöùc thoâng baùo phuø hôïp. 28 Khi thoâng baùo L/C cho khaùch haøng, Phoøng Taøi Trôï Thöông Maïi seõ xem xeùt caùc ñieàu khoaûn cuûa L/C hoaëc söûa ñoåi L/C, tö vaán cho khaùch haøng vaø/hoaëc tö vaán cho phoøng tín duïng (neáu Sôû giao dòch II – NHCTVN taøi trôï xuaát khaåu) caùc ñieàu khoaûn khoù thöïc hieän hoaëc coù theå mang laïi ruûi ro cho Ngöôøi höôûng vaø/ hoaëc cho ngaân haøng taøi trôï ñeå yeâu caàu söûa ñoåi L/C kòp thôøi. * Thoâng baùo sô boä: - Khi nhaän ñöôïc ñieän L/C hoaëc söûa ñoåi L/C ghi “caùc chi tieát ñaày ñuû göûi sau” hay moät caâu coù noäi dung töông töï, thanh toaùn vieân seõ laäp thoâng baùo sô boä göûi khaùch haøng. - Theo doõi cho ñeán khi nhaän ñöôïc L/C hoaëc söûa ñoåi L/C chính thöùc. Kieåm tra vaø thoâng baùo L/C nhö treân. - Sau 5 ngaøy laøm vieäc maø khoâng nhaän ñöôïc L/C hoaëc söûa ñoåi L/C chính thöùc, thanh toaùn vieân phaûi tra soaùt Ngaân haøng phaùt haønh. * Töø choái thoâng baùo: - Sôû giao dòch II – NHCTVN töø choái thoâng baùo nhöõng L/C khoâng xaùc ñònh ñöôïc tính chaân thöïc beà ngoaøi hoaëc khoâng xaùc ñònh ñöôïc teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi höôûng lôïi. - Töø choái thoâng baùo söûa ñoåi L/C khi L/C goác khoâng do Sôû giao dòch II – NHCTVN thoâng baùo. * Xaùc nhaän L/C Neáu L/C yeâu caàu xaùc nhaän, NHCTVN seõ xem xem xeùt caùc yeáu toá caàn thieát ñeå thöïc hieän vieäc xaùc nhaän vaø thoâng baùo söï xaùc nhaän ñoù cuøng luùc vôùi thoâng baùo L/C cho nhaø xuaát khaåu. Xaùc nhaän L/C mang laïi khaù nhieàu ruûi ro cho ngaân haøng vì vaäy nghieäp vuï naøy chæ ñöôïc taäp trung thöïc hieän taïi hoäi sôû chính. Nhöõng L/C maø Ngaân haøng phaùt haønh kyù quyõ ñuû 100% seõ ñöôïc laøm thuû tuïc xaùc nhaän, nhöõng L/C maø ngaân haøng 29 phaùt haønh kyù quyõ döôùi 100% trò giaù L/C, vieäc xaùc nhaän L/C chæ ñöôïc thöïc hieän khi coù ñuû caùc ñieàu kieän sau: - Ngaân haøng phaùt haønh laø ngaân haøng hoaït ñoäng toát, tình hình taøi chính laønh maïnh, coù uy tín treân tröôøng quoác teá, coù quan heä laâu daøi vaø coù thieän chí vôùi NHCTVN. - L/C thanh toaùn ngay hoaëc traû chaäm töø 90 ngaøy trôû xuoáng. - Caùc ñieàu khoaûn L/C roõ raøng, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, coù tính khaû thi vaø haïn cheá tieàm aån ruûi ro cho Ngaân haøng xaùc nhaän vaø cho ngöôøi höôûng. - L/C coù giaù trò chieát khaáu taïi NHCTVN. - L/C chæ ra ngaân haøng hoaøn tieàn vaø cho pheùp ñoøi tieàn baèng ñieän. - Maët haøng xuaát khaåu laø maët haøng coù giaù trò cao, tieâu thuï deã daøng treân thò tröôøng quoác teá, giaù caû oån ñònh. - Thò tröôøng truyeàn thoáng, khoâng naèm trong danh saùch caùc nöôùc bò caám vaän. Vieäc thaåm ñònh hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng phaùt haønh, khaùch haøng nöôùc ngoaøi vaø thò tröôøng nöôùc ngoaøi seõ do Phoøng Ñònh cheá taøi chính NHCTVN thöïc hieän. 2.2.3.2. Thöông löôïng vaø göûi chöùng töø ñi ñoøi tieàn - Chieát khaáu a/. Thöông löôïng vaø göûi chöùng töø ñi ñoøi tieàn i) Nhaän chöùng töø: Ngay khi nhaän boä chöùng töø cuûa khaùch haøng, thanh toaùn vieân yeâu caàu khaùch haøng xuaát trình: - Baûn goác L/C vaø baûn goác caùc söûa ñoåi lieân quan ñaõ ñöôïc xaùc thöïc. - Baûn goác thoâng baùo L/C vaø caùc baûn goác thoâng baùo söûa ñoåi L/C cuûa ngaân haøng thoâng baùo ñeå xaùc minh ñöôïc tính chaân thöïc cuûa L/C vaø phaûi chaéc chaén L/C coøn giaù trò chöa thanh toaùn ñeå coù theå göûi ñi ñoøi tieàn Ngaân haøng phaùt haønh hoaëc ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh vaø boä chöùng töø ñoù chöa ñöôïc xuaát trình ñeå thöông löôïng 30 taïi baát cöù ngaân haøng naøo. Giaù trò ñoøi thanh toaùn phaûi töông öùng vôùi giaù trò cuûa laàn giao haøng. ii) Kieåm tra chöùng töø: Vieäc kieåm tra ñöôïc tieán haønh nhö sau: - Kieåm tra soá löôïng, loaïi chöùng töø ñoái chieáu vôùi phieáu xuaát trình chöùng töø cuûa khaùch haøng vaø quy ñònh trong L/C. - Kieåm tra caùc noäi dung treân töøng loaïi chöùng töø ñaûm baûo phuø hôïp vôùi caùc ñieàu khoaûn vaø ñieàu kieän quy ñònh trong L/C. - Kieåm tra söï thoáng nhaát giöõa caùc chöùng töø. - Kieåm tra söï phuø hôïp cuûa chöùng töø vôùi UCP 600 cuûa ICC. Neáu L/C thanh toaùn nhieàu laàn thì moãi laàn khaùch haøng xuaát trình chöùng töø, thanh toaùn vieân phaûi ghi roõ töøng laàn xuaát trình chöùng töø treân maët sau baûn goác thoâng baùo L/C vaø baûn goác L/C, ghi soá tham chieáu cuûa NHCT, ngaøy xuaát trình. iii) Xöû lyù chöùng töø: * Tröôøng hôïp chöùng töø khoâng coù sai soùt: - Laäp baûng keâ chöùng töø keøm chæ thò hoaøn tieàn (Covering Letter) vôùi ñaày ñuû caùc thoâng tin: thoâng tin ngöôøi höôûng, ngöôøi yeâu caàu môû L/C, Ngaân haøng phaùt haønh, Ngaân haøng thöông löôïng, giaù trò boä chöùng töø, soá tham chieáu boä chöùng töø, lieät keâ caùc loaïi vaø soá löôïng cuûa töøng loaïi chöùng töø xuaát trình vaø chæ daãn thanh toaùn. - Laäp ñieän ñoøi tieàn neáu L/C cho pheùp ñoøi tieàn baèng ñieän göûi ngaân haøng hoaøn tieàn (neáu LC quy ñònh ñoøi tieàn ngaân haøng hoaøn tieàn) hoaëc ngaân haøng phaùt haønh (neáu L/C quy ñònh ñoøi tieàn ngaân haøng phaùt haønh). - Kyù haäu hoái phieáu (neáu coù). * Tröôøng hôïp chöùng töø coù sai soùt: 31 - Sai soùt coù theå thay theá hoaëc söûa chöõa ñöôïc, ñeà nghò khaùch haøng thay theá hoaëc söûa chöõa (nhöng trong khoaûng thôøi gian hieäu löïc cuûa L/C). - Sai soùt khoâng theå thay theá hoaëc söûa chöõa ñöôïc, ñeà nghò khaùch haøng yeâu caàu ngöôøi mua tu chænh L/C (neáu coù theå) hoaëc göûi ñi ñoøi tieàn vôùi ruûi ro thuoäc veà khaùch haøng. iv) Göûi chöùng töø ñi ñoøi tieàn: Sau khi hoaøn taát caùc coâng vieäc treân, Boä chöùng töø seõ ñöôïc göûi ñi ñoøi tieàn cuøng vôùi Covering Letter. * Tröôøng hôïp chöùng töø thaát laïc treân ñöôøng ñi: Ngaân haøng seõ khoâng chòu traùch nhieäm ñoái vôùi boä chöùng töø thaát laïc treân ñöôøng ñi. Neáu vieäc thaát laïc xaûy ra, Sôû giao dòch II - NHCT coù theå hoã trôï khaùch haøng baèng caùch: thoâng baùo ngay cho Ngaân ._.i vôùi maët haøng naøy chuû yeáu laø do thò tröôøng ña soá laø nhöõng nöôùc keùm phaùt trieån, coù theå xaûy ra baát oån veà chính trò. Söï bieán ñoäng giaù caû coù theå daãn ñeán söï trì hoaõn hay coá tình khoâng thanh toaùn cuûa phía nhaäp khaåu hoaëc laøm caùc beân vi phaïm hôïp ñoàng daãn ñeán tranh chaáp. Ngoaøi ra, loâ haøng xuaát khaåu gaïo thöôøng coù trò giaù lôùn neân neáu ruûi ro xaûy ra seõ gaây nhöõng thieät haïi khoâng nhoû. 46 Thuûy haûi saûn: Thò tröôøng chính cuûa maët haøng naøy laø Nhaät baûn, Haøn Quoác, Myõ vaø Chaâu AÂu. Ruûi ro nhaát ñoái vôùi maët haøng naøy chính laø haøng raøo kyõ thuaät vaø caùc chính saùch cuûa caùc nöôùc nhaäp khaåu (caùc doanh nghieäp cuûa Vieät Nam ñaõ töøng bò kieän baùn phaù giaù toâm vaø caù ba sa ôû Myõ). Ñoâi khi caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi coøn lôïi duïng haøng raøo kyõ thuaät nhö laø moät coâng cuï ñeå töø choái nhaän haøng vaø thanh toaùn. Haït ñieàu: Thò tröôøng lôùn cuûa maët haøng naøy laø Myõ vaø EU, ngoaøi ra coøn coù moät soá nöôùc nhö: Ñaøi Loan, Pakistan, Israel,… Tuy khoâng khaét khe baèng maët haøng thuûy saûn nhöng caùc nöôùc phaùt trieån caøng ngaøy caøng ñoøi hoûi cao veà chaát löôïng vaø veä sinh an toaøn thöïc phaåm (chæ nhöõng doanh nghieäp ñöôïc cô quan quaûn lyù thöïc phaåm vaø döôïc phaåm Hoa Kyø – FDA caáp maõ soá ñaêng kyù thì môùi xuaát ñöôïc vaøo thò tröôøng naøy). Ngaønh ñieàu coù giaù caû bieán ñoäng raát maïnh neân ñoâi khi caùc doanh nghieäp xuaát khaåu khoâng löôøng tröôùc ñöôïc. Giaù caû leân thì doanh nghieäp khoù thu mua daãn ñeán vi phaïm hôïp ñoàng ñaõ kyù, giaù caû xuoáng thì caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi eùp giaù, trì hoaõn thanh toaùn. L/C xuaát khaåu maët haøng naøy thöôøng yeâu caàu nhieàu loaïi chöùng töø vôùi raát nhieàu chi tieát neân ngaân haøng phaùt haønh coù theå coá yù tìm nhöõng baát hôïp leä khoâng thoûa ñaùng ñeå trì hoaõn hay töø choái thanh toaùn. Deät may: Thò tröôøng cuûa maët haøng naøy chuû yeáu laø Myõ, EU, Nhaät Baûn vaø haàu heát ñöôïc xuaát khaåu qua trung gian döôùi hình thöùc gia coâng (Myõ, EU), caùc giao dòch mua baùn phuï thuoäc nhieàu vaøo yù kieán chæ ñònh töø phía khaùch haøng. Boä chöùng töø xuaát khaåu haøng deät may thöôøng baát hôïp leä do nhaø xuaát khaåu khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhöõng quy ñònh chi tieát cuûa L/C cuõng nhö nhöõng yeâu caàu rieâng cuûa nhaø nhaäp khaåu (veà haøng hoùa, thôøi gian giao haøng,…). Ngoaøi ra, L/C haøng deät may thöôøng yeâu caàu moät chöùng töø do nhaø nhaäp khaåu hay ñaïi dieän cuûa hoï phaùt haønh (Giaáy chöùng nhaän kieåm tra – Inspection Certificate hay Thö chaáp nhaän – Letter 47 of acceptance) neân cuõng deã laøm boä chöùng töø baát hôïp leä vaø vieäc thanh toaùn baây giôø laïi phuï thuoäc vaøo thieän chí cuûa ngöôøi mua. Cao su: Maët haøng naøy chuû yeáu ñöôïc xuaát thoâ sang Trung Quoác, Ñaøi Loan, Thoå Nhó Kyø. So vôùi caùc maët haøng noâng saûn laø thöïc phaåm thì maët haøng naøy coù ít ruûi ro hôn. Ñieàu quan taâm ñoái vôùi maët haøng naøy laø caùc ruûi ro lieân quan söï bieán ñoäng cuûa giaù caû (trì hoaõn hay coá tình khoâng thanh toaùn). Rau quaû: Thò tröôøng cuûa rau quaû chuû yeáu laø Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Nga, EU. Ñaây laø maët haøng thöïc phaåm neân cuõng chòu söï kieåm tra nghieâm ngaët cuûa nöôùc nhaäp khaåu. Tuy nhieân ruûi ro ñoái vôùi maët haøng naøy khoâng ôû möùc cao do caùc loâ haøng thöôøng coù giaù trò nhoû vaø caùc beân mua vaø baùn thöôøng laø nhöõng ñoái taùc quen thuoäc. Ñoà goã: Thò tröôøng cuûa maët haøng naøy chuû yeáu laø Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Myõ. Vieäc xuaát khaåu maët haøng naøy coù ñoä ruûi ro töông ñoái thaáp do moãi loâ haøng thöôøng coù giaù trò nhoû vaø giaù caû maët haøng naøy khoâng xaûy ra nhöõng bieán ñoäng ñoät ngoät. 2.2.6. Quaûn lyù ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN Ngoaøi vieäc quy ñònh noäi dung vaø trình töï thöïc hieän coâng vieäc, Quy trình nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø ñaõ trình baøy ôû muïc 2.2.3. coøn nhaèm vaøo muïc ñích phoøng ngöøa ruûi ro. Do vaäy, nguyeân taéc phoøng ngöøa ruûi ro ñaàu tieân maø caùc nhaân vieân phaûi thaám nhuaàn laø thöïc hieän ñuùng nhöõng quy ñònh chi tieát cuûa quy trình. Ngoaøi vieäc ñöa ra moät quy trình laøm vieäc chaët cheõ, NHCTVN cuõng ñöa ra moät soá löu yù cho caùc chi nhaùnh trong ñoù coù Sôû giao dòch II, nhö sau: - Caån troïng khi chieát khaáu caùc boä chöùng töø xuaát trình theo L/C phaùt haønh baèng ñöôøng thö. 48 - Haïn cheá vieäc chieát khaáu boä chöùng töø maø vaän ñôn do nhöõng haõng vaän taûi khoâng ñaùng tin caäy phaùt haønh. - Khoâng neân chieát khaáu cho khaùch haøng khi chöa hieåu roõ veà khaùch haøng ñoù. - Caàn xem xeùt caùc thoâng tin lieân quan ñeán maët haøng xuaát khaåu vaø giaù caû maët haøng ñoù treân thò tröôøng vaøo thôøi ñieåm chieát khaáu. - Khi xaûy ra tranh chaáp thanh toaùn, phoái hôïp vôùi khaùch haøng theo doõi saùt haønh trình chuyeân chôû vaø chuyeån giao haøng hoùa, khoâng ñeå maát haøng vaø tuøy töøng tröôøng hôïp cuï theå nhanh choùng tìm bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. - Caån troïng trong caùc giao dòch L/C xuaát khaåu coù lieân quan tôùi caùc nöôùc caám vaän. Rieâng taïi Sôû giao dòch II, moät soá bieän phaùp khaùc cuõng ñaõ ñöôïc aùp duïng: - Chuû ñoäng naém baét thoâng tin thò tröôøng, bieán ñoäng giaù caû cuûa caùc ngaønh haøng xuaát khaåu maø Sôû giao dòch II ñang taøi trôï nhö thuûy saûn, haït ñieàu, gaïo, cao su, deät may, goã, … ñeå coù chính saùch hôïp lyù cho hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu. - Thöôøng xuyeân ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp xuaát khaåu ñeå phaân loaïi vaø saøng loïc khaùch haøng nhaèm ñöa ra haïn möùc taøi trôï phuø hôïp cuõng nhö ñieàu chænh haïn möùc chieát khaáu kòp thôøi. - Khai thaùc thoâng tin töø caùc nguoàn khaùc nhau: Trung taâm thoâng tin tín duïng CIC (Credit Information Centre) cuûa NHNN, caùc ngaân haøng ñaïi lyù, Internet, caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö baùo, ñaøi … ñeå naém caùc thoâng tin veà khaùch haøng, ngaân haøng. 49 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 Chöông 2 ñaõ phaân tích tình hình hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaø thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN Beân caïnh vieäc nhaän dieän caùc ruûi ro, taùc giaû cuõng ñaõ xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. Ngoaøi ra, moät soá bieän phaùp quaûn lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN cuõng ñöôïc ñeà caäp ñeán. 50 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU BAÈNG PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH II – NGAÂN HAØNG COÂNG THÖÔNG VIEÄT NAM 3.1. Nhöõng giaûi phaùp töø phía NHCTVN vaø Sôû giao dòch II – NHCTVN 3.1.1. Môû roäng quan heä ñaïi lyù Môû roäng quan heä ñaïi lyù laø moät yeáu toá quan troïng ñeå phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá. Taïi NHCTVN, vieäc thieát laäp vaø theo doõi quan heä ngaân haøng ñaïi lyù ñöôïc thöïc hieän taïi Hoäi sôû. Vieäc môû roäng quan heä ñaïi lyù khoâng nhöõng giuùp NHCTVN phuïc vuï khaùch haøng toát hôn maø coøn laøm naâng cao hình aûnh vaø uy tín cuûa ngaân haøng treân tröôøng quoác teá. Trong hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø, vieäc môû roäng quan heä ñaïi lyù seõ mang laïi cho NHCTVN moät soá lôïi ích chuû yeáu sau: - Thoâng baùo L/C ñeán nhaø xuaát khaåu nhanh choùng hôn vì khoâng phaûi qua caùc ngaân haøng thoâng baùo khaùc. Vieäc thoâng baùo tröïc tieáp cuõng laøm cho khaùch haøng phaûi traû phí thaáp hôn raát nhieàu (vì caùc ngaân haøng khoâng thoâng baùo tröïc tieáp thöôøng thu phí raát cao). - Vieäc môû roäng quan heä ñaïi lyù cuõng seõ giuùp ngaân haøng giao dòch baèng Swift vôùi ngaân haøng nöôùc ngoaøi nhanh hôn vì khoâng phaûi duøng swift key cuûa ngaân haøng khaùc (ñoái vôùi moät soá ñieän ñoøi hoûi phaûi coù xaùc thöïc nhö ñieän ñoøi tieàn, ñieän chaáp nhaän thanh toaùn). - Thoâng qua maïng löôùi ngaân haøng ñaïi lyù, NHCTVN seõ coù theå tìm hieåu ñöôïc caùc thoâng tin veà ngaân haøng môû L/C, nhaø nhaäp khaåu, moâi tröôøng phaùp lyù cuûa quoác gia nhaäp khaåu töø ñoù traùnh ñöôïc caùc ruûi ro khi thanh toaùn hay chieát khaáu boä chöùng töø. Trong moät soá tröôøng hôïp, moái quan heä ñaïi lyù coù theå laøm cho ngaân haøng phaùt haønh coù thieän chí hôn trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt sinh. 51 - Ngoaøi nhöõng lôïi ích treân, chuùng ta coøn coù hoûi hoïc hoûi vaø trao ñoåi kinh nghieäm cuûa caùc ngaân haøng ñaïi lyù lôùn. Beân caïnh phaùt trieån veà soá löôïng ngaân haøng ñaïi lyù thì NHCTVN cuõng neân xeùt ñeán tính hieäu quaû cuûa vieäc môû roäng ñaïi lyù, caàn theo saùt tình hình giao dòch thöïc teá taïi caùc chi nhaùnh ñeå löïa choïn nhöõng ngaân haøng coù phaùt sinh giao dòch nhieàu ñeå thieát laäp quan heä. 3.1.2. Chuù troïng coâng taùc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Ñeå ñaùp öùng nhu caàu hoäi nhaäp quoác teá, coâng taùc naâng cao naêng löïc cho ñoäi nguõ laõnh ñaïo vaø nhaân vieân laøm thanh toaùn quoác teá trong ñoù coù nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø vieäc caàn thieát nhaèm naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, traùnh bò tuït haäu. Thoâng qua quaù trình xöû lyù nghieäp vuï, trình ñoä cuûa nhaân vieân seõ goùp phaàn taïo ra hình aûnh vaø uy tín cuûa ngaân haøng ñoái vôùi khaùch haøng trong nöôùc, caùc ñoái taùc cuûa khaùch haøng ôû nöôùc ngoaøi vaø caû caùc ngaân haøng treân theá giôùi. Nhöõng sai soùt xaûy ra trong khi taùc nghieäp cuûa nhaân vieân coù theå daãn ñeán nhöõng thieät haïi cho ngaân haøng vaø khaùch haøng. Do ñoù, coâng taùc ñaøo taïo vaø naâng cao trình ñoä nhaân vieân phaûi luoân ñöôïc chuù troïng. Maëc duø laø coâng vieäc thieân veà nghieäp vuï nhöng ñoøi hoûi nhaân vieân phaûi luoân naâng cao kyõ naêng vaø trình ñoä bôûi vì ngoaøi caùc taøi lieäu ñöôïc xem laø cô baûn nhö UCP, ISBP, Incoterms, URR thì coøn nhieàu taøi lieäu lieân quan khaùc nöõa maø nhaân vieân ngaân haøng phaûi caäp nhaät. Caùc aán phaåm Queries and Responses (Hoûi vaø ñaùp) cuûa ICC laø moät taøi lieäu caàn ñöôïc caùc nhaân vieân ngaân haøng nghieân cöùu ñeå aùp duïng caùc keát luaän cuûa ICC vaøo coâng vieäc ñoái vôùi caùc vaán ñeà naûy sinh trong thöïc tieãn maø khi vaän duïng caùc taäp quaùn quoác teá caùc beân ñaõ coù nhöõng caùch hieåu khaùc nhau. Vieäc caùc ngaân haøng phaùt haønh coá yù tìm nhöõng baát hôïp leä voâ lyù nhaèm trì hoaõn thanh toaùn ñoøi hoûi nhaân vieân nghieäp vuï phaûi am hieåu noäi dung vaø bieát caùch vaän 52 duïng caùc luaät leä, taäp quaùn quoác teá ñeå giaûi quyeát thoûa ñaùng bôûi neáu khoâng coù caùch xöû lyù phuø hôïp thì ngaân haøng phaùt haønh coù theå lôïi duïng ñeå khoâng thanh toaùn. Vì vaäy, ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø, Sôû giao dòch II - NHCTVN caàn ñaët yeáu toá chaát löôïng vaø söï oån ñònh cuûa nguoàn nhaân löïc leân haøng ñaàu vaø xem troïng vieäc ñaøo taïo vaø naâng cao trình ñoä caùn boä nhaân vieân. 3.1.3. Phaùt trieån dòch vuï forfaiting (bao thanh toaùn tuyeät ñoái) Ñoái vôùi nhöõng boä chöùng töø xuaát khaåu thanh toaùn theo L/C traû chaäm, caùc ngaân haøng thöôøng phaân vaân tröôùc vieäc chieát khaáu cho khaùch haøng bôûi vieäc chieát khaáu coù theå mang laïi ruûi ro cho ngaân haøng ñaëc bieät laø trong tröôøng hôïp nöôùc nhaäp khaåu laø nöôùc coù tình hình chính trò baát oån. Taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN, vieäc chieát khaáu L/C traû chaäm treân 90 ngaøy chæ ñöôïc xem xeùt khi ñaõ coù ñieän chaáp nhaän thanh toaùn cuûa ngaân haøng phaùt haønh/ ngaân haøng xaùc nhaän. Neáu sôï ruûi ro maø töø choái chieát khaáu nhöõng boä chöùng töø nhö vaäy thì ngaân haøng seõ maát khaùch haøng. Vì vaäy, ñeå ñaùp öùng nhu caàu khaùch haøng trong tröôøng hôïp naøy, Sôû giao dòch II - NHCTVN caàn phaùt trieån dòch vuï bao thanh toaùn tuyeät ñoái (forfaiting) cho khaùch haøng vaø sau ñoù baùn laïi nhaèm chuyeån ruûi ro sang ngaân haøng mua noù. Vôùi forfaiting, lôïi nhuaän seõ giaûm ñi nhöng buø laïi ngaân haøng seõ khoâng coøn chòu ruûi ro nöõa vaø ñaëc bieät laø ngaân haøng seõ giöõ ñöôïc khaùch haøng. Moät trong nhöõng vaán ñeà ñaùng quan taâm ñoái vôùi ngaân haøng phuïc vuï nhaø xuaát khaåu laø ruûi ro quoác gia vaø ñaây laø lónh vöïc maø moät soá ngaân haøng lôùn cuûa nöôùc ngoaøi coù cung caáp dòch vuï forfaiting raát thích tham gia. Sôû giao dòch II – NHCTVN coù theå cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn tuyeät ñoái cho khaùch haøng vaø sau ñoù baùn laïi cho caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. 3.1.4. Naâng cao coâng taùc thaåm ñònh vaø löïa choïn khaùch haøng 53 Ngaân haøng laø moät lónh vöïc kinh doanh ñaëc bieät. Beân caïnh vieäc tìm kieám khaùch haøng thì ngaân haøng cuõng phaûi löïa choïn khaùch haøng nhaát laø trong lónh vöïc cho vay vaø taøi trôï xuaát nhaäp khaåu. Vì vaäy, vieäc ñaùnh giaù chính xaùc naêng löïc vaø uy tín cuûa doanh nghieäp ngay töø ñaàu laø raát quan troïng nhaèm giuùp ngaân haøng phoøng ngöøa caùc ruûi ro trong quaù trình taøi trôï vaø chieát khaáu cho doanh nghieäp. Uy tín, tình hình kinh doanh, maët haøng xuaát khaåu vaø thò tröôøng xuaát khaåu cuûa doanh nghieäp laø nhöõng yeáu toá maø ngaân haøng caàn phaân tích tröôùc khi quyeát ñònh taøi trôï. Ñoái vôùi nhöõng caùc doanh nghieäp coù nhu caàu chieát khaáu, ngaân haøng khoâng neân chæ döïa hoaøn toaøn vaøo boä chöùng töø xuaát khaåu. Vieäc thaåm ñònh giaù caû haøng hoùa, uy tín cuûa nhaø xuaát khaåu, uy tín cuûa nhaø nhaäp khaåu, ngaân haøng phaùt haønh laø nhöõng vieäc khoâng theå boû qua. Khi chöa hoaøn toaøn ñaûm baûo an toaøn cho vieäc chieát khaáu cuûa mình, ngaân haøng coù theå yeâu caàu theâm taøi saûn theá chaáp. 3.1.5. Phaùt trieån coâng taùc thu thaäp, löu tröõ thoâng tin vaø phoå bieán kinh nghieäm laãn nhau trong toaøn heä thoáng ngaân haøng Ngoaøi nhöõng kieán thöùc hoïc töø saùch vôû, moät nhaân vieân nghieäp vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø caàn phaûi traûi qua moät quaù trình tích luõy kinh nghieäm nhaát ñònh thì môùi coù theå xöû lyù nghieäp vuï nhanh, chính xaùc vaø thoûa ñaùng, taïo ñöôïc loøng tin cuûa khaùch haøng vaø taïo hình aûnh toát trong moái quan heä vôùi ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Vì vaäy, vieäc phoå bieán kinh nghieäm laãn nhau giöõa caùc ñoàng nghieäp laø raát caàn thieát. Thoâng qua kinh nghieäm xöû lyù caùc tình huoáng (coù nhöõng tình huoáng neáu khoâng linh hoaït vaø xöû lyù kheùo leùo thì coù theå daãn tôùi ruûi ro cho ngaân haøng) töø caùc ñoàng nghieäp, moãi caù nhaân seõ hoïc hoûi theâm ñöôïc nhieàu baøi hoïc höõu ích ñeå aùp duïng vaøo quaù trình taùc nghieäp cuûa mình. Tuy nhieân, hieän nay nhöõng kinh nghieäm trong nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá noùi chung vaø thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø noùi rieâng 54 chuû yeáu ñöôïc hoïc hoûi laãn nhau baèng caùch truyeàn mieäng. Vì vaäy, ñeå vieäc phoå bieán kinh nghieäm ñaït hieäu quaû hôn, caùc kinh nghieäm caàn ñöôïc taäp hôïp taïi hoäi sôû chính töø ñoù truyeàn laïi cho caùc chi nhaùnh. Caùc thoâng tin veà ngaân haøng, khaùch haøng, caùc tình huoáng phöùc taïp, nhöõng ruûi ro caàn ñöôïc chia seû laãn nhau seõ ñöôïc löu trong “ngaân haøng thoâng tin” cuûa hoäi sôû chính vaø seõ ñöôïc phoå bieán ñeå caùc nhaân vieân laøm nghieäp vuï L/C xuaát khaåu trong toaøn heä thoáng hoïc hoûi. 3.1.6. Coù ñoái saùch vôùi töøng thò tröôøng vaø töøng ngaân haøng nöôùc ngoaøi Ngoaøi vieäc heä thoáng hoùa caùc kinh nghieäm thaønh caåm nang thì vieäc toång hôïp nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa töøng thò tröôøng vaø töøng ngaân haøng nöôùc ngoaøi cuõng caàn thieát ñeå giuùp caùn boä nhaân vieân coù nhöõng caùch thöùc xöû lyù phuø hôïp ñoái vôùi töøng thò tröôøng vaø coù caùch thöùc kieåm tra chöùng töø phuø hôïp. Ví duï: Giaáy chöùng nhaän xuaát xöù (Certificate of origin - C/O) cho haøng hoùa xuaát khaåu vaøo caùc nöôùc Chaâu AÂu thöôøng ñöôïc yeâu caàu phaûi ñoùng theâm chöõ “ISSUED RETROSPECTIVELY” neáu ngaøy phaùt haønh C/O sau ngaøy B/L (trong khi caùc thò tröôøng ôû Chaâu AÙ thì khoâng caàn thieát nhö vaäy). Ngoaøi coâng taùc lieät keâ nhöõng ñaëc tröng cuûa töøng thò tröôøng vaø töøng ngaân haøng nöôùc ngoaøi thì vieäc caäp nhaät danh saùch caùc nöôùc bò caám vaän, danh saùch nhöõng ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù nguy cô phaù saûn cuõng nhö tình hình taøi chính cuûa caùc ngaân haøng vaø tình hình kinh teá chính trò cuûa caùc nöôùc ñaëc bieät laø nhöõng nöôùc thöôøng xuyeân coù baát oån laø raát quan troïng nhaèm giuùp caùc nhaân vieân phuï traùch thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø coù nhöõng ñoái saùch vaø höôùng xöû lyù phuø hôïp vaø kòp thôøi vôùi tình hình bieán ñoäng ñang dieãn ra. 3.1.7. Tìm hieåu thoâng tin veà luaät phaùp, taäp quaùn nöôùc ngoaøi Ngoaøi nhöõng thoâng tin veà thò tröôøng vaø ngaân haøng nöôùc ngoaøi thì nhöõng thoâng tin veà luaät phaùp, taäp quaùn cuûa nöôùc nhaäp khaåu caàn ñöôïc tìm hieåu vaø caäp nhaät ñeå coù höôùng xöû lyù phuø hôïp khi coù tranh chaáp lieân quan ñeán luaät phaùp xaûy ra. 55 Ñeå tieán haønh coâng vieäc naøy, ngaân haøng neân giao traùch nhieäm cho moät ñaàu moái phuï traùch (phuø hôïp nhaát laø boä phaän phaùp cheá). Ñaàu moái naøy coù traùch nhieäm thu thaäp, caäp nhaät vaø heä thoáng caùc thoâng tin veà luaät phaùp, taäp quaùn nöôùc ngoaøi töø caùc phöông tieän thoâng tin, töø caùc thoâng baùo cuõng nhö caûnh baùo cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc, ñaïi söù quaùn, laõnh söï quaùn Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra, coøn coù nhöõng thoâng tin ñöôïc cung caáp töø caùc beân lieân quan nhö: nhaø xuaát khaåu, nhaø nhaäp khaåu, hieäp hoäi ngaønh haøng xuaát khaåu, caùc cô quan quaûn lyù haøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam, cô quan quaûn lyù haøng hoùa nhaäp khaåu cuûa nöôùc ngöôøi mua… Taát caû caùc thoâng tin seõ ñöôïc taäp hôïp vaø phoå bieán ñeán toaøn theå nhaân vieân ñeå laøm cô sôû cho vieäc chuû ñoäng giaûi quyeát caùc tình huoáng lieân quan ñeán luaät phaùp, taäp quaùn vaø ñaây cuõng laø nhöõng kieán thöùc duøng ñeå tö vaán cho khaùch haøng. 3.1.8. Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä Ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá ñaëc bieät laø hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø tuaân thuû haønh lang phaùp lyù cuûa Nhaø nöôùc vaø quy trình, quy ñònh maø ngaân haøng ñöa ra, caàn taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra kieåm soaùt moät caùch chaët cheõ vaø thöôøng xuyeân caùc giao dòch. Söï hoaït ñoäng hieäu quaû cuûa boä phaän kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä seõ giuùp caûnh baùo sôùm nhöõng ruûi ro, möùc ñoä sai soùt seõ giaûm ñi, giuùp hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø cuûa ngaân haøng phaùt trieån moät caùch an toaøn vaø hieäu quaû. 3.1.9. Maïnh daïn ñaàu tö coâng ngheä nhaèm hoaøn thieän vaø naâng cao chöông trình hieän ñaïi hoùa ngaân haøng Chöông trình hieän ñaïi hoùa ngaân haøng ñöôïc trieån khai naêm 2005 ñaõ coù yù nghóa tích cöïc ñoái vôùi moïi hoaït ñoäng cuûa NHCTVN noùi chung vaø cuûa Sôû giao dòch II noùi rieâng. Rieâng ñoái vôùi lónh vöïc thanh toaùn quoác teá, chöông trình hieän ñaïi 56 hoùa ñaõ mang laïi hieäu quaû roõ neùt nhaát: L/C ñöôïc göûi ñi vaø nhaän nhanh hôn, tieàn thanh toaùn haøng xuaát nhaän ñöôïc sôùm hôn. Tuy nhieân, vaãn coøn moät soá vaán ñeà caàn ñöôïc caûi thieän: thænh thoaûng maïng chaïy vôùi toác ñoä chaäm, ñöôøng truyeàn töø hoäi sôû veà chi nhaùnh ñoâi khi coøn bò loãi. Vì vaäy, vieäc tieáp tuïc hoaøn thieän chöông trình hieän ñaïi hoùa laø raát caàn thieát, coù yù nghóa raát thieát thöïc nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuõng nhö phoøng traùnh ruûi cho ngaân haøng ñaëc bieät laø ñoái vôùi lónh vöïc thanh toaùn quoác teá trong ñoù coù thanh toaùn L/C xuaát khaåu. 3.2. Giaûi phaùp phoái hôïp töø phía khaùch haøng 3.2.1. Tö vaán khaùch haøng Vieät Nam tham gia thò tröôøng quoác teá ñaõ khaù laâu, caùc doanh nghieäp xuaát khaåu cuûa Vieät Nam coù ñieàu kieän tieáp caän vaø tích luõy ñöôïc khaù nhieàu kinh nghieäm. Tuy nhieân, so vôùi caùc coâng ty nöôùc ngoaøi thì caùc doanh nghieäp cuûa Vieät Nam vaãn coøn ñi sau veà nhieàu maët. Khi xaûy ra tranh chaáp, thua thieät phaàn lôùn vaãn thuoäc veà phía caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Khi doanh nghieäp xuaát khaåu gaëp ruûi ro daãn ñeán bò thieät haïi, ngaân haøng phuïc vuï hoï cuõng seõ ít nhieàu bò aûnh höôûng nhaát laø trong tröôøng hôïp coù chieát khaáu. Vì vaäy, vieäc giuùp nhaø xuaát khaåu phoøng ngöøa ruûi ro cuõng laø bieän phaùp höõu hieäu ñeå caùc ngaân haøng phoøng traùnh ruûi ro cho mình. Coâng taùc tö vaán taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN hieän nay vaãn ñöôïc thöïc hieän khi khaùch haøng coù nhu caàu. Tuy nhieân, ñeå ñaït hieäu quaû hôn, Sôû giao dòch II neân chuû ñoäng tö vaán cho khaùch haøng moät caùch toaøn dieän ñeå nhaø xuaát khaåu naém roõ töø vieäc kyù keát hôïp ñoàng, giao haøng, laøm chöùng töø cuõng nhö caùc vaán ñeà nghieäp vuï lieân quan. Caàn tö vaán cho khaùch haøng veà taàm quan troïng cuõng nhö yù nghóa cuûa vieäc kyù keát Hôïp ñoàng thöông maïi. Caùc doanh nghieäp xuaát khaåu khoâng neân döïa hoaøn toaøn vaøo L/C maø giao haøng bôûi L/C chæ laø cam keát thanh toaùn cuûa ngaân haøng phaùt 57 haønh coøn hôïp ñoàng seõ quy ñònh roõ traùch nhieäm cuûa nhaø xuaát khaåu vaø nhaø nhaäp khaåu ñoái vôùi caùc vaán ñeà lieân quan ñeán giao dòch ngoaïi thöông (mua baûo hieåm vaän chuyeån haøng hoùa, thôøi haïn nhaø nhaäp khaåu môû L/C,… ). Nhöõng chi tieát veà caùc ñieàu khoaûn cuûa L/C tuy raát nhoû nhöng söïï tö vaán cuûa ngaân haøng laø caàn thieát ñeå caùc doanh nghieäp xuaát khaåu coù theå chuû ñoäng ñaøm phaùn vaø thoûa thuaän ñöa vaøo hôïp ñoàng, traùnh vieäc tu chænh L/C sau naøy, nhö caùc ñieàu khoaûn veà: loaïi L/C (khi khoâng tin töôûng khaû naêng thanh toaùn cuûa ngaân haøng phaùt haønh thì yeâu caàu L/C xaùc nhaän), giaù caû (FOB, CIF,…), thôøi haïn giao haøng (tính toaùn sao cho ñuû thôøi gian ñeå thu mua nguyeân lieäu vaø saûn xuaát), thôøi haïn xuaát trình chöùng töø (tính toaùn sao cho kòp thôøi gian laäp boä chöùng töø), caùc chöùng töø xuaát trình theo L/C (nhaø xuaát khaåu phaûi coù khaû naêng thöïc hieän ñöôïc), ngaân haøng phaùt haønh (neân choïn ngaân haøng phaùt haønh laø ngaân haøng coù uy tín), caùch thöùc ñoøi tieàn theo L/C (ñoøi tieàn baèng ñieän nhanh hôn baèng thö),… Ngoaøi ra, Sôû giao dòch II – NHCTVN neân toå chöùc nhöõng buoåi hoäi thaûo môøi caùc doanh nghieäp coù hoaït ñoäng xuaát khaåu tham gia nhaèm caäp nhaät nhöõng thay ñoåi lieân quan ñeán taäp quaùn, luaät phaùp quoác teá cuõng nhö phoå bieán nhöõng kinh nghieäm vaø giaûi ñaùp caùc thaéc maéc cuûa doanh nghieäp. 3.2.2. Khai thaùc vaø caäp nhaät nhöõng thoâng tin töø phía nhaø xuaát khaåu Sôû giao dòch II – NHCTVN khoâng neân chæ cung caáp vaø tö vaán thoâng tin cho khaùch haøng moät chieàu maø coøn phaûi thu thaäp nhöõng thoâng tin töø khaùch haøng lieân quan ñeán thò tröôøng, giaù caû, ñoái taùc khaùch haøng nhaäp khaåu cuûa hoï ôû nöôùc ngoaøi,… Caùc thoâng tin treân nhieàu luùc laø nhöõng cô sôû quan troïng ñeå ngaân haøng ñöa ra nhöõng höôùng xöû lyù ñuùng ñaén, kòp thôøi. Thoâng tin veà thò tröôøng, giaù caû töø nhöõng khaùch haøng hieän taïi seõ giuùp ngaân haøng trong vieäc thaåm ñònh khaùch haøng môùi ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh taøi trôï (xem xeùt caùc hôïp ñoàng hoï kyù ñaõ theo giaù thò tröôøng chöa, thò tröôøng maø hoï xuaát coù ruûi ro hay khoâng). Nhöõng thoâng tin veà caùc ñoái taùc 58 nhaäp khaåu ôû nöôùc ngoaøi (phaù saûn, khoù khaên veà taøi chính,…) töø moät doanh nghieäp xuaát khaåu seõ laø nhöõng caên cöù ñeå Sôû giao dòch II – NHCTVN laøm cô sôû tö vaán cho caùc nhaø xuaát khaåu khaùc (neáu hoï ñang giao dòch vôùi nhaø nhaäp khaåu ñoù) vaø cuõng laø caên cöù ñeå ngaân haøng coù theå xem xeùt vaø töø choái chieát khaáu nhöõng boä chöùng töø maø ngöôøi mua laø nhaø nhaäp khaåu ñoù. Nhaø xuaát khaåu nhieàu khi khoâng coù ñuûû kinh nghieäm ñeå xöû lyù kòp thôøi nhöõng tình huoáng coù theå daãn ñeán ruûi ro maëc duø hoï ñang naém thoâng tin trong tay.Vì vaäy, trong nhieàu tröôøng hôïp, Sôû giao dòch II – NHCTVN coøn coù theå tö vaán ngöôïc laïi nhaø xuaát khaåu döïa treân nhöõng thoâng tin maø hoï cung caáp. Ví duï: khi nhaø xuaát khaåu vaø nhaø nhaäp khaåu ñang coù tranh chaáp maø loãi thuoäc veà nhaø xuaát khaåu (vi phaïm hôïp ñoàng chaúng haïn) thì khi nhaø xuaát khaåu tieáp tuïc giao haøng cho nhaø nhaäp khaåu thì nhaø nhaäp khaåu coù theå kieän nhaø xuaát khaåu vaø toøa aùn ôû nöôùc nhaäp khaåu coù theå ra leänh döøng thanh toaùn vaø phong toûa loâ haøng cuõng nhö boä chöùng töø khi noù ñaõ ñöôïc chuyeån ñeán ngaân haøng phaùt haønh. Coâng taùc khai thaùc vaø caäp nhaät thoâng tin töø nhaø xuaát khaåu coù theå ñöôïc thöïc hieän taïi Phoøng Taøi Trôï Thöông Maïi vì ñaây laø boä phaän giao dòch tröïc tieáp vôùi khaùch haøng veà nghieäp vuï. Ngoaøi vieäc phuïc vuï cho coâng vieäc taïi Phoøng thì nhöõng thoâng tin nhö theá cuõng caàn phaûi ñöôïc chuyeån sang boä phaän phuï traùch tín duïng ñeå laøm cô sôû cho coâng taùc thaåm ñònh khaùch haøng. 59 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Vôùi nhöõng cô sôû lyù luaän ôû chöông 1 vaø thöïc traïng ruûi ro ôû chöông 2, chöông 3 ñaõ neâu moät soá giaûi phaùp ñoái vôùi Sôû giao dòch II – NHCTVN nhaèm phoøng ngöøa ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø. Beân caïnh nhöõng giaûi phaùp töø phía NHCTVN vaø Sôû giao dòch II – NHCTVN, chöông 3 cuõng ñaõ neâu caùc giaûi phaùp phoái hôïp töø phía khaùch haøng nhaèm phoøng ngöøa hieäu quaû caùc ruûi ro coù theå xaûy ra. 60 KEÁT LUAÄN Neáu nhö tröôùc ñaây, vaøo thôøi ñieåm môùi môû cöûa, caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam thöôøng choïn phöông thöùc tín duïng chöùng töø vì noù an toaøn thì hieän nay caùc doanh nghieäp coù xu höôùng chuyeån sang hình thöùc thanh toaùn nhôø thu vaø chuyeån tieàn ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng ñaõ coù giao dòch thöôøng xuyeân vaø uy tín. Tuy nhieân, hoaït ñoäng thöông maïi quoác teá ngaøy caøng soâi ñoäng, vieäc tìm kieám khaùch haøng vaø thò tröôøng môùi luoân dieãn ra vaø khi hai beân mua vaø baùn chöa hieåu roõ veà nhau thì hoï seõ choïn phöông thöùc tín duïng chöùng töø ñeå dung hoøa lôïi ích cuûa caû hai. Vì vaäy phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaãn coù vò trí quan troïng trong hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu. Maëc duø coù nhieàu öu ñieåm nhöng ñaây khoâng phaûi laø moät phöông thöùc thanh toaùn an toaøn tuyeät ñoái maø caùc beân tham gia trong ñoù coù ngaân haøng vaãn phaûi ñoái dieän vôùi khaù nhieàu ruûi ro. Vôùi vieäc cung caáp dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø, Sôû giao dòch II – NHCTVN seõ coù theå gaëp ruûi ro töø dòch vuï naøy. Vì vaäy, höôùng ñi cuûa luaän vaên ñaõ ñaùp öùng yeâu caàu thöïc tieãn laø nghieân cöùu lyù luaän vaø khaûo saùt thöïc tieãn ñeå töø ñoù xaùc ñònh ruûi ro, nguyeân nhaân ruûi ro vaø ñeà ra giaûi phaùp ñeå haïn cheá, phoøng ngöøa ruûi ro trong thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø cho Sôû giao dòch II – NHCTVN. Ngoaøi ra, luaän vaên cuõng ñöa ra moät soá kieán nghò vôùi Nhaø nöôùc vaø Ngaân haøng Nhaø nöôùc nhaèm ñaåy maïnh kim ngaïch xuaát khaåu vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Toùm laïi, hy voïng höôùng nghieân cöùu cuûa luaän vaên phaàn naøo ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu goùp phaàn naâng cao chaát löôïng dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN. DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Tieáng Vieät 1. PGS TS Traàn Hoaøng Ngaân vaø TS Nguyeãn Minh Kieàu (2007), Thanh toaùn quoác teá, NXB Thoáng keâ, TP.HCM. 2. Nguyeãn Troïng Thuøy (2003), Toaøn taäp UCP - Quy taéc vaø thöïc haønh thoáng nhaát tín duïng chöùng töø, NXB Thoáng keâ, TP.HCM. 3. PGS TS Nguyeãn Vaên Tieán (2005), Quaûn trò ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi. 4. PGS Ñinh Xuaân Trình (1998), Giaùo trình thanh toaùn quoác teá trong ngoaïi thöông, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 5. Vietinbank - Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam (2006), Quy cheá Taøi Trôï Thöông Maïi vaø caùc Quy trình, Quy ñònh veà nghieäp vuï Taøi Trôï Thöông Maïi. Tieáng Anh 1. ICC (2007), UCP 600 - ICC Uniform Customs and Practice for Documentary Credits 2007 Revision. 2. ICC (2007), ISBP - International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under Documentary Credits 2007 Revision for UCP 600. 3. ICC (1995), URR 525 - Uniform Rules for Bank - to - Bank Reimbusements under Documentary Credits. 4. ICC (1995), URC 522 - Uniform Rules for Collections. Internet Ñieåm môùi vaø keát quaû ñaït ñöôïc cuûa ñeà taøi: Döïa treân thöïc tieãn tình hình thanh toaùn xuaát khaåu baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Sôû giao dòch II – NHCTVN, luaän vaên ñaõ nhaän dieän ra nhöõng ruûi ro ñoái vôùi ngaân haøng trong töøng vai troø khaùc nhau cuûa vò trí laø moät ngaân haøng phuïc vuï nhaø xuaát khaåu. Caùc beân tham gia phöông thöùc tín duïng chöùng töø ñeàu coù theå gaëp nhöõng ruûi ro khaùc nhau. Luaän vaên ñi vaøo phaân tích saâu vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp töø goùc ñoä moät ngaân haøng phuïc vuï nhaø xuaát khaåu trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø. ._.