Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh trong hoạt động tín dụng ngắn hạn của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn-Hà Nội (SHB)

MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong một môi trường kinh doanh đầy biến động và khắc nghiệt như hiện nay, bất kì thành viên nào cũng luôn phải cạnh tranh để tồn tại và phát triển. Cạnh tranh đã và đang trở thành một qui luật phổ biến và tất yếu của kinh tế thị trường và được coi là động lực phát triển của nền kinh tế cũng như mỗi doanh nghiệp. Nó đòi hỏi các doanh nghiệp luôn tự hoàn thiện mình, phát huy được các thế mạnh để có thể vững vàng đối mặt với những nguy cơ tiềm ẩn của thị trường. Và cũng như các doanh nghiệp khác, ngành ngân hàng cũng không nằm ngoài qui luật vận động đó. Trong thời kì bao cấp, ngành ngân hàng Việt Nam nằm ngoài qui luật phát triển này và đã chậm bước so với toàn thế giới. Cùng với quá trình đổi mới trong hệ thống ngân hàng theo cơ chế thị trường, cạnh tranh giữa các ngân hàng cũng ngày càng quyết liệt. Hoạt động tín dụng ngắn hạn nhân được nhiều sự quan tâm chú ý do tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển của nền kinh tế cũng như sự phát triển bền vững của mỗi doanh nghiệp. Vì vậy, cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại trong hoạt động tín dụng ngắn hạn hiện nay là một vấn đề bức xúc cần có hướng giải quyết đúng đắn. Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội nói chung và ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội chi nhánh Đống Đa nói riêng có những lợi thế đặc biệt trong hoạt động tín dụng ngắn hạn nhưng bên cạnh đó có một số hạn chế ảnh hưởng tới khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong lĩnh vực này. Xuất phát từ thực tế đó, sau thời gian thực tập và nghiên cứu tại ngân hàng, tôi đã chọn đề tài: “Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh trong hoạt động tín dụng ngắn hạn của ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội” làm chuyên đề thực tập của mình. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Chuyên đề khái quái và thống nhất các vấn đề lí luận chung như khái niệm cạnh tranh, cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại… Đồng thời, bài chuyên đề còn phân tích và nghiên cứu một hệ thống các chỉ tiêu đánh giá khả năng cạnh tranh của ngân hàng thương mại cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh đó. Trên cơ sở đó, bài viết còn cố gắng đánh giá một cách khách quan các kết quả đã đạt được và hạn chế trong khả năng cạnh tranh trong hoạt động tín dụng ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội thời gian qua. Cuối cùng là một số kiến nghị về giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao khả năng cạnh tranh trong hoạt động tín dụng ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội( SHB). 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của chuyên đề Chuyên đề tập trung nghiên cứu khả năng cạn tranh của ngân hàng trong hoạt động tín dụng ngắn hạn( quan điểm về cạnh tranh giữa các NHTM, các chỉ tiêu đánh giá, các nhân tố ảnh hưởng) lấy xuất phát điểm là nghiêm cứu hoạt động tín dụng ngắn hạn của ngân hàng trên khía cạnh Marketing, những hoạt động khác không thuộc phạm vi nghiên cứu. 4. Bố cục của chuyên đề Ngoài lời mở đầu và kết luận, mục lục và các tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của bài chuyên đề gồm ba phần chính sau: Chương 1: Khả năng cạnh tranh của ngân hàng thương mại trong hoạt động tín dụng ngắn hạn Chương 2: Thực trạng khả năng cạnh tranh trong hoạt động tín dụng ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội. Chương 3: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh CHƯƠNG 1:KHÁI QUÁT VỀ KHẢ NĂNG CẠNH TRANH TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG NGẮN HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG NGẮN HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại ( NHTM) Là một trong những tổ chức tài chính quan trọng nhất của hệ thống tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung, ngân hàng thương mại thực hiện những nghiệp vụ đặc trưng của mình tài trợ cho hoạt động diễn ra không ngừng của cuộc sống. Theo luật của tổ chức tín dụng số 02/1997/QH10 (12/12/1997): NHTM là loại hình tổ chức kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung cấp các dịch vụ thanh toán. Trong cuốn Quản trị ngân hàng Perter Rose cũng khẳng định: “ Ngân hàng là loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất- đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ hạch toán…” Như vậy, NHTM là một tổ chức kinh doanh tiền tệ thông qua các nghiệp vụ huy động vốn các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế để cho vay, đầu tư và thực hiện các nghiệp vụ tài chính khác. 1.1.2. Khái quát về hoạt động tín dụng ngân hàng Tín dụng là một hoạt động đặc biệt quan trọng đối với một ngân hàng. Thông qua các khoản mục tín dụng của mình, ngân hàng tài trợ cho hầu hết các hoạt động sản xuất của các hãng kinh doanh hay là nguồn ứng cứu của các tổ chức tài chính khác, trợ giúp cho các hộ gia đình và cá nhân bằng các khỏan vay tiêu dùng và đem lại một nguồn lợi vô cùng lớn cho bản thân ngân hàng. Hoạt động cho vay của ngân hàng không phải là chuyển một tài sản của ngân hàng cho một người nào đó mà chính là tạo ra tiền mới. Điều này hoàn toàn đúng khi đối tượng cho vay là một cá nhân, một doanh nghiệp hay là Chính phủ. Hoạt động tín dụng không những dựa trên chữ TÍN làm đầu mà còn phụ thuộc rất nhiều vào môi trường kinh doanh, xu hướng phát triển của nền kinh tế cũng như vào khả năng thẩm định độ tín nhiệm của khách hàng và nhiều yếu tố. Hiện nay, cùng với sự phát triển của ngành ngân hàng, các sản phẩm dịch vụ, đặc biệt là các loại hình tín dụng ngân hàng cũng được mở rộng, đổi mới và đa dạng hóa nhằm đáp ứng đầy đủ được các nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng. Dưới đây là một số loại hình tín dụng của NHTM được phân biệt theo nhiều tiêu thức khác nhau: Cho vay thấu chi Cho vay từng lần Cho vay theo hạn mức tín dụng Cho vay theo dự án đầu tư Cho vay hợp vốn Cho vay tiêu dùng trả góp Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ Ngoài các hình thức kể trên, trong tình hình hiện nay để tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường, thu hút được nhiều khách hàng, các ngân hàng còn có thể áp dụng nhiều hình thức cho vay khác phù hợp với nhu cầu nguyện vọng vay vốn của khách hàng, đồng thời thể hiện năng lực và lợi thế cạnh tranh của từng ngân hàng. 1.1.3. Tín dụng ngắn hạn trong ngân hàng thương mại 1.1.3.1. Tín dụng ngắn hạn là gì Theo quyết định 324 của Thống đốc NHNN Việt Nam ban hành ngày 30/09/1998, tín dụng ngắn hạn là hình thức mà tổ chức tín dụng cho khách hàng vay ngắn hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống. Thời hạn đối với tín dụng ngắn hạn được tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận tối đa là 12 tháng, được xác định phù hợp với chu kỳ sản xuất, kinh doanh và khả năng trả nợ của khách hàng. Tín dụng ngắn hạn nhằm tài trợ cho tài sản lưu động hoặc nhu càu sử dụng vốn ngắn hạn của Nhà nước, doanh nghiệp, hộ sản xuất. Ngân hàng có thể áp dụng cho vay trực tiếp hoặc gián tiếp. cho vay từng lần hoặc theo hạn mức, có hoặc không cần đảm bảo, dưới hình thức chiết khấu, thấu chi hoặc luân chuyển. Tín dụng ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động tín dụng của ngân hàng. Phổ biến và được ưa thích bởi nó có tính thanh khoản cao, độ an toàn và tính hiệu quả lớn, đáp ứng nhu cầu đa dạng về vốn trong ngắn hạn của khách hàng một cách nhanh chóng, chủ động và kịp thời. 1.1.3.2. Tín dụng ngắn hạn phân loại khách hàng như sau Khách hàng là Nhà nước Ngân hàng cho Nhà nước vay để tài trợ cho nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Hình thức phổ biến hiện nay là ngân hàng mua tín phiếu Kho bạc và trái phiếu Chính phủ. Khả năng hoàn trả của Nhà nước rất cao, song cũng không loại trừ có những trường hợp Nhà nước mất khả năng chi trả khi đến hạn. Khách hàng là các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh Ngân hàng cho vay với các doanh nghiệp nhằm tài trợ nhu cầu vốn tăng thêm cho sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp là khách hàng chiếm số lượng đông nhất của các ngân hàng thương mại. Phần lớn các khoản cho vay này có thế chấp hoặc cầm cố tài sản. + Các doanh nghiệp bán lẻ, chế biến thực phẩm, sản xuất hàng theo thời vụ là khách hàng chủ yếu của ngân hàng. + Ngân hàng tài trợ cho các doanh nghiệp xuất, nhập khẩu, bao gồm cho vay xuất, nhập khẩu và cho vay thanh toán. c, Khách hàng là các cá nhân và hộ kinh doanh cá thể (cho vay tiêu dùng) Ngân hàng cho vay đối với người tiêu dùng nhằm thỏa mãn nhu cầu mua sắm hàng hóa tiêu dùng lâu bền như nhà cửa, phương tiện đi lại hoặc để phát triển kinh tế hộ gia đình. Cho vay tiêu dùng có thể gồm tín dụng trực tiếp đối với người tiêu dùng, hoặc tín dụng gián tiếp thông qua việc ngân hàng mua lại các hóa đơn bán hàng của các nhà bán lẻ hàng hóa. Cho vay tiêu dùng có rủi ro rất cao. d) Khách hàng là các ngân hàng và các tổ chức tài chính trung gian (Tài trợ ngắn hạn trên thị trường liên ngân hàng) Ngân hàng cho vay đối với các tổ chức tài chính như các ngân hàng, các công ty tài chính, quỹ tín dụng…nhằm đáp ứng nhu cầu về thanh khoản. Một số công ty chứng khoán vay vốn ngắn hạn của ngân hàng thương mại trong quá trình bảo lãnh và phân phối chứng khoán cho công ty phát hành. Phần lớn các khoản cho vay này đều dựa trên uy tín của người vay, phần còn lại là dựa trên bảo lãnh của người thứ 3, hoặc dựa trên cầm cố chứng khoán có tính thanh khoản cao. Nói tóm lại, ngân hàng thực hiện tài trợ theo nhiều nghiệp vụ khác nhau nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng đa dạng của hàng triệu khách hàng, từ các nhu cầu của quốc gia, các tổ chức tài chính, các tổ chức liên chính phủ và phi chính phủ đến các doanh nghiệp và các hộ gia đình…Các nghiệp vụ tín dụng nói chung và tín dụng ngắn hạn nói riêng không ngừng được mở rộng và hoàn thiện theo hướng mang lại lợi ích nhiều hơn cho người sử dụng vốn đồng thời đảm bảo an toàn và lợi ích cho ngân ngân hàng. Cũng chính sự phát triển đó đã thúc đẩy các ngân hàng vào cuộc cạnh tranh để dành lấy thị trường. 1.2. VẤN ĐỀ CẠNH TRANH TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG NGẮN HẠN CỦA NHTM 1.2.1. Cạnh tranh và khả năng cạnh tranh của NHTM 1.2.1.1. Lý luận chung về cạnh tranh và lợi thế cạnh tranh Theo cuốn Longman “Cạnh tranh là hành động của một cá nhân hay một tổ chức cố gắng để chiến thắng hoặc giành được công việc kinh doanh từ các đối thủ của mình”. Theo Kinh tế học, cạnh tranh là sự tranh giành thị trường (khách hàng) để tiêu thụ sản phẩm giữa các doanh nghiệp. Như vậy, một nền kinh tế thị trường luôn đòi hỏi phải có cạnh tranh và ngược lại cạnh tranh theo nghĩa tranh giành thị phần chỉ có trong khuôn khổ của của kinh tế thị trường. Cạnh tranh có chia thành hai loại: cạnh tranh hoàn hảo và cạnh tranh không hoàn hảo. Thị trường có cạnh tranh hoàn hảo là thị trường có nhiều người bán và người mua cùng một hàng hóa đồng nhất đến mức không ai có thể ảnh hưởng đến giá cả thị trường. Nếu có ít nhất một người bán lớn đến mức có thể ảnh hưởng tới giá cả thị trường thì xảy ra cạnh tranh không hoàn hảo (tình trạng độc quyền). Trong cạnh tranh, mỗi cá nhân cố gắng vì lợi ích của riêng mình đã vô tình đem lại lợi ích lớn nhất cho xã hội. Một thị trường tự do là một đòi hỏi cho sự tăng trưởng chung của toàn xã hội. Tuy nhiên theo Paul A. Samuelson lại cho rằng trong cạnh tranh sự can tiệp của Chính phủ là cần thiết với vai trò là người điều tiết. Trên thực tế không có một thị trường nào là cạnh tranh hoàn hảo hay hoàn toàn độc quyền. Mọi nền kinh tế thị trường đều ở trạng thái cạnh tranh không hoàn hảo. Cho nên đánh giá một thị trường là cạnh tranh hoàn hảo hay độc quyền chỉ là tương đối. Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh một mặt tạo động lực của sự phát triển kinh tế, mặt khác là tối đa hóa lợi nhuận và lợi ích của cả người cung cấp và người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ. Lợi thế cạnh tranh cũng là một nội dung quan trọng đối với bất kì cá nhân hay tổ chức nào đang hoạt động trong nền kinh tế. Tuy nhiên sau vài thập kỷ của sự phồn thịnh và bành trướng mạnh mẽ, nhiều công ty đã đánh mất cái nhìn đúng đắn về lợi thế cạnh tranh trong việc đấu tranh để đạt được sự tăng trưởng và theo đuổi mục đích đa dạng hóa. Các công ty trên toàn thế giới phải đối mặt với sự tăng trưởng ngày càng chậm cũng như việc các đối thủ cạnh tranh trong nước và trên toàn thế giới không còn hành động như chiếc bánh lợi nhuận còn đủ lớn cho tất cả. Vì vậy, lợi thế cạnh tranh lại càng quan trọng hơn bao giờ hết. Vậy thì lợi thế cạnh tranh là một khía cạnh của một sản phẩm hay một dịch vụ do một công ty cung cấp đã mang lại lợi thế cho công ty đó so với các đối thủ khác. Nhưng theo Micheal Porter, một nhà nghiên cứu chuyên sâu về cạnh tranh thì “về cơ bản, lợi thế cạnh tranh phát triển nhờ vào những sản phẩm mà công ty có thể cung cấp cho người mua có giá trị cao hơn chi phí công ty phải chịu để tạo ra được sản phẩm đó”. Giá trị của sản phẩm là thứ người mua sẵn sàng trả tiền, và lợi nhuận tăng thêm xuất phát từ việc mời chào giá cả thấp hơn của đối thủ cạnh tranh để giành được lợi nhuận tương đương hoặc cung cấp những dịch vụ duy nhất có lợi ích lớn hơn bù đắp cho giá cả cao hơn. Vµ còng nh­ doanh nghiÖp hay c¸c c«ng ty trong mét nÒn kinh tÕ ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Æc biÖt nªn ng©n hµng còng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n trªn thÞ tr­êng víi v« sè nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. V× vËy vÊn ®Ò c¹nh tranh ®èi víi ng©n hµng còng v« cïng cÊp thiÕt. §Ó lµm râ vÊn ®Ò nµy chóng ta h·y cïng t×m hiÓu c¹nh tranh trong ng©n hµng th× cã g× kh¸c biÖt víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c . 1.2.1.2 . Cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại M«i tr­êng kinh tÕ cña mét ng©n hµng chÞu sù t¸c ®éng cña mét sè yÕu tè trong ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn m«i tr­êng ho¹t ®éng cña b¶n th©n c¸c ng©n hµng. Ngµnh ng©n hµng c¸c n­íc ph¸t triÓn theo nh÷ng ph­¬ng thøc kh«ng hoµn toµn gièng nhau, tuy nhiªn lu«n tån t¹i mét lùc l­îng quan träng lµ ng©n hµng Nhµ n­íc hay ng©n hµng Trung ­¬ng ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng vÒ mÆt chÝnh s¸ch cña khèi ng©n hµng nãi chung. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ thuéc Nhµ n­íc hay do t­ nh©n l·nh ®¹o d­íi h×nh thøc héi ®ång qu¶n trÞ nh­ng ®Òu liªn quan mËt thiÕt ®Õn mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ kh«ng chØ mét ng©n hµng cã thÓ t¹o nªn thÞ tr­êng mµ cÇn cã sù tham gia ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng kh¸c. N¬i ®©u cã d©n c­ vµ s¶n xuÊt kinh doanh, n¬i ®ã cã ng©n hµng. Ngoµi ra, c¸c tæ chøc tÝn dông vµ tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng ngµy cµng ph¸t triÓn đang ®Æt c¸c ng©n hµng vµo mét t×nh thÕ khã kh¨n: nh÷ng nghiÖp vô tr­íc kia do ng©n hµng ®¶m nhËn nay ®­îc c¸c tæ chøc kh¸c thùc hiÖn d­íi nh÷ng h×nh thøc ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó h¬n, h­íng tíi nh÷ng thÞ tr­êng mµ ng©n hµng ®· vµ ®ang bá ngá. Râ rµng ng©n hµng ®ang ph¶i cïng lóc c¹nh tranh v¬i nhiÒu lùc l­îng. Cã thÓ nãi, c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng lµ sù nç lùc mét c¸ch toµn diÖn vµ ®ång bé cña mét ng©n hµng trong mét lÜnh vùc khi cung øng cho kh¸ch hµng nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô cã chÊt l­îng cao nh»m kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña ng©n hµng v­ît lªn khái c¸c ng©n hµng kh¸c trong cïng lÜnh vùc ho¹t ®éng Êy. Søc m¹nh ®ång bé cña toµn bé ng©n hµng ®­îc ph¸t huy khi ng©n hµng tËn dông ®­îc hÕt nh÷ng kh¶ n¨ng s½n cã cña m×nh ®Ó n©ng cao vÞ thÕ c¹nh tranh. Tuy nhiªn, liÖu c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng cã lµ mét sù lùa chän hîp lý hay kh«ng? §Æc ®iÓm cña ngµnh ng©n hµng lµ mét m«i tr­êng ho¹t ®éng trong ®ã c¸c ng©n hµng võa lµ nhµ cung øng võa lµ kh¸ch hµng cña nhau. V× vËy ho¹t ®éng cña mçi ng©n hµng ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tíi c¸c ng©n hµng kh¸c vµ toµn bé hÖ thèng. Mét c©u hái lu«n ®­îc ®Æt ra ®èi víi nh÷ng ng­êi quan t©m: "Cã cÇn thiết ph¶i cã c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng?". §Ó tr¶ lêi cho c©u hái nµy, ta l¹i ph¶i b¾t ®Çu gi¶i quyÕt c©u hái kh¸c: "C¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng lµ xÊu hay tốt, lîi hay h¹i? ". Ho¹t ®éng ng©n hµng liªn quan rÊt mËt thiÕt tíi nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh an toµn, ®Æc biÖt lµ sù an toµn liªn quan tíi tư¬ng lai. Theo ý kiÕn cña nhiÒu ng­êi, c¹nh tranh trong cïng hÖ thèng ch¾n ch¾n sÏ g©y ra sù bÊt æn ®Þnh. Vµ víi mét ý tưởng c¬ b¶n lµ "nh»m duy tr× sù æn ®Þnh trong ngµnh ng©n hµng vµ tµi chÝnh, c¹nh tranh ph¶i bÞ giíi h¹n ", ng­êi ta tin t­ëng r»ng trong mét m«i tr­êng ®éc quyÒn nhãm b¸n, c¸c ng©n hµng cã thÓ thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn, ®iÒu nµy t¹o ra sù ổn ®Þnh cña b¶n th©n c¸c ng©n hµng nãi riªng vµ c¶ hÖ thèng ng©n hµng nãi chung. T¹i mét sè n­íc, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng g¾n liÒn víi quan ®iÓm c¹nh tranh lµ xÊu. C«ng cô chñ yÕu ®Ó qu¶n lý tiÒn tÖ lµ trÇn l·i suÊt, quy ®Þnh mét l·i suÊt cao nhÊt ®­îc phÐp cho ho¹t ®éng tÝn dông. H¬n n÷a, l·i suÊt trao ®æi ®­îc cè ®Þnh kh«ng ph¶i víi ý nghÜa lµ cã mét l·i suÊt trung t©m cè ®Þnh mµ trªn thùc tÕ ®­îc quyÕt ®Þnh bëi ng©n hµng Trung ­¬ng trong tõng ngµy. Tuy nhiªn nh÷ng quan niÖm trªn ®· dÇn bÞ thay ®æi theo thêi gian. Nh÷ng chÝnh s¸ch míi ®ang ngµy cµng ®­îc ¸p dông nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mçi ng©n hµng. ChÝnh sù ph©n biÖt gi÷a c¸i cò "c¹nh tranh trong ng©n hµng lµ xÊu' vµ c¸i míi "c¹nh tranh lµ tốt" ®· chøng tá mét tÊt yÕu kh¸ch quan: c¹nh tranh gióp cho c¸c ng©n hµng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ngoµi lÝ do tån t¹i khiÕn c¸c ng©n hµng ph¶i c¹nh tranh, c¸c ng©n hµng dï ®· cã nh÷ng tho¶ thuËn ®Ó tr¸nh c¹nh tranh lÉn nhau nhưng trong mét nÒn kinh tÕ vËn ®éng kh«ng ngõng, kh«ng ai kinh doanh kh«ng v× môc tiªu t¨ng thªm gi¸ trÞ tµi s¶n cña m×nh. Kh«ng ng©n hµng nµo l¹i cã thÓ bá qua c¸c c¬ héi ®em l¹i cho m×nh nhiÒu lîi Ých h¬n vµ ho¹t ®éng chØ dùa theo nguyªn t¾c ®¹o ®øc thuÇn tuý. Cã thÓ nãi r»ng, c¸c ng©n hµng c¹nh tranh kh«ng ph¶i ®Ó xo¸ bá sù cã mÆt cña ®èi phư¬ng trªn thÞ tr­êng mµ tr­íc hÕt lµ kh¼ng ®Þnh ®­îc m×nh, ®Ó v­ît lªn ®èi ph­¬ng. Thùc chÊt ng©n hµng cÇn thiÕt ph¶i tån t¹i theo mét hÖ thèng ®Ó t¹o c¬ së gióp ®ì lÉn nhau. Khi ®· cã ng©n hµng nµy tËn dông c¬ héi th× ng©n hµng kia còng kh«ng thÓ lµm ng¬ tr­íc nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ víi søc m¹nh riªng cña m×nh hä cã thÓ thu lîi nhiÒu h¬n. Xu thÕ ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®Ó tån t¹i kh«ng cho phÐp bÊt cø ng©n hµng nµo cã thÓ ®øng ngoµi cuéc c¹nh tranh. Ngoµi ra, sù æn ®Þnh vÒ vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng còng lµm cho c¸c ng©n hµng r¬i vµo t×nh tr¹ng ch©y ú tr­íc sù ph¸t triÓn ®Çy tÝnh biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ. Kh«ng l­êng tr­íc ®­îc sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc kh¸c; bé m¸y l·nh ®¹o ho¹t ®éng kh«ng linh ho¹t; s¶n phÈm kh«ng s¸ng t¹o vµ tiÖn dông h¬n c¸c dÞch vô kh¸c ngµy cµng ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng cïng víi mét ph­¬ng thøc kinh doanh sai lÇm kh«ng tiÕn bé ®· ®Èy nhiÒu ng©n hµng vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n; thÞ phÇn bÞ x©m ph¹m; thu nhËp gi¶m vµ mÊt kh¸ch hµng lµ nh÷ng biÓu hiÖn tiªu biÓu cña mét ng©n hµng ®ang bÞ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh chÌn Ðp. Kh«ng mét ng©n hµng nµo muèn m×nh ë trong mét t×nh thÕ bÊp bªnh nh­ thÕ. Muèn kh¼ng ®Þnh l¹i m×nh, ng©n hµng ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng quyÕt liÖt giµnh l¹i thÞ phÇn vµ thu hót l¹i c¸c kh¸ch hµng ®· mÊt còng nh­ t¹o thªm ®­îc nhiÒu mèi quan hÖ míi. Nh­ vËy, chÝnh ng©n hµng còng ®· tham gia vµo ho¹t ®éng c¹nh tranh mét c¸ch tù ph¸t vµ tÊt yÕu. Tuy nhiªn, c¹nh tranh còng cã thÓ dÉn tíi sù ®éc quyÒn cña c¸c ng©n hµng lín vµ hïng m¹nh nhÊt. Nh­ vËy c¹nh tranh trong thÞ tr­êng ng©n hµng ®ßi hái ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc nh»m gi÷ v÷ng ®­îc sù c«ng b»ng trong c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. 1.2.1.3. Cạnh tranh của NHTM trong hoạt động tín ngắn hạn : TÝn dông ng¾n h¹n lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô c¬ b¶n cña ng©n hµng. Nã chiÕm tØ träng lín trong tæng tµi s¶n cã cña ng©n hµng. BÊt cø mét ng©n hµng nµo còng ph¶i sö dông nghiÖp vô nµy nh»m sö dông nguån vèn huy ®éng ®­îc ®em l¹i thu nhËp cho ng©n hµng. V× thÕ c¹nh tranh trong ho¹t ®éng tÝn dông ng¾n h¹n còng chÝnh lµ viÖc tËn dông hÕt nh÷ng lîi thÕ cña ng©n hµng vÒ nguån vèn, hÖ thèng th«ng tin ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cho vay ng¾n h¹n ®¶m b¶o cho ng©n hµng thu ®­îc nguån lîi nhuËn lín nhÊt khi cung cÊp c¸c dÞch vô vµ tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Nhu cÇu cña kh¸ch hµng ë ®©y ®­îc hiÓu theo nghÜa lµ ®ßi hái cña kh¸ch hµng vÒ chÊt l­îng tÝn dông. Ng©n hµng kh«ng nh÷ng ph¶i quan t©m ®Õn viÖc m×nh cung cÊp cho kh¸ch hµng dÞch vô g× mµ cßn ph¶i chó ý m×nh cung cÊp dÞch vô ®ã theo c¸ch nµo, cho ai vµ v× môc ®Ých g×. ChØ cã nh­ vËy kh¸ch hµng míi thùc sù c¶m nhËn ®­îc nç lùc cña ng©n hµng trong mèi quan hÖ hai bªn cïng cã lîi nµy. Kh«ng chØ kh¸ch hµng cÇn ng©n hµng mµ ng©n hµng cßn cần cã kh¸ch hµng ®Ó tån t¹i. Trong m«i tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt nh­ hiÖn nay th× ®iÒu nµy l¹i cÇn ®­îc c¸c ng©n hµng nhËn thøc mét c¸ch triÖt ®Ó h¬n bao giê hÕt. 1.2.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá khả năng cạnh tranh của NHTM trong hoạt động tín dụng ngắn hạn TÝn dông lµ nghiÖp vô kinh doanh chñ yÕu cña NHTM. Do ®ã, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong ho¹t ®éng tÝn dông lµ mét néi dung quan träng trong viÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM. Trong ph¹m vi b¶ng b¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, ta cã thÓ ¸p dông c¸c chØ tiªu sau ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong ho¹t ®éng tÝn dông ng¾n h¹n cña ng©n hµng: 1.2.2.1 . Tổng dư nợ cho vay ngắn hạn (DNNH): % DNNH = Dư nợ ngắn hạn/ Tổng dư nợ §©y lµ chØ tiªu cho biÕt râ nÐt nhÊt vÒ kÕt qu¶ cho vay ng¾n h¹n cña ng©n hµng. Gi¸ trÞ cña c¸c kho¶n cho vay ph¶n ¸nh phÇn nµo kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch hµng cña ng©n hµng còng như cho biÕt ng©n hµng cã kho¶n vèn huy ®éng m¹nh ®Õn thÕ nµo míi cã thÓ cung øng mét c¸ch ®Çy ®ñ cho nh÷ng kho¶n vay trªn. Nã lµ mét chØ tiªu ®Þnh l­îng, x¸c ®Þnh c¬ cÊu tÝn dông trong tr­êng hîp d­ nî ®­îc ph©n theo thêi h¹n cho vay (ng¾n, trung, dµi h¹n). ChØ tiªu nµy cßn cho thÊy biÕn ®éng cña tû träng gi÷a c¸c lo¹i d­ nî tÝn dông cña mét ng©n hµng qua c¸c thêi kú kh¸c nhau. Tû lÖ nµy cµng cao chøng tá møc ®é ph¸t triÓn cña nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n cµng lín, mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng cµng cã uy tÝn. KÕt hîp víi chØ tiªu thÞ phÇn, khèi l­îng cña d­ nî tÝn dông ng¾n h¹n kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng. 1.2.2.2. Thị phần tín dụng C¸c ng©n hµng lu«n c¹nh tranh víi nhau mµ mét trong nh÷ng kÕt qu¶ cña cuéc c¹nh tranh ®ã ®­îc ph¶n ¸nh trªn thÞ phÇn cña mçi ng©n hµng. ThÞ phÇn cho biÕt ®é tËp trung vÒ phÝa mçi ng©n hµng trong mét lÜnh vùc ho¹t ®éng th«ng qua tû lÖ phÇn tr¨m cña tõng ng©n hµng ®ã so víi c¶ mét tæng thÓ ,vÝ dô nh­ khèi ng©n hµng quèc doanh ch¼ng h¹n. ThÞ phÇn còng cho biÕt kh¶ n¨ng chiÕm gi÷ thÞ tr­êng cña mét ng©n hµng cô thÓ. V× vËy thÞ phÇn lu«n lµ mét môc tiªu ®­îc c¸c nhµ qu¶n trị ng©n hµng quan t©m ®Ó ®¹t ®­îc lín h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c. Trong ho¹t ®éng tÝn dông ng¾n h¹n, ta quan t©m chñ yÕu ®Õn thÞ phÇn tÝn dông ng¾n h¹n cña mçi ng©n hµng, tõ ®ã cã thÓ cã nh÷ng nhËn xÐt kh¸ch quan vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña nghiÖp vô nµy t¹i ng©n hµng. 1.2.2.3. Chất lượng tín dụng ngắn hạn ChØ cÇn nh×n vµo c¸c kh¸ch hµng cña mét ng©n hµng, ng­êi ta cã thÓ h×nh dung ®­îc phÇn nµo kh¶ n¨ng thu håi nî cña ng©n hµng vµ qua ®ã biÕt ®­îc ho¹t ®éng cho vay cña ng©n hµng cã ®¸ng tin cËy kh«ng còng nh­ nh÷ng thÕ m¹nh kh¸c cña ng©n hµng. Mét ng©n hµng cã nguån th«ng tin tèt vÒ kh¸ch hµng míi cã thÓ b¶o ®¶m vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng vµ quyÕt ®Þnh cho vay. Qua danh s¸ch kh¸ch hµng ta cßn cã thÓ cã th«ng tin vÒ uy tÝn vµ danh tiÕng cña ng©n hµng. ChÊt l­îng kh¸ch hµng ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua uy tÝn, danh tiÕng vµ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ mét lo¹t nh÷ng th«ng sè kh¸c vÒ kh¸ch hµng mµ ng©n hµng ph¶i t×m hiÓu ®­îc tr­íc khi cho vay. Kh¸ch hµng tèt th­êng vµ ph¶i lµ mét doanh nghiÖp có tiÕng t¨m trªn thÞ tr­êng. T×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng cã æn ®Þnh míi b¶o ®¶m kh¸ch hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ do ®ã cã kh¶ n¨ng tr¶ nî cho kh¸ch hµng khi cã mét dù ¸n kh¶ thi vµ mét ph­¬ng ¸n tr¶ nî vay hîp lý. 1.2.2.4. Trình độ của cán bộ tín dụng ChØ tiªu nµy ®­îc biÓu hiÖn th«ng quá tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé tÝn dông. C¸n bé tÝn dông cã tr×nh ®é cao b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh xÐt duyÖt cho vay kh«ng sai sãt vµ cã ®é tin cËy cao. Tr×nh ®é cña c¸n bé tÝn dông cßn thÓ hiÖn chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ ®·i ngé còng như kh¶ n¨ng thu hót nh©n tµi cña ng©n hµng, t¹o thµnh mét lùc l­îng lµm nªn mét nöa thµnh c«ng cña ng©n hµng: ®ã chÝnh lµ nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao. 1.2.2.5. Khả năng giải quyết nợ xấu Trong ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng, tÝn dông ng¾n h¹n lu«n chiÕm mét tû träng lín, vµ t¹o ra phÇn lín lîi nhuËn cho ng©n hµng. Tuy nhiªn, trong ho¹t ®éng tÝn dông yÕu tè rñi ro lu«n th­êng trùc vµ ë møc tû lÖ kh¸ cao, do ®ã mµ t¹i c¸c ng©n hµng ng­êi ta lu«n dµnh sù chó ý ®Æc biÖt ®Õn viÖc kiÓm so¸t còng như nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó chèng ®ì, h¹n chÕ rñi ro tÝn dông, ®Æc biÖt lµ tÝn dông ng¾n h¹n. ChØ tiªu nµy ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c biÖn ph¸p mµ ng©n hµng ®· sö dông tõ xa tíi nay trong qu¸ khø ®Ó gi¶i quyÕt nî xÊu, chèng ®ì mét c¸ch linh ho¹t c¸c thay ®æi vÒ l·i suÊt, vÒ tû gi¸ cïng nh÷ng rñi ro kh¸c cã thÓ x¶y ra (cưíp ng©n hµng, nhÇm lÉn trong thanh to¸n, ho¶ ho¹n. . .), gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh cña ng©n hµng, ®em l¹i lîi thÕ c¹nh tranh cho ng©n hµng. 1.2.3. Các công cụ cạnh tranh của ngân hàng thương mại Trong cuèn "Lîi thÕ c¹nh tranh", nhµ kinh tÕ häc Micheal Porter ®· nhËn xÐt: trong c¹nh tranh, mçi c«ng ty cã 2 h×nh thøc c¬ b¶n cña lîi thÕ c¹nh tranh: dÉn ®Çu vÒ gi¸ hay sù kh¸c biÖt. Cho dï c«ng ty cã v« sè nh÷ng ®iÓm m¹nh hay ®iÓm yÕu so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× c«ng ty chØ cã thÓ cã mét trong hai h×nh thøc c¹nh tranh trªn. TÇm quan träng cña bÊt kú mét ®iÓm m¹nh hay ®iÓm yÕu nµo còng lµ do ¶nh h­ëng cña c«ng ty lªn gi¸ c¶ hay sù kh¸c biÖt. Hai h×nh thøc c¹nh tranh trªn g¾n liÒn víi quy m« ho¹t ®éng mµ c«ng ty t×m kiÕm nh»m chØ ®¹o 3 chiÕn l­îc c¹nh tranh nãi chung: chiÕn l­îc vÒ gi¸, chiÕn l­îc ph©n biÖt vµ chiÕn l­îc träng ®iÓm. Mçi lo¹i chiÕn l­îc l¹i phï hîp víi tõng môc tiªu c¹nh tranh mµ c«ng ty vư¬n tíi víi nh÷ng c¸ch thøc kh¸c nhau. Chóng ta sÏ ®i s©u nghiªn cøu hai h×nh thøc nµy: 1 2.3.1. Cạnh tranh bằng lãi suất DÉn ®Çu vÒ gi¸ cã lÏ lµ chiÕn l­îc râ rµng nhÊt, trong ®ã c«ng ty cè g¾ng trë thµnh mét nhµ s¶n xuÊt cã gi¸ thÊp trong toµn ngµnh. §èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, ®©y cã thÓ lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc hiÖu qu¶ nhÊt vµ gi¸ c¶ cã thÓ ®­îc sö dông như mét yÕu tè c¬ b¶n ®¸nh gi¸ tr×nh ®é c¹nh tranh cña c«ng ty. Tuy nhiªn ngµnh ng©n hµng cã nh÷ng ®Æc tr­ng riªng nªn ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ph©n tÝch kh¸c. D÷ liÖu vÒ gi¸ cña c¸c giao dÞch ®¬n lÎ cã thÓ cã Ých vµ cÇn thiÕt cho c¸c ngµnh kh¸c nhưng rÊt Ýt th«ng tin lo¹i nµy phï hîp víi ng©n hµng. C¸c ng©n hµng khã cã thÓ sö dông c«ng cô nµy trong c¹nh tranh v× nh÷ng ®Æc thï rÊt riªng cña ngµnh ng©n hµng. S¶n phÈm cña c¸c ng©n hµng hÇu nh­ lµ gièng nhau t¹o nªn sù ®ơn ®iÖu chung trªn thÞ tr­êng s¶n phÈm nh­ng nh÷ng ng©n hµng cã ý ®Þnh h¹ gi¸ ®Ó t¹o sù kh¸c biÖt cho s¶n phÈm cña m×nh sÏ kh«ng thµnh c«ng. Ng©n hµng ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ thua lç trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ tiÕp ®ã lµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh gi¶m sót, lµm mÊt ®i kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong tư¬ng lai do kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, ta còng cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy lµ c¸c ng©n hµng cã thÓ sö dông nh÷ng l·i suÊt kh¸c nhau cho nh÷ng kh¸ch hµng kh¸c nhau trong nh÷ng kho¶n vay t­ëng nh­ lµ cïng lo¹i vµ cïng quy m«. §iÒu nµy mét phÇn lµ do c¸c nh©n tè rñi ro kh¸c nhau vµ c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c nhau cña kho¶n vay: tµi s¶n b¸o ®¶m, thêi ®iÓm tr¶ nî. . . Kh¸ch hµng cã nhiÒu sù lùa chän, bao gåm c¶ lùa chän kh«ng cÇn vay v× cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh v÷ng m¹nh, th­êng nhËn ®­îc l·i suÊt thÊp h¬n so víi nh÷ng kh¸ch hµng cã Ýt h¬n hay kh«ng cã lùa chän nµo. NÕu ®iÒu nµy x¶y ra ë quy m« lín, sù kh¸c biÖt vÒ l·i suÊt cña mçi ng©n hµng ®èi víi c¸c kho¶n cho vay sÏ cã xu hướng thu hÑp l¹i vµ sÏ chØ cã mét sù kh¸c biÖt kh«ng ®¸ng kÓ vÒ l·i suÊt gi÷a c¸c ng©n hµng trªn cïng mét thÞ tr­êng. Tãm l¹i, ®èi víi ngµnh ng©n hµng, c¹nh tranh b»ng l·i suÊt kh«ng ph¶i lµ mét c«ng cô ®em l¹i lîi Ých mong muèn. Mét minh chøng dÔ thÊy nhÊt lµ t¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn, l·i suÊt kh«ng ph¶i lµ mét c«ng cô ®­îc ­a thÝch vµ trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, l·i suÊt LIBOR vµ SIBOR kh«ng c¸ch biÖt nhau bao nhiªu. §Ó cã thÓ sö dông c«ng cô nµy cã hiÖu qu¶ trong c¹nh tranh lµ mét ®iÒu v« cïng khã kh¨n, trong nh÷ng tr­êng hîp cô thÓ th× biÖn ph¸p an toµn vµ thùc tÕ nhÊt lµ b¸m theo l·i suÊt c¬ b¶n cña ng©n hµng Trung ­¬ng. 1.2.3.2. Cạnh tranh bằng sự khác biệt Nh­ trªn ®· kh¼ng ®Þnh, mét ng©n hµng muèn t¹o ®­îc sù kh¸c biÖt víi c¸c ng©n hµng kh¸c th× ph¶i cã nh÷ng vò khÝ chiÕn l­îc riªng thËt hiÖu qu¶ nh»m ®¹t ®­îc sù t¸n th­ëng vµ ñng hé cao nhÊt cña kh¸ch hµng. Lo¹i bá yÕu tè l·i suÊt kh«ng hiÖu qu¶, chóng ta sÏ ®i xem xÐt c¸c ng©n hµng c¹nh tranh b»ng sù kh¸c biÖt nh­ thÕ nµo th«ng qua chØ sè ph©n h¹ng CAMELS, mét chØ sè ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng vÒ sù thÝch hîp trong c¬ cÊu vèn, chÊt l­îng tµi s¶n, chÊt l­îng qu¶n lý, kÕt qu¶ kinh doanh, tr¹ng th¸i thanh kho¶n vµ sù nh¹y c¶m cña ng©n hµng víi nh÷ng thÞ tr­êng. CAMELS lµ tªn viÕt t¾t lÊy tõ c¸c ch÷ c¸i ®Çu cña mét tËp hîp c¸c tiªu chuÈn vµ chØ tiªu tµi chÝnh sau : C - Quy m« nguån vèn (Capital adequacy). A - ChÊt l­îng tµi s¶n (Asset Quality). M - Kh¶ n¨ng qu¶n lý (Management quality). E - KÕt qu¶ thu nhËp (Earnings). L - Tr¹ng th¸i thanh kho¶n (Liquidity position). S - Sù nh¹y c¶m víi thÞ tr­êng (Sensitivity to market risk). C¸c ng©n hµng cã chØ sè CAMELS cµng cao sÏ cã møc ®é rñi ro cµng lín. a) Quy m« nguån vèn (capital adequacy) Vèn chñ së h÷u (vèn tù cã - VTC) cña ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ãng vai trß sèng cßn trong viÖc duy tr× ho¹t ®éng vµ ®¶m b¶o cho ng©n hµng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn l©u dµi. NÕu mét ng©n hµng cã møc vèn tù cã cµng lín th× møc chÞu ®ùng rñi ro cµng cao, ph¹m vi ho¹t ®éng cµng réng. Nh»m ®Ó: (i) bï ®¾p nh÷ng kho¶n thua lç trong kinh doanh; (ii) dïng ®Ó t¨ng tr­ëng vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng trong t­¬ng lai; (iii) b¶o vÖ ng­êi göi tiÒn vµ c¸c nhµ ®Çu t­, tøc lµ b»ng møc VTC c¸c cæ ®«ng cña ng©n hµng cam kÕt víi c¸c kh¸ch hµng cã tiÒn göi r»ng: nÕu gÆp rñi ro trong kinh doanh, ng©n hµng sÏ th­êng xuyªn cã ®ñ møc vèn tù cã ®Ó øng phã vµ (iv) VTC lµ nguån thÝch hîp nhÊt ®Ó chi cho h¹ tÇng c¬ së cña ng©n hµng nh­ x©y dùng trô së, mua s¾m TSC§ . . . Nh­ng quy m« nguån vèn nh­ thÕ nµo lµ hîp lý? Theo th«ng lÖ quèc tÕ, ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng th­¬ng m¹i th× tû lÖ vèn tù cã trªn tæng tµi s¶n cã tèi thiÓu ph¶i ®¹t 8 % , nî qu¸ h¹n d­íi 5 %. C¸c ng©n hµng trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh cÇn c©n ®èi nguån vèn nµy mét c¸ch hîp lý nhÊt tuú tõng thêi kú, nh»m ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt, ®ång thêi t¹o lîi thÕ c¹nh tranh cña ng©n hµng trong toµn hÖ thèng. b) .ChÊt l­îng tµi s¶n (Asset Quality) ChØ tiªu nµy nh»m môc ®Ých ph©n tÝch chÊt l­îng tµi s¶n cã vµ danh môc cho vay bao gåm viÖc thÈm ®Þnh võa mang tÝnh ®Þnh l­îng võa mang tÝnh ®Þnh tÝnh ®èi víi c¸c kho¶n cho vay vµ c¸c møc ®é rñi ro ®Çu t­ kh¸c cña ng©n hµng. ViÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tµi s¶n cã cña mé._.t ng©n hµng bao gåm 2 yÕu tè sau: (i) yÕu tè quyÕt ®Þnh ®ãng vai trß quan träng nhÊt trong viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tµi s¶n cã ®ã lµ ®¸nh gi¸ tÝnh v÷ng m¹nh (lµnh m¹nh) vÒ mÆt tµi chÝnh cña ng©n hµng v× sù thÊt b¹i cña hÇu hÕt c¸c ng©n hµng ®Òu b¾t nguån tõ sù yÕu kÐm cña chÊt l­îng tµi s¶n cã vµ c¸c kho¶n cho vay; bªn c¹nh ®ã (ii) yÕu tè khã kh¨n nhÊt trong ph©n tÝch ho¹t ®éng cña ng©n hµng l¹i lµ do tÝnh chñ quan cña ho¹t ®éng kÕ to¸n ng©n hµng. Do ®ã khi ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tµi s¶n cã vµ danh môc cho vay c¸c nhµ ph©n tÝch cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn xu hướng t¨ng hay gi¶m ho¹t ®éng cho vay cña ng©n hµng, chÊt l­îng danh môc c¸c kho¶n cho vay, ph©n lo¹i c¸c kho¶n cho vay, vµ trÝch lËp dù phßng rñi ro tÝn dông. §Ó ph©n tÝch chÊt l­îng tµi s¶n cã vµ danh môc cho vay ng­êi ta th­êng dïng mét nhãm c¸c chØ tiªu tµi chÝnh sau: (i) Nî qu¸ h¹n/tæng d­ nî, (ii) Nî qu¸ h¹n/tæng d­ nî ®Õn h¹n, (iii) HÖ sè nî qu¸ h¹n rßng, (iv) tæng thu nî/ Tæng nî ®Õn h¹n, (y) Dù phßng rñi ro tÝn dông/ Tæng nî qu¸ h¹n. Trong 5 chØ tiªu c¬ b¶n dïng ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch chÊt l­îng tµi s¶n cã vµ danh môc cho vay nãi trªn th× chØ tiªu " hÖ sè nî qu¸ h¹n rßng" (Net Past due Ratio) ®ãng vai trß quan träng nhÊt vµ cÇn ph¶i ph©n tÝch kü v× nã lu«n chØ ra cho chóng ta biÕt chÊt l­îng danh môc tÝn dông sau khi trÝch dù phßng. C«ng thøc tÝnh hÖ sè nµy nh­ sau: HÖ Sè NQH RßNG = Nî Qu¸ H¹N - Dù pHßNG / TỔNG D¦ Nî - Dù PHßNG Theo tiªu chuÈn quèc tÕ th× tû lÖ nµy kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 10%, vµ tû lÖ NQH/ VTC th­êng ë møc nhá h¬n hoÆc b»ng 25% . c) Kh¶ n¨ng qu¶n lý (Management Quality) Kh«ng ph¶i ng©n hµng nµo còng cã nhiÒu lîi thÕ nh­ ®Þa ®iÓm, nguån vèn tù cã. . . ®Ó cã thÓ ph¸t huy thµnh mét lîi thÕ c¹nh tranh cña m×nh. Mét trong nh÷ng chiÕc ch×a kho¸ cña sù thµnh c«ng chÝnh lµ n¨ng lùc s¸ng t¹o vµ ®iÒu hµnh cña bé m¸y l·nh ®¹o ng©n hµng. Søc m¹nh cña bé m¸y nµy lµ biÕt ®¸nh gi¸, kÕt hîp mét c¸ch tµi t×nh tÊt c¶ mäi nguån lùc cã trong tæ chøc vµ ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng cña tõng bé phËn vµo kÕt qu¶ tæng hîp chung cña ng©n hµng. §Ó cã thÓ thµnh c«ng trong m«i tr­êng c¹nh tranh hiÖn nay, c¸c nhµ qu¶n trÞ ng©n hµng cÇn cã nh÷ng tè chÊt sau ®©y: Kh¶ n¨ng chuyªn m«n. Kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n chiÕn l­îc dÓ dµnh vµ gi÷ v÷ng vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng Kh¶ n¨ng, nghÖ thuËt ®èi nh©n xö thÕ ®èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn cña ng©n hµng còng nh víi kh¸ch hµng. d) KÕt qu¶ kinh doanh (Earmning record): KÕt qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶n ¸nh nç lùc cña ng©n hµng d­íi t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè. NHTM lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ, ph©n tÝch kÕt qu¶ kinh doanh lµ mét c«ng t¸c cã tÇm quan träng ®Æc biÖt gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña ng©n hµng, x©y dùng c¸c môc tiªu vµ t×m biÖn ph¸p n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Ph©n tÝch kÕt qu¶ kinh doanh nh»m: Lµm râ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ngân hµng, nh÷ng nhân tè t¸c ®éng tíi thùc tr¹ng ®ã; so s¸nh víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c nh»m thóc ®Èy c¹nh tranh. Lµm râ môc tiªu kÕt qu¶ mµ ng©n hµng cÇn ®¹t ®Õn. X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n g©y ra ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ ®Ó c¶i tiÕn vµ thay ®æi. TÝnh to¸n, dù trï c¸c yÕu tè h×nh thµnh nªn kÕt qu¶, tõ ®ã quyÕt ®Þnh ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cô thÓ cho kú tíi . . . Sau ®ã th«ng qua ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ph©n tÝch thu ®­îc ®Ó thÊy râ thµnh c«ng vµ chưa thµnh c«ng trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng. ViÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®óng sÏ cho thÊy vÞ thÕ cña ng©n hµng, lîi thÕ còng nh­ khã kh¨n mµ ng©n hµng ph¶i ®­¬ng ®Çu. ChØ tiªu nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh cña ng©n hµng. e) Tr¹ng th¸i thanh kho¶n (Liquidity position). TÝnh thanh kho¶n cña ng©n hµng lµ kh¶ n¨ng cña ng©n hµng trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng. Do ®ã, mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng mµ c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i thùc hiÖn lµ b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh kho¶n hîp lý cho ng©n hµng, tøc lµ lu«n duy tr× ®­îc tr¹ng th¸i thanh kho¶n ë møc d­¬ng (cung thanh kho¶n lín h¬n cÇu thanh kho¶n trong mét ph¹m vi quy ®Þnh). PhÇn lín nguån tiÒn trong ng©n hµng lµ c¸c kho¶n tiÒn gửi ph¶i tr¶ khi cã yªu cÇu, nÕu yªu cÇu nµy cña kh¸ch hµng kh«ng ®­îc thùc hiÖn ngay, nguån tiÒn göi cã thÓ bÞ gi¶m sót nhanh chãng, thËm chÝ lµm cho ng©n hµng bÞ ph¸ s¶n. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng chñ yÕu cña ng©n hµng lµ cho vay, do vËy, ng©n hµng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vay hîp ph¸p cña kh¸ch hµng. Nh­ vËy, viÖc ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng mét c¸ch th­êng xuyªn vµ trong nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt khÈn cÊp lµ yªu cÇu cÊp thiÕt vµ lµ néi dung quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý cña ng©n hµng nh»m h¹n chÕ rñi ro. Nã liªn quan tíi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi ng©n hµng. f) Sù nhạy c¶m víi thÞ tr­êng (Sensitivity to market risk) ThÓ hiÖn qua kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ dù phßng rñi ro. Th«ng qua ®ã, ng©n hµng cã thÓ ®èi ®Çu víi c¸c biÕn ®éng cña thÞ tr­êng, ®¸p øng mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng kÓ c¶ trong tr­êng hîp cã rñi ro. C¸c tæ chøc tµi chÝnh tù tµi trî cho m×nh b»ng c¸ch t¹o lËp ra c¸c tµi s¶n tµi chÝnh do ng­êi kh¸c n¾m gi÷. Nh÷ng tr­êng hîp dÔ nhËn thÊy nhÊt lµ tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng, giao dÞch liªn ng©n hµng, vµ ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi còng nh­ cæ phiÕu. Do ®ã c¸c tµi s¶n còng ®­îc xÕp lo¹i tõ c¸c tµi s¶n cã l·i suÊt thÊp vµ tÝnh láng cao cho tíi tµi s¶n cã l·i suÊt cao vµ tÝnh láng thÊp. Mçi lo¹i cã mét lo¹i rñi ro ®Æc trưng. Trong tr­êng hîp nµy, kh¶ n¨ng ph©n tÝch rñi ro cña mét ng©n hµng lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh quan träng ®Õn viÖc ng©n hµng cã thÓ b¸n c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh cña m×nh cho ng­êi kh¸c víi chi phÝ thÊp nhÊt cã thÓ. Nh÷ng ng©n hµng cã chÊt l­îng ph©n tÝch kÐm h¬n sÏ r¬i vµo khã kh¨n khi hä b¾t buéc ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ cao h¬n nh÷ng ng©n hµng kh¸c ®Ó tù tµi trî cho m×nh trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng. Nh­ vËy trong t­¬ng lai, kh¶ n¨ng ph©n tÝch tµi chÝnh sÏ lµ mét vò khÝ quan träng gióp cho ng©n hµng ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tÝn dông ®­îc cao h¬n. §ång thêi nã còng cung cÊp cho ng©n hµng nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt trong ho¹t ®éng tÝn dông cña m×nh, n©ng cao tÝnh an toµn vµ gi¶m bít nh÷ng biÕn ®éng vÒ nguån vèn huy ®éng cña ng©n hµng trong lÜnh vùc cho vay. 1.2.4. Nhân tố ảnh hưởng tới khả năng cạnh tranh của NHTM Nhµ kinh tÕ häc Micheal Porter trong cuèn Chiªn l­îc c¹nh tranh (1996) ®· ph©n tÝch kh¸ râ rµng vÒ 5 lùc l­îng thÞ tr­êng ®e do¹ sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn ¶nh h­ëng tíi c¸c chiÕn l­îc c¹nh tranh vµ vÞ thÕ c¹nh tranh cña mét ng©n hµng: sù thay thế vÒ mÆt s¶n phÈm hay dÞch vô cung øng, søc Ðp tõ phÝa ng­êi mua, søc Ðp tõ phÝa ng­êi cung cÊp, nh÷ng ®èi tuîng míi tham gia thÞ tr­êng vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i. Tuy nhiªn ®øng trªn mét khÝa c¹nh tæng hîp h¬n, ta cã thÓ nhËn thÊy b¶n th©n mçi ng©n hµng ®Òu ph¶i chÞu t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè néi t¹i vµ c¸c nh©n tè bªn ngoµi. 1.2.4.1. Nhân tố nội tại Môc tiªu ho¹t động cña b¶n th©n ng©n hµng CÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a lµ : kh«ng mét ng©n hµng nµo lại cã thÓ tån tại vµ ph¸t triÓn mµ kh«ng cã c¸c chiÕn l­îc canh tranh cô thÓ. Mµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cÇn ph¶i ®­îc lµm s¸ng tá lµ môc tiªu ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Nã quyÕt ®Þnh thÞ tr­êng cña ng©n hµng còng nh­ ph©n lo¹i c¸c kh¸ch hµng, dùa vµo ®ã ng­êi ta míi cã thÓ ®­a ra nh÷ng chiÕn l­îc trong t­¬ng lai phï hîp víi môc tiªu Êy. Nhê ®ã ng©n hµng míi cã thÓ hy väng vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. Quan hệ ®èi ngo¹i cña ng©n hµng Nh©n tè thø hai ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng lµ mèi quan hÖ cña ng©n hµng ®ã víi c¸c kh¸ch hµng, c¸c ®èi t¸c vµ c¸c ng©n hµng kh¸c. ChØ cã ®i s©u nghiªn cøu, trao ®æi kinh nghiÖm, n¾m b¾t nhanh nh¹y c¸c diÔn biÕn vÒ tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ trªn thÕ giíi, c¸c xu thÕ míi vÒ thÞ tr­êng vèn, ng©n hµng míi thÝch øng vµ cã đèi s¸ch kÞp thêi khi cã biÕn ®éng, ®ång thêi sÏ ®­a ra ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh cho vay hiÖu qu¶ nhÊt. Ng©n hµng nµo thùc hiÖn ®iÒu nµy cµng nhanh, cµng m¹nh bao nhiªu th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nã víi c¸c ng©n hµng kh¸c cµng ®­îc n©ng cao bÊy nhiªu. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc Mét trong nh÷ng nguån néi lùc quan träng cña ng©n hµng lµ nguån nh©n lùc. ChÊt l­îng cña ®éi ngò nµy ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ xÐt duyÖt cho vay vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông ng¾n h¹n còng nh­ uy tÝn cña ng©n hµng vµ do ®ã quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng Công nghệ mới được áp dụng trong ngân hàng C«ng nghÖ lµ ®ßn bÈy cña sù ph¸t triÓn, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ng©n hµng héi nhËp vµo céng ®ång ng©n hµng quèc tÕ. HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ m¹ng m¸y tÝnh trong ng©n hµng sÏ n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng, t¨ng tÝnh linh ho¹t cña c¸c ho¹t ®éng thanh kho¶n, ®ång thêi t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh cña ng©n hµng so víi c¸c ng©n hµng trong cïng hÖ thèng. 1.2.4.2. Nhân tố bên ngoài C¸c ®èi thñ hiªn tai ChØ cã hiÓu râ ®­îc ®èi thñ, c¸c ng©n hµng míi cã thÓ giµnh ®­îc lîi thÕ c¹nh tranh trong mét m«i tr­êng c¹nh tranh khã kh¨n nh­ hiÖn nay. §èi thñ c¹nh tranh ¶nh h­ëng ®Õn chiÕn l­îc ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng trong t­¬ng lai vµ còng g©y cho ng©n hµng mèi lo l¾ng th­êng trùc. ChÝnh v× thÕ sù cã mÆt cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh gãp phÇn thóc ®Èy ng©n hµng ph¶i th­êng xuyªn c¶i tiÕn vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®Ó tiÕp tôc tån t¹i. Th«ng qua c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña ®èi phư¬ng mµ x¸c ®Þnh cho m×nh mét chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp, ®¸p øng nhu cÇu c¹nh tranh. Søc Ðp tõ phÝa kh¸ch hµng Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng cña ngµnh ng©n hµng lµ tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc kinh doanh s¶n xuÊt hay tiªu dïng, thËm chÝ lµ c¸c ng©n hµng kh¸c còng ®Òu cã thÓ võa lµ kh¸ch hµng võa lµ ng­êi b¸n cho ng©n hµng. Nh÷ng ng­êi b¸n s¶n phÈm th«ng qua c¸c h×nh thøc göi tiÒn, lËp tµi kho¶n giao dÞch hay cho vay liªn ng©n hµng ®Òu cã mong mái lµ nhËn ®­îc mét l·i suÊt cao h¬n trong khi nh÷ng ng­êi mua s¶n phÈm nh­ vay vèn, vay liªn ng©n hµng l¹i muèn m×nh chØ ph¶i tr¶ mét chi phÝ vay vèn nhá h¬n thùc tÕ. Nh­ vËy ng©n hµng sÏ chÞu sù m©u thuÉn gi÷a ho¹t ®éng t¹o lîi nhuËn cã hiÖu qu¶ vµ gi÷ ch©n ®­îc kh¸ch hµng còng nh­ cã ®­îc nguån vèn thu hót rÎ nhÊt cã thÓ. HiÓm hoa ®e do¹ tõ c¸c ng©n hµng míi C¸c ng©n hµng míi tham gia thÞ tr­êng víi nh÷ng lîi thÕ quan träng nh­ më ra nh÷ng tiÒm n¨ng míi, cã ®éng c¬ vµ ­íc väng giµnh ®­îc thÞ phÇn v× ®· cã kinh nghiÖm tham kh¶o tõ nh÷ng ng©n hµng ®ang ho¹t ®éng, cã ®­îc nh÷ng thèng kª ®Çy ®ñ vµ dù b¸o vÒ thÞ tr­êng. Nh­ vËy chưa kÓ ®Õn thùc lùc cña ng©n hµng míi ra sao, c¸c ng©n hµng hiÖn t¹i ®· thÊy mét mèi ®e do¹ vÒ kh¶ n¨ng thÞ phÇn bÞ chia sÎ, ngoµi ra cßn chưa kÓ ®Õn ng©n hµng míi cã nh÷ng kÕ s¸ch vµ søc m¹nh mµ c¸c ng©n hµng kia cha thÓ cã th«ng tin vµ chiÕn l­îc øng phã. Héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ toµn cÇu ho¸ Trong bèi c¶nh kinh tÕ mang ®Çy tÝnh c¹nh tranh hiÖn nay, râ rµng c¸c ng©n hµng kh«ng thÓ ®øng ngoµi vßng ph¸t triÓn cña thÕ giíi. Mét trong nh÷ng ngµnh cã tèc ®é toµn cÇu ho¸ vµ cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ nhÊt ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi chÝnh lµ ngµnh ng©n hµng mµ réng h¬n n÷a lµ ngµnh dÞch vô tµi chÝnh. Ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi viÖc ph¸t trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ ngµnh ng©n hµng. Víi mét thÞ tr­êng non trÎ vµ ®Çy tiÒm n¨ng nh­ ViÖt Nam, ®©y ch¾c ch¾n lµ mét nh©n tè cÇn ®­îc quan t©m. CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG CẠNH TRANH TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN-HÀ NỘI CHI NHÁNH ĐỐNG ĐA 2.1 Khái quát về ngân hàng Sài Gòn-Hà Nội chi nhánh Đống Đa 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của ngân hàng Sài Gòn-Hà Nội chi nhánh Đống Đa Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội, tên viết tắt SHB,được thành lập theo các Quyết định số 214/QÐ-NH5 ngày 13/11/1993; Quyết định số 93/QÐ-NHNN ngày 20/1/2006 và số 1764/QÐ-NHNN ngày 11/9/2006. Giấy phép ĐKKD số 5703000085. Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn - Hà Nội (SHB ) tiền thân là Ngân hàng TMCP Nông Thôn Nhơn Ái được thành lập theo giấy phép số 0041/NH /GP ngày 13/11/1993 do Thống đốc Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam cấp và chính thức đi vào hoạt động ngày 12/12/1993. Ra đời trong bối cảnh nền kinh tế đất nước chuyển từ kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường có sự quản lý cuả Nhà nước và theo chủ trương cuả Chính Phủ, đây là giai đoạn đổi mới và thực hiện pháp lệnh ngân hàng, hợp tác xã và Công ty tài chính, vốn điều lệ đăng ký ban đầu là 400 triệu đồng, SHB luôn hướng tới tiêu chí mở rộng hoạt động một cách vững chắc, an toàn, tự bền vững về tài chính, áp dụng công nghệ thông tin hiện đại, cung cấp các dịch vụ và tiện ích thuận lợi, đa dạng và thông thoáng đến các doanh nghiệp và các tầng lớp dân cư ở đô thị, nâng cao và duy trì khả năng sinh lời, phát triển và bồi dưỡng nguồn nhân lực nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng nhanh chóng với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Nằm trong hệ thống chung, SHB Đống Đa được ra đời ngày từng bước áp dụng nhất quán các thông lệ quốc tế trong công tác điều hành, phát triển và đưa ra thị trường những sản phẩm dịch vụ tài chính đa dạng đáp ứng nhu cầu của khách hàng, tạo uy tín thương hiệu qua chất lượng phục vụ khách hàng, đầu tư vào con người, phát triển năng lực của cán bộ, nhân viên, khuyến khích sự cống hiến xuất sắc, thưởng công xứng đáng với thành tích và tạo điều kiện cho họ có cơ hội phát triển toàn diện. Với kế họach phát triển kinh doanh cụ thể phù hợp với chương trình hành động,lộ trình hội nhập của ngành ngân hàng Việt Nam cùng với tiềm lực tài chính mạnh của các cổ đông tiềm năng, với bộ máy Hội đồng Quản trị, Ban Kiểm soát, Ban Điều hành là những người có trình độ nghiệp vụ, có kinh nghiệm trong lĩnh vực ngân hàng và có tâm huyết với Ngân hàng sẽ là những nhân tố tích cực trong giai đoạn phát triển mới và sẽ đưa SHB phát triển một cách bền vững trong thời gian tới. 2.1.2 Mục tiêu hoạt động - Với nền tảng và thế mạnh sẵn có, SHB Xác định chiến lược phấn đấu trở thành ngân hàng bán lẻ đa năng hiện đại hàng đầu tại Việt Nam, năm 2015 trở thành một Tập đoàn tài chính – công nghiệp – bất động sản lớn mạnh. - Mục tiêu đến năm 2010 Quy mô ngân hàng: Tổng tài sản đạt 85.000 tỷ VNĐ (tương đương 5.312 triệu USD). Hệ thống mạng lưới: trên 200 chi nhánh và phòng giao dịch trên toàn quốc. Công nghệ: Áp dụng công nghệ quản lý ngân hàng và các sản phẩm dịch vụ ngân hàng tiên tiến, hiện đại; Công ty thành viên: Đưa vào hoạt động các công ty trực thuộc như công ty cho thuê tài chính, công ty bảo hiểm, công ty mua bán nợ, Công ty địa ốc. Cán bộ nhân viên: Số lượng cán bộ nhân viên toàn hệ thống: 1.500 người được đào tạo một cách có hệ thống và chuyên nghiệp. 2.1.3 Họat động kinh doanh của ngân hàng 2.1.3.1 Công tác huy động vốn Nguồn vốn huy động của ngân hàng SHB các năm qua đều cao do SHB đã không ngừng mở rộng mạng lưới chi nhánh, đến thời điểm 31/12/2006, tổng vốn huy động đạt 770.001 triệu đồng, năm 2007 đạt 9.948.553 triệu đồng. Tốc độ tăng trưởng vốn huy động duy trì ở mức cao, năm 2006 tăng 290% so với năm 2005, năm 200t tăng 1192% so với tổng nguồn vốn huy động cả năm 2006.Tại thời điểm 30/6/2008 , nguồn vốn huy động đã gần bằng cả năm 2007. Bảng 1 :Nguồn vốn huy động Đơn vị: Triệu đồng Năm Chỉ tiêu Năm 2006 Năm 2007 30/06/2008 Số dư Tỷ trọng(%) Số dư Tỷ trọng(%) Số dư Tỷ trọng(%) Phân theo kì hạn 770.001 100 9.948.553 100 8.080.561 100 -Ngắn hạn 674.220 87.56 9.328.662 93.7 7.717.084 95.50 -Trung dài hạn 95.781 12.44 619.891 6.23 363.477 4.50 Phân theo cơ cấu 770.001 100 9.948.553 100 8.080.561 100 -Trong nước 770.001 100 9.948.553 100 8.080.561 100 +TCTD 402.000 52.21 7.091.785 71.28 2.371.004 29.34 +Kháchhàng khác 368.001 47.79 2.856.768 28.72 5.709.557 70.66 -Nước ngoài _ 0 _ 0 0 0 (Nguồn: Báo cáo phòng nguồn vốn SHB) Bảng 2: Tăng trưởng lợi nhuận của SHB Nguồn vốn huy động phân theo kì hạn chủ yếu là huy động ngắn hạn. Năm 2006 nguồn vốn huy động ngắn hạn chiếm 87,56%, năm 2007 chiếm 93.77%.Năm 2008 do lãi suất Ngân hàng Nhà Nước(NHNN) thường xuyên biến động nên lãi suất ngân hàng thương mại cũng biến động có tính cạnh tranh.Do lãi suất không ổn định nên khách hàng chủ yếu là gửi ngắn hạn. Đó là lí do 6 tháng đầu năm 2008, vốn huy động ngắn hạn của SHB tăng lên ,chiếm 95,5% trong tỏng vốn huy động.Sự chênh lệch quá lớn giữa nguồn vốn huy động ngắn hạn và dài hạn có thể gây rủi ro cho SHB.Ví dụ như sự sụt giảm lãi suất tiền gửi, các khách hàng cùng một lúc đến rút tiền sẽ làm mất thanh khoản cho SHB, và ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của SHB. Hơn nữa theo quy định của ngân hàng Nhà Nước, các Ngân Hàng Thương Mại được phép dùng một số vốn huy động ngắn hạn cho vay trung và dài hạn. Nhưng nếu vượt quá mức an tòan sẽ dẫn đến mất cân đối vốn hoạt động hằng ngày.Như vậy sẽ hạn chế cho vay trung dài hạn bằng vốn huy động ngắn hạn của SHB. Để giảm thiểu rủi ro, SHB đang giảm dần huy động vốn ngắn hạn, tăng huy động vốn dài hạn để góp phần vào việc kinh doanh ổn định của ngân hàng. Nguồn vốn huy động phân theo cơ cấu có sự chuyển dịch. Năm 2006 số vốn huy động từ các tổ chức tín dụng(TCTD) xấp xỉ nhau ( 52,21% và 47,79%), và đến năm 2007 nguồn vốn huy động từ các TCTD đạt tỷ trọng lớn tới 71,28% tổng nguồn vốn huy động. Việc huy động vốn từ các TCTD khác không phải là một biện pháp an toàn cho hoạt động kinh doanh của SHB. Đến 30/6/2008 nguồn vốn huy động từ TCTD được kiểm soát chiếm 29,34% tổng nguồn vốn huy động, còn lại là vốn huy động từ cá nhân và tổ chức kinh tế khác. Việc điều chỉnh cơ cấu vốn huy động như vậy đảm bảo cho hoạt động kinh doanh của SHB phát triển ổn định hơn. Hiện nay SHB chưa có vốn nhận từ Chính Phủ trong tổng nguồn vốn. 2.1.3.2 Công tác tín dụng Việt Nam là nước có nền kinh tế tăng trưởng hàng đầu Châu Á và thế giới trong năm 2007.Mức tăng trưởng trong năm 2007 so với năm 2006 là 8,48% -mức cao nhất trong 10 năm qua.Do nền kinh tế tăng trưởng liên tục nên nhu cầu về vốn rất lớn thúc đẩy hệ thống các ngân hàng trong nước trong giai đoạn vừa qua phát triển quá nóng. Trong bối cảnh biến động của nền kinh tế xã hội, thị trường vốn và thị trường trong nước, SHB đã không ngừng nâng cao tái cơ cấu và hoàn thiện bộ máy hoạt động, sửa đổi quy chế và quy trình nghiệp vụ tín dụng nhằm thích ứng với điều kiện từng vùng miền, ngành nghề kinh doanh.SHB mong muốn đưa những sản phẩm dịch vụ cho vay hấp dẫn linh hoạt đến nhiều đối tượng khách hàng. Ngoài ra SHB luôn kiểm soát chất lượng tín dụng , tập trung đầu tư vốn trên cơ sở an toan thận trọng. Nhờ đó hoạt động tín dụng của ngân hàng đạt được sự tăng trưởng và bền vững. Năm 2006 , tổng dư nợ của SHB đạt 492.984 triệu đồng, năm 2007 đạt 4.183.503 triệu đồng. Tại thời điểm 30/6/2008 tổng dư nợ đã vượt cả năm 2007 đạt 5.874.056 triệu đồng. Ngân hàng SHB có sự tăng trưởng đáng kể về hoạt động tín dụng của ngân hàng trong năm vừa qua. Năm 2007 đánh dấu sự chuyển hướng hoạt động : tập trung cung cấp các sản phẩm dịch vụ ngân hành đa dạng cho tất cả các tầng lớp dân cư, tổ chức kinh tế, ngành nghề kinh doanh cùng với sự phát triển của mạng lưới hoạt động, dư nợ tín dụng của SHB có sự tăng trưởng vượt bậc.Với hơn 4.183 tỷ đồng dư nợ tăng 748% so với năm 2006. Năm 2008, với việc phát hành tăng vốn thành công lên 2.000 tỷ đồng,SHB đã đầu tư mở rộng mạng lưới, phát triển thêm nhiều sản phẩm,dịch vụ , đa dạng đối tượng khách hàng, dư nợ tín dụng của SHB 6 tháng đầu năm 2008đã đạt hơn 5.874 tỷ đồng, vượt dư nợ cả năm 2007, tăng hơn 40,41% so với năm 2007. 2.1.3.3. Hoạt động kinh doanh ngoại tệ và thanh toán Hiện nay, ngân hàng SHB thực hiện hoạt động kinh doanh ngoại tệ và thanh toán thong qua ngân hàng TMCP Quân đội. SHB thực hiện hoạt động mua bán ngoại tệ nhằm thực hiện thanh toán ngọai tệ cho khách hàng trong và ngoài nước ( thường là các tổ chức kinh tế hoạt động xuất nhập khẩu). Hoạt động thanh toán của SHB trong giai đoạn 2005-2007 cũng có sự thay đổi căn bản.Cùng với việc chuyển đổi mô hình ngân hàng, từ việc hoạt động kinh doanh ngoại tệ và thanh toán của SHB trong năm 2005 chưa phát sinh thì năm 2006 hoạt động này đã bắt đầu được triển khai và bước đầu đem lại thu nhập. Năm 2007 , SHB tiếp tục mở rộng quan hệ thanh toán, bảo lãnh thanh toán cho các đối tác và tổ chức. Hoạt động kinh doanh ngoại tệ của SHB năm 2006 chỉ đạt 4,9 tỷ đồng lợi nhuận, thì sang năm 2007 giá trị lợi nhuận từ kinh doanh ngoại tệ đạt 2.467 tỷ đồng. Doanh thu cũng tăng mạnh từ 7,48tỷ đồng năm 2006 lên 2.774 tỷ đồng trong năm 2007. Năm 2007 SHB vẫn chưa thanh toán quốc tế trực tiếp(theo quy định của NHNN) , do đó doanh thu từ hoạt động thanh toán quốc tế chưa cao. 2.1.3.4 Xử lý nợ tồn đọng Năm 2008 là năm thứ 2 liên tiếp SHB đạt được thành tích nổi bật trong việc xử lý nợ tồn đọng. 2.2 Thực trạng khả năng cạnh tranh của ngân hàng TMCP Sài Gòn-Hà Nội chi nhánh Đống Đa trong hoạt động tín dụng ngắn hạn 2.2.1 Các chỉ tiêu đánh giá khả năng cạnh tranh của ngân hàng TMCP Sài Gòn-Hà Nội 2.2.1.1 Tổng dư nợ tín dụng ngắn hạn Dựa vào chỉ tiêu tổng dư nợ tín dụng của ngân hàng thương mại, ta có thể nắm được một phần tình hình sử dụng vốn huy động của ngân hàng và khả năng thu hút khách hàng nhằm khẳng định vị thế của ngân hàng trên thị trường như thế nào Tính đến 30/6/2008 tổng dư nợ tín dụng nói chung của ngân hàng đã vượt cả năm 2007(4.183.503 triệu đồng) đạt 5.874.056 triệu đồng. Chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu cho vay theo thời hạn vay là loại hình cho vay ngắn hạn, do SHB huy động phần lớn là vốn ngắn hạn nên tỷ lệ cho vay ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn hơn. Năm 2006, tỷ trọng cho vay ngắn hạn chiếm 68%, năm 2007 là 63,87% , thời điểm tháng 6/2008 dư nợ ngắn hạn đạt 3.461.000, tăng 788945 triệu đồng so với cả năm 2007, đạt 58,92% trong tổng dư nợ cho vay. Đây là mức tăng trưởng lớn chỉ trong nửa năm 2008 dư nợ tín dụng đã đạt gần bằng cả năm 2007. Chúng ta sẽ có thể hình dung cụ thể qua hệ thống bảng biểu sau: Bảng 3: Tổng dư nợ TD trên tổng tài sản Đơn vị: triệu đồng Năm Chỉ tiêu 2006 2007 30/6/2008 Tổng dư nợ 492.984 4.183.503 5.874.056 Tổng tài sản 1.322.027 12.367.441 10.430.272 Tỷ trọng (%) 37,2 33,8 56,3 (Nguồn: BCTC đã được kiểm toán của ngân hàng SHB năm 2006, 2007, 2008) Tỷ trọng của dư nợ tăng tương đối tròng vòng 2 năm vào khoảng 13%, chứng tỏ thị phần tín dụng của ngân hàng đã tương xứng với qui mô tài sản và ngân hàng đã sử dụng một cách có hiệu quả nguồn vốn huy động được. Điều này tạo một bước tiền đề thuận lợi cho hoạt động kinh doanh nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng.Khả năng cạnh tranh của ngân hàng vì thế được đánh giá khá tốt. Hoạt động cho vay của ngân hàng trong thời gian qua đã có nhiều tiến bộ ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng hằng năm và phần nào phản ánh kết quả cho vay ngắn hạn của ngân hàng. Dư nợ ngắn hạn của SHB được phân theo ngành nghề như sau: Bảng 2: Dư nợ ngắn hạn phân theo ngành nghề Đơn vị: Triệu đồng Khoản mục Năm 2007 Tỷ trọng(%) 30/6/2008 Tỷ trọng(%) Thương mại 846.775 31,69 1.112.711 32,15 Nông, lâm nghiệp 417.374 15,62 404.937 11,70 Sản xuất và gia công chế biến 226.323 8,47 327.756 9,47 Xây dựng 420.047 15,72 581.794 16,81 Dịch vụ và cá nhân cộng đồng 34.736 1,30 145.015 4,19 Kho bãi, giao thông vận tải 438.217 16,40 504.960 14,59 Giáo dục đào tạo 267 0,01 346 0,01 Tư vấn, kinh doanh BĐS 76.955 2,88 210.428 6,08 Khách sạn nhà hàng 61.190 2,29 79.949 2,31 Ngành nghế khác 150.169 5,62 93.101 2,69 Tổng 2.672.055 100 3.461.000 100 (Nguồn: BCTC đã kiểm toán của ngân hàng SHB năm 2007, 2008) Trong năm 2007 và 6 tháng đầu năm 2008, cho vay theo ngành nghề của SHB chủ yếu tập trung vào lĩnh vực Thương Mại, Kho bãi giao thông vận tải, Xây dựng, Nông lâm nghiệp, tiếp đó là sản xuất gia công và một số lĩnh vực khác. Những ngành ngân hàng tập trung vào cho vay đa phần là những dự án có thời hạn ngắn, nhưng đều là những ngành có tiềm năng phát triển. Vì vậy tính an toàn trong nhứng dự án ấy có phần an toàn hơn, nhanh chóng thu lại lợi nhuận, thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Dư nợ ngắn hạn của ngân hàng SHB thuộc về các thành phần kinh tế khá đa dạng. Bảng 3: Dư nợ TD ngắn hạn theo thành phần kinh tế Đơn vị:Triệu đồng Khoản mục Năm 2007 Tỷ trọng% 30/06/2008 Tỷ trọng% Doanh nghiệp nhà nước 420.048 12,1 454.084 13,12 Cty cổ phần và TNHH 2.144.591 80,26 2.810.332 81.2 Doanh nghiệp tư nhân 107.416 4,02 128,057 3,7 Hợp tác xã - 0 - 0 Cá nhân 96.728 3,62 68.527 1,98 Tổng 2.672.055 100 3.461.000 100 (Nguồn: Báo cáo của phòng quản lí tín dụng) Với mục tiêu tập trung và hướng đến cung cấp các sản phẩm dịch vụ ngân hàng cho khối doanh nghiệp vừa và nhỏ, SHB đang gia tăng các tỷ lệ cho vay các doanh nghiệp nhà nước, các Công ty cổ phần và TNHH. Đến 30/06/2008, tỷ lệ cho vay các doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần và TNHH chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dư nợ( 93,3%).Đây được coi là hướng đi đúng đắn của SHB nhằm gia tăng thị phần hoạt động ,tăng cường khả năng cạnh tranh, tiếp cận đầu tư vào nhiều ngành nghề, nhiều lĩnh vực kinh doanh, nâng cao hiệu quả hoạt động. Để đánh giá kĩ hơn tình hình tín dụng ngắn hạn của ngân hàng, ta có bảng số liệu sau: Bảng 4: Nợ quá hạn TD ngắn hạn trên tổng nợ quá hạn Đơn vị: Triệu đồng Chỉ tiêu Năm 2006 Năm 2007 Nợ quá hạn TD ngắn hạn 7.404 18.401 Tổng nợ quá hạn 12.079 26.100 Tỷ trọng(%) 61,3 70,5 (Nguồn: BCTC của SHB năm 2006, 2007) Vì SHB chủ yếu cho vay ngắn hạn nên tỷ trọng nợ quá hạn có cao. Năm 2007 tỷ trọng nợ quá hạn ngắn hạn/ tổng nợ quá hạn cao hơn năm 2006 do dư nợ tín dụng của ngân hàng có tăng. Những món nợ quá hạn này chủ yếu là do các cá nhân, hộ sản xuất do gặp khó khăn chưa thanh toán được. Tuy nhiên Tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ qua các năm giảm rõ rệt: năm 2005 là 2,73%, năm 2006 là 2,45% và năm 2007 chỉ còn 0,62%. Đây là một tín hiệu đáng mừng đánh giá cao khả năng phát huy thế mạnh, hoạt động tốt trong lĩnh vực tín dụng của ngân hàng. Như vậy vị thế cạnh tranh của ngân hàng trên thị trường được khẳng định ngày một rõ nét. Đặc biệt lợi nhuận do tín dụng ngắn hạn mang lại cũng khá cao: chiếm hơn 50% tổng lợi nhuận thu được từ hoạt động kinh doanh . Lợi nhuận nói chung của SHB qua các năm cũng tăng, tăng mạnh nhất là năm 2007: 126.889 triệu đồng gấp 17 lần so với năm 2006: 7.054. Đến đầu năm 2008 lợi nhuận có phần chững lại : 41.899 triệu đồng. Trong đó tín dụng ngắn hạn đóng vai trò quan trọng nhằm thu lợi nhuận cho SHB. Tuy nhiên ngân hàng cũng cần có nhiều biện pháp tích cực hơn nữa để lợi nhuận tiếp tục tăng chứ không giảm theo các năm. Như thế ngân hàng mới đứng vững và cạnh tranh với thị trường. 2.2.1.2 Thị phần tín dụng Chỉ khoảng vài năm trước, thị trường tín dụng tập trung vào các ngân hàng quốc doanh. Nhưng sao dự kiện gia nhập WTO tình hình đã thay đổi. Sự ra đời của các ngân hàng TMCP, các ngân hàng nước ngoài với phương pháp hoạt động hiệu quả đã đem lại cho họ thị phần mà trước kia thuộc về ngân hàng quốc doanh. Là một ngân hàng TMCP mới ra đời SHB đã đón nhận được lợi thế này. Tuy chịu sự chia sẻ thị phần với nhiều ngân hàng khác trên thị trường nhưng SHB đã cố gắng, nỗ lực trong hoạt động thu hút khách hàng trong lĩnh vực cho vay ngắn hạn. SHB đã thể hiện được mình thông qua một số dự án đồng tài trợ lớn của Nhà Nước, chứng tỏ sức mạnh tài chính và năng lực cạnh tranh trên thị trường. Tài trợ ngắn hạn tuy chưa là một thế mạnh của ngân hàng SHB chi nhánh Đống Đa so với các ngân hàng khác trong khối, nhưng SHB cũng dần tạo dựng cho mình thế mạnh riêng. 2.2.1.3 Chất lượng tín dụng ngắn hạn Nhìn vào tổng thể nền kinh tế hiện nay, các ngân hàng sắp xếp các khách hàng của mình theo tiêu chí chung là khả năng trả nợ của khách hàng. Ngân hàng nào có danh sách khách hàng có chất lượng, ngân hàng đó phần nào yên tâm về khoản đầu tư của mình vào khách hàng đó. Chính vì vậy chất lượng khách hàng phản ánh khả năng cạnh tranh để giành được những khách hàng tốt nhất của mỗi ngân hàng. Danh sách khách hàng của ngân hàng SHB có chất lượng tương đối tốt. Trong thời gian qua ngân hàng SHB đã kí kết hợp tác thỏa thuận chiến lược toàn diện với tập đoàn công nghiệp Than_Khoáng sản Việt Nam, và tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam. SHB đã phát huy được sức mạnh hiện có, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững, nắm bắt cơ hội phát triển ở khu vực thành thị bằng việc đã và sẽ tập trung vào thị trường mục tiêu: các công ty con, công ty thành viên của hai tập doàn lớn là Than Khoáng sản và Cao Su Việt Nam. Đồng thời khách hàng của SHB là những doanh nghiệp thuộc các ngành kinh tế có tốc độ tăng trưởng cao như: dự án nhà ở, văn phòng cho thuê, khách sạn khoáng sản…Đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Một số khách hàng lớn có chọn lọc kể cả các doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp liên doanh, và doanh nghiệp có 100% vốn nước ngoài được chọn lựa và phát triển có tính lâu dài. Ngoài ra SHB còn kí kết hợp tác chiến lược với Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ thành phố Hà Nội. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để SHB cũng như các doanh nghiệp vừa và nhỏ hợp tác chia sẻ lợi ích và cùng phát triển. Với mục tiêu kiểm soát tăng trưởng tín dụng để đảm bảo an toàn hiệu quả trong hoạt động tín dụng, chất lượng tín dụng của SHB được đánh giá là khá tốt và an toàn, nợ quá hạn thấp, hạn chế nợ quá hạn mới phát sinh. Bên cạnh đó đối tượng cho vay được mở rộng không chỉ là hộ sản xuất như trước đây mà còn nhiều khách hàng có tiềm năng hoạt động kinh doanh, đem lại nguồn lợi nhuận lớn cho SHB. Đồng thời qua đó, ngân hàng SHB còn bán các dịch vụ kèm theo. 2.2.1.4 Trình độ của cán bộ tín dụng Với mục tiêu nguồn nhân lực là ưu tiên hàng đầu và là yếu tố quyết định hiệu quả hoạt động kinh doanh, nhằm nâng cao năng suất lao động và xây dựng văn hóa doanh nghiệp hướng tới khách hàng. Đầu tư phát triển nguồn nhân lực, xây dựng một đội ngũ nhân sự có kinh nghiệm và trình độ chuyên môn đáp ưng yêu cầu của một ngân hàng hiên đại, tâm huyết với sự phát triển đi lên của ngân hàng là một nhiệm vụ trọng tâm của SHB. Vì vậy ngân hàng đã mở nhiều khóa đào tạo cho cán bộ ngân hàng. Với 76,38% cán bộ có trình độ Đại học, các hoạt động giao dịch của ngân hàng được thực hiện một cách khoa học và hợp lí bảo đảm tính chuyên môn và hiệu quả cao. Chỉ riêng phòng tín dụng, phụ trách về tín dụng ngắn hạn của ngân hàng thì số cán bộ có trính độ đại học là 100%, b._.