Giải pháp mở rộng Thị trường tiêu thụ thức ăn chăn nuụi của Công ty TNHH VIC giai đoạn 2006 - 2010

Lêi më ®Çu NÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay ®· vµ ®ang ph¸t triÓn theo h­íng kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, mét nÒn kinh tÕ chÞu sù ®iÒu chØnh g¾t gao cña c¸c quy luËt kinh tÕ nh­ quy luËt c¹nh tranh, quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu. Víi sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng ngµy cµng m¹nh mÏ, cã nh÷ng doanh nghiÖp ®· tù kh¼ng ®Þnh m×nh b»ng sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh­ng còng cã kh«ng Ýt nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ph¸ s¶n. §èi víi doanh nghiÖp th× vÊn ®Ò sèng cßn bao giê còng thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸. KÎ m¹nh sÎ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn, kÎ yÕu sÏ mÊt thÞ phÇn vµ ph¸ s¶n ®ã lµ quy lô©t tÊt yÕu cña c¹nh tranh. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµ qua thêi gian thực tập t¹i C«ng ty TNHH Th­¬ng m¹i VIC, ®­îc sù gióp ®ì cña gi¶ng viªn Th.S.§Æng ThÞ LÖ Xu©n và Ban l·nh ®¹o C«ng ty TNHH Th­¬ng m¹i VIC, c¸c phßng ban nghiÖp vô, t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Giải ph¸p mở rộng thị trường tiªu thụ thức ăn chăn nuôi của C«ng ty TNHH VIC giai đoạn 2006 - 2010”. Víi viÖc nghiªn cøu chuyªn ®Ò nµy, t«i mong r»ng b¶n th©n m×nh sÏ tæng hîp ®­îc tÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc ®· häc trong thêi gian qua vµ ¸p dông thùc tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh t¹i C«ng ty TNHH Th­¬ng m¹i VIC ®Ó gãp mét phÇn vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 ch­¬ng: Chương I: Vai trß của tiªu thụ sản phẩm trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Ch­¬ng II: Thùc trang tiªu thô của Công ty thức ăn chăn nuôi TNHH TM VIC ë ViÖt Nam Giai §o¹n 2001 - 2005 Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p mở rộng thÞ tr­êng tiªu thô sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty TNHH TM VIC trong giai ®o¹n 2006-2010. Ch­¬ng I Vai trß cña tiªu thô s¶n phÈm trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp 1. C¸c vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng 1.1. Kh¸i niÖm vÒ thị tr­êng Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ thÞ tr­êng. Chóng ta cã thÓ gÆp mét sè kh¸i niÖm sau: a. Lµ sù biÓu thÞ ng¾n gän qu¸ tr×nh mµ nhê ®ã c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c hé gia ®×nh vÒ viÖc tiªu dïng c¸c hµng ho¸ kh¸c nhau, c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp vÒ viÖc s¶n xuÊt c¸i g× vµ nh­ thÕ nµo, c¸c quyÕt ®Þnh cña c«ng nh©n vÒ lµm viÖc bao l©u vµ cho ai ®­îc ®iÒu hoµ bëi sù ®iÒu chØnh gi¸ c¶ b.ThÞ tr­êng lµ mét tËp hîp c¸c dµn xÕp mµ th«ng qua ®ã ng­êi b¸n vµ ng­êi mua tiÕp xóc víi nhau ®Ó trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô. c. ThÞ tr­êng lµ mét khu«n khæ v« h×nh trong ®ã ng­êi nµy tiÕp xóc víi ng­êi kia ®Ó trao ®æi mét thø g× ®ã khan hiÕm vµ trong ®ã hä cïng x¸c ®Þnh gi¸ vµ sè l­îng trao ®æi. C¸c kh¸i niÖm trªn ®Òu xoay quanh kh¸i niÖm phæ biÕn sau: ThÞ tr­êng lµ n¬i gÆp gì gi÷a cung vµ cÇu, gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n víi môc ®Ých lµ trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô Qua c¸c kh¸i niÖm trªn ta thÊy trong mét sè tr­êng hîp ng­êi mua vµ ng­êi b¸n cã thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp t¹i c¸c ®Þa ®iÓm cè ®Þnh nh­ c¸c thÞ tr­êng hµng tiªu dïng quÇn ¸o, rau qu¶… Trong nhiÒu tr­êng hîp kh¸c c«ng viÖc giao dÞch diÔn ra qua ®iÖn tho¹i, v« tuyÕn hoÆc c¸c ph­¬ng tiÖn tõ xa kh¸c nh­ trong thÞ tr­êng chøng kho¸n. ë thÞ tr­êng hµng thñ c«ng mü nghÖ còng vËy c«ng viÖc giao dÞch cã thÓ diÔn ra ë mét sè ®Þa ®iÓm cè ®Þnh, còng cã khi giao dÞch tõ xa. Nh­ng ®iÒu chung nhÊt ®èi víi c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng (gåm c¶ thÞ tr­êng thñ c«ng mü nghÖ) lµ hä ®Òu t×m c¸ch tèi ®a ho¸ lîi Ých cña m×nh. Ng­êi b¸n ( ng­êi s¶n xuÊt ) muèn tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, ng­êi mua( ng­êi tiªu dïng) muèn tèi ®a ho¸ sù tho¶ m·n ( lîi Ých ) tõ s¶n phÈm hä mua. VÒ mÆt nguyªn lý, sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua x¸c ®Þnh gi¸ cña tõng lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cô thÓ, ®ång thêi x¸c ®Þnh c¶ sè l­îng, chÊt l­îng, chñng lo¹i s¶n phÈm cÇn s¶n xuÊt vµ qua ®ã sÏ x¸c ®Þnh viÖc ph©n bæ vµ sö dông tµi nguyªn khan hiÕm cña x· héi. §©y chÝnh lµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn ho¹t ®éng cña thùc tÕ cña thÞ tr­êng rÊt phøc t¹p, phô thuéc vµo sè l­îng, quy m«, søc m¹nh thÞ tr­êng cña nh÷ng ng­êi b¸n vµ nh÷ng ng­êi mua. 1.2.Các tiêu chí khi xem xét và phân loại thị trường Khi xem xÐt vÒ hµnh vi cña thÞ tr­êng( tøc lµ xem xÐt trªn gi¸c ®é c¹nh tranh hay ®éc quyÒn) c¸c nhµ kinh tÕ ph©n lo¹i thÞ tr­êng gåm: thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o, thÞ tr­êng ®éc quyÒn, thÞ tr­êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o( gåm c¹nh tranh ®éc quyÒn vµ ®éc quyÒn tËp ®oµn) Khi nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng c¸c nhµ kinh tÕ sö dông mét sè tiªu thøc sau ®Ó ph©n lo¹i thÞ tr­êng: Dùa vµo sè l­îng ng­êi b¸n vµ ng­êi mua : Lµ tiªu thøc rÊt quan träng ®Ó x¸c ®Þnh cÊu tróc thÞ tr­êng. Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o vµ c¹nh tranh ®éc quyÒn cã rÊt nhiÒu ng­êi b¸n vµ ng­êi mua. Mçi ng­êi trong sè hä chØ b¸n ( hoÆc mua) mét phÇn rÊt nhá trong l­îng cung thÞ tr­êng. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn b¸n th× mét ngµnh chØ cã mét ng­êi b¸n( ng­êi s¶n xuÊt ) duy nhÊt. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn mua chØ cã mét ng­êi mua duy nhÊt. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn b¸n tËp ®oµn cã mét vµi ng­êi b¸n, cßn trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn mua tËp ®oµn chØ cã mét sè ng­êi mua. Lo¹i s¶n phÈm: Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o, s¶n phÈm ®ång nhÊt. Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh ®éc quyÒn s¶n phÈm kh¸c nhau. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn tËp ®oµn, s¶n phÈm cã thÓ gièng nhau hoÆc kh¸c nhau mét Ýt. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn s¶n phÈm lµ ®éc nhÊt Søc m¹nh thÞ tr­êng cña ng­êi b¸n vµ ng­êi mua: Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o, ng­êi b¸n vµ ng­êi mua ®Òu kh«ng cã ¶nh h­ëng g× ®Õn gi¸ thÞ tr­êng cña s¶n phÈm, nghÜa lµ hä kh«ng cã søc m¹nh thÞ tr­êng. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn b¸n ( mua) ng­êi b¸n (mua) cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn gi¸ thÞ tr­êng cña s¶n phÈm. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn b¸n (mua) tËp ®oµn, ng­êi b¸n ( mua) cã ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña s¶n phÈm ë mét møc ®é nµo ®ã. C¸c trë ng¹i gia nhËp thÞ tr­êng: Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o c¸c trë ng¹i gia nhËp thÞ tr­êng lµ rÊt thÊp. Ng­îc l¹i, trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn b¸n (mua) tËp ®oµn cã nh÷ng trë ng¹i ®¸ng kÓ ®èi víi viÖc gia nhËp thÞ tr­êng. Ch¼ng h¹n, trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt « t«, luyÖn kim, viÖc x©y dùng nhµ m¸y míi lµ rÊt tèn kÐm. §ã chÝnh lµ trë ng¹i lín ®èi víi viÖc gia nhËp thÞ tr­êng. Cßn trong ®iÒu kiÖn ®éc quyÒn th× viÖc gia nhËp thÞ tr­êng lµ cùc kú khã kh¨n. H×nh thøc c¹nh tranh phi gi¸: Trong c¹nh tranh hoµn h¶o kh«ng cã sù c¹nh tranh phi gi¸. Trong c¹nh tranh ®éc quyÒn còng nh­ trong ®éc quyÒn tËp ®oµn, c¸c nhµ s¶n xuÊt sö dông nhiÓu h×nh thøc c¹nh tranh phi gi¸ nh­ qu¶ng c¸o, ph©n biÖt s¶n phÈm. C¸c nhµ ®éc quyÒn còng qu¶ng c¸o ®Ó thu hót thªm kh¸ch hµng. 1.3.Cung thÞ tr­êng Kh¸i niÖm Cung lµ sè l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ ng­êi b¸n cã kh¶ n¨ng vµ s½n sµng b¸n ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Cung gåm cung cña tõng c¸ nh©n vµ cung cña thÞ tr­êng. Cung thÞ tr­êng lµ tæng hîp c¸c møc cung cña tõng c¸ nh©n l¹i víi nhau. Cung thÓ hiÖn môc ®Ých b¸n hµng cña nhµ s¶n xuÊt. C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cung Còng t­¬ng tù nh­ cÇu, ngoµi chÞu ¶nh h­ëng cña gi¸ cßn rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c ®Ó x¸c ®Þnh cung vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô (c«ng nghÖ, gi¸ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo) C«ng nghÖ C«ng nghÖ lµ mét yÕu tè quan träng gãp phÇn n¨ng cao n¨ng suÊt, gi¶m chi phÝ lao ®éng trong qua tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. Sù c¶i tiÕn c«ng nghÖ lµm cho ®­êng cung dÞch chuyÓn vÒ phÝa ph¶i, nghÜa lµ lµm t¨ng kh¶ n¨ng cung lªn. Víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i - tù ®éng ho¸, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhiÒu h¬n so víi lao ®éng thñ c«ng vµ cung t¨ng nhiÒu lªn. Gi¸ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo NÕu gi¸ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo gi¶m sÏ dÉn ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt gi¶m vµ c¬ héi kiÕm lîi nhuËn sÏ cao lªn do ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt cã xu h­íng s¶n xuÊt nhiÒu lªn. ChÝnh s¸ch thuÕ ChÝnh s¸ch thuÕ cña ChÝnh phñ cã ¶nh h­ëng quan träng ®Õn quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cña c¸c h·ng do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc cung s¶n phÈm. Møc thuÕ cao sÏ lµm cho phÇn thu nhËp cßn l¹i cho ng­êi s¶n xuÊt Ýt ®i vµ hä kh«ng cã ý muèn cung hµng ho¸. Ng­îc l¹i, nÕu møc thuÕ thÊp sÏ khuyÕn khÝch c¸c h·ng më réng s¶n xuÊt cña m×nh. Sè l­îng ng­êi s¶n xuÊt Sè l­îng ng­êi s¶n xuÊt cµng nhiÒu th× cung cµng lín. C¸c kú väng Mäi ng­êi ®Òu mong ®îi vÒ sù thay ®æi gi¸ cña c¸c hµng ho¸, gÝa cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo, chÝnh s¸ch thuÕ… ®Òu cã ¶nh h­ëng ®Õn cung hµng ho¸ vµ dÞch vô. NÕu sù mong ®îi dù ®o¸n cã thuËn lîi cho s¶n xu©t th× cung sÏ ®­îc më réng vµ ng­îc l¹i. 1.4.CÇu thÞ tr­êng Kh¸i niÖm §Ó t×m hiÓu vÒ cÇu thÞ tr­êng tr­íc hÕt chóng ta h·y t×m hiÓu thÕ nµo lµ cÇu. CÇu lµ sè l­îng hµng ho¸ hay dÞch vô mµ ng­êi mua cã kh¶ n¨ng mua vµ s½n sµng mua ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. CÇu thÞ tr­êng: lµ tæng sè l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ mäi ng­êi s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng mua ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau trong kho¶ng thêi gian ®· cho. CÇu thÞ tr­êng lµ tæng hîp cña c¸c cÇu c¸ nh©n l¹i víi nhau. CÇu thÓ hiÖn møc mua s¾m cña ng­êi tiªu dïng. c¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cÇu: CÇu kh«ng chØ phô thuéc vµo gi¸ cña hµng ho¸ mµ ngoµi ra cßn phô thuéc vµo rÊt nhiÓu yÕu tè kh¸c (thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng, gi¸ cña c¸c hµng ho¸ liªn quan) Thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng Thu nhËp lµ mét yÕu tè quan träng x¸c ®Þnh cÇu. Thu nhËp ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng mua cña ng­êi tiªu dïng. Khi thu nhËp t¨ng lªn th× ng­êi tiªu dïng cÇn nhiÒu hµng ho¸ h¬n vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn phô thuéc vµo tõng lo¹i hµng ho¸ cô thÓ mµ møc ®é thay ®æi cÇu sÏ kh¸c nhau. MÆc dï sù t¨ng lªn cña thu nhËp dÉn ®Õn sù t¨ng cÇu ®èi víi hÇu hÕt c¸c hµng ho¸, nã kh«ng dÉn ®Õn sù t¨ng cÇu ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸. Nh÷ng hµng ho¸ cã cÇu t¨ng lªn khi thu nhËp t¨ng lªn ®­îc gäi lµ c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng. Cßn c¸c hµng ho¸ mµ cÇu gi¶m ®i khi thu nhËp t¨ng lªn gäi lµ hµng ho¸ thø cÊp. Gi¸ c¶ cña c¸c hµng ho¸ liªn quan CÇu ®èi víi hµng ho¸ kh«ng chØ phô thuéc vµo hµng ho¸, nã cßn phô thuéc vµo gi¸ cña c¸c hµng ho¸ liªn quan. C¸c hµng ho¸ liªn quan nµy chia lµm hai lo¹i: Hµng ho¸ thay thÕ Hµng ho¸ bæ sung Hµng ho¸ thay thÕ lµ hµng ho¸ cã thÓ sö dông thay cho hµng ho¸ kh¸c. Khi gi¸ cña mét lo¹i hµng ho¸ thay ®æi th× cÇu ®èi víi hµng ho¸ kia còng thay ®æi. Hµng ho¸ bæ sung lµ hµng ho¸ ®­îc sö dông ®ång thêi víi hµng hãa kh¸c. §èi víi hµng ho¸ bæ sung khi gi¸ cña mét hµng ho¸ t¨ng lªn th× cÇu ®èi víi hµng ho¸ bæ sung sÏ gi¶m ®i D©n sè D©n c­ cña mét thÞ tr­êng ®«ng th× nhu cÇu vÒ mét mÆt hµng nµo ®ã còng sÏ lín h¬n. ThÞ tr­êng tiªu thô cña vïng ®ã lµ lín nÕu chóng ta biÕt c¸ch khai th¸c, kÝch cÇu th× sÏ lµm cho cÇu t¨ng lªn. 2. Tiªu thô s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm 2.1.Tiªu thô s¶n phÈm. Theo tõ ®iÓn kinh tÕ häc hiÖn ®¹i th× tiªu thô s¶n phÈm lµ ho¹t ®éng kinh doanh nghiÖp vô cña c«ng ty th­¬ng m¹i ®em hµng b¸n cho xÝ nghiÖp s¶n xuÊt, d©n c­ ë thµnh phè, n«ng th«n. Tiªu thô hµng hãa lµ ®­a hµng hãa tõ lÜnh vùc l­u th«ng vµo lÜnh vùc tiªu thô, lµ ®iÓm cuèi cña qu¸ tr×nh tæ chøc l­u th«ng hµng hãa cña ngµnh th­¬ng nghiÖp. Th«ng qua tiªu thô hµng hãa s¶n phÈm cña c«ng n«ng nghiÖp trë thµnh hµng hãa vËt t­ tiªu dïng cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô trong sinh ho¹t. §ång thêi thùc hiÖn ®­îc gi¸ trÞ hµng hãa trong ngµnh s¶n xuÊt: tõ ®ã t¸i s¶n xuÊt x· héi ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi, t¹o ®iÒu kiÖn tÊt yÕu ®Ó më réng t¸i s¶n xuÊt. ViÖc tiªu thô hµng hãa ph©n chia theo ®èi t­îng cã tiªu thô hµng hãa b¸n bu«n vµ tiªu thô hµng hãa b¸n lÎ. Tiªu thô hµng hãa lµ kh©u trung t©m cña l­u th«ng hµng hãa. Nã cã t¸c dông quan träng ®èi víi viÖc tháa m·n nhu cÇu x· héi, thùc hiÖn thu nhËp tµi chÝnh quèc gia, xÝ nghiÖp vµ c¸ nh©n. Nh­ vËy cã thÓ nãi tiªu thô hµng hãa lµ mét kh©u trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, trong ®ã mçi kh©u cã vÞ trÝ chøc n¨ng riªng ®ång thêi cã ¶nh h­ëng qua l¹i ®èi víi c¸c kh©u kh¸c. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mèi liªn hÖ gi÷a s¶n xuÊt ph©n phèi vµ tiªu dïng ®­îc thùc hiÖn th«ng qua l­u th«ng hµng hãa. L­u th«ng hµng hãa lµ kh©u trung gian gi÷a mét bªn s¶n xuÊt vµ ph©n phèi víi mét bªn lµ tiªu dïng. Trong mèi liªn hÖ ®ã s¶n xuÊt lµ gèc lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cã vÞ trÝ quyÕt ®Þnh ®èi víi ph©n phèi trao ®æi vµ tiªu dïng. L­u th«ng cã ¶nh h­ëng trë l¹i s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt, ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt ho¹t ®éng b×nh th­êng liªn tôc, g¾n c¸c c¬ së s¶n xuÊt, c¸c ngµnh kinh tÕ trong mét c¬ cÊu thèng nhÊt, do ®ã nÕu l­u th«ng hµng hãa bÞ ¸ch t¾c th× sím hay muén s¶n xuÊt sÏ bÞ gi¸n ®o¹n hay ngõng trÖ. C¸c kh©u l­u th«ng hµng hãa (cßn gäi lµ vßng quay l­u th«ng hµng hãa), hµng ho¸ ®­îc l­u chuyÓn tõ khu vùc s¶n xuÊt sang khu vùc tiªu dïng. Trong ®iÒu kiÖn x· héi hãa s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng hãa ngµy mét ph¸t triÓn, hµng hãa tõ s¶n xuÊt tíi tiªu dïng th­êng ph¶i qua 4 kh©u chñ yÕu nh­ sau: kh©u thu mua, kh©u vËn t¶i, kh©u tån gi÷, kh©u tiªu thô. Sau khi qua 3 kh©u trªn th× ®Õn kh©u cuèi cïng lµ tiªu thô. ë kh©u tiªu thô, hµng hãa ®­îc chuyÓn tõ lÜnh vùc l­u th«ng vµo lÜnh vùc tiªu dïng, s¶n phÈm hµng hãa ®ã tháa m·n nhu cÇu s¶n xuÊt vµ còng lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu cña s¶n xuÊt. Tiªu thô s¶n phÈm víi môc tiªu chñ yÕu lµ b¸n hÕt c¸c s¶n phÈm víi doanh thu tèi ®a vµ chi phÝ kinh doanh cho ho¹t ®«ng tiªu thô tèi thiÓu. Víi môc tiªu ®ã tiªu thô s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng thô ®éng, chê ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm råi míi t×m c¸ch tiªu thô chóng mµ tiªu thô ph¶i cã nhiÖm vô chñ ®éng tõ viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nhu cÇu thÞ tr­êng vµ cÇu cña b¶n th©n doanh nghiÖp ®ang hoÆc sÏ cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra ®Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t­ tèi ­u; chñ ®éng tiÕn hµnh ho¹t ®éng qu¶ng c¸o cÇn thiÕt nh»m giíi thiÖu thu hót kh¸ch hµng; tæ chøc c«ng t¸c b¸n hµng còng nh­ c¸c ho¹t ®éng yÓm trî nh»m b¸n ®­îc nhiÒu hµng hãa víi chi phÝ kinh doanh cho ho¹t ®éng b¸n hµng thÊp nhÊt còng nh­ ®¸p øng tèt nhÊt c¸c dÞch vô sau b¸n hµng. Trong qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng hãa tiªu thô hµng hãa ®­îc coi lµ kh©u trung t©m. C«ng thøc cña l­u th«ng hµng hãa lµ H-T-H. ë ®©y thÓ hiÖn hai giai ®o¹n b¸n vµ mua. Qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng hãa chÊm døt khi c¸c gi¸ trÞ sö dông ®æi chç vµ ®æi chñ, cßn tiÒn th× ®äng l¹i trong l­u th«ng vµ chóng tõ tay ng­êi nµy qua tay ng­êi kh¸c. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng l­u th«ng hµng hãa lµ sù trao ®æi hµng hãa th«ng qua quan hÖ tiÒn tÖ trong néi bé c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¸c vïng, gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, gi÷a trong n­íc vµ n­íc ngoµi nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cho c¸ nh©n vµ toµn x· héi. Nh­ vËy l­u th«ng hµng hãa cã chøc n¨ng cung cÊp hµng hãa lµ mét kh©u trung gian nèi s¶n xuÊt víi s¶n xuÊt, nèi s¶n xuÊt víi tiªu dïng. Th«ng qua l­u th«ng, tiªu thô hµng hãa lµm cho hµng hãa thùc hiÖn ®­îc gi¸ trÞ cña nã, gãp phÇn kh«i phôc vµ ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng cuèi cïng, ng­êi ta chia ra lµm hai c¸ch tiªu thô trùc tiÕp vµ tiªu thô gi¸n tiÕp. - Tiªu thô trùc tiÕp: Lµ h×nh thøc ng­êi s¶n xuÊt b¸n th¼ng s¶n phÈm cña m×nh cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng kh«ng qua c¸c trung gian. - Tiªu thô gi¸n tiÕp: Lµ h×nh thøc ng­êi s¶n xuÊt b¸n s¶n phÈm cña m×nh cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng th«ng qua c¸c trung gian, bao gåm: ng­êi b¸n bu«n, ng­êi b¸n lÎ, ®¹i lý. MÆc dï viÖc tiªu thô s¶n phÈm ®­îc ph©n chia thµnh hai c¸ch, song trong thùc tÕ hÇu nh­ kh«ng cã doanh nghiÖp nµo l¹i sö dông mét c¸ch duy nhÊt. Th«ng th­êng c¸c doanh nghiÖp ®Òu sö dông kÕt hîp c¶ hai c¸ch tïy vµo ®Æc ®iÓm tõng lo¹i s¶n phÈm, hµng hãa vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp lùa chän c¸ch tiªu thô chñ yÕu. Tãm l¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mét kÕ ho¹ch tiªu thô s¶n phÈm ®óng ®¾n lu«n lµ c¬ së ®Ó x©y dùng mét kÕ ho¹ch s¶n xuÊt thÝch hîp, nhÞp ®é còng nh­ diÔn biÕn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt phô thuéc vµo nhÞp ®é vµ diÔn biÕn cña ho¹t ®«ng tiªu thô trªn thÞ tr­êng. VËy tiªu thô s¶n phÈm lµ ho¹t ®éng cùc kú quan träng, quyÕt ®Þnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt. 2.2. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm Ph¸t triÓn thÞ tr­êng cã thÓ thùc hiÖn vÒ khÝa c¹nh mÆt hµng, theo chiÒu réng vµ theo chiÒu s©u. Khi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng ho¸ cã thÓ ph¸t triÓn theo chiÒu réng hay chiÒu s©u hoÆc cïng mét lóc ph¸t triÓn theo c¶ hai h­íng nµy. Ph¸t triÓn vÒ mÆt hµng cã thÓ thùc hiÖn vÒ l­îng vµ vÒ chÊt thÓ hiÖn: Thø nhÊt, viÖc ®­a ra ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm vµ dùa trªn nhu cÇu ®a d¹ng mong muèn tháa m·n vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña con ng­êi trong mét x· héi ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®· cho phÐp doanh nghiÖp øng dông vµo s¶n xuÊt ®Ó t¹o s¶n phÈm ®a d¹ng ®¸p øng nhu cÇu con ng­êi. §©y lµ viÖc ph¸t triÓn mÆt hµng th«ng qua t¨ng c­êng chñng lo¹i hµng trªn thÞ tr­êng ®Ó phôc vô nhiÒu lo¹i nhu cÇu cña kh¸c hµng. BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo hay mét ®Êt n­íc nµo ph¸t hiÖn, kh¬i gîi, n¾m b¾t nhu cÇu tho¶ m·n nhu cÇu ®ã víi chÊt l­îng cao th× sÏ chiÕn th¾ng trªn thÞ tr­êng. Thø hai, viÖc ph¸t triÓn mÆt hµng hiÖn thêi, ®ã lµ qu¸ tr×nh kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¶i tiÕn chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô vµ t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng ®ang ®­îc cung cÊp trªn thÞ tr­êng. H×nh thøc ph¸t triÓn nµy lµ h×nh thøc ph¸t triÓn vÒ chÊt cña hµng ho¸ nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®ßi hái ngµy cµng cao cña con ng­êi. - Ph¸t triÓn theo chiÒu réng lµ viÖc thùc hiÖn ph¸t triÓn vÒ sè l­îng kh¸ch hµng cã cïng nhu cÇu ®Ó b¸n nhiÒu h¬n c¸c lo¹i s¶n phÈm dÞch vô nµo ®ã. §ång thêi viÖc ph¸t triÓn theo chiÒu réng cßn bao gåm c¶ ph¸t triÓn vÒ mÆt kh«ng gian vµ ph¹m vi ®Þa lý. §ã lµ viÖc ®ßi hái kh«ng ngõng nghiªn cøu xu thÕ biÕn ®éng cña thÕ giíi, c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ trong n­íc ®Ó tiÕn hµnh th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng ®ã. -Ph¸t triÓn theo chiÒu s©u vÒ thùc chÊt lµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vÒ chÊt bao gåm viÖc nh­ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô, ®­a ra thÞ tr­êng nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô cã hµm l­îng chÊt x¸m cao. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng theo chiÒu s©u cã thÓ thùc hiÖn theo c¸ch c¾t líp, ph©n ®o¹n thÞ tr­êng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu mu«n h×nh mu«n vÎ cña kh¸ch hµng. Theo néi dung nµy, ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng hãa ®ã lµ viÖc t¨ng c­êng ®­îc sè l­îng thÞ tr­êng, t¨ng c­êng tiªu thô vÒ chÊt l­îng còng nh­ sè l­îng, thay ®æi tÝch cùc c¬ cÊu mÆt hµng tiªu thô 3. Vai trß cña thị trường tiêu thô s¶n phÈm trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 3.1. Vai trß cña ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm trong doanh nghiÖp Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp tiªu thô s¶n phÈm cã vÞ trÝ cùc kú quan träng. Tiªu thô s¶n phÈm lµ kh©u quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Môc ®Ých cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh»m thu lîi nhuËn th«ng qua b¸n hµng, v× vËy ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm lµ kh©u quan träng nhÊt, nã chi phèi c¸c nghiÖp vô kh¸c. T¨ng s¶n l­îng tiªu thô s¶n phÈm còng nh­ hoµn thiÖn c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm sÏ lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Tæ chøc tèt ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm sÏ gióp cho doanh nghiÖp t¨ng vßng quay cña vèn, rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn còng nh­ gãp phÇn t¹o lîi nhuËn cao. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng. Tiªu thô s¶n phÈm ®em l¹i doanh thu gióp doanh nghiÖp bï ®¾p ®­îc chi phÝ bá ra, cã lîi nhuËn ®¸p øng nhu cÇu më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp nÕu kh«ng tiªu thô ®­îc s¶n phÈm cña m×nh s¶n xuÊt th× toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh sÏ bÞ ®×nh ®èn, nguån lùc kh«ng ®­îc t¸i t¹o. Do ®ã tiªu thô s¶n phÈm lµ kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Tiªu thô s¶n phÈm gi÷ vai trß quan träng trong viÖc duy tr× ph¸t triÓn më réng thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp hiÖn nay kh«ng chØ thu hÑp c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh trong ph¹m vi thÞ tr­êng cè ®Þnh mµ lu«n cè g¾ng më réng thÞ tr­êng míi. ChØ cã nh­ vËy doanh nghiÖp míi cã thÓ tæn t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc. ViÖc t×m kiÕm, ph¸t triÓn thÞ tr­êng míi, ®­a s¶n phÈm cña doanh nghiÖp tíi ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng lµ mét ho¹t ®éng cña c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm. BÊt kú doanh nghiÖp nµo còng muèn cã mét vÞ thÕ cao trªn thÞ tr­êng, cã rÊt nhiÒu c¸ch x¸c ®Þnh vÞ thÕ doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. ThÞ phÇn hay doanh sè hµng hãa b¸n ra so víi thÞ tr­êng lµ mét chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ vÞ thÕ doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp cã vÞ thÕ cao khi chiÕm ®­îc thÞ phÇn lín vµ ng­îc l¹i. §Ó cã ®­îc thÞ phÇn cao th× c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm lµ v« cïng quan träng, lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Ngoµi ra, tiªu thô s¶n phÈm cßn mang l¹i th«ng tin réng r·i vÒ thÞ tr­êng gióp doanh nghiÖp ®­a ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh, ®¶m b¶o an toµn. 3.2. Ph¸t triÓn thÞ trường tiêu thô s¶n phÈm yÕu tè sèng cßn của doanh nghiÖp. Trong quy luËt ph¸t triÓn chung kÎ ®øng l¹i hoÆc ®i chËm h¬n kÎ kh¸c sÏ trë thµnh ng­êi thôt lïi ®èi víi x· héi vµ theo quy luËt t©t yÕu sÏ bÞ ®µo th¶i. ChÝnh v× vậy mµ muèn tån t¹i ®­îc th× kh«ng nh÷ng ph¶i ph¸t triÓn mµ cßn ph¶i lµ ph¸t triÓn nhanh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi sù c¹nh tranh khèc liÖt th× mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i ®­îc th× tÊt yÕu ph¶i liªn tôc ®æi míi, kh«ng ngõng n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh ë trong thÞ tr­êng, më réng thÞ tr­êng tiªu thô. ChØ khi lµm ®­îc nh­ vËy th× doanh nghiÖp míi kh«ng ngõng lín m¹nh míi ®ñ kh¶ n¨ng ®øng v÷ng tr­íc sù ph¸t triÓn cña thêi ®¹i: Sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiªu thô gióp doanh nghiÖp kh¼ng định tªn tuæi vÞ thÕ cña m×nh trong c¹nh tranh vµ nã cßn t¹o tiÒn ®Ò vÒ nguån lùc cho qu¸ tr×nh ®æi míi. ThÞ tr­êng tiªu thô còng ®ång nghÜa víi doanh thu vµ ®i cïng víi lîi nhuËn - tõ ®ã mµ doanh nghiÖp cã nguån lùc ®Çu t­ cho t¸i s¶n xuÊt, đầu t­ më réng – n©ng cao c¶ sè vµ chÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh - khi chÊt l­îng vµ sè l­îng ®Òu ®­¬c n©ng lªn th× tÊt yÕu kh¸ch hµng sÏ gia t¨ng vµ thÞ tr­êng tiªu thô sÏ më réng. Mét yÕu kh«ng thÓ thiÕu cña bÊt kú quy luËt ph¸t triÓn nµo ®ã lµ yÕu tè con ng­êi. Con ng­êi lµ ®éng l­c tÊt yÕu ®Ó t¹o lªn ph¸t triÓn. Muèn ph¸t triÓn tr­íc tiªn ph¶i ph¸t triÓn con ng­êi. V× vËy mµ khi doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn ®­îc th× ph¸t triÓn con ng­êi ph¶i thùc hiÖn ®Çu tiªn.Vµ c©u hái ®­îc ®Æt ra lµ nguån lùc lÊy ë ®©u – c©u tr¶ lêi duy nhÊt cña doanh nghiÖp ®ã lµ tõ lîi nhuËn, ®iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn ®­îc th× viÖc cÇn lµm ®Çu tiªn lµ: ”lµm thÕ nµo ®Ó më réng thÞ tr­êng” 4.C¸c m« h×nh lý thuyÕt c¬ b¶n sö dông trong nghiªn cøu thÞ tr­êng. 4.1.M« h×nh n¨m ¸p lùc c¹nh tranh cña M.Porter. Michael E. Porter cña tr­êng qu¶n trÞ kinh doanh Harvard ®· ®­a ra nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi nhÊt ®Ó gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý sö dông ph©n tÝch m«i tr­êng nghµnh. Porter ®­a ra m« h×nh n¨m lùc t¸c ®éng vµo nghµnh: * Møc ®é c¹nh tranh gi÷a c¸c C«ng ty ®ang ho¹t ®éng trong nghµnh. * Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ®èi thu tiÒm Èn * Møc ®é c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ. * Søc Ðp vÒ gi¸ cña ng­êi mua. * Søc Ðp vÒ gi¸ cña ng­êi cung øng. LËp luËn cña Porter lµ mçi t¸c ®éng ngµy cµng lín m¹nh cña nh÷ng lùc ®ã cã thÓ coi lµ mét sù ®e do¹ khi mµ nã lµm gi¶m lîi nhuËn. Mét t¸c ®éng c¹nh tranh yÕu tè cã thÓ ®­îc coi lµ c¬ héi khi nã cho phÐp C«ng ty kiÓm ®­îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n. VÝ dô, sè C«ng ty ®ang ho¹t ®éng trong nghµnh t¨ng lªn sÏ h¹n chÕ kh¶ n¨ng cña chóng trong viÖc n©ng gi¸ ®Ó kiÕm nhiÒu lîi nhuËn h¬n. C­êng ®é cña n¨m lùc t¸c ®éng nµy th­êng thay ®æi theo thêi gian, ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý chiÕn l­îc ph¶i nhËn biÕt ®­îc nh÷ng c¬ héi vµ c¸c ®e do¹ chóng xuÊt hiÖn vµ ph¶i ®­a ra nh÷ng ®èi s¸ch chݪn l­îc phï hîp. 4.1.1. Sù c¹nh tranh cña c¸c ®ôí thñ tiÒm Èn: §èi thñ tiÒm Èn lµ c¸c C«ng ty hiÖn kh«ng ë trong nghµnh nh­ng cã kh¶ n¨ng nhµy vµo ho¹t ®éng kinh doanh trong nghµnh ®ã. VÝ dô, vµo nh÷ng n¨m 80 C«ng ty ®iÖn tÝn Hoa Kú ®­îc xem lµ ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn cña m¸y vi tÝnh, bëi v× nã cã c«ng nghÖ, ®éi ngò nh©n viªn b¸n hµng ®Ó s¶n xuÊt vµ b¸n s¶n phÈm m¸y vi tÝnh. N¨m 1985, C«ng ty ®iÖn tÝn Hoa Kú (AT&T) thùc sù ®· nh¶y vµo kinh doanh m¸y vi tÝnh . §èi thñ míi tham gia trong nghµnh cã thÓ lµ yÕu tè lµm gi¶m lîi nhuËn cña C«ng ty do hä ®­a vµo khai th¸c c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt míi víi mong muèn dµnh ®­îc 1 phÇn thÞ tr­êng. Do ®ã nh÷ng C«ng ty ®ang ho¹t ®éng t×m mäi c¸ch ®Ó h¹n chÕ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn nh¶y vµo lÜnh vùc kinh doanh cña hä. Bëi v× hiÓn nhiªn lµ nhiÒu C«ng ty nh¶y vµo kinh doanh trong mét ngµnh, nã sÏ trë nªn khã kh¨n h¬n ®èi víi c¸c C«ng ty ®ang ho¹t ®éng trong ngµnh ®ã. V× vËy ph¶i b¶o vÖ vÞ trÝ c¹nh tranh cña m×nh C«ng ty th­êng quan t©m ®Õn viÖc duy tr× hµng rµo hîp ph¸p ng¨n c¶n sù x©m nhËp tõ bªn ngoµi. VÝ dô, c¸c C«ng ty Xeros vµ General Electric tõng nhËn thÊy r»ng lîi thÕ cña s¶n xuÊt, nghiªn cøu, marketing vµ dÞch vô trªn quy m« lín lµ hµng rµo ng¨n c¶n sù x©m nhËp vµo ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt m¸y tÝnh. Mét nghiªn cøu cã tÝnh kinh ®iÓn vÒ nh÷ng trë ng¹i cho viÖc nh¶y vµo mét ngµnh kinh doanh cho ®­îc nhµ kinh tÕ häc Joe Bain ®­a ra. ¤ng ta x¸c ®Þnh 3 yÕu tè trë ng¹i chñ yÕu ®èi víi viÖc nh¶y vµo mét ngµnh kinh doanh: - Sù ­a chuéng s¶n phÈm: §ã lµ sù ­a thÝch cña ng­êi mua ®èi s¶n phÈm cña C«ng ty hiÖn ®ang ho¹t ®éng, nh÷ng C«ng ty nµy cã thÓ thiÕt lËp lªn sù ­a chuéng cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm m×nh b»ng c¸ch: Qu¶ng c¸o th­êng xuyªn tªn C«ng ty vµ nh·n hiÖu. §èi víi s¶n phÈm th«ng qua c¸c ch­¬ng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, nhÊn m¹nh ­u thÕ vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ cao vµ dÞch vô sau b¸n hµng. Nh­ vËy sù ­a chuéng s¶n phÈm lµm gi¶m bít sù ®e do¹ th©m nhËp vµo ngµnh cña c¸c ®èi thñ tiÒm Èn, lµm cho hä thÊy r»ng viÖc ph¸ vì sù ­a thÝch cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi s¶n phÈm cña c¸c C«ng ty trong ngµnh lµ khã kh¨n vµ tèn kÐm. - C¸c ­u thÕ vÒ chi phÝ thÊp: §©y chÝnh lµ khã kh¨n ®èi víi c¸c ®èi thñ tiÒm Èn khi míi nh¶y vµo ngµnh. Nh÷ng lîi thÕ vÒ chi phÝ th­êng b¾t nguån tõ: Ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt tèt do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm l©u dµi, sù qu¶n lý cã hiÖu qu¶ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt nh­ lao ®éng, nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ cã nguån vèn kinh doanh æn ®Þnh víi l·i suÊt thÊp do ho¹t ®éng cña C«ng ty chøa ®ùng Ýt rñi ro h¬n c¸c C«ng ty kh¸c. - TÝnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt lín: §©y lµ ­u thÕ vÒ chi phÝ cña c¸c C«ng ty cã quy m« lín. ¦u thÕ cña s¶n xuÊt lín bao gåm: Gi¶m chi phÝ th«ng qua s¶n xuÊt hµng lo¹t ®· ®Çu ra ®· ®­îc tiªu chuÈn ho¸, gi¶m gi¸ cho viÖc mua c¸c nguyªn liÖu ®Çu vµo vµ c¸c bé phËn m¸y mãc thiÕt bÞ víi khèi l­îng lín, sù ph©n bæ ®Òu nh÷ng chi phÝ cè ®Þnh cho mét khèi l­îng s¶n xuÊt lín h¬n vµ c¶ tÝnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt lín trong qu¶ng c¸o. NÕu C«ng ty cã ®­îc nh÷ng lîi thÕ nµy sÏ buéc c¸c C«ng ty míi th©m nhËp vµo ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n vÒ quy m« s¶n xuÊt nhá vµ ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng bÊt lîi vÒ chi phÝ lín. 4.1.2. Sù c¹nh tranh cña s¶n phÈm thay thÕ S¶n phÈm thay thÕ lµ nh÷ng s¶n phÈm cña c¸c C«ng ty trong nh÷ng ngµnh kh¸c nh­ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng gièng nh­ c¸c C«ng ty trong ngµnh. Nh÷ng C«ng ty nµy th­êng c¹nh tranh gi¸n tiÕp víi nhau. VÝ dô, c¸c C«ng ty trong ngµnh Càfê c¹nh tranh mét c¸ch gi¸n tiÕp víi c¸c C«ng ty trong ngµnh chÌ vµ nh÷ng ngµnh n­íc gi¶i kh¸t kh«ng cån. NÕu gi¸ cña cµ phª t¨ng qu¸ lín so víi gi¸ chÌ th× ng­êi uèng cµ phª sÏ chuyÓn sang uèng chÌ. HiÖn t­îng nµy ®· tõng s¶y ra khi thêi tiÕt l¹nh bÊt th­êng ®· ph¸ ho¹i phÇn lín vô thu ho¹ch cµ phª ë Braxin trong n¨m 1975 – 1976. Gi¸ cµ phª ®· t¨ng ®Õn møc kû lôc, ph¶n ¸nh sù thiÕu cµ phª nghiªm träng vµ phÇn lín ng­êi tiªu dïng ®· chuyÓn sang tiªu dïng chÌ hµng ngµy. Nh­ vËy, sù tån t¹i nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ h×nh thµnh mét søc Ðp c¹nh tranh rÊt lín, nã giíi h¹n mét møc gi¸ C«ng ty cã thÓ ®Þnh ra vµ do ®ã giíi h¹n møc lîi nhuËn cña C«ng ty. Ng­îc l¹i nÕu s¶n phÈm cña mét C«ng ty cã rÊt Ýt c¸c s¶n phÈm thay thÕ, C«ng ty cã c¬ héi ®Ó t¨ng gi¸ vµ kݪm ®­îc lîi nhuËn t¨ng thªm. 4.1.3. Søc Ðp vÒ gi¸ vÒ gi¸ cña ng­êi mua Ng­êi mua ®­îc xem nh­ lµ sù ®e do¹ mang tÝnh c¹nh tranh khi hä ®Èy gi¸ c¶ xuèng hoÆc khi hä yªu cÇu chÊt l­îng s¶n phÈm vµ dÞch vô tèt h¬n lµm cho chi phÝ ho¹t ®éng cña C«ng ty t¨ng lªn. ng­îc l¹i nÕu ng­êi mua cã nh÷ng yÕu thÕ sÏ t¹o cho C«ng ty c¬ héi ®Ó t¨ng gi¸ vµ kiÕm nhiÒu lîi nhuËn h¬n. ng­êi mua cã thÓ g©y ¸p lùc ®èi víi C«ng ty ®Õn møc nµo phô thuéc vµo thÕ m¹nh cña hä trong mèi quan hÖ víi C«ng ty. Theo Porter, nh÷ng yÕu tè t¹o ¸p lùc cho ng­êi mua lµ: Khi ngµnh cung cÊp gåm nhiÒu C«ng ty nhá cßn ng­êi mua chØ lµ sè Ýt C«ng ty nh­ng cã quy m« lín. Khi ng­êi mua mua víi sè l­îng lín, hä cã thÓ sö dông søc mua cña m×nh nh­ mét ®ßn bÈy ®Ó yªu cÇu ®­îc gi¶m gi¸. Khi ng­êi mua cã thÓ lùa chän ®¬n ®Æt hµng gi÷a c¸c C«ng ty cung øng cïng lo¹i s¶n phÈm. VÝ dô: VÒ mét ngµnh ng­êi mua rÊt ít ­u thÕ lµ ngµnh cung cÊp c¸c linh phô kiÖn «t«. C¸c c¬ së cung cÊp linh phô kiÖn «t«t rÊt nhiÒu vµ quy m« l¹i nhá. Kh¸ch hµng cña hä lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt « t«, quy m« rÊt lín, sè l­îng l¹i Ýt. VÝ dô h·ng Chrysler quan hÖ th­êng xuyªn víi 2000 c¸c c¬ së cung cÊp c¸c linh phô kiÖn kh¸c nhau vµ th­êng hîp ®ång víi nhiÒu C«ng ty kh¸c nhau ®Ó cung cÊp mét chi tiÕt. Hä cã thÓ sö dông sù ®e do¹ vÒ c¸c hîp ®ång lµm ¨n nh­ lµ vò khÝ ®Ó tho¶ thuËn mua b¸n. 4.1.4. Søc Ðp vÒ gi¸ cña ng­êi cung cÊp Ng­êi cung cÊp ®­îc coi lµ sù ®e do¹ víi C«ng ty khi hä cã thÓ ®Èy møc gi¸ hµng cung cÊp cho C«ng ty lªn, ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn cña C«ng ty. C¸c C«ng ty th­êng ph¶i quan hÖ víi c¸c tæ chøc cung cÊp c¸c nguån hµng kh¸c nhau nh­ vËt t­ thiÕt bÞ, nguån lao ®éng vµ tµi chÝnh. YÕu tè lµm t¨ng thÕ m¹nh cña c¸c tæ chøc cung øng còng t­¬ng tù nh­ c¸c yÕu tè lµm t¨ng thÕ m¹nh cña ng­êi mua s¶n phÈm. - Sè l­îng tæ chøc cung cÊp Ýt, ng­êi mua khã lùa chän c¬ së cung cÊp - S¶n phÈm C«ng ty cÇn mua cã rÊt Ýt lo¹i s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ ®­îc VÝ dô, C«ng ty Xerox víi t­ c¸ch lµ ng­êi ph¸t minh ra m¸y ph« t« coppy, ®· cã sù ®éc quyÒn 25 n¨m trong viÖc s¶n xuÊt m¸y nµy. Ng­êi mua phô thuéc vµo Xerox bëi v× hä lµ ng­êi cung cÊp duy nhÊt. Lîi thÕ nµy mang l¹i cho Xerox c¬ héi n©ng gi¸ cao h¬n møc gi¸ sÏ ®­îc ®Þnh ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¹nh tranh, nh­ møc gi¸ phæ biÕn trong ngµnh hiÖn nay. Mét vÝ dô kh¸c, trong ngµnh hµng kh«ng, mét thêi gian dµi c¸c nghiÖp ®oµn cña phi c«ng vµ thî m¸y lµ c¬ së cung cÊp lao ®éng cho ngµnh ®· t¹o ®­îc nh÷ng søc Ðp lín. Do c¸c hîp ®ång tho¶ thuËn vÒ lao ®éng vµ vÒ c¸c ®iÒu kiÖn ng¨n chÆn ®­îc ®×nh c«ng mµ lao ®éng kh«ng n»m trong c¸c nghiÖp ®oµn kh«ng ®­îc coi lµ lao ®éng thay thÕ kh¶ thi. C¸c nghiÖp ®oµn ®· sö dông lîi thÕ nµy ®Ó ®­a ra c¸c yÕu tè s¸ch vÒ n©ng møc l­¬ng c¶ phi c«ng vµ thî m¸y lªn cao h¬n møc cã thÓ ®¹t ®­îc trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh. T×nh tr¹ng nµy ®· ®­îc duy tr× cho ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 80, khi hËu qu¶ cña chi phÝ ho¹t ®éng qu¸ cao ®· ®Èy nhiÒu c«ng ty ®Õn chç ph¸ s¶n. C¸c C«ng ty kh¸c ®· lîi dông nguy c¬ cña sù ph¸ s¶n ®Ó ph¸ bá hîp ®ång lao ®éng vµ gi¶m møc tiÒn c«ng cña thî m¸y vµ phi c«ng. 4.1.5. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c C«ng ty ®ang ho¹t ®éng ._.trong ngµnh Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c C«ng ty trong ngµnh lµ yÕu tè quan träng t¹o ra c¬ héi hoÆc mèi ®e do¹ cho c¸c C«ng ty. NÕu sù c¹nh tranh nµy lµ yÕu c¸c C«ng ty cã c¬ héi ®Ó n©ng gi¸ nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao h¬n. NÕu sù c¹nh tranh nµy lµ gay g¾t sÏ dÉn tíi sù c¹nh tranh quyÕt liÖt vÒ gi¸ c¶, cã nguy c¬ lµm gi¶m lîi nhuËn cña c¸c C«ng ty. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c C«ng ty trong ngµnh th­êng chÞu sù t¸c ®éng tæng hîp cña 3 yÕu tè: C¬ cÊu ngµnh, møc ®é cña cÇu vµ nh÷ng trë ng¹i ra khái ngµnh. - C¬ cÊu c¹nh tranh ngµnh: §ã lµ sù ph©n bè vÒ sè l­îng vµ quy m« cña c¸c C«ng ty trong ngµnh. Cã thÓ ph©n biÖt 2 lo¹i c¬ cÊu chÝnh. Thø nhÊt, ngµnh ph©n t¸n, bao gåm sè l­îng lín c¸c C«ng ty cã quy m« võa vµ nhá, kh«ng cã C«ng ty nµo chi phèi toµn ngµnh, nh­ ngµnh s¶n xuÊt l­¬ng thùc trong n«ng nghiÖp, ngµnh kinh doanh kh¸ch s¹n, du lÞch. Thø 2, ngµnh hîp nhÊt, bao gåm sè l­îng Ýt, c¸c C«ng ty cã quy m« lín hoÆc tr­êng hîp ®Æc biÖt, chØ cã mét c«ng ty ®éc quyÒn, nh­ ngµnh s¶n xuÊt « t«, s¶n xuÊt ®iÖn. Còng cÇn chó ý r»ng møc ®é ph©n t¸n hoÆc hîp nhÊt cña c¸c ngµnh kh«ng gièng nhau. §Æc tr­ng cña nh÷ng ngµnh ph©n t¸n lµ: C¸c c«ng ty nhá bÐ, kh«ng cã søc m¹nh chi phèi thÞ tr­êng vµ th­êng ph¶i chÊp nhËn møc gi¸ cña thÞ tr­êng. Khi ®ã møc lîi nhuËn cña C«ng ty phô thuéc vµo kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng, nh­ng vÒ mÆt nµy c¸c c«ng ty cã nhiÒu mÆt h¹n chÕ, do quy m« nhá, s¶n phÈm cña c«ng ty th­êng ph¶i chÞu tû lÖ lín h¬n chi phÝ vÒ marketing hoÆc chi phÝ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ®Ó t¹o sù kh¸c biÖt ho¸ vÒ s¶n phÈm. §Æc tr­ng cña nh÷ng ngµnh hîp nhÊt lµ c¸c C«ng ty ho¹t ®éng phô thuéc vµo nhau. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c ho¹t ®éng c¹nh tranh cña mét C«ng ty sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn møc lîi nhuËn cña c«ng ty kh¸c trong ngµnh. VÝ dô, mét h·ng « t« chµo hµng víi ph­¬ng thøc b¸n ­u ®·i vÒ tµi chÝnh lËp tøc g©y t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn doanh sè b¸n vµ lîi nhuËn cña c¸c C«ng ty kh¸c, buéc nh÷ng c«ng ty nµy ph¶i cã ­u ®·i t­¬ng tù nh»m b¶o vÖ thÞ tr­êng cña hä. Nh­ vËy, trong ngµnh hîp nhÊt, ho¹t ®éng mang tÝnh c¹nh tranh cña mét c«ng ty t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn thÞ tr­êng cña ®èi thñ c¹nh tranh vµ buéc chóng ph¶i ®èi phã l¹i. Hiệu qu¶ lµ sù xo¸y ch«n èc t¨ng lªn vÒ møc ®é cña c¹nh tranh, lµm gi¶m dÇn møc lî nhuËn cña ngµnh. Do ®ã ph¶i ®iÒu râ rµng lµ trong ngµnh hîp nhÊt, sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c c«ng ty vµ kh¶ n¨ng s¶y ra chiÕn tranh vÒ gi¸ c¶ t¹o ra sù ®e do¹ chñ yÕu. C¸c C«ng ty cè g¾ng lµm gi¶m hËu qu¶ cña sù ®e do¹ nµy b»ng c¸ch theo sau c¸c møc gi¸ ®­îc ®Þnh bëi c¸c C«ng ty ®Çu ®µn trong ngµnh. ViÖc nµy gäi lµ h×nh thøc tho¶ thuËn ngÇm, bëi v× tho¶ thuËn mét c¸ch râ rµng lµ tr¸i ph¸p luËt. Do ®ã, ®øng tr­íc nguy c¬ ®e däa cña cuéc chݪn tranh gi¸ c¶, c¸c C«ng ty trong ngµnh hîp nhÊt cã xu h­íng c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng hoÆc mÉu m· cña s¶n phÈm vµ viÖc nÐ tr¸nh c¸c cuéc chiÕn tranh gi¸ c¶ chÝn lµ xu h­íng ®Æc tr­ng cña ngµnh hîp nhÊt. - Møc ®é yªu cÇu: T×nh tr¹ng vÒ cÇu trong ngµnh còng lµ mét yÕu tè t¸c ®éng m¹nh ®Õn sù c¹nh tranh. T¨ng nhu cÇu t¹o ra c¬ héi cho viÖc më réng s¶n xuÊt, lµm dÞu bít sù c¹nh tranh. CÇu t¨ng lªn khi trªn thÞ tr­êng cã thªm ng­êi tiªu dïng míi, hoÆc t¨ng søc mua cña nh÷ng ng­êi tiªu dïng hiÖn t¹i. C¸c c«ng ty cã thÓ t¨ng doanh thu mµ khong lµm ¶nh h­ëng ®Õn thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty kh¸c. Nh­ vËy, viÖc t¨ng cÇu ®­a ®Õn c¬ héi më réng ho¹t ®éng cho c¸c c«ng ty. Ng­îc l¹i, cÇu gi¶m khi cã ng­êi tiªu dïng rêi bá thÞ tr­êng cña ngµnh, hoÆc søc mua cña nh÷ng ng­êi tiªu dïng hiÖn t¹i gi¶m. Khi ®ã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty trë nªn m¹nh mÏ h¬n, mét c«ng ty chØ cã thÓ ®¹t tíi sù t¨ng tr­ëng b»ng c¸ch lÊy ®i thÞ phÇn cña nh÷ng c«ng ty kh¸c. Sù biÕn ®éng cña møc cÇu phô thuéc nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh, mèi quan hÖ nµy chóng ta sÏ cã dÞp nghiªn cøu ë phÇn sau: Nh÷ng trë ng¹i ra khái ngµnh: Nh÷ng trë ng¹i ra khái ngµnh ®e do¹ khi cÇu ®ang cã xu h­íng gi¶m. NÕu nh­ nh÷ng trë ng¹i nµy rÊt khã v­ît qua th× c¸c c«ng ty cã thÓ bÞ buéc chÆt vµo nhau, mÆc dï ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã høa hÑn g× tèt ®Ñp c¶, vµ nã sÏ lµm cho sù c¹nh tranh trë nªn gay g¾t. C¸c trë ng¹i chÝnh ra khái ngµnh th­êng lµ: Thø nhÊt, c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ khã cã thÓ sö dông vµo ngµnh kh¸c, do vËy c«ng ty kh«ng thÓ b¸n ®­îc, nÕu c«ng ty muèn ra khái ngµnh buéc ph¶i bá ®i toµn bé tµi s¶n nµy. Thø hai, nh÷ng chi phÝ cè ®Þnh rÊt lín khi ra khái ngµnh, nh­ tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n khi ch­a hÕt hîp ®ång. Thø 3, ®ã lµ sù g¾n bã vÒ t×nh c¶m ®èi víi ngµnh, nh­ nh÷ng c«ng ty thuéc gia ®×nh, dßng hä. VÝ dô: ViÖc gi¶m nhu cÇu vÒ thÐp trªn toµn thÕ giíi vµo cuèi nh÷ng n¨m 70 ®· lµm cho c«ng ty luyÖn thÐp bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ. Nh­ng c¸c c«ng ty kh«ng thÓ ra khái ngµnh ®­îc v× chi phÝ nµy rÊt cao, lµm cho sù c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty trë lªn quyÕt liÖt B¶ng tæng hîp t×nh h×nh néi bé c«ng ty C¸c chøc n¨ng trong chuçi gi¸ trÞ Møc ®é quan träng víi ngµnh Møc ®é t¸c ®éng TÝnh chÊt t¸c ®éng §iÓm sè 1 2 3 4 5 LiÖt kª c¸c thµnh phÇn trong chuçi gi¸ trÞ Ph©n lo¹i møc ®é quan träng(tõ 0 ®Õn 3) Ph©n lo¹i møc ®é t¸c ®éng (tõ 0 ®Õn 3) X¸c ®Þnh tÝnh chÊt t¸c ®éng tÝch cùc(+) tiªu cùc(-) Nh©n trÞ sè (cét 2) víi (cét 3) vµ ®Æt dÊu (-) vµo kÕt qu¶ *Møc ®é quan träng cña yÕu tè ®èi víi ngµnh: cao = 3l , trung b×nh = 2, thÊp = 1. *Møc ®é t¸c ®éng ®èi víi c«ng ty: nhiÒu = 3, trung b×nh = 2, Ýt = 1, kh«ng t¸c ®éng = 0 *TÝnh chÊt t¸c ®éng tèt = (+), xÊu = (-) 4.2. M« h×nh ph©n lo¹i thø tù ­u tiªn. L·nh ®¹o c«ng ty cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ c¬ héi nµo cÇn theo ®uæi vµ c¸c biÖn ph¸p nµo cÇn thùc hiÖn nh»m tr¸nh c¸c nguy c¬ chÝnh. Do nguån lùc cã h¹n c«ng ty kh«ng thÓ khai th¸c hÕt mäi c¬ héi vµ còng kh«ng thÓ cïng mét thêi gian kh¾c phôc hÕt mäi nguy c¬ tiÒm Èn. Cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p m« h×nh ®Ó ph©n lo¹i thø tù ­u tiªn kh¸c nhau ®Ó khai th¸c c¬ héi hoÆc kh¾c phôc nguy c¬. Sö dông ma trËn c¬ héi ®Ó ph©n lo¹i c¬ héi theo thø tù ­u tiªn trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc ®é t¸c ®éng cña mét c¬ héi ®èi víi c«ng ty vµ x¸c suÊt mµ c«ng ty cã thÓ tranh thñ ®­îc c¬ héi ®ã. NÕu x¸c suÊt mµ c«ng ty cã thÓ tranh thñ c¬ héi tÝnh to¸n ®­îc vµ t¸c ®éng tµi chÝnh cña c¬ héi ®ã cã thÓ dù b¸o ®­îc th× cã thÓ lËp ®­îc ma trËn c¬ héi nh­ sau: T¸c ®éng cña c¬ héi X¸c suÊt ®Ó c«ng Ty tranh thñ c¬ héi Cao Trung b×nh ThÊp Cao Trung b×nh ThÊp Trung b×nh ¦u tiªn cao ThÊp Ma trËn nguy c¬ t­¬ng tù nh­ ma trËn c¬ héi, chØ kh¸c lµ nã cã thªm mét cét vÒ møc ®é t¸c ®éng. Cét nµy ph¶n ¸nh c¸c nguy c¬ cã thÓ lµm c«ng ty sôp ®æ hoµn toµn, nh­ nguy c¬ ph¸ s¶n. T¸c ®éng cña Nguy c¬ X¸c suÊt s¶y ra nguy c¬ HiÓm nghÌo Nghiªm träng Trung b×nh NhÑ Cao Trung b×nh ThÊp Møc cao Møc khÈn cÊp Møc nhÑ Møc trung b×nh Nguy c¬ ë møc khÈn cÊp th­êng do l·nh ®¹o tèi cao xö lý. C¸c c«ng ty Ýt khi cã ®ñ thêi gian ®Ó thu thËp nhiÒu th«ng tin bæ sung vÒ nguy c¬ khÈn cÊp, v× th«ng th­êng ph¶i cã biÖn ph¸p tøc th×, ®Ó tr¸nh c¸c nguy c¬ ®ã ngay sau khi nhËn ra chóng. §èi víi nguy c¬ ë møc cao c«ng ty cßn cã thêi gian ®Ó thu thËp c¸c th«ng tin bæ sung. §èi víi c¸c nguy c¬ ë møc thÊp h¬n th­êng chØ cÇn theo dâi, tÝch luü th«ng tin ®Ó sö dông khi cÇn thiÕt. Còng cÇn chó ý lµ nguy c¬ cña mét c«ng ty cã thÓ lµ vÊn ®Ò kh«ng ®¸ng quan t©m ®èi víi c¸c c«ng ty kh¸c. VÝ dô, khi chÝnh phñ ®­a ra quy ®Þnh míi vÒ møc ®é cho phÐp sè l­îng chÊt « nhiÔm cña nhµ m¸y. §èi víi nh÷ng c«ng ty cã ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt t­¬ng ®èi cò, l¹c hËu th× c¸c quy ®Þnh trªn lµ nguy hiÓm, nÕu nh­ phÝ tæn cÇn thiÕt ®Ó tho¶ m·n c¸c quy ®Þnh ®ã ®e do¹ kh¶ n¨ng tån t¹i cña c«ng ty. Cßn ®èi víi nh÷ng c«ng ty cã ph­¬ng tiÖn míi, hiÖn ®¹i, tho¶ m·n c¸c quy ®Þnh cña chÝnh phñ th× c¸c quy ®Þnh nµy kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m. Ma trËn SWOT (mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬) §Ó ph©n tÝch mét c¸ch tæng hîp c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu víi c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ cã thÓ sö dông ma trËn SWOT. Ma trËn SWOT C¬ héi (O) Nguy c¬(T) MÆt m¹nh Phèi hîp S/O Phèi hîp S/T MÆt yÕu Phèi hîp W/O Phèi hîp W/T S(Strengths): C¸c mÆt m¹nh O (æpptunitÝe): C¸c c¬ héi T (Theats): C¸c nguy c¬ W (Weaknesses): C¸c mÆt yÕu §Ó x©y dùng ma trËn SWOT , tr­íc tiªn cÇn kÓ ra c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬ ®­îc x¸c lËp b»ng ma trËn ph©n lo¹i theo thø tù ­u tiªn. TiÕp ®ã tiÕn hµnh so s¸nh mét c¸ch cã hÖ thèng tõng cÊp t­¬ng øng gi÷a c¸c yÕu tè ®Ó t¹o ra cÊp phèi hîp. Cã bèn nhãm phèi hîp c¬ b¶n, t­¬ng øng víi c¸c nhãm nµy lµ c¸c ph­¬ng ¸n chiÕn l­îc cÇn ®­îc xem xÐt. Phèi hîp S/O thu ®­îc tõ sù kÕt hîp gi÷a c¸c mÆt m¹nh chñ yÕu víi c¸c c¬ héi cña c«ng ty, cÇn chó ý ®Õn viÖc sö dông c¸c mÆt m¹nh ®Ó ®èi phã c¸c nguy c¬. Phèi hîp W/O lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c mÆt yÕu cña c«ng ty víi c¸c c¬ héi. Sù kÕt hîp nµy më ra cho c«ng ty kh¶ n¨ng v­ît qua mÆt yÕu b»ng tranh thñ c¸c c¬ héi. Phèi hîp W/T lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c mÆt yÕu vµ nguy c¬ cña c«ng ty. Sù kÕt hîp nµy ®Æt ra yªu cÇu c«ng ty cÇn ph¶I t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m bít mÆt yÕu vµ tr¸nh ®­îc nguy c¬ b»ng c¸ch ®Ò ra c¸c chiÕn l­îc phßng thñ. §iÒu cÇn chó ý lµ c¸c c¸ch phèi hîp trªn kh«ng nªn cøng nh¾c, cã thÓ ®­a ra nh÷ng chiÕn l­îc phèi hîp mét c¸ch tæng hîp c¶ c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬, lµm cho c«ng ty võa cã thÓ ph¸t huy ®­îc mÆt m¹nh, tËn dông ®­îc c¬ héi l¹i võa cã thÓ kh¾c phôc ®­îc mÆt yÕu vµ h¹n chÕ ®­îc nguy c¬. 5.S¶n xuÊt thøc ¨n gia sóc vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam §Êt n­íc ta, n«ng nghiÖp ®ãng gãp mét phÇn hÕt søc to lín vµo ®êi sèng kinh tÕ x· héi .Trong những n¨m gÇn ®©y víi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ®æi míi c¬ cÊu s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp – n©ng cao tû träng cña ngµnh ch¨n nu«i trong c¬ cÊu n«ng nghiªp ViÖt Nam, th× s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi ®· trë thµnh mét kh©u quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi . Tr­íc ®©y trong nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, thøc ¨n chñ yÕu cho vËt nu«i lµ c¸c phÕ phÈm thõa trong sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. V× thÕ mµ hiÖu qu¶ cu¶ s¶n xuÊt ch¨n nu«i lµ rÊt thÊp. Ngµy nay b»ng nh÷ng nghiªn cøu khoa häc ,chóng ta ®· biÕt ®Ó cã hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt ch¨n nu«i th× cÇn ph¶i cung cÊp cho vËt nu«i nh÷ng chÊt dinh d­ìng cÇn thiÕt cho tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chóng, vµ ®Ó ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt ®ã cho vËt nu«i th× thøc ¨n tõ s¶n phÈm thõa trong trồng trọt lµ kh«ng ®ñ. Vµ ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi ®· ra ®êi ®Ó gi¶i ®¸p cho c©u hái cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã. Thøc ¨n chăn nuôi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã ®Çy ®ñ c¸c d­ìng chÊt ®Ó vËt nu«i ph¸t triÓn, víi tõng thêi kú phát triển cña vËt nu«i thì l¹i cã c¸c lo¹i thøc ¨n phï hîp.Trong nh÷ng n¨m qua s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi ®· ®­a n¨ng xuÊt cña nghµnh ch¨n nu«i ViÖt Nam lªn mét tÇm cao míi. Có thể nhận thấy dễ dàng sự phát triển đó của ngành chăn nuôi thông qua đời sống của nhân dân (Các mặt hàng như thịt lợn, thịt bò, thịt gà, các sản phẩm chế biến như sữa tươi … luôn đáp ứng được nhu cầu của nhân dân). ViÖc tû träng cña nghµnh ch¨n nu«i ViÖt Nam t¨ng vÉn cßn chËm trong nh÷ng n¨m qua nguyªn nh©n lµ m«t sè dÞch bÖnh lín ®· lµm suy gi¶m nghiªm träng nghµnh ch¨n nu«i, mặt kh¸c thÞ tr­êng thøc ¨n chăn nuôi cßn ch­a thùc sù ph¸t triÓn kÞp víi ®ßi hái cña ®Êt n­¬c. Tuy nhiªn víi t×nh h×nh biÕn ®æi hÕt søc s«i ®éng hiªn nay cña thÞ tr­êng s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi (kho¶ng h¬n 200 nhµ m¸y s¶n xuÊt trªn thÞ tr­êng) cã thÓ høa hÑn mét t­¬ng lai t­¬i s¸ng ®èi víi nghµnh ch¨n nu«i n­íc ta. MÆt kh¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt th­c ¨n chăn nuôi hµng n¨m cßn ®ãng gãp trùc tiếp kho¶ng 6 ngh×n tû ®ång vµo GNP cu¶ c¶ n­íc. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng chôc ngh×n lao động. Ngoµi ra, sù ph¸t triÓn s«i ®éng cña lÜnh vùc s¶n xuÊt thøc ăn chăn nuôi trong nh÷ng n¨m qua còng gãp phÇn kh«ng nhá vµo kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh phô trî nh­ s¶n xuÊt bao b×, giao th«ng vËn t¶i. Cã thÓ nãi s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi ®· ®ãng gãp mét phÇn c«ng søc kh«ng hÒ nhá bÐ vµo qu¸ tr×nh chuyÓn m×nh cña ®Êt n­íc tr­íc ng­ìng cña cña thêi ®¹i. 6.C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng tiªu thô thøc ¨n gia sóc. - Cơ sở hạ tầng: Cơ sở hạ tầng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận chuyển hàng hoá của các doanh nghiệp. Khi cơ sở hạ tầng giao thông thuận lợi việc vận chuyển hàng tới địa bàn tiêu thụ sẽ dễ dàng và kịp thời hơn, còn nếu cơ sở hạ tầng giao thông yếu kém thì ngược lại. - Điều kiện tự nhiên: Khi điều kiện tự nhiên thuận lợi người chăn nuôi sẽ chăn nuôi nhiều hơn bởi họ kỳ vọng cao vào tương lai, từ đó hàng hoá sẽ bán chạy hơn. Ngược lại khi điều kiện tự nhiên không thuận lợi, bệnh dịch hay sảy ra người chăn nuôi sẽ lo sợ thua lỗ vì thế hàng hoá sẽ khó tiêu thụ. - Lợi nhuận của người chăn nuôi cũng là một ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp. Khi người chăn nuôi nhận thấy việc sử dụng thức ăn chăn nuôi công nghiệp trong chăn nuôi là có hiệu quả thì họ sẽ sử dụng nhiều hơn và ngược lại. - Nhận thức của người chăn nuôi cũng là một nhân tố ảnh hưởng tới khả năng tiêu thụ hàng hoá của các doanh nghiệp. Những vùng nhận thức của người dân thấp họ sẽ chỉ quen với việc sử dụng phương thức chăn nuôi truyền thống, và việc thuyết phục họ chuyển sang dùng thức ăn chăn nuôi công nghiệp vào chăn nuôi là rất khó khăn. Ngược lại, những vùng có dân trí cao, người chăn nuôi sẽ hiểu được việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào chăn nuôi là rất cần thiết và họ sẽ dễ dàng chấp nhận sản phẩm của các doanh nghiệp nếu nó đem lại hiệu quả. - Các chính sách khuyến nông cũng ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng tiêu thụ sản phẩm của các hãng sản xuất thức ăn chăn nuôi. Khi Chính phủ có những chính sách khuyến nông, người chăn nuôi sẽ có nhiều vốn hơn để đầu tư vào chuồng trại, giống và thức ăn. Như vậy họ sẽ sử dụng nhiều thức ăn chăn nuôi hơn và các doanh nghiệp sẽ dễ dàng tiêu thụ sản phẩm của mình hơn. ch­¬ng ii THùC TR¹NG TI£U THô CñA C¤NG TY TNHH TM VIC ë VIÖT NAM GIAI §O¹N 2000 - 2005 I. Tæng quan vÒ nghµnh ch¨n nu«i vµ s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi t¹i ViÖt Nam. 1.Tæng quan vÒ ngµnh ch¨n nu«i Trong lÞch sö ,nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta vèn ®· lµ nÒn n«ng nghiÖp trång lóa n­íc, ch¨n nu«i ch­a ®­îc chú träng ph¸t triÓn nh­ lµ m«t ngµnh s¶n xuÊt ®éc lËp, mµ míi được coi lµ mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt phô nhằm hç trî cho ngµnh trång trät. Môc ®Ých chÝnh cña ch¨n nu«i lÊy thÞt, trøng, s÷akh«ng ®­îc ng­êi s¶n xuÊt nh¾c ®Õn mµ ng­êi ta chØ h­íng muc tiªu vÒ cung cÊp søc kÐo lµm ®Êt vµ cung cÊp ph©n bãn cho c©y trång . Sau ngµy hoµ b×nh thèng nhÊt ®Êt n­íc, nÒn kinh tÕ b­íc vµo gi©i ®o¹n phôc håi vµ ph¸t triÓn-vÞ trÝ vµ vai trß cña ngµnh ch¨n nu«i ®· d­îc nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®óng víi môc tiªu phÊn ®Êu ®­a ch¨n nu«i thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt chÝnh trong n«ng nghiÖp. Nhê ®ã, ngµnh ch¨n nu«i ë n­íc ta ®· cã b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc so víi n¨m 1975. GÝa trị s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i (tÝnh theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994) n¨m 2000 t¨ng gÊp 3,93 lÇn trong khi ®ã gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät t¨ng 3,08 lÇn. Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i trong gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §¬n vÞ: % N¨m Ngµnh ch¨n nu«i Ngµnh trång trät 1975 4,62 95,38 2000 19,7 80,3 Nguån: Gi¸o tr×nh Kinh tÕ n«ng nghiÖp §iÒu ®¸ng ghi nhËn lµ, tr­íc ®©y ch¨n nu«i tr©u, bß chñ yÕu ®Ó lÊy søc kÐo, th× ®Õn nay ®ang chuyÓn sang môc tiªu lµ ch¨n nu«i lÊy thit, s÷a, theo m« h×nh ch¨n nu«i theo ph­¬ng thøc c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn m¹nh. N¨m 2004 c¶ n­íc cã 2.869.802 con tr©u, 1.558.360 con bß, 26.143.727 con lîn, 218.152.800 con gia cÇm(1) (1) Sè liÖu Tæng côc thèng kª 1/8/2004 . Nh×n chung ®µn vËt nu«i kh«ng chØ ph¸t triÓn về sè l­îng mµ ®· cã sù biÕn ®æi tÝch cùc trong viÖc ®­a c¸c gièng míi cã n¨ng xuÊt chÊt l­îng cao, s¶n xuÊt theo ph­¬ng thøc th©m canh, xo¸ bá dÇn ph­¬ng thøc ch¨n nu«i tù nhiªn theo kiÓu tËn dông. 2.Tæng quan vÒ ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i ViÖt Nam N¨m 1989 c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi ®Çu tiªn cña viªt nam ra ®êi, ®ã lµ c«ng ty liªn doanh guiomarch-VCN cña trung t©m nghiªn cøu Thôy Ph­¬ng Hµ Néi trùc thuéc ViÖn ch¨n nu«i liªn doanh víi CH Ph¸p. §Õn nay c¶ n­íc ®· cã trªn 200 nhµ m¸y s¶n xuÊt thø ¨n chăn nuôi, hµng n¨m cho ra ®êi hµng ch¨m ngh×n tÊn thøc ¨n chăn nuôi gãp phÇn thóc ®Èy ph­¬ng thøc ch¨n nu«i c«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. §ãng gãp trùc tiÕp hµng ngh×n tû ®ång vµo gnp 2.1.C¸c nh©n tè c¬ b¶n ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i. 2.1.1 Nhãm c¸c yÕu tè chÝnh s¸ch. - YÕu tè luËt ph¸p: BÊt kú mét ngµnh nghÒ nµo còng cÇn mét khung ph¸p lý. Hµnh lang ph¸p lý cã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh. HiÖn nay hµnh lang ph¸p lý ®ang lµ mét vÊn ®Ò cña ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi ë n­íc ta hiÖn nay. VÝ dô: “Nghị định 15 Chính phủ ra đời năm 1996 thì giám đốc Sở có thể ra quyết định đình chỉ sản xuất DN làm ăn sai quy định so với chất lượng đã công bố. Thế nhưng, Pháp lệnh xử lý hành chính ra đời năm 2002 thì Chánh thanh tra chuyên ngành là người quyết định. Nói vậy, nhưng các Sở NN-PTNT có thanh tra chuyên ngành vẫn còn là ước mơ”. Nh­ vËy ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i hiÖn nay gièng nh­ mét s©n ch¬i mµ ch­a cã luËt râ dµng. Mµ kÕt côc mét chß ch¬i kh«ng luËt th× ai còng biÕt ®ã lµ v« cïng hçn lo¹n. Nh­ vËy ®Ó cho ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i ph¸t triÓn thµnh mét ngµnh ®éc lËp xøng ®¸ng lµ ®ßn bÈy ®­a ngµnh ch¨n nu«i ViÖt Nam lªn thµnh trë mét ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ lín th× cÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng luËt doanh nghiÖp,luËt c¹nh tranh…nãi chung vµ c¸c luËt sö lý cña ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i nãi riªng. - C¸c chÝnh s¸ch ph¸t n«ng nghiÖp n«ng th«n: Cã thÓ nãi c¸c chÝnh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp nhÊt ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i. ViÖc ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cho ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt chÝnh, ®éc lËp mang tÝnh c«ng nghiÖp cao th× song song víi nã còng cÇn mét ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i ®­îc quy ho¹ch ph¸t triÓn xøng tÇm lµ ®ßn bÈy cho ngµnh ch¨n nu«i ph¸t triÓn. MÆt kh¸c c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng còng ¶nh h­ëng m¹nh ®Õn ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i. VÝ dô, N¨m 2006 dù tÝnh cho khuyÕn n«ng lµ 110 tû(website Bộ nông nghiệp). Nh­ vËy ng­êi ch¨n nu«i sÏ ®­îc vay vèn ­u ®·i, cã tiÒn ®Ó ®Çu t­ vµo thøc ¨n vµ gièng. Cã thÓ nhËn ngay ra lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp ch¨n nu«i qua ch­¬ng tr×nh khuyÕn n«ng nµy. - C¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh: Chính sách tài chính tác động đến ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi thể hiện rõ dàng nhất qua đầu tư phát triển và chi trợ cấp. Việc đầu tư cho xây dựng cơ sở hạ tầng đặc biệt là cơ sở hạ tầng nông nghiệp nông thôn sẽ giúp cho các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi dễ dàng hơn trong việc tiêu thụ sản phẩm. Mặt khác sự trợ cấp của nhà nước đối với các doanh nghiệp cũng là rất cần thiết trong một số trường hợp. - Chính sách ngoại thương: Cũng như nhiều ngành kinh tế khác, ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi cũng chịu sự tác động của chính sách ngoại thương của chính phủ. Việc bảo hộ hay không bảo hộ của nhà nước với ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước có ảnh hưởng tới tương lai của ngành. Ngoài ra, các nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi hiện nay của các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi ở nước ta chủ yếu được nhập khẩu từ nước ngoài vì thế chính sách ngoại thương của chính phủ có ảnh hương rất lớn đến đầu vào của sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước. - Chính sách công nghiệp và công nghiệp hoá: Tác dụng, vai trò của công nghiệp hoá đối với việc phát triển kinh tế nói chung bao gồm quá trình đô thị hoá, thúc đẩy các mối liên kết trong kinh tế, là con đường cơ bản nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Còn đối với riêng ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi thì công nghiệp và công nghiệp hoá tác động trực tiếp trong hai chính sách đó là: Chính sách phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ - chính sách này sẽ giúp đa phần các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước (đa phần la các doanh nghiệp vừa và nhỏ) đứng vững và phát triển. Chính sách phát triển chăn nuôi (theo hướng công nghiệp chủ yếu theo hình thức trang trại với quy mô phù hợp, hình thành các vùng sản xuất hàng hoá tập trung, an toàn dịch bệnh)-chính sách này sẽ ảnh hưởng đến cơ cấu sản phẩm của ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi từ đó đòi hỏi các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi phải có sự chuẩn bị sẵn sàng cho bước chuyển mình. Mặt khác việc khuyến khích áp dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất giống, thức ăn công nghiệp, thú y và kiểm tra chất lượng sản phẩm sẽ là điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi đổi mới công nghệ, đưa vào các sản phẩm mới, nâng cao năng xuất… 2.1.2 Ảnh hưởng của quá trình hội nhập - Ảnh hưởng đến đầu vào: Việc gia nhập vào khối thương mại tự do thế giới WTO và quá trình hội nhập AFTA là điều kiện để các doanh nghiệp nhập khẩu những công nghệ sản xuất mới với giá thành ưu đãi. Mặt khác sau khi gia nhập WTO trong tương lai thì giá của các nguyên liệu đầu vào sẽ giảm xuống giúp các doanh nghiệp sản xuất giảm được chi phí đầu vào, tăng đầu tư, nâng cao lợi nhuận. Năm 2013, thuế của tất cả các mặt hàng nông sản sẽ giảm xuống dưới 5%. Đây là điều kiện rất thuận lợi cho các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi giảm chi phí sản xuất bởi các nguyên liệu chính để sản xuất thức ăn chăn nuôi của các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam hiện nay như: đậu tương, bột cá, bột thịt… chủ yếu là nhập từ nước ngoài ( Trung Quốc, Argentina, Hoa Kỳ, Ấn Độ..) . - Ảnh hưởng đến đầu ra: Quá trình hội nhập sẽ giúp các doanh nghiệp sản xuất thức ăn gia súc trong nước được tiếp cận với các thị trường lớn với hàng trăm triệu khách hàng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước cũng sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt của các công ty nước ngoài với tiềm lực tài chính và công nghệ hơn hẳn. Có thể nói đây vừa là thách thức vừa là cơ hội đối với ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi. 2.1.3 Sự phát triển của quá trình công nghiệp hoá nông thôn - Ảnh hưởng về tổng cầu: Công nghiệp hoá nông thôn trong những năm qua đã ghi nhận rất nhiều thành tựu. Cơ sở hạ tầng liên tục được nâng cấp, thu nhập của người dân gia tăng đáng kể, đời sống vật chất và đời sống tinh thần của nhân dân được cải thiện, dân trí được nâng cao. Từ đó có thể thấy điều kiện thuận lợi cho ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi phát triển. Việc thu nhập của người dân nông thôn tăng lên sẽ giúp họ có điều kiện sử dụng đầu tư vào giống vật nuôi và thức ăn chăn nuôi, mặt khác dân trí được nâng lên người dân sẽ hiểu được cần phải từ bỏ phương thức chăn nuôi truyền thống là sử dụng các phế phẩm thừa trong sản xuất và sinh hoạt nông nghiệp, áp dụng phương pháp chăn nuôi bằng sản phẩm thức ăn chăn nuôi công nghiệp. Như vậy, có thể dự báo sự gia tăng của tổng cầu thức ăn chăn nuôi trong thời gian tới là rất lớn. - Ảnh hưởng tới cơ cấu sản phẩm: Cùng với quá trình công nghiệp hoá nông thôn thì phương thức chăn nuôi trong nông nghiệp cũng dần chuyển sang hình thức chăn nuôi công nghiệp – chăn nuôi theo trang trại lớn, vừa và nhỏ. Từ đó có thể thấy cơ cấu sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi sẽ phải dần chuyển từ sản phẩm thức ăn đậm đặc (thức ăn được cho vật nuôi ăn cùng với các phế phẩm trong sản xuất và sinh hoạt trong nông nghiệp) như hiện nay sang sản phẩm thức ăn chăn nuôi hỗn hợp (cho vật nuôi ăn trực tiếp không cần phụ phẩm). 2.1.4 Một số yếu tố cơ bản khác - Các dịch vụ thú y: Trước đây các dịch vụ thú y như: thuốc thú y, các y bác sỹ chuyên khoa thú y…. là rất hiếm và chủ yếu chỉ tập trung ở các vùng đồng bằng gần các đô thị lớn như Hà Nội, Hải Phòng (Đồng bằng Sông Hồng), Thành phố Hồ Chí Minh (Đồng bằng Sông Cửu Long). Vì vậy, việc chăm sóc sức khoẻ cho vật nuôi là rất hạn chế đối với các địa phương khác. Trong khi đó các loại gia súc lớn như: Trâu, Bò, Dê… lại chủ yếu được nuôi ở các vùng cao nguyên và trung du miền núi. Tuy nhiên với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước trong những năm qua dịch vụ thú y ở các tỉnh miền núi trung du phía Bắc và các tỉnh Tây Nguyên, Trung bộ đã phát triển mạnh mẽ đáp ứng được phần nào nhu cầu chăm sóc cho vật nuôi. Như vậy rủi ro trong chăn nuôi sẽ được giảm đi, từ đó các hộ chăn nuôi sẽ mạnh dạn đầu tư vào chăn nuôi dẫn đến sự phát triển tất yếu của ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi. - Các yếu tố về thiên tai: Trong một vài năm vừa qua các đại dịch lớn đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến ngành chăn nuôi Việt Nam (lở mồm long móng, cúm gia cầm), điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi, thậm chí có những doanh nghiệp phải đối mặt với nguy cơ phá sản do không thể tiêu thụ sản phẩm. Vì vậy để bảo vệ cho ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi còn non trẻ trong nước- để xứng tầm là đòn bẩy cho chăn nuôi Việt Nam đi lên công nghiệp, thì Đảng và Nhà nước cần có biện pháp hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi. 2.2.§«i nÐt vÒ ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i hiÖn nay *TiÒm n¨ng cho ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i. - Trên lãnh thổ Việt Nam tồn tại nhiều hệ thống canh tác đa dạng, cho nên nguồn thức ăn gia súc cũng rất phong phú. Hệ thống canh tác lúa nước và hệ thống canh tác cây trồng cạn là 2 hệ thống chính sản xuất các nguồn thức ăn giàu tinh bột. Với trên 30 triệu tấn thóc từ hệ thống canh tác cây lúa nước, hàng năm đã có gần 4,5 triệu tấn cám và tấm vốn là nguồn thức ăn năng lượng cổ truyền cung cấp cho đàn lợn và gia cầm. Hệ thống canh tác cây trồng cạn trồng các loại hoa màu như ngô, sắn, khoai lang, khoai sọ, kê,...Ngô là loại cây trồng lâu đời hiện có nhiều khả năng về mở rộng diện tích gieo trồng và tăng năng suất. Đầu thế kỷ 20 các nước Đông Dương đã từng xuất khẩu ngô qua Pháp làm thức ăn gia súc, thời gian 10 năm qua diện tích trồng ngô tăng gần gấp 2 lần, hiện đã đạt xấp xỉ 700.000 ha. Việc sử dụng rộng rãi các giống ngô lai, với 6 vùng ngô tập trung, cùng với sắn và khoai lang, chăn nuôi sẽ có cơ sở thức ăn mới khả dĩ tạo được bước ngoặt chuyển từ chăn nuôi tự túc sang chăn nuôi hàng hoá. Hệ thống canh tác cây trồng cạn, không chỉ sản xuất nguồn thức ăn giàu tinh bột mà còn sản xuất đậu đỗ, đậu tương, lạc, vừng, bông. Hạt cây có dầu ngắn ngày là nguồn thức ăn giàu protein đa dạng của chăn nuôi. Hệ thống canh tác cây công nghiệp dài ngày có liên quan đến nguồn thức ăn giàu protein còn có dừa và cao su. Việt Nam hiện đã có 500.000 ha trồng dừa và trên 400.000 ha cao su (Niên giám thống kê, 2000). Trong hệ thống canh tác cây công nghiệp còn phải đề cập đến cây mía. Cây mía đã từng trồng ở Việt Nam từ lâu đời, hiện nay sản xuất mía đường đang được khuyến khích phát triển. Các vùng trồng mía tập trung ở Duyên hải miền Trung, miền Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long sẽ là chỗ dựa lớn của chăn nuôi về thức ăn thô xanh và rỉ đường. Hệ thống canh tác vườn ao có năng suất rất cao, tạo ra nguồn rau xanh đủ loại thích hợp với mọi mùa vụ. Việt Nam có 1 triệu km2 lãnh hải, 314.000 ha mặt nước và 56.000 ha đầm hồ. Với tài nguyên mặt nước như vậy, chăn nuôi lại có thêm nguồn thức ăn dạng thực vật thủy sinh trong đó đáng giá nhất là nguồn thức ăn protein động vật. Để vượt qua sự hạn chế về đất, người nông dân Việt Nam cần cù và sáng tạo đã tích luỹ được nhiều kỹ thuật phong phú về tăng vụ, gối vụ, trồng xen. Do kết quả của quá trình lao động và sáng tạo này mà vừa tăng được nguồn lương thực, thực phẩm cho người vừa tạo cho chăn nuôi nhiều nguồn lớn về phụ phẩm làm thức ăn gia súc. Ước tính hàng năm có 25 triệu tấn rơm và gần 10 triệu tấn thân cây ngô già, ngọn mía, dây lang, dây lạc, cây đậu tương.v.v. Với việc mở rộng các nhà máy chế biến hoa quả, sẽ lại có thêm nguồn phụ phẩm lớn làm thức ăn gia súc có giá trị như bã dứa, bã cam chanh... Thiên nhiên Việt Nam thuận lợi cho việc sản xuất thức ăn gia súc, nhưng hình như bao giờ cũng vậy, cùng với thuận lợi đồng thời cũng có những khó khăn phải khắc phục ở công đoạn sau thu hoạch và bảo quản. Khai thác và sử dụng có hiệu quả cao các sản phẩm chính và các sản phẩm phụ của hệ thống canh tác đa dạng nói trên là nhiệm vụ to lớn của những người làm công tác nghiên cứu cũng như những người làm công tác quản lý. Việt Nam không có những cánh đồng cỏ bát ngát và tương đối bằng phẳng như các nước khác. Cỏ tự nhiên mọc trên các trảng cỏ ở trung du và miền núi, còn ở đồng bằng cỏ mọc ở ven đê, ven bãi các con sông lớn, dọc bờ ruộng, đường đi và trong các ruộng màu. Các trảng cỏ tự nhiên vốn hình thành từ đất rừng do kết quả của quá trình lâu dài khai thác không hợp lý đất đồi núi (thói quen đốt nương làm rẫy). Có tài liệu cho biết, đất có trảng cỏ Việt Nam ước tính 5.026.400 ha. Một đặc điểm lớn trên các trảng cỏ và bãi cỏ tự nhiên là rất hiếm cỏ họ đậu, chỉ có hoà thảo thân bò, tầm thấp chiếm vị trí độc tôn. Lượng dự trữ chất hữu cơ trong đất thấp, các trảng cỏ dốc ở các độ dốc khác nhau, lại bị rửa trôi mạnh nên năng suất cỏ tự nhiên thấp. Qui luật chung là đầu vụ mưa cỏ tự nhiên phát triển mạnh nhưng rồi chóng ra hoa và đến cuối vụ mưa, phát triển chậm và ngừng phát triển trong vụ khô hanh. Trảng cỏ tự nhiên ở trung du miền núi chưa được tận dụng hết vì liên quan đến độ dốc, nguồn nước cho gia súc uống, phân bố dân cư thưa (35 người/km2) trái lại vùng đồng bằng (635 người/km2), cỏ tự nhiên được tận dụng triệt để bằng biện pháp vừa chăn thả vừa thu cắt cho ăn tại chuồng. Do có ưu thế về điều kiện khí hậu mà cỏ trồng có tiềm năng năng suất cao, nhất là đối với cỏ voi và cỏ ghi-nê. Có những hộ chăn nuôi bò sữa trồng cỏ voi thâm canh, một năm thu hoạch 9-10 lứa với tổng lượng sinh khối trên 300 tấn /ha. Do đất canh tác rất hạn hẹp (bình quân diện tích đất trên đầu người Việt Nam đứng thứ 128 trong tổng số gần 200 nước trên thế giới), phụ phẩm làm thức ăn gia súc phong phú, quy mô chăn nuôi còn nhỏ, cho nên diện tích cỏ trồng không đáng kể, chủ yếu phân bố lẻ tẻ ở các vành đai chăn nuôi bò sữa. Đối với nhiều nước nguồn thức ăn phốt pho dễ tiêu thường đắt tiền. Việt Nam có trữ lượng lớn về phân lân. Đã có những đề án xây dựng cơ sở sản xuất phốt phát khử flo làm thức ăn gia súc không những đủ tiêu dùng trong nước mà còn thừa để trao đổi với các nước khác. Có thể nói nước ta có tiềm năng lớn về nguồn phốt phát và nguồn can xi cho gia súc. *C¬ héi vµ th¸ch thøc. §øng tr­íc ng­ìng cöa héi nhËp ngµnh s¶n xuÊt thøc ¨n chăn nuôi còng gièng nh­ bao ngµnh kh¸c ®Òu ®øng tr­íc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc c._.