Giải pháp phát triển hoạt động du lịch lữ hành Việt Nam

Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch l÷ hµnh ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1997-2001. N¨m 1997 ®¸nh dÊu sù bïng næ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ kÐo dµi hai n¨m. Sù kiÖn ®ã lµm biÕn ®æi s©u s¾c bèi c¶nh kinh tÕ khu vùc §«ng Nam ¸. Ngµnh kinh tÕ du lÞch, vµ cô thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh còng kh«ng n»m ngoµi ph¹m vi t¸c ®éng cña c¬n khñng ho¶ng nµy. Cuéc khñng ho¶ng mµ néi dung chñ yÕu lµ vßng xo¸y ph¸ gi¸ ®ång b¶n tÖ cña c¸c n­íc ASEAN dÉn tíi c¸c chi phÝ kinh doanh du lÞch vµ do ®ã, gi¸ c¸c tour du lÞch ®Õn c¸c n­íc nµy gi¶m m¹nh. H¬n thÕ n÷a, do nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ, ®Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n vµ thiÕu ngo¹i tÖ nghiªm träng buéc chÝnh phñ c¸c n­íc nµy ph¶i ®Çu t­ m¹nh mÏ vµo c¬ së h¹ tÇng du lÞch còng nh­ t¹o hµnh lang ph¸p lý th«ng tho¸ng cho ho¹t ®éng du lÞch. Ngµnh du lÞch cña hä còng nhanh chãng tung ra nhiÒu ch­¬ng tr×nh qu¶ng b¸ rÇm ré cho c¸c tour vµ ®Þa danh du lÞch víi nh÷ng lêi chµo mêi hÕt søc hÊp dÉn. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy khiÕn cho ngµnh du lÞch ViÖt Nam ph¶i chÞu mét søc Ðp c¹nh tranh v« cïng khèc liÖt tõ c¸c n­íc l¸ng giÒng vµ thêi kú ph¸t triÓn du lÞch thuËn lîi b¾t ®Çu tõ khi thùc thi chÝnh s¸ch më cöa ®· chÊm døt. Sau ®©y chóng ta sÏ nh×n l¹i t×nh h×nh ho¹t ®éng du lÞch l÷ hµnh ViÖt Nam trong giai ®o¹n khã kh¨n võa qua (1997 - 2001). Thùc tr¹ng tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch l÷ hµnh ViÖt Nam VÒ tæ chøc doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh Tõ khi LuËt doanh nghiÖp ®­îc ban hµnh, ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh du lÞch l÷ hµnh, ®Æc biÖt t¹i c¸c thµnh phè vµ trung t©m ®« thÞ lín nh­ Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh,… TÝnh ®Õn thêi ®iÓm n¨m 2001, c¶ n­íc ®· cã 168 doanh nghiÖp kinh doanh du lÞch l÷ hµnh quèc tÕ vµ kho¶ng 1000 doanh nghiÖp kinh doanh du lÞch l÷ hµnh néi ®Þa. Nh­ vËy, sè l­îng doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ chiÕm tû lÖ 14,38%, cßn c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh néi ®Þa chiÕm 85,62%. NÕu xÐt theo tiªu chÝ néi dung ho¹t ®éng kinh doanh, th× lo¹i h×nh Tour Operator cã 200 doanh nghiÖp (chiÕm 17,12%) cßn l¹i lµ c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh m«i giíi. B¶ng 1: C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh Lo¹i h×nh doanh nghiÖp Sè l­îng Tû träng (%) Doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh quèc tÕ 168 14,38 Doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh néi ®Þa 1000 85,62 Tour operator 200 17,12 Doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh m«i giíi 968 82,88 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch) XÐt vÒ thµnh phÇn kinh tÕ, trong sè tæng céng 1168 doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh trªn c¶ n­íc, cã 260 doanh nghiÖp Nhµ n­íc, 8 doanh nghiÖp liªn doanh vµ 900 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn. Nh­ vËy, thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n vµ tËp thÓ chiÕm tíi 77,05%, thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc chØ chiÕm 22,26% vµ sè doanh nghiÖp liªn doanh chØ ®¹t 0,68%. TÝnh riªng trong lÜnh vùc kinh doanh du lÞch l÷ hµnh quèc tÕ, trong sè 168 doanh nghiÖp, cã 70 doanh nghiÖp Nhµ n­íc chiÕm tû lÖ 41,67%; 90 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ cæ phÇn chiÕm 53,57%. Tõ nh÷ng sè liÖu trªn cã thÓ thÊy r»ng, thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n ®ãng vai trß chÝnh trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch l÷ hµnh, ®Æc biÖt lµ l÷ hµnh néi ®Þa. §iÒu nµy thÓ hiÖn ®­îc sù n¨ng ®éng vµ nhËy bÐn cña thµnh phÇn nµy ®ång thêi qua ®ã còng ph¶n ¸nh ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc khuyÕn khÝch mäi c¸ nh©n, tæ chøc trong x· héi tham gia s¶n xuÊt kinh doanh ®· cã hiÖu qu¶ tÝch cùc. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÉn gi÷ ®­îc vÞ trÝ ®¸ng kÓ, chñ yÕu trong du lÞch l÷ hµnh quèc tÕ. Sè doanh nghiÖp liªn doanh cßn qu¸ khiªm tèn ph¶n ¸nh møc ®é hÊp dÉn cña m«i tr­êng kinh doanh du lÞch ë n­íc ta ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a cao. B¶ng 2: C¸c thµnh phÇn kinh doanh du lÞch l÷ hµnh Thµnh phÇn kinh tÕ Sè l­îng Tû träng Doanh nghiÖp Nhµ n­íc 260 22,26 Doanh nghiÖp liªn doanh 8 0,68 C«ng ty TNHH vµ cæ phÇn 900 77,05 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch) Trong thêi gian qua, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh ngµy cµng s«i ®éng vµ ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng còng nh­ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n h¬n n÷a trong ®Çu t­ më réng quy m« kinh doanh, Tæng côc du lÞch ViÖt Nam ®· tæ chøc b×nh bÇu 10 doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh hµng ®Çu (Top ten l÷ hµnh) b¾t ®Çu tõ n¨m 1999 vµ tiÕp tôc trë thµnh ho¹t ®éng th­êng niªn. N¨m 2000, 10 doanh nghiÖp l÷ hµnh ®¹t danh hiÖu Top ten lµ: C«ng ty dÞch vô l÷ hµnh Sµi Gßn (Saigon Tourist); C«ng ty du lÞch ViÖt Nam (Vietnam Tourism) t¹i Hµ Néi; C«ng ty du lÞch dÞch vô BÕn thµnh; C«ng ty liªn doanh OSC – SMI; C«ng ty du lÞch Hoµ B×nh; C«ng ty du lÞch thanh niªn xung phong; C«ng ty liªn doanh Exotissimo Cecais; C«ng ty du lÞch Hµ Néi (Hanoi Torseco); C«ng ty liªn doanh APEX; C«ng ty du lÞch ViÖt Nam (Vietnam Tourism) t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. KÕt qu¶ b×nh chän Top ten l÷ hµnh n¨m 2001, 9/10 doanh nghiÖp tiÕp tôc gi÷ v÷ng danh hiÖu nµy. C«ng ty FIDI Tourist v­¬n lªn trë thµnh doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh Top ten thø 10, thay thÕ vÞ trÝ cña C«ng ty du lÞch Hoµ B×nh. Ho¹t ®éng b×nh bÇu nµy ®· thÓ hiÖn ®­îc kh«ng khÝ thi ®ua kinh doanh trong lÜnh vùc du lÞch l÷ hµnh còng nh­ sù quan t©m, biÓu d­¬ng kÞp thêi vµ ®óng møc cña Tæng côc du lÞch víi nh÷ng doanh nghiÖp cã cè g¾ng kh¾c phôc ®­îc khã kh¨n thêi kú sau cuéc khñng ho¶ng 1997–1998. Cïng víi sù gia t¨ng kh«ng ngõng vÒ sè l­îng c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh, nguån nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp nµy mµ cô thÓ lµ ®éi ngò h­íng dÉn viªn du lÞch (nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia vµ ®ãng vai trß quan träng trong ho¹t ®éng l÷ hµnh) ®· cã sù biÕn ®æi râ rÖt. Cho ®Õn n¨m 2001, Tæng côc du lÞch ®· tiÕn hµnh kiÓm tra, s¸t h¹ch vµ cÊp thÎ cho 3607 h­íng dÉn viªn du lÞch. Trong ®ã, cã 1551 ng­êi ®­îc cÊp thÎ tõ n¨m 1994-1997 vµ tõ n¨m 1997-2001 cã 2056 thÎ ®­îc cÊp. B¶ng 3: Tû träng h­íng dÉn viªn du lÞch c¸c thø tiÕng ThÞ tr­êng tiÕng Sè l­îng h­íng dÉn viªn Tû lÖ %(/ tæng sè) Anh 685 33,31% Trung 486 23,63% Ph¸p 420 20,42% NhËt 184 8,94% Nga 126 6,12% C¸c thø tiÕng kh¸c 155 7,53% Tæng céng 2056 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch) XÐt vÒ c¬ cÊu, trong sè 2056 h­íng dÉn viªn míi ®­îc cÊp thÎ (tõ 1997-2001), cã 685 h­íng dÉn viªn tiÕng Anh, 486 h­íng dÉn viªn tiÕng Trung, 420 h­íng dÉn viªn tiÕng Ph¸p, 184 h­íng dÉn viªn tiÕng NhËt, 126 h­íng dÉn viªn tiÕng Nga, cßn l¹i lµ h­íng dÉn viªn c¸c thø tiÕng kh¸c. Tû lÖ h­íng dÉn viªn tiÕng Anh cao nhÊt (chiÕm 33,31%) phÇn lín do ®ã lµ thø tiÕng th«ng dông nhÊt ®­îc nhiÒu quèc gia sö dông. TiÕp ®Õn, l­îng h­íng dÉn viªn tiÕng Trung chiÕm kho¶ng 23,63% nhê n­íc ta cã chung ®­êng biªn giíi víi Trung Quèc, gÇn §µi Loan, Hång K«ng cßn sè h­íng dÉn viªn tiÕng Ph¸p chiÕm 20,42% v× ViÖt Nam n»m trong khèi Ph¸p ng÷ (Francophone). Tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ViÖt Nam hiÖn nay ®ang tËp trung nh©n lùc khai th¸c khèi du kh¸ch sö dông tiÕng Anh, Ph¸p, Trung lµ chÝnh vµ nh÷ng tËp kh¸ch cã nhiÒu triÓn väng ®Õn tõ NhËt, Nga. §éi ngò h­íng dÉn viªn du lÞch hiÖn nay kh«ng chØ t¨ng vÒ l­îng mµ cßn n©ng cao vÒ chÊt. Th«ng qua nh÷ng kho¸ huÊn luyÖn, ®µo t¹o vµ båi d­ìng nghiÖp vô h­íng dÉn ®­îc tæ chøc ë c¸c trung t©m du lÞch lín: Hµ Néi, §µ N½ng, HuÕ, thµnh phè Hå ChÝ Minh, Qu¶ng Ninh, Vòng Tµu, nhiÒu h­íng dÉn viªn du lÞch th­êng xuyªn tù n©ng cao kiÕn thøc, tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ngo¹i ng÷. NhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· tæ chøc c¸c phong trµo thi ®ua nh­ Héi thi h­íng dÉn viªn giái Hµ Néi 1998, Héi thi h­íng dÉn viªn du lÞch thµnh phè Hå ChÝ Minh lµm tiÒn ®Ò ®Ó Tæng côc du lÞch tæ chøc Héi thi h­íng dÉn viªn du lÞch toµn quèc lÇn thø I, lÇn thø 2 n¨m 2000, 2001. §©y lµ ho¹t ®éng rÊt cã Ých kh«ng chØ ®èi víi b¶n th©n nh÷ng ng­êi lµm c«ng viÖc h­íng dÉn mµ c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh còng cã ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l­îng phôc vô du kh¸ch, t¹o dùng ®­îc uy tÝn ë trong vµ ngoµi n­íc. C¬ chÕ qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh HiÖn nay ho¹t ®éng du lÞch nãi chung vµ du lÞch l÷ hµnh nãi riªng ®­îc Nhµ n­íc qu¶n lý theo hai cÊp: Tæng côc du lÞch vµ c¸c Së Du lÞch, Th­¬ng m¹i – Du lÞch. Tæng côc du lÞch lµ c¬ quan trùc thuéc chÝnh phñ qu¶n lý mäi ho¹t ®éng du lÞch trªn c¶ n­íc. Chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc cña Tæng côc thÓ hiÖn râ qua nh÷ng ho¹t ®éng nh­ sau: Ban hµnh c¸c nghÞ ®Þnh, th«ng t­ chØ ®¹o vµ h­íng dÉn thi hµnh c¸c ph¸p lÖnh, nghÞ ®Þnh, chØ thÞ cña ChÝnh phñ vÒ ho¹t ®éng du lÞch; Lµm c«ng t¸c tham m­u cho ChÝnh phñ, so¹n th¶o c¸c nghÞ ®Þnh, quy chÕ vÒ ho¹t ®éng du lÞch, c¸c quy ho¹ch du lÞch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch quèc gia; Qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c Së Du lÞch vµ Së Th­¬ng m¹i - Du lÞch; Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c du lÞch quèc tÕ, tham gia ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh hîp t¸c du lÞch; Theo dâi, lËp chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng du lÞch trong c¶ n­íc; Phèi hîp víi c¸c Bé ngµnh liªn quan tæ chøc vµ ®iÒu phèi thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, sù kiÖn du lÞch cã quy m« toµn quèc; ChØ ®¹o c¸c Së Du lÞch, Së Th­¬ng m¹i – Du lÞch ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan cÊp d­íi b¸m s¸t ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp du lÞch vµ nhanh chãng ®Ò ra ph­¬ng h­íng th¸o gì nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c. Ho¹t ®éng cña Tæng côc du lÞch vÒ c¬ b¶n mang tÝnh chÊt vÜ m«, ®Þnh h­íng vµ t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mÆt ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch. C¸c Së Du lÞch, Së Th­¬ng m¹i - Du lÞch qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng du lÞch trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm. Chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc cña Së Du lÞch, Së Th­¬ng m¹i - Du lÞch ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng ho¹t ®éng sau: X©y dùng m¹ng l­íi qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng c¸c ®¬n vÞ kinh doanh du lÞch vµ kh¸ch du lÞch trªn ®Þa bµn; X©y dùng chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú; Phèi hîp ho¹t ®éng víi c¸c ban, ngµnh ®Þa ph­¬ng vµ c¸c tØnh b¹n triÓn khai c«ng t¸c quy ho¹ch du lÞch; Tæ chøc c¸c líp, kho¸ ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸c c¸n bé du lÞch; Qu¶ng b¸, tuyªn truyÒn cho c¸c sù kiÖn v¨n ho¸, héi chî, liªn hoan du lÞch; ThÓ chÕ ho¸ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ n­íc vÒ du lÞch ®Ó h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc ¶nh h­ëng tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp du lÞch; Xö lý c¸c sai ph¹m trong ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch; Tæ chøc th­êng kú c¸c héi nghÞ, héi th¶o hç trî c¸c doanh nghiÖp du lÞch ®Ó kÞp thêi th¸o gì khã kh¨n tr­íc m¾t vµ ®Þnh h­íng c¸c gi¶i ph¸p dµi h¹n. Ho¹t ®éng cña Së Du lÞch, Së Th­¬ng m¹i - Du lÞch thiªn vÒ qu¶n lý vi m«, b¸m s¸t ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch trªn ®Þa bµn. M«i tr­êng ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng du lÞch l÷ hµnh Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cña thêi kú ®æi míi, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· bµy tá sù quan t©m ®Æc biÖt ®Õn sù ph¸t triÓn du lÞch. C¸c v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, VII, VIII, IX ®· ®Ò cËp nhiÒu tíi du lÞch nh­ mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX chØ râ: “Ph¸t triÓn du lÞch thËt sù trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän, n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ trªn c¬ së khai th¸c lîi thÕ vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, sinh th¸i, truyÒn thèng v¨n ho¸, lÞch sö, ®¸p øng nhu cÇu du lÞch trong n­íc vµ ph¸t triÓn nhanh du lÞch quèc tÕ, sím ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn du lÞch cña khu vùc. X©y dùng vµ n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt, ®Èy m¹nh liªn minh hîp t¸c víi c¸c n­íc.” §Ó cô thÓ ho¸ quyÕt t©m ®ã, c¬ së ph¸p lý cña c«ng t¸c ®Þnh h­íng, phèi hîp liªn kÕt ngµnh l·nh thæ, kiÓm tra gi¸m s¸t, hç trî c¸c doanh nghiÖp du lÞch ®ang ®­îc tõng b­íc hoµn thiÖn. B¾t kÞp víi t×nh h×nh trong n­íc, khu vùc vµ trªn thÕ giíi, ®øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ 1997-1998 ®Æt ra, ChÝnh phñ vµ Tæng côc du lÞch ®· kÞp thêi ban hµnh, ®iÒu chØnh, söa ®æi phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn. N¨m 1998, Quy chÕ 229 vÒ ho¹t ®éng du lÞch 1998 do Tæng côc du lÞch ban hµnh ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc chÆn ®øng xu thÕ ®Ó tuét nguån kh¸ch du lÞch vµo tay c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Th¸i Lan, Malaysia… vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh ViÖt Nam phôc håi dÇn l­îng du kh¸ch quèc tÕ trong thêi gian võa qua. Ph¸p lÖnh du lÞch ®­îc ban hµnh ngµy 20/2/1999, lµ c¬ së ph¸p lý quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh l÷ hµnh nãi riªng ®i vµo nÒ nÕp. Trong n¨m 2000 vµ 2001, mét lo¹t NghÞ ®Þnh vµ Th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh vÒ kinh doanh l÷ hµnh, h­íng dÉn du lÞch (N§ 27/2001 vµ TT 04/2001), vÒ c¬ së l­u tró du lÞch (N§ 39/2001), vÒ v¨n phßng ®¹i diÖn du lÞch n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña Thanh tra du lÞch (N§ 47/2001), vÒ chÕ ®é xö ph¹t hµnh chÝnh c¸c sai ph¹m trong ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch (N§ 50/2001) ®· ®­îc ban hµnh. Tæng côc du lÞch ®· hoµn thiÖn dù th¶o “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2001-2010” ®Ó ®Ö tr×nh ChÝnh phñ xem xÐt, ®ång thêi, ®ang tËp trung so¹n th¶o NghÞ ®Þnh qu¶n lý c¸c khu tuyÕn ®iÓm du lÞch vµ Quy chÕ vÒ Quü ph¸t triÓn du lÞch. Nh÷ng cè g¾ng nµy cña ChÝnh phñ vµ Tæng côc du lÞch ®· gãp phÇn hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý, t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch. C«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh còng ®ang ®­îc xóc tiÕn nh»m gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn nhiÔu ®èi víi doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh còng nh­ c¸c thñ tôc qu¶n lý vµ lÖ phÝ xuÊt nhËp c¶nh t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho kh¸ch du lÞch. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh ViÖt Nam KÕt qu¶ kinh doanh VÒ doanh thu Tr­íc tiªn, chóng ta h·y cã mét c¸i nh×n chung vÒ tæng doanh thu cña c¸c c«ng ty du lÞch l÷ hµnh ViÖt Nam trong thêi kú 1997-2001. N¨m 1997 vµ 1998, c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ chØ ®¹t ®­îc ®­îc doanh sè t­¬ng øng lµ 700 vµ 640 tû ®ång. B­íc sang n¨m 1999, t×nh h×nh kinh doanh du lÞch l÷ hµnh ®· cã c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ®¹t doanh thu 1560 tû ®ång. Nh÷ng n¨m tiÕp theo, 2000 vµ 2001, doanh thu c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh vÉn tiÕp tôc t¨ng tr­ëng lªn møc 1740 vµ 2050 tû ®ång. B¶ng 4: doanh thu du lÞch l÷ hµnh 1997-2001 1997 1998 1999 2000 2001 Doanh thu (®¬n vÞ: tû ®ång) 700 640 1560 1740 2050 T¨ng gi¶m (%) hµng n¨m 13,82% -8,57% 143,75% 11,54% 17,82% (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch) Nh×n vµo biÓu ®å d­íi ®©y, ta thÊy doanh thu du lÞch l÷ hµnh n¨m 1998 cã gi¶m nhÑ 8,57% so víi n¨m 1997 (cßn n¨m 1997 vÉn ®¹t møc t¨ng tr­ëng hµng n¨m 13,28%). B1. T×nh h×nh doanh thu khu vùc du lÞch l÷ hµnh Nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng nµy lµ do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ bïng næ cuèi n¨m 1997 vµ b¾t ®Çu cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn du lÞch ViÖt Nam vµo ®Çu n¨m 1998. Tuy vËy, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh l÷ hµnh ViÖt Nam kh«ng chÞu ¶nh h­ëng qu¸ nÆng nÒ tõ cuéc khñng ho¶ng nµy nh­ ngµnh du lÞch c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. Mét phÇn do t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi n­íc ta t­¬ng ®èi æn ®Þnh, mÆt kh¸c, ®ång ViÖt Nam ch­a ph¶i lµ ®ång tiÒn hoµn toµn tù do chuyÓn ®æi nªn kh«ng bÞ l«i vµo vßng xo¸y ph¸ gi¸ nh­ c¸c ®ång tiÒn khu vùc kh¸c. V× vËy, t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng 97-98 tíi du lÞch l÷ hµnh ViÖt Nam chñ yÕu lµ gi¸n tiÕp do gÆp ph¶i sù c¹nh tranh khèc liÖt tõ nh÷ng n­íc cã thÕ m¹nh vÒ du lÞch nh­ Th¸i Lan, Malaysia… khi c¸c quèc gia nµy ra søc ®Çu t­ vµ qu¶ng b¸ m¹nh mÏ cho du lÞch nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n vèn ®· th©m hôt nÆng nÒ, t¹o ®µ kh«i phôc lßng tin c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. MÆt kh¸c, mét l­îng kh«ng nhá du kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam tõ chÝnh c¸c n­íc Ýt nhiÒu chÞu t¸c ®éng khñng ho¶ng nh­ NhËt, §µi Loan, Trung Quèc… còng c¾t gi¶m ho¹t ®éng du lÞch bëi khã kh¨n kinh tÕ. N¨m 1999, nhê ChÝnh phñ ®· kÞp thêi ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, c¶i thiÖn tõng b­íc m«i tr­êng ph¸p lý cho kinh doanh du lÞch còng nh­ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, hç trî tÝch cùc vµ th¸o gì khã kh¨n cho ngµnh du lÞch, c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh ®· cã ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ, thu hót kh¸ch du lÞch dÇn trë l¹i víi ViÖt Nam. KÕt qu¶ lµ doanh thu du lÞch l÷ hµnh ®· t¨ng vät tíi 143,75% so víi n¨m 1998. Hai n¨m tiÕp theo, c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ®· duy tr× møc t¨ng tr­ëng ®Òu ®Æn víi tèc ®é 11,54% vµ 17,82%. VÒ l­îng kh¸ch NÕu chØ tÝnh kh¸ch sö dông dÞch vô du lÞch ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt n­íc ngoµi hay trong n­íc, th× n¨m 1997, ngµnh du lÞch ViÖt Nam ®ãn tiÕp 10,12 triÖu l­ît ng­êi; n¨m 1998, 11,12 triÖu ng­êi; n¨m 1999, 12,481 triÖu; n¨m 2000 lµ 13,34 triÖu; n¨m 2001, 13,98 triÖu. Møc t¨ng tr­ëng vÒ l­îng kh¸ch hµng n¨m cña c¸c c«ng ty du lÞch l÷ hµnh trong 5 n¨m 1997-2001 lµ 26%; 8,86%; 12,24%; 6,88%; 4,8%. Nh­ vËy, trong giai ®o¹n nµy, sè l­îng kh¸ch du lÞch t¹i ViÖt Nam liªn tôc t¨ng. BÊt chÊp nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ch©u ¸ 97-98, tèc ®é t¨ng l­îng kh¸ch du lÞch n¨m 1998 chØ gi¶m chót Ýt xuèng 8,86% so víi 26% n¨m 1997. Tuy nhiªn, nÕu nh­ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ tåi tÖ 97-98 d­êng nh­ kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn l­îng kh¸ch th× mét xu h­íng bÊt lîi kh¸c ®· h×nh thµnh. Chóng ta cã thÓ thÊy liªn tôc trong 3 n¨m 1999-2001, tèc ®é t¨ng tr­ëng vÒ kh¸ch ®· gi¶m dÇn. §iÒu nµy biÓu hiÖn søc hÊp dÉn ®èi víi kh¸ch du lÞch cña ViÖt Nam cßn ch­a cao. C¸c ch­¬ng tr×nh, ®Þa ®iÓm du lÞch ch­a cã nhiÒu ®æi míi vÒ h×nh thøc còng nh­ néi dung ®ang dÇn trë nªn ®¬n ®iÖu, nhµm ch¸n trong con m¾t du kh¸ch quèc tÕ. NÕu kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi, trong vµi n¨m tíi, sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch sÏ ph¶i ch÷ng l¹i. VÒ c¬ cÊu kh¸ch, ta sÏ xÐt ®Õn l­îng kh¸ch quèc tÕ vµ néi ®Þa. Cã thÓ thÊy r»ng, n¨m 1998, l­îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam gi¶m m¹nh (-11,37%) trong t×nh h×nh chung ¶m ®¹m cña ngµnh du lÞch khu vùc §«ng Nam ¸ nh­ng trong 2 n¨m sau ®ã ®· håi phôc l¹i víi møc t¨ng kh¸ cao (17,17% vµ 20,16%). Tuy nhiªn, ®Õn n¨m 2001, tèc ®é t¨ng l­îng kh¸ch quèc tÕ chØ cßn 8,88% mét phÇn do sù kiÖn 11/9 t¹i Mü ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé nÒn du lÞch thÕ giíi. B¶ng 5: L­îng kh¸ch du lÞch ë ViÖt Nam 1997-2001 1997 1998 1999 2000 2001 Kh¸ch du lÞch quèc tÕ 1715 1520 1781 2140 2330 T¨ng gi¶m hµng n¨m 6,72% -11,37% 17,17% 20,16% 8,88% Kh¸ch du lÞch néi ®Þa 8500 9600 10700 11200 11650 T¨ng gi¶m hµng n¨m 30,77% 12,94% 11,46% 4,67% 4,02% Tæng sè kh¸ch 10215 11120 12481 13340 13980 T¨ng gi¶m hµng n¨m 26% 8,86% 12,24% 6,88% 4,8% (®¬n vÞ: ngh×n ng­êi) (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch) B2. L­îng kh¸ch du lÞch n¨m 1997-2001 So víi kh¸ch quèc tÕ, l­îng kh¸ch néi ®Þa chiÕm tû träng lín h¬n (n¨m 2001, gÊp 5 lÇn). V× vËy, sù t¨ng tr­ëng liªn tôc vÒ kh¸ch néi ®Þa lµ nguyªn nh©n chÝnh khiÕn tæng sè kh¸ch du lÞch t¹i ViÖt Nam duy tr× ®­îc xu h­íng ®i lªn bÊt chÊp nh÷ng biÕn ®éng vÒ l­îng kh¸ch quèc tÕ. N¨m 1997, sè kh¸ch néi ®Þa t¨ng nhanh ®ét biÕn (30,77%) nh­ng trong 4 n¨m tiÕp theo, tèc ®é t¨ng tr­ëng l¹i gi¶m dÇn tõ 12,94% xuèng cßn 4,02%. §iÒu nµy cho thÊy du lÞch l÷ hµnh trong n­íc ®ang cÇn ®­îc quan t©m ®Çu t­ h¬n n÷a ®Ó khuyÕn khÝch nhu cÇu ®i du lÞch cña gÇn 80 triÖu ng­êi trong thÞ tr­êng du lÞch néi ®Þa. T×nh h×nh khai th¸c kh¸ch hµng VÒ c¬ cÊu kh¸ch du lÞch quèc tÕ C¬ cÊu kh¸ch hµng cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ theo tiªu chÝ hä sö dông ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn nµo vµo ViÖt Nam. ë ®©y, ta xÐt 3 h×nh thøc vËn t¶i: ®­êng kh«ng, ®­êng bé vµ ®­êng biÓn. B¶ng 6: L­îng kh¸ch du lÞch theo ph­¬ng tiÖn giao th«ng 1997 1998 1999 2000 2001 §­êng kh«ng 1033743 873690 1022073 1113140 1294465 §­êng bé 550414 489274 571749 770908 750973 §­êng biÓn 131480 157164 187932 256052 284612 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch, ®¬n vÞ: ng­êi) B3. Tû träng kh¸ch du lÞch theo ph­¬ng tiÖn giao th«ng Nh×n vµo b¶ng biÓu vµ s¬ ®å trªn, ta thÊy ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn ®­êng hµng kh«ng lµ con ®­êng chñ yÕu dÉn du kh¸ch quèc tÕ vµo n­íc ta, chiÕm tû träng 56%. Kh¸ch ®Õn ViÖt Nam b»ng ®­êng nµy phÇn lín lµ du kh¸ch c¸c n­íc T©y ¢u, NhËt B¶n vµ B¾c Mü. TiÕp ®Õn lµ ®­êng bé, chiÕm 32%. §©y lµ ph­¬ng thøc du lÞch phæ biÕn cña du kh¸ch c¸c n­íc l¸ng giÒng nh­ Trung Quèc, Lµo, Campuchia th«ng qua c¸c tØnh biªn giíi cña n­íc ta. Cuèi cïng lµ ®­êng biÓn, chiÕm 12%, th­êng lµ kh¸ch du lÞch tõ c¸c n­íc trong khèi ASEAN nh­ Philipines, Indonesia, Singapore… NÕu ®¸nh gi¸ l­îng du kh¸ch ®Õn ViÖt Nam qua tiªu chÝ môc ®Ých du lÞch, ta cã nh÷ng môc ®Ých chÝnh sau: nghØ ng¬i vµ du lÞch thuÇn tuý, ®i du lÞch kÕt hîp víi c«ng viÖc, ®i th¨m th©n nh©n. B¶ng 7: L­îng kh¸ch theo môc ®Ých du lÞch 1997 1998 1999 2000 2001 Du lÞch, nghØ ng¬i 691402 598930 837550 1138200 1225161 §i c«ng viÖc 403175 291865 266001 491646 395158 Th¨m th©n nh©n 371849 300985 337086 399962 390229 C¸c môc ®Ých kh¸c 249211 328348 341117 181572 319502 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch) B4. L­îng kh¸ch du lÞch theo môc ®Ých Quan s¸t biÓu ®å trªn, cã thÓ thÊy r»ng l­îng kh¸ch ®Õn ViÖt Nam v× môc ®Ých du lÞch thuÇn tuý lµ chñ yÕu (trªn 50%) vµ cã xu h­íng kh«ng ngõng t¨ng lªn. Du kh¸ch ®i v× c¸c môc ®Ých kh¸c nh­ c«ng viÖc, th¨m th©n nh©n,… cã t¨ng lªn vÒ mÆt sè l­îng nh­ng gÇn ®©y cã xu h­íng ch÷ng l¹i ®ång thêi tû träng còng gi¶m nhÑ. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh thÕ m¹nh cña du lÞch ViÖt Nam n»m ë c¸c ®iÓm du lÞch sinh th¸i, nghØ ng¬i, gi¶i trÝ. Tuy nhiªn, còng cÇn chó ý r»ng khai th¸c c¸c ­u thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn chØ lµ mét khÝa c¹nh trong kinh doanh du lÞch, n­íc ta cßn cã thÓ ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nh­ du lÞch v× môc ®Ých thÓ thao m¹o hiÓm, nghiªn cøu t×m hiÓu v¨n ho¸, hay tham gia c¸c héi nghÞ héi th¶o. NÕu ®¸nh gi¸ l­îng kh¸ch vµo ViÖt Nam theo mïa vô mµ cô thÓ lµ 12 th¸ng trong n¨m, dùa vµo s¬ ®å d­íi ®©y, ta thÊy r»ng tÝnh chÊt mïa vô trong du lÞch ë ViÖt Nam kh«ng râ rµng l¾m vµ thay ®æi theo tõng n¨m. B5. L­îng kh¸ch du lÞch theo c¸c th¸ng trong n¨m B¶ng 8: L­îng kh¸ch theo th¸ng 1997 1998 1999 2000 Th¸ng 1 157688 147002 148559 156073 Th¸ng 2 189291 152966 159807 200330 Th¸ng 3 126775 127277 155703 172341 Th¸ng 4 163895 133747 149391 187874 Th¸ng 5 130102 121908 142975 187093 Th¸ng 6 158826 123700 140959 185616 Th¸ng 7 125033 107183 140188 177287 Th¸ng 8 153757 123664 157228 190207 Th¸ng 9 114050 112990 133408 155205 Th¸ng 10 113206 115806 139758 163627 Th¸ng 11 140240 117460 159299 179101 Th¸ng 12 142774 136425 154479 185346 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch, ®¬n vÞ: ng­êi) Du kh¸ch th­êng chän thêi ®iÓm ®Õn n­íc ta du lÞch vµo mïa nãng (tõ th¸ng 4 - th¸ng 7) vµ mïa l¹nh (tõ th¸ng 11 – th¸ng 1). C¸c ®Þa ®iÓm du lÞch ®­îc du kh¸ch quèc tÕ ­a chuéng vµo mïa nãng phÇn lín ë vïng biÓn nh­ H¹ Long, Nha Trang, Vòng TÇu víi khÝ hËu nhiÖt ®íi cßn vÒ mïa l¹nh th­êng n»m ë vïng ®åi nói nh­ Sapa, §µ L¹t víi khi hËu «n ®íi m¸t mÎ. Tuy nhiªn, khi c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh ®a d¹ng hãa, tiÕp cËn vµ khai th¸c c¸c lo¹i h×nh du lÞch míi nh­ du lÞch thÓ thao, m¹o hiÓm, v¨n ho¸… th× cã thÓ sím kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng l­îng kh¸ch biÕn ®æi theo mïa vô. VÒ khai th¸c kh¸ch theo tour Theo ®¸nh gi¸ chung, khi tham gia mét tour b×nh th­êng, trung b×nh mét kh¸ch du lÞch quèc tÕ ph¶i tr¶ mét kho¶n chi phÝ lµ: 60 -88USD/ ngµy (kh«ng tÝnh vÐ m¸y bay). Trong khi ®ã, møc chi cña mét kh¸ch néi ®Þa vµo kho¶ng 200 000 ®ång/ngµy. TÝnh ra, kho¶n doanh thu (®· trõ kho¶n chi tr¶ cho dÞch vô sö dông cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c) c¸c h·ng l÷ hµnh cã ®­îc tõ mçi kh¸ch du lÞch lµ: 5 –10 USD/ngµy. §iÒu nµy cho thÊy ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh vÉn mang nÆng tÝnh m«i giíi thuÇn tuý, ch­a cã sù ®Çu t­ ®¸ng kÓ vµo c¬ së vËt chÊt nh­ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, nhµ hµng, kh¸ch s¹n… ®Ó kinh doanh. Mét kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi ®Õn ViÖt Nam th­êng ®i theo nh÷ng tour du lÞch xuyªn ViÖt qua nh÷ng ®iÓm du lÞch lín cña n­íc ta nh­ Hµ Néi, HuÕ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh… vµ thêi gian l­u tró trung b×nh tõ 6,8 ®Õn 7,1 ngµy (xem b¶ng biÓu d­íi ®©y). Cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy r»ng víi mét hµnh tr×nh nh­ thÕ mµ thêi gian l­u tró chØ cã vËy lµ qu¸ ng¾n, ch­a ®ñ ®Ó du kh¸ch cã thÓ tham quan c¶m nhËn ®­îc hÕt nh÷ng vÎ ®Ñp thiªn nhiªn vµ con ng­êi t¹i nh÷ng ®Þa ph­¬ng ®· ®i qua. MÆt kh¸c, kh¸ch còng Ýt cã ®iÒu kiÖn tham gia c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i gi¶i trÝ. §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch mét phÇn v× c¬ së h¹ tÇng du lÞch n­íc ta cßn yÕu, c¸c ®iÓm vui ch¬i gi¶i trÝ ch­a nhiÒu. Do ®ã, søc hÊp dÉn cña khu du lÞch cßn h¹n chÕ vµ khã cã thÓ gi÷ du kh¸ch ë l¹i l©u h¬n. B¶ng 9: Thêi gian l­u tró trung b×nh cña kh¸ch du lÞch 1997 1998 1999 2000 2001 Thêi gian l­u tró 6,8 6,8 7,0 7,0 7,1 (®¬n vÞ: ngµy) Kh¸ch du lÞch tr­íc khi quyÕt ®Þnh tíi mét quèc gia cÇn ph¶i n¾m ®­îc nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vµ cÇn thiÕt vÒ ®Êt n­íc ®ã. Theo mét nghiªn cøu, 52% du kh¸ch cã th«ng tin vÒ ViÖt Nam qua b¹n bÌ; 40% qua t¹p chÝ, s¸ch b¸o, guide book; chØ cã 8% ®­îc cung cÊp th«ng tin tõ c¸c h·ng l÷ hµnh quèc tÕ. Nh­ vËy, ho¹t ®éng th«ng tin, tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o cña b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh ViÖt Nam còng nh­ cña c¶ ngµnh du lÞch cßn ch­a mang l¹i hiÖu qu¶, ch­a t¹o ®­îc h×nh ¶nh s©u réng vÒ ViÖt Nam trong con m¾t b¹n bÌ n­íc ngoµi. Ngoµi ra, ngay c¶ trong lÜnh vùc kinh doanh l÷ hµnh néi ®Þa, cã tíi 70% kh¸ch du lÞch tù quyÕt ®Þnh lÊy hµnh tr×nh cña m×nh trong khi chØ 30% ®­îc c¸c doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh t­ vÊn lùa chän c¸c tour du lÞch. ThÞ tr­êng VÒ c¸c thÞ tr­êng chÝnh Tõ 1997 ®Õn 2001, c¸c thÞ tr­êng du lÞch lín cña n­íc ta nh×n chung vÉn t¨ng tr­ëng kh¸ ®Òu ®Æn vµ kh«ng cã nh÷ng biÕn ®éng ®¸ng kÓ. Trong sè ®ã, Trung Quèc ®øng ë vÞ trÝ trÝ hµng ®Çu, chiÕm 28,88% tæng l­îng kh¸ch du lÞch quèc tÕ. §iÒu nµy còng dÔ hiÓu v× Trung Quèc lµ n­íc ®«ng d©n, l¹i cã 3 tØnh Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y vµ V©n Nam chung ®­êng biªn giíi víi n­íc ta, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho du lÞch ®­êng bé vµ du lÞch biªn giíi ph¸t triÓn. B¶ng 10: L­îng kh¸ch tõ c¸c thÞ tr­ên du lÞch lín 1997 1998 1999 2000 2001 Trung Quèc 405389 420743 484102 626476 672846 MÜ 147982 176578 210377 208642 230470 §ài Loan 156068 138529 173920 212370 200061 NhËt 124862 95258 113514 152755 152755 Ph¸p 81513 83371 86026 86492 99700 Anh 47491 39631 43863 56355 64673 Th¸i Lan 18526 16474 19410 26366 31789 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch, ®¬n vÞ: ng­êi) Nh÷ng thÞ tr­êng lín chØ xÕp sau Trung Quèc lµ Mü, chiÕm 9,9%; §µi Loan, chiÕm 9,59%; NhËt, chiÕm 6,56%; Ph¸p, chiÕm 4,28%; Anh, chiÕm 2,28%. §iÒu ®¸ng chó ý lµ thÞ tr­êng kh¸ch du lÞch tõ nh÷ng n­íc l¸ng giÒng cña chóng ta, c¸c quèc gia ASEAN, lín nhÊt lµ Th¸i Lan, chØ chiÕm cã 1,36%. Nguyªn nh©n mét phÇn v× c¸c n­íc ASEAN ®Òu cã thÕ m¹nh vÒ du lÞch vµ sù c¹nh tranh trong lÜnh vùc nµy rÊt quyÕt liÖt Nh­ng t×nh h×nh nµy còng ph¶n ¸nh chóng ta ch­a khai th¸c ®­îc ­u thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý cña ViÖt Nam cã kho¶ng c¸ch kh¸ gÇn víi c¸c n­íc ASEAN, ®ång thêi l¹i ë ®Þa thÕ cöa ngâ giao th«ng hµng h¶i cña khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, thuËn lîi cho ph¸t triÓn du lÞch xuyªn biªn giíi vµ ®­êng biÓn. VÒ c¸c khu vùc thÞ tr­êng chÝnh C¸c khu vùc thÞ tr­êng kh¸ch du lÞch lín cña n­íc ta gåm cã §«ng ¸, Ch©u ¢u, B¾c Mü, ASEAN vµ Nam Th¸i B×nh D­¬ng. Trong ®ã, khu vùc §«ng ¸ cã l­îng kh¸ch ®«ng nhÊt, chiÕm 47,25% tæng sè kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam. Khu vùc nµy bao gåm 3 trong sè nh÷ng thÞ tr­êng du kh¸ch lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ Trung Quèc, NhËt B¶n, §µi Loan. B¶ng 11: L­îng kh¸ch tõ c¸c khu vùc thÞ tr­êng lín 1999 2000 2001 §«ng ¸ 814869 1045053 1100829 Ch©u ¢u 234006 258205 302050 B¾c Mü 241468 239487 266433 ASEAN 167281 265338 239884 Nam Th¸i B×nh D­¬ng 67811 73447 90982 (B¸o c¸o hµng n¨m cña Tæng côc du lÞch, ®¬n vÞ: ng­êi) TiÒm n¨ng thu hót kh¸ch du lÞch tõ khu vùc nµy cßn rÊt lín nhê quan hÖ kinh tÕ còng nh­ v¨n ho¸-x· héi ®ang ®­îc th¾t chÆt h¬n gi÷a c¸c quèc gia nµy víi ViÖt Nam. Ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp NhËt B¶n vµ §µi Loan còng nh­ Hµn Quèc ®Õn ViÖt Nam t×m hiÓu c¬ héi ®Çu t­ v× vËy h×nh ¶nh vÒ ®Êt n­íc xinh ®Ñp cña chóng ta dÇn trë nªn quen thuéc ®èi víi ng­êi d©n nh÷ng n­íc nµy vµ thu hót hä ®Õn tham quan du lÞch. Kh¸ch du lÞch tõ khu vùc §«ng ¸ th­êng kh«ng v× môc ®Ých du lÞch thuÇn tuý mµ kÕt hîp víi c¸c chuyÕn c«ng t¸c, t×m hiÓu thÞ tr­êng, trong ®ã cã c¶ thÞ tr­êng du lÞch mµ n­íc ta hiÖn nµy cßn thiÕu vÒ vèn vµ yÕu vÒ c¬ së h¹ tÇng. Qua nh÷ng chuyÕn du lÞch nµy cã thÓ më ra kh¶ n¨ng hîp t¸c kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ViÖt Nam víi c¸c ®èi t¸c §«ng ¸ nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng du lÞch ®Êt n­íc. Ch©u ¢u, víi mét sè thÞ tr­êng lín nh­ Anh, Ph¸p, ®øng hµng thø hai sau §«ng ¸, chiÕm 12,96% tæng sè kh¸ch ®Õn ViÖt Nam. Khu vùc B¾c Mü, chØ tÝnh Mü vµ Canada, ®øng hµng thø ba, chiÕm 11,43% thÞ phÇn kh¸ch du lÞch quèc tÕ cña ViÖt Nam. Kh¸c víi kh¸ch ®Õn tõ §«ng ¸, du kh¸ch ch©u ¢u vµ B¾c Mü th­êng v× môc ®Ých du lÞch thuÇn tuý, nh»m kh¸m ph¸ vÎ ®Ñp tù nhiªn vïng nhiÖt ®íi còng nh­ nÒn v¨n ho¸ ph­¬ng §«ng huyÒn bÝ, kh¸c h¼n víi ®Êt n­íc hä. H¬n thÕ n÷a, kh¸ch du lÞch tõ khu vùc nµy th­êng cã møc chi tiªu nhiÒu nhÊt, ®ßi hái c¸c tiÖn nghi du lÞch nh­ kh¸ch s¹n, nhµ hµng… cã chÊt l­îng cao vµ tham gia nh÷ng hµnh tr×nh xuyªn ViÖt cã thêi gian t­¬ng ®èi dµi. Do ®ã, ®èi víi kh¸ nhiÒu doanh nghiÖp du lÞch l÷ hµnh th× ®©y lµ ®èi t­îng kh¸ch hµng ®em l¹i doanh thu cao nhÊt vµ lµ môc tiªu hµng ®Çu cho c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o giíi thiÖu c¸c tour du lÞch míi. C¸c quèc gia ASEAN tuy gÇn víi chóng ta vÒ mÆt ®Þa lý nh­ng chØ lµ khu vùc thÞ tr­êng lín thø t­, chiÕm 10,3%. Trong ®ã, kh¸ch du lÞch chñ yÕu ®Õn tõ c¸c n­íc Th¸i Lan, Malaysia, Singapore th«ng qua ®­êng bé, ®­êng biÓn. Du kh¸ch khu vùc ASEAN kh«ng chi tiªu nhiÒu cho c¸c tour du lÞch vµ thêi gian l­u tró cña hä th­êng lµ ng¾n. §iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ xa l¹ bëi v× c¸c n­íc ASEAN ®Òu cã thÕ m¹nh vÒ du lÞch vµ c¶nh quan tù nhiªn còng nh­ nÒn v¨n ho¸ t­¬ng ®èi gÇn gòi vÒ nh÷ng nÐt chung. Tuy nhiªn, trong thêi gian tíi, nÕu hîp t¸c du lÞch trong khèi ®­îc ®Èy m¹nh vµ tiÕn tíi h×nh thµnh mét thÞ tr­êng du lÞch xuyªn khu vùc th× du kh¸ch tõ c¸c n­íc ASEAN sÏ lµ mét nguån kh¸ch hµng ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ViÖt Nam. Khu vùc Nam Th¸i B×nh D­¬ng tuy chØ chiÕm tû lÖ kh¸ch kh¸ nhá, kho¶ng 3,9% nh­ng l¹i lµ thÞ tr­êng cã tiÒm n¨ng lín. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña quan hÖ hîp t¸c nhiÒu mÆt gi÷a ViÖt Nam víi nh÷ng quèc gia trong khu vùc nh­ Australia, New Zealand, kh¸ch du lÞch tõ c¸c n­íc nµy sÏ ngµy cµng nhiÒu h¬n. Gi¸ c¶ - gi¸ thµnh C¬ cÊu gi¸ c¶ tour du lÞch gåm cã chi phÝ di chuyÓn, h­íng dÉn, th¨m quan – vui ch¬i gi¶i trÝ, chi phÝ ¨n uèng, l­u tró (kh¸ch s¹n, nhµ nghØ) vµ cuèi cïng lµ lîi nhuËn dù tÝnh cña doanh nghiÖp l÷ hµnh. Trong ®ã, nh÷ng chi phÝ nh­ di chuyÓn, h­íng dÉn, ¨n uèng hay l­u tró tÝnh trªn mét kh¸ch mét ngµy th­êng kh«ng thay ®æi nhiÒu v× khi lªn ch­¬ng tr×nh lËp tour du lÞch th× doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh s½n nh÷ng ®¬n vÞ cung cÊp nh÷ng dÞch vô ®ã vµ gi¸ c¶ nh÷ng dÞch vô doanh nghiÖp sö dông ngoµi nµy Ýt thay ®æi ®Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh trong kinh doanh. Kh«ng nh­ vËy, chi phÝ cho ho¹t ®éng vui ch¬i gi¶i trÝ lµ biÕn ®æi. Doanh nghiÖp l÷ hµnh cã thÓ ._.