Giải pháp nhằm phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt trên địa bàn Hà Nội

lêi më ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®¸ng khÝch lÖ cña c¶ n­íc, thñ ®« Hµ néi vµ c¸c thµnh phè lín kh¸c ë ViÖt Nam ®ang tr¶i qua qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ c¬ giíi hãa rÊt nhanh. Cïng víi qu¸ tr×nh nµy, t×nh tr¹ng ng­êi d©n ë c¸c tØnh ngoµi ®æ vµo thµnh phè lín t×m kiÕm viÖc lµm vµ sinh sèng ®· vµ ®ang lµm t¨ng d©n sè ë c¸c thµnh phè lín, chñ yÕu lµ t¨ng d©n sè c¬ häc. HiÖn t­îng nµy ®· g©y ra cho c¸c thµnh phè lín nh÷ng ¸p lùc cho viÖc ®Çu t­ cung cÊp c¬ së h¹ tÇng. MÆt kh¸c, giao l­u kinh tÕ gi÷a c¸c khu vùc vµ trong c¸c vïng cña thñ ®« ph¸t triÓn ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. ViÖc bá qua quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng c«ng céng trong mét thêi gian dµi ®· t¹o cho ng­êi d©n thãi quen sö dông ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, sè l­îng ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n ®Æc biÖt lµ xe m¸y t¨ng ®ét biÕn trong khi c¬ së h¹ tÇng giao th«ng kh«ng ®¸p øng kÞp thêi ®· lµ nguyªn nh©n g©y ra ¸ch t¾c phæ biÕn trÇm träng trong giao th«ng ®« thÞ vµ kÐo theo ®ã lµ « nhiÔm m«i tr­êng. Giao th«ng ®« thÞ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng mèi quan t©m hµng ®Çu cña thµnh phè Hµ néi. Do vËy vÊn ®Ò cÊp b¸ch nhÊt hiÖn nay lµ cÇn cã mét chiÕn l­îc quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, tæ chøc qu¶n lý giao th«ng vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn giao th«ng cña thñ ®« tr­íc m¾t vµ trong t­¬ng lai. Trong chiÕn l­îc quy ho¹ch tæng thÓ giao th«ng cña thñ ®« th× viÖc ®Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸c c«ng céng trªn ®Þa bµn thñ ®« Hµ néi lµ mét trong nh÷ng b­íc quan träng gãp phÇn x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèng giao th«ng cña Hµ néi . Do tÇm quan träng cña vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña giao th«ng ®« thÞ nªn cÇn cã ®Ò ¸n nghiªn cøu cô thÓ vÒ vÊn ®Ò nµy. Víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ së lý luËn lµ nÒn t¶ng mµ em ®· ®­îc trang bÞ trong qu¸ tr×nh häc tËp, kÕt hîp víi yªu cÇu bøc xóc ®Æt ra trong thùc tÕ, em ®· chän ®Ò tµi: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt trªn ®Þa bµn Hµ néi ®Ó nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng, ®ãng gãp phÇn nµo vµo c«ng t¸c qu¶n lý giao th«ng ë Thñ ®« Hµ néi. §Ò tµi nµy ®­îc hoµn thµnh nhê sù h­íng dÉn cña Ths. Lª Thu H­¬ng cïng c¸c c¸n bé chuyªn viªn phßng KÕ ho¹ch & Ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ – Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Hµ néi. giíi thiÖu chung 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu. Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ d©n sè ®« thÞ t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m võa qua ®· t¨ng søc Ðp lªn c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ trong ®ã cã hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ. T×nh tr¹ng t¨ng bïng ph¸t sè l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n ®Æc biÖt lµ xe m¸y ®· lµm cho giao th«ng cña c¸c ®« thÞ ViÖt nam nãi chung vµ Hµ néi nãi riªng vèn ®· phøc t¹p nay cµng phøc t¹p h¬n, g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu tíi sù ph¸t triÓn cña ®« thÞ lµm suy gi¶m nghiªm träng m«i tr­êng giao th«ng ®« thÞ: Tai n¹n giao th«ng, t¾c nghÏn giao th«ng lµm ng­ng trÖ c¸c ho¹t ®éng cña ®« thÞ, k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ; « nhiÔm kh«ng khÝ, bôi, tiÕng ån g©y ra bëi c¸c ph­¬ng tiÖn xe c¬ giíi ®­êng bé ®· vµ ®ang trë lªn ngµy mét nÆng nÒ. Trong t×nh tr¹ng nh­ vËy th× c«ng t¸c x©y dùng ph¸t triÓn ®« thÞ cÇn ph¶i chó träng tíi ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ sao cho ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. Do ®ã viÖc ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng cña giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ lµ nh»m t×m ra gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó c¶i thiÖn lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ. Tõ ®ã x©y dùng quy ho¹ch giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ cã ®Þnh h­íng, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi ®Ó c¶i thiÖn chÊt l­îng cuéc sèng, chÊt l­îng m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ theo h­íng hiÖn ®¹i h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n. Trong nh÷ng n¨m qua thµnh phè Hµ néi ®· thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vµ cã nhiÒu biÖn ph¸p nh»m lµm gi¶m ¸ch t¾c côc bé nh­ më réng, t¨ng diÖn tÝch ®­êng giao th«ng, ph©n luång, quy ®Þnh giê ho¹t ®éng cña mét sè lo¹i ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, h¹n chÕ ®¨ng ký c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng t­ nh©n... nh­ng vÉn ch­a gi¶i quyÕt ®­îc t×nh h×nh. V× vËy mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng hiÖn nay lµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt phôc vô cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trªn ®Þa bµn thñ ®« Hµ néi, ®­îc ChÝnh Phñ vµ Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ néi hÕt søc quan t©m. Sù tham gia cña c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng vµo giao th«ng ®« thÞ sÏ gãp phÇn h¹n chÕ ¸ch t¾c giao th«ng, lµm gi¶m bít sè l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn thñ ®« Hµ néi trong t­¬ng lai, thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña mét ®« thÞ hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c ®« thÞ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ B¨ng Kèc, Tokyo, Seul, Beclin, Paris, London, New york ... vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng vµ ®¸p øng phÇn lín nhu cÇu ®i l¹i cña ng­êi d©n: Ch¼ng h¹n nh­ thñ ®« B¨ng Kèc, ThaiLan tr­íc ®©y nh÷ng vÊn ®Ò cña giao th«ng t­¬ng tù nh­ ë Hµ néi hiÖn nay nh­ng chØ sau mét thêi gian ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng th× ®· gi¶i quyÕt ®­îc c¬ b¶n vÒ t×nh h×nh nµy, hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë B¨ng Cèc ®­îc ph¸t triÓn víi hÖ thèng ®­êng s¾t ®« thÞ vµ m¹ng l­íi xe buýt phñ kh¾p toµn thµnh phè, víi h¬n 111 km ®­êng giao th«ng c«ng céng, ®¶m nhËn 30% khèi l­îng hµnh kh¸ch ( 2 triÖu l­ît hµnh kh¸ch/ngµy ). Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1998, ë Tokyo, NhËt B¶n vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ, vµ v­ît tÇm so víi c¸c n­íc trong khu vùc, ®¶m nhËn h¬n 80% khèi l­îng hµnh kh¸ch. VËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë NhËt B¶n chñ yÕu lµ b»ng ®­êng s¾t ®« thÞ, vµ nã ®­îc coi lµ ch×a kho¸ tæ chøc giao th«ng ®« thÞ. Tû träng ph­¬ng thøc ®­êng s¾t ë Tokyo chiÕm 56,2% trong khi xe buýt chiÕm 9,7%; xe taxi chiÕm 3,6%; cßn l¹i lµ xe con t­ nh©n. Trong khi ®ã ë Hµ néi, do tr­íc ®©y vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ch­a ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn ®óng møc nªn ngµy cµng gi¶m sót. M¹ng l­íi giao th«ng thiÕu vÒ sè l­îng vµ quy m« ®­êng, ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n gia t¨ng nhanh ®· dÉn ®Õn c¸c vÊn ®Ò vÒ giao th«ng. MÆc dï, Thµnh phè ®· tËp trung rÊt nhiÒu vèn vµo ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ nh»m c¶i thiÖn t×nh h×nh giao th«ng ë Thñ ®« nh­ng c«ng t¸c tæ chøc giao th«ng vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. VËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« chñ yÕu lµ c¸c ph­¬ng tiÖn xe buýt. Tuy ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng tÝn hiÖu phôc håi trë l¹i, song hiÖn t¹i míi chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 7%-8% nhu cÇu ®i l¹i cña hµnh kh¸ch vµ ch­a ph¶i lµ ph­¬ng tiÖn ®i l¹i phæ biÕn cña ng­êi d©n Thñ ®«. §Ó ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng c«ng céng ë Thñ ®« hiÖn ®¹i nh­ c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®Ò ra theo quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i Thñ ®« Hµ néi ®Õn n¨m 2020 th× cÇn ph¶i nghiªn cøu t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn giao th«ng c«ng céng, tõ tæ chøc ®Õn viÖc ®­a vµo sö dông c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i míi ®em l¹i hiÖu qña cao cho x· héi, ®¸p øng nhu cÇu ®i l¹i ngµy cµng cao cña ng­êi d©n Thñ ®«. 2. Môc tiªu vµ nhiÖm vô cña ®Ò tµi. a) Môc tiªu: - HÖ thèng ho¸ 1 c¸ch ®Çy ®ñ c¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë ®« thÞ qua viÖc nghiªn cøu x©y dùng c¸c m« h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë ®« thÞ. - Nghiªn cøu thùc tr¹ng t×nh h×nh giao th«ng vµ t×nh h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®«, tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè ph­¬ng ¸n tæ chøc l¹i hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ b»ng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng mµ tr­íc m¾t lµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt mét c¸ch hîp lý, phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn cña Thñ ®« Hµ néi. b) NhiÖm vô: Trªn c¬ së nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn chiÕn l­îc vËn t¶i ®« thÞ Hµ néi, ®Ò tµi nµy nh»m c¸c môc ®Ých sau: Dù b¸o nhu cÇu vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt trong t­¬ng lai, x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt trªn ®Þa bµn thñ ®«. Ph©n tÝch lîi Ých vµ chi phÝ cho ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt. §Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt cña Hµ néi theo c¸c giai ®o¹n 2010 vµ 2020. §Ò xuÊt c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trong t­¬ng lai. 3. Ph¹m vi nghiªn cøu: VÒ c¬ së lý luËn: §Ò tµi nµy chØ giíi h¹n trong ph¹m vi nh÷ng kiÕn thøc ®­îc ®µo t¹o ë nhµ tr­êng vµ nh÷ng kiÕn thøc ®­îc bæ sung trong qu¸ tr×nh thùc tËp, th«ng qua viÖc ®­a ra mét sè m« h×nh tÝnh to¸n khèi l­îng vËn t¶i hµnh kh¸ch, x¸c ®Þnh mËt ®é ®­êng vËn t¶i c«ng céng vµ sè l­îng ph­¬ng tiÖn vµ ®­a ra c¸c nguyªn t¾c cho viÖc lËp quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. Tõ ®ã so s¸nh víi thùc tr¹ng c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« hiÖn nay. Vµ cuèi cïng lµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i c«ng céng. VÒ c¬ së thùc tiÔn: §Ò tµi nµy ®­îc nghiªn cøu trªn ®Þa bµn thñ ®« Hµ néi bao gåm 9 quËn néi thµnh vµ 5 huyÖn ngo¹i thµnh. §Ò tµi nµy lÊy c¸c sè liÖu tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý ®« thÞ vµ viÖn nghiªn cøu quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i trªn ®Þa bµn Hµ néi. 4. §èi t­îng nghiªn cøu vµ c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu a) §èi t­îng nghiªn cøu: §Ò tµi nµy dùa trªn c¬ së nghiªn cøu nhu cÇu ®i l¹i cña d©n c­ thñ ®« Hµ néi ®Ó dù b¸o sè l­îng hµnh kh¸ch cÇn ®­îc ®¸p øng, tõ ®ã x©y dùng chiÕn l­îc vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt th«ng qua mét quy ho¹ch tæng thÓ hÖ thèng xe buýt hîp lý. Do ®ã ®èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy lµ nhu cÇu vËn t¶i c«ng céng vµ kh¶ n¨ng vËn chuyÓn cña hÖ thèng xe buýt trong giao th«ng c«ng céng. b) C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ò tµi ®­îc x©y dùng trªn c¬ së nghiªn cøu tæng hîp, ph©n tÝch c¸c sè liÖu thèng kª, ­íc l­îng vµ dù b¸o; ®ång thêi cã sö dông c¸c phÇn mÒn tin häc øng dông vµo c«ng t¸c x©y dùng m« h×nh, lËp quy ho¹ch. C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®­îc sö dông ë ®©y gåm: Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn Anket: §iÒu tra x· héi häc M« h×nh håi quy tuyÕn tÝnh : Thèng kª kinh tÕ Tæng hîp vµ ph©n tÝch sè liÖu PhÇn mÒn Mapinfor : øng dông GIS Vµ c¸c kiÕn thøc vÒ quy ho¹ch x©y dùng ®« thÞ, quy ho¹ch giao th«ng vËn t¶i 5. Lý do chän ®Ò tµi vµ sù phï hîp cña ®Ò tµi víi néi dung chuyªn ngµnh ®­îc ®µo t¹o Lµ mét sinh viªn chuyªn ngµnh Kinh tÕ – Qu¶n lý ®« thÞ, viÖc häc tËp, rÌn luyÖn cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng vÒ c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ lµ hÕt søc quan träng bëi nã t¹o ra mét nÒn t¶ng kiÕn thøc c¬ b¶n cho ng­êi qu¶n lý. Bªn c¹nh nh÷ng kiÕn thøc kü n¨ng ®­îc ®µo t¹o t¹i tr­êng th× mçi sinh viªn cÇn ph¶i tiÕp thu thªm nh÷ng kiÕn thøc kh¸c mµ trong ®iÒu kiÖn nhµ tr­êng kh«ng cho phÐp th«ng qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i ®¬n vÞ c¬ së vµ nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vÒ c«ng t¸c qu¶n lý ®« thÞ. Phßng KÕ ho¹ch vµ Ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ – Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Hµ néi, lµ mét ®¬n vÞ cã chøc n¨ng nhiÖm vô chÝnh lµ tham m­u tæng hîp vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch hãa ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ, nhµ ë trªn ®Þa bµn thñ ®« theo ®óng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®· ®Ò ra. C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu cña Phßng lµ: - Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c ®Þnh h­íng, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c¸c yÕu tè cña h¹ tÇng ®« thÞ (giao th«ng ®« thÞ , b­u ®iÖn, cÊp tho¸t n­íc, vÖ sinh m«i tr­êng, c«ng viªn, v­ên hoa, c©y xanh ...) - Tæng hîp, c©n ®èi vµ theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch XDCB thuéc lÜnh vùc h¹ tÇng ®« thÞ trong kÕ ho¹ch dµi h¹n, trung h¹n vµ hµng n¨m. - Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt c¸c chñ tr­¬ng, c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn lÜnh vùc h¹ tÇng ®« thÞ Thñ ®«. - Chñ tr× phèi hîp víi c¸c Së, Ngµnh, QuËn ®Ó tæng hîp kÕ ho¹ch vèn sù nghiÖp kinh tÕ ®« thÞ hµng n¨m. - Lùa chän, ®Ò xuÊt, tham gia thÈm ®Þnh; h­íng dÉn, tiÕp nhËn hå s¬, tham gia më thÇu vµ theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ thuéc khèi ngµnh do phßng phô tr¸ch. - Th«ng tin nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ngµn; tæng hîp vµ c©n ®èi c¸c yÕu tè c¬ së vËt chÊt kü thuËt nh»m thùc hiÖn kÕ ho¹ch x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. - Tæng hîp, theo dâi vµ chØ ®¹o kÕ ho¹ch dµi h¹n vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m cña c¸c QuËn. - Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kh¸c thuéc lÜnh vùc ®« thÞ theo sù ph©n c«ng cña gi¸m ®çc Së. Trong giai ®o¹n thùc tËp cña m×nh, em ®· ®­îc c¸c c¸n bé, chuyªn viªn trong phßng KÕ ho¹ch ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ tiÕp nhËn vµ h­íng dÉn thùc tËp. Qua thêi gian tiÕp xóc thùc tÕ em ®· tiÕp thu rÊt nhiÒu c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng liªn quan ®Õn c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ. §­îc ph©n c«ng vµo nghiªn cøu c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ, vËn t¶i hµnh kh¸ch, bÕn b·i ®ç xe thuéc m¶ng c«ng viÖc trong khèi giao th«ng vËn t¶i do Phßng phô tr¸ch, em ®· cã ®­îc nh÷ng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh trong c«ng t¸c qu¶n lý giao th«ng vËn t¶i. Tõ ®ã rót ra ®­îc nhËn xÐt giao th«ng ®« thÞ ë n­íc ta hiÖn nay nãi chung vµ giao th«ng cña Hµ néi nãi riªng cßn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. V× vËy viÖc ®i s©u nghiªn cøu t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n. §Ò tµi em chän nµy sÏ cung cÊp cho ta nh÷ng kiÕn thøc tæng hîp vÒ c«ng t¸c qu¶n lý x©y dùng ®« thÞ, trong ®ã nhÊn m¹nh vµo ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ b»ng vËn t¶i hµnh kh¸c c«ng céng, mét trong nh÷ng kiÕn thøc cÇn ph¶i bæ sung. §Ò tµi nµy cã sù vËn dông tæng hîp nh÷ng kiÕn thøc vÒ ®iÒu tra x· héi, thèng kª, dù b¸o, quy ho¹ch ®« thÞ, tin häc, qu¶n lý ®« thÞ. Em hy väng nh÷ng kiÕn thøc trong ®Ò tµi sÏ gióp cho mçi sinh viªn ph¸t triÓn toµn diÖn nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng cña m×nh trong c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ. §Ò tµi nµy ®­îc tr×nh bµy thµnh 2 phÇn: PhÇn I : Giíi thiÖu chung vÒ ®Ò tµi. PhÇn II : Néi dung Trong phÇn II, phÇn chÝnh cña ®Ò tµi, gåm cã 3 ch­¬ng lín, trong ®ã: Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ giao th«ng ®« thÞ vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng ë ®« thÞ I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung II. Kinh nghiÖm tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña c¸c thµnh phè lín trªn thÕ giíi Ch­¬ng II: Quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt trªn ®Þa bµn Hµ néi tõ nay ®Õn 2010-2020. I. Môc tiªu cña quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng II. X©y dùng m« h×nh tèi ­u cho vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt III.§Þnh h­íng quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt ®Õn n¨m 2010-2020. Ch­¬ng III: §Ò xuÊt mét sè chÝnh s¸ch, kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt I. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cung II. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cÇu Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ giao th«ng ®« thÞ vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng ë ®« thÞ I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 1.1. §« thÞ vµ giao th«ng ®« thÞ 1.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ giao th«ng ®« thÞ vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ 1.1.1.1 §« thÞ vµ c¸c ®Æc tr­ng cña ®« thÞ a) §« thÞ vµ ®Æc tr­ng cña ®« thÞ: §« thÞ lµ ®iÓm tËp trung d©n c­ víi mËt ®é cao, chñ yÕu lµ lao phi n«ng nghiÖp, cã c¬ së h¹ tÇng thÝch hîp, lµ trung t©m tæng hîp hay trung t©m chuyªn ngµnh, cã vai trß thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña c¶ n­íc, cña mét miÒn l·nh thæ, cña mét tØnh, cña mét huyÖn hoÆc mét vïng trong tØnh, trong huyÖn. - Nh÷ng ®« thÞ lµ trung t©m tæng hîp khi chóng cã vai trß vµ chøc n¨ng nhiÒu mÆt vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi... - Nh÷ng ®« thÞ lµ trung t©m chuyªn ngµnh khi chóng cã vai trß chøc n¨ng chñ yÕu vÒ mét mÆt nµo ®ã nh­ c«ng nghiÖp c¶ng, du lÞch, nghØ ngh¬i, ®Çu mèi giao th«ng vv... C¸c ®Æc tr­ng cña ®« thÞ: - §« thÞ lµ c¸c trung t©m kinh tÕ chÝnh trÞ, v¨n ho¸ cña vïng vµ cña c¶ n­íc cã vai trß chñ ®¹o trong ph¸t triÓn kinh tÕ - C¸c vÊn ®Ò x· héi lu«n tiÒm Èn: phßng chèng dÞch bÖnh, v¨n ho¸ gi¸o dôc, m«i tr­êng ®« thÞ, téi ph¹m, tÖ n¹n x· héi ... - C¸c th¸ch thøc vÒ kinh tÕ lu«n ®Æt ra: cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng céng, ®Êt ®ai, nhµ ë, ®¶m b¶o viÖc lµm cho d©n c­, giao th«ng vËn t¶i, b­u chÝnh viÔn th«ng... - C¬ cÊu lao ®éng, sù ph©n c«ng lao ®éng theo h­íng chuyªn m«n ho¸ cao lµ tiÒn ®Ò c¬ b¶n cña viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, lµ c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi - CÊu tróc x· héi: ng­êi d©n sèng theo lèi kiÓu thµnh thÞ, ho¹t ®éng theo lèi sèng c«ng nghiÖp kh¸c víi lèi sèng n«ng th«n b) §« thÞ ho¸ §« thÞ ho¸ lµ qu¸ tr×nh tËp trung d©n sè vµo c¸c ®« thÞ, lµ sù h×nh thµnh nhanh chãng c¸c ®iÓm d©n c­ ®« thÞ trªn c¬ së ph¸t triÓn s¶n suÊt vµ ®êi sèng. Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc, lµm biÕn ®æi s©u s¾c vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu nghÒ nghiÖp, c¬ cÊu tæ chøc sinh ho¹t x· héi, c¬ cÊu tæ chøc kh«ng gian kiÕn tróc x©y dùng tõ n«ng th«n sang thµnh thÞ. §Æc tr­ng cña ®« thÞ ho¸: - §« thÞ ho¸ g¾n liÒn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc, ë ®©u cã sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp lµ cã sù ph¸t triÓn cña c¸c ®« thÞ - §« thÞ ho¸ lµm chuyÓn ho¸ m¹ng l­íi ®« thÞ theo h­íng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc nhÊt thêi do t¸c ®éng cña chÝnh b¶n th©n ®« thÞ hoÆc tõ bªn ngoµi tíi. - §« thÞ ho¸ bao giê còng g¾n liÒn víi sù gia t¨ng d©n sè ®« thÞ, dÉn tíi sù thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng - Tr×nh ®é ®« thÞ ho¸ ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ ph­¬ng ph¸p tæ chøc ®êi sèng x· héi. 1.1.1.2 C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ giao th«ng ®« thÞ §« thÞ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn do nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng, mçi ®« thÞ cã mét tÝnh chÊt riªng, tÝnh chÊt nµy thay ®æi theo tõng thêi k×. Nã phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña thµnh phè vµ c¸c khu vùc xung quanh. §èi víi ®« thÞ, hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ lµ v« cïng quan träng, nÕu ta coi mçi mét ®« thÞ lµ mét c¬ quan cña mét c¬ thÓ quèc gia th× hÖ thèng giao th«ng gi÷a c¸c khu vùc cña quèc gia ®­îc xem nh­ m¹ch m¸u cña c¬ thÓ ®ã. Giao th«ng ®« thÞ ®­îc hiÓu lµ tËp hîp c¸c c«ng tr×nh, c¸c ph­¬ng tiÖn, c¸c con ®­êng, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng trong ®« thÞ cïng c¸c d¹ng ho¹t ®éng vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc nh­ ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng thuû, ®­êng kh«ng. Chøc n¨ng chÝnh cña giao th«ng ®« thÞ lµ vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸, ®¶m b¶o l­u th«ng vµ ®i l¹i hµng ngµy cña ng­êi d©n an toµn, nhanh chãng, b¶o ®¶m mèi liªn hÖ qua l¹i bªn trong vµ bªn ngoµi ®« thÞ. HÖ thèng giao th«ng ®« thÞ gåm: hÖ thèng giao th«ng ®èi ngo¹i vµ hÖ thèng giao th«ng ®èi néi, quyÕt ®Þnh tíi h×nh th¸i tæ chøc kh«ng gian ®« thÞ, h­íng ph¸t triÓn ®« thÞ, c¬ cÊu tæ chøc sö dông ®Êt ®ai vµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c khu vùc chøc n¨ng ®« thÞ. Sù kh¸c nhau c¬ b¶n cña giao th«ng ®èi néi vµ giao th«ng ®èi ngo¹i lµ tÝnh chÊt phôc vô vµ ph­¬ng tiÖn sö dông, c¸ch tæ chøc qu¶n lý x©y dùng hÖ thèng ®­êng vµ c¸c ga, c¶ng, bÕn, b·i cña tõng ph­¬ng tiÖn. a) Giao th«ng ®èi ngo¹i ®« thÞ Giao th«ng ®èi ngo¹i ®« thÞ lµ nh÷ng tuyÕn giao th«ng nèi ®« thÞ víi c¸c ®« thÞ kh¸c vµ c¸c vïng phô cËn. M¹ng l­íi giao th«ng nµy gi÷ vai trß liªn kÕt c¸c ®« thÞ víi c¸c khu vùc phô cËn t¹o thµnh 1 vïng cã c¸c ®« thÞ lµ trung t©m vïng. Giao th«ng ®èi ngo¹i bao gåm: giao th«ng ®­êng bé; giao th«ng ®­êng s¾t; giao th«ng ®­êng thuû; giao th«ng hµng kh«ng. b) Giao th«ng ®èi néi Giao th«ng ®èi néi lµ hÖ thèng giao th«ng bªn trong ®« thÞ, cßn gäi lµ hÖ thèng giao th«ng néi thÞ; cã nhiÖm vô ®¶m b¶o sù liªn hÖ thuËn tiÖn gi÷a c¸c khu vùc bªn trong ®« thÞ víi nhau. Giao th«ng ®èi néi bao gåm: giao th«ng ®­êng bé; giao th«ng ®­êng s¾t Giao th«ng ®èi néi liªn hÖ víi giao th«ng ®èi ngo¹i th«ng qua c¸c ®Çu mèi giao th«ng nh­ c¸c ng¶ giao nhau, bÕn xe « t« liªn tØnh, ga xe löa, bÕn c¶ng, s©n bay. C¸c lo¹i giao th«ng ë ®« thÞ gåm cã: Giao th«ng ®­êng bé: lµ lo¹i h×nh giao th«ng bao gåm c¸c ®­êng xe c¬ giíi phôc vô cho c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i nh­ « t« buýt, xe ®iÖn b¸nh h¬i, mini buýt, « t« con, xe lam, xe m« t«, xe ®¹p, xe t¶i vµ c¶ hÖ thèng ®­êng cho ng­êi ®i bé. §­êng bé cßn ph©n ra thµnh ®­êng cao tèc, ®­êng quèc lé, ®­êng nhËp thµnh, ®­êng phè chÝnh, ®­êng khu vùc, ®­êng néi bé trong c¨c khu ë. C¸c bÕn b·i ®ç xe, qu¶ng tr­êng, c¸c tr¹m kü thuËt giao th«ng. Giao th«ng ®­êng s¾t: lµ lo¹i h×nh giao th«ng phôc vô cho c¸c ®­êng tµu ho¶, tµu ®iÖn bªn ngoµi thµnh phè, ®­êng xe ®iÖn ngÇm, xe ®iÖn bªn trong thµnh phè, c¸c nhµ ga, s©n ga, bÕn b·i, kho tµng vµ kÓ c¶ c¸c d¶i ph©n c¸ch hai bªn ®­êng s¾t. Giao th«ng ®­êng thuû: lµ lo¹i h×nh giao th«ng phôc vô cho c¸c ph­¬ng tiÖn chuyªn chë trªn s«ng n­íc nh­ tµu, phµ, ca-n«, xuång m¸y...nã còng bao gåm mét lo¹t c¸c ph­¬ng tiÖn, cÇu c¶ng, bÕn b·i, nhµ kho, nhµ ga ®­êng thuû, khu vùc qu¶n lý kü thuËt ®iÒu hµnh b¶o d­ìng. Giao th«ng hµng kh«ng: lµ lo¹i h×nh giao th«ng phôc vô cho viÖc ®i l¹i b»ng ®­êng kh«ng, bao gåm khu vùc s©n bay, ®­êng b¨ng, khu vùc nhµ ga hµng kh«ng. C¸c khu vùc kho tµng hµng ho¸, nhµ chøa m¸y bay, söa ch÷a kü thuËt vµ c¸c c«ng tr×nh dÞch vô kh¸c cña hµng kh«ng, kÓ c¶ khu vµnh ®ai b¶o vÖ vµ c¸c tr¹m chung chuyÓn. Ngoµi ra trong ®Ò tµi nµy mét sè kh¸i niÖm còng cÇn ®­îc hiÓu nh­ sau: Giao th«ng c«ng céng lµ giao th«ng b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn th­êng cã søc chuyªn chë lín, ch¹y theo tuyÕn ®­êng nhÊt ®Þnh, ®­îc quy ho¹ch tr­íc nh»m phôc vô chung cho toµn ®« thÞ nh­ tµu ®iÖn, tµu ®iÖn ngÇm, « t« ®iÖn, « t« buýt. Giao th«ng c¸ nh©n: cßn gäi lµ giao th«ng t­ nh©n, lµ viÖc ng­êi d©n tham gia giao th«ng b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn dïng riªng nh­ xe m¸y, xe con, xe ®¹p vµ c¸c lo¹i xe th« s¬ kh¸c... Tuú theo quy m« ®« thÞ, giao th«ng c«ng céng vµ giao th«ng c¸ nh©n cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn mäi mÆt ho¹t ®éng cña ®« thÞ. Trong c¸c ®« thÞ lín, nÕu giao th«ng t­ nh©n ph¸t triÓn m¹nh th× ph­¬ng tiÖn giao th«ng t­ nh©n sÏ chiÕm sÏ chiÕm phÇn lín diÖn tÝch mÆt ®­êng vµ dÔ g©y ¸ch t¾c, tai n¹n giao th«ng. §­êng ®« thÞ: lµ ®­êng n»m trong ph¹m vi giíi h¹n x©y dùng ®« thÞ, do c¸c c¬ quan ®« thÞ qu¶n lý, khi thiÕt kÕ ph¶i sö dông tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®­êng thµnh phè. §­êng phè: lµ ®­êng ®« thÞ nh­ng hai bªn ®­êng cã c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc bè trÝ liªn tôc nh­ c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, cöa hµng, nhµ ë. 1.1.1.3 Quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ Quy ho¹ch giao th«ng ®« thÞ lµ mét bé phËn hÕt søc quan träng trong thiÕt kÕ quy ho¹ch ®« thÞ. M¹ng l­íi giao th«ng ®« thÞ quyÕt ®Þnh h×nh th¸i tæ chøc kh«ng gian ®« thÞ, h­íng ph¸t triÓn ®« thÞ, c¬ cÊu tæ chøc sö dông ®Êt ®ai vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn chøc n¨ng víi nhau. Quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ lµ qu¸ tr×nh nh»m x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng vµ thiÕt lËp c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®« thÞ, ®¶m b¶o cho giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®« thÞ. 1.1.2. Vai trß cña giao th«ng ®« thÞ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®« thÞ Trong c¸c ®« thÞ, giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ lµ mét bé phËn v« cïng quan träng gÇn nh­ quyÕt ®Þnh ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë ®« thÞ. NÕu thiÕu nã coi nh­ c¸c lÜnh vùc kh¸c ë ®« thÞ sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng tª liÖt. Giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ t¸c ®éng lªn hÖ thèng ®­êng phè b»ng sù di chuyÓn cña hµnh kh¸ch vµ sù l­u th«ng cña hµng ho¸. ViÖc vËn chuyÓn nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng kh¸c nhau trªn hÖ thèng m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®« thÞ. Mµ hÖ thèng giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ lµ tæng hîp tÊt c¶ c¸c lo¹i ®­êng phè, qu¶ng tr­êng, nhµ ga, bÕn c¶ng, s©n bay cïng víi c¸c c«ng tr×nh phôc vô vËn t¶i nh­ cÇu chui, cÇu v­ît, ®­êng ngÇm, ®Ìn tÝn hiÖu giao th«ng, ®¶o ®iÒu chØnh giao th«ng, v¹ch s¬n, biÓn b¸o hiÖu giao th«ng cïng hÖ thèng vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc b»ng ®­êng s¾t, ®­êng s«ng, ®­êng biÓn, ®­êng bé, ®­êng hµng kh«ng, ®­êng èng...TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã t¹o nªn tæng thÓ cña giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ. HÖ thèng m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®« thÞ ®¶m ®­¬ng vai trß lµ m¹ch m¸u l­u th«ng bªn trong còng nh­ bªn ngoµi ®« thÞ, kÕt nèi hÖ thèng ®­êng phè vïng ven néi víi vïng trung t©m vµ kÕt nèi víi c¸c ®« thÞ kh¸c trong cïng mét l·nh thæ. Nã thóc t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng hãa, s¶n phÈm vµ giao l­u gi÷a c¸c vïng thuËn lîi h¬n. Do ®ã giao th«ng ®« thÞ ®ãng vai trß lµ kh©u l­u th«ng trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña ®« thÞ. Giao th«ng ®« thÞ ngoµi chøc n¨ng chÝnh lµ vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng hãa, ®¶m b¶o l­u th«ng vµ ®i l¹i hµng ngµy cña ng­êi d©n th× cßn ®¶m nhiÖm vai trß kh¸c lµ thÓ hiÖn bé mÆt cña ®« thÞ. HÖ thèng m¹ng l­íi ®­êng ®« thÞ víi c¸c c«ng tr×nh giao th«ng lµ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt cña ®« thÞ, chóng trë thµnh nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh vµ cã gi¸ trÞ lín thÓ hiÖn tÝnh v¨n ho¸ x· héi ®ång thêi thÓ hiÖn c¶nh quan cña ®« thÞ. HiÖn nay, c¸c ®« thÞ ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn, ®Òu cã mét hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ hiÖn ®¹i vµ ®­îc quy ho¹ch hîp lý, chÝnh ®iÒu nµy ®· gãp phÇn t¹o ra sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ë ®« thÞ nhanh chãng trong khi ë ViÖt Nam do h¹n chÕ vÒ giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c nªn qu¸ tr×nh ®æi míi vÒ kinh tÕ-x· héi trong c¸c ®« thÞ diÔn ra rÊt chËm. ChÝnh v× vËy chóng ta cÇn quan t©m vµ ®Çu t­ nhiÒu h¬n ®èi víi lÜnh vùc giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ. 1.2 C¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ Ph­¬ng tiÖn giao th«ng phôc vô cho vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch ë ®« thÞ cã thÓ ph©n ra nh­ sau: - §èi víi lo¹i h×nh giao th«ng ®èi ngo¹i cã m¸y bay, tµu thuû, tµu ho¶, « t« ... ë khu ven néi cã thÓ cã thªm xe ®iÖn ch¹y nhanh, xe g¾n m¸y c¸ nh©n, xe ®¹p, c¸c lo¹i xe th« s¬ kh¸c ®i ra c¸c vïng ngo¹i «. - §èi víi giao th«ng ®èi néi cã c¸c lo¹i tÇu ®iÖn, xe ®iÖn, xe « t« c«ng céng vµ c¸ nh©n, xe m¸y, xe ®¹p, xe th« s¬ vµ ®­êng ®i bé chÝnh. Ph­¬ng tiÖn giao th«ng cµng nhiÒu vµ cµng ®a d¹ng th× viÖc tæ chøc m¹ng l­íi giao th«ng vµ x©y dùng c¸c tuyÕn ®­êng cµng phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ ë c¸c ®Çu mèi giao th«ng. ViÖc ph©n lo¹i ®­êng giao th«ng ®« thÞ vµ c¸c ph­¬ng tiÖn sö dông giao th«ng cña tõng lo¹i ®­êng lµ cÇn thiÕt ®Ó dÔ dµng ph©n biÖt c¸c tuyÕn ®i trong còng nh­ ngoµi thµnh phè vµ ®Ó gi¶m bít nh÷ng ®iÓm xung ®ét kh«ng cÇn thiÕt ë c¸c ®Çu mèi giao th«ng. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t triÓn lo¹i giao th«ng nµo (®­êng bé, ®­êng thuû, ®­êng s¾t, ®­êng hµng kh«ng) vµ viÖc sö dông ph­¬ng tiÖn giao th«ng g× l¹i tuú theo tõng ®Þa h×nh vµ vÞ trÝ cña mçi ®« thÞ ®ã. 1.2.1 C¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng Nh­ ®· nãi ë trªn c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng th­êng lµ c¸c ph­¬ng tiÖn cã søc chyªn chë lín, vµ ch¹y theo tuyÕn ®­êng nhÊt ®Þnh phôc vô chung cho toµn ®« thÞ nh­ tµu ®iÖn, « t« ®iÖn, « t« buýt. §Æc ®iÓm cña c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng nµy lµ: a) ¤ t« buýt: ¤ t« buýt lµ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i c«ng céng ®¬n gi¶n nhÊt, c¬ ®éng, thay ®æi tuyÕn dÔ dµng, chi phÝ ban ®Çu Ýt ái, cã thÓ tæ chøc vËn t¶i tèc hµnh vµ ch¹y chung víi c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­¬ng bé kh¸c. Nh­îc ®iÓm lín cña « t« buýt lµ khi ®éng c¬ ho¹t ®éng, th­êng g©y ån vµ x¶ khÝ lµm « nhiÔm m«i tr­êng. §Ó ho¹t ®éng ®­îc tèt, xe buýt cÇn cã ®­êng tèt vµ nh÷ng c«ng tr×nh phôc vô nh­ bÕn xe, tr¹m söa ch÷a, tr¹m cung cÊp x¨ng dÇu. ¤ t« buýt th­êng ®­îc sö dông thÝch hîp víi nh÷ng ®« thÞ míi, khu x©y dùng míi, ®« thÞ c¶i t¹o. b) ¤t« ®iÖn: ¤ t« ®iÖn sö dông phøc t¹p h¬n v× cÇn cã nguån ®iÖn vµ m¹ng ®­êng d©y. ChØ tiªu kü thuËt, vÒ c¬ b¶n gièng, « t« buýt. So víi « t« buýt, « t« ®iÖn cã c¸c ­u nh­îc ®iÓm sau: VÒ ­u ®iÓm: - Cã thÓ dïng n¨ng l­îng ®iÖn thay cho x¨ng dÇu, kh«ng x¶ khÝ lµm « nhiÔm m«i tr­êng, kh«ng ån; - Gi¸ thµnh vËn t¶i t­¬ng ®èi thÊp VÒ nh­îc ®iÓm: - TÝnh c¬ ®éng kÐm, phô thuéc ®­êng d©y - ChÝ phÝ ban ®Çu cao h¬n « t« buýt. c) Tµu ®iÖn: TÇu ®iÖn lµ ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng cã n¨ng lùc vËn t¶i lín, gi¸ thµnh vËn t¶i thÊp h¬n hai ph­¬ng tiÖn vËn t¶i trªn, Ýt « nhiÔm m«i tr­êng h¬n xe buýt. Tèc ®é cao, thêi gian ®i l¹i ®­îc rót ng¾n, an toµn vµ tiÖn nghi, th­êng ®­îc dïng ë c¸c tuyÕn cã dßng hµnh kh¸ch lín vµ æn ®Þnh. TÇu ®iÖn cã nh­îc ®iÓm lµ kÐm c¬ ®éng v× phô thuéc ®­êng ray, l¹i g©y ån, chÊn ®éng khi ch¹y, lµm ¶nh h­ëng sinh ho¹t cña ng­êi d©n, tuæi thä c«ng tr×nh. H¬n n÷a, do cã ®­êng ray, nªn h¹n chÕ ph¸t huy t¸c dông cña ®­êng « t« vµ ¶nh h­ëng mü quan ®­êng phè. HiÖn nay tÇu ®iÖn ®­îc dïng phæ biÕn t¹i c¸c ®« thÞ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn v× nã cã søc chuyªn chë lín l¹i ch¹y trªn mét tuyÕn ®­êng ray nªn cã thÝch hîp víi c¸c ®­êng phè hÑp. H¬n n÷a do ®Æc ®iÓm cña c¸c ®« thÞ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ ng­êi d©n th­êng sèng ë c¸c khu vùc xa trung t©m thµnh phè nªn viÖc ®i l¹i chñ yÕu b»ng tÇu ®iÖn. d) C¸c lo¹i h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cã khèi l­îng chuyªn chë lín: HÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cã khèi l­îng chuyªn chë lín ®­îc chia thµnh 3 lo¹i h×nh chÝnh sau: 1. Lo¹i tµu cao tèc søc chë lín (Mass Rapid Transit System) Thuéc lo¹i nµy cã c¸c tµu cao tèc Express, Sbahn, Metro. TuyÕn cao tèc cã thÓ ®i trªn mÆt ®Êt, ®i trªn cao hay ®i ngÇm d­íi mÆt ®Êt, song trong c¸c khu vùc ®« thÞ th­êng ®i ngÇm hoÆc trªn cao. Lo¹i tµu nµy th­êng cã søc chuyªn chë lín yªu cÇu tuyÕn ®­êng cã tiªu chuÈn kü thuËt cao nªn gi¸ thµnh x©y dùng th­êng rÊt ®¾t. N¨ng lùc chuyªn chë ®¹t kho¶ng 40.000 – 80.000 hµnh kh¸ch/h. 2. Lo¹i tµu cã søc chë trung b×nh: Thuéc lo¹i nµy cã c¸c lo¹i tµu sau: Monorail ( gåm lo¹i n»m trªn ray Mounted Monorail vµ lo¹i treo Suspended Monorail ). Lo¹i AGT (Automated Guideway Transit ). Vµ lo¹i ®­êng s¾t nhanh chi phÝ thÊp LRT ( Light Rapid Transit ). Lo¹i nµy cã ­u ®iÓm lµ: diÖn tÝch chiÕm ®Êt ®« thÞ Ýt, dÔ dµng lùa chän tuyÕn ®­êng do cã thÓ ®i trong ®­êng cong b¸n kÝnh nhá; chi phÝ x©y dùng thÊp chØ kho¶ng 1/3 tíi 1/6 chi phÝ x©y dùng Metro; thêi gian x©y dùng ng¾n; gi¶m tiÕng ån do sö dông b¸nh cao su, dÔ hoµ hîp víi c¶nh quan ®« thÞ. Nh­îc ®iÓm lµ khã c¶i t¹o n©ng cÊp khi cã nhu cÇu vËn chuyÓn hµnh kh¸ch lín h¬n. Riªng ®èi víi lo¹i LRT, cã n¨ng lùc chuyªn chë d­íi 30.000 kh¸ch/h, hÖ thèng vËn t¶i nµy gièng nh­ lo¹i ®­êng s¾t th«ng dông hiÖn nay. Lo¹i nµy cã ­u ®iÓm lµ khi cÇn thiÕt chØ cÇn c¶i t¹o nhá lµ cã thÓ n©ng lªn thµnh hÖ thèng tµu cao tèc, søc chë lín. 3. Mét sè lo¹i h×nh ph­¬ng tiÖn kh¸c: Ÿ Lo¹i ®­êng s¾t cao tèc ( High Speed Surface Transit – HSST ): lo¹i nµy ®­îc chÕ t¹o trªn c¬ së c«ng nghÖ míi sö dông tõ tr­êng, cã tÝnh n¨ng sö dông nhanh, an toµn, tiÖn nghi ®ång thêi kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Ÿ HÖ thèng tµu ®éng c¬ cã tuyÕn tÝnh LIM ( Linear Motor Train System ): lo¹i nµy cã chi phÝ x©y dùng thÊp vµ dÔ dµng b¶o d­ìng duy tu trong qu¸ tr×nh khai th¸c. Ÿ HÖ thèng HSST ( tµu cã tèc ®é cao ): lo¹i nµy ­u viÖt h¬n c¶ v× c¸c nh­îc ®iÓm ®Òu thÊp h¬n so víi c¸c lo¹i kh¸c, cã kÕt cÊu nhÑ vµ kü thuËt tiªn tiÕn. 1.2.2 C¸c ph­¬n tiÖn giao th«ng t­ nh©n C¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng t­ nh©n th× kh¸ phæ biÕn lµ xe « t« con, xe ®¹p, xe m¸y. ¦u ®iÓm cña c¸c ph­¬ng tiÖn nµy lµ tÝnh c¬ ®éng cao, ng­êi ®iÒu khiÓn cã thÓ chñ ®éng vÒ mÆt thêi gian vµ kho¶ng c¸ch ®i l¹i. Tuy nhiªn ®èi víi ®« thÞ lín mµ giao th«ng t­ nh©n ph¸t triÓn m¹nh th× c¸c ph­¬ng tiÖn nµy sÏ chiÕm phÇn lín diÖn tÝch mÆt ®­êng vµ dÔ g©y ¸ch t¾c, tai n¹n giao th«ng. HiÖn nay ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng ®ang gÆp h¹n chÕ v× hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ ch­a ®ñ kh¶ n¨ng phôc vô cho c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn n._.µy, trong khi m¹ng l­íi ®­êng l¹i phï hîp cho c¸c ph­¬ng tiÖn c¸ nh©n nh­ xe m¸y, xe ®¹p nªn c¸c ph­¬ng tiÖn nµy ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng vµ ®ang ®Æt ra nh÷ng bµi to¸n khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. II. VËn t¶i hµnh kh¸ch vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng b»ng xe buýt 2.1 C¸c nguyªn t¾c lËp quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt M¹ng l­íi vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ®­îc thiÕt lËp dùa trªn c¸c nguyªn t¾c sau: 2.1.1 M¹ng l­íi tuyÕn xe buýt §¸p øng nhu cÇu ®i l¹i cña ng­êi d©n ®« thÞ , thuËn tiÖn, an toµn, v¨n minh, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë nh÷ng khu vùc cã l­u l­îng ®i l¹i võa vµ nhá. Hç trî ®¾c lùc cho c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng kh¸c khi nã ®­îc h×nh thµnh. Ph©n bè hîp lý, ®Òu kh¾p ®Õn tÊt c¶ c¸c khu d©n c­, phï hîp víi quy ho¹ch m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé trong ®« thÞ C¸c tuyÕn xe buýt ®­îc ho¹ch ®Þnh trªn c¬ së sè liÖu dù b¸o c¸c chuyÕn ®i cña ng­êi d©n. §¶m b¶o cho hµnh kh¸ch sö dông m¹ng l­íi giao th«ng c«ng céng thuËn tiÖn, an toµn vµ chuyÓn tuyÕn Ýt nhÊt. X¸c ®Þnh tuyÕn xe buýt mÉu ( cã lµn dµnh riªng cho xe buýt ) ®­a vµo ho¹t ®éng thö nghiÖm ®Ó nh©n réng m« h×nh nµy ®èi víi nh÷ng tuyÕn cã l­u l­îng ®i l¹i lín. 2.1.2 Ph­¬ng tiÖn §a d¹ng ho¸ sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn vËn tµi hµnh kh¸ch b»ng xe buýt phï hîp víi thãi quen vµ tËp qu¸n cña ng­êi d©n ®« thÞ. HiÖn ®¹i ho¸ c¸c ph­¬ng tiÖn xe buýt, ®¸p øng tiªu chÝ tiÖn nghi, an toµn, nhanh chãng cho hµnh kh¸ch lªn xuèng xe. Lo¹i xe ®­îc chän ph¶i phï hîp víi quy m« cña ®­êng, gi¶m thiÓu ®Õn møc tèi ®a « nhiÔm m«i tr­êng. 2.1.3 BÕn b·i Bè trÝ hîp lý c¸c vÞ ttÝ ®iÓm ®Çu- cuèi, c¸c ®iÓm dõng ®ãn tr¶ kh¸ch, phï hîp víi thãi quen ®i l¹i cña ng­êi d©n trong ®« thÞ, ®¶m b¶o an toµn thuËn tiÖn vµ dÔ dµng tiÕp cËn víi lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng kh¸c. 2.2 Tæ chøc giao th«ng c«ng céng b»ng xe buýt trong ®« thÞ 2.2.1 VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi tæ chøc quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt trong ®« thÞ Trong ®« thÞ, do nhu cÇu ho¹t ®éng vÒ s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i vµ ®êi sèng, ng­êi d©n hµng ngµy ph¶i ®i l¹i trªn ®­êng phè, do ®ã h×nh thµnh c¸c dßng ng­êi. Tuú theo kho¶ng c¸ch vµ thêi gian ®i l¹i, ng­êi d©n cã thÓ ®i bé hoÆc lùa chän c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng: ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng hoÆc c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n. Tuy nhiªn viÖc lùa chän sö dông ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng hay ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n cßn phô thuéc vµo c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho giao th«ng vµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trong ®« thÞ. §èi víi mét ®« thÞ nh­ Hµ néi hiÖn nay, viÖc ng­êi d©n sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n phæ biÕn còng lµ mét quy luËt tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, song sù gia t¨ng nhanh chãng c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n l¹i g©y ra nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cho c«ng t¸c tæ chøc vµ qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ. V× vËy ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng sÏ gãp phÇn gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n cho tæ chøc vµ qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ, h¹n chÕ ®­îc giao th«ng t­ nh©n. VËy vÊn ®Ò ®Æt ra cho c«ng t¸c vËn t¶i hµnh kh¸ch vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng trong ®« thÞ lµ gi¶i quyÕt viÖc ®i l¹i cña ng­êi d©n ®­îc thuËn tiÖn, nhanh chãng; ®¸p øng ®­îc tèi ®a nhu cÇu ®i l¹i cña ng­êi d©n vµ phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®« thÞ. 2.2.2 Bµi to¸n quy ho¹ch tæ chøc m¹ng l­íi xe buýt Yªu cÇu ®Æt ra víi bµi to¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt lµ x¸c ®Þnh ®­îc khèi l­îng vËn t¶i, biÕt ®­îc khèi l­îng vËn t¶i th× cã thÓ biÕt ®­îc nhu cÇu vÒ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, tõ ®ã dù b¸o ®­îc nhu cÇu t­¬ng lai vµ lùa chän m« h×nh vËn t¶i mét c¸ch hîp lý cho tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. 2.2.2.1 Bµi to¸n x¸c ®Þnh khèi l­îng vËn t¶i Khèi l­îng vËn t¶i ®­îc quyÕt ®Þnh bëi sè l­îng hµnh kh¸ch vµ kho¶ng c¸ch ®i l¹i. TÝch cña sè hµnh kh¸ch (A- ng­êi) vµ kho¶ng c¸ch ®i l¹i ( l- km ) lµ l­îng vËn t¶i ( A.l – ng­êi*km ). Do vËy muèn biÕt l­îng vËn t¶i th× ta ph¶i biÕt ®­îc sè ng­êi ®i b»ng xe vµ kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh. Nh÷ng sè liÖu nµy cã liªn quan mËt thiÕt víi quy ho¹ch ®« thÞ: d©n sè, diÖn tÝch ®Êt ®ai ®« thÞ. 1) X©y dùng c¬ së d÷ liÖu cho bµi to¸n: C¸c sè liÖu cÇn cho bµi to¸n lµ d©n sè cña c¸c khu vùc trong ®« thÞ; sè chuyÕn ®i trung b×nh cña ng­êi d©n; vµ kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh. Do vËy c¸c ph­¬ng ph¸p ®Ò thu thËp sè liÖu ë ®©y lµ: + Thèng kª diÖn tÝch vµ d©n sè trªn toµn bé ®« thÞ: Sè liÖu ®­îc thu thËp qua c¸c cuéc tæng ®iÒu tra d©n sè míi nhÊt. + §iÒu tra x· héi häc; ®iÒu tra kh¶o s¸t vµ ­íc to¸n: ®iÒu tra vËn t¶i vµ pháng vÊn hé gia ®×nh, môc ®Ých lµ x¸c ®Þnh sè l­ît ng­êi ®i l¹i c¶ n¨m toµn ®« thÞ; tû lÖ sè l­ît ng­êi ®i l¹i b»ng giao th«ng c«ng céng; kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh + PhÇn mÒm ®­îc sö dông cho c«ng t¸c xö lý sè liÖu, thèng kª lµ: Mapinfor; Excel, Visualbasic... 2) X¸c ®Þnh sè l­ît ng­êi ®i l¹i c¶ n¨m toµn ®« thÞ Dßng ng­êi ®i l¹i trªn ®­êng phè bao gåm 3 lo¹i sau: 1. Dßng ng­êi ®i lµm viÖc, gåm c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn cña c¸c c¬ quan nhµ m¸y, ®i l¹i ®Ó lµm viÖc hµng ngµy; 2. Dßng ng­êi ®i l¹i ®Ó mua b¸n, d¹o ch¬i, ho¹t ®éng thÓ dôc thÓ thao ( dßng ng­êi ho¹t ®éng v¨n hãa ) 3. Dßng häc sinh ®i häc §Ó x¸c ®Þnh sè l­ît ng­êi ®i l¹i cña c¸c dßng ng­êi trªn, tr­íc tiªn cÇn x¸c ®Þnh sè l­ît ng­êi ®i l¹i b×nh qu©n n¨m + Sè l­ît ng­êi ®i l¹i b×nh qu©n n¨m: lµ tæng sè l­ît ng­êi ®i l¹i mçi n¨m cña c¸c dßng ng­êi, vµ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh tuyÕn ®­êng. TrÞ sè nµy cµng lín, cµng ®ßi hái tuyÕn ®­êng ph¶i th¼ng, ng¾n; C«ng thøc x¸c ®Þnh sè l­ît ng­êi ®i l¹i b×nh qu©n n¨m nh­ sau: Qi = Q1 + Q2 + Q3 (1-1) trong ®ã: Q1 – sè l­ît ng­êi ®i l¹i ®Ó lµm viÖc mét n¨m Q2 – sè l­ît ng­êi ®i ho¹t ®éng v¨n ho¸ mét n¨m Q3- Dßng häc sinh ®i häc TÝnh sè l­ît ng­êi ®i l¹i ®Ó lµm viÖc trong mét n¨m: Q1 = N1 . n1 . p1 ( ng­êi/n¨m) (1-2) trong ®ã: N1- sè c¸n bé, c«ng nh©n viªn c¸c c¬ quan, xÝ nghiÖp; n1- sè ngµy lµm viÖc trong mét n¨m ( b×nh qu©n lµ 290 ngµy ) p1 - sè lÇn ®i l¹i lµm viÖc trong ngµy cña mét ng­êi ( 2 lÇn ) Sè l­ît ng­êi ®i ho¹t ®éng v¨n ho¸ (Q2) phô thuéc vµo møc sèng, tuæi t¸c vµ tÝnh chÊt c¸c khu vùc trong ®« thÞ cã thÓ ­íc tÝnh. Sè häc sinh ®i häc (Q3) cã thÓ ­íc tÝnh b»ng sè häc sinh cña tÊt c¶ c¸c tr­êng häc trong toµn ®« thÞ. Trong sè l­ît ng­êi ®i l¹i, cã mét tû lÖ nµo ®ã sö dông giao th«ng c«ng céng, sè l­ît ng­êi ®i xe c«ng céng lµ: C«ng thøc x¸c ®Þnh Ai = Ki . Qi (1-3) Ai – sè hµnh kh¸ch ( ng­êi/n¨m) Ki – tØ lÖ ng­êi ®i xe c«ng céng, phô thuéc ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña giao th«ng c«ng céng, gi¸ vÐ ..., x¸c ®Þnh theo sè liÖu ®iÒu tra. 3) Kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh (Ltb ) Kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh phô thuéc vµo diÖn tÝch ®« thÞ, Ltb = 2,5 – 3km ®èi víi ®« thÞ trung b×nh vµ nhá, Ltb = 3,5 – 5 km ®èi víi ®« thÞ lín. Còng cã thÓ dïng c«ng thøc kinh nghiÖm sau ®Ó x¸c ®Þnh ltb: Ltb = 1,2 + 0,185 eF (km) (1- 4) trong ®ã: F – diÖn tÝch ®Êt ®« thÞ ( km² ) Khi ®« thÞ ph¸t triÓn, diÖn tÝch ®« thÞ t¨ng lªn lµ F’ th× kho¶ng c¸ch ®i l¹i trung b×nh còng t¨ng lªn ( l’tb): L’tb = Ltb F’ F (km) (1- 5) Ngoµi ra cã thÓ c¨n cø vµo sè liÖu ®iÒu tra thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh. C¸ch tiÕn hµnh nh­ sau: + X¸c ®Þnh l1, l2, l3, ... ln lµ kho¶ng c¸ch c¸c ®iÓm ®ç xe; n1, n2, n3... nn lµ sè hµnh kh¸ch trªn xe gi÷a c¸c tr¹m ®ç xe t­¬ng øng. L­îng vËn t¶i ®i trªn c¶ tuyÕn ®­êng lµ: n nili = l1n1 + n2l2 + n3l3 +...+lnnn (1-6) Gäi N lµ tæng sè hµnh kh¸ch lªn xe hoÆc xuèng xe theo 1 chiÒu xe ch¹y, kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh trªn tuyÕn ®­îc ®iÒu tra lµ: Ltb = nnili N Kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh trªn c¶ l­íi ®­êng lµ: Ltb = nltb . N nN nltb . N – tæng l­îng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trªn c¸c tuyÕn ®­êng nN- tæng sè hµnh kh¸ch ®i trªn c¸c tuyÕn ®­êng. 2.2.2.2 X¸c ®Þnh mËt ®é ®­êng vËn t¶i c«ng céng (D), thêi gian ®i xe c«ng céng (T) vµ hÖ sè tuyÕn vËn t¶i (h) M¹ng ®­êng vËn t¶i c«ng céng lµ m¹ng ®­êng trªn ®ã cã xe c«ng céng ®i l¹i. M¹ng ®­êng vËn t¶i c«ng céng bè trÝ cµng tèt, cµng thuËn tiÖn cho ng­êi ®i xe. C¸c yªu cÇu khi bè m¹ng ®­êng vËn t¶i c«ng céng: + M¹ng ®­êng vËn t¶i ph¶i phï hîp víi cÊu tróc quy ho¹ch cña ®« thÞ + M¹ng ®­êng vËn t¶i ph¶i phï hîp víi m¹ng ®­êng chÝnh cña ®« thÞ + M¹ng ®­êng vËn t¶i ph¶i phï hîp víi dßng ng­êi ®i l¹i + M¹ng ®­êng vËn t¶i ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ph­¬ng tiÖn giao th«ng + M¹ng ®­êng vËn t¶i kh«ng v­ît qu¸ ph¹m vi ®i bé hîp lý. MËt ®é ®­êng vËn t¶i lµ chiÒu dµi ®­êng cã xe c«ng céng ®i l¹i trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch ®« thÞ: D = Lv F ( km/km² ) ( 2- 1) Trong ®ã: D - mËt ®é ®­êng vËn t¶i ( km/km² ); Lv- chiÒu dµi ®­êng cã vËn t¶i c«ng céng (km); F – diÖn tÝch ®« thÞ (km²); Kho¶ng c¸ch ®i bé tõ nhµ tíi ®­êng cã giao th«ng c«ng céng cã liªn quan mËt thiÕt víi mËt ®é ®­êng vËn t¶i; mËt ®é ®­êng vËn t¶i cµng lín, kho¶ng c¸ch nµy cµng ng¾n. Ÿ Kho¶ng c¸ch ®i bé tõ nhµ tíi ®­êng cã giao th«ng c«ng céng ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: lb = 1/3D (km) ( 2- 2 ) trong ®ã: lb – kho¶ng c¸ch ®i bé tõ nhµ tíi ®­êng cã giao th«ng c«ng céng. Ÿ Thêi gian ®i bé tõ nhµ ®Õn ®iÓm ®ç xe c«ng céng ( tb ): tb = lb + d/4 vb ( h ) (2 - 3) trong ®ã : d- kho¶ng c¸ch trung b×nh gi÷a hai ®iÓm ®ç xe c«ng céng (km) vb- tèc ®é ®i bé (km/h) th­êng vb = 4km/h thay c«ng thøc (2-2) vµo (2-3) ta ®­îc: 1 3 ( tb . vb – 0,25d ) D = Nh­ vËy ta cã thÓ thÊy ®­îc mËt ®é ®­êng vËn t¶i cã liªn quan mËt thiÕt víi kho¶ng c¸ch ®i bé tõ nhµ tíi ®iÓm ®ç xe vµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®iÓm ®ç xe. Do ®ã ®Ó ®¸p øng tèt yªu cÇu ®i l¹i cho hµnh kh¸ch, nªn dïng D = 2-2,5 km/km², ë trung t©m ®« thÞ cã thÓ cao h¬n. Ÿ Thêi gian cÇn thiÕt trung b×nh mét lÇn ®i xe c«ng céng lµ: T = tx + td + 2 tb trong ®ã: tx – thêi gian ®i xe (h) : tx = ltb /vg (h) + ltb – kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh (km); + vg – tèc ®é giao th«ng (km/h); td – thêi gian chê xe trung b×nh ë ®iÓm ®ç: td = to/2 (h) + to – kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hai chuyÕn xe; 2tb – thêi gian ®i bé tõ nhµ ®Õn ®iÓm ®ç xe vµ tõ ®iÓm ®ç xe ®Õn n¬i cÇn ®Õn (h); Tuy nhiªn thêi gian th«ng th­êng kh«ng nªn qu¸ 20’ ®èi víi ®« thÞ nãi chung, vµ kh«ng qu¸ 30’- 40’ ®èi víi ®« thÞ lín. Trong thêi gian T, thêi gian ®i bé 2tb chiÕm kho¶ng 30- 35%; thêi gian ®i xe: 50-55%; thêi gian chê xe: 15- 25%. Ÿ HÖ sè tuyÕn vËn t¶i (h) M¹ng ®­êng vËn t¶i ®« thÞ ®­îc h×nh thµnh do c¸c tuyÕn vËn t¶i cña c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng. MËt ®é tuyÕn vËn t¶i quyÕt ®Þnh hÖ sè tuyÕn vËn t¶i. HÖ sè tuyÕn vËn t¶i lµ tØ sè gi÷a tæng chiÒu dµi tuyÕn vËn t¶i cña c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng vµ tæng chiÒu dµi m¹ng ®­êng chÝnh. h = nLv nL® trÞ sè h biÓu thÞ møc ®é ph¸t triÓn cña giao th«ng c«ng céng. NÕu h O 1,1- 1,3 th× cã thÓ coi lµ giao th«ng c«ng céng ch­a ph¸t triÓn. 2.2.2.3 X¸c ®Þnh sè l­îng xe cÇn thiÕt vËn chuyÓn 1 chiÒu, giê cao ®iÓm cho mét tuyÕn ®­êng. 1. Tr­êng hîp chØ biÕt l­îng hµnh kh¸ch trªn tõng tuyÕn ®­êng; C«ng thøc x¸c ®Þnh l­îng hµnh kh¸ch lín nhÊt mét chiÒu giê cao ®iÓm (a): a = (Ax . P . b . g )/ 2 (ng­êi/h) trong ®ã: Ax – l­îng hµnh kh¸ch c¶ n¨m ( hai chiÒu ) trªn mét tuyÕn ®­êng (ng­êi/ n¨m); P – tØ lÖ vËn t¶i vµo giê cao ®iÓm, P = 6- 12%; b - hÖ sè kh«ng ®Òu theo hai chiÒu ( b = 1- 2 ); g - hÖ sè kh«ng ®Òu theo mïa (g = 1,1- 1,3); 2. Tr­êng hîp chØ biÕt l­îng vËn t¶i c¶ n¨m cña c¶ m¹ng l­íi, kh«ng biÕt l­îng hµnh kh¸ch trªn tõng tuyÕn. C«ng thøc x¸c ®Þnh l­îng hµnh kh¸ch trung b×nh 1 n¨m ®i qua mét mÆt c¾t cã l­îng vËn t¶i trung b×nh trªn toµn m¹ng l­íi (a n¨m) a n¨m = (A . ltb)/ L (ng­êi) trong ®ã: A- sè l­ît ng­êi ®i xe c¶ n¨m toµn ®« thÞ (ng­êi); ltb- kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn trung b×nh (km); L – chiÒu dµi ®­êng cña m¹ng l­íi vËn t¶i (km); Ÿ X¸c ®Þnh l­îng hµnh kh¸ch trung b×nh giê cao ®iÓm ®i qua mét mÆt c¾t cã l­îng vËn t¶i trung b×nh trªn m¹ng l­íi (ah) ah = ( A . ltb . P )/( 365 . L ) (ng­êi); Ÿ X¸c ®Þnh l­îng hµnh kh¸ch mét chiÒu giê cao ®iÓm ®i qua mét mÆt c¾t cã l­îng vËn t¶i lín nhÊt trªn toµn m¹ng l­íi (a): a = ( A . ltb . P . b . g )/( 365 . 2 . L) (ng­êi); Nh­ vËy trÞ sè a ®­îc x¸c ®Þnh trong hai tr­êng hîp trªn lµ l­îng hµnh kh¸ch lín nhÊt cÇn ph¶i chuyªn chë. Tõ ®ã dùa vµo( a) vµ kh¶ n¨ng chuyªn chë cña ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chän ra lo¹i ph­¬ng tiÖn vËn t¶i thÝch hîp. Ÿ Sè l­îng ph­¬ng tiÖn cÇn cã nh­ sau: N = a/ ( m .h ) ( xe ) trong ®ã: m – søc chøa th«ng th­êng cña mét xe ( sè chç ngåi ); h - hÖ sè chøa giê cao ®iÓm ( h = 1,2 – 1,5 ); 2.2.2.4 Nguyªn t¾c bè trÝ tuyÕn giao th«ng c«ng céng vµ tæ chøc xe ch¹y TuyÕn ®­êng giao th«ng c«ng céng ph¶i ®­îc bè trÝ hîp lÝ, tiÖn cho hµnh kh¸ch lªn xuèng, rót ng¾n thêi gian ®i l¹i. Ph¶i bè trÝ giao th«ng c«ng céng trªn c¸c tuyÕn ®­êng chÝnh. M¹ng l­íi ®­êng chÝnh còng lµ m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng c«ng céng. MËt ®é ®­êng vËn t¶i c«ng céng D = 2 – 2,5 km/km². TuyÕn giao th«ng c«ng céng nªn tæ chøc theo kiÓu khÐp kÝn ®Ó tiÖn cho hµnh kh¸ch ®i xe vµ ®æi xe. Trõ mét sè tr­êng häp ®Æc biÖt xe ®i s©u vµo c¸c khu vùc ë xa ra, nãi chung, kh«ng nªn bè trÝ tuyÕn ®­êng giao th«ng c«ng céng kiÓu côt. Nh÷ng tuyÕn ®­êng cã dßng ng­êi t­¬ng ®èi lín cÇn cã giao th«ng c«ng céng. Nh÷ng ®iÓm tËp trung ng­êi nh­ trung t©m ®« thÞ, cÇn cã tuyÕn giao th«ng c«ng céng ®Õn trùc tiÕp hoÆc ®i qua. §Ó cã thÓ bè trÝ hîp lÝ tuyÕn giao th«ng c«ng céng, cÇn cã sù ®iÒu tra dßng ng­êi ®i l¹i vµ lªn ®­îc s¬ ®å dßng ng­êi ®i l¹i trªn m¹ng l­íi ®­êng. L­îng hµnh kh¸ch trªn cïng mét tuyÕn nªn æn ®Þnh ®Ó cã thÓ tËn dông c«ng suÊt vËn t¶i cña ph­¬ng tiÖn giao th«ng. Trong tr­êng hîp trªn ®o¹n ®­êng c¸ biÖt nµo ®ã vµo giê cao ®iÓm cã rÊt nhiÒu hµnh kh¸ch ®i l¹i, cã thÓ bè trÝ thªm xe, thªm tuyÕn. C¸c tuyÕn giao th«ng c«ng céng kh¸c nhau cÇn ®­îc liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, ®¶m b¶o cho hµnh kh¸ch ®æi tuyÕn dÔ dµng, thuËn tiÖn. CÇn cã sè l­îng xe ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o thêi gian gi·n c¸ch trung b×nh gi÷a c¸c xe kh«ng nªn v­ît qu¸ 10 phót. T¹i khu vùc Ýt kh¸ch (ngo¹i «), thêi ®iÓm ®i l¹i kh«ng nhiÒu, thêi gian cã thÓ t¨ng lªn. Thêi gian gi·n c¸ch trung b×nh gi÷a c¸c tuyÕn xe cã thÓ x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau ( T0): T0 = ( 2 . Lv . 60 ) / ( Vk . N ) trong ®ã: Lv – chiÒu dµi ®­êng vËn t¶i c«ng céng (km); Vk – tèc ®é khai th¸c cña xe (km/h); N – sè xe ch¹y trªn ®­êng 2.2.3 Quy ho¹ch ®iÓm dõng, bÕn b·i ®ç xe Ÿ C¸c yªu cÇu ®èi víi vÞ trÝ ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ kh¸ch: + T¹i n¬i hµnh kh¸ch qua l¹i nhiÒu. + Hµnh kh¸ch ®i bé ®Õn tr¹m víi thêi gian ng¾n nhÊt + Thêi gian hµnh kh¸ch chuyÓn xe nhanh chãng vµ thuËn tiÖn + §¶m b¶o an toµn khi hµnh kh¸ch lªn, xuèng xe mét c¸ch thuËn tiÖn. + NÕu trªn tuyÕn cã nhiÒu lo¹i h×nh xe c«ng céng, nªn bè trÝ thèng nhÊt 1 tr¹m ®ç xe. + VÞ trÝ tr¹m ®ç xe ph¶i kh«ng g©y ¸ch t¾c vµ c¶n trë c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸ch. Ÿ Kho¶ng c¸ch c¸c tr¹m ®ç xe vµ quy m« ®ç xe: Theo kinh nghiÖm kho¶ng c¸ch ®ç xe ë trung t©m ®« thÞ th­êng ng¾n h¬n kho¶ng c¸ch cña tr¹m ®ç xe ë ngo¹i «. Th«ng th­êng kho¶ng c¸ch ®ã lµ 300 m – 400 m trong ®« thÞ, cßn ë ngo¹i « th× kho¶ng c¸ch ®ã lµ 1000 m- 1500 m. Nh×n chung kho¶ng c¸ch c¸c tr¹m ®ç xe cã thÓ lÊy theo qu·ng ®­êng bè trÝ giao th«ng c«ng céng; ®ã lµ kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh ( ltb). Kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh (km) 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Kho¶ng c¸ch gi÷a hai tr¹m ®ç xe (m) 300-400 400-450 450-500 500-530 530-550 Ÿ Ph­¬ng thøc bè trÝ ®iÓm dõng ®ç xe c«ng céng: Tr¹m ®ç xe cÇn bè trÝ ngoµi ph¹m vi phÇn ®­êng xe, th­êng cã hai ph­¬ng thøc bè trÝ: ®ã lµ bè trÝ däc theo hÌ phè vµ bè trÝ däc theo d¶i ph©n c¸ch hai bªn ®­êng. §èi víi tuyÕn ®­êng phè mµ cã xe c«ng céng ch¹y 2 chiÒu; phÇn ®­êng xe ch¹y kh«ng cã gi¶i ph©n c¸ch th× 2 tr¹m ®ç xe ë hai bªn ®­êng nªn lÊy c¸ch nhau 50 – 70 m ®Ó tr¸nh ¶nh h­ëng ®Õn giao th«ng trªn ®­êng. §èi víi tuyÕn phè mµ cã bè trÝ tr¹m ®ç xe däc theo d¶i ph©n c¸ch, d¶i ph©n c¸ch ph¶i cã chiÒu réng tèi thiÓu lµ 1m, ®Ó cho hµnh kh¸ch chê xe vµ lªn, xuèng xe an toµn. ChiÒu dµi ®iÓm ®ç tuú thuéc vµo sè xe ®ç, do vËy nªn thiÕt kÕ d¶i ph©n c¸ch ®ñ réng ®Ó cã thÓ bè trÝ ®iÓm ®ç s©u vµo d¶i ph©n c¸ch: chiÒu réng tèi thiÓu ph¶i lµ 4,0 m, tèt nhÊt lµ 5 – 7 m. 2.2.4 X¸c ®Þnh lé tr×nh c¸c tuyÕn xe buýt ViÖc x¸c ®Þnh c¸c tuyÕn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc tiªu thu hót l­u l­îng hµnh kh¸ch tõ c¸c ®iÓm tËp trung d©n c­, c¸c ®iÓm lªn xuèng cña vËn t¶i hµnh kh¸ch bªn ngoµi vµo thµnh phè Hµ néi nh»m t¹o nªn mét m¹ng l­íi vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ®Òu kh¾p thuËn tiÖn. Lé tr×nh c¸c tuyÕn cßn ph¶i tho¶ m·n mét sè yªu cÇu sau: + Nèi liÒn c¸c trung t©m thu hót hµnh kh¸ch víi cù ly ®i l¹i cña hµnh kh¸ch lµ nhá nhÊt; + Lé tr×nh tuyÕn ph¶i ®¶m b¶o cho hµnh kh¸ch ®i l¹i theo c¸c h­íng chÝnh mét c¸ch liªn tôc kh«ng ph¶i chuyÓn tuyÕn; + Lé tr×nh tuyÕn ph¶i ®¶m b¶o cho kh¸ch hµng chuyÓn sang c¸c tuyÕn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng kh¸c. Ch­¬ng II T×nh h×nh giao th«ng vµ thùc tr¹ng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi I. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña Thñ ®« Hµ néi vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trªn ®Þa bµn Thñ ®« ®Õn n¨m 2010. 1.1 Tãm t¾t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ cña thñ ®« Hµ néi 1.1.1 C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn 1.1.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý Thñ ®« Hµ néi n»m ë trung t©m miÒn B¾c ViÖt nam trong kho¶ng vÜ ®é 20°53’ - 21°23’ B¾c vµ 105°44’ - 106°02’ §«ng. Hµ néi tiÕp gi¸p víi c¸c tØnh Th¸i nguyªn, B¾c giang, B¾c ninh, H­ng yªn, VÜnh phóc, Hµ T©y. 1.1.1.2. DiÖn tÝch DiÖn tÝch cña Hµ néi lµ 927 km², cã chiÒu dµi lín nhÊt lµ 50km tõ B¾c xuèng Nam vµ chiÒu réng lín nhÊt lµ 30 km tõ T©y sang §«ng. Hµ néi hiÖn nay cã 14 quËn, huyÖn trong ®ã 7 quËn néi thµnh cò: Hoµn kiÕm, Ba ®×nh, §èng ®a, Hai Bµ Tr­ng, Thanh xu©n, T©y hå, vµ hai quËn néi thµnh míi thµnh lËp vµo cuèi n¨m 2003 lµ Hoµng Mai, Long Biªn; 5 huyÖn ngo¹i thµnh cßn l¹i gåm: Sãc S¬n, §«ng Anh, Gia L©m, Tõ Liªm vµ Thanh Tr×. 1.1.1.3. D©n sè TÝnh ®Õn hÕt ngµy 31/12/2002, theo sè liÖu niªn gi¸m thèng kª n¨m 2002, d©n sè trung b×nh ë Hµ néi lµ 2.847.400 ng­êi, trong ®ã d©n sè néi thµnh lµ 1.521.300 ng­êi, d©n sè ngo¹i thµnh lµ 1.326.100 ng­êi, møc t¨ng d©n sè trung b×nh n¨m lµ 2.1% . MËt ®é d©n sè b×nh qu©n lµ 3072 ng­êi/km² nh­ng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu trong c¸c quËn, huyÖn: §èng §a lµ quËn cã mËt ®é d©n sè cao nhÊt (34.000 ng­êi/km²), T©y hå cã mËt ®é d©n sè thÊp nhÊt (4024 ng­êi/km²) – tÝnh theo 7 quËn néi thµnh cò. Trong c¸c huyÖn ngo¹i thµnh, Tõ Liªm cã mËt ®é d©n sè ®«ng nhÊt (2691 ng­êi/km² ), Sãc S¬n cã mËt ®é d©n sè thÊp nhÊt (819 ng­êi/km² ). TÝnh chung trong toµn quèc Hµ néi cã tû lÖ t¨ng d©n sè c¬ häc lín nhÊt c¶ n­íc (3%/ n¨m) vµ cã tû lÖ t¨ng tù nhiªn thÊp nhÊt (1.08%/ n¨m). D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng chiÕm kho¶ng 60% so víi tæng sè d©n cña Hµ néi, nguån lao ®éng nh×n chung cã tr×nh ®é v¨n hãa, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cao, tay nghÒ v÷ng vµng. C¬ cÊu lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ thuéc néi thµnh chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, ngo¹i thµnh chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. - Khu vùc I : ChiÕm 6.5% c¬ cÊu lao ®éng - Khu vùc II : ChiÕm 39% - Khu vùc III : ChiÕm 53.7% 1.1.1.4. §Þa h×nh, §Êt ®ai, KhÝ hËu vµ Thuû v¨n Hµ néi cã ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, khÝ hËu «n hoµ, nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m kh¸ cao kho¶ng 24°C . Hµ néi n»m trªn thÒm cña ®ång b»ng s«ng Hång víi chiÒu dµi 30km, lò lôt x¶y ra ë Hµ néi th­êng kÐo dµi trong 5 th¸ng, tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 10 hµng n¨m. Ngoµi ra Hµ néi cßn cã nhiÒu ao, hå tù nhiªn vµ mét m¹ng l­íi s«ng, kªnh tiªu, tho¸t n­íc. Hµ néi cã kho¶ng 92.424,37 ha ®Êt tù nhiªn toµn thµnh phè, diÖn tÝch ®Êt ngo¹i thµnh chiÕm 91% vµ néi thµnh chØ cã 9%, trong ®ã ph©n bè c¸c lo¹i ®Êt theo môc ®Ých sö dông nh­ sau: - §Êt n«ng nghiÖp, vµ ®Êt l©m nghiÖp kho¶ng : 49.740 ha chiÕm 54% - §Êt chuyªn dïng : 20.533 ha chiÕm 22.3% - §Êt ®« thÞ vµ ®Êt ë n«ng th«n : 11.689 ha chiÕm 12.7% - §Êt ch­a sö dông vµ ®Êt kh¸c : 10.135 ha chiÕm 11.0% 1.1.2 T×nh h×nh kinh tÕ cña thñ ®« Hµ néi. 1.1.2.1.VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ VÒ t¨ng tr­ëng GDP: Thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng xãa bá c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, trong nh÷ng n¨m qua kinh tÕ-x· héi Thñ ®« ®· cã b­íc ph¸t triÓn c¬ b¶n. C¸c chØ tiªu chñ yÕu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991- 1995 vµ 1996 – 2000 ®Òu ®¹t vµ v­ît møc kÕ ho¹ch ®Ò ra, nÒn kinh tÕ Thñ d« t¨ng tr­ëng nhanh vµ liªn tôc. Theo b¸o c¸o tæng kÕt cña §¶ng bé Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi Thñ ®« sau 10 n¨m ®æi míi (1991- 2000). Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n cña Hµ néi thêi kú 1991-1995 ®¹t 12.52%, thêi kú 1996-2000 lµ 10.6%. Hµ néi lµ mét trong sè c¸c ®Þa ph­¬ng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, gÊp 1,3 – 1,5 lÇn so víi tèc ®é t¨ng chung cña c¶ n­íc. Tæng gi¸ trÞ GDP cña thµnh phè n¨m 2000 gÊp 2,9 lÇn so víi n¨m 1990 vµ 1,6 lÇn so víi n¨m 1995, chiÕm 7,22% so víi c¶ n­íc, kho¶ng 41% so víi toµn vïng toµn vïng §ång b»ng s«ng Hång vµ 65,47% so víi vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa B¾c. Trong 3 n¨m ®Çu thùc hiÖn nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi theo NghÞ quyÕt cña ®¹i héi §¶ng bé Hµ néi lÇn thø 13 (2001- 2003), thµnh phè Hµ néi ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ, kinh tÕ tiÕp tôc t¨ng tr­ëng vµ æn ®Þnh. B×nh qu©n hµng n¨m, Hµ néi ®¹t ®­îc møc t¨ng GDP 10,18%. Gi¸ trÞ s¶n trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng 18,8% ( trong ®ã n¨m 2002 t¨ng 24,3%); tæng møc b¸n lÎ hµng hãa vµ dÞch vô t¨ng 12,2%; kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 8,6%; kh¸ch du lÞch t¨ng 16,8% vµ doanh thu do du lÞch ®em l¹i t¨ng 15,8%. TÝnh chung trong hai n¨m, tæng vèn ®Çu t­ x· héi ®¹t 39,3 ngh×n tû ®ång, tèc ®é t¨ng vèn b×nh qu©n n¨m ®¹t 17,1% gÊp 4 lÇn thêi kú 1996 – 2000. §Õn nay, mÆc dï chØ chiÕm 3,6% vÒ d©n sè vµ 2,8% diÖn tÝch l·nh thæ quèc gia, hµng n¨m Hµ néi ®ãng gãp tíi 7,8% vµo GDP c¶ n­íc; 9,4% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp; 10,0% gi¸ trÞ xuÊt khÈu; 9,6% tæng møc b¸n lÎ hµng hãa; 11,7% vèn ®Çu t­ x· héi. §Õn n¨m 2002, GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña Hµ néi ®¹t 14,2 triÖu ®ång (gi¸ hiÖn hµnh). C¬ cÊu kinh tÕ cña Hµ néi chuyÓn dÞch theo h­íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸, tõ C«ng nghiÖp–N«ng nghiÖp–DÞch vô chuyÓn sang: C«ng nghiÖp–DÞch vô–N«ng nghiÖp vµ hiÖn t¹i chuyÓn dÞch theo h­íng: DÞch vô-C«ng nghiÖp-N«ng nghiÖp. §iÒu nµy ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ tæ chøc s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè. VÒ vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña Thñ d«: Hµ néi víi ­u thÕ cña m×nh hiÖn vÉn lµ ®Þa bµn thu hót m¹nh nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, n¨m 2000 tæng vèn ®Çu t­ x· héi ®¹t 15.427 tû ®ång; n¨m 2001 ®¹t 18.120 tû ®ång vµ ®Õn n¨m 2002 ®¹t 21.167 tû ®ång t¨ng 16.8% so víi n¨m 2001, nh­ vËy trong hai n¨m 2001-2002 tæng vèn ®Çu t­ x· héi ®¹t gÇn 39.300 tû ®ång t¨ng 17.1%/n¨m, so víi c¶ n­íc (tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t­ x· héi lµ 10,3% vµ nh­ vËy cã thÓ nãi r»ng vèn ®Çu t­ x· héi trªn ®Þa bµn Thñ ®« ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng cao vµ kh¸ æn ®Þnh.Tuy nhiªn trong c¬ cÊu vèn ®Çu t­ cho x· héi th× nguån vèn ®Çu t­ chñ yÕu vÉn lµ nguån vèn trong n­íc, trong ®ã nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc chiÕm tû träng 85%, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 15%. Trong hai n¨m 2001- 2002, vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cña ®Þa ph­¬ng ®¹t 4.027 tû ®ång, trong ®ã vèn ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng ®¹t 1.988 tû ®ång, chiÕm 49,4%. TÝnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi n¨m 2002, vèn ®Çu t­ h¹ tÇng kü thuËt ®¹t 406 triÖu ®ång/®Çu ng­êi (n¨m 2000 lµ 280 triÖu ®ång) lµ møc cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. §©y lµ sù cè g¾ng rÊt lín cña thµnh phè trong viÖc ­u tiªn huy ®éng vµ sö dông nguån kinh phÝ cho sù nghiÖp ph¸t triÓn ®« thÞ. VÒ ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i cña Thñ ®« Hµ néi: Hµ néi ®¨ vµ ®ang ph¸t huy nh÷ng ­u thÕ vÒ mÆt ®Þa lý, lµ ®Çu mèi trung chuyÓn hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch cña khu vùc, hµng n¨m ngµnh vËn t¶i chuyªn chë 13 triÖu tÊn hµng ho¸(2702 triÖu tÊn.km) vµ trªn 50 triÖu l­ît hµnh kh¸ch. Víi s¶n l­îng hµng hãa lu©n chuyÓn t¨ng 15,2% vµ hµnh kh¸ch t¨ng 36,2%/n¨m. Ho¹t ®éng ngµy cµng phôc vô tèt nhu cÇu ®i l¹i, giao th­¬ng, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng cña nh©n d©n. Trong 3 n¨m 2001-2003 cïng víi viÖc ®Çu t­ vµ tæ chøc l¹i hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ, ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng trªn ®Þa bµn Thñ ®« t¨ng m¹nh, ®Õn n¨m 2000 giao th«ng c«ng céng ®¸p øng ®­îc kho¶ng 4,3% nhu cÇu ®i l¹i cña nh©n d©n, ®Õn cuèi n¨m 2002 ®¸p øng 7% nhu cÇu ®i l¹i t­¬ng øng víi 45,6 triÖu l­ît hµnh kh¸ch ®i xe buýt vµ 12 triÖu l­ît hµnh kh¸ch ®i xe taxi. 1.1.2.2. X©y dùng vµ qu¶n lý thñ ®« Hµ néi Trong nh­ng n¨m qua, c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. C«ng t¸c ®Çu t­ ph¸t triÓn ®­îc ®Èy m¹nh, t×nh h×nh giao th«ng vËn t¶i ra vµo thµnh phè ®· ®­îc c¶i thiÖn. Hµ néi ®· x©y dùng mét sè khu ®« thÞ míi vµ më réng nhiÒu ®­îc tuyÕn ®­êng, trôc ®­ên lín, vµ c¸c nót giao th«ng quan träng: LiÔu Giai – NguyÔn ChÝ Thanh, ®­ên L¸ng – Hoµ L¹c, Hoµng Quèc ViÖt, cÇu v­ît ng· T­ väng, cÇu v­ît Ch­¬ng D­¬ng, më réng vµ n©ng cÊp tuyÕn ®­êng vµnh ®ai II, vµ ®ang triÓn khai thùc hiÖn viÖc ph¸t triÓn ®­êng vµnh ®ai III... Trong hai n¨m 2001-2002, Thµnh phè ®· x©y dùng ®­îc 1,78 triÖu m² nhµ ë, b»ng 51% chØ tiªu ®Ò ra cho giai ®o¹n 2001- 2005, n©ng møc b×nh qu©n nhµ ë hiÖn nay lµ 6,5 m²/ng­êi. HiÖn nay Hµ néi ®ang triÓn khai 35 khu ®« thÞ míi b»ng nhiÒu nguån vèn, diÖn tÝch nhµ ë theo dù ¸n quy ho¹ch, nhµ ë cao tÇng hiÖn ®¹i vµ quü nhµ phôc vô c«ng t¸c di d©n chiÕm tû träng ngµy cµng lín, phï hîp víi t­ t­ëng chØ ®¹o vÒ ®Èy nhanh tèc ®é x©y dùng vµ t¨ng c­êng qu¶n lý ®« thÞ cña Thµnh phè. Cïng víi viÖc x©y dùng hoµn thµnh c¸c c«ng tr×nh phôc vô Seagame 22, thµnh phè Hµ néi còng ®· gi¶i quyÕt c¬ b¶n mét sè kh©u mang tÝnh ®ét ph¸ nh­ gi¶i phãng mÆt b»ng, qu¶n lý ®« thÞ, quy ho¹ch ®Êt ®ai... 10 ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c cña Thµnh uû, 9 côm c«ng tr×nh träng ®iÓm cña Thµnh phè ®¨t ra tõ ®Çu nhiÖm kú cña §H §¶ng bé lÇn 13 Hµ néi ®· ®­îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh tËp trung triÓn khai, b­íc ®Çu thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. 1.1.2.3 VÒ v¨n ho¸ - x· héi, an ninh quèc phßng Hµ néi ®­îc c¸c Bé, ngµnh h÷u quan ®¸nh gi¸ lµ ®i ®Çu c¶ n­íc vÒ c¸c mÆt: phæ cËp trung häc c¬ së (vµo n¨m 1999), hoµn thµnh xo¸ bá viÖc häc ca 3, tiªm chñng cho trªn 99% trÎ em, khèng chÕ thµnh c«ng dÞch bÖnh SARF; tÊt c¶ c¸c tr¹m y tÕ x·, ph­êng ®Òu cã b¸c sü. C«ng t¸c lao ®éng vµ viÖc lµm ®· cã nh÷ng tiÕn bé nhÊt ®Þnh víi kÕt qu¶ trong hai n¨m 2000-2002 ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm trªn 11 v¹n lao ®éng. Tû lÖ thÊt nghiÖp khu vùc thµnh thÞ gi¶m tõ 7,39% xuèng cßn 7,08% n¨m 2002. §êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn víi tû lÖ hé nghÌo cßn 4,8% n¨m 2002 gi¶m 2,5% so víi n¨m 2000, ®Õn nay kh«ng cßn hé ®ãi vµ nhµ ë dét n¸t. T×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ Thñ ®« Hµ néi tiÕp tôc ®­îc gi÷ v÷ng, c«ng t¸c quèc phßng ®Þa ph­¬ng tõng b­íc ®i vµo nÒ nÕp. Thµnh phè ®· x©y dùng thÕ trËn quèc phßng toµn d©n kÕt hîp víi thÕ trËn an ninh nh©n d©n. TrËt tù an toµn x· héi ®· cã chuyÓn biÕn tÝch cùc. HÖ thèng chÝnh trÞ tõ Thµnh phè ®Õn c¬ së ®­îc cñng cè, ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng cña bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp cã nh÷ng mÆt tiÕn bé. 1.1.3. Nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ cña Hµ néi Tuy thµnh phè Hµ néi ®· cã nh÷ng tiÕn bé trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nh­ng vÉn cßn mét sè mÆt h¹n chÕ chñ yÕu sau: HÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ tuy ®· ®­îc ®Çu t­ nh­ng cßn thÊp so víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trong khi tèc ®é ®« thÞ ho¸ nhanh nªn ngµy cµng qu¸ t¶i. M¹ng l­íi giao th«ng ch­a ®ång bé; t×nh tr¹ng thiÕu n­íc s¹ch, óng ngËp, « nhiÔm m«i tr­êng... ®ang lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m, lo l¾ng. C¸c khu vui ch¬i gi¶i trÝ cßn Ýt. HÖ thèng giao th«ng thµnh phè nãi chung cßn nhiÒu vÊn ®Ò nh­ c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho giao th«ng cßn thiÕu, quy m« vµ chÊt l­îng c¸c tuyÕn ®­êng ch­a ®­îc n©ng cÊp më réng, chØ trõ mét sè tuyÕn ®­êng trôc chÝnh, cßn phÇn lín lµ nhá vµ hÑp. HÖ thèng giao th«ng c«ng céng tr­íc ®©y ®· bá qua kh«ng chó träng ph¸t triÓn nªn ®· lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n gi¸n tiÕp g©y ra t×nh tr¹ng ïn t¾c giao th«ng hiÖn nay. C¸c c¬ së h¹ tÇng x· héi nh­: hÖ thèng tr­êng häc, bÖnh viÖn, c¸c trung t©m v¨n hãa ... mÆc dï ®· ®­îc quan t©m ®Çu t­ song ®ang trong t×nh tr¹ng qu¸ t¶i, thiÕu thèn vÒ vËt chÊt. NhiÒu vÊn ®Ò x· héi bøc xóc chËm ®­îc kh¾c phôc: TiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng cßn chËm vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n; t¨ng d©n sè c¬ häc ë tØnh ngoµi vÒ Hµ néi ch­a cã xu h­íng gi¶m; mét sè tÖ n¹n x· héi cã chiÒu h­íng gia t¨ng: nghiÖn hót; HIV; m¹i d©m ... ViÖc bè trÝ kh«ng gian kinh tÕ ®« thÞ tr­íc ®©y ch­a ®­îc tÝnh vµo trong c«ng t¸c quy ho¹ch. Do ®ã hiÖn nay khi thµnh phè ph¸t triÓn më réng ra c¸c vïng xunh quanh th× l¹i ph¶i tiÕn hµnh bè trÝ l¹i. 1.2 §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña thñ ®« Hµ néi giai ®o¹n 2001-2010 Theo nghÞ quyÕt cña §H lÇn thø 13 §¶ng bé Hµ néi : §Õn n¨m 2010, tæng s¶n phÈm x· héi (GDP) cña Hµ néi t¨ng 2.7 lÇn. Thu nhËp b×nh qu©n cña nh©n d©n t¨ng 2 lÇn so víi n¨m 2000. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP hµng n¨m kho¶ng 10-11%; tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b×nh qu©n ®¹t 14-15%/n¨m, dÞch vô ®¹t 10-15.5%/n¨m, n«ng nghiÖp ®¹t 2.5-3%/n¨m, xuÊt khÈu ®¹t 16-18%/n¨m. Ph¸t triÓn Hµ néi víi kh«ng gian më réng theo h­íng B¾c vµ T©y b¾c, h­íng T©y vµ T©y nam; Nghiªn cøu vÒ viÖc chØnh trÞ s«ng Hång vµ quy ho¹ch khai th¸c hai bªn s«ng Hång X©y dùng m¹ng l­íi ®« thÞ vÖ tinh xung quanh thñ ®« theo quy ho¹ch thèng nhÊt ; HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ ®i tr­íc mét b­íc so víi yªu cÇu ph¸t triÓn ®« thÞ. Trong giai ®o¹n 2001-2005, thµnh phè tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô: a) Hoµn chØnh quy ho¹ch ®« thÞ, ®¶m b¶o x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ theo quy ho¹ch; Hoµn chØnh, thùc hiÖn ®ång bé quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña thµnh phè víi c¸c quy ho¹ch chuyªn ngµnh, quy ho¹ch chi tiÕt cña c¸c quËn, huyÖn trªn quan ®iÓm kÕt g¾n kinh tÕ víi quèc phßng. Phª duyÖt vµ c«ng bè toµn bé quy ho¹ch c¸c quËn, huyÖn, c¸c quy ho¹ch chuyªn ngµnh vµ quy ho¹ch chi tiÕt c¸c khu vùc quan träng, ®¶m b¶o cho c«ng t¸c qu¶n lý ®« thÞ ®i vµo nÒ nÕp, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n tÝch cùc tham gia x©y dùng vµ qu¶n lý thñ ®«. Trong c¸c khu phè cò, h¹n chÕ viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cao tÇng, gi¶m mËt ®é x©y dùng; t¨ng thªm diÖn tÝch c©y xanh, kh«ng gian c«ng céng vµ diÖn tÝch phôc vô ho¹t ®éng giao th«ng. b) X©y dùng mét sè c«ng tr×nh träng ®iÓm cña quèc gia vµ thµnh phè ®Ó phôc vô c¸c ho¹t ®éng hµnh chÝnh, ®èi ngo¹i, v¨n ho¸, thÓ thao. Quan t©m x©y d._.iÖn hÖ thèng h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé cña Thñ ®«. §Ó cã thÓ x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé th× nh÷ng c«ng viÖc chñ yÕu cÇn thùc hiÖn lµ: T¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ §Çu t­ x©y dùng, n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng Hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn c¸c phè chÝnh. 1.1.1.1 T¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ HiÖn nay, quü ®Êt cña thµnh phè Hµ néi dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng lµ rÊt thÊp so víi tiªu chuÈn quy ho¹ch x©y dùng ®« thÞ, míi chØ chiÕm trªn d­íi 8%, trong khi ®ã tû lÖ ®Êt trung b×nh dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi lµ 20% - 25% . V× vËy gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng quü ®Êt dµnh cho giao th«ng hiÖn nay lµ: TËp trung ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng phôc vô cho c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. Chóng ta biÕt r»ng, hiÖn nay, thµnh phè Hµ néi ®ang triÓn khai rÊt nhiÒu c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c khu ®« thÞ míi vµ c¸c dù ¸n c¶i t¹o vµ x©y dùng c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng trong thµnh phè. Nh­ng khã kh¨n lín nhÊt cho viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n nµy lµ ë c«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng: do chi phÝ ®Òn bï thiÖt h¹i tµi s¶n vµ ®Êt ®ai trong c¸c dù ¸n nµy th­êng lµ rÊt lín vµ cã ¶nh h­ëng tíi cuéc sèng cña nhiÒu ng­êi d©n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng trong néi thµnh thµnh phè Hµ néi. ChÝnh ®iÒu nµy ®· g©y sù trë ng¹i cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù ¸n. V× vËy ë ®©y chÝnh quyÒn ®« thÞ cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ, kiªn quyÕt ®Ó ®Èy m¹nh thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. Bëi thùc tÕ, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®« thÞ cuèi cïng chñ yÕu lµ phôc vô lîi Ých cña c¶ céng ®ång d©n c­, chóng lµ tµi s¶n cña toµn x· héi. Nh÷ng lîi Ých mµ c¸c dù ¸n nµy ®em l¹i th­êng lín h¬n rÊt nhiÒu so víi chi phÝ ban ®Çu bá ra. Gi¶i ph¸p thø hai ®Ó lµm t¨ng quü ®Êt dµnh cho giao th«ng ®« thÞ lµ ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai ®« thÞ víi quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i víi quy ho¹ch x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. Cô thÓ lµ cÇn cã mét quy ho¹ch tæng thÓ viÖc sö dông ®Êt ®ai ®« thÞ, trong ®ã x¸c ®Þnh râ diÖn tÝch ®Êt dµnh cho giao th«ng ®« thÞ lµ bao nhiªu. Trong c¸c ®å ¸n quy ho¹ch x©y dùng c¸c khu ®« thÞ míi theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kh«ng gian cña thµnh phè Hµ néi th× ph¶i lËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt cô thÓ, ®Þnh râ diÖn tÝch ®Êt dµnh cho giao th«ng chiÕm bao nhiªu trong tæng sè diÖn tÝch dµnh cho ph¸t triÓn ®« thÞ. Cã nh­ vËy th× diÖn tÝch dµnh cho giao th«ng míi ®¸p øng ®­îc cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn ph¸t triÓn giao th«ng cña thµnh phè trong t­¬ng lai. 1.1.1.2 §Çu t­ x©y dùng n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng cña Thµnh phè theo quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i thµnh phè Hµ néi ®Õn n¨m 2020 Bªn c¹nh viÖc t¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ cña Hµ néi th× viÖc ®Çu t­ x©y dùng míi c¸c tuyÕn ®­êng vµ viÖc n©ng cÊp, më réng c¸c tuyÕn ®­êng thuéc khu phè cæ vµ c¸c ®« thÞ cò còng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng gãp phÇn ph¸t triÓn h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé cña Thñ ®« Hµ néi. HiÖn nay, hiÖn tr¹ng m¹ng l­íi ®­êng bé cña Hµ néi lµ mét trong c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn ¸ch t¾c giao th«ng, thÓ hiÖn sù l¹c hËu vµ yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lý h¹ tÇng ®« thÞ. V× vËy vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu ®èi víi ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng bé cña Hµ néi lµ cÇn ph¶i cã c¸c con ®­êng míi víi c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i ®ñ søc ®¸p øng næi nhu cÇu vËn t¶i cña Thñ ®« trong t­¬ng lai. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm lîi Ých vµ chi phÝ, ta thÊy lîi Ých do ®Çu t­ x©y dùng vµ c¶i t¹o m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®em l¹i lµ rÊt lín. C¸c tuyÕn ®­êng ®­îc míi ®­îc x©y dùng vµ më réng sÏ lµm gi¶m t×nh tr¹ng ïn t¾c giao th«ng hiÖn nay, t¹o c¬ së ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng, ®ång thêi t¹o nªn c¶nh quan kiÕn tróc ®« thÞ. Kh«ng nh÷ng thÕ viÖc n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng cßn ®em l¹i cho ng­êi d©n vµ chÝnh quyÒn ®« thÞ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ rÊt lín nhê khai th¸c lîi thÕ cña ®Êt ®ai däc theo hai bªn ®­êng vµ nguån cña c¶i tõ c¸c ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i ®em l¹i. Tuy nhiªn viÖc më réng c¸c tuyÕn ®­êng th­êng ph¶i ph¸ dì hai c«ng tr×nh bªn ®­êng, g©y tèn kÐm, nhÊt lµ trªn c¸c tuyÕn phè thuéc khu phè cæ. V× vËy, cÇn c©n nh¾c lùa chän nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hîp lý: ch¼ng h¹n nh­ gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng lßng ®­êng hiÖn t¹i nh­ng sÏ cã ®Çu t­ c¶i t¹o vµ n©ng cÊp mÆt ®­êng, tæ chøc thµnh hÖ thèng ®­êng 1 chiÒu. Ngoµi ra ®Ó ®Çu t­ x©y dùng, n©ng c©p vµ më r«ng ®­êng phè trong ®« thÞ cÇn cã nguån vèn ®Çu t­. ChÝnh quyÒn ®« thÞ cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch nh»m t¹o nguån vèn nh­ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc tham gia vµo ho¹t ®éng ®Çu t­ giao th«ng vËn t¶i th«ng qua c¸c gi¶i ph¸p vÒ thuÕ, l·i suÊt vay ng©n hµng, miÔn quyÒn nép phÝ sö dông h¹ tÇng kü thuËt hai bªn ®­êng ... cã c¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn viÖn trî ODA, FDI vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ. 1.1.1.3 Hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn c¸c phè chÝnh Do diÖn tÝch ®Êt dµnh cho giao th«ng ë Hµ néi lµ rÊt Ýt, c¸c tuyÕn ®­êng ®« thÞ l¹i nhá vµ hÑp, trong khi ®ã mËt ®é giao th«ng trªn c¸c tuyÕn ®­êng chÝnh cña Hµ néi l¹i rÊt ®«ng, nhÊt lµ vµo c¸c giê cao ®iÓm. V× vËy cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n luång giao th«ng 1 chiÒu ®Ó gi¶m l­u l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng trªn nh÷ng tuyÕn ®­êng nµy. HiÖn nay, trªn toµn bé m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng cña Hµ néi, c¸c tuyÕn ®­êng cã ph©n luång 1 chiÒu chiÕm tû lÖ nhá. ChØ mét vµi tuyÕn phè chÝnh tíi trung t©m thµnh phè lµ ®­îc ph©n luång 1 chiÒu. VËy ®Ó cã thÓ hoµn thiÖn hÖ thèng giao th«ng Thñ ®« Hµ néi trong t­¬ng lai cÇn ph¶i hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn tÊt c¶ c¸c trôc chÝnh cña giao th«ng Hµ néi. §©y lµ kh«ng chØ lµ gi¶i ph¸p t¹m thêi trong t×nh h×nh quü ®Êt dµnh cho giao th«ng cßn h¹n chÕ mµ sÏ ph¶i lµ gi¶i ph¸p l©u dµi ®Ó ph¸t triÓn giao th«ng cña Thñ ®«. 1.1.2 T¨ng c­êng hiÖu qu¶ phôc vô, khai th¸c cña hÖ thèng xe buýt: T¨ng c­êng hiÖu qu¶ phôc vô, khai th¸c cña hÖ thèng xe buýt ®­îc thùc hiÖn th«ng qua nh÷ng gi¶i ph¸p sau: T¨ng tuyÕn phñ kÝn vïng cã nhu cÇu sö dông xe buýt; T¨ng ph­¬ng tiÖn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu vËn chuyÓn; Hoµn thiÖn c¬ cÊu ®ãn tr¶ hµnh kh¸ch; Tæ chøc c¸c lµn dµnh riªng cho xe buýt; T¨ng mËt ®é ch¹y xe, tèc ®é vËn chuyÓn, n©ng cao tiÖn nghi phôc vô, gi¸ vÐ hîp lý. Tæ chøc c¸c tuyÕn giao th«ng c«ng céng chuyÓn tiÕp ch¹y theo giê ®Ó cho d©n c­ t¹i c¸c vïng ngo¹i « cã ®iÒu kiÖn ®i l¹i c¶ ban ngµy lÉn ban ®ªm. Nghiªn cøu ¸p dông thö nghiÖm lo¹i “ thÎ tõ ®i l¹i ” , tiÕn tíi ¸p dông phæ biÕn ®Ó t¨ng sè l­îng hµnh kh¸ch tham gia giao th«ng. 1.1.3 Hoµn thiÖn c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng viÖc øng dông c«ng nghÖ GIS trong quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. GIS lµ mét hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin kh«ng gian ®­îc ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ m¸y tÝnh víi môc ®Ých l­u tr÷, hîp nhÊt, m« h×nh ho¸, ph©n tÝch vµ miªu t¶ ®­îc nhiÒu lo¹i d÷ liÖu. GIS cã nhiÒu øng dông trong qu¶n lý kh«ng gian, quy ho¹ch ®« thÞ, vÝ dô nh­: + Qu¶n lý ®« thÞ: t×m kiÕm ®Þa chØ- x¸c ®Þnh vÞ trÝ cho ®Þa chØ phè; qu¶n lý ®­êng giao th«ng vµ s¬ ®å hÖ thèng c¸c thiÕt bÞ liªn quan; ph©n tÝch vÞ trÝ vµ chän b·i ( khu vùc x©y dùng ); + Qu¶n lý quy ho¹ch: ph©n vïng quy ho¹ch sö dông ®Êt; quy ho¹ch vËn t¶i c«ng céng; gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n vÒ bè trÝ ®­êng phè, c«ng viªn; bè trÝ ®Æt c¸c trung t©m cøu th­¬ng; bè trÝ m¹ng l­íi tr­êng häc, ®ån c¶nh s¸t. + Qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn: Ph©n tÝch xu h­íng m«i tr­êng; ph©n tÝch c¶nh quan, x¸c ®Þnh vÞ trÝ chÊt th¶i ®éc vµ b·i ®æ r¸c, m« h×nh ho¸ n­íc ngÇm vµ ®­êng « nhiÔm; ph©n tÝch ph©n bè d©n c­ vµ quy ho¹ch tuyÕn d©n. + Qu¶n lý c¸c thiÕt bÞ c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ: qu¶n lý hÖ thèng ®Ìn giao th«ng, hÖ thèng ®Ìn chiÕu s¸ng còng nh­ c¸c nót giao th«ng ®« thÞ; qu¶n lý hÖ thèng ®­êng èng dÉn n­íc s¹ch, cèng tho¸t n­íc th¶i sinh ho¹t, hÖ thèng l­íi ®iÖn d©n dông. Do ­u ®iÓm cña c«ng nghÖ nµy nªn trong c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi tõ nay ®Õn n¨m 2010 vµ cho c¸c giai ®o¹n tiÕp theo, ®Ò xuÊt øng dông c«ng nghÖ GIS vµo quy ho¹ch. * øng dông GIS vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt trªn ®Þa bµn Hµ néi. 1. C¸c yªu cÇu ®èi víi øng dông c«ng nghÖ GIS §Ó cã thÓ øng dông c«ng nghÖ GIS vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt th× ®ßi hái c¸c yªu cÇu sau: + X©y dùng ®­îc c¬ së d÷ liÖu phôc vô cho øng dông GIS + Tæ chøc thµnh lËp mét nhãm c¸c chuyªn gia øng dông GIS : nhãm chuyªn gia nµy kh«ng chØ nghiªn cøu bµi to¸n øng dông cho quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng mµ ho¹t ®éng nghiªn cøu phôc vô cho c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i cña thµnh phè Hµ néi. + Liªn kÕt GIS víi c¸c øng dông trong quy ho¹ch: x©y dùng c¸c bµi to¸n x¸c ®Þnh lé tr×nh c¸c tuyÕn xe buýt; bµi to¸n quy ho¹ch c¸c ®iÓm ®Çu- cuèi, bÕn, b·i ®ç xe vµ c¸c ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ kh¸ch ... 2. Bµi to¸n øng dông: Bè trÝ c¸c ®iÓm dõng ®ãn tr¶ hµnh kh¸ch trªn c¸c tuyÕn xe buýt Ÿ C¸c yªu cÇu ®èi víi viÖc bè trÝ ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ hµnh kh¸ch: + T¹i vÞ trÝ cã sù thu hót lín ®èi víi hµnh kh¸ch ( l­îng hµnh kh¸ch lªn, xuèng nhiÒu ); + ThuËn tiÖn cho viÖc chuyÓn tuyÕn cho hµnh kh¸ch; + An toµn vËn hµnh cho ph­¬ng tiÖn vµ hµnh kh¸ch; + Kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh vµ hîp lý gi÷a c¸c ®iÓm ®ç lµ ph¶i ®¶m b¶o d = 350 – 400 m; + C¸c ®iÓm dõng ph¶i ®­îc bè trÝ trªn c¸c vØa hÌ hoÆc d¶i ph©n c¸ch cã chiÒu réng ³ 1m; Ÿ X©y dùng c¬ së d÷ liÖu phôc vô cho bµi to¸n: D÷ liÖu cho bµi to¸n bao gåm: + Líp d÷ liÖu nÒn: - Líp th«ng tin vÒ b¶n ®å thµnh phè Hµ néi; - Líp b¶n ®å chi tiÕt vÒ m¹ng l­íi ®­êng phè cña thµnh phè; + Líp th«ng tin øng dông: - Líp b¶n ®å c¸c th«ng tin vÒ mËt ®é ng­êi t¹i c¸c nót giao th«ng; - Líp b¶n ®å th«ng tin vÒ l­u l­îng hµnh kh¸ch trªn c¸c tuyÕn ®­êng cã m¹ng l­íi xe buýt ®i qua; Ÿ M« h×nh ho¸ bµi to¸n vµ hiÓn thÞ kÕt qu¶: Trªn c¬ së c¸c d÷ liÖu thu thËp ®­îc vµ ®· qua xö lý bëi c¸c chuyªn gia GIS ta ®­a ra ®­îc c¸c vÞ vÒ bè trÝ c¸c ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ hµnh kh¸ch 1 c¸ch hîp lý ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn quy ho¹ch. T­¬ng tù nh­ vËy, ta cã thÓ øng dông c«ng nghÖ GIS trong c¸c bµi to¸n kh¸c: x¸c ®Þnh mËt ®é ph­¬ng tiÖn vËn t¶i trªn tuyÕn hay ph©n bè m¹ng l­íi xe buýt trªn toµn thµnh phè, ... Nh­ vËy, viÖc øng dông c«ng nghÖ GIS trong quy ho¹ch ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng hiÖn nµy sÏ lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu phôc vô tèt nhÊt cho thùc hiÖn quy ho¹ch. 1.1.4 §a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt Ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë ®« thÞ lµ mét ngµnh ho¹t ®éng thuéc quyÒn së h÷u cña nhµ n­íc. Víi tÝnh chÊt lµ mét ngµnh phóc lîi c«ng céng phôc vô cho toµn bé céng ®ång d©n c­, ho¹t ®éng vËn t¶i c«ng céng dùa trªn viÖc nhµ n­íc trî cÊp vµ bï lç. ChÝnh v× thÕ mµ gi¸ vÐ ®i c¸c ph­¬ng tiÖn nµy th­êng thÊp ®Ó sao cho mäi ng­êi d©n còng ®Òu cã c¬ héi ®Ó ®i xe buýt. Vµ do ®ã nh÷ng kho¶n thu vÒ qua viÖc b¸n vÐ ( vÐ hµng ngµy, vÐ th¸ng ) kh«ng ®ñ ®Ó chi tr¶ cho c¸c chi phÝ vÒ nhiªn liÖu vµ khÊu hao xe, còng nh­ ®Ó ®Çu t­ mua s¾m c¸c ph­¬ng tiÖn míi. Trªn thùc tÕ, hiÖn nay c¸c kho¶n ®Çu t­ mua s¾m c¸c ph­¬ng tiÖn míi ®Òu rót ra tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ cña chÝnh quyÒn thµnh phè. V× vËy, ®Ó ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cã hiÖu qu¶ vµ gi¶m g¸nh nÆng chi phÝ cho nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn thµnh phè, thiÕt nghÜ, cÇn ph¶i khuyÕn khÝch c¸c thµnh phè kh¸c tham gia vµo lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng. Sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kh¸c sÏ gãp phÇn gi¶m chi tiªu ng©n s¸ch vµo ®Çu t­ mua s¾m thiÕt bÞ, thay vµo ®ã sÏ tËp trung nguån ng©n s¸ch vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ. §ång thêi, tËn dông ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm cña c¸c thµnh phÇn nµy trong c«ng t¸c tæ chøc vËn t¶i c«ng céng. Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o cho môc tiªu cña quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng kh«ng bÞ trÖch h­íng th× c¸c chÝnh s¸ch vµ ­u tiªn tr­íc ®©y cña thµnh phè ®èi víi vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ph¶i ®­îc gi÷ nguyªn. + Nhµ n­íc vÉn ph¶i cã chÝnh s¸ch trî gi¸ cho giíi c«ng nh©n viªn chøc nhµ n­íc, häc sinh vµ sinh viªn; + Trªn c¸c tuyÕn xe buýt do c¸c thµnh phè kh¸c ®¶m nhiÖm ph¶i tu©n theo c¸c nguyªn t¾c quy ho¹ch do chÝnh quyÒn ®« thÞ ®Æt ra. Bªn c¹nh ®ã th× nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cho t­ nh©n khi tham gia vµo vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng: + Nhµ n­íc ®Çu t­ toµn bé kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt cña giao th«ng c«ng céng nh­ : bÕn b·i ®ç xe; tr¹m söa ch÷a, b¶o d­ìng, quy ho¹ch x©y dùng c¸c ®iÓm dõng ®ãn tr¶ hµnh kh¸ch. + MiÔn c¸c lo¹i thuÕ vµ lÖ phÝ: thuÕ nhËp khÈu ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng; c¸c phô tïng thay thÕ, thiÕt bÞ söa ch÷a, lÖ phÝ giao th«ng ... + Nhµ n­íc ­u ®·i cho c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc t­ nh©n tham gia vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng vay vèn víi l·i suÊt thÊp ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. 1.1.5 X©y dùng quü ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña thµnh phè C¸c nguån thu tõ thu phÝ giao th«ng ®« thÞ víi c¸c doanh nghiÖp ®ãng trªn ®Þa bµn Hµ néi, c¸c nguån thu tõ bÕn b·i göi xe, lÖ phÝ ®¨ng kÝ xe, b¶o hiÓm, thuÕ ïn t¾c giao th«ng ®« thÞ, thuÕ x¨ng dÇu, phÝ qu¶ng c¸o ... 1.1.6 Hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh»m ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Trong chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« cÇn tËp trung vµo nh÷ng h­íng chÝnh lµ: X©y dùng ®ång bé luËt giao th«ng vµ vËn t¶i hoµn chØnh cho ®« thÞ; §Çu t­ cho quy ho¹ch m¹ng l­íi ®« thÞ vËn t¶i ®« thÞ hîp lý, ®ång thêi kÕt hîp chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së kÕt cÊu h¹ tÇng cña giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ. Hoµn chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn giao th«ng c«ng céng cã “ lîi nhuËn ” mang tÝnh nh©n v¨n cho toµn x· héi. X©y dùng chÝnh s¸ch ®µo t¹o c¸n bé vµ nh©n viªn trong lÜnh vùc qu¶n lý giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ. §Ó qu¶n lý hÖ thèng c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng ho¹t ®éng b×nh th­êng, vËn hµnh th«ng suèt th× vai trß cña chÝnh quyÒn c¸c ®« thÞ cÇn tæ chøc ph©n luång giao th«ng hîp lý, chuyÓn dßng giao th«ng xe t¶i träng lín ra khái vïng trung t©m vµ c¸c ®iÓm thu hót ®«ng ®óc d©n c­, b¶o vÖ vµ ­u tiªn c¸c tuyÕn giao th«ng c«ng céng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch trong ®« thÞ. Gi¸o dôc luËt lÖ giao th«ng cÇn tiÕn hµnh th­êng xuyªn th«ng qua hÖ thèng v« tuyÕn truyÒn h×nh, truyÒn thanh. §­a viÖc gi¸o dôc luËt lÖ giao th«ng vµo c¸c tr­êng häc phæ th«ng nh»m ®µo t¹o cho thÕ hÖ trÎ hiÓu biÕt luËt lÖ ngay ë trong tr­êng. 1.2 Nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cÇu vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 1.2.1 H¹n chÕ ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n Do sè l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n trong thêi gian qua t¹i thµnh phè t¨ng lªn nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ xe m¸y. Trong khi m¹ng l­íi ®­êng ®« thÞ cña Thµnh phè l¹i nhá, hÑp nªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ¸ch t¾c giao th«ng th­êng xuyªn x¶y ra; m«i tr­êng kh«ng khÝ ngµy cµng trë nªn « nhiÔm do l­îng khÝ th¶i tõ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy g©y ra. §Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng trªn, chÝnh quyÒn thµnh phè Hµ néi ®· ra s¾c lÖnh t¹m dõng ®¨ng ký xe m¸y trªn 4 quËn néi thµnh cò cña Hµ néi lµ: Hai Bµ Tr­ng, §èng §a, Hoµn KiÕm, Ba §×nh. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét gi¶i ph¸p t¹m thêi. Sau khi s¾c lÖnh nµy cã hiÖu lùc th× sè l­îng xe m¸y ®¨ng ký cã gi¶m nh­ng hiÖu qu¶ cña ch­¬ng tr×nh nµy theo em nghÜ lµ kh«ng kh¶ thi. Bëi v× sè l­îng xe m¸y vÉn tiÕp tôc t¨ng, trong khi ®ã chÝnh s¸ch nµy l¹i g©y ra nh÷ng hËu qu¶ xÊu cho kinh tÕ- x· héi cña thµnh phè. ViÖc t¹m ngõng ®¨ng ký xe m¸y t¹i 4 quËn thµnh cò khiÕn cho nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu thùc sù th× kh«ng ®­îc ®¸p øng, thªm ®ã do t©m lý ng­êi tiªu dïng, ng­êi d©n t¹i c¸c quËn huyÖn ngo¹i thµnh cßn l¹i lo ng¹i viÖc t¹m dõng ®¨ng ký nµy sÏ ®­îc ¸p dông trªn toµn thµnh phè trong thêi gian tíi nªn ®· tranh thñ ®i mua xe, t¹o ra c¬ héi cho c¸c ®¹i lý ph©n phèi ®Çu c¬ t¨ng gi¸ b¸n. Mét vÊn ®Ò kh¸c, lµ do s¾c lÖnh trªn ch­a thùc hiÖn triÖt ®Ó vµ trong qu¸ tr×nh thùc thi ®· cho thÊy nh÷ng kÏ hë cho ng­êi d©n cã thÓ dÔ dµng l¸ch luËt, b»ng viÖc mua quyÒn ®¨ng ký xe cña nh÷ng hé gia ®×nh sèng t¹i c¸c quËn, huyÖn ngo¹i thµnh cßn l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng mua xe.§©y chÝnh lµ sù phi hiÖu qu¶ trong gi¶i ph¸p nµy. V× vËy, em ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p triÖt ®Ó ®Ó h¹n chÕ c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n ®ång thêi t¨ng hiÖu qña cña vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng nh­ sau: 1. T¹m dõng ®¨ng ký c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n: xe m¸y, xe con cña c¸c hé gia ®×nh trong toµn thµnh phè vµ ch­¬ng tr×nh nµy ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ®ång lo¹t trªn tÊt c¶ c¸c quËn, huyÖn ngo¹i thµnh trong thµnh phè; 2. HoÆc b·i bá hoµn toµn viÖc t¹m dõng ®¨ng ký xe m¸y, nh­ng thay vµo ®ã lµ t¨ng thuÕ tr­íc b¹ vµ lÖ phÝ ®¨ng ký c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n lªn cao h¬n so víi møc hiÖn t¹i: 50% ®èi víi xe m¸y vµ 20% ®èi víi « t« con. 3. HoÆc kh«ng h¹n chÕ ®¨ng ký c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, nh­ng sÏ ph¶i cã kÕ ho¹ch h¹n chÕ xe « t« con vµ xe m¸y ®i vµo trung t©m thµnh phè trong giê cao ®iÓm, ®ång thêi lËp quy ho¹ch x©y dùng c¸c bÕn b·i göi xe theo giê ë bªn ngoµi trung t©m thµnh phè cho mäi ng­êi cã ®iÒu kiÖn göi xe. Vµ hä cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng ®Ó ®i vµo trung t©m thµnh phè. Theo em nghÜ, gi¶i ph¸p thø 3 nµy lµ gi¶i ph¸p hiÖu qña nhÊt v× võa phï hîp víi ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i cña Thµnh phè theo quy ho¹ch ph¸t triÓn trong t­¬ng lai, võa h¹n chÕ ®­îc sù gia t¨ng cña c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n. §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc gi¶i ph¸p nµy th× thµnh phè cÇn ph¶i phñ kÝn m¹ng l­íi xe buýt trªn tÊt c¶ c¸c trôc chÝnh ra vµo trung t©m thµnh phè ®Ó c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng cã thÓ ho¹t ®éng kh¾p mäi n¬i trong ®« thÞ thu hót d©n chóng sö dông ngµy cµng nhiÒu ph­¬ng tiÖn nµy. Quy ho¹ch x©y dùng c¸c bÕn ®ç, c¸c nhµ ga trung gian chuyÓn tiÕp dßng ng­êi tõ bªn ngoµi trung t©m thµnh phè ®i vµo bªn trong vµ ng­îc l¹i. 1.2.2 N©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng ViÖc n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng lµ rÊt quan träng. Bëi ho¹t ®éng vËn t¶i c«ng céng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng chÝnh lµ do sù ®ång t×nh ñng hé cña ng­êi d©n vµ sù tham gia tÝch cùc cña ng­êi d©n vµo vËn t¶i c«ng céng. C¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n gåm: Tuyªn truyÒn viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­: B¸o, ®µi, truyÒn h×nh víi c¸c néi dung ®a d¹ng kh¸c nhau nh­ qu¶ng c¸o vÒ c«ng ty phôc vô vËn t¶i c«ng céng trong Thµnh phè; tuyªn truyÒn nÕp sèng v¨n minh - hiÖn ®¹i; hoÆc nãi vÒ thñ ®« c¸c n­íc ( n¬i mµ cã hÖ thèng giao th«ng c«ng céng ph¸t triÓn ) ... KhuyÕn khÝch ng­êi d©n ®i xe buýt ®Ó t¹o thãi quen cho ng­êi d©n sö dông xe buýt lµm ph­¬ng tiÖn ®i l¹i chÝnh cña m×nh trong thµnh phè b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh nh­ ph¸t vÐ miÔn phÝ trong mét th¸ng cho nh÷ng ng­êi lÇn ®Çu sö dông xe buýt; gi¶m gi¸ vÐ, n©ng cao chÊt l­îng cña ®éi ngò l¸i xe vµ nh©n viªn; bè trÝ c¸c ®iÓm b¸n vÐ réng kh¾p ®Ó mäi ng­êi d©n ®Òu cã thÓ mua vÐ dÔ dµng ë nhiÒu n¬i… CÇn cã chÕ tµi xö lý cô thÓ ®èi víi nh÷ng ai cè t×nh vi ph¹m vµo c¸c c«ng tr×nh, c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. 1.2.3 Hoµn thiÖn hÖ thèng gi¸ vÐ vµ chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi häc sinh, sinh viªn vµ c«ng nh©n viªn chøc. ViÖc tÝnh to¸n gi¸ vÐ phôc vô cho hµnh kh¸ch cÇn tÝnh to¸n l¹i bëi theo sè liÖu kh¶o s¸t thùc tÕ, cù ly b×nh qu©n mét chuyÕn ®i b»ng xe buýt kho¶ng 5km, víi gi¸ vÐ hiÖn nay lµ: 2500 ®ång/chuyÕn th× sè tiÒn ph¶i tr¶ cho 1km lµ 500 ®ång. HiÖn nay, b×nh qu©n mçi ng­êi d©n ph¶i thùc hiÖn Ýt nhÊt lµ 42 chuyÕn ®i trong mét th¸ng do ®ã sè tiÒn ph¶i chi cho dÞch vô xe buýt lµ kho¶ng 110.000 ®ång/th¸ng. C¸c sè liÖu cña c¸c thµnh phè ph¸t triÓn trªn thÕ giíi gîi ý r»ng: gi¸ vÐ cho mét th¸ng ®i xe buýt kh«ng nªn v­ît qu¸ 4-5 % thu nhËp b×nh qu©n. So víi c¸c n­íc th× gi¸ vÐ cho mét chuyÕn ®i b»ng ph­¬ng tiÖn xe buýt ë Hµ néi lµ kh¸ cao so víi thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng. Gi¸ vÐ nªn ®­îc thay ®æi, trong ®ã ®èi víi nh÷ng tuyÕn mµ cã chiÒu dµi ®­êng kh¸ xa, gi¸ vÐ nªn ®­îc gi÷ 2500 ®ång /chuyÕn. Cßn ®èi víi nh÷ng tuyÕn xe buýt chØ ch¹y trong néi thµnh cã chiÒu dµi tuyÕn trung b×nh nªn gi¶m xuèng ®Ó khuyÕn khÝch thªm hµnh kh¸ch ®i xe. §èi víi c¸c lo¹i vÐ th¸ng dµnh cho c¸c ®èi t­îng ­u tiªn, hiÖn nay gi¸ vÐ cho c¸c ®èi t­îng nµy lµ hîp lý: - VÐ th¸ng kh«ng ­u tiªn: + 30.000 ®ång/HK/Th¸ng/TuyÕn +45.000 ®ång/HK/Th¸ng/2 TuyÕn + 60.000 ®ång/HK/Th¸ng/ liªn tuyÕn - VÐ th¸ng ­u tiªn ®èi víi häc sinh, sinh viªn + 15.000 ®ång/HK/Th¸ng/TuyÕn + 20.000 ®ång/HK/Th¸ng/2 tuyÕn + 30.000 ®ång/HK/Th¸ng/liªn tuyÕn Tuy nhiªn trong t­¬ng lai khi mµ thµnh phè cã chñ tr­¬ng ph¸t triÓn ®­êng s¾t ®« thÞ th× gi¸ vÐ nµy cÇn thay ®æi l¹i sao cho ®¶m b¶o ®­îc viÖc chuyÓn ph­¬ng tiÖn cña hµnh kh¸ch ®­îc dÔ dµng mµ kh«ng ph¶i tr¶ chi phÝ cao. KÕt luËn Cã thÓ nãi chñ tr­¬ng ­u tiªn ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt phôc vô cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trªn ®Þa bµn Thñ ®« lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n cña CP vµ Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ néi trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i cña Hµ néi ®Õn n¨m 2020. Sù tham gia cña ph­¬ng tiÖn vËn t¶i c«ng céng vµo giao th«ng ®« thÞ ®· gãp phÇn lµm gi¶m ¸ch t¾c giao th«ng, h¹n chÕ sè l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, ®ång thêi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®i l¹i cña phÇn ®«ng d©n c­ Thñ ®«. H¬n n÷a, vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña Hµ néi. Nã lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn toµn diÖn cña ®« thÞ. Víi ­u thÕ lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng c¬ ®éng, thuËn tiÖn, chi phÝ ®Çu t­ thÊp vµ phï hîp víi hiÖn tr¹ng h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé cña Hµ néi hiÖn t¹i, th× xe buýt chÝnh lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn thÝch hîp nhÊt ®èi víi thµnh phè. ChÝnh v× vËy, trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña Thñ ®«, c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt cÇn ®­îc quan t©m h¬n n÷a ®Ó cho lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy ph¸t triÓn hîp lý vµ ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ®Õn n¨m 2010 vµ 2020. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, em ®· cã ®­îc cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kiÕn thøc quy ho¹ch vµ tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trong ®« thÞ. Ngoµi ra, em cßn tiÕp thu ®­îc rÊt nhiÒu kiÕn thøc tõ c¸c kü n¨ng vÒ tæng hîp, ph©n tÝch sè liÖu vµ dù b¸o c¸c hiÖn t­îng. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng kü n¨ng quan träng cña ng­êi qu¶n lý cÇn ph¶i cã khi tham gia vµo c«ng t¸c qu¶n lý ®« thÞ. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, do tr×nh ®é vµ kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. VËy em mong muèn ®­îc c¸c c¸n bé, gi¸o viªn chØ dÉn vµ gióp em hoµn thiÖn tèt nh÷ng kiÕn thøc cña m×nh. Cuèi cïng, mét lÇn n÷a, em ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c c¸n bé, chuyªn viªn phßng KÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ – Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ thµnh phè Hµ néi ®· cung cÊp tµi liÖu vµ gióp em hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh thùc tËp. Em còng ch©n thµnh c¸m ¬n Th.sü Lª Thu H­¬ng, ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Môc lôc lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ giao th«ng ®« thÞ vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng ë ®« thÞ 10 I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 10 1.1. §« thÞ vµ giao th«ng ®« thÞ 10 1.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ giao th«ng ®« thÞ vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ 10 1.1.1.1 §« thÞ vµ c¸c ®Æc tr­ng cña ®« thÞ 10 1.1.1.2 C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ giao th«ng ®« thÞ 11 1.1.1.3 Quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ 14 1.1.2. Vai trß cña giao th«ng ®« thÞ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®« thÞ 14 1.2 C¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ 15 1.2.1 C¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng 16 1. Lo¹i tµu cao tèc søc chë lín (Mass Rapid Transit System) 17 2. Lo¹i tµu cã søc chë trung b×nh: 18 3. Mét sè lo¹i h×nh ph­¬ng tiÖn kh¸c: 19 1.2.2 C¸c ph­¬n tiÖn giao th«ng t­ nh©n 19 II. VËn t¶i hµnh kh¸ch vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng b»ng xe buýt 19 2.1 C¸c nguyªn t¾c lËp quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt 19 2.1.1 M¹ng l­íi tuyÕn xe buýt 19 2.1.2 Ph­¬ng tiÖn 20 2.1.3 BÕn b·i 20 2.2 Tæ chøc giao th«ng c«ng céng b»ng xe buýt trong ®« thÞ 21 2.2.1 VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi tæ chøc quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt trong ®« thÞ 21 2.2.2 Bµi to¸n quy ho¹ch tæ chøc m¹ng l­íi xe buýt 21 2.2.2.1 Bµi to¸n x¸c ®Þnh khèi l­îng vËn t¶i ………………………..21 2.2.2.2 X¸c ®Þnh mËt ®é ®­êng vËn t¶i c«ng céng (D), thêi gian ®i xe c«ng céng (T) vµ hÖ sè tuyÕn vËn t¶i (h)…………………………24 2.2.2.3 X¸c ®Þnh sè l­îng xe cÇn thiÕt vËn chuyÓn 1 chiÒu, giê cao ®iÓm cho mét tuyÕn ®­êng. 26 1. Tr­êng hîp chØ biÕt l­îng hµnh kh¸ch trªn tõng tuyÕn ®­êng; 26 2. Tr­êng hîp chØ biÕt l­îng vËn t¶i c¶ n¨m cña c¶ m¹ng l­íi kh«ng biÕt l­îng hµnh kh¸ch trªn tõng tuyÕn. 27 2.2.2.4 Nguyªn t¾c bè trÝ tuyÕn giao th«ng c«ng céng vµ tæ chøc xe ch¹y 27 2.2.3 Quy ho¹ch ®iÓm dõng, bÕn b·i ®ç xe 29 2.2.4 X¸c ®Þnh lé tr×nh c¸c tuyÕn xe buýt 30 Ch­¬ng II: T×nh h×nh giao th«ng vµ thùc tr¹ng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi 31 I. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña Thñ ®« Hµ néi vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trªn ®Þa bµn Thñ ®« ®Õn n¨m 2010. 31 1.1 Tãm t¾t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ cña thñ ®« Hµ néi 31 1.1.1 C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn 31 1.1.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý 31 1.1.1.2. DiÖn tÝch 31 1.1.1.3. D©n sè 31 1.1.1.4. §Þa h×nh, §Êt ®ai, KhÝ hËu vµ Thuû v¨n 32 1.1.2 T×nh h×nh kinh tÕ cña thñ ®« Hµ néi. 33 1.1.2.1.VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ 33 1.1.2.2. X©y dùng vµ qu¶n lý thñ ®« Hµ néi 35 1.1.2.3 VÒ v¨n ho¸ - x· héi, an ninh quèc phßng 36 1.1.3. Nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ cña Hµ néi 36 1.2 §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña thñ ®« Hµ néi giai ®o¹n 2001-2010 37 1.3 §Þnh h­íng ph¸t triÓn m¹ng l­íi giao th«ng 39 II. T×nh h×nh giao th«ng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ë Thñ ®« Hµ Néi 41 2.1 T×nh giao th«ng ®« thÞ Hµ Néi 41 2.1.1 §Æc ®iÓm hÖ thèng giao th«ng cña Hµ néi 41 2.1.2 Thùc tr¹ng hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ 44 2.1.2.1. M¹ng l­íi ®­êng bé ®« thÞ. 44 A) M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®èi ngo¹i 44 B) M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®èi néi. 45 1)M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng néi thµnh 45 2) M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ngo¹i thµnh 48 2.1.2.2 C¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng vµ c¬ cÊu c¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng 48 1. C¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng Hµ néi; 49 2) Sè liÖu vÒ t¨ng tr­ëng ph­¬ng tiÖn giao th«ng ( giai ®o¹n 1999- 6/2002) 51 3) C¬ cÊu ®i l¹i b»ng ph­¬ng tiÖn giao th«ng cña Hµ néi, 6/2002 51 4) B¶ng thèng kª ph­¬ng tiÖn ®¨ng ký ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn Hµ néi 51 2.1.2.3 HiÖn tr¹ng vËn t¶i cña Thñ ®« Hµ néi 52 2.1.2.4 C¬ s¬ h¹ tÇng ®« thÞ ……………………………………….52 2.2 §¸nh gi¸ quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ trªn ®Þa bµn Hµ néi ..53 2.2.1 Quy ho¹ch chung Thñ ®« Hµ néi …………………………….54 2.2.2 Quy ho¹ch giao th«ng ®­êng bé………………………………55 2.2.2.1 HÖ thèng giao th«ng ®èi ngo¹i 55 2.2.2.2 HÖ thèng giao th«ng néi thÞ 57 2.2.3 Quy ho¹ch c¸c ®iÓm, bÕn b·i ®ç xe 57 III. §¸nh gi¸ t×nh h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt trªn ®Þa bµn Thñ ®« Hµ néi. 58 3. 1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng xe buýt ë Hµ néi. 59 3.2 HiÖn tr¹ng m¹ng l­íi tuyÕn xe buýt ë Hµ néi 60 3.2.1 VÒ m¹ng l­íi tuyÕn xe buýt c«ng céng 60 3.2.2 HiÖn tr¹ng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 61 3.2.3 HiÖn tr¹ng ®iÓm dõng ®ç xe buýt ë Hµ néi 63 3.2.4 HÖ thèng gi¸ vÐ vµ thêi gian ®i l¹i b×nh qu©n 64 3.2.5 §¸nh gi¸ chung vÒ c«ng t¸c vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 65 3.3 §¸nh gi¸ t×nh h×nh quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt ë Hµ néi 67 3.3.1 Môc tiªu vµ nhiÖm vô cña ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi 67 3.3.1.1 Môc tiªu 67 3.3.1.2 NhiÖm vô 68 3.3.2 Sù cÇn thiÕt ph¶i cã quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi………………………………………….....68 3.3.3 T×nh h×nh quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt ë Hµ néi hiÖn nay 69 3.4 KÕt luËn 73 Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Hµ néi 74 I. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi 74 1.1 Kinh nghiÖm tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña c¸c thµnh phè lín trªn thÕ giíi. 74 1.1.1 VËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng hÖ thèng “®­êng s¾t ®« thÞ”..…74 1.1.2 VËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng xe buýt………………………..75 1.2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ Néi………………………………………………………78 1.2.1 Tiªu chÝ lùa chän lo¹i h×nh giao th«ng c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi…78 1.2.2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt …………………………………………...79 II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi. 80 1.1 Nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cung …………………………....81 1.1.1 TËp trung x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé ë Thñ ®« Hµ néi……………………………..81 1.1.1.1 T¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ………..81 1.1.1.2 §Çu t­ x©y dùng n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng cña Thµnh phè theo quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i thµnh phè Hµ néi ®Õn n¨m 2020 83 1.1.1.3 Hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn c¸c phè chÝnh 84 1.1.2 T¨ng c­êng hiÖu qu¶ phôc vô, khai th¸c cña hÖ thèng xe buýt: 84 1.1.3 Hoµn thiÖn c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng viÖc øng dông c«ng nghÖ GIS trong quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. 85 1.1.4 §a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt 87 1.1.5 X©y dùng quü ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña thµnh phè 88 1.1.6 Hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh»m ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« 89 1.2 Nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cÇu vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 89 1.2.1 H¹n chÕ ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n 89 1.2.2 N©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng 91 1.2.3 Hoµn thiÖn hÖ thèng gi¸ vÐ vµ chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi häc sinh, sinh viªn vµ c«ng nh©n viªn chøc. 92 KÕt luËn 94 ._.