Giải pháp phát triển bền vững Khu công nghiệp bình xuyên tỉnh Vĩnh phúc

tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n KHOA KÕ HO¹CH Vµ PH¸T TRIÓN ---------@&?--------- Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Tªn ®Ò tµi: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng Khu c«ng nghiÖp b×nh xuyªn tØnh vÜnh phóc Hä vµ tªn sinh viªn : NguyÔn quang ngäc Líp : Kinh tÕ ph¸t triÓn 47A Tr­êng : ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n Gi¸o viªn h­íng dÉn : TS. NguyÔn Ngäc S¬n Hµ néI – 5/2009 PhÇn më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Trong mÊy thËp kû gÇn ®©y, ph¸t triÓn KCN ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c«ng cuéc CNH - H§H nãi riªng. Bëi nã gãp phÇn quan träng trong viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn ®Çu t­; gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, thóc ®Èy chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng; n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt míi cho nhiÒu ngµnh kinh tÕ; ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa vµ c«ng nghiÖp hãa n«ng th«n; b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i; sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ®Êt n­íc…V× vËy, ë mçi quèc gia hay vïng l·nh thæ, viÖc ph¸t triÓn c¸c KCN lµ nhu cÇu kh¸ch quan vµ ®ång thêi còng lµ gi¶i ph¸p ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. VÜnh Phóc lµ mét tØnh thuéc vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé, ®ång thêi lµ tØnh n»m trong vïng ph¸t triÓn cña thñ ®« Hµ Néi; diÖn tÝch tù nhiªn 1.371 km2, d©n sè 1,2 triÖu ng­êi. C¸ch ®©y 10 n¨m (n¨m 1997), VÜnh phóc lµ mét tØnh thuÇn n«ng, ®iÓm xuÊt ph¸t kinh tÕ thÊp. Trªn 90% d©n sè sèng ë n«ng th«n, c«ng nghiÖp ch­a ph¸t triÓn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chËm, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi chØ ®¹t 140 USD/n¨m, ch­a b»ng 50% b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc. §Ó trë thµnh mét tØnh giµu m¹nh nhanh chãng, ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ diÔn ra trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ cña ®Êt n­íc, gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ x©y dùng KCN, Côm c«ng nghiÖp (CCN) thu hót ®Çu t­ lµ 1 gi¶i ph¸p. N¾m b¾t ®­îc xu h­íng chung ®ã tØnh VÜnh Phóc ®· nhanh chãng thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch nh»m thay ®æi bé mÆt cña tØnh, qua ®ã còng ®­a ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm cã ý nghÜa cho c¸c tØnh b¹n häc tËp. Cuèi n¨m 2007, tæng thu ng©n s¸ch nhµ n­íc trªn ®Þa bµn tØnh ®¹t gÇn 5480,2 tû ®ång, x· héi æn ®Þnh, an ninh quèc phßng ®­îc gi÷ v÷ng ®· t¹o cho VÜnh Phóc mét vÞ thÕ míi ®èi víi c¶ n­íc. HiÖn nay, trªn ®Þa bµn tØnh ®· cã 11 KCN ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh vÒ chñ ch­¬ng ®Çu t­ vµ cho phÐp thµnh lËp: Quang Minh I, Quang Minh II, Khai Quang, B×nh Xuyªn I, B×nh Xuyªn II, Kim Hoa, B¸ ThiÖn I, B¸ ThiÖn II, ChÊn H­ng, S¬n L«i vµ Héi H¬p. Thùc tiÔn cho thÊy nh÷ng n¨m qua c¸c v­íng m¾c, sù bÊt cËp vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, vÒ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng…®· dÇn ®­îc th¸o gì vµ tiÕp tôc ®æi míi hoµn thiÖn. Nh­ng vÊn ®Ò ë ®©y lµ: Søc hÊp dÉn vÒ thu hót FDI cña VÜnh Phóc dùa chñ yÕu vµo vÞ trÝ tù nhiªn ban tÆng vµ th¸i ®é nhiÖt t×nh cña, th©n thiÖn cña l·nh ®¹o, c«ng chøc nh­ng ngµy cµng gi¶m dÇn. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, VÜnh Phóc lu«n quan t©m ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng. Tuy nhiªn, ®èi víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c KCN, c¸c lµng nghÒ th× vÊn ®Ò m«i tr­êng ch­a ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ nªn viÖc « nhiÔm m«i tr­êng vÉn tån t¹i. ChÊt l­îng m«i tr­êng ®ang cã chiÒu h­íng suy gi¶m. HuyÖn B×nh Xuyªn cã vÞ trÝ kh¸ thuËn lîi ®ã lµ n»m ë gi÷a 2 trung t©m kinh tÕ vµ ®« thÞ cña tØnh vµ ®­îc x¸c ®Þnh lµ huyÖn träng ®iÓm c«ng nghiÖp cã vai trß quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i ho¸ cña tØnh VÜnh Phóc, vµ ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu cña ®¹i héi §¶ng bé tØnh lÇn thø XIV. V× vËy cÇn nghiªm tóc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò thuéc lý luËn, còng nh­ thùc tiÔn ë KCN B×nh Xuyªn - VÜnh Phóc ®Ó lµm luËn cø khoa häc cho viÖc ra c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p phï hîp cho c¸c KCN cña tØnh VÜnh phóc. XuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò nÒu trªn t«i ®· lùa chän ®Ò tµi: “Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc” lµm ®Ò tµi thùc tËp cña m×nh, v× nã cÇn thiÕt, phï hîp víi xu thÕ kh¸ch quan cña tØnh VÜnh Phóc. 2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi. Mét lµ, lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc lý luËn vÒ vai trß ph¸t triÓn KCN trong ph¸t triÓn kinh tÕ; sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN. Hai lµ, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ph¸t triÓn KCN B×nh Xuyªn trong nh÷ng n¨m qua. Tõ ®ã rót ra nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n, thµnh tùu vµ bÊt cËp trong viÖc ph¸t triÓn KCN. Ba lµ, Trªn c¬ së nh÷ng h¹n chÕ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh thùc tiÔn cao nh»m ph¸t triÓn KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc vµ c¸c KCN kh¸c cña tØnh theo h­íng bÒn v÷ng. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. §èi t­îng nghiªn cøu: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc. Ph¹m vi nghiªn cøu: VÒ kh«ng gian: Nghiªn cøu sù ph¸t triÓn KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc. VÒ thêi gian: §Ò tµi chØ tËp trung ph©n tÝch trong giai ®o¹n h×nh thµnh vµ thu hót ®Çu t­ vµo KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. Ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông trong nghiªn cøu khoa hoc nh­: ph©n tÝch tæng hîp, thèng kª so s¸nh…vÒ quy m« ph¸t triÓn, kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh…cña c¸c doanh nghiÖp trong KCN ®Ó lµm râ h¬n ®Æc ®iÓm b¶n chÊt vµ néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi. 5. ý nghÜa ®ãng gãp cña ®Ò tµi. Trªn c¬ së nghiªn cøu vµ kÕ thõa cã chän läc c¸c quan ®iÓm, ý kiÕn cña c¸c nhµ nghiªn cøu, nhµ qu¶n lý… §Ò tµi ®· ®ãng gãp trªn mét sè khÝa c¹nh sau: VÒ lý luËn: kh¸i qu¸t lÞch sö h×nh thµnh KCN, nh÷ng c¸ch tiÕp cËn vµ c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña KCN ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng trong bèi c¶nh c¹nh tranh vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Gãp phÇn lµm râ c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN. VÒ thùc tiÔn: ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng thu hót vèn ®Çu t­ vµo KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc, ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng xu thÕ biÕn ®éng vÒ quy m«, tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong KCN, tõ ®ã lµm râ nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n cña chóng. Trªn c¬ së nh÷ng h¹n chÕ ®ã ®Ò xuÊt, hoµn chØnh thªm mét sè gi¶i ph¸p cã thÓ ¸p dông ®­îc ë KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc. 6. KÕt cÊu cña ®Ò tµi. §Ò tµi ®­îc viÕt theo phong c¸ch cæ ®iÓn, ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc, danh môc tµi liÖu tham kh¶o th× phÇn néi dung cña Chuyªn ®Ò gåm cã 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN vµ c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc trong nh÷ng n¨m qua. Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN B×nh Xuyªn – VÜnh Phóc.  CHƯƠNG 1: SỰ CẦN THIẾT PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KCN VÀ CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ. 1.1. ý nghÜa, vai trß cña Khu c«ng nghiÖp. 1.1.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i KCN. 1.1.1.1. Kh¸i niÖm KCN: Khu c«ng nghiÖp (KCN) ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20. Tuy ®· ph¸t triÓn mét thêi gian kh¸ dµi nh­ng nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ kh¸i niÖm KCN ®ang diÔn ra s«i næi vµ ch­a thÓ chÊm døt khi ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò. Theo quy chÕ KCN, KCX, Khu c«ng nghÖ cao ( KCNC) ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 29/CP ngµy 14/03/2008 cña ChÝnh phñ cã ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ KCN, KCX, KCNC nh­ sau: “KCN lµ khu chuyªn s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, kh«ng cã d©n c­ sinh sèng, do ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng quyÕt ®Þnh thµnh lËp. Trong KCN cã doanh nghiÖp chÕ xuÊt.” “KCX lµ KCN chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, thùc hiÖn dÞch vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu; cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, kh«ng cã d©n c­ sinh sèng, do ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng quyÕt ®Þnh thµnh lËp.” “KCNC lµ khu tËp trung c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp kü thuËt cao vµ c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng phôc vô cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao gåm nghiªn cøu - triÓn khai khoa häc c«ng nghÖ; ®µo t¹o vµ c¸c dÞch vô cã liªn quan; cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, kh«ng cã d©n c­ sinh sèng, do ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng quyÕt ®Þnh thµnh lËp. Trong KCNC cã thÓ cã doanh nghiÖp chÕ xuÊt.” Nh­ vËy, cã thÓ hiÓu KCN lµ mét tæ chøc kh«ng gian kinh tÕ x· héi réng lín vµ ®­îc x¸c ®Þnh giíi h¹n nhÊt ®Þnh, trong ®ã cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, c¬ së h¹ tÇng (h¹ tÇng kü thuËt vµ h¹ tÇng kinh tÕ x· héi) nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. 1.1.1.2. §Æc ®iÓm KCN. KCN và KCX là c«ng cô ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, hiÖn ®¹i ®¸p øng nhu cÇu vÒ hµng ho¸ cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Víi c¬ cÊu ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, KCN vµ KCX bao gåm nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: KCN cã c¬ së kinh tÕ ®Æc thï, ­u ®·i nh»m thu hót vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi, hÊp dÉn cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ sö dông ph¹m vi ®Êt ®ai nhÊt ®Þnh trong KCN ®Ó thµnh lËp c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, c¸c c¬ së kinh tÕ, dÞch vô ­u ®·i vÒ thñ tôc xin vµ thuª ®Êt; miÔn hoÆc gi¶m thuÕ. Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ trong KCN trùc tiÕp chÞu sù chi phèi cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Bëi vËy, c¬ chÕ qu¶n lý trong KCN lÊy ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng lµm chÝnh. KCN cã vÞ trÝ ®Þa lý x¸c ®Þnh nh­ng kh«ng hoµn toµn lµ mét v­¬ng quèc ®éc lËp nh­ KCX. Do vËy, c¸c chÕ ®é qu¶n lý hµnh chÝnh, c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc ra vµo KCN vµ quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp bªn ngoµi sÏ réng r·i h¬n. Ho¹t ®éng trong KCN sÏ lµ c¸c tæ chøc ph¸p nh©n vµ c¸c c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc tiÕn hµnh theo ®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng. KCN lµ m« h×nh tæng hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi nhiÒu thµnh phÇn vµ nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau cïng tån t¹i song song: doanh nghiÖp cã 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp liªn doanh, doanh nghiÖp 100% vèn trong n­íc. ViÖc h×nh thµnh c¸c KCN t¹o nªn sù thay ®æi mét c¸c c¨n b¶n vÒ h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi trong vµ ngoµi KCN, lµ c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ c«ng nghiÖp vµ thµnh phè c«ng nghiÖp trong t­¬ng lai. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao phóc lîi x· héi gãp phÇn t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cho khu vùc cã KCN. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ dÞch vô hç trî s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trong KCN lµ nh÷ng doanh nghiÖp c¬ b¶n ®¸p øng yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc (CNH - H§H). KCN cã c¬ së kinh tÕ ®Æc thï, ­u ®·i nh»m thu hót vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. KCN cã vÞ trÝ ®Þa lý x¸c ®Þnh nh­ng kh«ng hoµn toµn lµ mét v­¬ng quèc ®éc lËp nh­ KCX. KCN lµ m« h×nh tæng hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi nhiÒu thµnh phÇn vµ nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau cïng tån t¹i song song. ViÖc h×nh thµnh c¸c KCN lµ c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ c«ng nghiÖp vµ thµnh phè c«ng nghiÖp trong t­¬ng lai. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. H×nh thµnh c¸c KCN lµ ®¸p øng yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc (CNH - H§H). 1.1.1.3. Ph©n lo¹i KCN. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸ch tiÕp cËn ®Ó ph©n lo¹i KCN, nh­ng viÖc ph©n lo¹i KCN chñ yÕu ®Ó phôc vô c«ng t¸c nghiªn cøu vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn, ­u ®·i lµ chÝnh; cßn trong lÜnh vùc qu¶n lý Nhµ n­íc, tæ chøc ®êi sèng x· héi, x©y dùng cÊu tróc h¹ tÇng c¬ së, c¬ cÊu ngµnh nghÒ th× viÖc ph©n lo¹i ch­a cã t¸c ®éng riªng biÖt. Theo tÝnh chÊt ngµnh nghÒ th× KCN chia thµnh bèn lo¹i: KCN chuyªn ngµnh ( ë ViÖt Nam cã ho¸ chÊt ViÖt Tr×, läc dÇu Dung QuÊt…), KCN ®a ngµnh, KCN sinh th¸i vµ KCN hçn hîp. Theo ®Æc ®iÓm qu¶n lý: Cã ba lo¹i khu c«ng nghiÖp: KCN tËp trung, KCN chÕ xuÊt (KCX) vµ Khu c«ng nghÖ cao. Theo cÊp qu¶n lý: NÕu c¨n cø vµo cÊp qu¶n lý th× cã thÓ ph©n KCN thµnh: KCN do ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp. KCN do ñy ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè quyÕt ®Þnh thµnh lËp. KCN do ñy ban nh©n d©n huyÖn, thÞ quyÕt ®Þnh thµnh lËp. Theo quy m« diÖn tÝch c¸c khu c«ng nghiÖp: Dùa theo tiªu chÝ nµy cã thÓ ph©n lo¹i KCN thµnh 3 lo¹i: nhá, trung b×nh vµ lín. C¸ch ph©n lo¹i nµy phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng n­íc vµ chñ yÕu phôc vô ®Ó xÕp h¹ng KCN. Theo h×nh thøc thµnh lËp: nÕu KCN ph©n lo¹i theo c¸ch nµy sÏ cã KCN míi thµnh lËp, KCN n©ng cÊp më réng vµ KCN di dêi tËp trung. 1.1.2. Vai trß cña KCN ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 1.1.2.1. KCN lµ ®Çu mèi quan träng trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trong n­íc, ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi (FDI). Víi xu thÕ vËn ®éng cña thÕ giíi ngµy nay, qu¸ tr×nh hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ thùc chÊt lµ mét cuéc c¹nh tranh nh»m kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ diÔn ra m¹nh mÏ hiÖn nay ®ang lµ c¬ héi cho c¸c n­íc héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Nh­ng ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng gÆp nh÷ng th¸ch thøc lín khi ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÕu hôt vèn ®Çu t­ vµ khoa häc c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ cã ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Do vËy, viÖc quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn c¸c KCN lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó thu hót nguån vèn ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp t­ n­íc ngoµi phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi v×: Thø nhÊt: C¸c KCN th­êng ®­îc lùa chän x©y dùng trªn mét sè khu vùc cã ­u thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi thuËn lîi. MÆt kh¸c, c¬ chÕ qu¶n lý vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch cña c¸c KCN ­u ®·i h¬n so víi ®Çu t­ vµo n¬i kh¸c. Do vËy, c¸c KCN sÏ cã ®­îc m«i tr­êng ®Çu kinh doanh thuËn lîi h¬n nªn sÏ cã søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thø hai: Ph¸t triÓn c¸c KCN lµ c¸ch thøc chñ yÕu cã thÓ thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia v× nã phï hîp víi chiÕn l­îc cña c¸c c«ng ty nµy trong viÖc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng trªn c¬ së tiÕt kiÖm chi phÝ, t¨ng lîi nhuËn, tranh thñ thuÕ quan ­u ®·i tõ phÝa n­íc chñ nhµ, khai th¸c thÞ tr­êng réng lín tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Cïng víi viÖc thu hót nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, víi thuËn lîi vÒ vÞ trÝ, ­u ®·i vÒ chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ, KCN cßn khuyÕn khÝch vµ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc -mét nguån vèn tiÒm tµng trong d©n chóng cã ý nghÜa rÊt quan träng vµ còng lµ nguån vèn rÊt lín ch­a ®­îc khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch thÝch ®¸ng. KCN sÏ t¹o m«i tr­êng vµ c¬ héi ph¸t huy n¨ng lùc vÒ vèn còng nh­ s¶n xuÊt kinh doanh trong cïng mét ®iÒu kiÖn ­u ®·i ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Th«ng qua viÖc liªn doanh, liªn kÕt, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã c¬ héi ®Ó tiÕp thu kinh nghiÖm qu¶n lý, tr×nh ®é ®iÒu hµnh c¸c trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña n­íc ngoµi… Nh­ vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh KCN ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thu hót nguån vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. 1.1.2.2. ph¸t triÓn c¸c KCN gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ xãa ®ãi gi¶m nghÌo. Sù ph¸t triÓn cña c¸c KCN ®· gi¶i quyÕt phÇn lín t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Nguyªn nh©n lµ viÖc x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt còng nh­ dÞch vô hç trî bªn ngoµi KCN ®· gi¶i quyÕt ®­îc sè l­îng lao ®éng kh¸ lín. Thùc tÕ ®· cho thÊy t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã KCN th× tû lÖ thÊt nghiÖp ngµy cµng gi¶m. Ngoµi viÖc t¹o ra mét sè l­îng lín chç lµm trong vµ ngoµi KCN cã thu nhËp t­¬ng ®èi æn ®Þnh, KCN cßn gãp phÇn më réng thÞ tr­êng tiªu thô t¹i ®Þa ph­¬ng, kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh trªn ®Þa bµn n­íc së t¹i ph¸t triÓn, tõ ®ã l¹i t¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi. T¹o viÖc lµm ®ång nghÜa víi t¹o thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, v× phÇn lín lao ®éng ®­îc thu hót vµo lµm viÖc trong KCN lµ lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o vµ bé phËn kh«ng nhá tõ khu vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n. Nh­ vËy, viÖc ph¸t triÓn KCN kh«ng chØ gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm mµ cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng thu nhËp, æn ®Þnh ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng. 1.1.2.3. N©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ quèc gia vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc. Cïng víi dßng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt tËp trung trong mét ®Þa bµn t­¬ng ®èi thuËn lîi víi nhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Æc thï, c¸c doanh nghiÖp trong KCN vµ KCX ®· tiÕp nhËn nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi ra, t¹i c¸c doanh nghiÖp trong KCN ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp søc ®µo t¹o ®­îc ®éi ngò lao ®éng c«ng nghiÖp sö dông vµ vËn hµnh thµnh th¹o c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô qu¶n lý vµ s¶n xuÊt, n¾m v÷ng c«ng nghÖ, cã t¸c ®éng lan táa vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cña ®éi ngò lao ®éng ®Þa ph­¬ng lªn mét b­íc. HiÖn t¹i, mét l­îng lín ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®­îc ®¶m nhËn c¸c vÞ trÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, ®­îc tiÕp xóc víi ph­¬ng thøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i; c¸c kÜ n¨ng marketing, qu¶n lý tµi chÝnh, tæ chøc nh©n sù…ViÖc trùc tiÕp lµm viÖc trong m«i tr­êng kØ luËt cao, yªu cÇu tay nghÒ cao ®· rÌn luyÖn ®­îc nh÷ng kÜ n¨ng vµ b¶n lÜnh lµm viÖc gióp ng­êi lao ®éng ViÖt Nam thÝch øng víi mét nÒn c«ng nghiÖp tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i. Theo thèng kª ë ViÖt Nam, nh×n chung c¸c doanh nghiÖp trong KCN vµ KCX cã c¸c thiÕt bÞ vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i h¬n so víi mÆt b»ng chung cña c¶ n­íc. NhiÒu c«ng nghÖ truyÒn thèng ®­îc n©ng cÊp vÒ mÆt kÜ thuËt vµ trang bÞ tr­íc khi ®­a vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm, nhiÒu c«ng nghÖ míi nh­ c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ vµ c¬ khÝ chÝnh x¸c, ®iÖn tö…nh÷ng lÜnh vùc mµ chóng ta cßn yÕu kÐm ®· ®­îc chuyÓn giao vµ sö dông ë c¸c doanh nghiÖp trong KCN. 1.1.2.4. Thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng vµ ®Èy nhanh tèc ®é ®« thÞ ho¸. Vai trß KCN ®· ®ãng gãp tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng. §iÒu nµy thÓ hiÖn trªn mét sè mÆt. Thø nhÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp míi trªn ®Þa bµn ®Þa ph­¬ng gãp phÇn t¨ng tr­ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. KCN lµ n¬i tËp trung c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ dÞch vô c«ng nghiÖp, vÒ mÆt l­îng ®­¬ng nhiªn KCN gãp phÇn n©ng cao tû träng ngµnh c«ng nghiÖp trong tæng GDP cña c¸c ngµnh kinh tÕ t¹o ra trªn c¶ n­íc. Nh­ng quan trong h¬n, vÒ mÆt chÊt c¸c KCN ®· thu hót ®­îc nh÷ng dù ¸n cã hµm l­îng vèn lín, c«ng nghÖ cao nh­: dÇu khÝ, s¶n xuÊt « t«, xe m¸y; dông cô v¨n phßng; c¬ khÝ chÝnh x¸c, vËt liÖu x©y dùng…MÆc dï nh÷ng dù ¸n nµy cßn Ýt (chiÕm kho¶ng 5 - 10% tæng sè c¸c dù ¸n) nh­ng ®· gãp phÇn ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ míi, ®a d¹ng hãa c¬ cÊu ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp, tõ ®ã thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ trong c«ng nghiÖp. Thø hai, ph¸t triÓn c¸c KCN gãp phÇn ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô c«ng nghiÖp còng nh­ dÞch vô t­ vÊn, thiÕt kÕ x©y dùng, b¶o hiÓm, tµi chÝnh, b­u chÝnh viÔn th«ng, gi¸o dôc, y tÕ…§©y lµ nh÷ng ngµnh dÞch vô cã chÊt l­îng cao, ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ vµ cã gi¸ trÞ gia t¨ng kh¸ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ThËt vËy, ®Ó t¨ng tû lÖ lÊp ®Çy c¸c KCN ®Æc biÖt thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× KCN ngoµi viÖc ®¸p øng cã chÝnh s¸ch thu hót hÊp dÉn, c¬ së h¹ tÇng kü thuËt hiÖn ®¹i th× viÖc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô hç trî nh­: tµi chÝnh, b­u chÝnh viÔn th«ng…lµ rÊt cÇn thiÕt v× nã phôc vô trùc tiÕp vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 1.2. QUAN NIỆM VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KCN. 1.2.1. Quan niệm về phát triển bền vững 1.2.1.1. Quan niệm Hiện nay trên thế giới có rất nhiều cách khác nhau để định nghĩa về phát triển bền vững. Tuy nhiên, định nghĩa được sử dụng nhiều hơn cả, được hầu hết các quốc gia trên thế giới thừa nhận định nghĩa của Uỷ ban thế giới về môi trường và phát triển. “Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng các nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai”. Có thể mở rộng định nghĩa với ba cấu thành cơ bản về sự phát triển bền vững: - Về mặt kinh tế: một hệ thống bền vững về kinh tế phải có thể tạo ra hàng hoá và dịch vụ một cách liên tục, với mức độ có thể kiểm soát của Chính phủ và nợ bên ngoài, tránh sự mất cân đối giữa các khu vực làm tổn hại đến sản xuất nông nghiệp và công nghiệp. - Về mặt xã hội: một hệ thống bền vững về mặt xã hội phải đạt được sự công bằng trong phân phối, cung cấp đầy đủ các dịch vụ xã hội bao gồm y tế, giáo dục, công bằng giới tính, sự tham gia và trách nhiệm chính trị. - Về môi trường: một hệ thống phát triển bền vững phải duy trì nền tảng nguồn lực ổn định, tránh khai thác quá mức các hệ thống nguồn lực tái sinh hay những vận động tiềm ẩn của môi trường, và việc khai thác các nguồn lực không tái tạo không vượt mức độ đầu tư cho sự thay thế một cách đầy đủ. Điều này bao gồm việc duy trì sự đa dạng sinh học, sự ổn định khí quyển và các hoạt động sinh thái khác mà thường không được coi như các nguồn lực kinh tế. 1.2.1.2. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển bền vững Nhóm tiêu chí về kinh tế: tiêu chí về kinh tế của sự phát triển bền vững được tính trên giá trị tổng sản phẩm được tạo ra trong nước (GDP) hoặc thu nhập được sử dụng trong nước (GNI). Liên quan đến sự bền vững, các chỉ tiêu này được đánh giá cả về mặt tốc độ tăng trưởng trong một khoảng thời gian dài. Nó cũng liên quan đến mô hình và công nghệ sản xuất theo hướng sạch hơn, duy trì lối sống của xã hội gần gũi, thân thiện với môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Nhóm tiêu chí về xã hội: trong giai đoạn hiện nay, bền vững môi trường và phát triển bền vững là mục tiêu mang tính chính trị của tất cả các quốc gia trên thế giới. Phát triển bền vững đòi hỏi tự do thực sự của các công dân về các thông tin về kế hoạch phát triển của Chính phủ, chất lượng môi trường nơi họ đang sống. Phát triển bền vững đòi hỏi sự công bằng về các quyền lợi xã hội như: có công ăn việc làm, đảm bảo các quyền lợi kinh tế - xã hội khác, giảm bớt hố ngăn cách giữa người giàu và người nghèo trong xã hội…; đòi hỏi phải thay chính sách xã hội như: chính sách trợ cấp, chính sách thuế để loại trừ xu hướng giá hoá ở các xã hội phát triển. Nhóm tiêu chí về văn hóa: phát triển bền vững đòi hỏi phải thay đổi các thói quen và phong cách sống có hại cho môi trường chung của Trái đất như các thói quen sinh nhiều con, thói quen tiêu dùng lãng phí…; đòi hỏi phải thiết lập các tập tục tiến bộ mới thay cho các tập tục cũ lạc hậu và xác lập các tập tục phù hợp với điều kiện sống đang thay đổi của con người. Tiêu chí văn hoá của phát triển bền vững còn là “Văn hoá xanh”, đó là toàn bộ các hoạt động văn hoá của con người dựa trên đạo đức thế giới về cuộc sống cộng đồng. Nhóm tiêu chí về tài nguyên – môi trường: tiêu chí về môi trường của sự phát triển bền vững có thể đánh giá thông qua chất lượng các thành phần môi trường: không khí, đất, nước, sinh thái; mức độ duy trì, khai thác và sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên không tái tạo; nguồn vốn xã hội dành cho các hoạt động bảo vệ môi trường; khả năng kiểm soát của chính quyền đối với các hoạt động kinh tế xã hội, tiềm ẩn các tác động tiêu cực đối với môi trường, ý thức bảo vệ môi trường của toàn dân. * Nhóm các tiêu chí về thể chế: trong các nghiên cứu về phát triển bền vững cũng yêu cầu xây dựng thể chế để đảm bảo có được sự phát triển bền vững, trong đó có: hệ thống các cơ quan quản lý Nhà nước liên quan đến phát triển bền vững; hệ thống Viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm liên quan đến phát triển bền vững; huy động các hỗ trợ kỹ thuật, tài chính cho xoá đói giảm nghèo, phát triển bền vững; ban hành hệ thống văn bản pháp quy về phát triển bền vững. 1.2.2. Phát triển bền vững KCN 1.2.2.1. Khái niệm Dựa trên khái niệm về phát triển bền vững nói chung và khái niệm về KCN, ta có thể khái quát: Phát triển bền vững KCN là sự phát triển đảm bảo tăng trưởng kinh tế ổn định, có hiệu quả ngày càng cao trong bản thân KCN (các doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, tạo ra nhiều giá trị sản xuất công nghiệp, tạo việc làm cho người lao động, tăng thu ngân sách địa phương…..), đồng thời gắn liền với việc bảo vệ và giữ vững môi trường sinh thái trong khu vực có KCN cũng như toàn lãnh thổ vùng, quốc gia. Như vậy, để phát triển bền vững KCN cần đảm bảo hai yếu tố: bền vững trong nội tại KCN và bền vững ngoài hàng rào KCN. Bản thân KCN phải được đặt ở những vị trí thích hợp, có tính chiến lược lâu dài, hệ thống hạ tầng kỹ thuật hiện đại đồng bộ đặc biệt là phải có khu xử lý nước thải tập trung, tình hình thu hút đầu tư khả quan, các doanh nghiệp KCN hoạt động có hiệu quả, đóng góp cho ngân sách địa phương, tạo việc làm cho người lao động….mới đáp ứng được bước đầu các yêu cầu của sự phát triển bền vững. Bên cạnh đó, việc xây dựng, hình thành KCN cần chú ý bảo vệ, giữ vững môi trường sinh thái khu vực ngoài hàng rào KCN. Song song với vấn đề môi trường là sự đấu nối, kết hợp hài hoà hệ thống hạ tầng kỹ thuật – xã hội trong và ngoài KCN như giao thông, bưu chính viễn thông, nhà hàng, khách sạn, nhà ở công nhân, bệnh viện, trường học… Một KCN xây dựng, phát triển đạt các tiêu chí trên mới thực sự phát triển bền vững, có hiệu quả hiện tại, lâu dài và không ảnh hưởng xấu đến thế hệ tương lai. 1.2.2.2. Sự cần thiết phát triển bền vững KCN Phát triển bền vững đã trở thành xu thế tất yếu trong tiến trình phát triển của xã hội loài người, là một lựa chọn mang tính chiến lược mà tất cả các quốc gia đều phải quan tâm. Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững thì xu hướng này trước hết phải vận dụng vào phát triển KCN. Bởi vì phát triển bền vững phải dựa trên điều kiện cần và đủ là kinh tế tri thức. Hai mặt đó cần hội tụ ở sự phát triển KCN. Thời gian qua, thực tế phát triển KCN ở Việt Nam cũng như các nước trên thế giới đã cho thấy KCN ngày càng có một vai trò quan trọng đối với sự nghiệp CNH - HĐH đất nước, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động…. Tuy nhiên, nếu thiếu tỉnh táo, thận trọng thì trong quá trình phát triển KCN sẽ tích tụ các nhân tố phát triển thiếu bền vững. Nguy cơ này xuất phát và gắn liền với tình trạng gia tăng bột phát “phong trào hoá” lập và xây dựng quy hoạch dự án KCN mà nhiều khi mới chỉ dừng ở mức ý tưởng và mong muốn, thiếu các căn cứ thực tiễn, thiếu vốn đầu tư và bất chấp yêu cầu về hiệu quả kinh tế xã hội tổng hợp, thậm chí còn bị chi phối bởi các lợi ích cục bộ, địa phương hoặc cơ hội chủ nghĩa và tham nhũng. Vì xây dựng theo “phong trào” nên việc lựa chọn địa điểm quy hoạch KCN đôi khi còn chưa hợp lý: sử dụng những phần diện tích đất màu mỡ, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp, những phần diện tích có vị trí đẹp thích hợp cho phát triển thương mại - du lịch - dịch vụ…làm KCN. Kết quả là sự hình thành KCN trên những khu đất như vậy không có hiệu quả cao và thiếu tính bền vững. Mặt khác, tính “phong trào” còn dẫn đến hiện tượng mất trật tự, lộn xộn trong KCN do phát triển tràn lan nên không tính toán cơ cấu đầu tư hợp lý, không quy hoạch chi tiết ngành nghề thu hút đầu tư, buông lỏng, quản lý không chặt chẽ… Biểu hiện của sự thiếu bền vững còn thể hiện trước tình trạng thiếu cân đối hoặc trống vắng các loại hình KCN có triển vọng, nhất là thiếu KCN công nghệ cao, thiếu KCN chuyên ngành và cả KCN tổng hợp quy mô lớn theo mô hình liên kết đồng bộ giữa công nghiệp - dịch vụ - đô thị. Đặc biệt là sự thiếu gắn bó, hợp tác và liên kết kinh tế giữa các doanh nghiệp trong một KCN, giữa KCN với nhau và giữa KCN với các CCN vừa và nhỏ, cũng như với các khu kinh tế đặc biệt trên phạm vi địa phương và cả nước. Các yếu tố thiếu bền vững trong phát triển KCN còn bộc lộ qua mức độ các căng thẳng xã hội nêu trên, cũng như tình trạng ô nhiễm môi trường KCN và lân cận ngày càng gia tăng trong sự chậm trễ hoặc thờ ơ, thiếu trách nhiệm và đầu tư tìm kiếm các giải pháp và công nghệ môi trường thích hợp. Điều đó chứng tỏ, phát triển KCN luôn có tính hai mặt. Song có thể khẳng định rằng, phát triển KCN luôn là sự lựa chọn đúng đắn, hiệu quả và tất yếu trong quá trình CNH - HĐH đất nước. Vấn đề là ở chỗ cần tìm ra, bổ sung và chủ động thực hiện các giải pháp cần thiết, đồng bộ, hiệu quả để phát triển KCN theo hướng bền vững nhằm phát huy các tác dụng tích cực, hạn chế, trung hoà, giảm thiểu các tác động trái chiều của quá trình này. Trải qua 15 năm hình thành và phát triển, KCN ở Việt Nam đã có rất nhiều đóng góp tích cực cho sự nghiệp CNH - HĐH, phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Một số địa phương nhanh chóng giàu lên nhờ phát triển KCN như: Bình Dương, Đà Nẵng, Hải Dương, Hà Nội …. Tuy nhiên, bên cạnh đó là những mặt trái của sự hình thành KCN mà nhiều tỉnh phải trả giá như: tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải của KCN, tình trạng công nhân làm việc trong KCN không có nhà ở, lộn xộn, không được bảo vệ quyền lợi dẫn đến biểu tình, đình công gây mất trật tự. KCN ở một số địa phương như Đồng Nai, Bình Dương…thiếu tính chuyên môn hoá, cơ cấu ngành nghề thu hút đầu tư không đồng bộ, hợp lý dẫn đến tình trạng các địa phương muốn phá bỏ KCN này để xây dựng KCN mới. Một ví dụ khác như KCN Nội Bài ở Hà Nội mới chỉ xử lý môi trường ở các doanh nghiệp trong KCN còn trước khi thải ra ngoài lại không được xử lý gây ảnh hưởng đến môi trường sinh thái của khu vực xung quanh KCN… KCN Bình Xuyên và các KCN khác của tỉnh Vĩnh Phúc nói chung còn trẻ tuổi, ít kinh nghiệm trong việc phát triển KCN. Nhưng đây cũng là lợi thế của “người đi sau”. Vì vậy, để tránh những hậu quả không tốt, trong quá trình xây dựng và phát triển, KCN Bình Xuyên phải rút ra những bài học kinh nghiệm cho mình, học tập những địa phương thành công về phát triển KCN nhằm đảm bảo tính bền vững, ổn định tăng trưởng kinh tế, chuyển biến xã hội theo hướng tích cực và bảo vệ môi trường sinh thái. 1.2.2.3. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển bền vững KCN Có thể xem xét tiêu chí đánh giá phát triển bền vững KCN dưới nhiều góc độ khác nhau nhưng khái quát hơn cả là chia thành hai nhóm: đánh giá sự bền vững của chính KCN và đánh giá tác động lan toả của KCN đến khu vực có KCN. Tiêu chí đánh giá phát triển bền vững của chính KCN Phát triển bền vững nội tại KCN là yêu cầu quan trọng nhất vì nó phản ánh rõ ràng, chi tiết, cụ thể việc hình thành và phát triển KCN có hiệu quả bền vững hay không. Từ đó, ảnh hưởng lan toả của nó đến khu vực xung quanh sẽ là tích cực hoặc tiêu cực theo đúng sự tồn tại của bản thân KCN. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, tiêu chí đánh giá sự phát triển nội tại của KCN nên tập trung vào: - Vị trí đặt của KCN: thể hiện ở một số yêu cầu sau. + Địa hình: cao hay thấp trũng, bằng phẳng hay lồi lõm, đất sản xuất nông nghiệp hay đất định cư. Nhân tố này ảnh hưởng lớn đến suất đầu tư, chi phí giải phóng mặt bằng khi xây dựng KCN. + Thuận lợi hay khó khăn về cơ sở hạ tầng: đường giao thông, cấp nước, cấp điện, thông tin liên lạc, xử lý chất thải… + Nguồn nhân lực, tuyển dụng lao động: lao động có có dồi dào không? Có đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư cả về số lượng và chất lượng hay không? + Điều kiện hạ tầng xã hội nơi có KCN: hệ thống nhà hàng khách sạn, giáo dục, y tế, đào tạo nghề…đang phát triển ở trình độ nào, có đảm bảo cung cấp đầy đủ cho sự hình thành KCN hay không? - Quy mô đất đai của KCN: Để xây dựng một KCN có quy mô hợp lý phụ thuộc vào rất nhiều nhân tố như: mục tiêu hình thành KCN,._. tính chất hoạt động của KCN, điều kiện cụ thể của địa phương có KCN….. + KCN hình thành để thu hút vốn đầu tư nước ngoài: quy mô khoảng 200 – 300 ha (KCN nằm trong khu vực thành thị và vùng kinh tế trọng điểm), 200 – 400 ha (KCN nằm trên địa bàn các tỉnh khác). + KCN hình thành để di dời các cơ sở công nghiệp trong các thành phố, đô thị lớn: quy mô nhỏ hơn 100 ha (có thể là các CCN). + KCN hình thành để tận dụng nguồn lao động và thế mạnh tại chỗ của các địa phương: quy mô KCN từ 100 ha trở lên. + KCN hình thành vừa để phát triển kinh tế vừa kết hợp với yếu tố bảo vệ quốc phòng an ninh: quy mô từ 100 – 200 ha. + KCN hình thành với mục tiêu tổng hợp: thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tận dụng lao động thế mạnh địa phương…thì có thể tuỳ theo vị trí đặt KCN, khả năng thu hút đầu tư, khả năng phát triển mở rộng trong tương lai để có quy mô hợp lý. - Cơ cấu sử dụng đất trong KCN: Diện tích của một KCN được chia thành nhiều loại khác nhau: đất xây dựng nhà máy sản xuất, đất giao thông, đất cấp điện, cấp nước, trồng cây xanh, hạ tầng kỹ thuật…. Thông thường, một KCN hợp lý, có thể đảm bảo tính hiệu quả và bền vững, cơ cấu sử dụng đất có tỷ lệ như sau: + Đất xây dựng nhà máy sản xuất: 65 – 75%. + Đất khu điều hành: 1,5 – 2%. + Đất giao thông: 9 – 15%. + Đất cây xanh, mặt nước: 10 – 15%. + Đất đầu mối hạ tầng kỹ thuật khác: 4 – 10%. - Tỷ lệ lấp đầy KCN: Tiêu chí này đo bằng tỷ lệ diện tích đất đã cho các nhà đầu tư thuê so với phần diện tích dùng để xây dựng nhà máy sản xuất của KCN. Tuy nhiên, không phải KCN nào sau khi xây dựng xong là đã lấp đầy ngay mà nó cần phải có một lộ trình nhất định. KCN phát triển đạt yêu cầu bền vững, lộ trình đó có thể như sau: + Thời gian xây dựng hạ tầng: 2 – 3 năm. + 2 -3 năm tiếp theo: tỷ lệ lấp đầy khoảng 50%. + 2 năm tiếp theo: tỷ lệ lấp đầy tăng lên là 70%. + 2 năm tiếp theo: tỷ lệ lấp đầy đạt 100%. - Hiệu quả hoạt động của các đơn vị kinh tế trong KCN: Thể hiện qua các chỉ tiêu: doanh thu, lợi nhuận, giá trị sản xuất công nghiệp tạo ra, số lao động sử dụng trong đó lao động địa phương, tổng vốn đầu tư (vốn cố định và vốn lưu động), năng suất lao động, thu nhập của người lao động. - Trình độ khoa học công nghệ của các doanh nghiệp trong KCN, thể hiện ở: số lượng và cơ cấu máy móc thiết bị sử dụng; tỷ lệ vốn đầu tư thiết bị so với tổng vốn đầu tư; chất lượng của máy móc dây chuyền thiết bị: mới hay cũ, nơi sản xuất, khả năng đảm bảo các yếu tố môi trường (tiếng ồn, khói, bụi…). - Thu nhập bình quân của người lao động: cao hay thấp, có đảm bảo đời sống hay không, có được hưởng đầy đủ các quyền lợi của người lao động về bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội …không? - Hệ số chuyên môn hoá và liên kết kinh tế: Đây là tiêu chí phản ánh tính hiệu quả trong hoạt động của toàn KCN, tính chất tiên tiến trong tổ chức sản xuất phù hợp với xu thế phát triển của phân công lao động xã hội theo hướng hiện đại. Tiêu chí này thể hiện trên các khía cạnh: tỷ lệ doanh thu của mặt hàng chuyên môn hoá chiếm trong tổng doanh thu tính cho các mặt hàng sản xuất ra ở KCN; tỷ lệ số doanh nghiệp có liên kết kinh tế với nhau trong tổng số doanh nghiệp nằm trong KCN; số ngành kinh tế hoạt động trong một KCN (phản ánh tính chất logistic trong KCN); hệ số liên kết kinh tế của KCN với bên ngoài: số KCN khác, số doanh nghiệp ở ngoài KCN có trao đổi kinh tế, kỹ thuật với KCN. - Mức độ thoả mãn nhu cầu cho các nhà đầu tư: Đây là tiêu chí rất quan trọng, ảnh hưởng quyết định đến sự tồn tại và phát triển của KCN. Bởi vì tất cả các yếu tố như: vị trí, điều kiện hạ tầng trong, ngoài hàng rào KCN….đều nhằm mục đích đáp ứng tốt nhất nhu cầu của các nhà đầu tư. Nhà đầu tư hài lòng về KCN, họ sẽ tích cực xây dựng nhà xưởng sản xuất đồng thời giới thiệu với các nhà đầu tư khác và khi đó KCN có cơ sở để phát triển. Tiêu chí này có thể phản ánh qua nhiều khía cạnh khác nhau nhưng chủ yếu tập trung ở một số điểm sau: + Sự hài lòng về hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong KCN: đường giao thông, cấp điện, cấp nước, thoát nước, xử lý nước thải, cây xanh, vệ sinh môi trường…. + Hài lòng về hệ thống hạ tầng kinh tế xã hội trong và ngoài KCN: bưu chính viễn thông, ngân hàng tài chính, nhà hàng khách sạn, giao dục, y tế…. + Hài lòng về vị trí, địa hình, khí hậu thủy văn nơi đặt KCN. + Hài lòng về yếu tố con người: cơ chế chính sách ưu đãi thu hút đầu tư, thủ tục hành chính, thái độ của công chức địa phương, chất lượng nguồn nhân lực. Tiêu chí đánh giá tác động lan toả Ảnh hưởng của KCN đến địa phương, vùng có KCN đóng là rất lớn và trên nhiều ngành, lĩnh vực, nhiều khía cạnh khác nhau. Song ta có thể khái quát ở ba tiêu thức chính: kinh tế, xã hội và môi trường. - Nhóm tiêu chí về kinh tế, biểu hiện ở một số chỉ tiêu đo lường sau: + Thu nhập bình quân trên đầu người tính cho toàn khu vực hoặc địa phương so với mức chung của cả nước. Khi xác định chỉ tiêu này cần so sánh ở các thời điểm trước và sau khi có KCN. Đồng thời tính toán tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người từ những năm KCN hình thành và phát triển. + Cơ cấu kinh tế của địa phương có KCN: có thể xác định theo ba lĩnh vực: cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu theo thành phần kinh tế và cơ cấu theo khu vực thể chế trong đó chú ý nhất là cơ cấu ngành. KCN phát triển bền vững phải tác động làm cơ cấu kinh tế địa phương chuyển dịch theo hướng hiện đại và phù hợp với đường lối phát triển của địa phương đó. Thông thường, cơ cấu kinh tế khu vực có KCN sẽ dịch chuyển theo xu hướng: tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm dần tỷ trọng nông nghiệp. + Đóng góp của KCN cho ngân sách địa phương: Chỉ tiêu này có ý nghĩa khá quan trọng vì một trong các mục tiêu lớn của các địa phương khi xây dựng KCN là tăng thu cho ngân sách. Mức đóng góp của các doanh nghiệp trong KCN (chủ yếu là thông qua thuế) cho ngân sách địa phương càng lớn càng chứng tỏ KCN hoạt động có hiệu quả và tác động tích cực đến nơi nó đóng. + Số lượng và chất lượng hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật – xã hội của địa phương có KCN. Tiêu chí này phản ánh tình hình xây dựng cơ sở hạ tầng cả trong và ngoài hàng rào KCN, nhất là hệ thống đường xá, cầu cống, hệ thống nhà ở, các công trình điện, nước, hệ thống bưu điện, thông tin liên lạc ở địa phương có KCN. Đánh giá tiêu thức này, cần phải xét trong trạng thái động, tức là đánh giá ở tốc độ tăng của số và chất lượng của các yếu tố. + Tỷ lệ đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu của địa phương: quy mô xuất khẩu của KCN càng cao thì tỷ lệ đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu của địa phương ngày càng lớn và nó thể hiện KCN đang hoạt động có hiệu quả cao và có ảnh hưởng tích cực tới địa phương mà nó đang sống. - Nhóm tiêu chí phản ánh về xã hội: KCN hình thành và phát triển có vai trò rất to lớn, tác động về nhiều mặt đến nơi mà nó được xây dựng. Những ảnh hưởng này ngoài các chỉ tiêu về kinh tế đã nêu ở trên còn có các dấu hiệu về mặt xã hội như: tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, chuyển dịch cơ cấu lao động địa phương… Do đó, nhóm tiêu chí đánh giá phát triển bền vững KCN ở tác động lan toả về mặt xã hội có thể thông qua các chỉ tiêu sau: + Số lao động địa phương làm việc trong KCN: thể hiện ỏ tỷ lệ lao động địa phương so với tổng số lao động trong KCN đặc biệt là số lao động bị mất đất khi xây dựng KCN được làm việc trong KCN. + Tỷ lệ hộ gia đình (hoặc là số lao động) tham gia cung cấp sản phẩm - dịch vụ cho KCN so với tổng số hộ của địa phương (hoặc so với tổng lao động địa phương), trong đó nhấn mạnh đến số lượng và tỷ lệ hộ gia đình (lao động) mất đất tham gia cung cấp sản phẩm - dịch vụ cho KCN so với tổng số hộ (hoặc lao động) bị mất đất. + Cơ cấu lao động địa phương thể hiện qua sự chuyển dịch cơ cấu lao động. Tỷ lệ này cần so sánh trước và sau khi có KCN. KCN được xây dựng không những làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà cơ cấu lao động cũng dịch chuyển theo. Sự dịch chuyển này sẽ theo hướng tích cực đó là: tăng tỷ lệ lao động khu vực công nghiệp dịch vụ, giảm tỷ lệ lao động khu vực nông nghiệp. KCN nào sau khi đi vào hoạt động mà đem lại những tác động tích cực đó chứng tỏ có hiệu quả và có thể đảm bảo các yếu tố phát triển bền vững. - Nhóm tiêu chí phản ánh môi trường: Phát triển bền vững KCN bao gồm tiêu chí bảo đảm và nâng cao chất lượng môi trường sống của địa phương có KCN đóng. Ở nước ta, tiêu thức đánh giá việc bảo đảm môi trường cho khu vực trong và ngoài KCN phải được xây dựng dựa theo các tiêu chuẩn Việt Nam, hướng vào ba nội dung chính sau: + Khả năng duy trì vấn đề đa dạng hoá sinh học, không làm tổn hại đến hệ sinh thái tự nhiên của khu vực có KCN. + Tiết kiệm tài nguyên. + Chống ô nhiễm môi trường. 1.3. KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN KCN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG. 1.3.1. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới về phát triển KCN theo hướng bền vững 1.3.1.1. Kinh nghiệm của Nhật Bản Trong những năm 70 Nhật Bản được biết đến như một câu chuyện thần kỳ trong phát triển kinh tế - xã hội, không chỉ với những chiến lược, những chính sách công nghiệp hoá đạt được nhiều thành tựu đáng khâm phục mà còn gắn liền với xây dựng và gìn giữ một nền văn hoá đặc sắc của mình. Trong suốt thời kỳ tăng trưởng của nền kinh tế Nhật Bản, KCN đã đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển các ngành sản xuất công nghiệp và đảm bảo phát triển cân đối giữa các vùng, miền của Nhật Bản. Quá trình phát triển KCN ở Nhật Bản diễn ra sau khi kết thúc chiến tranh thế giới thứ II, đặc biệt sau khi Luật phát triển các thành phố công nghiệp mới được ban hành vào năm 1962. Thời kỳ này nhiều cơ sở công nghiệp quy mô lớn dưới hình thức KCN tập trung được thành lập tại các thành phố trên cả nước. Các ngành công nghiệp nặng như công nghiệp luyện kim, lọc hoá dầu đã hình thành dọc theo các vùng ven biển và trở thành những khu vực phát triển công nghiệp dẫn đầu trong quá trình tăng trưởng kinh tế. Việc phân bố các cơ sở công nghiệp thiếu cân đối và tốc độ phát triển cao các ngành công nghiệp nặng, hoá chất đã gây ra tình trạng ô nhiễm trầm trọng, đặc biệt là ô nhiễm nguồn nước và không khí tại KCN này. Vì vậy, trong cuối thập niên 60 và đầu thập niên 70, Chính phủ bắt đầu tổ chức lại KCN có quy mô lớn tại những khu vực xa xôi như Hokkaido và Nam Kyushu. Việc đặt KCN tại các vùng này không những ngăn chặn được sự lan rộng của ô nhiễm môi trường mà còn tạo điều kiện phát triển công nghiệp trong khu vực. Đồng thời, các ngành công nghiệp như điện tử, cơ khí, lắp ráp ô tô và sản xuất phụ tùng ô tô cũng được Chính phủ Nhật Bản đẩy mạnh phát triển. Việc hình thành KCN ở các vùng xa xôi trong nước là một biện pháp giúp phát triển công nghiệp khu vực. Trong thập niên 1980, các ngành công nghiệp công nghệ cao được đẩy mạnh phát triển tại các vùng nông thôn dưới hình thức phát triển các thành phố công nghệ và được thể chế hoá trong Luật Gia tăng phát triển vùng hay còn gọi là Luật Technopolis với mục đích thành lập KCN công nghệ. Hơn 20 thành phố công nghệ đã được Chính phủ cho phép thành lập và cạnh tranh lẫn nhau và chỉ trong giai đoạn từ năm 1984 đến năm 1987, tổng số các xí nghiệp tại 14 thành phố Technopolis đã tăng 100%. KCN Nhật Bản được chia thành 4 loại theo vị trí và mục đích như sau: - KCN ven biển: các khu này thường có diện tích hơn 1.000 ha, tập trung các ngành hoá chất và công nghiệp nặng. - KCN nội địa: các khu này được thiết lập dọc theo các xa lộ để thuận tiện cho việc chuyên chở hàng hoá, giao thông, có diện tích khoảng 100 ha và tập trung các ngành công nghiệp lắp ráp, chế tạo ô tô, thiết bị điện, máy cơ khí…. - Khu nghiên cứu: các khu này được thiết lập trong những khu vực đầu mối giao thông thuận tiện, gồm các trung tâm nghiên cứu và phát triển, diện tích mỗi khu khoảng 300 ha. - Thành phố công nghệ (Technopolis): có diện tích tương đương KCN nội địa, được thiết lập tại các khu vực riêng biệt và tập trung các ngành công nghiệp công nghệ cao như chế tạo bán dẫn, công nghệ sinh học… Trong hệ thống quản lý Nhà nước của Nhật Bản, có 3 cơ quan chính quản lý hoạt động phát triển của KCN, gồm: Bộ Thương mại và công nghiệp quốc tế (MITI), Cơ quan Quản lý đất quốc gia (NLA) và Bộ Xây dựng (MOC). Trong đó, MITI chịu trách nhiệm thực hiện kế hoạch di chuyển công nghiệp, xây dựng các thành phố công nghiệp và các chính sách về phát triển vùng, đề ra cơ cấu công nghiệp, mục tiêu và chiến lược đặt vị trí các ngành công nghiệp, nhằm đảm bảo quy hoạch phát triển KCN một cách cân bằng dựa trên cơ sở cung - cầu về phát triển công nghiệp của khu vực. Cơ quan NLA có kế hoạch tổng thể sử dụng đất đai và quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng như đường xa lộ, xe điện cao tốc và viễn thông. Mỗi loại cơ sở hạ tầng được lập kế hoạch theo một hệ thống riêng, do đó vị trí KCN trong tương lai có thể được dự kiến trước. Bộ Xây dựng (MOC) theo dõi việc sử dụng và phát triển đất đai, xây dựng hạ tầng giao thông, xử lý chất thải công nghiệp. Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp (MOA) và Bộ Vận tải (MOT) quản lý những vấn đề khác có liên quan Tiêu chí lựa chọn địa điểm xây dựng KCN công nghệ cao (Technopolis) của Nhật Bản là: khu vực hiện không tập trung quá đông các cơ sở công nghiệp; nằm gần các thành phố được coi như trung tâm hoạt động công nghiệp; nằm gần các trường đại học đào tạo các ngành phát triển công nghệ cao; hiện tại tập trung nhiều cơ sở kinh doanh thương mại; gần các đầu mối hệ thống giao thông chính, xa lộ. Về chính sách hỗ trợ phát triển KCN, Nhật Bản rất chú trọng đến việc hỗ trợ phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng. Nếu như năm 1955, tổng vốn đầu tư của Nhà nước cho phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng công nghiệp là 80 tỷ Yên, tương đương 0,9% GDP thì vào năm 1970 số vốn này là 1.876 tỷ Yên, tương đương 2,5% GDP. Chính phủ cũng áp dụng một số biện pháp khuyến khích và hỗ trợ các xí nghiệp theo các luật về phát triển công nghiệp vùng và các quy định của các chính quyền địa phương như: hỗ trợ về thuế (miễn, giảm thuế; áp dụng mức khấu hao đặc biệt); hỗ trợ vốn kinh doanh từ nguồn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; tạo điều kiện vay vốn ưu đãi của các tổ chức thuộc Chính phủ… Các biện pháp về thuế được áp dụng khác nhau cho từng xí nghiệp trong KCN theo các luật về phát triển vùng liên quan. Một số biện pháp hỗ trợ được áp dụng cho các vùng chỉ định như: miễn thuế doanh nghiệp và thuế tài sản cố định trong vòng 3 năm; miễn thuế mua bất động sản: áp dụng chế độ thuế đặc biệt về sở hữu đất đai và khấu hao đặc biệt (16% các thiết bị sản xuất và 8% cho các công trình xây dựng và các cơ sở phụ thuộc). Những thiết bị và công trình xây dựng trong các thành phố Technopolis được hưởng mức khấu hao đặc biệt 30% cho thiết bị và 15% cho công trình. 1.3.1.2. Kinh nghiệm của Thái Lan Hiện nay ở Thái Lan có hai loại hình KCN: - KCN tập trung, trong đó tập trung các xí nghiệp sản xuất công nghiệp. Các xí nghiệp này sản xuất hàng hoá để tiêu thụ trong nước và thường là các xí nghiệp công nghiệp nặng, không sản xuất hàng xuất khẩu. - KCN hỗn hợp, là loại KCN được chia ra làm hai khu vực: KCN tổng hợp gồm các xí nghiệp chủ yếu sản xuất hàng hoá để tiêu thụ trong nước và làm hàng xuất khẩu (với tỷ trọng xuất khẩu nhỏ, dưới 40% trong tổng số sản phẩm được sản xuất của xí nghiệp đó) và Khu chế xuất hàng xuất khẩu gồm các nhà máy sản xuất phải đạt ít nhất 40% sản phẩm xuất khẩu. Các KCN của Thái Lan được xây dựng trên cơ sở phân theo từng nhóm các ngành công nghiệp và căn cứ vào nguồn lực sẵn có tại các địa phương cũng như vị trí địa lý của những nơi thành lập KCN đó. Diện tích KCN có diện tích từ 70 ha đến 1.000 ha, phổ biến từ 150 ha đến 250 ha. 1/4 số KCN có diện tích từ 500 ha đến trên 1.000 ha. Việc quản lý KCN thuộc thẩm quyền của Nhà nước và được giao cho một cơ quan có tên gọi là Ban quản lý các KCN Thái Lan. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng trong KCN này dựa trên cơ sở vốn đầu tư toàn bộ của Nhà nước hoặc liên doanh giữa Nhà nước với tư nhân. Nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng, theo Luật về KCN tập trung thì tư nhân được phép đầu tư và kinh doanh cơ sở hạ tầng nhưng việc quản lý các khu do Nhà nước quản lý thống nhất thông qua Ban quản lý các KCN Thái Lan. Cơ quan này trực thuộc Bộ Công nghiệp, vừa là cơ quan quản lý Nhà nước (được uỷ quyền cấp các loại giấy phép cho các nhà đầu tư và kinh doanh cơ sở hạ tầng). Tư nhân có thể đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng bằng cách liên doanh với Ban quản lý các KCN Thái Lan hoặc đầu tư 100% vốn. Về chính sách ưu đãi, Thái Lan đã dành cho các nhà đầu tư vào KCN các ưu đãi khá rộng rãi (đầu tư vào KCN cũng được ưu đãi như khu chế xuất, trừ miễn thuế xuất nhập khẩu hàng hoá), đặc biệt là cho phép nhà đầu tư nước ngoài có quyền sở hữu đất trong KCN (trong khi đó, Malaysia chỉ bán đất có thời hạn tới 99 năm, Indonesia cho thuê đất tối đa là 60 năm, Trung Quốc cho quyền sử dụng đất tối đa là 50 năm nhưng được quyền chuyển nhượng và thế chấp). Thuế nhập khẩu áp dụng trong các KCN của Thái Lan: + Đối với hàng nhập khẩu là máy móc, thiết bị, phụ tùng: các doanh nghiệp trong KCN tổng hợp được giảm thuế nhập khẩu 50% và áp dụng cho cả vùng I và II. Các doanh nghiệp ở vùng III được miễn thuế nhập khẩu khi nhập các loại thiết bị trên. Việc miễn thuế này cũng được áp dụng đối với các xí nghiệp sản xuất nằm trong khu chế xuất đóng ở cả 3 vùng. + Đối với hàng nhập khẩu là nguyên liệu: các doanh nghiệp trong KCN tổng hợp thì được hưởng miễn thuế nhập khẩu 1 năm đối với nguyên vật liệu, nếu xuất khẩu ít nhất là 30% sản phẩm. Ưu đãi này được áp dụng chung cho các doanh nghiệp trong KCN đóng ở vùng I và II; các xí nghiệp đóng ở vùng III sẽ được miễn thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu 5 năm nếu xuất khẩu ít nhất 30% sản phẩm và chỉ phải trả 25% thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu sản xuất ra sản phẩm được tiêu dùng trong nội địa. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ cña viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµo KCN ®iÓn h×nh ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi, cã thÓ rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN ë ViÖt Nam nh­ sau: Một là, cần sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về KCN, tiến tới ban hành Luật về KCN làm cơ sở pháp lý ổn định và thống nhất cho việc tổ chức và hoạt động của KCN ở Việt Nam. Các công cụ chính sách đầu tư phát triển KCN phải rõ ràng, minh bạch, đặc biệt là phải nhất quán, có tầm nhìn dài hạn và toàn cục được xây dựng trên cơ sở cân nhắc rất kỹ mục tiêu công nghiệp hoá cho từng thời kỳ. Hai là, quy hoạch phát triển KCN của từng địa phương phải phù hợp với quy hoạch tổng thể KCN trên cả nước và quy hoạch phát triển công nghiệp, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng, miền nhằm phát huy lợi thế so sánh của mỗi địa phương để từ đó có sự phân công, phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương trong việc đầu tư phát triển KCN. KCN cần được quy hoạch xây dựng đồng bộ với các khu thương mại, đô thị, dịch vụ theo mô hình tổ hợp liên hoàn trong đó phát triển KCN là trọng tâm, còn các khu vệ tinh khác về thương mại, dịch vụ, đô thị mới là hết sức quan trọng, có vai trò tác nhân thúc đẩy và đảm bảo sự phát triển bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái của KCN tại địa phương. Ba là, cần lựa chọn cơ cấu đầu tư trong KCn theo hướng khuyến khích phát triển, thu hút các dự án đầu tư các ngành có hàm lượng khoa học kỹ thuật cao, có tốc độ tăng trưởng cao và sức lan toả nhanh tới các ngành kinh tế khác để tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế. Bốn là, sớm hoàn thiện cơ chế quản lý Nhà nước về KCN theo hướng đẩy mạnh việc phân cấp, giao quyền trực tiếp cho các Ban quản lý các KCN của tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động của các doanh nghiệp trong KCN. Năm là, đổi mới vai trò hỗ trợ, điều tiết của Nhà nước trong đầu tư phát triển KCN, chuyển từ can thiệp trực tiếp sang can thiệp gián tiếp vào các quan hệ thị trường, phát triển của KCN, đảm bảo cơ cấu các nguồn lực cơ bản được phân bố theo cung cầu thị trường nhưng có sự điều tiết của Nhà nước theo các mục tiêu đã xác định. Nhà nước chỉ hỗ trợ phát triển KCN ở các khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, môi trường đầu tư hạn chế trong giai đoạn phát triển ban đầu và với những hình thức hỗ trợ đa dạng, lồng ghép với các chương trình mục tiêu khác để đảm bảo đạt được hiệu quả đầu tư cao nhất. 1.3.2 Kinh nghiệm trong nước 1.3.2.1. Kinh nghiệm của tỉnh Hải Dương Tuy là tỉnh đi sau trong việc quy hoạch đầu tư xây dựng KCN so với một số tỉnh trong cả nước nhưng tỉnh Hải Dương đã lựa chọn cho mình một cách thức và biện pháp, bước đi thích hợp nhất trong việc hình thành đầu tư xây dựng, phát triển KCN cũng như trong việc xúc tiến kêu gọi đầu tư vào địa bàn tỉnh nói chung và vào KCN nói riêng. Những kết quả bước đầu Hải Dương đã đạt được: - Về quy hoạch: tỉnh đã xây dựng và phê duyệt Đề án “Xây dựng hạ tầng KCN để thu hút đầu tư giai đoạn 2001 – 2005”, đồng thời thành lập và giao cho Ban quản lý KCN tỉnh làm đầu mối để triển khai thực hiện đề án. Đến nay, Hải Dương đã được Chính phủ cho phép bổ sung quy hoạch để đầu tư xây dựng 7 KCN tập trung với tổng diện tích gần 1000 ha, gồm: KCN Nam Sách: diện tích 63,93 ha; KCN Đại An: diện tích 170,82 ha; KCN Phúc Điền: diện tích 87 ha; KCN Việt Hoà: diện tích 49 ha; KCN Phú Thái: diện tích 72 ha; KCN Tân Trường: diện tích 200 ha; KCN Tầu Thuỷ: diện tích 210 ha. KCN của Hải Dương được quy hoạch có vị trí thuận lợi cho việc đầu tư phát triển trước mắt cũng như việc mở rộng quy hoạch về sau. Bên cạnh đó, KCN còn được quy hoạch đồng bộ, gắn liền với quy hoạch các khu đô thị, khu nhà ở cho công nhân, khu nhà ở chuyên gia và khu dịch vụ phục vụ KCN. - Thu hút đầu tư: + Cơ chế chính sách: ngoài các ưu đãi chung của Chính phủ, Hải Dương đã có một cơ chế chính sách ưu đãi đầu tư hấp dẫn với môi trường đầu tư thông thoáng để thu hút được các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến đầu tư sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Ngoài quy chế ưu đãi đối với các nhà đầu tư, một trong những yếu tố có tính chất quyết định đến việc đầu tư của các nhà đầu tư là việc giải quyết các thủ tục hành chính. Sau khi thành lập, Ban quản lý các KCN Hải Dương đã sớm tham mưu cho tỉnh ban hành Quy chế phối hợp giữa Ban quản lý các KCN tỉnh với các cấp, ngành trong việc quản lý KCN trên địa bàn tỉnh. Đồng thời thực hiện cơ chế uỷ quyền của tỉnh và các bộ, ngành Trung ương trong việc thực hiện các thủ tục hành chính cho các nhà đầu tư: Cấp phép đầu tư đối với dự án đầu tư trong và ngoài nước; quản lý và phê duyệt kế hoạch xuất nhập khẩu; cấp phép cho lao động nước ngoài và quản lý lao động của các doanh nghiệp trong KCN… + Công tác xúc tiến đầu tư: việc xúc tiến kêu gọi đầu tư trong và ngoài nước vào địa bàn tỉnh nói chung và vào KCN nói riêng luôn được Lãnh đạo tỉnh Hải Dương coi là nhiệm vụ chính trị quan trọng của các cấp, các ngành trong tỉnh. Đó không chỉ là nhiệm vụ của các chủ đầu tư hạ tầng mà phải có sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên của các cấp, các ngành trong tỉnh; đồng thời cần tranh thủ sự hỗ trợ giúp đỡ của các bộ, ngành Trung ương. Một trong những tiêu chí hết sức quan trọng để lựa chọn nhà đầu tư xây dựng kinh doanh hạ tầng KCN đối với Hải Dương đó là uy tín và khả năng vận động xúc tiến, kêu gọi đầu tư của các chủ đầu tư hạ tầng. Nhờ vậy mà Hải Dương đã có khoảng 40 dự án đầu tư trong và ngoài nước được cấp phép đầu tư, với số vốn đầu tư đăng ký khoảng 400 triệu USD, vốn đầu tư đã thực hiện gần 200 triệu USD. Trong đó có nhiều dự án đầu tư nước ngoài với công nghệ cao thuộc các tập đoàn đầu tư lớn của Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan… Đã có hơn 20 dự án chính thức đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh với doanh thu và kim ngạch xuất khẩu hàng năm khoảng 180 triệu USD, giải quyết việc làm cho hàng vạn lao động và đóng góp một phần đáng kể cho ngân sách địa phương. Một số kinh nghiệm: việc quy hoạch phát triển KCN, khu chế xuất phải gắn với quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương, cần tranh thủ sự giúp đỡ của Chính phủ và các Bộ, ban ngành Trung ương; công tác giải phóng mặt bằng để xây dựng các khu công nghiệp cần phải được sự chỉ đạo thống nhất và kịp thời của các cấp chính quyền trong tỉnh, coi như một nhiệm vụ quan trọng của các cấp chính quyền, đồng thời phải đảm bảo thực hiện đúng chế độ chính sách về đất đai và quyền lợi của người dân có đất bị thu hồi; cần chủ động đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật và xã hội phục vụ cho phát triển KCN để thu hút đầu tư; chủ động xây dựng và thực hiện các chương trình xúc tiến đầu tư thích hợp, phối hợp nhịp nhàng cùng với các đơn vị chủ đầu tư hạ tầng tăng cường công tác xúc tiến đầu tư trong và ngoài nước. 1.3.2.1. Kinh nghiệm của thành phố Đà Nẵng Ngày 01/01/1997, thành phố Đà Nẵng được tách ra từ tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng cũ để trở thành đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương. Từ đó đến nay, với những lợi thế so sánh và tiềm năng của mình, Đà Nẵng đã vươn lên phát triển kinh tế - xã hội và đạt được những thành tựu to lớn: tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, thu nhập bình quân đầu người tăng, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt. Trong những nhân tố làm nên thành tích kỳ diệu đó, việc xây dựng và phát triển KCN có vai trò vô cùng quan trọng, là động lực thúc đẩy các ngành kinh tế. Đến nay, Đà Nẵng đã có 07 KCN với tổng diện tích được quy hoạch là 1.464,8 ha, trong dó 5 khu do Công ty Phát triển và khai thác hạ tầng KCN Đà Nẵng (Daizico) làm chủ đầu tư xây dựng và phát triển hạ tầng KCN gồm: KCN Hoà Khánh 423,5 ha, KCN Liên Chiểu 373,5 ha, KCN Thanh Vinh 22 ha, KCN dịch vụ thuỷ sản Đà Nẵng (Thọ Quang) 77,3 ha, KCN Hoà Cầm 266 ha; công ty liên doanh cổ phần Sài Gòn làm chủ đầu tư hạ tầng KCN Hoà Khánh mở rộng 216,5 ha; công ty cổ phần xây dựng Đà Nẵng làm chủ đầu tư hạ tầng KCN Thanh Vinh mở rộng 33 ha; công ty liên doanh Massda làm chủ đầu tư hạ tầng KCN Đà Nẵng (An Đồn) 53 ha. Ngoài ra, thành phố cũng giao cho Daizico xúc tiến lập quy hoạch chi tiết KCN Hoà Khương diện tích 500 ha. KCN Đà Nẵng bước đầu đã thu hút được 50 dự án có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), tổng vốn đăng ký đầu tư là 316,74 triệu USD; thu hút thêm 234 doanh nghiệp đầu tư trong nước, tổng vốn đăng ký đầu tư là 8.210,38 tỷ đồng; giải quyết trên 60.000 lao động cho địa phương và các vùng phụ cận. Đặc biệt, qua sự vận động, quảng bá hỗ trợ của Văn phòng đại diện Thành phố Đà Nẵng tại Tokyo - Nhật Bản đã thu hút được nhiều dự án đầu tư có vốn lớn, công nghệ cao của Nhật như Mabuchi Motor vốn đầu tư 39,9 triệu USD… Đầu tư trong nước cũng có những dự án tiêu biểu như nhà máy sữa Vinamilk 17 triệu USD (KCN Hoà Khánh), Dự án Dệt nhuộm Sơn Trà liên doanh giữa Tập đoàn dệt may Việt Nam với Hoa Kỳ với tổng vốn đầu tư khoảng 600 tỷ đồng. Quá trình hình thành và phát triển KCN của Đà Nẵng trải qua ba giai đoạn sau: - Giai đoạn hình thành mô hình KCN (từ năm 1996 – 2000): đây là giai đoạn Đà Nẵng mới được chia tách, còn nhiều khó khăn nên việc xây dựng và phát triển các KCN không thành công như mong muốn, cơ sở hạ tầng kỹ thuật KCN hầu như không có. Tình hình thu hút đầu tư cũng không khả quan do môi trường đầu tư quá cứng nhắc, không có nhiều ưu đãi cho các nhà đầu tư. - Giai đoạn chuyển tiếp (từ năm 2000 – 2005): cơ sở hạ tầng KCN còn yếu kém, phải sử dụng ngân sách để đầu tư tạo “cú hích” ban đầu nhằm tạo đà cho phát triển KCN. - Giai đoạn phát huy lợi thế cạnh tranh của KCN diễn ra trong điều kiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật bên trong và bên ngoài KCN đã được đầu tư tương đối tốt, tạo lợi thế cạnh tranh mới làm giảm áp lực đầu tư ngân sách chuyển sang sử dụng các nguồn vốn khác theo hướng xã hội hoá đầu tư nhằm phát huy lợi thế cạnh tranh bình đẳng. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, trong quá trình phát triển các KCN, Đà Nẵng vẫn bộc lộ một số diểm không bền vững, trong đó quan trọng nhất là vấn đề môi trường. Hiện nay KCN ở Đà Nẵng có đến trên 50% doanh nghiệp chưa tuân thủ quy định về lập, thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường. Qua các đợt thanh kiểm tra của cơ quan chức năng tại KCN trên địa bàn thành phố đã ghi nhận một số doanh nghiệp có ý thức tốt trong công tác bảo vệ môi trường như: công ty TNHH VBL Đà Nẵng (Foster), công ty Mabuchi Motor Đà Nẵng, công ty Daiwa Việt Nam…Ngoài ra vẫn còn nhiều doanh nghiệp công nghiệp đã đi vào hoạt động trong KCN nhưng chưa lập báo cáo đánh giá tác dộng môi trường theo quy định của Luật bảo vệ môi trường. Nhiều doanh nghiệp công nghiệp đã được phê chuẩn báo cáo đánh giá tác động môi trường nhưng chưa thực hiện quan trắc và báo cáo định kỳ về việc bảo vệ môi trường của doanh nghiệp do Sở Tài nguyên môi trường. Một số KCN còn chưa có hệ thống xử lý nước thải chung cho toàn KCN. Mức độ tuân thủ quy định về lập và thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường của doanh nghiệp trong KCN cho đến thời điểm cuối năm 2006 vẫn ở mức thấp, mới đạt bình quân 46,8%. Trong đó, KCN Hoà Khánh mới có 45,1% cơ sở lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, KCN Liên Chiểu 60,7%, KCN Đà Nẵng 40%, KCN Dịch vụ thuỷ sản Thọ Quang 71,4% và KCN Hoà Cầm 17,5%... Một số danh nghiệp công nghiệp đã thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường xong chưa thực hiện đủ các phương án được phê duyệt trong báo cáo này. Một số doanh nghiệp đã xây dựng trạm xử lý nước thải nhưng vận hành không liên tục, chất lượng nước thải sau xử lý vẫn còn vượt tiêu chuẩn quy định như: công ty TNHH WeiXeiSin Inductrial Đà Nẵng, công ty thép Đà Nẵng, công ty thép Thành Lợi, công ty TNHH Xuân Hưng…. Vấn đề ô nhiễm môi trường tại KCN đã làm ảnh hưởng lớn đến quá trình thực hiện Đề án “Thành phố môi trường” của Đà Nẵng. Do đó, việc giải quyết sớm và dứt điểm tình trạng ô nhiễm cần được xem là mục tiêu ngắn hạn trong đề án này để sau đó Đà Nẵng sẽ có điều kiện tiếp tục phấn đấu thực hiện các mục tiêu khác cao hơn. Một số kinh nghiệm và bài học rút ra cho Vĩnh Phúc để phát triền bền vững KCN của mình là khi cơ sở vật chất kỹ thuật ban đầu còn quá khó khăn, hầu như chưa có, điểm xuất phát còn quá thấp, mà lại thực hiện ngay việc xã hội hoá đầu tư phát triển KCN ở một mức quá cao đã dẫn đến sự bất cập giữa khả năng của chủ đầu tư và yêu cầu phát triển của KCN nên mô hình xã hội hoá đầu tư giai đoạn đầu là không phù hợp. Việc điều chỉnh lại bước đi cho phù hợp với thực tế của giai đoạn này nhằm tạo được một tiền đề về cơ sở vật chất hạ tầng KCN tạo đà cho sự phát triển là cần thiết. Đây không phải là bước đi thụt lùi về cơ chế mà là một sự cân nhắc cẩn thận để có sự lựa chọn cơ chế nào là thực sự phù hợp với hoàn cảnh thực tế của Đà Nẵng lúc bấy giờ t._. không phải lúc nào Công ty công trình đô thị cũng sẵn sàng đáp ứng yêu cầu vận chuyển rác thải cho một hoặc một số nhà đầu tư. Mặt khác, việc từng doanh nghiệp ký hợp đồng riêng với Công ty công trình đô thị sẽ dẫn đến sự không thống nhất về giá cả, thời gian, địa điểm…. nên nhiều khi Công ty công trình đô thị không mặn mà ký kết các hợp đồng này. Trong khi đó, số lượng nhà đầu tư ngày càng tăng, quy mô sản xuất ngày càng mở rộng, lượng chất thải thải ra môi trường ngày càng nhiều. Vì vậy, việc đầu tư xây dựng khu xử lý nước thải tập trung cho KCN cần phải được tiến hành ngay nhằm đáp ứng nhu cầu bức bách của các nhà đầu tư. Trong thời gian tới, Công ty TNHH đầu tư xây dựng An thịnh cần đẩy nhanh triển khai việc lập dự án nhưng do đây là dự án có yêu cầu công nghệ kỹ thuật cao nên tiến độ thực hiện chậm. Song dù sao, trong tương lai không xa, khu xử lý nước thải tập trung của KCN Bình Xuyên sẽ được xây dựng và đưa vào sử dụng. Bên cạnh đó cần yêu cầu và giám sát chặt chẽ việc các doanh nghiệp phải xây dựng công trình xử lý chất thải và tiến hành xử lý trước khi thải chất thải ra hệ thống chung của KCN. 3.4.1.4. Xây dựng đồng bộ các biện pháp kiểm soát, bảo vệ môi trường Bảo vệ môi trường trong KCN vừa là mục tiêu, vừa là một trong những nội dung cơ bản của phát triển bền vững. Giải pháp lâu dài là ngăn chặn về cơ bản mức độ gia tăng ô nhiễm, phục hồi suy thoái và nâng cao chất lượng môi trường. Trước mắt chú trọng việc phòng ngừa và kiểm soát ô nhiễm. Ô nhiễm môi trường do hoạt động KCN được quyết định bởi hai yếu tố chính gồm: Nhu cầu phát triển kinh tế công nghiệp và mức độ phát thải ô nhiễm từ các doanh nghiệp trong KCN. Do vậy, để kiểm soát ô nhiễm cần tác động vào hai yếu tố trên với góc độ KCN vừa là đối tượng gây ô nhiễm nhưng cũng vừa là đối tượng cần được bảo vệ môi trường. Thực hiện công việc này luôn là một lĩnh vực phức tạp và nhạy cảm. Vì vậy, để đảm bảo tính khả thi nhất thiết phải có một chiến lược rõ ràng, các vấn đề giải quyết phải dựa trên bối cảnh kinh tế chung và các quy hoạch phát triển sao cho ít tốn kém, ít biến động môi trường đầu tư, được sự ủng hộ của các cấp lãnh đạo và nhất là thu hút được sự tham gia của cả cộng đồng. Các chương trình hành động cần có sự ràng buộc mối quan hệ phối hợp của các ngành các cấp có liên quan với các bước thực hiện khả thi, linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo nguyên tắc cơ bản. Bên cạnh đó, cần có những công cụ kinh tế để khuyến khích các doanh nghiệp trong KCN sử dụng nhiên liệu sạch, công nghệ sạch… Căn cứ vào cơ sở lý luận về phát triển bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái KCN và tình hình thực tế của KCN, nhóm giải pháp đồng bộ để kiểm soát, bảo vệ môi trường KCN Bình Xuyên – Vĩnh Phúc là: - Giải pháp về tổ chức quản lý: Sở Tài nguyên môi trường là cơ quan giúp việc cho UBND tỉnh trong chức năng quản lý Nhà nước về bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh. Song trên thực tế, hoạt động KCN được điều chỉnh bởi khá nhiều văn bản quy phạm pháp luật ngoài Luật Bảo vệ môi trường; bởi nhiều ngành, nhiều cơ quan chức năng: Ban quản lý KCN, Sở Kế hoạch Đầu tư, Sở Xây dựng, Sở Công nghiệp… Do đó, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ, nhiệt tình, thường xuyên giữa các cơ quan hữu trách để vấn đề bảo vệ môi trường trong KCN được thực hiện tốt không chỉ bởi Sở Tài nguyên môi trường. - Giải pháp công nghệ: để góp phần kiểm soát ô nhiễm môi trường KCN, việc áp dụng các biện pháp công nghệ là điều không thể thiếu trong tình hình hiện nay. Các biện pháp công nghệ có thể phân thành các nhóm chính như sau: công nghệ cần được cải tiến và đổi mới trong quy trình sản xuất kinh doanh ở từng nhà máy; công nghệ áp dụng cho việc xử lý chất thải phát sinh từ quy trình sản xuất; công nghệ kiểm soát mức phát thải của KCN từ phía cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành. Các nhóm công nghệ này đều nhằm xử lý các loại chất thải trong KCN: nước thải, khí thải và chất thải rắn đồng thời là công cụ để tỉnh kiểm soát mức độ ô nhiễm môi trường. Thực tế kết quả thu hút đầu tư vào KCN Bình Xuyên chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, trình độ công nghệ ở mức trung bình nên việc xử lý chất thải vẫn còn trường hợp chưa đạt tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường sinh thái. Theo cam kết, nước thải sẽ được các doanh nghiệp xử lý trước khi đi vào hệ thống thoát nước chung KCN. Tuy nhiên, mức độ xử lý của các doanh nghiệp không giống nhau đặc biệt những doanh nghiệp xử lý chưa đạt yêu cầu sẽ làm ô nhiễm môi trường KCN cũng như các vùng lân cận bởi lượng nước trong hệ thống thoát nước vẫn còn tồn tại các hoá chất độc hại. Ngoài xử lý nước thải, các doanh nghiệp còn phải xử lý các chất thải khác như chất khí, bụi, chất thải rắn. Song trên thực tế, không phải tất cả các doanh nghiệp đều giải quyết tốt vấn đề này. Vì vậy, để chống ô nhiễm môi trường KCN, góp phần phát triển KCN theo hướng bền vững, Tỉnh và ban quản lý KCN cần có cơ chế khuyến khích, chế tài bắt buộc các nhà đầu tư sử dụng công nghệ cao trong sản xuất và xử lý chất thải. Ngoài ra, việc lựa chọn các nhà đầu tư lớn có khả năng tài chính, sử dụng công nghệ cao cũng là giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong KCN. - Tăng cường công tác quản lý Nhà nước, giám sát các nhà đầu tư sau khi dự án được triển khai: để dự án của mình được chấp thuận, nhà đầu tư nào cũng cố gắng lập dự án thật hay, có tính khả thi, có hiệu quả về mặt kinh tế - xã hội - môi trường. Nhưng sau khi được thuê đất, triển khai xây dựng nhà xưởng đi vào sản xuất kinh doanh, rất nhiều doanh nghiệp đã không thực hiện đúng cam kết. Do đó, công tác quản lý Nhà nước hay gọi là “hậu cấp phép đầu tư” phải đươc lãnh đạo tỉnh quan tâm, triển khai tích cực. Tuy nhiên, đây là một việc khó vì các doanh nghiệp đa số không tuân thủ chế độ thống kê báo cáo. Bên cạnh đó, Ban quản lý các KCN lại chưa có bộ phận thanh tra để thực hiện công tác này. Từ khi thành lập đến nay, tỉnh mới hai lần tổ chức đoàn kiểm tra tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trong KCN. Thành phần của đoàn gồm UBND tỉnh, Ban quản lý KCN, Công ty phát triển hạ tầng và rất nhiều các Sở, ngành liên quan. Chính vì thành phần phức tạp nên mỗi lần tiến hành kiểm tra rất tốn kém về chi phí và khó khăn trong việc bố trí thời gian, nhân lực. Xuất phát từ yêu cầu tăng cường công tác quản lý giám sát Nhà nước đối với hoạt động của các doanh nghiệp KCN cho thấy việc thành lập Bộ phận thanh tra KCN nằm trong bộ máy Ban quản lý KCN là rất hợp lý. Khi thành lập bộ phận này cần xây dựng đúng và rõ nội dung công việc của thanh tra như thanh tra việc chấp hành các nội dung của Giấp phép đầu tư; thanh tra việc thực hiện quy hoạch mở rộng KCN đã được phê duyệt; thanh tra việc bảo vệ môi trường, chấp hành các quy định về lao động và các nội dung khác trong KCN. Riêng đối với hoạt động của các doanh nghiệp KCN, nội dung thanh tra phải bao quát toàn bộ các hoạt động của doanh nghiệp, cụ thể là: thanh tra quá trình lập, trình duyệt dự án đầu tư; thanh tra việc triển khai thi công xây dựng nhà xưởng sản xuất; quá trình thuê đất, sử dụng đất; thanh tra hoạt động xuất nhập khẩu; việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, phòng chống cháy nổ, an toàn lao động; về thực hiện nghĩa vụ nộp thuế, phí… Căn cứ vào kết quả kiểm tra, Ban quản lý KCN phối hợp với các đơn vị liên quan giải quyết kịp thời, triệt để các vấn đề sai phạm xảy ra trong đó có vấn đề xử lý chất thải và bảo vệ môi trường. Luật Bảo vệ môi trường ngày 12/12/2005 đã quy định rõ về xử lý vi phạm và bồi thường thiệt hại do gây ô nhiễm môi trường. Vấn đề này những năm qua ở KCN Bình Xuyên chưa được thực hiện nhưng trong xu thế hội nhập và để đảm bảo phát triển bền vững KCN thì công tác quản lý giám sát hoạt động của các doanh nghiệp cũng như xử phạt các vi phạm là điều tất yếu. Bởi nó giúp cho các cơ quan quản lý Nhà nước luôn nắm được tình hình hoạt động của các doanh nghiệp KCN để điều chỉnh, bổ sung một cách hợp lý đồng thời có thể giúp đỡ doanh nghiệp trong điều kiện khó khăn cần thiết. Các biện pháp đồng bộ để kiểm soát vấn đề gây ô nhiễm môi trường gồm rất nhiều yếu tố từ quy hoạch, quản lý, xây dựng hạ tầng, công nghệ, thanh tra giám sát… Để hoạt động bảo vệ môi trường KCN có hiệu quả thật sự đòi hỏi cơ quan quản lý Nhà nước mà trước hết là Ban quản lý KCN phải thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình đồng thời biết cách kết hợp hài hoà với các đơn vị liên quan trong quản lý KCN về mọi mặt. 3.4.1.5. Nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường Sự hưởng ứng của cộng đồng cũng như sự quan tâm của các cấp lãnh đạo giữ vai trò cơ bản trong mục tiêu tăng cường công tác kiểm soát ô nhiễm KCN, giúp cho quá trình chuyển hoá từ chính sách thành hành động được rút ngắn nhằm đạt được thành công của các giải pháp quy hoạch, xây dựng hạ tầng, đào tạo lao động… Một trong những nguyên nhân khá quan trọng dẫn đến vấn đề bảo vệ môi trường, phát triển bền vững KCN chưa được lưu ý trong những năm trước là sự yếu kém về nhận thức của cơ quan quản lý Nhà nước, Công ty phát triển hạ tầng và nhất là các doanh nghiệp KCN. Vì vậy, việc nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường KCN cũng là một giải pháp thiết thực và cần sớm được triển khai rộng rãi với các nội dung: - Tăng cường nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho cán bộ công nhân viên chức trong bộ máy quản lý Nhà nước, các doanh nghiệp KCN thông qua các buổi hội thảo, tập huấn, bồi dưỡng, nói chuyện chuyên đề, đào tạo dài và ngắn hạn trong và ngoài nước, các tuần lễ tuyên truyền về bảo vệ môi trường. - Tổ chức các tuần lễ tuyên truyền về bảo vệ môi trường hàng năm, ngày Chủ nhật xanh, ngày thứ 7 tình nguyện và xây dựng công trình điển hình trong KCN về bảo vệ môi trường nhằm nhân rộng và phát triển trong cộng đồng KCN và dân cư vùng lân cận. - Tổ chức các diễn đàn doanh nghiệp thân thiện môi trường nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp, khuyến khích và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia vào công tác quản lý môi trường. Tổ chức hội thảo chủ đề về áp dụng các biện pháp sạch và tiêu chuẩn môi trường theo ISO 14.000 nhằm tăng cường sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong quá trình Hội nhập khu vực và quốc tế. 3.4.2. Đầu tư xây dựng đồng bộ hạ tầng kỹ thuật Một trong những điểm yếu nổi bật của KCN Bình Xuyên – Vĩnh Phúc là hệ thống hạ tầng kỹ thuật chưa hoàn thiện, hiện đại và nhất là chưa có các công trình đấu nối ngoài hàng rào KCN, Cụ thể: vẫn chưa có khu xử lý nước thải tập trung, chưa trồng cây xanh, chưa có khu nhà ở công nhân…Cần có giải pháp cụ thể như sau: Trong thời gian tới cần đẩy nhanh xây dựng khu xử lý nước thải tập trung, trồng cây xanh, khu nhà ở công nhân. Hiện nay hạng mục trồng cây xanh đang được chủ đầu tư – Công ty TNHH đầu tư xây dựng An Thịnh triển khai lập Báo cáo kinh tế kỹ thuật nên có thể tiến hành thi công trong thời gian tới. 3.4.3. Tăng cường xúc tiến kêu gọi thu hút đầu tư Trong nh÷ng n¨m qua KCN B×nh Xuyªn ®· ®¹t ®­îc nh÷n kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ lµ do ban qu¶n lý KCN ®· lµm tèt vai trß tham m­u cho UBND tØnh trong viÖc x©y dùng c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tØnh vµ phï hîp víi xu thÕ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, xong bªn c¹nh ®ã cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp ch­a phï hîp víi c¸c nhµ ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× vËy trong thêi gian tíi Ban qu¶n lý KCN cÇn cè g¾ng h¬n n÷a trong viÖc thu hót ®Çu t­, ®¶m b¶o lÊp ®Çy 100% diÖn tÝch ®Êt KCN. 3.4.4. Tăng cường đào tạo nguồn lao động cung cấp cho doanh nghiệp KCN Bình Xuyên – Vĩnh Phúc. Vĩnh Phúc tuy có nhiều lao động nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp. Hiện tại, các lao động dư thừa tại huyện Bình Xuyên đã được Sở Lao động thương binh xã hội tỉnh đào tạo nghề miễn phí trên cơ sở nghề truyền thống của địa phương. Nhưng những nghề này lại không nằm trong phạm vi kinh doanh của nhiều doanh nghiệp KCN nên xảy ra hiện tượng nhà đầu tư không sử dụng lao động địa phương, điều mà các doanh nghiệp và Ban quản lý đã hứa khi giải phóng mặt bằng làm KCN. Vì vậy không thể nói chung chung là nâng cao chất lượng lao động để đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp trong KCN mà quan trọng là nâng cao như thế nào. Giải pháp cho vấn đề này là trên cơ sở quy hoạch, định hướng phát triển các ngành nghề của huyện, tiến hành khảo sát thăm dò nhu cầu nhân công của các doanh nghiệp đã, đang và sẽ đầu tư vào KCN để tổ chức đào tạo lao động một cách hợp lý; Nâng cao chất lượng hệ thống đào tạo trong trường dạy nghề cho sát yêu cầu thực tế bằng cách đầu tư mới trang thiết bị, cử giáo viên đi học tập không chỉ ở các trường đại học mà còn ở tại các doanh nghiệp, tổ chức học ngoại khoá cho học sinh. Ban quản lý KCN cần có sự năng động, linh hoạt trong mối quan hệ với các nhà đầu tư. Thông thường mỗi dự án đều phải mất thời gian xây dựng nhà xưởng, cơ sở sản xuất tối thiếu là gần 12 tháng. Trong khoảng thời gian này, Ban quản lý KCN sẽ đề nghị các nhà đầu tư tạm ứng trước một phần kinh phí đào tạo lao động với cam kết: Đào tạo đúng nghề nhà đầu tư yêu cầu và kinh phí đào tạo được trừ dần vào lương của người lao động khi họ làm việc cho nhà đầu tư. Với các giải pháp này, Ban quản lý KCN và các đơn vị đào tạo liên quan sẽ tạo cho KCN Bình Xuyên một đội ngũ lao động chất lượng cao, đáp ứng kịp thời nhu cầu tuyển dụng của các nhà đầu tư khi đầu tư vào KCN. 3.4.5. Xây dựng nhà ở tập trung cho công nhân và các công trình hạ tầng ngoài hàng rào KCN Bình Xuyên – Vĩnh Phúc Một bất cập nổi cộm nhất của KCN Bình Xuyên là đến nay vẫn chưa có khu nhà ở cho công nhân. Số lượng lao động đang làm việc trong KCN khoảng hơn 1.000 người và khá đông người phải thuê trọ trong các khu dân cư nên cuộc sống còn khó khăn. UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã giao cho Công ty TNHH Đầu tư xây dựng An Thịnh làm chủ đầu tư xây dựng khu nhà ở phục vụ cho cán bộ, công nhân của KCN Bình Xuyên cả hai giai đoạn. Nhưng đến nay, chủ đầu tư vẫn chưa tiến hành thi công. Do đó, để sớm có khu nhà ở dành riêng cho công nhân góp phần giải quyết khó khăn về chỗ ở của người lao động đồng thời hạn chế những tệ nạn xã hội trên địa bàn KCN, lãnh đạo tỉnh phải kiên quyết yêu cầu Công ty TNHH Đầu tư xây dựng An Thịnh nhanh chóng triển khai xây dựng dự án đã được phê duyệt. Nếu chủ đầu tư không đủ năng lực thực hiện, tỉnh sẽ thu hồi quyết định và kêu gọi nhà đầu tư khác. Bởi đó là vấn đề cấp thiết không thể kéo dài trong sự chờ đợi mòn mỏi của hàng ngàn người lao động. Mặt khác, việc đấu nối đồng bộ giữa hạ tầng trong và ngoài hàng rào KCN Bình Xuyên cũng cần được quan tâm, xem xét. KCN Bình Xuyên có vị trí tương đối thuận tiện nên nhìn chung hệ thống giao thông, điện, nước, thông tin liên lạc trong và ngoài hàng rào khá đồng bộ. Nếu có thêm sự xuất hiện của khu nhà ở công nhân và các khu dịch vụ phục vụ khác như vui chơi, giải trí, bệnh viện, bưu điện, chợ, siêu thị, xa hơn nữa là trường học thì chắc chắn khu vực thị trấn Hương Canh huyện Bình Xuyên sẽ sầm uất, phát triển không thua kém các khu đô thị lớn. Vì vậy, song song với việc đầu tư xây dựng khu nhà ở, tỉnh cần quan tâm kêu gọi hoặc có chính sách vận động, định hướng phát triển các hoạt động dịch vụ để KCN Bình Xuyên đảm bảo yếu tố bền vững về kinh tế và xã hội. KẾT LUẬN Ph¸t triÓn KCN B×nh Xuyªn sÏ t¹o ra tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt tiªn tiÕn trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ lµ mét chñ tr­¬ng cña ban l·nh ®¹o tØnh VÜnh Phóc gãp phÇn nh»m ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt n­íc. Nhê vËn dông s¸ng t¹o quan ®iÓm nµy, KCN B×nh Xuyªn ®· thùc sù cã søc hót c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc. Thùc tÕ ®· cho thÊy KCN B×nh Xuyªn dÇn ®· kh¼ng ®Þnh vai trß lµ cÇu nèi quan träng víi c¸c KCN kh¸c trong tØnh, ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá trong sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh, nhanh chãng ®­a VÜnh Phóc trë thµnh mét tØnh giµu m¹nh. MÆc dï xÐt trªn tæng thÓ, ph¸t triÓn KCN B×nh Xuyªn lµm cÇu nèi cho sù ph¸t triÓn c¸c KCN kh¸c cña tØnh ®· cã mét sè thµnh c«ng nh­ng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn tån t¹i mét sè h¹n chÕ cÇn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn ®ã lµ: ch­a cã khu xö lý n­íc th¶i tËp trung, ch­a trång c©y xanh, ch­a cã nhµ ë c«ng nh©n….Nguyªn nh©n th× cã rÊt nhiÒu nh­ng tãm l¹i tØnh ph¶i cã ph­¬ng h­íng ®óng ®¾n ®Ó ngµy cµng n©ng cao m«i tr­êng ®Çu t­ trong tØnh; ®¶m b¶o yÕu tè ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN; t¨ng c­êng hiÖu qu¶ vµ tÝnh ph¸p chÕ cña c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ m«i tr­êng, thµnh lËp Bộ phận thanh tra KCN nằm trong bộ máy Ban quản lý KCN nh»m thanh tra viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng, chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ lao ®éng vµ c¸c néi dung kh¸c trong KCN… §Ò tµi ®· sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng; duy vËt lÞch sö; ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, thèng kª vµ so s¸nh. §ång thêi kÕt hîp sö dông nh÷ng thµnh qu¶ cña c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ trong n­íc ®Ó x©y dùng ph­¬ng ph¸p luËn vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn vµ quy ho¹ch, vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng KCN B×nh Xuyªn - VÜnh Phóc lµm c¬ së ®Ó ph¸t triÓn c¸c KCN kh¸c trong tØnh theo h­íng bÒn v÷ng. §Ò tµi ®· ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m ph¸t triÓn KCN theo h­íng bÒn v÷ng víi mong muèn nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã gãp phÇn gióp KCN B×nh Xuyªn nãi chung vµ c¸c KCN kh¸c trong tØnh nãi riªng ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng, trë thµnh ®éng lùc m¹nh thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh theo h­íng CNH - H§H.  Phô lôc B¶ng 2.1: B¶ng sè liÖu thèng kª d©n sè theo huyÖn, thÞ, thµnh phè. Stt Tên huyện, thị xã, thành phố Dân số (người) Diện tích(km2) Mật độ dân số(người/km2) 1 Tam Dương 92.694 107,03 866 2 Lập Thạch 208.121 323,07 644 3 Bình Xuyên 103.495 145,21 711 4 Tam Đảo 65.156 235,11 276 5 Mê Linh 178.559 140,94 1.270 6 Phúc Yên 81.173 120,31 675 7 Vĩnh Yên 76.650 50,87 1.508 8 Vĩnh Tường 186.976 141,82 1.318 9 Yên Lạc 142.989 106,72 1.339 Nguån: ñy ban D©n sè - Gia ®×nh & TrÎ em tØnh VÜnh Phóc. B¶ng 2.2: C¸c c¬ së ®µo t¹o nguån nh©n lùc cña tØnh VÜnh Phóc. Stt Tªn tr­êng §Þa chØ 1 HiÖp héi c¸c tr­êng §¹i häc Thµnh Phè VÜnh Yªn 2 §¹i häc C«ng nghÖ Thµnh Phè VÜnh Yªn 3 §¹i häc Quèc tÕ Thµnh Phè VÜnh Yªn 4 §¹i häc T­ thôc Thµnh Phè VÜnh Yªn 5 §¹i häc S­ pham Hµ Néi: BGD §T ThÞ x· Phóc Yªn 6 Cao ®¼ng S­ ph¹m VÜnh Phóc: BGD §T ThÞ x· Phóc Yªn 7 Cao ®¼ng Giao th«ng vËn t¶i: BGD §T Thµnh Phè VÜnh Yªn 8 Cao ®¼ng Kinh tÕ Kü thuËt VÜnh Phóc Thµnh Phè VÜnh Yªn 9 Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Phóc Yªn ThÞ x· Phóc Yªn 10 Trung häc C¬ ®iÖn N«ng nghiÖp và PTNT BNN&PTNT HuyÖn B×nh Xuyªn 11 Trung häc NghiÖp vô I Thµnh Phè VÜnh Yªn 12 Trung häc Y tÕ VÜnh Phóc Thµnh Phè VÜnh Yªn 13 Trung häc X©y dùng sè 4: Tæng Cty Vinaconex ThÞ x· Phóc Yªn 14 Tr­êng Kü thuËt C¬ khÝ - X©y dùng ViÖt X« ThÞ x· Phóc Yªn 15 Tr­êng §µo t¹o nghÒ VÜnh Phóc: BXD Thµnh Phè VÜnh Yªn 16 Tr­êng d¹y nghÒ sè 11 Thµnh Phè VÜnh Yªn 17 Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ c¬ khÝ N«ng nghiÖp HuyÖn B×nh Xuyªn 18 Trung t©m ®µo t¹o vµ Ph¸t triÓn C«ng nghÖ Th«ng tin Thµnh Phè VÜnh Yªn 19 Tr­êng ®µo t¹o nghÒ ViÖt §øc Thµnh Phè VÜnh Yªn 20 Tr­êng ®µo t¹o nghÒ khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm B¾c bé(chuÈn bÞ x©y dùng) Thµnh Phè VÜnh Yªn Nguån : Bé gi¸o dôc & §µo t¹o B¶ng 2.5: Danh môc c¸c dù ¸n DDI trong KCN B×nh Xuyªn, TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 3 n¨m 2009. TT Dù ¸n ®Çu t­ Chñ ®Çu t­ Môc tiªu C«ng suÊt Tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký (tû ®ång) I §Çu t­ n¨m 2002 2 377,03 1 Nhµ m¸y SX g¹ch Ceramic CT CP PRIME - tiÒn phong (tr­íc ®©y lµ CT TNHH TiÒn Phong) SX g¹ch Ceramic 4,5 triÖu m2 /n¨m 251,83 2 Nhµ m¸y SX èng thÐp ViÖt §øc CT CP èng thÐp viÖt ®øc (tr­íc ®©y lµ CT thÐp vµ vËt t­ c«ng nghiÖp Simco) SX èng thÐp ViÖt §øc 50.000 tÊn/n¨m 125,20 II §Çu t­ n¨m 2003 4 216,52 1 Nhµ m¸y s¶n phÈm bao b× tù huû CT CP ®Çu t­ c«ng nghÖ míi Bao b× tù huû 20,52 2 Nhµ m¸y s¶n xuÊt giÊy DUPLEX CT TNHH giÊy viÖt nhËt ChÊt l­îng cao 25.000 tÊn giÊy/n¨m 66,00 3 Nhµ m¸y SX hµng may thªu xuÊt khÈu CT TNHH x©y dùng vµ tm thanh hoµ SX hµng may thªu XK 4 triÖu SP/n¨m 20,00 4 Dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y SX hép Carton 3 líp vµ 5 líp CT TNHH b×nh xuyªn SX bao b× Carton 3 líp vµ 5 líp 65 tÊn/ngµy. 30,4 triÖu m2/n¨m 110,00 III ®Çu t­ n¨m 2004 5 173,54 1 XD Nhµ m¸y SX nhµ thÐp tiÒn chÕ, t«n, gê thÐp, tÊm c¸ch nhiÖt CT TNHH c¬ khÝ x©y dùng cn an c­ SX thÐp tiÒn chÕ, t«n l¸, v¸ch ng¨n c¸ch nhiÖt 200.000 S¶n phÈm/n¨m 14,75 2 Nhµ m¸y SX chÕ biÕn chÌ ThuËn Phong ct tnhh ThuËn Phong SX chÕ biÕn chÌ chÌ ®en: 500 tÊn/n¨m; chÌ xanh: 270 tÊn/n¨m; chÌ ­íp h­¬ng: 200 tÊn/n¨m; chÌ tói läc: 80 tÊn/n¨m 18,00 3 Nhµ m¸y SX b¬m n­íc vµ VLXD Ct cp sx & tm ®¹i viÖt( tr­íc ®©y lµ CT TNHH TM §¹i ViÖt) S¶n xuÊt b¬m n­íc vµ VLXD B¬m n­íc: 120.000 SP/n¨m; g¹ch Block: 240.000 SP/n¨m; bªt«ng mµu: 7.800.000SP/n¨m 70,00 4 Nhµ m¸y bao b× coton 3 líp - 5 líp Ct tnhh Kinh doanh tæng hîp dhp SX bao b× coton 3 líp - 5 líp 26,48 5 §Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y SX ph«i thÐp, ®óc c¸n thÐp vµ kinh doanh thÐp phÕ liÖu Ct tnhh sè 7 SX ph«i thÐp, ®óc c¸n thÐp vµ kinh doanh s¾t, thÐp phÕ liÖu ®óc c¸n thÐp: kho¶ng 50.000 tÊn/n¨m; kinh doanh s¾t thÐp phÕ liÖu: kho¶ng 30.000 tÊn/n¨m 44,31 IV ®Çu t­ n¨m 2005 2 46,75 1 Nhµ m¸y SX tÊm lîp Composit Diamond Ct cp diamond S¶n xuÊt tÊm lîp Composit 3 triÖu m2/n¨m 25,00 2 Nhµ m¸y s¶n xuÊt chÌ Ct cp phó quang S¶n xuÊt chÌ 1,331 tÊn/n¨m 21,75 V ®Çu t­ n¨m 2006 5 357,46 1 Nhµ m¸y SX gç xÎ vµ néi thÊt An Ph¸t Ct tnhh dtxd vµ tm h¹ tÇng an ph¸t SX ®å gç néi thÊt Gç néi thÊt: 5.500 m3; gç xÎ: 30.000 m2/n¨m 25,50 2 Nhµ m¸y s¶n xuÊt tÊm lîp Aliminum Ct tnhh viÖt nam n - s - w SX tÊm nhùa phøc hîp Aluminium 300.000 tÊn/n¨m 65,00 3 Nhµ m¸y SX ngãi vµ g¹ch Ct cp prime - ngãi viÖt (Tr­íc ®©y lµ CT TNHH Ngãi ViÖt S¶n xuÊt ngãi vµ g¹ch cotto 1 triÖu m2 ngãi/n¨m; 500.000 m2 g¹ch cotto/n¨m 223,50 4 X©y dùng nhµ m¸y SX hµng thñ c«ng mü nghÖ cao cÊp xuÊt khÈu Ct cp b¾c trung SX hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu ChËu hoa: 120.000 SP/n¨m; b×nh hoa, lä hoa: 40.000 SP/n¨m; ®ecor: 8.000 SP/n¨m 12,00 5 Nhµ m¸y SX ®Öm lß xo vµ ®Öm mót xuÊt khÈu Ct cp siªu viÖt S¶n xuÊt ®Öm mót vµ ®Öm lß xo ®Öm lß xo: 30.000 chiÕc/n¨m; ®Öm mót: 10.000 chiÕc/n¨m 31,46 VI ®Çu t­ n¨m 2007 2 138,88 1 Nhµ m¸y SX c¸p viÔn th«ng, c¸p ®iÖn vµ nguyªn vËt liÖu viÔn th«ng Ct cp c¸p viÖt nhËt SX c¸p viÔn th«ng, c¸p ®iÖn c¸c lo¹i vµ nguyÖn vËt liÖu viÔn th«ng C¸p viÔn th«ng: 800.000 km ®«i/n¨m; c¸p ®iÖn: 500.000 km ®«i/n¨m 100,00 2 Nhµ m¸y SX t«n c¸n nguéi chÊt l­îng cao Ct cp thÐp viÖt ®øc SX thÐp c¸n nguéi 55.000 tÊn/n¨m 38,88 Tæng sè 20 1310,179 Nguån: Ban qu¶n lý c¸c KCN tØnh VÜnh Phóc. B¶ng 2.6: Danh môc c¸c dù ¸n FDI trong KCN B×nh Xuyªn, TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 3 n¨m 2009. TT Tªn KCN Chñ ®Çu t­ Tæng Vèn ®Çu t­ (USD) LÜnh vùc S¶n xuÊt kinh doanh DiÖn tÝch ®Êt (ha) I ®Çu t­ n¨m 2003 1 500.000 0,9 1 C«ng ty TNHH Ých Thµnh 3 Nhµ ®Çu t­ §µi Loan 500.000 S¶n xuÊt chÕ biÕn chÌ xuÊt khÈu 0,9 II ®Çu t­ n¨m 2005 1 3.600.000 0,9185 1 C«ng ty TNHH Sung Woon Viha Bµ NguyÔn ThÞ Thu Hµ vµ 2 nhµ ®Çu t­ Hµn Quèc 3.600.000 S¶n xuÊt bao b× xuÊt khÈu, v¶i b¹t PP, PE 0,9185 III ®Çu t­ n¨m 2006 6 15.136.166 4,62 1 C«ng ty Quèc tÕ Hannam «ng Song - Young - Ho 2.000.000 S¶n xuÊt vµ gia c«ng quÇn ¸o xuÊt khÈu 1,0 2 C«ng ty TNHH NTS Vina C«ng ty Seiken Korea Co., LTD 3.736.166 S¶n xuÊt gia c«ng s¶n phÈm c«ng nghÖ cao, ChÝp ®iÖn tö Hµn Quèc, ThiÕt bÞ dß ®iÖn tö xuÊt khÈu 0,3 3 C«ng ty cæ phÇn h÷u h¹n §­êng H¶i ViÖt Nam C«ng ty TNHH cæ phÇn §­êng H¶i ViÖt Nam 1.000.000 S¶n xuÊt vµ kinh doanh linh kÖn, phô tïng « t«, xe m¸y 0,5 4 C«ng ty TNHH Kü thuËt c«ng nghiÖp Kim Lîi ViÖt Nam C«ng ty cæ phÇn h÷u h¹n cao su Kim Lîi 5.000.000 ChÕ t¹o linh kiÖn ®iÖn tö, linh kiÖn cao su, linh kiÖn nhùa 2,02 5 C«ng ty TNHH §iÖn tö Kim Lîi ViÖt Nam C«ng ty cæ phÇn h÷u h¹n Khoa häc kü thuËt Kim Lîi §a 900.000 ChÕ t¹o linh kiÖn ®iÖn tö: mµng nhùa trªn phÝm bÊm vµ c«ng t¾c, b¶ng ®iÒu khiÓn, b¶n vi m¹ch nhùa mÒm FPC vµ linh kiÖn ®i kÌm 0,5 6 C«ng ty TNHH Ngò Kim Ye - 2 C«ng ty TNHH Ngò Kim Ye 2.500.000 S¶n xuÊt lß xo c¸c lo¹i, c«ng t¾c ®iÖn, phô kiÖn kim lo¹i; gia c«ng c¸c linh kiÖn kim lo¹i vµ nhùa b»ng m¸y tiÖn, m¸y cuèn lß xo, m¸y dËp 0,3 IV ®Çu t­ n¨m 2007 9 99.496.000 24,02 1 C«ng ty TNHH C«ng nghiÖp ChÝnh §¹t Jhen DA ENGINEERING CO.,LTD 5.000.000 ChÕ t¹o d©y chuyÒn s¬n ®ång bé c¸c lo¹i nh­: S¬n tÜnh ®iÖn, s¬n s¾t, s¬n nh«m, s¬n nhùa 2,16 2 C«ng ty TNHH Toyo Techno ViÖt Nam C«ng ty cæ phÇn kü thuËt Toyo Techno 3.000.000 S¶n xuÊt dông cô chÝnh x¸c, dông cô quang häc 1,20 3 C«ng ty TNHH t¸i chÕ Covi Core Enterprise Co.,LTD 5.000.000 T¸I chÕ phÕ liÖu kim lo¹i, phÕ liÖu phi kim lo¹i 1,0 4 C«ng ty CP Krico Lin Ming Liang - §L 5.000.000 S¶n xuÊt phô tïng vµ bé phËn phô trî cho xe cã ®éng c¬; s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm b»ng kim lo¹i, dÞch vô sö lý, gia c«ng kim lo¹i 3,0 5 C«ng ty TNHH Think - VN C«ng ty CP Think - §L 496.000 Gia c«ng, chÕ t¸c vµng b¹c ®¸ quý vµ xuÊt khÈu 0,3 6 C«ng ty TNHH Piaggio VN C«ng ty Piaggio & C S.p.A vµ C«ng ty Piaggio Vespa B.V 45.000.000 S¶n xuÊt, l¾p r¸p xe m¸y tay ga, xe m« t«, c¸c bé phËn, chi tiÕt linh kiÖn cho xe cã ®éng c¬ vµ ®éng c¬ 8,0 7 C«ng ty TNHH Thùc nghiÖp Kim Quèc L©m 6 nhµ ®Çu t­ §µi Loan 2.000.000 S¶n xuÊt gia c«ng s¶n phÈm b»ng kim lo¹i; s¶n xuÊt èc vÝt c¸c lo¹i, xö lý nhiÖt, xö lý bÒ mÆt kim lo¹i, gia c«ng khu«n èc vÝt, s¶n xuÊt khu«n ®óc èc vÝt, s¶n xuÊt m¸y lµm cao su bäc èc vÝt 1,4 8 C«ng ty TNHH Dông cô giao th«ng Giai ViÖt Power on international Corp 4.000.000 S¶n xuÊt linh kiÖn xe « t«, xe m¸y, xe ®¹p, phô kiÖn kim lo¹i, s¶n xuÊt nhùa ®óc, s¶n xuÊt linh kiÖn, phô kiÖn m¸y mãc… 1,96 9 C«ng ty TNHH Kohsei Multipack ViÖt Nam C«ng ty CP Kohsei ¤ng Kang Gi Bong Korea Multipack Co.,LTD 30.000.000 S¶n xuÊt tói chÊt dÎo tõ nguyªn liÖu nhùa PP, PE 5,00 V ®Çu t­ n¨m 2008 5 58.000.000 17,138 1 C«ng ty TNHH CN ChÝnh x¸c Th¸nh X­¬ng Great Luck Management Limited 30.000.000 SX linh kiÖn m¸y tÝnh x¸ch tay, khu«n, linh kiÖn m¸y v¨n phßng, linh kiÖn c«ng cô giao th«ng. 10,95 2 C«ng ty TNHH Minda ViÖt Nam Almighty International Pte.Ltd 6.000.000 SX linh kiÖn vµ bé phËn tù ®éng dµnh cho « t« vµ g¾n m¸y 2,06 3 C«ng ty TNHH Prec VN Prec Co.,Ltd 2.000.000 SX mòi khoan sö dông cho gia c«ng c¬ khÝ chÝnh x¸c, SX linh kiÖn trôc xoay cña c¸c lo¹i ®ång hå 0,30 4 C«ng ty TNHH Giai Th¨ng ¤ng Luo Chinh Sheng (§µi Loan) 4.000.000 SX linh kiÖn ®iÖn tö, sp ®iÖn tö vµ sp ®iÖn tö d©n dông c¸c lo¹i 1.947 5 Cty TNHH Sun Steel (HN) Cty CP Sun Steel (NhËt) 16.000.000 SX vµ gia c«ng thÐp èng c¸c lo¹i, gia c«ng thÐp quËn 1,881 Tæng sè 21 179.336.166 47,63 Nguån: Ban qu¶n lý c¸c KCN tØnh VÜnh Phóc. Tµi liÖu tham kh¶o NghÞ ®Þnh sè 29/CP Ngµy 14/03/2008 ban hµnh quy chÕ KCN, KCX, KCNC. QuyÕt ®Þnh sè 14/2002/Q§ - UB, Ban hµnh quy ®Þnh qu¶n lý, sö dông vèn Hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i. QuyÕt ®Þnh sè 20/2005/Q§-UBND phª duyÖt Quy ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh VÜnh Phóc ®Õn 2010, ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020. B¸o c¸o sè 08/BC-BQL KCN Ngµy 18/01/2008 cña UBND tØnh VÜnh Phóc, T×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m 2007 vµ kÕ ho¹ch n¨m 2008. T¹p chÝ KCN ViÖt Nam (2004,2005,2006,2007). TØnh ñy VÜnh Phóc (2001, 2006), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng bé tØnh VÜnh Phóc lÇn thø 13, 14. TS. Vò Anh TuÊn, Ph¸t triÓn KCN, KCX nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra, T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn, th¸ng 2/2004. Website Vnexpress, Bé Th­¬ng m¹i. Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. Khu c«ng nghiÖp…. Danh môc c¸c h×nh vÏ, biÓu ®å H×nh 2.1: C¬ cÊu ®Êt tØnh VÜnh Phóc. .....30 H×nh 2.2: ChuyÓn dÞnh c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh VÜnh Phóc……………………32 H×nh 2.3: S¬ ®å quy ho¹ch chi tiÕt KCN B×nh Xuyªn - VÜnh Phóc 42 H×nh 2.4: B¶n ®å quy ho¹ch h¹ tÇng kü thuËt KCN B×nh Xuyªn - VÜnh Phóc.43 H×nh 2.5: Sè vèn ®Çu t­ qua c¸c n¨m…………………………………….……..45 H×nh 2.6: C¬ cÊu vèn ph©n theo ngµnh nghÒ kinh doanh trong KCN…….….47 H×nh 2.7: BiÓu ®å chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ B×nh Xuyªn qua c¸c n¨m……...53 B¶ng biÓu B¶ng 2.1: B¶ng sè liÖu thèng kª d©n sè theo huyÖn, thÞ, thµnh phè (Phụ lục)..80 B¶ng 2.2: C¸c c¬ së ®µo t¹o nguån nh©n lùc cña tØnh VÜnh Phóc ( Phụ lục)….80 B¶ng 2.3: Vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi vµo KCN B×nh Xuyªn giai ®o¹n 2002 - 2008......................................................................................................45 B¶ng 2.4: C¬ cÊu vèn kinh doanh trong KCN B×nh Xuyªn……………………47 B¶ng 2.5: Danh môc c¸c dù ¸n DDI trong KCN B×nh Xuyªn, TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 3 n¨m 2009.(phô lôc)………………………………………………………81 B¶ng 2.6: Danh môc c¸c dù ¸n FDI trong KCN B×nh Xuyªn, TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 3 n¨m 2009. (phụ lục)……...……...……………………………………….81  MỤC LỤC 3.1. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KCN BÌNH XUYÊN – VĨNH PHÚC. 64 3.1.1. Cơ hội. 65 3.1.2. Thách thức. 65 3.1.3. Phân tích SWOT về KCN. 67 3.2. ĐỊNH HƯỚNG, MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN KCN BÌNH XUYÊN – VĨNH PHÚC 68 3.2.1. Định hướng phát triển KCN Bình Xuyên. 68 3.2.2. Mục tiêu phát triển KCN Bình Xuyên. 68 3.3. PHƯƠNG HƯỚNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG KCN BÌNH XUYÊN – VĨNH PHÚC. 69 3.4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KCN BÌNH XUYÊN – VĨNH PHÚC. 70 3.4.1. Giải pháp bảo vệ môi trường. 70 3.4.1.1. Công tác quy hoạch KCN. 70 3.4.1.2. Nâng cao chất lượng thẩm định dự án. 70 3.4.1.3. Xây dựng hạ tầng xử lý chất thải. 71 3.4.1.4. Xây dựng đồng bộ các biện pháp kiểm soát, bảo vệ môi trường. 72 3.4.1.5. Nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường. 75 3.4.2. Đầu tư xây dựng đồng bộ hạ tầng kỹ thuật. 76 3.4.3. Tăng cường xúc tiến kêu gọi thu hút đầu tư. 76 3.4.4. Tăng cường đào tạo nguồn lao động cung cấp cho danh nghiệp KCN Bình Xuyên - Vĩnh Phúc. 76 3.4.5. Xây dựng nhà ở tập trung cho công nhân và các công trình hạ tầng ngoài hàng rào KCN Bình Xuyên - Vĩnh Phúc. 76 KẾT LUẬN. 79 PHỤ LỤC. 80 Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t kcn Khu c«ng nghiÖp Kcx Khu chÕ xuÊt Kcnc Khu c«ng nghÖ cao CCN Côm c«ng nghiÖp Cnh - h®h C«ng nghiÖp hãa - HiÖn ®¹i hãa NSNN Ng©n s¸ch nhµ n­íc UBND, HDND ñy ban nh©n d©n, Héi ®ång nh©n d©n CN - TTCN - XDCB C«ng nghiÖp - TiÓu thñ c«ng nghiÖp - X©y dùng c¬ b¶n TNDN Thu nhËp doanh nghiÖp GTGT Gi¸ trÞ gia t¨ng VLXD VËt liÖu x©y dùng GO Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt GDP Tæng s¶n phÈm quèc d©n DDI Vèn ®Çu t­ trong n­íc FDI Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ._.