Giải pháp mở rộng và nâng cao hiệu quả tín dụng đối với DNV & N tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế - Chi nhánh TP.HCM

1 CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN VEÀ TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG VAØ HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ 1.1 TÍN DUÏÏNG VAØØ TÍN DUÏÏNG NGAÂÂN HAØØNG 1.1.1 Khaùi nieäm veà tín duïng Töø “tín duïng” coù goác la tinh töø chöõ “creditium” coù nghóa laø loøng tin, söï tín nhieäm; vì tín duïng thöïc chaát chuû yeáu döïa treân cô sôû cuûa söï tín nhieäm. Ngöôøi chuû sôû höõu khi cho vay luoân tin töôûng raèng ngöôøi ñi vay seõ hoaøn traû ñaày ñuû khi ñeán haïn. Tín duïng laø moät phaïm truø kinh teá khaùch quan nhaèm phaûn aùnh moái quan heä giao dòch giöõa hai chuû theå, trong ñoù beân chuû theå sôû höõu giao moät löôïng giaù trò baèng tieàn hoaëc taøi saûn cho beân kia söû duïng vaø chuû theå söû duïng coù nhieäm vuï hoaøn traû vôùi moät löôïng giaù trò lôùn hôn löôïng giaù trò ban ñaàu sau moät thôøi gian xaùc ñònh. Cuøng vôùi neàn kinh teá haøng hoùa, tín duïng phaùt trieån laâu ñôøi qua caùc hình thaùi kinh teá xaõ hoäi khaùc nhau vôùi nhöõng hình thöùc toàn taïi khaùc nhau. Ban ñaàu laø quan heä tín duïng chuû yeáu baèng hieän vaät vaø döôùi hình thöùc cho vay naëng laõi treân cô sôû cuûa neàn saûn xuaát haøng hoùa nhoû keùm phaùt trieån. Sang caùc thôøi kyø Chieám höõu noâ leä vaø cheá ñoä Phong kieán, quan heä tín duïng phaùt trieån chaäm treân cô sôû neàn saûn xuaát haøng hoùa nhoû. Chæ khi phöông thöùc saûn xuaát Tö baûn chuû nghóa ra ñôøi vôùi neàn saûn xuaát haøng hoùa lôùn, neàn saûn xuaát Ñaïi coâng nghieäp thì quan heä tín duïng môùi thaät söï phaùt trieån maïnh meõ; tín duïng baèng hieän vaät nhöôøng choã cho tín duïng hieän kim, cho vay naëng laõi nhöôõng choã cho caùc hình thöùc tín duïng tieán boä hôn nhö: tín duïng ngaân haøng, tín duïng chính phuû… 2 Quan heä tín duïng coù theå dieãn taû theo moâ hình sau: Giaù trò tín duïng Giaù trò tín duïng + Laõi Nhö vaäy, hieåu theo nghóa heïp, tín duïng laø quan heä vay möôïn vaø söû duïng voán laãn nhau giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay trong moät thôøi gian nhaát ñònh treân nguyeân taéc coù hoaøn traû caû voán laãn laõi. Hieåu theo nghóa roäng, tín duïng laø söï vaän ñoäng voán, ñieàu tieát voán töø nôi thöøa sang nôi thieáu, ñaùp öùng nhu caàu voán cho neàn kinh teá. Ngöôøi cho vay Ngöôøi ñi vay 1.1.2 Baûn chaát vaø chöùc naêng cuûa tín duïng 1.1.2.1 Baûn chaát cuûa tín duïng Tín duïng laø moät quan heä vay möôïn laãn nhau döïa treân nguyeân taéc coù hoaøn traû caû voán laãn laõiù. Trong quan heä tín duïng, ngöôøi cho vay chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng voán cho ngöôøi ñi vay trong moät thôøi gian nhaát ñònh, nhöng do ngöôøi ñi vay khoâng coù quyeàn sôû höõu soá voán aáy neân phaûi hoaøn traû laïi khi ñeán thôøi haïn ñaõ thoûa thuaän. Maët khaùc söï hoaøn traû naøy khoâng chæ laø söï baûo toaøn veà maët giaù trò maø coøn ñöôïc taêng theâm döôùi hình thöùc lôïi töùc. Tín duïng laø moät phaïm truø kinh teá haøng hoaù ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån qua nhieàu hình thaùi kinh teá xaõ hoäi. Tuy nhieân, duø toàn taïi vaø vaän ñoäng ôû phöông thöùc saûn xuaát naøo, ñoái töôïng vay möôïn laø haøng hoaù hay tieàn teä thì tín duïng cuõng mang 3 ñaëc tröng cô baûn sau: - Chæ thay ñoåi quyeàn söû duïng maø khoâng thay ñoåi quyeàn sôû höõu tín duïng. 3 - Thôøi haïn tín duïng ñöôïc thoaû thuaän giöõa ngöôøi cho vay vaø ngöôøi ñi vay. - Ngöôøi sôû höõu voán tín duïng ñöôïc nhaän moät phaàn thu nhaäp döôùi hình thöùc lôïi töùc. Töø nhöõng phaân tích treân cho thaáy baûn chaát cuûa tín duïng laø heä thoáng caùc quan heä kinh teá phaùt sinh giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay, nhôø quan heä aáy maø caùc nguoàn voán trong xaõ hoäi ñöôïc vaän ñoäng töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong neàn kinh teá xaõ hoäi. 1.1.2.2 Chöùc naêng cuûa tín duïng Tín duïng coù ba chöùc naêng: -Chöùc naêng taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä trong neàn kinh teá. Ñaây laø chöùc naêng cô baûn cuûa tín duïng. Taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä laø hai maët thoáng nhaát cuûa hoaït ñoäng tín duïng vaø ñeàu ñöôïc thöïc hieän treân nguyeân taéc hoaøn traû vaø coù laõi. Söï coù maët cuûa tín duïng ñöôïc xem nhö chieác caàu noái giöõa cung vaø caàu veà voán trong neàn kinh teá. ÔÛ maët taäp trung voán tieàn teä, nhôø söï hoaït ñoäng cuûa heä thoáng tín duïng maø caùc nguoàn tieàn taïm thôøi nhaøn roãi töø daân cö, caùc toå chöùc kinh teá hoaëc caùc toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi… ñöôïc taäp trung laïi. ÔÛ maët phaân phoái laïi voán tieàn teä, baèng nguoàn voán ñaõ taäp trung ñöôïc, tín duïng coù theå ñaùp öùng nhu caàu voán saûn xuaát kinh doanh cho caùc cô sôû kinh teá, nhu caàu tieâu duøng cuûa caùc taàng lôùp daân cö… -Chöùc naêng tieát kieäm tieàn maët vaø chi phí löu thoâng cho xaõ hoäi. Hoaït ñoäng tín duïng tröôùc heát taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi cuûa caùc coâng cuï löu thoâng tín duïng nhö: hoái phieáu, kyø phieáu thöông maïi, caùc loaïi seùc, theû tín duïng,… cho pheùp thay theá moät soá löôïng lôùn tieàn maët löu haønh. Nhôø ñoù, laøm giaûm bôùt caùc chi phí coù lieân quan ñeán vieäc söû duïng tieàn maët nhö: in tieàn, ñuùc tieàn, vaän 4 chuyeån vaø baûo quaûn tieàn. Vôùi hoaït ñoäng tín duïng, caùc nguoàn tieàn maët nhaøn roãi trong xaõ hoäi, soá löôïng tieàn maët taïm thôøi rôøi khoûi löu thoâng, seõ ñöôïc nhanh choùng ñöa trôû laïi vaøo löu thoâng, nhôø ñoù laøm taêng toác ñoä voøng quay cuûa tieàn teä, goùp phaàn giaûm nhu caàu tieàn teä trong löu thoâng. Ñaëc bieät, hoaït ñoäng tín duïng ñöôïc thöïc hieän thoâng qua ngaân haøng môû ra moät khaû naêng lôùn trong vieäc môõ taøi khoaûn vaø giao dòch thanh toaùn qua ngaân haøng döôùi caùc hình thöùc chuyeån khoaûn hoaëc buø tröø cho nhau, qua ñoù phaùt huy taùc duïng cuûa soá nhaân tieàn teä. -Chöùc naêng phaûn aùnh vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng trong neàn kinh teá. Söï vaän ñoäng cuûa voán tín duïng thöôøng gaén lieàn vôùi söï vaân ñoäng cuûa vaät tö, haøng hoùa, chi phí hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh… trong caùc toå chöùc kinh teá vaø cuûa caùc caù nhaân trong neàn kinh teá. Vì vaäy, qua söï vaän ñoäng ñoù, tín duïng khoâng nhöõng laø taám göông phaûn aùnh hoaït ñoäng kinh teá maø coøn cho pheùp kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng kinh teá naèm ngaên chaën caùc hieän töôïng tieâu cöïc, laõng phí, vi phaïm phaùp luaät… Thoâng qua vieäc toå chöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët vaø cuøng vôùi vieäc kieåm tra tình hình taøi chính, tình hình söû duïng voán tín duïng, caùc ngaân haøng coù theå taêng cöôøng khaû naêng kieåm soaùt quaù trình hình thaønh vaø söû duïng voán cuûa caùc caù nhaân vaø toå chöùc trong neàn kinh teá. 1.1.3 Vai troø cuûa tín duïng Tín duïng vöøa coù taùc ñoäng tích cöïc vöøa coù nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán neàn kinh teá. Nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc xuaát hieän khi hoaït ñoäng tín duïng khoâng ñöôïc kieåm soaùt ñuùng möùc. Cuï theå, neáu hoaït ñoäng tín duïng phaùt trieån traøn lan, khoâng kieåm soaùt ñöôïc thì coù theå taïo ra tình traïng laïm phaùt, gaây luûng ñoaïn neàn kinh teá. Ngöôïc laïi, neáu hoaït ñoäng tín duïng bò kieàm cheá vaø kieåm soaùt quaù chaët cheõ thì tín duïng khoâng theå môû roäng vaø neàn kinh teá cuõng khoâng phaùt trieån ñöôïc. 5 Chæ khi hoaït ñoäng tín duïng ñöôïc kieåm soaùt vaø phaùt trieån hôïp lyù thì noù môùi phaùt huy heát vai troø tích cöïc cuûa mình trong neàn kinh teá, ñoù laø: -Ñaùp öùng nhu caàu voán ñeå duy trì vaø thuùc ñaåy saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa phaùt trieån. -Goùp phaàn oån ñònh tieàn teä, oån ñònh giaù caû vaø haïn cheá laïm phaùt. -Goùp phaàn oån ñònh ñôøi soáng, taïo coâng aên vieäc laøm vaø oån ñònh traät töï xaõ hoäi. 1.1.4 Caùc hình thöùc tín duïng Trong neàn kinh teá thò tröôøng, caên cöù vaøo chuû theå tham gia thì tín duïng toàn taïi döôùi 4 hình thöùc chuû yeáu, ñoù laø: 1.1.4.1 Tín duïng thöông maïi Ñaây laø quan heä mua baùn chòu giöõa caùc chuû theå coù tham gia tröïc tieáp trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh hoaëc tieâu duøng bao goàm caùc toå chöùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh hoaëc caùc caù nhaân… vôùi caùc coâng cuï ñaëc tröng cuûa noù laø thöông phieáu (goàm hoái phieáu vaø leänh phieáu). Ñoái töôïng cuûa tín duïng thöông maïi khoâng phaûi laø tieàn teä maø laø haøng hoùa. Tín duïng thöông maïi toàn taïi vaø phaùt trieån döïa treân söï tín nhieäm trong moái quan heä veà cung caáp haøng hoùa, dòch vuï giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát vôùi nhau hoaëc vôùi ngöôøi tieâu duøng. Ñaây laø hình thöùc tín duïng phaùt trieån roäng raõi, söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa noù gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát trao ñoåi haøng hoùa laâu ñôøi, nhöng tín duïng thöông maïi khoâng phaûi laø hình thöùc tín duïng chuyeân nghieäp. 1.1.4.2 Tín duïng ngaân haøng Tín dụng Ngân hàng là quan hệ tín dụng maø trong đó bên cho vay là các TCTD và bên đi vay là các chủ thể trong nền kinh tế xã hội. 6 Công cụ của hoạt động TDNH trong lĩnh vực huy động như kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi, sổ tiết kiệm… và trong lĩnh vực tín dụng như hợp đồng tín dụng, giấy nhận nợ… Tác dụng của TDNH có những ưu thế hơn so với tín duïng thöông maïi: - Tín duïng thöông maïi chỉ bó hẹp giữa những nhà sản xuất kinh doanh quen biết nhau hoặc có mối liên hệ với nhau về cung ứng hàng hoá và dịch vụ. Trái lại, TDNH có thể mở rộng cho mọi đối tượng trong xã hội. - Tín duïng thöông maïi thường bị giới hạn về số lượng và quy mô hoạt động thì trái lại TDNH không bị giới hạn về quy mô, có nghĩa là TDNH có thể cung ứng vốn cho nền kinh tế với số lượng rất lớn. - Hoạt động của TDNH còn có tác động và ảnh hưởng lớn đối với tình hình lưu thông tiền tệ của đất nước. Nhờ hoạt động TDNH mà vốn tiền tệ của xã hội được huy động và sử dụng tối đa cho nhu cầu phát triển kinh tế, đẩy mạnh chu chuyển vốn, tập trung qua hệ thống ngân hàng. 1.1.4.3 Tín duïng Nhaø nöôùc Laø quan heä tín duïng giöõa Nhaø nöôùc, bao goàm Chính phuû vaø caùc chính quyeàn ñòa phöông, vôùi caùc toå chöùc vaø caù nhaân trong xaõ hoäi; maø trong ñoù chuû yeáu laø Nhaø nöôùc ñöùng ra huy ñoäng voán thoâng qua caùc ñôït phaùt haønh traùi phieáu ñeå söû duïng vaøo muïc ñích kinh teá- chính trò trong ñoái noäi, ñoái ngoaïi vaø nhöõng muïc ñích mang laïi lôïi ích cho toaøn xaõ hoäi. 1.1.4.4 Tín duïng quoác teá Laø quan heä tín duïng giöõa caùc Chính phuû hoaëc giöõa caùc toå chöùc taøi chính tieàn teä cuûa caùc nöôùc ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu hình thöùc khaùc nhau treân cô sôû toân troïng söï ñoäc laäp, chuû quyeàn nhaèm hoã trôï voán cho phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa moät nöôùc. 7 1.1.5 Tín duïng ngaân haøng Nghieân cöùu saâu hôn veà hình thöùc tín duïng ngaân haøng, laø hình thöùc tín duïng ra ñôøi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng, chuùng ta seõ thaáy ñöôïc ñaây laø moät hình thöùc tín duïng chuyeân nghieäp vaø chuû yeáu trong neàn kinh teá vôùi hoaït ñoäng heát söùc ña daïng vaø phong phuù. 1.1.5.1 Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng Tín duïng ngaân haøng coù 4 ñaëc ñieåm: - Tín duïng ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän cho vay vaø thu nôï chuû yeáu döôùi hình thöùc tieàn teä, nguoàn voán tín duïng maø caùc ngaân haøng söû duïng cho vay hình thaønh töø nhöõng khoaûn tieàn taïm thôøi nhaøn roãi trong xaõ hoäi maø ngaân haøng huy ñoäng ñöôïc. - Trong quan heä tín duïng ngaân haøng, ngöôøi ñi vay laø caùc nhaø doanh nghieäp, caùc caù nhaân, ngöôøi cho vay laø caùc ngaân haøng. - Tín duïng ngaân haøng laø hình thöùc tín duïng giaùn tieáp. - Tín duïng ngaân haøng vừa mang tính chất sản xuất kinh doanh gắn với hoạt động của các doanh nghiệp, vừa là tín dụng tiêu dùng, vì vậy quá trình vận động và phát triển của TDNH không hoàn toàn phù hợp với quá trình phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá. 1.1.5.2 Phaân loaïi tín duïng ngaân haøng Coù nhieàu caùch tieáp caän ñeå phaân loaïi hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng: • Caên cöù loaïi hình nghieäp vuï caáp tín duïng: Theo Luaät caùc toå chöùc tín duïng do Quoác Hoäi nöôùc Cộng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam thoâng qua ngaøy 26/12/1997, taïi ñieàu 20 ñaõ neâu roõ hoïat ñoäng caáp tín duïng cuûa caùc toå chöùc tín duïng bao goàm: -Cho vay, -Chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc loaïi chöùng töø coù giaù, 8 -Cho thueâ taøi chính, -Baûo laõnh ngaân haøng. • Caên cöù thôøi haïn tín duïng: -Tín duïng ngaén haïn - Tín duïng trung, daøi haïn • Caên cöù tính chaát luaân chuyeån cuûa voán: - Tín duïng voán löu ñoäng - Tín duïng voán coá ñònh • Caên cöù vaøo taøi saûn ñaûm baûo: - Tín duïng khoâng coù ñaûm baûo - Tín duïng coù ñaûm baûo • Caên cöù phöông thöùc cho vay- thu nôï: -Cho vay töøng laàn -Cho vay theo haïn möùc tín duïng • Caên cöù muïc ñích söû duïng tieàn vay: - Tín duïng saûn xuaát kinh doanh - Tín duïng tieâu duøng 1.1.5.3 Hieäu quaû cuûa tín duïng ngaân haøng: • Veà hieäu quaû taøi chính: Hieäu quaû taøi chính cuûa tín duïng ngaân haøng ñöôïc ñaùnh giaù qua moät soá chæ tieâu chuû yeáu sau: -Tyû leä nôï quaù haïn: laø chæ soá ño löôøng chaát löôïng nghieäp vuï tín duïng cuûa caùc ngaân haøng, neáu chæ tieâu naøy thaáp theå hieän chaát löôïng tín duïng cao vaø ngöôïc laïi. Chæ soá naøy ñöôïc tính nhö sau: 9 ×100% -Voøng quay voán tín duïng: theå hieän toác ñoä luaân chuyeån cuûa voán tín duïng, chæ tieâu naøy chæ phaûn aùnh hieäu quaû phuïc vuï nhu caàu voán cho neàn kinh teá cuûa voán tín duïng. Tuy nhieân, xeùt veà hieäu quaû kinh doanh cuûa ngaân haøng, neáu chæ soá naøy caøng cao thì seõ taêng nhieàu chi phí hoaït ñoäng vaø giaûm thôøi gian khaû duïng cuûa voán tín duïng vì thu nhaäp tín duïng tính toaùn döïa treân söï hình thaønh dö nôï. Chæ soá naøy ñöôïc tính toaùn: Doanh soá thu nôï trong kyø Trong ñoù, dö nôï bình quaân ñöôïc tính theo phöông phaùp bình quaân gia quyeàn. -Heä soá sinh lôøi (lôïi nhuaän bieân teá) cuûa ngaân haøng: chæ soá naøy cho bieát hieäu quaû cuûa 1 ñoàng doanh thu cuûa ngaân haøng; ñoàng thôøi ñaùnh giaù hieäu quaû quaûn lyù thu nhaäp cuûa ngaân haøng. Chæ soá naøy cao chöùng toû ngaân haøng ñaõ coù nhöõng bieän phaùp tích cöïc trong vieäc giaûm chi phí vaø taêng thu nhaäp, ñaëc bieät laø trong söï töông quan giöõa laõi saát huy ñoäng voán bình quaân vôùi laõi suaát cho vay bình quaân. Soá dö nôï quaù haïn Tyû leä nôï quaù haïn = Toång dö nôï cho vay Voøng quay voán tín duïng = Dö nôï bình quaân trong kyø Heä soá sinh lôøi = Thu nhaäp roøng Doanh thu • Veà hieäu quaû kinh teá xaõ hoäi: -Giaù trò saûn phaåm haøng hoùa gia taêng: bao goàm giaù trò gia taêng tröïc tieáp vaø giaù trò gia taêng giaùn tieáp. 10 +Giaù trò gia taêng tröïc tieáp laø nhöõng giaù trò gia taêng do caùc döï aùn coù voán tín duïng taùc ñoäng taêng theâm. + Giaù trò gia taêng giaùn tieáp laø nhöõng giaù trò thu ñöôïc töø caùc hoaït ñoäng kinh teá khaùc do phaûn öùng daây chuyeàn töø caùc döï aùn coù voán tín duïng sinh ra. - Taïo theâm coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, thu huùt ñöôïc nhieàu lao ñoäng ñang dö thöøa. - Khi hoaøn thaønh vaø ñi vaøo hoaït ñoäng, coâng trình coù taùc ñoäng daây chuyeàn vaø toát ñeán söï phaùt trieån ñeán caùc ngaønh saûn xuaát, lieân quan ñeán söï phaùt trieån ñi leân cuûa neàn kinh teá. - Khoâng laøm xaáu vaø goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng. - Ñoùng goùp quan troïng cho vieäc taêng nguoàn thu ngaân saùch, nguoàn thu ngoaïi teä nhôø xuaát khaåu saûn phaåm.... -Thoõa maõn nhu caàu tieâu duøng cuûa nhaân daân tính treân cô sôû möùc taêng bình quaân ñaàu ngöôøi ñoái vôùi caùc saûn phaåm do caùc döï aùn coù voán tín duïng tham gia. -Goùp phaàn phaùt trieån caùc ngaønh khaùc: ñaùnh giaù söï taùc ñoäng daây chuyeàn ñeán caùc ngaønh khaùc coù lieân quan ñeán döï aùn coù voán tín duïng tham gia. -Goùp phaàn phaùt trieån ñòa phöông: ñöôïc ñaùnh giaù treân caùc chæ tieâu: taêng cöôøng cô sôû haï taàng; thay ñoåi boä maët kinh teá xaõ hoäi cuûa ñòa phöông; taêng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ôû ñòa phöông… 1.2 DOANH NGHIEÄÄP VÖØØA VAØØ NHOÛÛ 1.2.1 Khaùi nieäm veà DNV&N Cho đến nay các nước trên thế giới chưa có một khái niệm chung về loại hình DNV&N mà tuỳ thuộc đặc điểm của từng Quốc gia, từng giai đoạn phát triển kinh tế mà đưa ra những quy định về DNV&N. Khi định nghĩa về DNV&N, các 11 nước thường căn cứ vào quy mô về vốn của doanh nghiệp, số lao động thường xuyên tại doanh nghiệp, tổng doanh thu, tổng tài sản… của doanh nghiệp. Chung quy lại mỗi quốc gia sử dụng những tiêu thức hay có cách kết hợp các tiêu thức trên khác nhau mà đưa ra định nghĩa riêng về DNV&N. Trên thế giới, không chỉ tiêu chuẩn để phân loại các doanh nghiệp khác nhau mà ngay cả cách phân loại doanh nghiệp cũng khác nhau. Có nước phân ra bốn loại doanh nghiệp như: Doanh nghiệp nhỏ; doanh nghiệp vừa; doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp cực lớn. Có nước phân loại doanh nghiệp thành: Doanh nghiệp cực nhỏ (thường là kinh tế hộ gia đình); doanh nghiệp nhỏ; doanh nghiệp vừa; doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp cực lớn. Có nước (như Mỹ), chỉ những DNV&N độc lập thì mới là DNV&N, nhưng cũng có nước tính cả DNV&N là thành viên của các công ty lớn cũng là DNV&N. Nhìn chung trên thế giới, hai tiêu chuẩn được sử dụng phổ biến để phân loại doanh nghiệp là số lao động sử dụng và số vốn. Trong hai tiêu chuẩn ấy, khá nhiều nước coi tiêu chuẩn về số lao động sử dụng là quan trọng hơn. Ñieån hình veà caùc tieâu thöùc xaùc ñònh DNV&N ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi trong khoaûng thaäp nieân 1990 nhö sau: -Nhaät: döïa vaøo 2 tieâu thöùc voán phaùp ñònh vaø soá lao ñoäng ñeå ñöa ra chuaån möïc veà DNV&N cho töøng ngaønh ngheà, cuï theå: Baûng 1.1 Chuaån möïc DNV&N ôû Nhaät Baûn DNV&N Ngaønh ngheà Voán Lao ñoäng DN loaïi nhoû Coâng nghieäp khai thaùc, cheá taïo, vaän taûi, xaây döïng ≤ 100 trieäu yeân < 300 ngöôøi ≤ 20 ngöôøi Thöông nghieäp baùn buoân ≤ 30 trieäu yeân < 100 ngöôøi ≤ 5 ngöôøi Thöông nghieäp baùn leû vaø dòch vuï ≤ 10 trieäu yeân < 50 ngöôøi ≤ 5 ngöôøi 12 (Nguoàn: Kinh nghieäm vaø caåm nang Phaùt trieån Xí nghieäp vöøa vaø nhoû ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi- tr. 28) -Philippin: vieäc phaân loaïi quy moâ doanh nghieäp ôû quoác gia thuoäc khoái ASEAN naøy coù hai caùch caên cöù laø theo quy moâ voán hoaëc theo soá nhaân coâng cuûa doanh nghieäp. Trong ñoù, caùch caên cöù vaøo tieâu chí voán ñöôïc söû duïng phoå bieán trong thöïc teá, cuï theå: Baûng 1.2 Chuaån möïc DNV&N ôû Philippin Loaïi doanh nghieäp Voán Lôùn > 60 trieäu Peâxoâ Vöøa > 15 – 60 trieäu Peâxoâ Nhoû > 1,5 – 15 trieäu Peâxoâ Vi nhoû (DN gia ñình) ≤ 1,5 trieäu Peâxoâ (Nguoàn: Kinh nghieäm vaø caåm nang Phaùt trieån Xí nghieäp vöøa vaø nhoû ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi- tr. 30) -Ñaøi Loan: söû duïng 4 tieâu thöùc: toång giaù trò taøi saûn hieän coù, soá lao ñoäng söû duïng thöôøng xuyeân, voán ñaõ goùp vaø doanh soá haøng naêm, cuï theå: Baûng 1.3 Chuaån möïc DNV&N ôû Ñaøi Loan Ngaønh ngheà Toång giaù trò taøi saûn hieän coù (USD) voán ñaõ goùp (USD) Soá lao ñoäng söû duïng thöôøng xuyeân Doanh soá haøng naêm (USD) Coâng nghieäp; tieåu thuû coâng nghieäp; cheá bieán thöïc phaåm; xaây döïng ≤120 trieäu <40 trieäu < 300 ngöôøi Khai thaùc khoaùng saûn ≤ 40 trieäu < 500 ngöôøi Thöông maïi; vaän taûi vaø caùc dòch vuï khaùc < 50 ngöôøi ≤ 40 trieäu 13 (Nguoàn: Chin Chung, 1993- Caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ôû Ñaøi Loan-thöïc traïng- chính saùch vaø trieån voïng- tr. 3) -Haøn Quoác: chuû yeáu söû duïng tieâu thöùc soá lao ñoäng ñang laøm vieäc thöôøng leä: Baûng 1.4 Chuaån möïc DNV&N ôû Haøn Quoác Ngaønh ngheà Kinh doanh vöøa Kinh doanh nhoû hôn Cheá taïo, khai khoaùng, vaän taûi 21- 300 ngöôøi > 20 ngöôøi Xaây döïng 21-200 ngöôøi > 20 ngöôøi Buoân baùn vaø caùc dòch vuï khaùc 6-20 ngöôøi > 5 ngöôøi (Nguoàn: Dr. Yoon- Bac Ouh (President, Soongsil University)- Kinh nghieäm vaø caåm nang phaùt trieån xí nghieäp vöøa vaø nhoû ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi- tr. 99) -Thaùi Lan: chæ söû duïng 1 tieâu thöùc: soá lao ñoäng, cuï theå: Baûng 1.5 Chuaån möïc DNV&N ôû Thaùi Lan Loaïi doanh nghieäp Soá lao ñoäng Vöøa 50 – 200 ngöôøi Nhoû < 50 ngöôøi (Nguoàn: Thoâng tin phaùt trieån doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, 1/1993, tr. 3) Coù söï khaùc nhau trong caùc tieâu thöùc ñöôïc söû duïng giöõa caùc quoác gia nhö treân laø do vieäc phaân ñònh DNV&N phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: -Ñaëc ñieåm vaø trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia; -Tính ñaëc thuø cuûa töøng lónh vöïc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh; -Muïc ñích phaân ñònh vaø yù ñoà chính saùch; -Tính lòch söû,… 14 Rieâng ôû Vieät Nam hieän nay, caên cöù vaøo ñaëc ñieåm, tình hình thöïc teá cuûa ñaát nöôùc cuøng vôùi yeâu caàu böùc thieát trong vaàn ñeà hoã trôï phaùt trieån ñoái vôùi caùc DNV&N, ngaøy 23/11/2001 Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh soá 90/2001/NÑ- CP veà “Trôï giuùp phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa”. Taïi ñieàu 3 cuûa Nghò ñònh ñaõ ñònh nghóa: “Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa laø cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng trung bình haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi.” Cuõng taïi Nghò ñònh naøy, ñoái töôïng caùc DNV&N ñöôïc cuï theå hoùa, bao goàm: -Caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp; -Caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp Nhaø nöôùc; -Caùc hôïp taùc xaõ thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät Hôïp taùc xaõ; -Caùc hoä kinh doanh caù theå ñaêng kyù theo Nghò ñònh soá 02/2000/NÑ-CP ngaøy 03/02/2000 cuûa Chính Phuû veà Ñaêng kyù kinh doanh. Nhöõng quy ñònh treân veà DNV&N chæ mang tính töông ñoái, phuï thuoäc ñaëc ñieåm cuûa ñaát nöôùc trong töøng thôøi kyø phaùt trieån nhaát ñònh vaø theo nhöõng muïc tieâu rieâng. 1.2.2 Ñaëc ñieåm cuûa DNV&N: DNV&N coù nhöõng öu ñieåm so vôùi caùc doanh nghieäp lôùn laø: -Deã daøng khôûi söï -Hoaït ñoäng hieäu quaû vôùi chi phí coá ñònh thaáp -Quy moâ khoâng lôùn neân deã quaûn lyù -Coù tính naêng ñoäng, nhaïy beùn 15 -Deã phaùt huy baûn chaát hôïp taùc -Coù ít xung ñoät giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng -Ña daïng veà lónh vöïc hoaït ñoäng -Coù maët ôû khaép caùc vuøng laõnh thoå, … Tuy nhieân vôùi quy moâ khoâng lôùn neân caùc DNV&N coøn gaëp nhöõng haïn cheá nhaát ñònh, ñoù laø: Naêng löïc taøi chính haïn cheá, söùc caïnh tranh yeáu vaø khoù coù khaû naêng tieáp caän vôùi coâng ngheä cao, hieän ñaïi. 1.2.3 Vai troø cuûa DNV&N ñoái vôùi neàn kinh teá Duø coù teân goïi laø DNV&N nhöng vai troø cuûa nhöõng doanh nghieäp naøy laïi khoâng nhoû, chuùng ñaõ theå hieän vaø chöùng minh ñöôïc vai troø to lôùn cuûa mình khoâng chæ ôû nhöõng nöôùc TBCN phaùt trieån maø caû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån vaø keùm phaùt trieån. Ñieåm qua moät vaøi con soá thoáng keâ sô boä ôû moät soá nöôùc sau ñaây veà söï ñoùng goùp cuûa DNN&V seõ cho chuùng ta thaáy roõ hôn taàm quan troïng cuûa loaïi hình doanh nghieäp naøy: Baûng 1.6 Möùc ñoùng goùp GDP cuûa DNV&N Tyû troïng (%) treân caùc chæ tieâu chung caû nöôùc Quoác gia Soá doanh nghieäp Soá lao ñoäng Möùc ñoùng goùp GDP Nhaät 99% 79% 56% Ñöùc 99% 60% 50% Singapore 92% 48% 29% Philippin 99% > 55% 28,1% (Nguoàn: toång hôïp töø caùc taøi lieäu nghieân cöùu veà DNN&V treân theá giôùi 2004) 16 ÔÛ moãi quoác gia, vai troø cuûa DNV&N ñöôïc theå hieän khaùc nhau, nhöng nhìn chung DNN&V thöôøng coù nhöõng vai troø chuû yeáu sau: 1.2.3.1 Goùp phaàn quan troïng taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng Xeùt treân goùc ñoä giaûi quyeát vieäc laøm thì DNV&N coù vò trí ñaëc bieät quan troïng. Lòch söû phaùt trieån kinh teá cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån hay cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø cuï theå laø thôøi kyø ñaàu ñoåi môùi cuûa Vieät Nam ñaõ cho thaáy, khi neàn kinh teá suy thoaùi- sau khuûng hoaûng hoaëc chieán tranh, caùc doanh nghieäp lôùn thöôøng phaûi giaûm lao ñoäng ñeå giaûm chi phí. Trong khi ñoù, nhôø ñaëc tính linh hoaït, uyeån chuyeån, deã thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi cuûa thò tröôøng neân caùc DNV&N vaãn duy trì ñöôïc hoaït ñoäng vaø phaùt trieån theâm leân, vì vaäy taïi caùc DNV&N khoâng nhöõng khoâng giaûm bôùt soá lao ñoäng hieän coù maø coøn coù khaû naêng haáp thuï theâm soá lao ñoäng doâi dö trong xaõ hoäi. Ngoaøi khaû naêng tröïc tieáp taïo ra vieäc laøm cho lao ñoäng trong doanh nghieäp, vieäc phaùt trieån DNV&N coøn coù taùc ñoäng giaùn tieáp taïo ra nhöõng lao ñoäng ngoaøi doanh nghieäp coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp nhö: hoaït ñoäng cung öùng ñaàu vaøo, tieáp nhaän ñaàu ra, caùc hoaït ñoäng phuï trôï phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp… Lyù do thaønh coâng trong vieäc giaûi quyeát vieäc laøm cuûa DNV&N laø: thöù nhaát, soá löôïng doanh nghieäp nhieàu, ôû haàu heát caùc quoác gia, DNV&N thöôøng chieám treân 90% toång soá doanh nghieäp; thöù hai, trong khi caùc doanh nghieäp lôùn thöôøng chæ taäp trung ôû ñoàng baèng, ñaëc bieät laø ôû nhöõng khu ñoâ thò thì caùc DNV&N phaân boá roäng raõi töø thaønh thò ñeán noâng thoân, töø ñoàng baèng leân mieàn nuùi, giaûi quyeát nhu caàu vieäc laøm ôû caùc ñòa phöông vaø goùp phaàn caân ñoái lao ñoäng; thöù ba, do deã khôûi söï neân caùc DNV&N coù theå giuùp giaûi quyeát nhanh choùng soá lao ñoäng doâi tö taïm thôøi cuûa neàn kinh teá. Ngoaøi ra, söï ña daïng veà 17 ngaønh ngheà vaø söï phaân boá roäng khaép cuûa caùc DNV&N cho pheùp ngöôøi lao ñoäng löïa choïn ñöôïc coâng vieäc phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaø khaû naêng cuûa hoï. 1.2.3.2 Goùp phaàn taïo ra thu nhaäp ñaûm baûo ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng Veà maët xaõ hoäi, DNV&N goùp phaàn tích cöïc cho quaù trình taùi phaân phoái thu nhaäp vaø bình ñaúng xaõ hoäi; do vöøa thuùc ñaåy taêng taàng lôùp trung löu, vöøa laøm giaûm tyû leä ngöôøi ngheøo trong xaõ hoäi. Söï phaùt trieån cuûa caùc DNV&N khoâng nhöõng giaûi quyeát ñöôïc vieäc laøm, taïo ra thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng maø chính söï phaùt trieån ñoù coøn coù taùc ñoäng laøm taêng thu nhaäp cuûa coâng nhaân do tyû leä thaát nghieäp thaáp. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc lyù giaûi baèng quan heä cung- caàu vaø giaù caû treân thò tröôøng lao ñoäng. 1.2.3.3 Coù khaû naêng taän duïng caùc nguoàn löïc xaõ hoäi, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, goùp phaàn naâng cao khoái löôïng vaø chaát löôïng haøng hoùa, dòch vuï -Veà tieàn voán: Ñoái vôùi caùc nöôùc phaùt trieån vaán ñeà voán coù theå khoâng quan troïng laém, nhöng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø keùm phaùt trieån thì vieäc taän duïng moïi nguoàn voán trong xaõ hoäi laø raát caàn thieát. Chính caùc DNV&N ñaõ cho pheùp laøm ñöôïc ñieàu naøy, vì loaïi hình DNV&N mang tính tö höõu cao, chuû yeáu do caùc caù nhaân coù voán töï ñaàu tö hoaëc goùp voán cuøng nhau kinh doanh ôû baát cöù nôi ñaâu, baát kyø lónh vöïc hoaït ñoäng naøo vôùi quy moâ tuyø yù. -Veà lao ñoäng: ñoái vôùi caùc doanh nghieäp lôùn thöôøng thì hoï coù nhu caàu veà lao ñoäng vôùi nhöõng trình ñoä nhaát ñònh, giôùi haïn trong nhöõng lónh vöïc saûn xuaát nhaát ñònh. Trong khi ñoù, caùc DNV&N do nhu caàu ña daïng neân coù theå söû duïng lao ñoäng ôû ñuû moïi löùa tuoåi, moïi trình ñoä, töø lao ñoäng coù trình ñoä cao ñeán lao ñoäng coù trình ñoä thaáp hay caû nhöõng lao ñoäng chöa heà qua ñaøo taïo, vaø thuoäc moïi lónh vöïc, ôû khaép caùc ñòa phöông. Vì vaäy, coù theå noùi chính caùc DNV&N cuõng laø moät nôi ñaøo taïo ngöôøøi lao ñoäng ít toán keùm chi phí nhaát. 18 -Veà maët kyõ thuaät: DNV&N löïa choïn kyõ thuaät phuø hôïp vôùi khaû naêng veà voán vaø trình ñoä lao ñoäng. Nhöõng kyõ thuaät ñöôïc öùng duïng trong caùc DNV&N raát ña daïng, phong phuù: töø thuû coâng ñeán cô khí hoùa, töï ñoäng hoùa; töø truyeàn thoáng ñeán tieân tieán, hieän ñaïi. Moãi trình ñoä kyõ thuaät coù nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm rieâng, vaø khoâng phaûi cöù töï ñoäng hoùa hay hieän ñaïi hoùa laø toái öu maø ngöôïc laïi, vieäc taän duïng moïi kyõ thuaät hieän coù môùi laø caàn thieát, nhaát laø trong ñieàu kieän neàn kinh teá cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. -Veà nguyeân vaät lieäu: caùc DNV&N coù theå vöôn tôùi ñöôïc nhöõng vuøng nguyeân lieäu duø nhoû hay xa ñeán maáy, nhaát laø nhöõng nôi maø caùc doanh nghieäp lôùn khoâng theå bao phuû heát ñöôïc. Beân caïnh ñoù, vieäc taän duïng caùc nguyeân vaät lieäu coøn höõu duïng cho saûn xuaát laø “sôû tröôøng” cuûa caùc DNV&N… 1.2.3.4 Goùp phaàn duy trì söï töï do caïnh tranh, ngaên chaën ñoäc quyeàn Vôùi soá löôïng ít vaø quy moâ lôùn cuûa caùc doanh nghieäp lôùn, raát deã daãn ñeán tình traïng ñoäc quyeàn. Söï naêng ñoäng, nhaïy beùn vaø soá löôïng nhieàu cuûa caùc DNV&N cho pheùp phaù vôõ theá ñoäc quyeàn, taùi laäp moâi tröôøng töï do caïnh tranh cho neàn kinh teá. Ngoaøi ra, caùc DNV&N khoâng yû laïi vaøo söï trôï giuùp cuûa nhaø nöôùc, vôùi tính töï chuû cao ñoä, hoï saün saøng chaáp nhaän töï do caïnh tranh vaø tìm caùch khai thaùc moïi cô hoäi ñeå phaùt trieån. 1.2.3.5 Laøm cô sôû veä tinh cho caùc doanh nghieäp lôùn Caùc doanh nghieäp lôùn hoaït ñoäng thöôøng caàn coù söï hoã trôï cuûa caùc veä tinh laø caùc DNV&N, coù theå vôùi tö caùch laø ngöôøi cung caáp nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo, cung caáp dòch vuï, hoaëc laø ngöôøi trung gian tieâu thuï saûn phaåm ñaàu ra, hay cuõng coù theå vôùi tö caùch laø ngöôøi gia coâng moät vaøi coâng ñoaïn saûn phaåm cuûa doanh nghieäp lôùn. Vì vaäy söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa caùc DNV&N raát caàn thieát ñeå boå sung cho hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp lôùn. 19 1.2.3.6 Goùp phaàn quan troïng vaøo quaù trình tích luyõ kinh teá vaø laø cô sôû kinh teá ban ñaàu ñeå phaùt trieån thaønh doanh nghieäp lôùn Do lôïi nhuaän bieân teá cuûa voán ñaàu tö taïi caùc DNV&N thöôøng laø soá döông neân caùc DNV&N coù xu höôùng giöõ laïi lôïi nhuaän ñeå taùi ñaàu tö môû roäng saûn xuaát. Chính vì vaäy, quaù trình phaùt trieån DNV&N cuõng laø quaù trình tích tuï voán, tìm kieám môû roäng thò tröôøng, hoaëc söï lieân keát, hôïp taùc kinh doanh,… Ngoaøi ra, do chi phí ñaàu tö thaáp, vieäc khôûi söï baèng moâ hình D._.NV&N taïo khaû naêng thöû nghieäm caùc saûn phaåm môùi vaø taïo tieàn ñeà phaùt trieån trôû thaønh doanh nghieäp lôùn. 1.2.3.7 Goùp phaàn gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu vaø taêng tyû leä noäi ñòa hoùa cuûa saûn phaåm Vôùi ñaëc tính naêng ñoäng vaø nhaïy beùn, cho pheùp caùc DNV&N tham gia saûn xuaát caùc saûn phaåm xuaát khaåu hoaëc nhöõng saûn phaåm coù khaû naêng thay theá haøng nhaäp khaåu. Chaát löôïng saûn phaåm coù theå khoâng cao, nhöng chaéc chaéc laø giaù seõ thaáp hôn haøng nhaäp khaåu. Ñaëc bieät, vieäc phaùt trieån DNV&N taïo khaû naêng thuùc ñaåy tieàm naêng cuûa caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng ôû caùc ñòa phöông cuûa moãi nöôùc, nhaát laø caùc ngaønh thuû coâng myõ ngheä, ñaây laø moät trong nhöõng ngaønh coù tyû troïng xuaát khaåu cao ôû caùc nöôùc. Töø nhöõng vai troø quan troïng treân cuûa DNV&N cho thaáy söï caàn thieát taát yeáu phaûi phaùt trieån loaïi hình doanh nghieäp naøy. 20 1.3 SÖÏÏ CAÀÀN THIEÁÁT MÔÛÛ ROÄÄNG VAØØ NAÂÂNG CAO HIEÄÄU QUAÛÛ CUÛÛA TDNH ÑOÁÁI VÔÙÙI LOAÏÏI HÌNH DNV&N 1.3.1 Vai troø cuûa TDNH ñoái vôùi söï phaùt trieån hoaït ñoäng cuûa DNV&N Coù nhieàu keânh cung öùng voán cho DNV&N nhöng keânh tín duïng ngaân haøng vaãn laø keânh quan troïng baäc nhaát ngay sau vieäc töï taøi trôï baèng voán chuû sôû höõu coù giôùi haïn cuûa doanh nghieäp. Ñoù laø do nhöõng haïn cheá rieâng cuûa caùc nguoàn voán, cuï theå nhö: -Töï tích luyõ baèng lôïi nhuaän: coù giôùi haïn, nhoû vaø manh muùn, ñoàng thôøi phaûi laø quaù trình laâu daøi vì vaäy seõ khoâng theo kòp toác ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, khieán doanh nghieäp trôû neân thieáu söùc caïnh tranh. Nhöng duø sao ñaây cuõng laø nguoàn voán ñöôïc caùc DNV&N öu tieân söû duïng ñeå töï taøi trôï tröôùc heát thaûy caùc nguoàn voán khaùc. -Töø vay möôïn baïn beø, ngöôøi thaân…: thöôøng laø raát khoù khaên vaø haïn cheá. Raát hieám doanh nghieäp naøo coù theå phaùt trieån maïnh baèng nguoàn voán naøy. -Tín duïng thöông maïi: cuõng chæ coù giôùi haïn trong khaû naêng nguoàn voán cuûa nhaø cung caáp, phuï thuoäc vaøo chính saùch baùn chòu cuûa nhaø cung caáp vaø coù thôøi haïn tín duïng ngaén. Beân caïnh ñoù, noù laïi buoäc caùc DNV&N phaûi chòu söï leä thuoäc caû veà quy moâ voán laãn veà khaû naêng löïa choïn ñoái vôùi ngöôøi cung caáp nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo, bao haøm caùc yeáu toá: chuûng loaïi, chaát löôïng, giaù caû… cuûa nguyeân lieäu. -Töø nhöõng caù nhaân hay toå chöùc cho vay khoâng chính thöùc: laõi suaát raát cao, baát hôïp lyù vaø coù khaû naêng gaây ra nhöõng vaán ñeà phöùc taïp trong quan heä. 21 Trong khi ñoù, neáu ñöôïc vay baèng nguoàn voán tín duïng ngaân haøng thì caùc DNV&N seõ ñöôïc höôûng nhöõng öu ñieåm cuûa nguoàn voán naøy: +Khoâng haïn cheá veà khaû naêng cung öùng tín duïng. +Thôøi haïn tín duïng daøi. +Laõi suaát thaáp vaø hôïp lyù hôn caùc nguoàn voán khaùc. +Ñöôïc höôûng söï tö vaán töø phía ngaân haøng. Vì vaäy, tín duïng ngaân haøng coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi caùc DNV&N, theå hieän qua: -Ñaûm baûo cung öùng ñuû voán löu ñoäng thöôøng xuyeân cho pheùp doanh nghieäp duy trì söï oån ñònh vaø phaùt trieån coù hieäu quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. -Ñaùp öùng nhu caàu voán trung daøi haïn ñeå doanh nghieäp ñaàu tö theâm maùy moùc thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, môû roäng quy moâ saûn xuaát kinh doanh, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, … -Baèng vieäc cung öùng nguoàn voán vôùi laõi suaát thaáp, hôïp lyù, tín duïng ngaân haøng goùp phaàn mang laïi lôïi nhuaän cao hôn cho chuû doanh nghieäp. Töø ñoù ñaåy nhanh toác ñoä tích luyõ voán cho doanh nghieäp. -Do khaû naêng quaûn lyù coù giôùi haïn cuûa caùc chuû DNV&N neân trong quaù trình cung öùng tín duïng, ngaân haøng coøn coù theå tö vaán cho caùc DNV&N veà nhöõng vaán ñeà coù lieân quan ñeán tình hình taøi chính cuõng nhö cung caáp theâm cho doanh nghieäp nhöõng thoâng tin quan troïng veà thò tröôøng,… Nhöõng tö vaán cuûa ngaân haøng giuùp doanh nghieäp hoaøn thieän caùc phöông aùn, döï aùn kinh doanh coù hieäu quaû hay ngaên chaën vieäc ñaàu tö vaøo nhöõng phöông aùn, döï aùn keùm hieäu quaû, … 22 1.3.2 Tính taát yeáu cuûa vieäc phaùt trieån hoaït ñoäng TDNH ñoái vôùi loaïi hình DNV&N Vieäc phaùt trieån TDNH ñoái vôùi caùc DNV&N môû ra tieàm löïc taêng tröôûng tín duïng nhanh choùng vaø beàn vöõng cho hoaït ñoäng cuûa heä thoáng NHTM. Tröôùc heát, veà nguoàn voán huy ñoäng cuûa caùc TCTD taêng leân nhôø löôïng tieàn gôûi tieát kieäm vaø tieàn gôûi thanh toaùn ngaøy caøng nhieàu. Ñoù laø do: Moät maët, vôùi toác ñoä phaùt trieån maïnh meõ nhö hieän nay, hoaït ñoäng cuûa caùc DNN&V goùp phaàn laøm gia taêng khoái löôïng vaø toác ñoä chu chuyeån haøng hoùa trong neàn kinh teá, nhôø ñoù laøm gia taêng khoái löôïng giao dòch thanh toaùn, ñaëc bieät laø thanh toaùn qua ngaân haøng. Maët khaùc, phaùt trieån DNN&V taïo neàn taûng cho söï gia taêng thu nhaäp cuûa daân cö, töø ñoù taêng löôïng tieàn gôûi tieát kieäm daân cö vaø caû cuûa chính caùc DNV&N naøy. Keá ñeán, veà hoaït ñoäng cho vay, trong xu höôùng vaø ñònh höôùng chung cuûa caû nöôùc laø ñang giaûm daàn tyû troïng cho vay ñoái vôùi caùc DNNN vì thaønh phaàn naøy baét ñaàu boäc loä nhöõng haïn cheá nhaát ñònh. Chính khu vöïc DNV&N seõ laø moät thò tröôøng tieàm naêng ñeå caùc TCTD môû roäng tín duïng vaø ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö cuûa mình. 1.3.3 Ñaëc ñieåm cuûa hoaït ñoäng TDNH ñoái vôùi loaïi hình DNV&N: Do nhöõng ñaëc thuø rieâng coù cuûa loaïi hình DNV&N neân vieäc cho vay ñoái vôùi caùc doanh nghieäp naøy cuõng coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng, khoâng gioáng vôùi cho vay caùc doanh nghieäp lôùn; - Do hoaït ñoäng cuûa DNV&N dieãn ra treân quy moâ khoâng lôùn laém neân deã naém baét vaø bao quaùt ñöôïc, vì vaäy coâng taùc thaåm ñònh ñoøi hoûi ít thôøi gian vaø ít 23 kyõ naêng hôn so vôùi thaåm ñònh 1 doanh nghieäp lôùn; quy trình vaø thuû tuïc cho vay cuõng ñôn giaûn hôn. -Nhaân vieân tín duïng thöôøng ít gaëp trôû ngaïi trong vieäc tieáp xuùc vôùi doanh nghieäp, trong vieäc yeâu caàu ñöôïc kieåm tra soå saùch, chöùng töø thu- chi cuûa doanh nghieäp. Tuy nhieân khoù khaên trong vieäc thaåm ñònh cho vay ñoái vôùi caùc DNV&N chính laø ôû choã khaû naêng cung caáp caùc soá lieäu keá toaùn taøi chính vaø khaû naêng laäp döï toaùn vaø phöông aùn saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp naøy thöôøng raát haïn cheá. Baùo caùo taøi chính cuûa caùc DNV&N thöôøng khoâng theå hieän ñaày ñuû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, khoâng laäp ñöôïc baûng löu chuyeån tieàn teä, hoaëc caùc baùo caùo taøi chính thöôøng khoâng trung thöïc vaø khoâng ñöôïc kieåm toaùn. Ñaëc bieät, taïi haàu heát caùc doanh nghieäp nhoû vieäc haïch toaùn keá toaùn khoâng theo chuaån möïc chung, maø chæ môû soå theo doõi sô saøi, vaø caùc doanh nghieäp naøy khoâng bao giôø laäp baùo caùo taøi chính. -Ruûi ro trong cho vay ñoái vôùi DNV&N ñöôïc ñaùnh giaù laø cao hôn nhieàu so vôùi cho vay caùc doanh nghieäp lôùn. Vì nhöõng lyù do: thöù nhaát caùc DNV&N deã khôûi söï vaø (vì vaäy) cuõng deã keát thuùc; thöù hai, trình ñoä quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh cuûa chuû doanh nghieäp thöôøng khoâng cao neân deã bò thua loã hôn; thöù ba, thoâng tin veà caùc DNV&N treân thò tröôøng raát haïn cheá, khoâng phoå bieán nhö thoâng tin veà caùc doanh nghieäp lôùn, … -Laõi suaát cho vay cao ñeå buø ñaép ñöôïc phaàn naøo ruûi ro cao ôû loaïi cho vay naøy. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp lôùn, saûn xuaát kinh doanh coù hieäu quaû, uy tín thì giöõa caùc ngaân haøng thöôøng coù söï caïnh tranh gay gaét ñeå giöõ khaùch haøng; maø coâng cuï caïnh tranh phoå bieán vaø deã thöïc hieän nhaát chính laø laõi suaát, do vaäy laõi suaát aùp duïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp lôùn naøy thöôøng thaáp. Trong khi ñoù, raát ít khi caùc ngaân haøng söû duïng coâng cuï laõi suaát ñeå caïnh tranh trong cho vay caùc 24 DNV&N, maø coâng cuï ñöôïc söû duïng chuû yeáu trong tröôøng hôïp naøy thöôøng laø: ñôn giaûn hoùa thuû tuïc, taêng soá tieàn cho vay, giaûm tyû leä ñaûm baûo baèng taøi saûn,… -Voøng quay voán tín duïng bình quaân trong cho vay DNV&N khaùc nhieàu so vôùi cho vay doanh nghieäp lôùn. Vì caùc DNV&N coù voøng quay voán ngaén haïn thaáp hôn caùc doanh nghieäp lôùn (hoï khoâng ñöôïc aùp duïng phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng); nhöng voøng quay voán trung daøi haïn thì cao hôn do caùc ngaân haøng raát haïn cheá cho vay daøi haïn ñoái vôùi caùc DNV&N, thôøi haïn cho vay thöôøng khoâng quaù 5 naêm, vaø bình quaân laø 2-3 naêm, trong khi caùc doanh nghieäp lôùn thöôøng ñöôïc höôûng thôøi haïn cho vay daøi, coù theå ñeán leân ñeán 10 naêm hoaëc hôn. 1.4 MOÄÄT SOÁÁ BAØØI HOÏÏC KINH NGHIEÄÄM ÑAÀÀU TÖ TDNH ÑOÁÁI VÔÙÙI DNV&N ÔÛÛ MOÄÄT SOÁÁ NÖÔÙÙC TREÂÂN THEÁÁ GIÔÙÙI 1.4.1. Kinh nghiệm của các nước về TDNH đối với các DNV&N: 1.4.1.1. Trung Quốc: Trung Quốc có “ Vườn ươm DNV&N” là nơi mà hầu như tất cả các doanh nghiệp đều được sự hỗ trợ từ Chính phủ. Thông thường các DNV&N trong vườn ươm được hỗ trợ từ 3-5 năm. Tại đây, các DNV&N có thể được giúp để tìm kiếm các nhà tài trợ hoặc các TCTD để có thể tăng nguồn vốn kinh doanh. Gíup các doanh nghiệp tăng vốn ban đầu lên 5-6 lần bằng cách hỗ trợ ngay từ đầu trong vườn ươm. 1.4.1.2. Hàn Quốc: Ở Hàn Quốc có hệ thống nhà thầu phụ nhằm giúp phát triển các DNV&N. Chính phủ Hàn Quốc bắt buộc các doanh nghiệp lớn phải thanh toán bằng tiền mặt cho DNV&N trong trường hợp ký hợp đồng sản xuất hay mua sản phẩm của DNV&N. Đối với các DN tiêu thụ sản phẩm của DNV&N sẽ được vay 50% vốn. 25 Nếu các tổ chức nào cung cấp dịch vụ hỗ trợ sự phát triển về công nghệ mới cho các DNV&N, Chính phủ sẽ đảm bảo cho họ nhận được 70% vốn vay ngân hàng. Ngoài ra, để hỗ trợ vốn cho các DNV&N, Chính phủ bắt buộc các Ngân hàng dành 35% toàn bộ vốn vay của mình cho các DNV&N. Còn đối với ngân hàng nước ngoài và các tổ chức bảo hiểm là 25%. Hỗ trợ tín dụng thông qua Quỹ bảo lãnh tín dụng, tạo điều kiện cho các DNV&N có điều kiện vay vốn với lãi suất ưu đãi. Đặc biệt, Ngân hàng Hàn Quốc đảm bảo cung cấp khoảng 90% tổng số vốn vay trong các lĩnh vực nhập khẩu công nghệ, hoạt động nghiên cứu và phát triển, nhập máy móc để sản xuất nguyên vật liệu, phụ tùng. 1.4.1.3. Philippine: Luật của Philippine quy định: Ngân hàng phải dành ít nhất 10% trong tổng số các khoản cho vay cho DNV&N. Chính phủ cho phép các Ngân hàng lập chi nhánh bất cứ chỗ nào họ muốn, nhiều chi nhánh đã mọc lên khắp các tỉnh và vùng nông thôn, nơi có nhiều DNV&N đang cần vốn, đã tạo điều kiện cho họ có khả năng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng với lãi suất cạnh tranh và hấp dẫn. 1.4.1.4. Đài Loan: Thành lập “Quỹ phát triển xí nghiệp vừa và nhỏ” nhằm mục đích giúp các DNV&N cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp và cấp tín dụng với lãi suất thấp hơn lãi suất ngân hàng. Thành lập ngân hàng chuyên cho các DNV&N vay vốn. 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc cấp TDNH cho DNV&N: Từ những kinh nghiệm thực tế ở các nước, có thể thấy rằng: - Đa số các DNV&N trước tiên phải tự hoàn thiện, phát triển dựa trên chính mình, tranh thủ sự trợ giúp từ Chính phủ. 26 - Chính phủ thiết lập những cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như: dành một tỷ lệ vốn huy động nhất định để cho vay DNV&N, thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng, các trung tâm trợ giúp, tư vấn cho DNV&N. - Nhà nước quan tâm đặc biệt đến khu vực này, có thể đưa những quy định đối với DNV&N vào trong Luật. Với những kinh nghiệm nêu trên, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam như sau: - Trong việc cấp TDNH cho các DNV&N, Nhà nước giữ vai trò hỗ trợ, giúp đỡ chứ không bao cấp. Phải để cho các DNV&N tự nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường, tìm kiếm nhà đầu tư vốn hiệu quả. - Có thể nghiên cứu thành lập ngân hàng chuyên cho vay đối với DNV&N trực thuộc các TCTD. - Thành lập và tổ chức Quỹ bảo lãnh tín dụng cho các DNV&N để bảo lãnh vay vốn ngân hàng khi họ không đủ tài sản đảm bảo. Keát luaän chöông 1: Trong sự nghiệp CNH - HĐH đất nước, DNV&N có những vai trò to lớn mà chúng ta phải thừa nhận trong việc đóng góp vào sự phát triển nền kinh tế. Để có được lực lượng các DNV&N đủ mạnh về quy mô, năng lực hoạt động, có khả năng cạnh tranh trên thị trường đòi hỏi các DNV&N phải cần đến lượng vốn đầu tư phù hợp. 27 CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI DNV&N TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP QUOÁC TEÁ CHI NHAÙNH TP. HOÀ CHÍ MINH 2.1. GIÔÙI THIEÄU CHUNG VEÀ NGAÂN HAØNG TMCP QUOÁC TEÁ VIEÄT NAM (VIB BANK) 2.1.1. Quaù trình thaønh laäp vaø phaùt trieån Ngaân haøng TMCP Quoác Teá Vieät Nam (VIB Bank), goïi laø Ngaân haøng Quoác Teá ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh soá 22/QÑ/NH5 ngaøy 25/01/1996 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. Ngaøy 18/09/1996, Ngaân haøng Quoác Teá chính thöùc khai tröông hoaït ñoäng taïi Hoäi sôû soá 5 Leâ Thaùnh Toâng, Hoaøn Kieám, Haø Noäi, vôùi soá voán ñieàu leä ban ñaàu laø 50 tyû VND. Coå ñoâng saùng laäp Ngaân haøng Quoác Teá bao goàm caùc caù nhaân vaø caùc doanh nhaân hoaït ñoäng thaønh ñaït taïi Vieät Nam, treân tröôøng quoác teá, Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam, Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam. Laø moät ngaân haøng baùn leû, Ngaân haøng Quoác teá ñaõ vaø ñang cung caáp moät loaït caùc saûn phaåm dòch vuï taøi chính troïn goùi cho khaùch haøng vôùi troïng taâm laø nhöõng DNV&N hoaït ñoäng laønh maïnh, caùc caù nhaân vaø gia ñình coù thu nhaäp oån ñònh. Naêm 2004 ñöôïc ñaùnh giaù laø naêm ñoät phaù trong ñaø taêng tröôûng cuûa Ngaân haøng Quoác Teá ñöôïc ñaùnh daáu baèng vieäc taêng voán ñieàu leä leân 250 tyû VND; toång taøi saûn vaø lôïi nhuaän tröôùc thueá taêng hôn 2 laàn so vôùi naêm 2003. Hoaït ñoäng kinh doanh naèm trong taàm kieåm soaùt an toaøn vaø luoân ñaûm baûo tyû leä an toaøn voán treân 28 8% theo quy ñònh cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc. Nôï quaù haïn ñöôïc khoáng cheá ôû möùc an toaøn 1,11% treân toång dö nôï. Soá löôïng chi nhaùnh taêng gaáp 4 laàn so vôùi thôøi ñieåm ñaàu naêm vaø nhanh choùng kinh doanh coù hieäu quaû. Sau 9 naêm thaønh laäp, ñeán nay maïng löôùi hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Quoác teá khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng. Ngoaøi Hoäi Sôû taïi Haø Noäi, VIB Bank ñaõ coù 7 chi nhaùnh vaø 3 phoøng giao dòch taïi 4 trung taâm kinh teá lôùn nhaát cuûa caû nöôùc laø Haø Noäi, Tp.HCM, Haûi Phoøng, Ñaø Naüng vôùi 8 chi nhaùnh taïi caùc tænh Quaûng Ninh, Baéc Giang, Vónh Phuùc, Haûi Döông, Nha Trang, Ñoàng Nai, Bình Döông, Caàn Thô. Cuøng vôùi vieäc môû roäng theâm nhieàu chi nhaùnh, ñeán thaùng 06/2005, Ngaân haøng Quoác Teá ñaõ chính thöùc taêng voán ñieàu leä leân möùc 400 tyû VND vaø döï kieán cuoái naêm 2005 seõ laø 500 tyû VND. Thôøi gian qua, noã löïc töï ñoåi môùi cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban ñieàu haønh Ngaân haøng Quoác Teá ñaõ taïo neân nhöõng böôùc chuyeån bieán quan troïng nhaèm taïo laäp cô cheá hoaït ñoäng phuø hôïp – laø neàn taûng vöõng chaéc cho söï böùt phaù trong giai ñoaïn phaùt trieån leân taàm cao môùi. Ñeà aùn taùi cô caáu toå chöùc kinh doanh ñöôïc trieån khai tích cöïc, trieät ñeå vaø böôùc ñaàu chöùng minh söï vaän haønh hieäu quaû, meàm deûo vaø linh hoaït. Keát quaû khaû quan naøy cho thaáy VIB Bank ñaõ vaø ñang vöõng tieán nhaèm ñaït ñeán muïc tieâu trôû thaønh moät trong nhöõng ngaân haøng daãn ñaàu treân thò tröôøng ngaân haøng coå phaàn, cung caáp dòch vuï ña naêng cho khaùch haøng troïng taâm taïi caùc vuøng kinh teá phaùt trieån cuûa Vieät Nam. Vôùi phöông chaâm “Luoân gia taêng giaù trò cho baïn!”, muïc tieâu chieán löôïc cuûa Ngaân haøng Quoác Teá trong naêm 2005 vaø nhöõng naêm tieáp theo laø khoâng ngöøng gia taêng giaù trò cuûa khaùch haøng, cuûa ñoái taùc, cuûa caùn boä coâng nhaân vieân ngaân haøng vaø cuûa caùc coå ñoâng. 29 2.1.2. Cô caáu toå chöùc quaûn lyù SÔ ÑOÀ TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY QUAÛN LYÙ NGAÂN HAØNG QUOÁC TEÁ Cô caáu toå chöùc quaûn lyù cuûa Ngaân haøng Quoác Teá ñöôïc xaây döïng theo moâ hình quaûn lyù khoái goàm: ÑAÏI HOÄI ÑOÀNG COÅ ÑOÂNG HOÄI ÑOÀNG QUAÛN TRÒBAN KIEÅM SOAÙT Ban Ñieàu HaønhUÛy ban quaûn lyù taøi saûn nôï - coù UÛy Ban Tín Duïng Khoái hoã trôï vaø giao dòch taïi Hoäi sôû Khoái quaûn lyù tín duïng Khoái khaùch haøng doanh nghieäp Khoái nguoàn voán vaø ngoaïi hoái Khoái chi nhaùnh vaø dòch vuï ¾ Hoäi Ñoàng Quaûn Trò: goàm 1 Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò vaø 4 uûy vieân. Haøng naêm, hoäi ñoàng quaûn trò xem xeùt vaø ñieàu chænh caùc keá hoaïch kinh doanh mang tính chaát chieán löôïc trung vaø daøi haïn ñaûm baûo cho ñònh höôùng kinh doanh cuûa ngaân haøng luoân phuø hôpï vôùi dieãn bieán thò tröôøng. Hoäi ñoàng quaûn trò pheâ duyeät ngaân saùch hoaït ñoäng haøng naêm cho ngaân haøng, kieåm soaùt ñònh kyø keát quûa kinh doanh cuûa ngaân haøng, kieåm soaùt vieäc söû duïng ngaân saùch vaø caùc keá hoaïch haønh ñoäng cuûa ban ñieàu haønh. 30 Hoäi ñoàng quaûn trò ñaët ra caùc quy ñònh, caùc chính saùch veà quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø moät soá lónh vöïc kinh doanh quan troïng khaùc. Hoäi ñoàng quaûn trò hoïp ñònh kyø moãi quyù moät laàn ñeå xem xeùt tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng vaø baùo caùo cuûa caùc Uûy ban. Ngoaøi ra, coøn coù theå trieäu taäp hoïp baát thöôøng ñeå giaûi quyeát nhöõng coâng vieäc ñoät xuaát. ¾ Ban Kieåm Soaùt: Goàm 3 thaønh vieân, do Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng baàu ra. Ban kieåm soaùt thöïc hieän kieåm tra thöôøng xuyeân hoaït ñoäng taøi chính, giaùm saùt vieäc chaáp haønh cheá ñoä haïch toaùn, hoaït ñoäng cuûa heä thoáng kieåm tra vaø kieåm toaùn noäi boä cuûa ngaân haøng. Ban kieåm soaùt baùo caùo ñaïi hoäi coå ñoâng veà tính chính xaùc, trung thöïc vaø hôïp phaùp cuûa caùc chöùng töø, soå saùch keá toaùn, baùo caùo taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng kieåm tra kieåm soaùt noäi boä. ¾ UÛy Ban Quaûn Lyù Taøi Saûn Nôï – Co ù(UÛy Ban ALCO): goàm 5 thaønh vieân UÛy Ban ALCO coù chöùc naêng quaûn lyù Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa ngaân haøng phuø hôïp vôùi chính saùch phaùt trieån cuûa ngaân haøng, quaûn lyù ruûi ro thanh khoaûn vaø ruûi ro thò tröôøng; toái ña hoùa thu nhaäp cuûa ngaân haøng, gia taêng giaù trò cho caùc coå ñoâng; ñaûm baûo söï tuaân thuû caùc chính saùch phaùp luaät veà tyû leä an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa toå chöùc tín duïng. Caùc chính saùch ruûi ro thanh khoaûn vaø ruûi ro thò tröôøng do UÛy Ban ALCO chæ ñaïo xaây döïng, pheâ duyeät vaø giaùm saùt thöïc hieän coù tính chaát soáng coøn ñoái vôùi söï toàn taïi, phaùt trieån cuûa Ngaân haøng. ¾ Ban ñieàu haønh: goàm coù caùc thaønh vieân sau: - Toång Giaùm ñoác kieâm Giaùm ñoái Khoái khaùch haøng doanh nghieäp 31 - Phoù Toång Giaùm ñoác – Giaùm ñoác Khoái nguoàn voán vaø ngoaïi hoái - Phoù Toång Giaùm ñoác – Giaùm ñoác Khoái Khaùch haøng caù nhaân - Phoù Toång Giaùm ñoác – Giaùm ñoác Khoái quaûn lyù tín duïng - Phoù Toång Giaùm ñoác – Giaùm ñoác Khoái chi nhaùnh vaø dòch vuï 2.1.3. Sô löôïc veà tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng Quoác Teá naêm 2004 ™ Hoaït ñoäng nguoàn voán: Bieåu ñoà 2. 1: Cô caáu nguoàn voán naêm 2004 7% 38% 50% 5% Voán chuû sôû höõu Tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc taøi chính Tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân Voán khaùc (Nguoàn: Baùo caùo toång keát haøng naêm cuûa VIB bank) Voán chuû sôû höõu ñaït 278 tyû VND, taêng 42% so vôùi cuoái naêm 2003. Voán ñieàu leä taêng leân 250 tyû VND khoâng nhöõng taïo theâm nguoàn voán ñaùp öùng yeâu caàu kinh doanh cuûa Ngaân haøng, ñaûm baûo tyû leä an toaøn voán khi môû roäng kinh doanh maø coøn taïo ñieàu kieän ñeå ñaàu tö cô sôû vaät chaát vaø coâng ngheä nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh. Voán huy ñoäng töø caùc toå chöùc taøi chính taïi thôøi ñieåm 31/12/2004 ñaït 1.595 tyû VND, baèng 250% so vôùi ñaàu naêm vaø chieám 38% toång nguoàn voán. Trong ñoù, tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc taøi chính ñaït 1.548 tyû VND, chieám 97% toång nguoàn 32 voán huy ñoäng töø caùc toå chöùc taøi chính. Vieäc taêng voán ñieàu leä leân 250 tyû VND cuøng vôùi keát quaû taêng tröôûng cao vaø an toaøn, uy tín giao dòch treân thò tröôøng vaø caùc quan heä hôïp taùc ñöôïc duy trì toát ñaõ daãn ñeán vieäc caùc toå chöùc tín duïng trong nöôùc vaø caùc toå chöùc tín duïng quoác teá ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam saün saøng taêng haïn möùc tieàn göûi taïi VIB Bank. Voán huy ñoäng töø caùc toå chöùc kinh teá ñaït 661 tyû ñoàng, taêng 2,7 laàn so vôùi ñaàu naêm vaø chieám 16,1% toång nguoàn voán. Ñaây laø moät keát quaû raát ñaùng khích leä trong ñieàu kieän VIB Bank phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh gay gaét cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi khaùc. Soá dö huy ñoäng töø caù nhaân taïi thôøi ñieåm 31/12/2004 ñaït 1.414 tyû VND, ñaït toác ñoä taêng tröôûng 70% vaø chieám 34,4% toång nguoàn voán. Trong ñoù, ñoàng Vieät Nam chieám 66,73%, ñaït toác ñoä taêng tröôûng 71,8% vaø ñoàng ñoâ la Myõ chieám 33,27%, ñaït toác ñoä taêng tröôûng 64,9%. Bieåu ñoà 2.2:Taêng tröôûng voán huy ñoäng töø caùc toå chöùc kinh teá vaø daân cö 660.8 1040.8 2075.6 2002 2003 2004 Naêm Tyû ñoàng (Nguoàn: Baùo caùo toång keát haøng naêm cuûa VIB bank) Coù ñöôïc keát quûa treân laø do VIB Bank ñaõ thöïc hieän chính saùch laõi suaát linh hoaït, môû roäng maïng löôùi chi nhaùnh hoaït ñoäng vaø tung ra nhieàu saûn phaåm 33 huy ñoäng coù söùc thu huùt cao nhö chöông trình Tieát kieäm döï thöôûng, Tieát kieäm laõi suaát luõy tieán, Tieát kieäm taëng quaø, Dòch vuï theû ghi nôï. Cô caáu voán huy ñoäng töø caùc caù nhaân cuõng coù söï thay ñoåi mang tính chaát tích cöïc, tyû troïng tieàn göûi coù laõi suaát thaáp taêng maïnh ñaëc bieät laø sau khi VIB Bank ñöa ra dòch vuï ghi nôï theû “Value” trong quyù III/2004. ™ Hoaït ñoäng tín duïng Trong nhöõng naêm gaàn ñaây hoaït ñoäng tín duïng ñaït toác ñoä taêng tröôûng khaù cao. Dö nôï tín duïng ñeán thôøi ñieåm 31/12/2004 ñaït 2.203 tyû VND, taêng 100% so vôùi ñaàu naêm vaø vöôït 12% keá hoaïch cuûa naêm. Trong ñoù, tín duïng ngaén haïn ñaït 1.373 tyû VND, chieám 62,3% toång dö nôï vaø tín duïng trung daøi haïn ñaït 830 tyû VND, chieám 37,7% toång dö nôï. Caùc DNV&N hoaït ñoäng treân nhieàu lónh vöïc khaùc nhau cuûa neàn kinh teá laø ñoái töôïng khaùch haøng chuû yeáu cuûa VIB Bank. Ñaây laø boä phaän raát quan troïng trong chuoãi saûn xuaát xaõ hoäi nhöng hieän nay ñang gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä vaø tieáp caän caùc nguoàn voán tín duïng. Chính saùch cuûa VIB Bank ñaõ hoã trôï veà voán cho caùc DNV&N vôùi chi phí hôïp lyù ñeå ñaàu tö môû roäng saûn xuaát kinh doanh, taêng naêng suaát lao ñoäng. Ngoaøi ra, trong naêm 2004. VIB Bank cuõng baét ñaàu ñaåy maïnh cho vay taøi trôï hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng hoùa nhö cho vay ñeå saûn xuaát, thu mua haøng xuaát khaåu, chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát khaåu… Dö nôï tín duïng doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm 31/12/2004 laø 1.547 tyû ñoàng, taêng 98% so vôùi ñaàu naêm vaø vöôït 17% so vôùi keá hoaïch naêm. 34 Bieåu ñoà 2.3: Taêng tröôûng dö nôï tín duïng qua caùc naêm 877.3 1084.2 2203.7 2002 2003 2004 Naêm Tyû ñoàng (Nguoàn: Baùo caùo toång keát haøng naêm cuûa VIB bank) Naêm 2004, VIB Bank cuõng ñaõ taäp trung ñaåy maïnh cho vay tieâu duøng caù nhaân baèng vieäc tung ra moät loaït caùc saûn phaåm tín duïng traû goùp baùm saùt nhu caàu cuûa khaùch haøng nhö cho vay mua nhaø ñaát, caên hoä chung cö, cho vay mua oâ toâ, cho vay du hoïc. Dö nôï tín duïng caù nhaân taïi thôøi ñieåm 31/12/2004 laø 656 tyû VND, taêng 102% so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi. Trong cô caáu tín duïng cuûa naêm 2004, dö nôï tín duïng baèng ñoàng Vieät Nam chieám 75% toång dö nôï vaø dö nôï cho vay baèng ñoâ la Myõ chieám 25% toång dö nôï. Chaát löôïng tín duïng khoâng ngöøng ñöôïc caûi tieán vaø quaûn lyù chaët cheõ hôn thoâng qua vieäc thaønh laäp Phoøng quaûn lyù tín duïng taïi Hoäi sôû vaø ñieàu chænh laïi haïn möùc tín duïng taïi caùc ñôn vò trong heä thoáng VIB Bank. Nôï quaù haïn tính ñeán thôøi ñieåm cuoái naêm 2004 chæ chieám 1,11% toång dö nôï, giaûm so vôùi möùc 1,75% vaøo cuûa ñaàu naêm. ™ Hoaït ñoäng dòch vuï Song song vôùi vieäc gia taêng caùc hoaït ñoäng huy ñoäng voán vaø tín duïng, hoaït ñoäng ngaân quyõ vaø thanh toaùn trong nöôùc ñaõ phaùt trieån caû veà chaát vaø löôïng. Toång soá taøi khoaûn thanh toaùn coù giao dòch trong naêm 2004 taêng gaáp hôn 2 laàn 35 so vôùi thôøi ñieåm ñaàu naêm vaø toång doanh thu töø caùc dòch vuï naøy taêng 66,2% so vôùi naêm 2003. Beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuõng ñöôïc taêng cöôøng caû chieàu saâu laãn chieàu roäng thoâng qua vieäc boå sung nhaân söï coù chuyeân moân veà taøi trôï thöông maïi vaø môû theâm caùc chi nhaùnh coù khaû naêng thu huùt khaùch haøng xuaát khaåu.. Trong naêm 2004, VIB Bank ñaõ môû 789 L/C nhaäp khaåu vôùi toång trò giaù laø 74,2 trieäu USD, taêng 78% veà maët soá löôïng vaø 147% veà maët giaù trò so vôùi naêm 2003; chaát löôïng L/C nhaäp khaåu ñöôïc ñaûm baûo toát, caùc khoaûn tieàn thanh toaùn ñeàu ñöôïc thöïc hieän ñuùng haïn cho caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Soá löôïng L/C xuaát khaåu ñöôïc thoâng baùo cuõng taêng gaáp gaáp 3 laàn. Doanh soá chuyeån tieàn quoác teá ñi vaø ñeán taêng tröôûng laàn löôït laø 23% vaø 50% so vôùi naêm 2003; hoaït ñoäng nhôø thu taêng gaáp ñoâi vaø doanh thu töø dòch vuï thanh toaùn quoác teá toaøn heä thoáng taêng 128% so vôùi naêm 2003. ™ Hoaït ñoäng ñaàu tö Hoaït ñoäng ñaàu tö tieàn göûi lieân haøng taïi thôøi ñieåm 31/12/2004 ñaït 1.238 tyû VND, taêng 138,6% so vôùi ñaàu naêm. Qua ñoù, ñaõ goùp phaàn toái öu hoùa hieäu quaû nguoàn voán ñaëc bieät laø nguoàn ngoaïi teä huy ñoäng thoâng qua caùc nghieäp vuï hoùan ñoåi laáy VND ñaùp öùng yeâu caàu tín duïng, hôïp lyù hoùa kyø haïn ñeå taêng khaû naêng sinh lôøi. Soá dö ñaàu tö chöùng töø coù giaù taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2004 ñaït 524 tyû VND, taêng 73% so vôùi ñaàu naêm do Ngaân haøng ñaõ chuû ñoäng môû roäng danh muïc ñaàu tö nhaèm giaûm thieåu ruûi ro vaø taêng khaû naêng sinh lôøi. 36 ™ Phaùt trieån maïng löôùi Chi nhaùnh: Naêm 2004, maïng löôùi hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Quoác Teá ñöôïc môû roäng caû veà quy moâ vaø vuøng ñòa lyù, chæ tính rieâng trong naêm naøy, ñaõ coù theâm 10 chi nhaùnh ñöôïc thaønh laäp, naâng toång soá chi nhaùnh cuûa Ngaân haøng leân gaáp ñoâi. Taát caû caùc chi nhaùnh trong heä thoáng Ngaân haøng Quoác Teá ñeàu cho thaáy hieäu quaû hoaït ñoäng raát cao vaø beàn vöõng. Trong chieán löôïc phaùt trieån cuûa mình, Ngaân haøng Quoác Teá tieáp tuïc môû theâm caùc chi nhaùnh môùi ñeå tieáp caän vaø phuïc khaùch haøng ngaøy moät toát hôn. ™ Coâng ngheä ngaân haøng vaø thoâng tin Trong 6 thaùng cuoái naêm 2004, Ngaân haøng Quoác Teá baét ñaàu chuù troïng ñaàu tö naâng caáp heä thoáng phaàn cöùng vaø giaûi phaùp phaàn meàm cho hoaït ñoäng Ngaân haøng nhaèm ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån trong thôøi gian tôùi. Beân caïnh ñoù, Ngaân haøng tieáp tuïc naâng caáp moät soá chöông trình hieän coù nhö heä thoáng quaûn trò ruûi ro thanh khoûan vaø trang web cuûa Ngaân haøng. Naêm 2004 cuõng laø naêm Ngaân haøng Quoác Teá hoaøn thaønh Ñeà aùn taäp trung hoùa döõ lieäu vaø giao dòch tröïc tuyeán. Heä thoáng döõ lieäu cuûa VIB Bank ñöôïc keát noái hoaøn chænh vôùi heä thoáng döõ lieäu cuûa Vietcombank vaø 10 ngaân haøng khaùc trong lieân minh teå cho pheùp khaùch haøng söû duïng theû “values” cuûa VIB Bank coù theå giao dòch taïi taát caû caùc maùy ATM cuûa caùc ngaân haøng trong lieân minh. ™ Hoaøn thaønh ñeà aùn taùi cô caáu Ngaân haøng Quoác Teá Naêm 2004 laø naêm Ngaân haøng Quoác Teá chuù troïng ñeán vieäc cuûng coá toå chöùc boä maùy, trieån khai moät soá chöông trình nhaèm xaây döïng neàn taûng vaø naâng cao naêng löïc trong coâng taùc toå chöùc vaø quaûn lyù. 37 Cuoái naêm 2004, Ngaân haøng Quoác Teá ñaõ hoaøn thaønh Ñeà aùn taùi cô caáu toå chöùc theo ñònh höôøng ngaân haøng ña naêng, taïo söï thuaän lôïi cho giao dòch khaùch haøng, taäp trung cho phaùt trieån caùc lónh vöïc sinh lôøi, hình thaønh caùc boä phaän coù chöùc naêng quaûn lyù ruûi ro vaø hoã trôï hieäu quaû cho hoaït ñoäng kinh doanh. ™ Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Nguoàn löïc con ngöôøi ñöôïc xem laø yeáu toá quyeát ñònh taïo neân lôïi theá caïnh tranh cuûa VIB Bank. Vì vaäy, Ngaân haøng luoân coá gaéng xaây döïng moät vaên hoùa laøm vieäc cho pheùp khuyeán khích moïi caùn boä nhaân vieân phaùt huy heát khaû naêng cuûa mình, ñoàng thôøi, xaây döïng moät chöông trình phaùt trieån kyõ naêng toaøn dieän cho caùn boä nhaân vieân nhaèm taêng khaû naêng thích nghi tröôùc nhöõng bieán ñoåi cuûa moâi tröôøng kinh doanh. Chính saùch tieàn löông cuûa VIB Bank cuõng coù söï caûi thieän ñaùng keå theo chieàu höôùng keát hôïp haøi hoøa giöõa lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng vôùi lôïi ích cuûa ngaân haøng. Chích saùch thu nhaäp cuûa Ngaân haøng ñaõ khuyeán khích ñoäi nguõ nhaân vieân yeân taâm laøm vieäc vaø ñaûm baûo tính caïnh tranh trong vieäc thu huùt nhaân taøi. Coâng taùc ñaøo taïo cuûa VIB Bank baùm saùt yeâu caàu hoaøn tiheän vaên hoùa laøm vieäc, naâng cao trình ñoä vaø kyõ naêng nghieäp vuï chuyeân moân cho caùn boä nhaân vieân, trong ñoù ñaëc bieät chuù troïng ñaøo taïo moät soá nghieäp vuï chuû yeáu nhö Giao dòch khaùch haøng, Tín duïng, Marketing vaø Thanh toaùn quoác teá. Coâng taùc tuyeån duïng ñöôïc trieån khai thöôøng xuyeân nhaèm ñaùp öùng ñuû nhu caàu nhaân söï cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng. Trong naêm 2004, soá nhaân söï tuyeån duïng môùi laø 253 ngöôøi naâng toång soá caùn boä nhaân vieân cuûa VIB B._.i ro thaáp, coù theå taêng tyû leä cho vay treân taøi saûn ñaûm baûo. Maët khaùc, neân aùp duïng moät chính saùch laõi suaát linh hoaït döïa treân cô sôû tính toaùn toång theå lôïi ích maø doanh nghieäp mang laïi cho ngaân haøng vaø lòch söû quan heä cuûa khaùch haøng vôùi VIB. Ñònh kyø haèng naêm, toå chöùc hoäi nghò khaùch haøng moät maët taïo ra söï gaén boù giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng, maët khaùc thoâng qua ñoù coù theå thu thaäp yù kieán ñoùng goùp töø phía khaùch haøng ñeå thaáy ñöôïc nhöõng maët maïnh caàn phaùt huy vaø maët yeáu caàn khaéc phuïc, caûi tieán. Beân caïnh ñoù, tích cöïc khai thaùc, tìm kieám khaùch haøng tieàm naêng thoâng qua nhöõng khaùch haøng ñang giao dòch taïi VIB. Trong quaù trình hôïp taùc, giöõa caùc doanh nghieäp thöôøng coù moái quan heä khaù maät thieát vaø baûn thaân caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong cuøng lónh vöïc thöôøng hieåu nhau khaù roõõ. Do ñoù, coù theå tìm hieåu thoâng tin veà moät doanh nghieäp thoâng qua moät doanh nghieäp khaùc. 3.2.5. Ña daïng hoùa caùc saûn phaåm tín duïng, nghieân cöùu vaø aùp duïng caùc phöông thöùc cho vay phuø hôïp. Vieäc aùp duïng phöông thöùc cho vay phuø hôïp seõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán cho doanh nghieäp ñoàng thôøi ñaûm baûo vieäc thu hoài voán vay theo ñuùng tieán ñoä. Do vaäy, tuøy vaøo nhu caàu söû duïng voán cuûa doanh nghieäp cuõng nhö khaû naêng kieåm tra, giaùm saùt vaø thu hoài nôï vay, coù theå aùp duïng moät trong caùc phöông thöùc phoå bieán nhö: - Cho vay töøng laàn - Cho vay theo haïn möùc tín duïng - Cho vay theo döï aùn ñaàu tö 72 - Cho vay traû goùp - Cho vay thoâng qua vieäc phaùt haønh vaø söû duïng theû tín duïng - Chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu. Beân caïnh ñoù, caàn ña daïng hoùa saûn phaåm tín duïng thoâng qua moät soá phöông thöùc cho vay sau: - Phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng döï phoøng - Cho vay caên cöù vaøo caùc khoaûn phaûi thu cuûa nhöõng ñoái taùc coù uy tín treân cô sôû coù söï hôïp taùc cuûa beân mua baèng cam keát thanh toaùn cho beân baùn laø doanh nghieäp ñi vay baèng hình thöùc chuyeån qua ngaân haøng cho vay. - Cho vay caùc ñôn vò xaây laép caên cöù vaøo bieân baûn nghieäm thu vaø cam keát thanh toaùn cuûa chuû ñaàu tö trong 1 thôøi haïn nhaát ñònh. - Cho vay khi beân mua hoaëc chuû ñaàu tö phaùt haønh thö baûo laõnh thanh toaùn taïi ngaân haøng cho vay. Ñeå ñi ñeán moät quyeát ñònh cho vay hôïp lyù caàn phaûi xem xeùt caùc yeáu toá cô baûn nhö: uy tín vaø khaû naêng traû nôï cuûa doanh nghieäp, voán töï coù tham gia vaøo kinh doanh vaø hình thöùc ñaûm baûo tín duïng. Ngoaøi ra, caàn phaûi caên cöù vaøo chieán löôïc kinh doanh cuûa ngaân haøng vaø tieàm naêng phaùt trieån cuûa moãi ngaønh ngheà kinh doanh trong töøng giai ñoaïn. 3.2.6. Tieâu chuaån hoaù ñoäi nguõ caùn boä tín duïng: Caên cöù vaøo chieán löôïc taêng tröôûng quy moâ tín duïng cuûa Chi nhaùnh, coù theå xem vieäc tuyeån duïng, ñaøo taïo vaø tieâu chuaån hoùa ñoäi nguõ caùn boä tín duïng laø moät trong nhöõng coâng taùc ñöôïc öu tieân haøng ñaàu. Xeùt veà laâu daøi, khoâng theå giaûi quyeát tình traïng thieáu huït caùc boä tín duïng baèng giaûi phaùp tuyeån duïng ñaïi traø vaø thieáu tính baøi baûn. Trong thôøi gian tôùi, Boä maùy kinh doanh cuûa Chi nhaùnh caàn 73 phaûi ñöôïc hoaøn thieän theo höôùng: tinh goïn, hieäu quaû, keát hôïp ñöôïc kinh nghieäm, naêng löïc cuûa ngöôøi cuõ vaø ngöôøi môùi. Yeâu caàu ñoái vôùi moät caùn boä tín duïng phaûi raát cao vaø coù theå döïa treân moät soá tieâu chuaån sau: - Coù ñaïo ñöùc ngheà nghieäp vaø coù tinh thaàn traùch nhieäm ñoái vôùi coâng vieäc. - Hieåu bieát ñaày ñuû veà caùc maët hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng vaø coù chieàu saâu veà nghieäp vuï chuyeân moân. - Coù söï hieåu bieát toång quaùt veà cô cheá thò tröôøng, moâi tröôøng kinh teá - xaõ hoäi, ñòa baøn cho vay cuõng nhö thöïc traïng vaø xu theá phaùt trieån cuûa ngaønh ngheà cho vay. - Bieát caùch taäp hôïp vaø xöû lyù thoâng tin, coù kyõ naêng phaân tích taøi chính, phaân tích tính khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh vaø thaåm ñònh caùc döï aùn ñaàu tö. - Coù kyõ naêng giao tieáp, ngheä thuaät thöông löôïng. - Coù khaû naêng laøm vieäc ñoäc laäp vaø laøm vieäc theo nhoùm. - Coù tinh thaàn hoïc hoûi vaø hoã trôï ñoàng nghieäp trong coâng vieäc… 3.2.7. Naâng cao trình ñoä, naêng löïc vaø traùch nhieäm cuûa caùn boä tín duïng coù lieân quan ñeán nghieäp vuï tín duïng gaén lieàn vôùi chính saùch khuyeán khích baèng lôïi ích vaät chaát. Hoaït ñoäng tín duïng mang laïi nguoàn thu nhaäp chuû yeáu cho nhöng laïi tieàm aån nhieàu ruûi ro nhaát. Vì vaäy, naâng cao trình ñoä, naêng löïc vaø traùch nhieäm cuûa caùn boä tín duïng laø raát caàn thieát, cuï theå laø: - Coù keá hoaïch ñaøo taïo, boài döôõng, caäp nhaät caùc kieán thöùc chuyeân moân vaø caùc kyõ naêng hoã trôï cho caùn boä tín duïng theo nhöõng tieâu chuaån ñaõ ñaët ra. 74 - Caàn quan taâm nhieàu hôn ñeán quyeàn lôïi vaät chaát cuõng nhö tinh thaàn cuûa caùn boä tín duïng. Coù cheá ñoä ñaõi ngoä thöôûng phaït cuï theå ñaûm baûo töông xöùng vôùi traùch nhieäm vaø quyeàn lôïi cuûa hoï. Neân aùp duïng hình thöùc thöôûng theo doanh soá nhaèm ñaåy maïnh hieäu quûa laøm vieäc cuûa moãi nhaân vieân. - Ñeà ñaït naâng caáp ñoái vôùi nhöõng caùn boä nhaân vieân coù söï gaén boù vaø ñoùng goùp lôùn ñoái vôùi ngaân haøng, coù saùng kieán trong coâng vieäc vaø bieát taïo ra nhöõng ñoät phaù so vôùi keá hoaïch ñöôïc giao. Ngöôïc laïi, coù bieän phaùp xöû lyù ñích ñaùng ñoái vôùi nhöõng caùn boä keùm phaåm chaát vaø khoâng ñuû naêng löïc. Beân caïnh ñoù, cuõng caàn naâng cao traùch nhieäm cuûa caùc laõnh ñaïo vaø caùc phoøng ban coù lieân quan. 3.2.8. Hoaøn thieän theâm quy trình tín duïng vaø naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh moät khoaûn vay. Moät quy trình tín duïng hôïp lyù vaø ñuû tieâu chuaån caàn ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu sau: − Ñaûm baûo an toaøn cho nguoàn voán vay. − Ñaùp öùng nhanh choùng, thuaän tieän nhu caàu vay voán cuûa khaùch haøng. − Taïo ñieàu kieän ñeå môû roäng vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng. Veà cô baûn, moät quy trình tín duïng hoaøn chænh caàn phaûi coù nhöõng böôùc cô baûn sau: Tieáp thò, khai thaùc tìm kieám khaùch haøng; laäp hoà sô tín duïng; phaân tích tín duïng, ra quyeát ñònh tín duïng; quaûn lyù tín duïng. Trong ñoù, phaân tích vaø quaûn lyù tín duïng laø moät trong nhöõng böôùc quan troïng quyeát ñònh ñeán chaát löôïng tín duïng. 75 ¾ Ñeå laøm toát khaâu phaân tích tín duïng caàn löu yù: + + + Khi tieán haønh phaân tích tín duïng phaûi phoái hôïp nhieàu chæ tieâu ñeå ñaùnh giaù vaø khoâng chæ phaân tích ñeå ñaùnh giaù doanh nghieäp trong hieän taïi maø coøn phaûi phaân tích ñeå ñaùnh giaù doanh nghieäp trong töông lai döïa vaøo keá hoaïch taøi chính cuûa doanh nghieäp. Ñoái vôùi cho vay DNV&N, ngoaøi vieäc tuaân thuû quy trình trong coâng taùc thaåm ñònh moät caùch chaët cheõ, khoa hoïc, neân ñaëc bieät chuù troïng nhaân thaân, tö caùch khaùch haøng, quy moâ saûn xuaát cuõng nhö kinh nghieäm cuûa chuû doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Phaûi phaân tích kyõ löôõng veà yeáu toá thò tröôøng ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa DN, ñaëc bieät laø caùc DNV&N, ñaùnh giaù nghieâm tuùc, khaùch quan veà tính hieäu quaû vaø khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh. Ngoaøi baùo caùo taøi chính maø khaùch haøng cung caáp, caàn caäp nhaät theâm thoâng tin thoâng tin veà khaùch haøng ñeå coù keát luaän chính xaùc veà tình hình taøi chính vaø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng. Maët khaùc, ñeå laøm toát coâng taùc thaåm ñònh caàn phaûi xaây döïng thoáng thoâng tin veà doanh nghieäp vaø thò tröôøng saûn phaåm dòch vuï vaø phaûi coù caùc coâng cuï hoã trôï hieäu quaû nhö chöông trình phaân tích tín duïng treân maùy vi tính nhaèm ruùt ngaén thôøi gian xöû lyù döõ lieäu. Ngoaøi ra, Ngaân haøng neân thöôøng xuyeân toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo, taäp huaán veà nghieäp vuï keá toaùn doanh nghieäp, phaân tích taøi chính doanh nghieäp, thaåm ñònh phöông aùn, döï aùn ñaàu tö… Neân coù nhöõng buoåi gaëp maët ñònh kyø giöõa caùc quaûn lyù caáp cao trong khoái tín duïng vaø nhaân vieân nhaèm trao ñoåi veà nghieäp vuï chuyeân moân vaø ruùt kinh nghieäm töø nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc vaø nhöõng maët cheá thöôøng gaëp phaûi. 76 ¾ Trong böôùc ra quyeát ñònh cho vay caàn quan taâm ñeán moät soá vaán ñeà sau: + + Cho vay ñuùng vôùi nhu caàu vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän saûn xuaát kinh doanh cuûa töøng doanh nghieäp. Neân môû roäng cho vay theo haïn möùc tín duïng ñoái vôùi nhöõng DNV&N coù tình hình taøi chính laønh maïnh, coù uy tín vaø coù nhu caàu luaân chuyeån voán moät caùch thöôøng xuyeân, theo ñoù, thôøi haïn vay phaûi ñöôïc xaùc ñònh phuø hôïp vôùi chu kyø saûn xuaát, kinh doanh. Ñònh kyø haïn nôï, xaùc ñònh thôøi ñieåm vaø soá tieàn thu nôï phaûi phuø hôïp khaû naêng khaû thu hoài voán vaø toác ñoä luaân chuyeån doøng tieàn cuûa doanh nghieäp. Khoâng neân ruùt ngaén thôøi gian thu hoài nôï ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö trung daøi haïn döïa treân toaøn boä khaáu hao vaø lôïi nhuaän sau thueá. 3.2.9. Ñôn giaûn hoùa thuû tuïc cho vay ñoái vôùi DNV&N Tröôùc maét, caàn xaây döïng quy trình tín duïng rieâng cho caùc DNV&V trong ñoù caùc böôùc laäp hoàà sô tín duïng, phaân tích tín duïng, pheâ duyeät vaø giaûi ngaân neân ñöôïc ñôn giaûn hoùa nhaèm nhaèm ruùt ngaén thôøi gian giaûi quyeát hoà sô vay. Cuï theå laø: − Neân ñôn giaûn hoùa nhöõng noäi dung yeâu caàu trong phöông aùn vay vaø taäp trung vaøo tính hieäu quûa cuûa döï aùn.. Thöïc teá cho thaáy, thôøi gian qua ñaõ coù nhöõng doanh nghieäp khi nhaän phöông aùn vay theo maãu cuûa VIB ñaõ trì hoaõn vieäc cung caáp hoà sô khaù laâu hoaëc chuyeån sang vay taïi ngaân haøng khaùc vôùi lyù do laø chöa coù thôøi gian hoaëc khoâng bieát caùch phaûi laøm phöông aùn vay nhö theá naøo maëc duø ñaõ ñöôïc höôùng daãn tröôùc. − Trong maãu quy ñònh cuûa tôø trình tín duïng, caàn caét bôùt nhöõng phaàn chæ ñöôïc xem laø phuø hôïp ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp coù quy moâ lôùn, hoaït ñoäng baøi baûn nhaèm ruùt ngaén thôøi gian giaûi quyeát hoà sô vay ñoàng thôøi traùnh ñöôïc tình 77 traïng caùn boä tín duïng ngaïi laøm nhöõng moùn vay nhoû maëc duø khaùch haøng vay raát toát vaø chæ taäp trung vaøo nhöõng hoà sô lôùn coù khoâng ít ruûi ro. Hieän nay, maãu tôø trình tín duïng doanh nghieäp ñöôïc thieát keá khaù daøi vôùi nhieàu thoâng tin truøng laép vaø coù nhöõng phaàn khoâng phuø hôïp ñoái vôùi DNV&N. Hieän nay, moät tôø trình neáu ñöôïc laøm theo ñuùng nhö maãu quy ñònh thöôøng daøi hôn 20 trang vaø phaûi maát ít nhaát 3 ngaøy ñeå hoaøn taát. − Beân caïnh ñoù, khoâng neân quaù chuù troïng ñeán tính chuaån möïc vaø ñaày ñuû cuûa baùo caùo taøi chính vì thoâng thöôøng caùc DNV&N chuû yeáu ñi leân töø moâ hình kinh teá gia ñình neân vieäc haïch toaùn vaø theo doõi soå saùch keá toaùn chöa thöïc söï baøi baûn ngoaïi tröø nhöõng doanh nghieäp ñaõ hoaït ñoäng khaù laâu naêm. Hieän nay, vieäc xem xeùt, phaân tích vaø vaø xeáp haïng khaùch haøng thöôøng döïa treân cô sôû ñònh löôïng vaø mang tính thôøi ñieåm neân chöa ñaùnh giaù heát thöïc löïc cuûa doanh nghieäp. Chöa keå ñeán nhöõng yeâu caàu boå tuùc hoà sô quaù chi tieát daãn ñeán hieän töôïng moät soá khaùch haøng phaûi cung caáp nhöõng thoâng tin thieáu trung thöïc vaø mang tính ñoái phoù ñeå taêng tính thuyeát phuïc cho phöông aùn vay. − Möùc phaùn quyeát cho vay cuûa giaùm ñoác chi nhaùnh caàn phaûi ñöôïc naâng leân thay vì chæ giôùi haïn ôû möùc 300 trieäu ñoàng. Nhö vaäy môùi coù theå taêng tính chuû ñoäng cho chi nhaùnh ñoàng thôøi ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian pheâ duyeät. Maët khaùc, caàn naâng cao vai troø cuûa boä phaän giao dòch tín duïng trong khaâu laäp hoà giaûi ngaân vaø cöû ra moät nhoùm nhaân vieân chuyeân traùch veà coâng chöùng vaø ñaêng kyù giao dòch ñaûm baûo. 3.2.10. Naâng cao kyõ naêng thaåm ñònh naêng löïc ñieàu haønh, kinh nghieäm vaø ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cuûa laõnh ñaïo doanh nghieäp. Ñoái vôùi caùc DNV&N, giaùm ñoác coâng ty thöôøng laø ngöôøi coù tyû leä goùp voán cao nhaát. Hoï laø ngöôøi coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán keát cuûa hoaït ñoäng kinh doanh 78 cuûa doanh nghieäp cuõng nhö uy tín vaø vò theá cuûa doanh nghieäp treân thöông tröôøng. Vì vaäy, trong quaù trình thaåm ñònh, caàn tìm hieåu kyõ veà ngöôøi chòu traùch nhieäm ñieàu haønh cao nhaát trong doanh nghieäp, trong ñoù, caàn quan taâm ñeán moät soá tieâu chí sau: - Trình ñoä hoïc vaán vaø caùc chöông trình ñaøo taïo chuyeân moân maø chuû doanh nghieäp ñaõ töøng tham gia. - Naêng löïc quaûn lyù cuûa chuû doanh nghieäp, theå hieän qua khaû naêng taän duïng kích thích tinh thaàn laøm vieäc vaø phaùt huy theá maïnh cuûa moãi nhaân vieân, khaû naêng ñöa ra quyeát ñònh ñuùng luùc vaø hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån trong daøi haïn. - Naêng löïc kinh doanh cuûa ngöôøi chuû doanh nghieäp nhö: söï nhaïy beùn vaø khaû naêng thích nghi vôùi nhöõng bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng kinh doanh, kinh nghieäm cuõng nhö söï am hieåu veà lónh vöïc maø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. - Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cuûa chuû doanh nghieäp theå hieän qua quan ñieåm kinh doanh, uy tín taïo ra trong quaù trình kinh doanh vaø vay voán ngaân haøng trong quùa khöù. 3.2.11. Chuù troïng ñeán coâng taùc thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin ñi ñoâi vôùi vieäc xaây döïng maïng löôùi thoâng tin hieäu quûa: Baûn chaát cuûa tín duïng laø sinh lôøi nhöng laïi chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro. Do ñoù, vaán ñeà tieáp caän vaø xöû lyù thoâng tin ñöôïc xem laø raát quan troïng. Ñeå naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh caàn phaûi thu thaäp thoâng tin töø nhieàu nguoàn khaùc nhau: - Nguoàn tin ñöôïc cung caáp töø trung taâm phoøng ngöøa ruûi ro vaø trung taâm thoâng tin tín duïng ñeå bieát ñöôïc quan heä vay voán cuûa doanh nghieäm trong quaù khöù vaø hieän taïi. 79 - Thoâng tin thu thaäp töø nhieàu nguoàn trong noäi boä doanh nghieäp seõ laø cô sôû ñeå ñöa ra ñaùnh giaù ñaày ñuû hôn veà doanh nghieäp. Ñeå coù ñöôïc nguoàn thoâng tin thaät söï khaùch quan vaø khoâng mang tính ñoái phoù töø phía DN, ñoøi hoûi caùn boä tín duïng phaûi coù ñöôïc kyõ naêng giao tieáp kheùo leùo vaø nhaïy beùn. - Nguoàn tin laáy töø ñoái taùc cuûa doanh nghieäp cuõng ñöôïc xem laø khaù khaùch quan vaø ñaùng tin caäy. - Vieäc trao ñoåi kinh nghieäm vôùi caùc nhaân vieân coù kinh nghieäm hoaëc ñaõ töøng thaåm ñònh vaø cho vay nhöõng khaùch haøng hoaït ñoäng trong lónh vöïc töông töï cuõng ñöôïc xem laø phöông phaùp thu thaäp thoâng tin khaù höõu hieäu vaø giuùp tieát kieäm ñöôïc thôøi gian. Beân caïnh ñoù khoâng ngöøng caûi tieán coâng ngheä, ñoåi môùi vaø naâng cao chaát löôïng caùc phaàn meàm öùng duïng nhaèm phuïc vuï toát hôn cho vieäc thu thaäp, xöû lyù, löu tröõ, vaø trao ñoåi thoâng tin. caàn nhanh choùng trieån khai heä thoáng quaûn lyù thoâng tin qua maïng noäi boä vaø ñi ñeán böôùc hoøa maïng toaøn heä thoáng ngaân haøng trong caû nöôùc nhaèm ñaûm baûo vieäc truy caäp vaø söû duïng thoâng tin nhanh choùng, chính xaùc vaø hieäu quaû. 3.2.12. Khi quyeát ñònh cho vay khoâng neân coi taøi saûn ñaûm baûo laø choã döïa duy nhaát Tröôùc heát caàn phaûi xaùc ñònh roõ quan ñieåm tröôùc khi cho vay laø: Nguoàn traû nôï cuûa khaùch haøng phaûi laø thu nhaäp töø döï aùn vay. Voán vay cuûa ngaân haøng moät maët giuùp khaùch haøng coù voán ñeå duy trì vaø môû roäng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, maët khaùc taïo ra thu nhaäp cho ngaân haøng. Do vaäy, yeáu toá quyeát ñònh ñeán vieäc cho vay laø naêng löïc taøi chính cuûa doanh nghieäp vaø tính hieäu quaû cuûa phöông aùn kinh doanh chöù khoâng phaûi laø taøi saûn theá chaáp, caàm coá. Vieäc phaùt 80 maïi taøi saûn theá chaáp, caàm coá laø bieän phaùp cuoái cuøng ñeå thu nôï nhaèm baûo toaøn voán khi khaùch haøng khoâng coøn khaû naêng chi traû. Thöïc teá cho thaáy trong thôøi gian vöøa qua moät löôïng taøi saûn theá chaáp, caàm coá khoâng nhoû taïi caùc ngaân haøng thöông maïi chöa theå phaùt maõi ñöôïc vaø coù nguy cô bò giaûm giaù, xuoáng caáp, ñaõ vaäy ngaân haøng coøn phaûi toán theâm chi phí caát giöõ vaø baûo quaûn. 3.2.13. Môû roäng caùc hình thöùc ñaûm baûo tín duïng vaø naâng cao naêng löïc ñònh giaù taøi saûn ñaûm baûo Vôùi thöïc löïc cuûa caùc DNV&N ôû nöôùc ta hieän nay khoù coù theå aùp duïng phöông thöùc cho vay khoâng coù ñaûm baûo baèng taøi saûn. Chæ caàn xeùt veà ñieàu kieän baùo caùo taøi chính phaûi coù kieåm toaùn ñoäc laäp thì haàu nhö khoâng coù moät DNN&N ñaùp öùng ñöôïc. Chính vì vaäy, caàn môû roäng caùc hình thöùc ñaûm baûo tieàn vay thay vì chæ chuù troïng ñeán theá chaáp baûo laõnh baèng baát ñoäng saûn laø nhaø, ñaát vaø nhaø xöôûng. Tuøy vaøo möùc ñoä tín nhieäm cuûa doanh nghieäp ñeå aùp duïng caùc hình thöùc ñaûm baûo khaùc nhö: caàm coá haøng hoùa; caàm coá quyeàn veà taøi saûn (ví duï nhö caàm coá tieàn thueâ ñaát ñaõ traû tröôùc cho khu coâng nghieäp); caàm coá, theá chaáp taøi saûn hình thaønh trong töông lai; caàm coá phöông tieän vaän chuyeån, maùy moùc thieát bò. . . Ruûi ro khi nhaän caàm coá haøng hoùa seõ tuøy thuoäc vaøo loaïi haøng (trong ñoù caàn quan taâm ñeán tính thoâng duïng, khaû naêng giaûm giaù vaø voøng ñôøi cuûa saûn phaåm) vaø möùc ñoä an toaøn trong quaûn lyù haøng caàm coá. Khi nhaän maùy moùc thieát bò,ø phöông tieän vaän taûi… laøm taøi saûn ñaûm baûo, ngaân haøng caàn phaûi thöôøng xuyeân theo doõi, kieåm tra naêng löïc vaän haønh cuûa cuõng nhö vieäc baûo quaûn chuùng ôû doanh nghieäp. Rieâng ñoái vôùi maùy moùc thieát bò, caàn phaûi tìm hieåu kyõ veà caùc tính naêng vaø coâng duïng cuûa chuùng tröôùc khi nhaän laøm ñaûm baûo. Vieäc ñònh giaù taøi saûn phaûi caên cöù vaøo caùc yeáu toá sau: khaû naêng phaùt maõi vaø toác ñoä maát giaù cuûa 81 taøi saûn. Ngoaøi ra, ñeå thöïc hieän hình thöùc ñaûm baûo baèng taøi saûn hình thaønh töø voán vay coù hieäu quaû, ngaân haøng neân phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc cô quan vaø caùc toå chöùc coù lieân quan ñeán caùc giaáy tôø chöùng nhaän quyeàn sôû höõu taøi saûn ñeå taêng cöôøng khaû naêng quaûn lyù taøi saûn ñaûm baûo. Kyù hôïp ñoàng tay ba vôùi caùc cô quan chöùc naêng hoaëc nhaø cung caáp ñeå ñaûm baûo khi coù giaáy chöùng nhaän hoaëc caùc giaáy tôø lieân quan ñeán quyeàn sôû höõu taøi saûn thì ngaân haøng laø ngöôøi tröïc tieáp nhaän baûn chính chöù khoâng phaûi doanh nghieäp. 3.2.14 Ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng dö nôï ñöôïc coi laø laønh maïnh ñeå phaùt hieän caùc khoaûn nôï coù vaán ñeà, töø ñoù xaùc ñònh vaø tieán haønh caùc giaûi phaùp xöû lyù kòp thôøi. Moät khoaûn nôï coù vaán ñeà thöôøng coù daáu hieäu ñieån hình nhö : doanh nghieäp khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñaày ñuû caùc cam keát vôùi ngaân haøng, ñaëc bieät trong thanh toaùn laõi ñònh ky,ø thanh toaùn nôï goác khi ñaùo haïn, doanh soá hoaït ñoäng treân taøi khoaûn tieàn gôûi cuûa doanh nghieäp taïi ngaân haøng giaûm hoaëc coù nhöõng bieåu hieän luaân chuyeån voán baát thöôøng, caùc khoaûn thanh toaùn qua ngaân haøng khoâng coøn thuôøng xuyeân, toàn kho haøng hoùa hoaëc coâng nôï phaûi thu gia taêng ñoät bieán… Khi xuaát hieän moät trong höõng daáu hieäu baát thöôøng treân tieáp caän doanh nghieäp thöôøng xuyeân hôn, tröïc tieáp trao ñoåi ñeå tìm hieåu roõ nguyeân nhaân. Neáu nhöõng khoù khaên chæ mang tính taïm thôøi xuaát phaùt töø nguyeân nhaân môû roäng quy moâ hoaït ñoäng hoaëc ñaàu tö môùi, hoaëc thu hoài coâng nôï chaäm hôn so vôùi keá hoaïch thì neân xem xeùt caáp voán boå sung cho doanh nghieäp treân cô sôû boå sung theâm taøi saûn ñaûm baûo hoaëc theo doõi saùt caùc khoaûn phaûi thu cuûa khaùch haøng ñeå thu hoài goác vaø laõi ñuùng haïn. Maët khaùc, phaûi theo doõi caùc khoaûn goác, laõi ñeán haïn, thoâng baùo sôùm ñeå khaùch haøng coù keá hoaïch thanh toaùn. Trong tröôøng hôïp caàn thieát, 82 coù theå yeâu caàu doanh nghieäp boå sung theâm taøi saûn theá chaáp, caàm coá hoaëc nhaän theâm söï baûo laõnh vaø tình huoáng xaáu nhaát laø khaùch haøng khoâng coøn khaû naêng chi traû thì giaûi phaùp cuoái cuøng laø phaùt maõi taøi saûn ñaûm baûo ñeå thu hoài nôï vay. 3.3. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP HOà TRÔÏ KHAÙC 3.3.1. Hình thaønh khung khoå phaùp lyù phuø hôïp vaø keát hôïp vôùi caùc chính saùch hoã trôï khaùc ñaûm baûo cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa DNV&N. Vieäc taïo laäp khung khoå phaùp lyù nhaát quaùn laø ñieàu kieän quan troïng ñaàu tieân laøm cô sôû cho vieäc hoïach ñònh vaø toå chöùc thöïc hieän chính saùch hoã trôï caùc DNV&N. Treân tinh thaàn ñoù, caàn taäp trung vaøo moät soá giaûi phaùp sau: + Moät laø, sôùm ban haønh Luaät doanh nghieäp thoáng nhaát vaø Luaät ñieàu chænh caùc DNV&N vôùi muïc ñích baûo baûo hoä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cho DNV&N vaø xaùc ñònh traùch nhieäm cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc trong vieäc hoã trôï caùc doanh nghieäp naøy. Trong quaù trình xaây döïng luaät, caàn coù tieán haønh soaïn thaûo ñoàng thôøi caùc vaên baûn höôùng daãn cuï theå ñeå coù theå aùp duïng ngay sau khi coù hieäu löïc. Caùc vaên baûn phaûi ñaûm baûo tính oån ñònh laâu daøi, tính ñoàng boä vaø nhaát quaùn ñeå doanh nghieäp yeân taâm ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh. + Hai laø, neân thoáng nhaát cô quan ñaàu moái quaûn lyù DNV&N. Hieän nay, vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi DNV&N , ñaëc bieät laø caùc DNV&N ngoaøi quoác doanh do nhieàu Boä, ngaønh chöùc naêng cuøng thöïc hieän, daãn ñeán choàng cheùo, laøm giaûm hieäu quaû quaûn lyù vaø hoã trôï doanh nghieäp. Trong khi ñoù, haàu heát caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi ñeàu coù moät cô quan laøm ñaàu moái quaûn lyù caùc DNV&N vaø caùc toå chöùc naøy ñaõ ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån caùc DNV&N. Vieät Nam cuõng caàn phaûi coù moät cô quan lyù thoáng nhaát caùc DNV&N, cô quan naøy tröïc thuoäc Boä Keá hoaïch & Ñaàu tö, laø ñaàu moái giuùp 83 Chính phuû thöïc hieän vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån DNV&N, tham möu cho Chính phuû caùc chöông trình hoã trôï DNV&N veà taøi chính, tö vaán thoâng tin, thò tröôøng, coâng ngheä vaø thay maët Chính phuû thöïc hieän caùc chính saùch hoã trôï DNV&N trong caû nöôùc. Nhanh choùng kieän toaøn toå chöùc ñeå hieäp hoäi cuûa DNV&N Vieät Nam (thaønh laäp ngaøy 20/07/2005) ñi vaøo hoaït ñoäng moät caùch hieäu quûa vaø thöïc söï laø caàu noái doanh nghieäp vôùi doanh nghieäp, doanh nghieäp vôùi ngaân haøng, doanh nghieäp vôùi chính phuû vaø caùc cô quan höõu quan. Phaàn lôùn caùc DNV&N chöa nhaän thöùc ñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa quaù trình toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Do vaäy, caàn ñaåy maïnh hôn nöõa vieäc phoå bieán kieán thöùc hoäi nhaäp cho caùc DNV&N, laøm sao ñeå caùc doanh nghieäp hieåu roõ nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa hoäi nhaäp ñoái vôùi ñaát nöôùc noùi chung vaø ñoái vôùi töøng doanh nghieäp noùi rieâng. Neân thieát laäp nhieàu hôn nöõa caùc keânh thoâng tin nhaèm giuùp caùc DNV&N tìm hieåu thò tröôøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc, tìm kieám ñoái taùc vaø caùc cô hoäi kinh doanh môùi. Caàn coù chính saùch hoã trôï DNV&N naâng cao khaû naêng tieáp caän vaø söû duïng coù hieäu quûa nguoàn voán tín duïng, cuï theå laø: + Hoã trôï phaùt trieån DNV&N baèng moâi tröôøng kinh doanh an toaøn, hieäu quûa: Ñeå ñaûm baûo söï taêng tröôûng nhanh vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa neàn kinh teá noùi chung vaø caùc doanh nghieäp noùi rieâng thì moâi tröôøng kinh doanh caàn ñöôïc hoaøn thieän, ñaëc bieät laø caùc chính saùch taøi chính thuùc ñaåy phaùt trieån doanh nghieäp. Vì vaäy, nhaø nöôùc caàn taïo haønh lang phaùp lyù vöøa thoâng thoùang trong ñieàu haønh vöøa chaët cheõ trong quaûn lyù ñeå moïi doanh nghieäp ñeàu coù theå tham gia thò tröôøng moät caùch bình ñaúng. 84 + Hoã trôï veà maët baèng saûn xuaát kinh doanh baèng chuû tröông phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp ñi ñoâi vôùi chính saùch trôï giaù thueâ ñaát, taïo ñieàu kieän ñeå caùc DNV&N yeân taâm boû voán ñaàu tö, coù keá hoaïch kinh doanh laâu daøi vaø oån ñònh. + Taïo moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh giöõa caùc doanh nghieäp, trong ñoù caàn xaây döïng caùc cheá taøi quy ñònh vaø xöû lyù caùc vi phaïm veà caïnh tranh khoâng laønh maïnh nhaèm muïc ñích truïc lôïi, aûnh höôûng khoâng toát ñeán hoïat ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp khaùc. 3.3.2. Xaây döïng vaø hoaøn thieän haønh lang phaùp lyù, taïo moâi tröôøng thoâng thoaùng vaø an toaøn cho hoaït ñoäng tín duïng Tieáp tuïc xaây döïng vaø hoaøn thieän cô cheá chính saùch vaø heä thoáng caùc vaên baûn phaùp quy bao goàm caùc nghò ñònh cuûa chính phuû, quyeát ñònh cuûa thuû töôùng chính phuû, quyeát ñònh vaø thoâng tö cuûa thoáng ñoác NHNN ñeå coù ñuû khuoân khoå phaùp lyù caàn thieát cho vieäc thöïc hieän toát Luaät NHNN vaø Luaät caùc TCTD, baûo ñaûm cho heä thoáng ngaân haøng hoaït ñoäng hieäu löïc, hieäu quaû, naêng ñoäng, an toaøn. Ñoåi môùi phöông thöùc vaø thuû tuïc tín duïng theo höôùng taïo thuaän lôïi vaø cô hoäi bình ñaúng cho caùc ñôn vò, caùc hoä kinh doanh thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá coù döï aùn ñaàu tö kinh doanh khaû thi ñöôïc vay voán ngaân haøng Nhanh choùng hoaøn chænh vaø oån ñònh chính saùch vó moâ goùp phaàn laøm thoâng thoaùng neàn kinh teá taïo cô sôû cho söï oån ñònh vaø phaùt trieån hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. 3.3.3. Naâng cao chaát löôïng thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro. Thoâng tin veà khaùch haøng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc ngaên ngöøa haïn cheá ruûi ro. Trong tình hình hieän nay, khi neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, soá löôïng doanh nghieäp ngaøy caøng nhieàu, quan heä kinh teá thöông maïi ngaøy caøng ña daïng vaø phöùc taïp thì nhu caàu thoâng tin khaùch haøng caøng trôû neân quan troïng 85 vaø coù yù nghóa thöïc tieãn hôn bao giôø heát. Do ñoù, ñoøi hoûi taát caû caùc thoâng tin tín duïng phaûi thoûa maõn: Tính caäp nhaät, chính xaùc vaø ñaày ñuû. Tuy nhieân, treân thöïc teá tình hình thoâng tin tín duïng coøn nhieàu haïn cheá, löôïng thoâng tin vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa hoaït ñoäng tín duïng caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng. Ñeå chaán chænh vaø taêng cöôøng hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro, NHNN caàn ñöa ra caùc bieän phaùp nhaèm khuyeán khích, hoaëc baét buoäc caùc NHTM tham gia vaøo trung taâm ñeå thöïc hieän chöùc naêng cung caáp soá lieäu soá dö ( tieàn göûi, tieàn vay) cuõng nhö bieán ñoäng dö nôï cuûa khaùch haøng moät caùch ñaày ñuû, kòp thôøi, ñaùp öùng yeâu caàu thoâng tin caäp nhaät , chính xaùc. Beân caïnh ñoù, caàn môû roäng thaønh vieân cuûa trung taâm bao goàm caû caùc doanh nghieäp, taäp ñoaøn kinh teá lôùn töø ñoù thu thaäp ñöôïc nhöõng thoâng tin veà quan heä kinh teá thöông maïi, thoâng tin hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, laøm cô sôû cho vieäc Marketing Ngaân haøng, môû roäng hoaït ñoäng tín duïng. Töøng böôùc hoaøn thieän moâ hình hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng, coù quy cheá hoaït ñoäng phuø hôïp, thoáng nhaát ñaûm baûo thöïc hieän coù hieäu quaû vai troø chöùc naêng vaø nhieäm vuï trung taâm. Ngoaøi ra, khoâng ngöøng caûi tieán coâng ngheä, ñoåi môùi vaø naâng cao chaát löôïng chöông trình, caùc phaàn meàm öùng duïng nhaèm ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa coâng taùc thoâng tin tín duïng hieän nay 3.3.4. Taêng cöôøng vieäc quaûn lyù giaùm saùt ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Ñieàu tra phaân loaïi DNV&N ñeå coù chính saùch hoã trôï cho nhöõng doanh nghieäp hoaït ñoäng hieäu quûa trong nhöõng ngaønh ngheà tieàm naêng, ñöôïc khuyeán khích môû roäng. Caùc cô quan thueá, thoáng keâ, taøi chính caàn kieåm soaùt chaët cheõ hôn vieäc tuaân theo Phaùp leänh Keá toaùn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, traùnh tình traïng haïch 86 toaùn ghi soå tuyø tieän; thöïc hieän cheá ñoä kieåm toaùn thöôøng nieân laøm cô sôû soá lieäu ñeå ngaân haøng tính toaùn vaø xaùc ñònh möùc voán ñaàu tö. 3.3.5. Hoaøn thieän heä thoáng luaät lieân quan ñeán hoaït ñoäng tín duïng, ñaûm baûo tieàn vay. Tröôùc maét caàn hoaøn thieän caùc quy ñònh veà ñaûm baûo tieàn vay, nhanh choùng khaéc phuïc nhöõng khoù khaên vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän Nghò ñònh 178/1999/NÑ-CP, Nghò ñònh 85/2002/NÑ-CP, thoâng tö 07/2003/TT-NHNN vaø caùc vaên baûn höôùng daãn. Ñeå coù theå trieån khai coù hieäu quaû Nghò ñònh 08/2000/NÑ-CP ngaøy 10/03/2000 cuûa Chính phuû veà ñaêng kyù giao dòch ñaûm baûo tröôùc heát caàn naâng cao naêng löïc hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan ñaêng kyù vì hieän nay thôøi gian ñaêng kyù giao dòch ñaûm baûo theo quy ñònh (01 tuaàn laøm vieäc) laø quaù daøi vaø caàn ñöôïc ruùt ngaén. Sôùm trieån khai vieäc thöïc hieän vieäc ñaêng kyù theá chaáp, baûo laõnh baèng taøi saûn hình thaønh töø trong töông lai theo höôùng daãn cuûa Thoâng tö lieân tòch soá 05/2005/TTLT-BTP-BTNMT ngaøy 16/06/2005 (thay theá Thoâng tö lieân tòch soá 03/2003/TTLT-BTP-BTNMT ngaøy 04/07/2003). Keát luaän chöông 3: Treân cô sôû nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc, nhöõng khoù khaên, toàn taïi caàn khaéc phuïc cuõng nhö tieàm löïc vaø trieån voïng phaùt trieån hoaït ñoäng tín duïng noùi chung vaø hoaït ñoäng tín duïng ñoái vôùi DNV&N noùi chung cuûa VIB Bank – Chi nhaùnh Tp.HCM ñoái trong töông lai, chöông III ñaõ ñöa ra moät soá giaûi phaùp nhaèm môû roäng - naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng tín duïng ñoái vôùi DNV&N taïi VIB Bank – CN Tp.HCM. Tuy nhieân, hoaït ñoäng cuûa VIB Bank noùi rieâng vaø cuûa heä thoáng NHTM noùi chung seõ an toaøn vaø hieäu quaû hôn neáu ñöôïc ôû trong moät moâi tröôøng phaùp lyù hoaøn thieän, oån ñònh vaø laønh maïnh. ._.