Giải pháp hoàn thiện cơ chế cấp phát và kiểm soát thanh toán ngân sách Nhà nước theo dự toán qua Kho bạc Nhà nước tỉnh Bình Thuận

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1/ Söï caàn thieát phaûi nghieân cöùu hoaøn thieän cô cheá caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn NSNN theo döï toaùn: Naêm 1996 laàn ñaàu tieân nöôùc ta coù Luaät NSNN laø vaên baûn phaùp lyù veà quaûn lyù ngaân saùch cao nhaát töø tröôùc tôùi thôøi ñieåm luùc ñoù, noù môû ra cho vieäc quaûn lyù ngaân saùch ñöôïc chaët cheõ hôn töø khaâu xöû lyù caùc moái quan heä veà quaûn lyù ngaân saùch giöõa Trung öông vaø caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông; thieát laäp cô cheá ñieàu haønh ngaân saùch töø khaâu laäp döï toaùn, chaáp haønh döï toaùn ñeán quyeát toaùn ngaân saùch. Tuy nhieân, Luaät NSNN ra ñôøi trong ñieàu kieän nöôùc ta ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi ñaëc bieät laø ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù kinh teá töø cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung quan lieâu, bao caáp sang neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo cô cheá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN, cuõng töø ñoù quaù trình hoäi nhaäp kinh teá vôùi khu vöïc vaø theá giôùi ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, vì vaäy trong quaûn lyù taøi chính, ngaân saùch ñoøi hoûi phaûi söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät NSNN, do ñoù ñeán naêm 1998 Luaät NSNN ñöôïc söûa ñoåi, boå sung laàn thöù nhaát vaø ñeán naêm 2003 Luaät NSNN ñöôïc söûa ñoåi, boå sung laàn thöù hai; khaùc vôùi laàn tröôùc vieäc söûa ñoåi laàn naøy mang tính toaøn dieän vaø coù böôùc ñoät phaù. Trong ñoù, nhöõng noäi dung ñoåi môùi ñaùng chuù yù laø: - Taêng cöôøng quyeàn haïn, traùch nhieäm cuûa Quoác hoäi vaø Hoäi ñoàng nhaân daân caùc caáp trong vieäc quyeát ñònh döï toaùn ngaân saùch, phaân boå ngaân saùch vaø pheâ chuaån quyeát toaùn ngaân saùch. - Ñoåi môùi phaân caáp quaûn lyù taøi chính, ngaân saùch treân cô sôû ñaûm baûo söï thoáng nhaát cuûa heä thoáng taøi chính quoác gia vaø vai troø chuû ñaïo cuûa NSNN, taêng khaû naêng töï caân ñoái cuûa ngaân saùch ñòa phöông. - Taêng cöôøng quyeàn chuû ñoäng saùng taïo cuûa caùc boä, ñòa phöông, ñôn vò söû duïng ngaân saùch, caùc toå chöùc, caù nhaân ñöôïc ngaân saùch hoã trôï trong vieäc quaûn lyù, söû duïng ngaân saùch vaø taøi saûn ñöôïc giao, thöïc haønh tieát kieäm, choáng laõng phí. Ñaåy maïnh caûi caùch haønh chính, thöïc hieän coâng khai, minh baïch veà ngaân saùch (theå hieän qua vieäc quy ñònh roõ NSNN caùc caáp, caùc ñôn vò döï toaùn, caùc toå chöùc, caù nhaân ñöôïc NSNN hoã trôï phaûi coâng khai döï toaùn vaø quyeát toaùn ngaân saùch; cô quan Taøi chính, Kho baïc nhaø nöôùc, caùc cô quan thu cuûa Nhaø nöôùc phaûi nieâm yeát coâng khai quy trình, thuû tuïc taïi nôi giao dòch). Vôùi caùc noäi dung ñoåi môùi noùi treân, taïi kyø hoïp thöù 4 (Quoác hoäi khoùa XI), laàn ñaàu tieân Quoác hoäi, cô quan quyeàn löïc cao nhaát cuûa ñaát nöôùc thöïc hieän tröïc tieáp phaân boå ngaân saùch, môû ñaàu cho vieäc thöïc hieän ngaân saùch coâng khai, minh baïch, laø daáu moác quan troïng cuûa tieán trình ñoåi môùi neàn taøi chính quoác gia, laøm tieàn ñeà xoùa boû cô cheá “xin-cho”, phaùt huy cao ñoä quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuûa caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông trong vieäc quaûn lyù ngaân saùch. Trong ñoåi môùi cuûa Luaät NS laàn naøy, moät trong nhöõng noäi dung ñoåi môùi khaù maïnh meõ veà cô cheá caáp phaùt ngaân saùch ñoù laø boû phöông thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí ñeå chuyeån sang caáp phaùt theo döï toaùn ñöôïc giao laø moâ hình caáp phaùt tieân tieán, noù gaén lieàn vôùi vai troø kieåm soaùt chi NSNN qua KBNN ñeå ñaûm baûo taát caû caùc khoaûn chi ngaân saùch phaûi coù ñuû caùc ñieàu kieän nhö: coù döï toaùn ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn giao, ñuùng cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc, ñöôïc thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch quyeát ñònh chi coù nhö theá vieäc söû duïng NSNN môùi ñaït ñöôïc muïc tieâu ñuùng muïc ñích, tieát kieäm, coù hieäu quaû. Vieäc chuyeån ñoåi töø phöông thöùc quaûn lyù naøy sang phöông thöùc quaûn lyù khaùc trong luùc ban ñaàu ñeàu phaûi coù böôùc kieåm nghieäm nhaát ñònh trong thöïc teá vaø nhöõng vöôùng maéc phaùt sinh, nhöõng moái quan heä thieáu ñoàng boä caû veà cô sôû phaùp lyù vaø caû veà nhaän thöùc cuûa caùc chuû theå coù lieân quan laø khoâng traùnh khoûi, vì vaäy vieäc tieáp tuïc nghieân cöùu nhaèm hoaøn thieän cô cheá 2 caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn NSNN theo döï toaùn laø heát söùc thieát thöïc trong giai ñoaïn hieän nay. 2/ Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Treân cô sôû nhöõng vaán ñeà lyù luaän veà quaûn lyù NSNN, caùc cô sôû phaùp lyù hieän haønh trong quaûn lyù ngaân saùch ôû nöôùc ta theo Luaät NSNN môùi söûa ñoåi aùp duïng töø 01/01/2004 vaø ñaëc bieät laø quaù trình trieån khai, aùp duïng Luaät NSNN trong thöïc tieãn töø ñaàu naêm 2004 ñeán nay veà caáp phaùt ngaân saùch theo döï toaùn ñöôïc giao qua kieåm soaùt thanh toaùn cuûa KBNN ñeå ruùt ra nhöõng maët tích cöïc cuõng nhö nhöõng toàn taïi trong cô cheá, trong nhaän thöùc ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän cô cheá caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn qua KBNN theo döï toaùn ñöôïc giao. 3/ Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Quaûn lyù chi NSNN coù noäi dung raát roäng, ñöùng treân nhieàu tieâu thöùc khaùc nhau ngöôøi ta phaân caùc khoaûn chi NSNN thaønh caùc loaïi nhö sau: - Caên cöù vaøo noäi dung chi NSNN, caùc khoaûn chi NSNN ñöôïc chia ra: chi thöôøng xuyeân, chi ñaàu tö phaùt trieån, chi ñaûm baûo an ninh quoác phoøng vaø caùc khoaûn chi khaùc. - Caên cöù phaân caáp quaûn lyù ngaân saùch giöõa caùc caáp chính quyeàn, caùc khoaûn chi NSNN ñöôïc chia ra: chi ngaân saùch trung öông, chi ngaân saùch caáp tænh, chi ngaân saùch caáp huyeän vaø chi ngaân saùch caáp xaõ. - Caên cöù theo phöông thöùc caáp phaùt ngöôøi ta chia caùc khoaûn chi ngaân saùch ra thaønh: chi theo döï toaùn ñöôïc giao, chi baèng leänh chi tieàn, chi baèng möùc voán ñaàu tö, ghi thu ghi chi. Trong luaän vaên naøy khoâng ñi vaøo nghieân cöùu taát caû caùc noäi dung, caùc phöông thöùc veà chi ngaân saùch maø ñi vaøo nghieân cöùu trong giôùi haïn cuûa caùc khoaûn chi ngaân saùch thöôøng xuyeân ñöôïc caáp phaùt baèng döï toaùn qua KBNN qua ñoù gaén lieàn vôùi coâng taùc kieåm soaùt chi cuûa KBNN ñoái vôùi caùc khoaûn chi naøy. 3 PHAÀN NOÄI DUNG CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ QUAÛN LYÙ VAØ KIEÅM SOAÙT CHI NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC QUA KHO BAÏC NHAØ NÖÔÙC Trong lòch söû xaõ hoäi loaøi ngöôøi cuûa caùc cheá ñoä xaõ hoäi coù phaân chia giai caáp taát yeáu toàn taïi boä maùy nhaø nöôùc ñeå quaûn lyù kinh teá- xaõ hoäi. Ñeå Nhaø nöôùc toàn taïi vaø phaùt trieån thì trong tay Nhaø nöôùc phaûi coù nguoàn löïc veà taøi chính, quyõ tieàn teä taäp trung hình thaønh töø caùc khoaûn ñoùng goùp cuûa caùc caù theå, chuû theå kinh teá thuoäc taát caû caùc thaønh phaàn kinh teá trong nöôùc cuõng nhö caùc nguoàn thu vieän trôï ngoaøi nöôùc laøm cô sôû veà taøi chính ñeå chi tieâu cho boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc, ñaàu tö phaùt trieån, quaûn lyù traät töï an toaøn xaõ hoäi, phoøng thuû quoác gia...ñoù laø ngaân saùch nhaø nöôùc. Nhaø nöôùc laø ngöôøi ñaïi dieän cho lôïi ích cuûa giai caáp thoáng trò, phuïc vuï cho lôïi quyeàn cuûa giai caáp maø noù ñaïi dieän, vì vaäy Nhaø nöôùc bao giôø cuõng laø Nhaø nöôùc cuûa giai caáp thoáng trò trong xaõ hoäi ñeå cai trò xaõ hoäi, khoâng theå coù Nhaø nöôùc cuûa moïi giai caáp. Ngaân saùch nhaø nöôùc laø cô sôû vaät chaát cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc do Nhaø nöôùc xaây döïng taäp trung caùc nguoàn thu vaøo ngaân saùch ñeå trang traûi cho chi tieâu cuûa boä maùy nhaø nöôùc vaø caùc khoaûn chi tieâu veà an ninh, quoác phoøng cuõng nhö caùc khoaûn chi cho phuùc lôïi coâng coäng khaùc, töø ñoù NSNN cuõng mang tính giai caáp cuûa chính Nhaø nöôùc ñoù. Khaùc vôùi caùc Nhaø nöôùc tö baûn, Nhaø nöôùc ta laø nhaø nöôùc cuûa daân, do daân vaø vì daân thì baûn chaát cuûa NSNN cuûa nöôùc ta cuõng laø ngaân saùch cuûa daân, do daân vaø vì nhaân daân theå hieän ôû nguoàn thu chuû löïc chuû yeáu töø neàn kinh teá qua caùc saéc thueá, phí, leä phí ñeå chi cho muïc tieâu phaùt trieån 4 kinh teá- xaõ hoäi, giöõ vöõng an ninh quoác phoøng toaøn veïn laõnh thoå, chi cho caùc chính saùch xaõ hoäi, caùc nhu caàu chi coâng coäng, an sinh coäng ñoàng. 1.1/ Khaùi löôïc veà NSNN vaø quaûn lyù chi NSNN: 1.1.1/ Baûn chaát cuûa NSNN: Ñöùng treân nhieàu giaùc ñoä khaùc nhau ngöôøi ta coù nhöõng quan nieäm khaùc nhau veà NSNN, song chuùng ñeàu theå hieän ñieåm chung ôû choã ñoù laø quyõ tieàn teä taäp trung lôùn nhaát naèm trong tay cuûa Nhaø nöôùc, noù coù phaàn thu vaø phaàn chi. Ñöùng treân quan nieäm chung toång quaùt nhaát vaø phoå bieán nhaát ñeå thöïc hieän ñieàu haønh NSNN trong thöïc tieãn thì NSNN ñöôïc hieåu laø toaøn boä caùc khoaûn thu, chi cuûa Nhaø nöôùc ñaõ ñöôïc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn quyeát ñònh vaø ñöôïc thöïc hieän trong moät naêm ñeå baûo ñaûm thöïc hieän caùc chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa Nhaø nöôùc. Nhö vaäy, haøng naêm ñeàu phaûi xaây döïng döï toaùn NSNN ñoù laø döï toaùn thu vaø döï toaùn chi ñöôïc caân ñoái theo nguyeân taéc toång soá thu töø thueá, phí, leä phí phaûi lôùn hôn toång soá chi thöôøng xuyeân vaø goùp phaàn tích luõy ngaøy caøng cao vaøo chi ñaàu tö phaùt trieån; tröôøng hôïp coøn boäi chi, thì soá boäi chi phaûi nhoû hôn soá chi ñaàu tö phaùt trieån, tieán tôùi caân baèng thu chi ngaân saùch. Quyõ NSNN laø toaøn boä caùc khoaûn tieàn cuûa Nhaø nöôùc, keå caû tieàn vay, coù treân taøi khoaûn cuûa NSNN caùc caáp. Quyõ NSNN ñöôïc quaûn lyù taïi KBNN. 1.1.2/ Noäi dung chi cuûa NSNN: a/ Ngaân saùch Trung öông: goàm: _ Chi ñaàu tö phaùt trieån: + Ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình keát caáu haï taàng kinh teá- xaõ hoäi khoâng coù khaû naêng thu hoài voán do Trung öông quaûn lyù; + Ñaàu tö vaø hoã trôï cho caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá, caùc toå chöùc taøi chính cuûa Nhaø nöôùc; goùp voán coå phaàn, lieân doanh vaøo caùc 5 doanh nghieäp thuoäc lónh vöïc caàn thieát coù söï tham gia cuûa Nhaø nöôùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; + Chi hoã trôï taøi chính, boå sung voán, hoã trôï vaø thöôûng xuaát khaåu cho caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; + Phaàn chi ñaàu tö phaùt trieån trong caùc chöông trình muïc tieâu quoác gia, döï aùn nhaø nöôùc do caùc cô quan Trung öông thöïc hieän; + Chi hoã trôï caùc toå chöùc taøi chính cuûa Nhaø nöôùc do Trung öông quaûn lyù; + Chi boå sung döï tröõ nhaø nöôùc; + Caùc khoaûn chi ñaàu tö phaùt trieån khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. _ Chi thöôøng xuyeân: + Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp giaùo duïc, ñaøo taïo, daïy ngheà, y teá, xaõ hoäi, vaên hoùa thoâng tin vaên hoïc ngheä thuaät, theå duïc vaø theå thao, khoa hoïc vaø coâng ngheä, moâi tröôøng, caùc hoaït ñoäng söï nghieäp khaùc do caùc cô quan Trung öông quaûn lyù; + Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp kinh teá do caùc cô quan Trung öông quaûn lyù; + Caùc nhieäm vuï veà quoác phoøng, an ninh vaø traät töï, an toaøn xaõ hoäi do ngaân saùch Trung öông baûo ñaûm theo quy ñònh cuûa Chính phuû; + Hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc, cô quan Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam vaø caùc toå chöùc chính trò- xaõ hoäi; + Hoã trôï cho caùc toå chöùc chính trò xaõ hoäi- ngheà nghieäp, toå chöùc xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi- ngheà nghieäp theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; + Phaàn chi thöôøng xuyeân trong caùc chöông trình quoác gia, döï aùn nhaø nöôùc do cô quan Trung öông thöïc hieän; 6 + Thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi ñoái vôùi caùc ñoái töôïng; + Trôï giaù theo chính saùch cuûa Nhaø nöôùc; + Hoã trôï quyõ baûo hieåm xaõ hoäi theo quy ñònh cuûa Chính phuû; + Caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. _ Chi traû nôï goác vaø laõi caùc khoaûn tieàn do Chính phuû vay. _ Chi vieän trôï cho caùc Chính phuû vaø toå chöùc nöôùc ngoaøi. _ Chi cho vay theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. _ Chi boå sung quyõ döï tröõ taøi chính cuûa Trung öông. _ Chi boå sung cho ngaân saùch ñòa phöông. _ Chi chuyeån nguoàn töø ngaân saùch Trung öông naêm tröôùc sang ngaân saùch Trung öông naêm sau. b/ Ngaân saùch ñòa phöông: goàm: _ Chi ñaàu tö phaùt trieån: + Ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình keát caáu haï taàng kinh teá- xaõ hoäi khoâng coù khaû naêng thu hoài voán do ñòa phöông quaûn lyù; + Ñaàu tö vaø hoã trôï cho caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá, caùc toå chöùc taøi chính cuûa Nhaø nöôùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; + Phaàn chi ñaàu tö phaùt trieån trong caùc chöông trình quoác gia do caùc cô quan ñòa phöông thöïc hieän; + Caùc khoaûn chi ñaàu tö phaùt trieån khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. _ Chi thöôøng xuyeân: + Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp giaùo duïc, ñaøo taïo, daïy ngheà, y teá, xaõ hoäi, vaên hoùa thoâng tin vaên hoïc ngheä thuaät, theå duïc theå thao, khoa hoïc vaø coâng ngheä, moâi tröôøng, caùc söï nghieäp khaùc do ñòa phöông quaûn lyù; 7 + Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp kinh teá do ñòa phöông quaûn lyù; + Caùc nhieäm vuï veà quoác phoøng, an ninh, traät töï an toaøn xaõ hoäi do ngaân saùch ñòa phöông thöïc hieän theo quy ñònh cuûa Chính phuû; + Hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc, cô quan Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam vaø caùc toå chöùc chính trò- xaõ hoäi ôû ñòa phöông; + Hoã trôï cho caùc toå chöùc chính trò xaõ hoäi- ngheà nghieäp, toå chöùc xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi- ngheà nghieäp ôû ñòa phöông theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; + Phaàn chi thöôøng xuyeân trong caùc chöông trình quoác gia, döï aùn nhaø nöôùc do caùc cô quan ñòa phöông thöïc hieän; + Thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi ñoái vôùi caùc ñoái töôïng do ñòa phöông quaûn lyù ; + Trôï giaù theo chính saùch cuûa Nhaø nöôùc; + Caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. _ Chi traû nôï goác vaø laõi tieàn huy ñoäng cho ñaàu tö theo quy ñònh taïi Khoaûn 3 Ñieàu 8 cuûa Luaät NSNN (chæ quy ñònh cho ngaân saùch caáp tænh, khoâng aùp duïng cho ngaân saùch caáp huyeän vaø caáp xaõ) . _ Chi boå sung quyõ döï tröõ taøi chính cuûa caáp tænh ( chæ quy ñònh cho ngaân saùch caáp tænh, khoâng aùp duïng cho ngaân saùch caáp huyeän vaø caáp xaõ). _ Chi boå sung cho ngaân saùch caáp döôùi. _ Chi chuyeån nguoàn töø ngaân saùch ñòa phöông naêm tröôùc sang ngaân saùch ñòa phöông naêm sau. 8 1.1.3/ Nhöõng nguyeân taéc cô baûn quaûn lyù chi NSNN: Chi NSNN chæ ñöôïc thöïc hieän khi coù ñuû caùc ñieàu kieän sau ñaây: _ Ñaõ coù trong döï toaùn NSNN ñöôïc giao, tröø caùc tröôøng hôïp sau: + Döï toaùn NSNN vaø phaân boå döï toaùn ngaân saùch chöa ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn quyeát ñònh; + Chi töø nguoàn taêng thu so döï toaùn ñöôïc giao vaø töø nguoàn döï phoøng ngaân saùch theo quyeát ñònh cuûa caáp coù thaåm quyeàn. _ Ñuùng cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc do caáp coù thaåm quyeàn quy ñònh; _ Ñaõ ñöôïc Thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch hoaëc ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn quyeát ñònh chi; _ Ngoaøi caùc ñieàu kieän quy ñònh treân; tröôøng hôïp söû duïng voán, kinh phí NSNN ñeà ñaàu tö xaây döïng cô baûn, mua saém trang thieát bò, phöông tieän laøm vieäc vaø caùc coâng vieäc khaùc phaûi qua ñaáu thaàu hoaëc thaåm ñònh giaù thì coøn phaûi toå chöùc ñaáu thaàu hoaëc thaåm ñònh giaù theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; _ Caùc khoaûn chi coù tính chaát thöôøng xuyeân ñöôïc chia ñeàu trong naêm ñeå chi; caùc khoaûn chi coù tính chaát thôøi vuï hoaëc chæ phaùt sinh vaøo moät soá thôøi ñieåm nhö ñaàu tö xaây döïng cô baûn, mua saém, söûa chöõa lôùn vaø caùc khoaûn chi coù tính chaát khoâng thöôøng xuyeân khaùc phaûi thöïc hieän theo döï toaùn quyù ñöôïc ñôn vò caáp I giao cuøng vôùi giao döï toaùn naêm. 1.2/ Moái quan heä giöõa cô quan Taøi chính vaø Kho baïc trong quaûn lyù chi NSNN: 1.2.1/ Cô quan Taøi chính: - Coù traùch nhieäm thaåm tra vieäc phaân boå döï toaùn ngaân saùch cho caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch ñaûm baûo toång soá döï toaùn giao cho caùc ñôn vò tröïc thuoäc khoâng vöôït quaù döï toaùn ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn giao caû veà toång 9 möùc vaø chi tieát vaø vieäc giao döï toaùn naøy phaûi chi tieát ñeán 4 nhoùm muïc chi chuû yeáu; thaåm tra ñeå thoáng nhaát vôùi ñôn vò döï toaùn caáp I trong vieäc ñieàu chænh döï toaùn giöõa caùc ñôn vò tröïc thuoäc cuûa ñôn vò döï toaùn caáp I theo nguyeân taéc khoâng laøm thay ñoåi toång möùc vaø chi tieát döï toaùn ñaõ giao cho ñôn vò döï toaùn caáp I; - Boá trí nguoàn ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu chi, tröôøng hôïp caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch chi vöôït quaù khaû naêng thu vaø huy ñoäng cuûa quyõ ngaân saùch thì cô quan Taøi chính phaûi chuû ñoäng thöïc hieän caùc bieän phaùp vay taïm thôøi theo quy ñònh ñeå ñaûm baûo nguoàn; - Kieåm tra, giaùm saùt vieäc thöïc hieän chi tieâu vaø söû duïng ngaân saùch ôû caùc cô quan, ñôn vò söû duïng ngaân saùch. Tröôøng hôïp phaùt hieän caùc khoaûn chi vöôït nguoàn cho pheùp, sai chính saùch, cheá ñoä hoaëc ñôn vò khoâng chaáp haønh cheá ñoä baùo caùo thì coù quyeàn yeâu caàu KBNN taïm döøng thanh toaùn. 1.2.2/ Cô quan KBNN: - Thöïc hieän vieäc thanh toaùn, chi traû caùc khoaûn chi NSNN caên cöù vaøo döï toaùn ñöôïc giao, quyeát ñònh chi cuûa Thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch vaø tính hôïp phaùp cuûa chöùng töø, caùc taøi lieäu caàn thieát khaùc theo töøng noäi dung; - Thöïc hieän quyeàn töø choái caùc khoaûn chi ngaân saùch khoâng ñuû ñieàu kieän chi nhö: khoâng coù trong döï toaùn ñöïôc giao; quyeát ñònh chi khoâng ñaûm baûo tính hôïp phaùp, hôïp leä; khoâng coù ñuû chöùng töø, hoà sô, taøi lieäu thanh toaùn hoaëc coù nhöng khoâng ñuùng cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc quy ñònh hoaëc taïm döøng thanh toaùn theo yeâu caàu cuûa cô quan Taøi chính; - Xeùt veà traùch nhieäm thì Thuû tröôûng cô quan KBNN chòu traùch nhieäm veà caùc quyeát ñònh thanh toaùn, chi ngaân saùch hoaëc töø choái thanh toaùn chi ngaân saùch cuûa ñôn vò döï toaùn. 10 1.3/ Vai troø cuûa KBNN trong quaûn lyù chi NSNN: 1.3.1/ Khaùi nieäm veà KBNN: Coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau veà KBNN nhöng töïu chung laïi KBNN laø cô quan taøi chính thöïc hieän quaûn lyù taøi chính nhaø nöôùc. Thôøi sô khai khi taøi chính nhaø nöôùùc gaàn nhö ñoàng nghóa vôùi taøi chính tröïc tieáp cuûa boä maùy nhaø nöôùc thì KBNN quaûn lyù kho quyõ cuûa boä maùy nhaø nöôùc naøy. Theo ñaø phaùt trieån, taøi chính nhaø nöôùc ngaøy caøng lôùn maïnh vaø ngaøy nay caáu thaønh neân taøi chính nhaø nöôùc bao goàm caùc boä phaän: - Taøi chính chung cuûa nhaø nöôùc: hoaït ñoäng gaén lieàn vôùi vieäc taïo laäp vaø söû duïng caùc quyõ tieàn teä chung cuûa nhaø nöôùc (NSNN, tín duïng nhaø nöôùc, döï tröõ nhaø nöôùc); - Taøi chính cuûa caùc ñôn vò haønh chính nhaø nöôùc; - Taøi chính cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp nhaø nöôùc; - Taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc. Cuøng vôùi söï phaùt trieån chung cuûa lòch söû taøi chính nhaø nöôùc, nhieäm vuï cuûa KBNN cuõng ngaøy moät chuyeân saâu hôn vaø chuû yeáu laø quaûn lyù kho quyõ thuoäc taøi chính chung cuûa nhaø nöôùc. Caên cöù vaøo chöùc naêng, nhieäm vuï maø KBNN thöïc hieän, KBNN ngaøy nay ñöôïc hieåu laø moät heä thoáng toå chöùc coù nhieäm vuï chaáp haønh, ñoân ñoác vieäc chaáp haønh caùc hoaït ñoäng taøi chính cuûa nhaø nöôùc, giuùp chính quyeàn quaûn lyù caùc quyõ tieàn teä, taøi saûn cuûa nhaø nöôùc trong ñoù quyõ ngaân saùch nhaø nöôùc laø boä phaän chuû yeáu vaø coù giaù trò lôùn nhaát; chòu traùch nhieäm giaûi quyeát caùc chi tieâu coâng, taäp trung caùc khoaûn thu thueá vaø thu khaùc veà quyõ NSNN; huy ñoäng voán döôùi hình thöùc phaùt haønh traùi phieáu nhaø nöôùc nhaèm buø ñaép caùc khoaûn boäi chi cuûa NSNN vaø cho ñaàu tö phaùt trieån. KBNN laø coâng cuï chuû yeáu vaø quan troïng ñeå quaûn lyù ñieàu haønh NSNN. KBNN hoaït ñoäng trong phaïm vi quaûn lyù taøi saûn quoác gia 11 veà maët giaù trò vaø hieän vaät, tröïc tieáp giao dòch veà thu chi NSNN vôùi caùc ñôn vò kinh teá, haønh chính, söï nghieäp thuoäc caùc caáp NSNN. 1.3.2/ Chöùc naêng cuûa KBNN: KBNN laø toå chöùc tröïc thuoäc Boä Taøi chính, coù 3 chöùc naêng chuû yeáu: • Moät laø, chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà quyõ NSNN, caùc quyõ taøi chính nhaø nöôùc vaø caùc quyõ khaùc cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc giao theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Quaûn lyù quyõ NSNN vaø caùc quyõ taøi chính khaùc cuûa Nhaø nöôùc laø chöùc naêng cô baûn cuûa KBNN. KBNN quaûn lyù vaø ñieàu haønh quyõ NSNN baèng luaät, chính saùch taøi chính vaø caùc coâng cuï nghieäp vuï. Quaûn lyù vaø ñieàu haønh NSNN phaûi tuaân thuû nghieâm ngaët caùc giai ñoaïn keá hoaïch hoùa NSNN: töø khaâu laäp, chaáp haønh vaø quyeát toaùn ngaân saùch. ÔÛ khaâu laäp döï toaùn NSNN vôùi tö caùch laø cô quan tham gia quaûn lyù nhaø nöôùc veà quyõ NSNN, KBNN cung caáp thoâng tin veà tình hình thöïc hieän döï toaùn NSNN naêm tröôùc, giuùp cho Chính phuû vaø caùc caáp chính quyeàn coù theâm cô sôû cuøng vôùi caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi, ñaûm baûo quoác phoøng, an ninh ñeå laäp vaø phaân phoái nguoàn löïc taøi chính coù hieäu quaû. ÔÛ khaâu chaáp haønh NSNN, KBNN ñoùng vai troø quan troïng trong caû khaâu haïch toaùn keá toaùn, kieåm soaùt vaø thanh toaùn. Ñoái vôùi caùc khoaûn thu NSNN, KBNN coù nhieäm vuï phoái hôïp chaët cheõ vôùi cô quan Thueá, Haûi quan vaø caùc Boä, ngaønh taäp trung nhanh vaø kòp thôøi moïi nguoàn thu vaøo KBNN cho NSNN, ñoàng thôøi KBNN kieåm tra, kieåm soaùt vieäc chaáp haønh kyû luaät thu noäp vaø phaân chia caùc khoaûn thu theo tyû leä % giöõa caùc caáp ngaân saùch theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät. Ñoái vôùi caùc khoaûn chi NSNN, KBNN vöøa laø ngöôøi kieåm tra, kieåm soaùt nhaèm laøm cho moïi khoaûn chi tieâu coâng ñuùng muïc ñích, ñuùng cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc vaø coù hieäu quaû nhaèm thöïc haønh tieát kieäm, choáng laõng phí. 12 ÔÛ khaâu quyeát toaùn NSNN, KBNN thöïc hieän haïch toaùn keá toaùn NSNN, ñònh kyø baùo caùo vieäc thöïc hieän döï toaùn cho cô quan Taøi chính vaø cô quan nhaø nöôùc höõu quan. Caùc soá lieäu baùo caùo thu, chi veà NSNN ñöôïc KBNN ñoái chieáu xaùc nhaän. Nhö vaäy, KBNN laø ñôn vò thöïc hieän baùo caùo quyeát toaùn NSNN nhaèm giuùp cho Chính phuû ñieàu haønh NSNN. Beân caïnh nhieäm vuï troïng taâm laø quaûn lyù nhaø nöôùc veà quyõ NSNN, KBNN ñöôïc giao nhieäm vuï toå chöùc quaûn lyù quyõ ngoaïi teä taäp trung vaø caùc quyõ döï tröõ taøi chính nhaø nöôùc. Thoâng qua nghieäp vuï quaûn lyù ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp, chính saùch quaûn lyù vaø söû duïng coù hieäu quaû quyõ döï tröõ, phuïc vuï muïc ñích chính trò, kinh teá, xaõ hoäi vaø an ninh quoác gia. Ngoaøi ra KBNN coøn quaûn lyù tieàn göûi, taøi saûn cuûa caùc ñôn vò, cô quan nhaø nöôùc, caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân trong nöôùc coù taøi khoaûn giao dòch taïi Kho baïc; tieàn, taøi saûn theá chaáp, kyù cöôïc cuûa caùc ñôn vò, toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân trong nöôùc. • Hai laø, chöùc naêng thöïc hieän vieäc huy ñoäng voán cho NSNN, cho ñaàu tö phaùt trieån qua hình thöùc phaùt haønh coâng traùi, traùi phieáu. Vôùi chöùc naêng naøy ñoøi hoûi KBNN phaûi chuû ñoäng trong vieäc toå chöùc caùc phöông thöùc huy ñoäng voán cuõng nhö caùc coâng cuï phaùt haønh phuø hôïp vôùi töøng thôøi kyø, töøng ñoái töôïng nhaèm ñaït yeâu caàu huy ñoäng nguoàn voán cho NSNN, cho ñaàu tö phaùt trieån. Hieän nay, cuõng nhö trong nhieàu naêm tôùi vieäc huy ñoäng nguoàn voán cho NSNN, cho ñaàu tö phaùt trieån khoâng coøn laø coâng vieäc ñoät xuaát theo chæ ñònh cuûa Chính phuû maø ñaõ trôû thaønh nhieäm vuï thöôøng xuyeân vaø quan troïng cuûa heä thoáng KBNN, huy ñoäng voán cho NSNN vaø cho ñaàu tö phaùt trieån khoâng chæ laø nhu caàu ñaùp öùng nguoàn voán trong thôøi kyø tieán haønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa maø caû trong thôøi kyø coù neàn kinh teá phaùt trieån. • Ba laø, chöùc naêng keá toaùn coâng. Thöïc hieän chöùc naêng naøy, nhieäm vuï keá toaùn coâng cuûa KBNN bao goàm: 13 - Keá toaùn quyõ NSNN: phaûn aùnh, toång hôïp vaø kieåm tra töøng khoaûn thu vaø chi NSNN baèng tieàn. - Keáá toaùn taøi saûn coâng vaø caùc quyõ nhaø nöôùc: phaûn aùnh söï taêng, giaûm cuûa caùc taøi saûn quoác gia caû veà maët giaù trò vaø hieän vaät; phaûn aùnh söï taêng, giaûm vaø caùc nguoàn hình thaønh quyõ taøi chính nhaø nöôùc trong caùc taøi khoaûn töông öùng. - Keá toaùn coâng nôï cuûa nhaø nöôùc: KBNN coù nhieäm vuï haïch toaùn ñaày ñuû caùc khoaûn nôï cuûa nhaø nöôùc, bao goàm nôï trong nöôùc döôùi caùc hình thöùc vay baèng coâng traùi, traùi phieáu… vaø nôï nöôùc ngoaøi. Trong ñieàu kieän hieän nay, caàn xaùc ñònh chöùc naêng ñuùng ñaén keá toaùn coâng cuûa KBNN. Phaûi taùch chöùc naêng keá toaùn khoûi chöùc naêng chuaån chi. Naâng cao khaû naêng thu thaäp, xöû lyù vaø toång hôïp thoâng tin taïi choã theo heä thoáng doïc. KBNN ñaûm baûo coâng vieäc laäp vaø thuyeát trình baùo caùo keá toaùn veà NSNN vaø quyõ NSNN. Thoâng qua keá toaùn, KBNN phaûn aùnh ñaày ñuû, trung thöïc tình hình thu- chi, bieán ñoäng caùc nguoàn voán taøi chính; thu thaäp, xöû lyù vaø cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát veà tình hình taøi chính quoác gia giuùp cho Chính phuû vaø Hoäi ñoàng nhaân daân caùc caáp ñieàu haønh ngaân saùch. 1.3.3/ Vai troø quaûn lyù chi NSNN cuûa KBNN: Chi NSNN laø toång theå caùc quan heä kinh teá döôùi hình thöùc giaù trò phaùt sinh trong quaù trình phaân phoái vaø söû duïng quyõ NSNN nhaèm ñaûm baûo thöïc hieän caùc chöùc naêng vaø nhieäm vuï quaûn lyù kinh teá- xaõ hoäi maø Nhaø nöôùc ñaûm nhaän. Ñöùng treân giaùc ñoä trong thöïc tieãn xuaát quyõ ngaân saùch thì chi NSNN laø vieäc söû duïng quyõ NSNN ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu chi tieâu cuûa boä maùy nhaø nöôùc, phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi, cho an ninh quoác phoøng, cho phuùc lôïi coâng coäng, cho an sinh theo caùc nhieäm vuï maø NSNN phaûi trang traûi baèng 14 caùc hình thöùc toå chöùc chi thích hôïp nhaèm qua ñoù ñaûm baûo cho caùc khoaûn chi ngaân saùch ñaùp öùng yeâu caàu ñuùng muïc ñích, tieát kieäm vaø coù hieäu quaû. Tröôùc khi coù Luaät NSNN môùi söûa ñoåi aùp duïng töø ñaàu naêm 2004 thì vieäc chi NSNN thöïc hieän qua hai phöông thöùc chuû yeáu ñoù laø phöông thöùc chi baèng leänh chi tieàn vaø phöông thöùc chi baèng haïn möùc kinh phí: ° Quaûn lyù caáp phaùt theo leänh chi tieàn: KBNN coù traùch nhieäm thöïc hieän kieåm tra tính hôïp leä, hôïp phaùp cuûa leänh chi tieàn, caên cöù noäi dung treân leänh chi tieàn thöïc hieän xuaát quyõ NSNN chuyeån tieàn vaøo taøi khoaûn hoaëc caáp tieàn maët theo cheá ñoä quy ñònh ñeå chi traû, thanh toaùn cho caùc toå chöùc caù nhaân ñöôïc höôûng ngaân saùch trong phaïm vi thôøi gian cheá ñoä quy ñònh. Tröôøng hôïp khoâng hôïp leä thì thoâng baùo cho cô quan Taøi chính bieát ngay sau 1 ngaøy keå töø ngaøy nhaän chöùng töø. Cô quan Taøi chính laø ngöôøi chòu traùch nhieäm kieåm tra, kieåm soaùt noäi dung, tính chaát cuûa töøng khoaûn chi baûo ñaûm caùc ñieàu kieän caáp phaùt NSNN theo cheá ñoä quy ñònh ñoái vôùi toaøn boä caùc khoaûn chi baèng leänh chi tieàn. ° Quaûn lyù caáp phaùt theo haïn möùc kinh phí: Phöông thöùc caáp phaùt naøy toàn taïi laâu daøi ôû nöôùc ta ñöôïc duøng ñeå caáp phaùt cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, ñôn vò söï nghieäp ôû nhöõng noäi dung chi thöôøng xuyeân theo döï toaùn ñöôïc duyeät haøng naêm. Haïn möùc kinh phí laø giôùi haïn chi toái ña trong kyø (thaùng, quyù, naêm) maø ñôn vò söû duïng NSNN ñöôïc söû duïng. Ñeå ñöôïc caáp haïn möùc kinh phí tröôùc heát ñôn vò phaûi coù döï toaùn naêm ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. Caên cöù döï toaùn naêm ñöôïc duyeät, khaû naêng thu ngaân saùch trong töøng thôøi kyø cuõng nhö nhu caàu chi cuûa caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch maø cô quan Taøi chính aán ñònh möùc giôùi haïn toái 15 ña cho ñôn vò ñöôïc söû duïng trong kyø. KBNN quaûn lyù haïn möùc ñeå kieåm soaùt caùc ñieàu kieän chi cuûa ñôn vò tröôùc, trong vaø sau khi xuaát quyõ NSNN. Vôùi phöông thöùc caáp phaùt naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc tình traïng toàn quyõ ngaân saùch khoâng giaûm ngay khi cô quan Taøi chính ra thoâng baùo haïn möùc kinh phí maø chæ giaûm khi ñôn vò söû duïng ngaân saùch thöïc ruùt ngaân saùch ñeå chi tieâu. Cuõng caàn thaáy raèng baûn thaân cuûa phöông thöùc naøy khoâng phaûi laø töï noù giöõ ñöôïc toàn quyõ NSNûN khoâng bò phaân taùn ôû caùc cô quan ñôn vò maø baûn thaân noù vaø keát hôïp vôùi noù laø söï kieåm soaùt chi cuûa KBNN môùi coù ñuû khaû naêng giöõ ñöôïc tieàn cuûa Nhaø nöôùc khi chöa söû duïng coøn trong tuùi Nhaø nöôùc vaø nhö theá soá thöïc ruùt ngaân saùch ra khoûi KBNN töông ñoàng vôùi soá thöïc chi. Vôùi quyeát taâm caûi caùch haønh chính cuûa Boä Taøi chính, ñaëc bieät laø xem xeùt ñeå xoùa boû nhöõng thuû tuïc mang tính xin – cho, nhöõng thuû tuïc röôøm raø; töø ñaàu naêm 2004 thöïc hieän Luaät NSNN môùi söûa ñoåi thì phöông thöùc caáp phaùt haïn möùc kinh phí ñöôïc baõi boû thay vaøo ñoù laø phöông thöùc caáp phaùt tieân tieán hôn vôùi ñaày ñuû nhöõng öu ñieåm, ñoàng thôøi baûn thaân noù cuõng ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng toàn taïi cuûa phöông thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí. ° Quaûn lyù caáp phaùt theo döï toaùn: Treân cô sôû chöùc naêng, nhieäm vuï , KBNN theå hieän vai troø cuûa mình trong cô cheá caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn baèng döï toaùn qua KBNN nhö sau: § Quaûn lyù quaù trình chaáp haønh ngaân saùch cuûa caùc ñôn vò döï toaùn trong chu trình ngaân saùch: Chu trình ngaân saùch laø moät chuoãi noái tieáp caùc giai ñoïan laäp döï toaùn ñeán chaáp haønh ngaân saùch vaø quyeát toaùn ngaân saùch. Chu trình ngaân saùch coù thôøi gian thöïc hieän daøi hôn moät nieân ñoä ngaân saùch. 16 Ñieåm ñaàu tieân cuûa giai ñoaïn laäp döï toaùn laø chæ thò cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc xaây döïng keá hoaïch phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi vaø döï toaùn ngaân saùch naêm sau ôû thôøi ñieåm tröôùc ngaøy 31 thaùng 5 vaø keát thuùc giai ñoaïn naøy laø quyeát ñònh giao döï toaùn cuûa caáp coù thaåm quyeàn ôû thôøi ñieåm tröôùc ngaøy 31 thaùng 12 tröôùc khi böôùc vaøo naêm ngaân saùch. Trong giai ñoïan naøy vai troø cuûa KBNN khaù môø nhaït, chöa ñöôïc tham gia vaøo quaù trình laäp döï toaùn ngaân saùch vôùi tö caùch cuûa cô quan quaûn._. lyù ngaân saùch. Giai ñoaïn chaáp haønh ngaân saùch laø giai ñoaïn thöïc hieän döï toaùn ñöôïc giao baèng nhöõng noäi dung chi cuï theå, trong ñoù KBNN ñoùng vai troø raát quan troïng trong caû khaâu haïch toaùn keá toaùn, kieåm soaùt vaø thanh toaùn. Vò theá cuûa KBNN ñöôïc naâng leân hay giaûm xuoáng ñöôïc quyeát ñònh trong vieäc toå chöùc thöïc hieän toát hay khoâng toát coâng vieäc xuaát quyõ ngaân saùch; NSNN coù bò laõng phí hay tieát kieäm cuõng phuï thuoäc lôùn vaøo hieäu quaû quaûn lyù ngaân saùch cuûa KBNN trong giai ñoaïn naøy. Giai ñoaïn quyeát toaùn ngaân saùch laø giai ñoaïn cuoái cuøng noái tieáp hai giai ñoaïn tröôùc ñöôïc hoaøn taát khi quyeát toaùn ngaân saùch ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. Veà phöông dieän lyù thuyeát thì soá lieäu quyeát toaùn ngaân saùch phuø hôïp vôùi soá lieäu treân baùo caùo quyeát toaùn ngaân saùch cuûa KBNN, ñoù môùi laø soá lieäu thöïc thu, thöïc chi ngaân saùch, laø caên cöù tin caäy cho caùc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät ngaân saùch. Trong thöïc teá, vieäc xöû lyù vaø thöïc hieän quyeát ñònh xöû lyù quyeát toaùn ngaân saùch cuûa töøng ñôn vò söû duïng ngaân saùch khoâng ñuùng trình töï, khoâng kòp thôøi gian neân coù söï sai leäch veà soá lieäu quyeát toaùn ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät vôùi soá lieäu treân baùo caùo quyeát toaùn ngaân saùch cuûa KBNN. Ñeå thöïc hieän ñöôïc quyeát ñònh chi tieâu ngaân saùch töø döï toaùn ñöôïc giao, taát caû caùc ñôn vò döï toaùn ñeàu phaûi môû taøi khoaûn taïi KBNN. KBNN luùc naøy vöøa laø cô quan quaûn lyù ngaân saùch, cuï theå laø quaûn lyù döï toaùn ñöôïc giao ñeán töøng nhoùm muïc chi cuûa töøng ñôn vò moät theo nguyeân taéc khoâng 17 ñöôïc vöôït döï toaùn ñöôïc giao ñeán töøng nhoùm, theo doõi kieåm soaùt vieäc taïm öùng cuõng nhö thanh toaùn thöïc chi cuûa ñôn vò ñeán töøng muïc trong muïc luïc NSNN; ngoaøi ra vôùi chöùc naêng quaûn lyù taøi khoaûn toå chöùc thanh toaùn theo yeâu caàu cuûa chuû taøi khoaûn luùc naøy KBNN laïi vöøa laø cô quan giao dòch nhö moät Ngaân haøng thoâng qua caùc phöông tieän trong thanh toaùn baèng tieàn maët, chuyeån khoaûn. Vaäy, KBNN coù ñuû ñieàu kieän ñeå quaûn lyù, kieåm soaùt vieäc thanh toaùn cuûa taát caû caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch theo nguyeân taéc thanh toaùn tröïc tieáp töø KBNN cho ngöôøi höôûng löông, trôï caáp xaõ hoäi vaø ngöôøi cung caáp haøng hoùa, dòch vuï, ñieàu naøy giuùp cho ñoàng voán ngaân saùch ñöôïc söû duïng tieát kieäm, coù hieäu quaû, khoâng phaûi laõng phí khi naèm ñoïng taïi keùt cuûa caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch quaù lôùn gaây caêng thaúng veà toàn quyõ ngaân saùch trong vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu chi cuûa ngaân saùch. § Thöïc hieän kieåm soaùt thanh toaùn caùc khoaûn chi NSNN ñaûm baûo ñuùng caùc ñieàu kieän thanh toaùn ngaân saùch: Kieåm soaùt chi laø coâng vieäc kieåm tra, kieåm soaùt, xem xeùt, ñoái chieáu caùc noäi dung chi tieâu ñeå thöïc hieän ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät. Kieåm soaùt chi ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu trong giai ñoaïn chaáp haønh ngaân saùch ôû thôøi ñieåm tröôùc, trong vaø sau khi khoaûn chi ñöôïc thöïc hieän bôûi nhieàu chuû theå nhö: baûn thaân ñôn vò söû duïng ngaân saùch, cô quan quaûn lyù caáp treân cuûa ñôn vò söû duïng ngaân saùch, cô quan KBNN vaø cô quan Taøi chính. Tuy vôùi nhieàu chuû theå tham gia kieåm soaùt chi song cuõng deã thaáy raèng KBNN ñoùng vai troø raát quan troïng trong quaù trình kieåm soaùt, laø coång gaùt tin caäy vaø höõu hieäu ñeå ñaûm baûo caùc khoaûn chi ngaân saùch ñuùng vaø ñuû caùc ñieàu kieän chi theo luaät ñònh. Keát quaû kieåm soaùt chi ñaõ ñöôïc toång keát qua caùc naêm thöïc hieän cuõng ñaõ minh chöùng raèng KBNN thöïc hieän nhieäm vuï kieåm soaùt chi NSNN thöïc söï coù hieäu quaû. 18 § Toå chöùc haïch toaùn keá toaùn NSNN ñuùng theo muïc luïc NSNN: Moät trong nhöõng nhieäm vuï môùi maø KBNN phaûi gaùnh vaùc ñoù laø “KBNN toå chöùc thöïc hieän haïch toaùn keá toaùn NSNN, ñònh kyø baùo caùo vieäc thöïc hieän döï toaùn thu, chi cho cô quan Taøi chính cuøng caáp vaø cô quan nhaø nöôùc höõu quan”. Haïch toaùn keá toaùn NSNN laø nhieäm vuï khaù naëng neà ñoøi hoûi phaûi coù tieán trình thöïc hieän theo töøng thôøi kyø. Keá toaùn ngaân saùch khoâng chæ laø keá toaùn cuûa cô quan toång hôïp ngaân saùch maø keá toaùn ngaân saùch phaûi ñöôïc hieåu ôû phaïm vi roäng hôn ñoù laø keá toaùn cuûa caùc ñôn vò döï toaùn, keá toaùn thueá, keá toaùn haûi quan, keá toaùn quyõ NSNN. Tuy nhieân, trong ñieàu kieän veà toå chöùc hieän nay thì ñoù laø keá toaùn phaàn xuaát quyõ ngaân saùch ñang thöïc hieän trong heä thoáng KBNN theo cheá ñoä keá toaùn NSNN vaø hoaït ñoäng KBNN, vieäc keá toaùn naøy coøn ñöôïc toå chöùc haïch toaùn chi tieát ñeán muïc luïc NSNN. Muïc luïc NSNN laø baûng phaân loaïi taát caû caùc noäi dung thu- chi NSNN theo töøng tieâu thöùc nhaát ñònh nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù qua laäp döï toaùn, chaáp haønh ngaân saùch, quyeát toaùn ngaân saùch vaø phaân tích ngaân saùch. Moãi ñôn vò ngaân saùch ñöôïc ñònh vò theo maõ soá chöông, loaïi, khoaûn quy ñònh trong muïc luïc ngaân saùch; moãi khoaûn thu, noäi dung chi cuõng ñöôïc maõ hoùa theo töøng muïc, tieåu muïc rieâng. Vieäc ñònh vò chính xaùc noäi dung thu ngaân saùch cuõng nhö chi ngaân saùch laø vieäc raát quan troïng bôûi noù aûnh höôûng ñeán vieäc phaân caáp ngaân saùch thoâng qua phaân caáp nguoàn thu cuûa töøng caáp ngaân saùch trong heä thoáng NSNN, aûnh höôûng ñeán vieäc quaûn lyù vaø thöïc hieän döï toaùn cuûa töøng cô quan ñôn vò söû duïng ngaân saùch, aûnh höôûng ñeán vieäc phaân tích ñaùnh giaù chính xaùc tình hình kinh teá- taøi chính- ngaân saùch trong nieân ñoä ñeå qua ñoù hoaïch ñònh chính saùch taøi chính- ngaân saùch nhaèm phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi trong thôøi gian tôùi, vôùi taàm quan troïng ñoù vieäc ñaûm baûo haïch toaùn chính xaùc muïc luïc ngaân saùch laø moät yeâu caàu ñaõ ñöôïc luaät hoùa. 19 1.4/ Quan heä giöõa KBNN vaø caùc cô quan höõu quan trong quaûn lyù caáp phaùt vaø kieåm soaùt chi NSNN qua KBNN: Ñaàu naêm 2004, vôùi Luaät NSNN söûa ñoåi, boå sung laàn naøy ñaõ boû haún hình thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí cho caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân maø thay vaøo ñoù laø hình thöùc caáp phaùt thanh toaùn theo döï toaùn ñöôïc giao töø KBNN. Luaät NSNN cuõng ñaõ xaùc ñònh traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa töøng chuû theå trong söû duïng ngaân saùch khaù roõ raøng, minh baïch. Cuõng caàn thaáy raèng trong kieåm soaùt chi ngaân saùch khoâng phaûi chæ coù KBNN laø cô quan duy nhaát coù nhieäm vuï thöïc hieän, maø phaûi thaáy raèng vôùi chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa töøng chuû theå coù lieân quan ñeán khoaûn chi ngaân saùch ñeàu coù nhieäm vuï quaûn lyù chi song veà möùc ñoä, phaïm vi, caùch thöùc vaø thôøi ñieåm coù khaùc nhau. - Ñoái vôùi cô quan Taøi chính: coù vai troø xuyeân suoát töø khaâu laäp, chaáp haønh vaø quyeát toaùn ngaân saùch, trong ñoù noåi baät ôû vai troø thaåm ñònh döï toaùn, coù quyeàn ra leänh cho KBNN taïm döøng chi trong nhöõng tröôøng hôïp khaû naêng thu khoâng ñaùp öùng kòp nhu caàu chi hoaëc öu tieân cho moät soá noäi dung cho caáp baùch. - Ñoái vôùi cô quan KBNN: haàu nhö môø nhaït trong giai ñoaïn laäp döï toaùn song raát noåi baät vaø traùch nhieäm raát lôùn trong giai ñoaïn chaáp haønh ngaân saùch thoâng qua coâng taùc kieåm soaùt chi cuûa mình, coù quyeàn töø choái thanh toaùn ñoái vôùi nhöõng khoaûn chi khoâng ñuû hoaëc khoâng ñuùng ñieàu kieän chi theo quy ñònh. - Ñoái vôùi cô quan Nhaø nöôùc ôû Trung öông vaø ñòa phöông: coù traùch nhieäm höôùng daãn, theo doõi vaø haàu nhö chæ chòu traùch nhieäm lieân ñôùi khi ñôn vò tröïc thuoäc coù sai phaïm. - Ñoái vôùi ñôn vò söû duïng NSNN: chòu traùch nhieäm toaøn dieän trong vieäc quaûn lyù vaø söû duïng ngaân saùch cuûa mình sao cho ñuùng luaät ñònh. 20 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG CUÛA CÔ CHEÁ CAÁP PHAÙT VAØ KIEÅM SOAÙT THANH TOAÙN NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC QUA KHO BAÏC NHAØ NÖÔÙC BÌNH THUAÄN 2.1/ Thöïc traïng veà cô cheá caáp phaùt vaø kieåm soaùt chi NSNN qua KBNN tröôùc khi coù Luaät NSNN: Cho ñeán ngaøy 31/12/1996, trong khi cô cheá quaûn lyù taøi chính nhaø nöôùc ñaõ coù nhieàu thay ñoåi nhaèm ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu thöïc tieãn khi neàn kinh teá ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi sang cô cheá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa nhaø nöôùc thì cô cheá quaûn lyù, caáp phaùt chi NSNN vaãn ñöôïc thöïc hieän theo tinh thaàn Nghò ñònh soá 168/ CP ngaøy 20/11/1961 cuûa Hoäi ñoàng Chính phuû ban haønh trong thôøi kyø kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung quan lieâu, bao caáp. Do vaäy, trong coâng taùc quaûn lyù ñieàu haønh chi NSNN coøn boäc loä khaù nhieàu ñieåm baát hôïp lyù, aûnh höôûng ñeán hieäu quaû söû duïng kinh phí thuoäc NSNN, cuï theå laø: Thöù nhaát, ñoái vôùi cô quan Taøi chính, KBNN: thieáu cô sôû phaùp lyù caàn thieát ñeå thöïc hieän kieåm tra, kieåm soaùt töøng khoaûn chi NSNN. Do vaäy, caáp phaùt chi NSNN ñoái vôùi cô quan Taøi chính thöïc chaát chæ mang tính chaát phaân boå ngaân saùch; coøn ñoái vôùi KBNN thöïc chaát chæ laø xuaát quyõ NSNN. Cô quan Taøi chính caên cöù vaøo nhu caàu chi tieâu cuûa caùc ñôn vò thuï höôûng NSNN ñeå boá trí chi theo toång soá khoaûn chi, coù phaân chia theo moät soá muïc chi, nhöng chæ laø hình thöùc. Vieäc ñieàu chænh muïc chi do caùc ñôn vò töï thöïc hieän, neân daãn ñeán tình traïng trong khi cô caáu caùc khoaûn chi cuûa NSNN ñaõ thay ñoåi nhöng vieäc kieåm tra, kieåm soaùt chöùng töø chi tieâu cuûa KBNN laïi raát haïn cheá, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng khoaûn chi mua saém trang thieát bò, söûa chöõa lôùn, söûa chöõa thöôøng xuyeân cuûa caùc ñôn vò thuï höôûng. Hôn nöõa, trong 21 thôøi kyø naøy, cô cheá ñaáu thaàu chöa ñöôïc trieån khai thöïc hieän, neân tình traïng söû duïng laõng phí, thaát thoaùt kinh phí NSNN coøn dieãn ra töông ñoái phoå bieán. Thöù hai, traùch nhieäm cuûa caùc ñôn vò thuï höôûng NSNN chöa cao trong khaâu phaân boå döï toaùn vaø quaûn lyù chi tieâu coù hieäu quaû. Thöù ba, traùch nhieäm, quyeàn haïn cuûa caùc cô quan Taøi chính, KBNN, caùc Boä, ngaønh, ñôn vò thuï höôûng NSNN chöa ñöôïc phaân ñònh cuï theå, roõ raøng, coøn choàng cheùo, song laïi bò phaân taùn, chia caét ôû nhieàu ñaàu moái ( KBNN, cô quan Taøi chính, Ngaân haøng ñaàu tö phaùt trieån, cô quan lao ñoäng vaø thöông binh xaõ hoäi…). Vì vaäy, coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt cuûa cô quan Taøi chính vaø KBNN raát haïn cheá. Thöù tö, vieäc caáp phaùt NSNN baèng leänh chi tieàn ñöôïc söû duïng khaù phoå bieán ôû caùc caáp ngaân saùch. Trong tröôøng hôïp naøy, tieàn cuûa NSNN ñöôïc chuyeån thaúng vaøo taøi khoaûn tieàn göûi cuûa ñôn vò döï toaùn, laøm toàn quyõ NSNN giaûm ñi, trong khi ñôn vò laïi chöa söû duïng ngay soá tieàn ñöôïc caáp ñoù. Ñieàu naøy moät maët gaây caêng thaúng giaû taïo cho quyõ NSNN; maët khaùc, KBNN raát khoù kieåm tra, kieåm soaùt quaù trình chi tieâu cuûa ñôn vò döï toaùn. TOÅNG CHI NSNN TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BÌNH THUAÄN TÖØ 1992-1996 Ñôn vò: Trieäu ñoàng NAÊM SOÁ TIEÀN TAÊNG SO VÔÙI NAÊM TRÖÔÙC 1992 101.012 1993 143.989 43% 1994 198.600 38% 1995 279.960 41% 1996 328.350 17% 22 2.2/ Hieän traïng veà cô cheá caáp phaùt vaø kieåm soaùt chi NSNN qua KBNN sau khi coù Luaät NSNN: 2.2.1/ Caáp phaùt vaø kieåm soaùt chi NSNN baèng haïn möùc kinh phí (giai ñoaïn 1997- 2003): 2.2.1.1/ Cô cheá caáp phaùt theo haïn möùc kinh phí: Tröôùc khi coù Luaät NSNN söûa ñoåi naêm 2003, beân caïnh cô cheá caáp phaùt baèng hình thöùc leänh chi tieàn thì cô cheá caáp phaùt thanh toaùn baèng haïn möùc kinh phí cuõng toàn taïi laâu daøi ôû nöôùc ta. Caáp phaùt baèng hình thöùc haïn möùc kinh phí ñöôïc söû duïng cho caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân cuûa caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, caùc toå chöùc chính trò- xaõ hoäi, caùc toå chöùc chính trò- xaõ hoäi ngheà nghieäp...Vôùi hình thöùc naøy, haøng quyù cô quan Taøi chính caên cöù döï toaùn ñöôïc duyeät cuûa cô quan, ñôn vò söû duïng ngaân saùch, khaû naêng thu ngaân saùch vaø nhu caàu chi tieâu cuûa ngaân saùch laäp thoâng baùo haïn möùc kinh phí caáp cho ñôn vò döï toaùn caáp I ñeå ñôn vò döï toaùn caáp I tieáp tuïc phaân phoái haïn möùc kinh phí cho ñôn vò döï toaùn caáp döôùi vaø nhö theá cho ñeán ñôn vò tröïc tieáp söû duïng ngaân saùch (caáp III). KBNN tieáp nhaän thoâng baùo haïn möùc kinh phí töø cô quan Taøi chính vaø giaáy phaân phoái haïn möùc kinh phí töø caùc ñôn vò döï toaùn caáp I, caáp II ñeå toå chöùc keá toaùn chi ngaân saùch baèng hình thöùc haïn möùc kinh phí qua heä thoáng KBNN. Ñôn vò döï toaùn caáp III khi coù nhu caàu chi tieâu laäp giaáy ruùt haïn möùc kinh phí ñeán KBNN ñeå thöïc hieän quyeát ñònh chi cuûa mình. 23 SÔ ÑOÀ CAÁP PHAÙT NS BAÈNG HAÏN MÖÙC KINH PHÍ Cô quan Taøi chính Thoâng baùo HMKP Ñôn vò döï toaùn caáp I Phaân phoái HMKP Ñôn vò tröïc tieáp söû duïng ngaân saùch Nguyeân taéc ruùt haïn möùc kinh phí ñoù laø khoâng ñöôïc söû duïng vöôït haïn möùc kinh phí ñöôïc söû duïng trong quyù. Haïn möùc ñöôïc söû duïng trong quyù laø soá haïn möùc caáp trong quyù vaø soá haïn möùc quyù tröôùc söû duïng chöa heát ñöôïc tieáp tuïc söû duïng trong quyù naøy, khoâng ñöôïc söû duïng haïn möùc kinh phí thuoäc quyù sau, thaùng sau; trong naêm haïn möùc kinh phí thuoäc thaùng tröôùc, quyù tröôùc coøn thöøa ñöôïc chuyeån sang thaùng sau, quyù sau söû duïng tieáp; cuoái naêm haïn möùc kinh phí thöøa chöa söû duïng heát ñöôïc huûy boû (ngoaïi tröø nhöõng tröôøng hôïp ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn cho pheùp chuyeån sang naêm sau chi tieáp vaø haïn möùc kinh phí cuûa caùc ñôn vò thöïc hieän cô cheá khoaùn chi). Ngoaøi ra, trong moät soá tröôøng hôïp trong naêm phaùt sinh nhu caàu chi thuoäc nhieäm vuï chi cuûa naêm sau thì cô quan Taøi chính caáp haïn möùc kinh phí thuoäc nieân ñoä ngaân saùch naêm sau, treân cô sôû ñoù ñôn vò söû duïng ngaân saùch thöïc hieän caùc khoaûn chi tröôùc cho nieân ñoä ngaân saùch naêm sau, toaøn boä soá chi naøy seõ ñöôïc chuyeån vaøo quyeát toaùn cuûa nieân ñoä ngaân saùch naêm sau. 24 2.2.1.2/ Kieåm soaùt chi cuûa KBNN ñoái vôùi phöông thöùc caáp phaùt thanh toaùn theo haïn möùc kinh phí: Ñeå thöïc hieän xuaát quyõ NSNN qua phöông thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí, KBNN vôùi chöùc naêng kieåm soaùt chi cuûa mình thöïc hieän kieåm soaùt caùc ñieàu kieän chi NSNN theo luaät ñònh ñoù laø: ° Ñieàu kieän veà döï toaùn: Nhaèm ñaûm baûo ñuùng muïc ñích cuûa caùc khoaûn chi tieâu cuûa NSNN thì tröôùc khi thöïc hieän phaûi ñöôïc laäp döï toaùn vaø trình duyeät döï toaùn theo ñuùng quy ñònh (ngoaïi tröø nhöõng tröôøng hôïp ñöôïc phaùp luaät cho pheùp). Vieäc laäp döï toaùn caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân cuûa caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch phaûi caên cöù vaøo nhieäm vuï cuï theå cuûa naêm keá hoaïch, ñaëc ñieåm hoaït ñoäng, caùc chæ tieâu veà kinh teá- xaõ hoäi do cô quan coù thaåm quyeàn thoâng baùo. Vieäc laäp döï toaùn coøn phaûi tuaân theo caùc chính saùch, cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc do caùc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ban haønh. Vôùi phöông thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí tröôùc ñaây, vieäc kieåm soaùt chi veà ñieàu kieän coù trong döï toaùn ñöôïc duyeät tuy ñaõ coù hieäu quaû nhaát ñònh song chöa trieät ñeå, coøn choàng cheùo, truøng laép bôûi leõ ñeå caáp phaùt haïn möùc kinh phí thì cô quan Taøi chính ñaõ caên cöù vaøo döï toaùn ñöôïc duyeät ra thoâng baùo haïn möùc kinh phí theo nguyeân taéc toaøn boä soá haïn möùc kinh phí maø cô quan Taøi chính thoâng baùo trong naêm khoâng vöôït döï toaùn ñöôïc duyeät cho ñôn vò söû duïng ngaân saùch. Tuy nhieân, veà phía KBNN vôùi nhieäm vuï cuûa mình laïi tieáp tuïc kieåm soaùt vieäc thoâng baùo haïn möùc kinh phí cuûa cô quan Taøi chính cho ñôn vò söû duïng ngaân saùch coù vöôït döï toaùn naêm ñöôïc duyeät cuûa ñôn vò khoâng, neáu vöôït thì töø choái. Vieäc laøm naøy roõ raøng coù söï truøng laép, choàng cheùo giöõa hai cô quan trong ngaønh Taøi chính ñeå kieåm soaùt 25 moät noäi dung; ngoaøi ra, vieäc kieåm soaùt ñieàu kieän coù trong döï toaùn ñöôïc duyeät cuûa KBNN theo phöông phaùp naøy laø söï kieåm tra laïi vieäc caáp thoâng baùo haïn möùc kinh phí cuûa cô quan Taøi chính coù theo döï toaùn ñöôïc duyeät hay khoâng. Beân caïnh ñoù laø ñôn vò söû duïng ngaân saùch maát ñi tính chuû ñoäng cuûa mình trong vieäc söû duïng döï toaùn ñöôïc giao ñeå thöïc hieän caùc khoaûn chi tieâu phuïc vuï cho nhieäm vuï chính trò cuûa ngaønh, cuûa cô quan ñöôïc Nhaø nöôùc giao phoù bôûi leõ haøng quyù, coù nôi haøng thaùng hoï coøn phaûi troâng chôø vaø xin cô quan Taøi chính caáp thoâng baùo haïn möùc coù nhö theá môùi söû duïng ñöôïc döï toaùn ñöôïc giao. ° Ñieàu kieän veà cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc: Ngoaøi ñieàu kieän caùc khoaûn chi phaûi naèm trong döï toaùn naêm ñöôïc duyeät coøn phaûi ñaûm baûo ñuùng veà cheá ñoä, tieâu chuaån vaø ñònh möùc chi tieâu do cô quan coù thaåm quyeàn quy ñònh. Thöïc hieän ñieàu kieän naøy ñaùp öùng yeâu caàu tieát kieäm, traùnh laõng phí vaø coù hieäu quaû cuûa caùc khoaûn chi NSNN. Vieäc kieåm soaùt chi cuûa KBNN veà ñieàu kieän naøy trong thôøi gian qua ñaõ ñaït nhieàu keát quaû khaù toát, ñaëc bieät laø ôû nhöõng noäi dung chi KBNN kieåm soaùt ñeán töøng hoà sô, taøi lieäu, chöùng töø nhö khoaûn chi veà tieàn löông, hoïc boång, sinh hoaït phí, mua saém, söûa chöõa, ñieàu naøy ñaõ chöùng toû KBNN coù ñuû khaû naêng, ñuû ñieàu kieän trong vieäc toå chöùc kieåm soaùt caùc khoaûn chi NSNN. Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân khaùc thì KBNN thöïc hieän theo cô cheá kieåm soaùt qua baûng keâ chöùng töø thanh toaùn cuûa caùc cô quan, ñôn vò söû duïng ngaân saùch vì vaäy vieäc kieåm soaùt naøy khoâng chaët cheõ vaø mang tính hình thöùc. Thaät vaäy, ñeå kieåm soaùt ñöôïc ñôn vò chi tieâu ngaân saùch coù thöïc hieän ñuùng ñònh möùc, tieâu chuaån, cheá ñoä chi tieâu cuûa Nhaø nöôùc hay khoâng nhaát thieát ngöôøi kieåm soaùt phaûi coù ñaày ñuû caùc baèng chöùng chöùng minh tính ñuùng ñaén cuûa khoaûn chi ñoù töùc phaûi coù hoà sô, taøi lieäu, chöùng töø ñeå treân cô sôû ñoù KBNN kieåm tra tính hôïp phaùp, hôïp leä cuûa chöùng 26 töø vaø thoâng qua chöùng töø ñoái chieáu vôùi cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc chi tieâu maø ñôn vò söû duïng ngaân saùch thöïc hieän coù ñuùng hay khoâng. Trong khi ñoù, KBNN chæ caên cöù vaøo baûng keâ chöùng töø chi cuûa ñôn vò söû duïng ngaân saùch ñeå kieåm soaùt chi thì khoâng theå thöïc hieän ñöôïc nhieäm vuï cuûa mình. Chuùng ta bieát raèng baûng keâ chöùng töø chi chæ neâu leân moät soá chæ tieâu nhö soá chöùng töø, ngaøy laäp chöùng töø, noäi dung chi vaø soá tieàn chi, cuõng caàn thaáy raèng nhöõng noäi dung naøy ñöôïc coäng goäp cuûa nhieàu khoaûn chi coù cuøng moät noäi dung chính vì vaäy, trong thöïc teá vôùi kieåu thoâng tin treân baûng keâ naøy KBNN chæ kieåm soaùt ñöôïc vieäc ñònh vò muïc luïc ngaân saùch coù ñuùng theo keâ khai cuûa ñôn vò khoâng; ngoaøi ra vieäc keâ khai cuûa ñôn vò coù ñuùng khoâng coøn laø chuyeän khaùc bôûi leõ trong vieäc kieåm tra, kieåm soaùt hieän haønh cuûa caùc cô quan chöùc naêng nhö Taøi chính, Thanh tra laïi khoâng quan taâm ñeán baûng keâ chöùng töø chi ñôn vò göûi KBNN ñeå thanh toaùn maø chæ quan taâm ñeán noäi dung chöùng töø cuï theå vaø söï kieåm tra cuûa caùc cô quan naøy khoâng theå bao truøm taát caû caùc ñôn vò, trong moät ñôn vò cuõng chæ kieåm tra maãu ôû moät soá chöùng töø (ñoái vôùi kieåm tra quyeát toaùn cô quan Taøi chính) hoaëc kieåm tra khi coù daáu hieäu vi phaïm (ñoái vôùi cô quan Thanh tra). ° Ñieàu kieän veà leänh chuaån chi: Leänh chuaån chi laø quyeát ñònh chi cuûa thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch. Thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch caên cöù döï toaùn ñöôïc duyeät, haïn möùc kinh phí ñöïôc caáp, nhu caàu chi tieâu theo cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc chi cuûa Nhaø nöôùc ñeå ra quyeát ñònh chi cuûa mình töø ñoù laøm caên cöù cho KBNN xuaát quyõ NSNN. Bieåu thò baèng vaên baûn cuûa leänh chuaån chi ñoù laø chöùng töø do cô quan coù thaåm quyeàn ban haønh. Ñoái vôùi hình thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí ñoù laø giaáy ruùt haïn möùc kinh phí. Giaáy ruùt haïn möùc kinh phí laø loaïi chöùng töø chi ngaân saùch do ñôn vò söû duïng ngaân saùch laäp ñeå ruùt ngaân saùch 27 nhaèm thöïc hieän chi tieâu. Coù 2 loaïi giaáy ruùt haïn möùc kinh phí laø giaáy ruùt haïn möùc kinh phí baèng tieàn maët vaø giaáy ruùt haïn möùc kinh phí baèng chuyeån khoaûn. Trong vieäc ruùt döï toaùn ñôn vò söû duïng ngaân saùch coù theå söû duïng phöông thöùc taïm öùng neáu nhö khoaûn chi chöa thöïc hieän hoaëc thöïc hieän nhöng chöa hoaøn thaønh; coù theå söû duïng phöông thöùc thanh toaùn neáu khoaûn chi ñaõ hoaøn thaønh. Nhaän ñöôïc giaáy ruùt haïn möùc kinh phí cuûa ñôn vò söû duïng ngaân saùch, KBNN kieåm tra, kieåm soaùt treân beà maët chöùng töø caùc yeáu toá cuûa chöùng töø ñeå ñaûm baûo tính hôïp phaùp, hôïp leä cuûa chöùng töø. Vôùi caùc yeáu toá treân leänh chuaån chi cuûa ñôn vò sau khi kieåm tra neáu ñuùng thì thöïc hieän xuaát quyõ ngaân saùch chi traû tröïc tieáp ñeán ñôn vò thuï höôûng. 2.2.2/ Caáp phaùt vaø kieåm soaùt chi NSNN theo döï toaùn (giai ñoaïn 2004 ñeán nay) : Töø 01 thaùng 01 naêm 2004 Luaät NSNN söûa ñoåi baét ñaàu ñi vaøo cuoäc soáng, ñaây laø söï chuyeån ñoåi töông ñoái toaøn dieän trong quaûn lyù ñieàu haønh ngaân saùch. Phöông thöùc caáp phaùt ngaân saùch theo döï toaùn ñöôïc giao thay cho phöông thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí tröôùc ñoù ñaõ taïo quyeàn chuû ñoäng, taêng cöôøng quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuûa thuû tröôûng ñôn vò söû duïng NSNN vaø cuûa caû caùc cô quan quaûn lyù NSNN, vieäc kieåm soaùt chi cuûa KBNN cuõng ñöôïc thoâng thoaùng hôn. Töø ñaây, caên cöù ñaàu tieân ñeå KBNN xem xeùt thanh toaùn caùc khoaûn chi ngaân saùch cuûa caùc cô quan ñôn vò laø phaûi coù döï toaùn ñöôïc giao, ñaây laø böôùc chuyeån raát lôùn vaø trieät ñeå trong caáp phaùt caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân cuûa NSNN vaø chính yeâu caàu naøy buoäc caùc cô quan ñôn vò phaûi laäp döï toaùn, phaân boå döï toaùn ñuùng quy ñònh, ñuùng thôøi gian; ngoaøi ra cuõng chính ñieàu naøy thuùc baùch caùc cô quan giao döï toaùn, thaåm ñònh döï toaùn cuõng phaûi ñaûm 28 baûo tính thôøi gian khoâng theå tuøy tieän keùo daøi, chaäm treã neáu khoâng thì ñôn vò khoâng coù kinh phí ñeå söû duïng ngay töø ñaàu naêm. 2.2.2.1/ Cô cheá caáp phaùt theo döï toaùn: a/ Thaåm tra döï toaùn ñöôïc giao cuûa cô quan Taøi chính: Laø coâng vieäc cuûa cô quan Taøi chính xem xeùt, tính toaùn laïi phöông aùn phaân boå döï toaùn ngaân saùch cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc vaø ñôn vò döï toaùn caáp I cho caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch tröïc thuoäc. ° Muïc tieâu cuûa thaåm tra döï toaùn laø kieåm tra laïi phöông aùn phaân boå döï toaùn cuûa ñôn vò coù ñuùng theo nhöõng nguyeân taéc phaân boå cuûa ngaân saùch hay khoâng. ° Nguyeân taéc phaân boå döï toaùn cuûa caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, ñôn vò bao goàm: + Phaûi ñaûm baûo boá trí voán, kinh phí cho caùc döï aùn, nhieäm vuï ñaõ ñöôïc chi öùng tröôùc döï toaùn; + Phaûi phaân boå heát ngaân saùch ñöôïc giao. Tröôøng hôïp coù caùc nhieäm vuï chi chöa xaùc ñònh ñöôïc roõ ñôn vò thöïc hieän trong döï toaùn ñaàu naêm thì ñöôïc giöõ laïi ñeå phaân boå sau, khi phaân boå cuõng phaûi thöïc hieän ñuùng theo quy trình phaân boå döï toaùn, töùc laø cuõng phaûi göûi cho cô quan Taøi chính ñoàng caáp ñeå thaåm tra. ° Noäi dung thaåm ñònh döï toaùn cuûa cô quan Taøi chính goàm: + Thaåm tra tính chính xaùc giöõa phaân boå cuûa cô quan, ñôn vò ñeán ñôn vò söû duïng ngaân saùch vôùi noäi dung döï toaùn do cô quan coù thaåm quyeàn giao; + Baûo ñaûm ñuùng chính saùch, cheá ñoä, ñònh möùc, tieâu chuaån chi ngaân saùch; 29 + Qua thaåm tra, neáu phaùt hieän phöông aùn phaân boå khoâng ñaûm baûo caùc yeâu caàu treân thì cô quan Taøi chính yeâu caàu cô quan phaân boå ñieàu chænh laïi. Tröôøng hôïp cô quan, ñôn vò phaân boå ngaân saùch khoâng thoáng nhaát vôùi yeâu caàu ñieàu chænh cuûa cô quan Taøi chính thì baùo caùo Thuû töôùng Chính phuû (ñoái vôùi caùc cô quan, ñôn vò Trung öông), UÛy ban nhaân daân (ñoái vôùi cô quan, ñôn vò ñòa phöông) ñeå xem xeùt quyeát ñònh. Trong voøng 7 ngaøy laøm vieäc, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc phöông aùn phaân boå döï toaùn ngaân saùch, cô quan Taøi chính phaûi thaåm tra vaø coù thoâng baùo baèng vaên baûn veà keát quaû thaåm tra ñeán cô quan, ñôn vò phaân boå ngaân saùch. Tröôøng hôïp caùc Boä, Toång cuïc ñöôïc toå chöùc theo ngaønh doïc, chæ phaân boå vaø giao döï toaùn ñeán ñôn vò döï toaùn caáp II thì vaãn phaûi toång hôïp toaøn boä phöông aùn phaân boå ñeán ñôn vò söû duïng ngaân saùch göûi Boä Taøi chính, Boä Taøi chính thöïc hieän thaåm tra vaø thoâng baùo baèng vaên baûn ñeán cô quan, ñôn vò phaân boå ngaân saùch. Sau khi phöông aùn phaân boå ngaân saùch ñöôcï cô quan Taøi chính thoáng nhaát, thuû tröôûng cô quan, ñôn vò phaân boå ngaân saùch quyeát ñònh giao döï toaùn ngaân saùch cho caùc ñôn vò tröïc thuoäc, ñoàng göûi cô quan Taøi chính, KBNN cuøng caáp vaø KBNN nôi giao dòch ñeå phoái hôïp thöïc hieän. Veà noäi dung thaåm tra döï toaùn vaø thôøi haïn thaåm tra nhö treân trong thöïc teá coøn khaù nhieàu toàn taïi caàn ñöôïc khaéc phuïc ñeå ñaûm baûo döï toaùn sau khi ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn giao thì ñôn vò söû duïng ngaân saùch thöïc hieän ngay ñöôïc döï toaùn cuûa mình. b/ Caên cöù phöông aùn ñieàu haønh ngaân saùch quyù do cô quan Taøi chính thoâng baùo, nhu caàu thanh toaùn chi traû haøng quyù cuûa caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch, KBNN chuû ñoäng laäp keá hoaïch nguoàn voán, keá hoaïch chi traû thanh toaùn, keá hoaïch tieàn maët ñaûm baûo ñaùp öùng ñaày ñuû kòp thôøi yeâu caàu chi cuûa caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch. 30 Caên cöù nhu caàu chi quyù ñaõ göûi KBNN vaø theo yeâu caàu nhieäm vuï chi, thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch laäp giaáy ruùt döï toaùn ngaân saùch keøm hoà sô thanh toaùn göûi KBNN nôi giao dòch. KBNN nôi giao dòch kieåm tra hoà sô thanh toaùn, kieåm soaùt caùc ñieàu kieän chi vaø giaáy ruùt döï toaùn ñeå thöïc hieän chi traû tröïc tieáp ñeán ñoái töôïng thuï höôûng. Trong moät soá tröôøng hôïp chöa ñuû ñieàu kieän thanh toaùn tröïc tieáp qua KBNN thì ñôn vò söû duïng NSNN ñöôïc pheùp taïm öùng, sau khi coù ñuû chöùng töø thanh toaùn thì thöïc hieän thanh toaùn soá ñaõ taïm öùng tröôùc ñaây ñeå chuyeån sang thöïc chi. Cô quan Taøi chính Phöông aùn ñieàu haønh NS quyù Kho Baïc Nhaø Nöôùc Keá hoaïch nguoàn voán Keá hoaïch chi traû, thanh toaùn Keá hoach tieàn maët KBNN thöïc hieän chi traû sau khi ñaõ kieåm soaùt chi SÔ ÑOÀ CHI TRAÛ THANH TOAÙN THEO DÖÏ TOAÙN QUA KBNN Ñôn vò söû duïng NSNN Ruùt döï toaùn taïi KBNN 31 c/ Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong thöïc hieän: * Thuaän lôïi: y Vôùi phöông thöùc caáp phaùt thanh toaùn theo döï toaùn töø KBNN ñaõ taïo quyeàn chuû ñoäng cho thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch, theå hieän qua vieäc ñôn vò söû duïng ngaân saùch nhaø nöôùc caên cöù theo döï toaùn naêm vaø nhieäm vuï chi trong töøng thôøi kyø maø quyeát ñònh thöïc hieän caùc noäi dung chi theo tieán ñoä phaùt sinh khoâng phuï thuoäc nhö tröôùc ñaây phaûi chôø ñöôïc caáp thoâng baùo haïn möùc kinh phí. y Vôùi cöông vò quyeát ñònh chi thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch quan taâm ñeán döï toaùn ñöôïc giao, quan taâm ñeán caùc noäi dung chi trong töøng nhoùm muïc, chòu traùch nhieäm ñoái vôùi caùc quyeát ñònh chi cuûa mình chính vì vaäy, vieäc chi tieâu cuõng ñöôïc xem xeùt caån thaän hôn ñeå coù theå thanh toaùn ñöôïc qua vai troø kieåm soaùt chi cuûa KBNN. y Quaù trình ñieàu haønh ngaân saùch theo döï toaùn ñöôïc giao cuûa töøng ñôn vò söû duïng ngaân saùch ñöôïc phuø hôïp hôn thoâng qua vieäc töï ñieàu hoøa giöõa caùc muïc trong cuøng moät nhoùm vaø giöõa nhoùm muïc chi khaùc cho caùc nhoùm coøn laïi, ñieàu ñoù mang tính khoa hoïc vaø tính thöïc tieãn hôn laø quaûn lyù ñeán töøng muïc chi moät caùch maùy moùc, hình thöùc bôûi leõ khoâng ai coù theå ngay töø nhöõng thaùng cuoái naêm tröôùc öôùc chi moät caùch ñuùng ñeán töøng noäi dung chi cho caû naêm döï toaùn vaø nhö vaäy cuoái cuøng thì cuõng ñöôïc ñieàu chænh caùc muïc cuûa döï toaùn ñeå coù theå thanh toaùn ñöôïc gaây raát phieàn haø veà kyõ thuaät haïch toaùn vaø thuû tuïc xöû lyù. * Khoù khaên: Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi nhö treân, quaù trình thöïc hieän coøn gaëp phaûi moät soá khoù khaên nhaát ñònh ñoù laø: 32 y Phöông aùn ñieàu haønh ngaân saùch quyù: Theo Thoâng tö 59/ 2003/ TT-BTC, treân cô sôû döï toaùn thu ngaân saùch quyù cuûa caùc cô quan thu, nhu caàu chi ngaân saùch quyù cuûa caùc ñôn vò döï toaùn caáp I vaø khaû naêng thu, nhu caàu chi thöïc teá trong quyù, cô quan Taøi chính laäp phöông aùn ñieàu haønh ngaân saùch quyù cuûa ngaân saùch caáp mình, ñoàng thôøi göûi ñeán KBNN cuøng caáp chaäm nhaát vaøo ngaøy 30 thaùng cuoái quyù tröôùc ñeå phoái hôïp thöïc hieän. Ñoái vôùi tröôøng hôïp ngaân saùch Trung öông, ngaân saùch tænh thì KBNN Trung öông, KBNN tænh coøn phaûi phaân boå keá hoaïch ñieàu hoøa voán thanh toaùn quyù cho caùc KBNN cô sôû ñeå ñaûm baûo nguoàn thanh toaùn, chi traû kòp thôøi cho caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch. Ngoaøi ra, treân cô sôû nguoàn voán thanh toaùn ñöôïc KBNN caáp treân phaân boå vaø nhu caàu chi tieàn maët thöïc teá trong quyù, KBNN tröïc tieáp giao dòch coøn phaûi laäp keá hoaïch tieàn maët ñeå ñöôïc Ngaân haøng cuøng ñòa baøn cung öùng tieàn maët ñaùp öùng nhu caàu chi tieâu cuûa caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch. ._.vaøo beân xuaát cuûa taøi khoaûn 06 ñöôïc vì vaäy caàn coù bieän phaùp xöû lyù kyõ thuaät ñeå thöïc hieän yeâu caàu naøy. y Tröôøng hôïp coù nhaäp döï toaùn naêm sau: Soá döï toaùn naêm sau cuûa naêm chi tröôùc ñeán cuoái naêm duø ñaõ chi heát hay chöa chi heát (döï toaùn > soá ñaõ chi) phaûi ñöôïc chuyeån heát soá phaùt sinh thaønh döï toaùn naêm nay. Sôû dó phaûi chuyeån soá phaùt sinh maø khoâng phaûi chæ chuyeån soá dö bôûi neáu chæ chuyeån soá dö döï toaùn khoâng chuyeån soá phaùt sinh thì trong naêm nay toång soá chi treân taøi khoaûn chi ngaân saùch trong baûng seõ lôùn hôn soá phaùt sinh treân taøi khoaûn döï toaùn töông öùng. 65 Vôùi ñaëc ñieåm ñoù, döï toaùn ñöôïc giao naêm nay phaûi theå hieän roõ ñaõ coù soá döï toaùn naêm tröôùc khoâng? + Neáu khoâng coù ghi döï toaùn naêm tröôùc ñaõ chi coù nghóa laø döï toaùn naêm nay giao cho ñôn vò söû duïng bao goàm döï toaùn chi tröôùc cho naêm sau cuûa naêm tröôùc vaø soá döï toaùn treân quyeát ñònh giao döï toaùn naêm nay, vaäy keá toaùn nhaäp taát caû soá döï toaùn ñöôïc giao treân quyeát ñònh giao döï toaùn laø ñuû. + Neáu döï toaùn naêm nay coù ghi soá ñaõ chi cuûa naêm tröôùc thì keá toaùn khi nhaäp döï toaùn vaøo taøi khoaûn ngoaïi baûng phaûi loaïi tröø doanh soá taøi khoaûn ngoaïi baûng ñöôïc chuyeån töø naêm tröôùc sang ñeå nhaäp soá coøn laïi. Döï toaùn Döï toaùn treân quyeát Doanh soá taøi khoaûn 06 naêm ñöôïc nhaäp ñònh giao döï toaùn tröôùc chuyeån sang naêm nay = + 3.2.2.4/ Caûi caùch haønh chính theo höôùng minh baïch, coâng khai, ñôn giaûn hoùa caùc thuû tuïc vaø naâng cao hieäu quaû quaûn lyù: Caûi caùch haønh chính laø moät trong nhöõng nhieäm vuï troïng taâm cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc trong giai ñoaïn hieän nay. Chính phuû, Boä Taøi chính ñaõ xaây döïng chöông trình vaø keá hoaïch haønh ñoäng cuï theå veà caûi caùch haønh chính. Thöïc hieän chöông trình naøy, Toång Giaùm ñoác KBNN ñaõ ban haønh Quyeát ñònh soá 323 KB/QÑ/VP ngaøy 05/05/2004 veà vieäc pheâ duyeät ñeà aùn caûi caùch haønh chính KBNN giai ñoaïn 2004-2010. Trong caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï KBNN, coâng taùc quaûn lyù chi NSNN laø troïng taâm caàn ñaåy maïnh caûi caùch haønh chính bôûi vì ñaây laø moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng nhaát cuûa KBNN, ñoàng thôøi coù quan heä tröïc tieáp vaø aûnh höôûng ñeán taát caû caùc ñoái töôïng söû duïng NSNN. Thöïc teá coâng taùc quaûn lyù chi NSNN cuûa KBNN hieän nay cho thaáy vieäc boá trí quy trình kieåm soaùt caùc khoaûn chi cô baûn trong ñoù coù chi thöôøng 66 xuyeân ñaõ ñaûm baûo töông ñoái phuø hôïp. Quy trình kieåm soaùt chi ngaân saùch ñaõ ñöôïc caûi tieán theo höôùng ñôn giaûn hoùa, minh baïch vaø phuø hôïp thöïc tieãn nhaèm quaûn lyù chaët cheõ, an toaøn tieàn voán cuûa Nhaø nöôùc; ñoàng thôøi taïo thuaän lôïi cho ñoái töïông giao dòch. Tuy nhieân, coâng taùc naøy ñang coøn nhieàu vaán ñeà caàn quan taâm giaûi quyeát. Nhöõng noäi dung chi gioáng nhau, cuøng moät loaïi coâng vieäc nhö nhau nhöng ñöôïc giao cho nhieàu boä phaän quaûn lyù, taïo söï phaân taùn; quy trình luaân chuyeån vaø xöû lyù coâng vieäc giöõa caùc boä phaän coøn nhieàu ñieåm chöa hôïp lyù. Ñaây laø moät thöïc teá caàn nghieân cöùu ñeå coù caùc giaûi phaùp mang tính toång theå, toaøn dieän vaø laâu daøi, nhaèm xaây döïng quy trình nghieäp vuï cuûa KBNN hieän ñaïi, ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu: quaûn lyù taøi chính nhaø nöôùc chaët cheõ, ñuùng luaät; taïo thuaän lôïi cho caùc ñoái töôïng giao dòch; ñaït hieäu quaû cao trong hoaït ñoäng quaûn lyù. Ví duï, moät soá ñôn vò thöïc hieän chöông trình muïc tieâu laø caùc ñôn vò döï toaùn nhö Sôû Y teá, Vaên hoùa, Theå duïc theå thao… ñöôïc giao döï toaùn chi thöôøng xuyeân vaø do boä phaän keá toaùn kieåm soaùt thanh toaùn. Ñoàng thôøi, nhieàu noäi dung chi chöông trình muïc tieâu coù tính chaát gioáng chi thöôøng xuyeân ( chi cho con ngöôøi, chi hoaït ñoäng chöông trình muïc tieâu veà y teá, vaên hoaù, giaùo duïc,..) cuõng ñöôïc cô quan Taøi chính giao döï toaùn theo chöông trình muïc tieâu vaø ñöôïc phaân coâng cho boä phaän keá hoaïch kieåm soaùt thanh toaùn. Nhö vaäy, ñôn vò söû duïng NSNN coù cuøng moät baûn döï toaùn, chi cho coâng vieäc coù tính chaát gioáng nhau nhöng laïi giao dòch vôùi hai boä phaän cuûa KBNN neân coù nhieàu ñieåm khoâng thuaän tieän cho caû ñôn vò vaø KBNN. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy caàn phaân coâng phoøng keá toaùn chòu traùch nhieäm kieåm soaùt toaøn boä caùc khoaûn chi chöông trình muïc tieâu coù tính chaát thöôøng xuyeân ñöôïc giao baèng döï toaùn; phoøng keá hoaïch toång hôïp laø ñaàu moái toång hôïp thoâng tin ñeå baùo caùo tình hình thöïc hieän chöông trình muïc tieâu theo yeâu caàu cuûa caùc caáp coù thaåm quyeàn. 67 3.2.2.5/ Thieát laäp maãu bieåu chöùng töø ruùt döï toaùn cuûa ñôn vò theo höôùng tinh goïn, ñôn giaûn, deã quaûn lyù: Ví duï, cuøng moät noäi dung laø chi löông vaø caùc khoaûn phuï caáp nhöng ñôn vò phaûi laøm hai chöùng töø: moät chöùng töø ghi tính chaát nguoàn kinh phí laø 01 hoaëc 02 (töông öùng vôùi löông 290.000 ñoàng) vaø moät chöùng töø ghi tính chaát nguoàn kinh phí laø caûi caùch tieàn löông (töông öùng vôùi phaàn cheânh leäch coøn laïi 60.000 ñoàng) ñeå KBNN haïch toaùn. Caàn thay ñoåi theo höôùng treân chöùng töø thieát laäp theâm moät coät “tính chaát nguoàn kinh phí” ñeå ñôn vò coù theå duøng moät chöùng töø nhöng vaãn khoâng aûnh höôûng ñeán haïch toaùn cuûa KBNN. 3.2.3/ Hoaøn thieän caáp phaùt döï toaùn ñoái vôùi Ngaân saùch xaõ qua KBNN: Laø moät boä phaän cuûa NSNN do vaäy yeâu caàu veà quaûn lyù ñoái vôùi ngaân saùch xaõ, thò traán- goïi chung laø ngaân saùch xaõ vaø caùc hoaït ñoäng taøi chính khaùc thuoäc xaõ phaûi tuaân thuû theo Luaät NSNN ñoù laø yeâu caàu nhaèm ñaûm baûo söï thoáng nhaát veà thöïc hieän laãn khaû naêng giaùm saùt. Tuy nhieân, vôùi nhieàu lyù do khaùc nhau qua ñoù chuùng ta deã nhaän thaáy nhöõng ñaëc ñieåm vaø thöïc traïng ôû caáp ngaân saùch naøy vì theá caàn coù chuû tröông, cô cheá, chính saùch, quy ñònh nghieäp vuï, böôùc ñi phuø hôïp ñeå tieán tôùi muïc tieâu quaûn lyù chung ñoái vôùi caáp ngaân saùch naøy theo Luaät NS. Ngaân saùch xaõ laø caáp ngaân saùch cô sôû trong heä thoáng NSNN coù ñaëc thuø vöøa laø caáp ngaân saùch, vöøa laø caáp döï toaùn, vieäc chi tieâu cuûa xaõ tröïc tieáp töø taøi khoaûn ngaân saùch xaõ; löïc löôïng laøm coâng taùc taøi chính keá toaùn ngaân saùch xaõ nhìn chung vöøa yeáu, vöøa thieáu hôn nöõa bieán ñoäng nhieàu qua caùc ñôït baàu cöû Hoäi ñoàng Nhaân daân vaø UÛy ban Nhaân daân caùc chöùc danh Chuû tòch, Phoù Chuû tòch vaø caû Ban Taøi chính xaõ cuõng thay ñoåi, nhöõng ngöôøi môùi laïi phaûi laøm laïi töø ñaàu nhaát laø keá toaùn ngaân saùch xaõ. 68 Quaûn lyù ngaân saùch xaõ phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc thuø veà caáp ngaân saùch xaõ vaø con ngöôøi cuûa xaõ, khoâng neân ñöa ra nhöõng yeâu caàu quaûn lyù thoaùt ly tính ñaëc thuø cuûa ngaân saùch xaõ vaø caøng khoâng neân laáy naêng löïc cuûa ngöôøi ñaët ra cheá ñoä quaûn lyù ngaân saùch xaõ ñeå aùp duïng cho naêng löïc haïn cheá cuûa caùn boä xaõ. Trong thöïc teá hieän nay, yeâu caàu quaûn lyù ngaân saùch xaõ ñaõ thoaùt ly tính ñaëc thuø cuûa xaõ vaø quaù xa vôøi vôùi naêng löïc cuûa caùn boä xaõ vì theá vieäc toå chöùc kieåm soaùt chi, quaûn lyù ngaân saùch xaõ cuûa KBNN quaù toán coâng söùc nhöng hieäu quaû laïi khoâng cao. Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phuø hôïp vôùi trình ñoä laäp, chaáp haønh vaø söû duïng döï toaùn ñoàng thôøi giuùp cho ñôn vò söû duïng ngaân saùch ñöôïc chuû ñoäng ñieàu hoøa döï toaùn ñöôïc giao cuûa mình giöõa caùc muïc trong cuøng moät nhoùm muïc thì caùc ñôn vò thuoäc caùc caáp ngaân saùch caáp treân (ngaân saùch trung öông, ngaân saùch tænh, ngaân saùch huyeän) ñöôïc quaûn lyù chi tieát ñeán 4 nhoùm muïc trong khi ñoù vôùi trình ñoä cuûa caùn boä xaõ raát haïn cheá gaáp nhieàu laàn so vôùi caùn boä quaûn lyù taøi chính ngaân saùch cuûa caùc caáp treân laïi phaûi laäp, quaûn lyù, söû duïng döï toaùn ñeán töøng muïc, ñieàu naøy trong thôøi gian qua heä thoáng KBNN phaûi ñieàu chænh soá lieäu lieân tuïc, laøm cho khoái löôïng coâng vieäc taêng leân moät caùch khoâng caàn thieát. Ñoái vôùi caùc xaõ coù khoaûng caùch khaù xa vôùi heä thoáng KBNN caáp huyeän, vieäc ñi laïi khoù khaên, toán keùm nhieàu thôøi gian maø giao dòch cöù bò aùch taéc do vöôït muïc luïc ngaân saùch so vôùi döï toaùn thì quaû laø quaù phieàn haø cho caû xaõ vaø caû KBNN. Ñeå phuø hôïp vôùi trình ñoä, khaû naêng vaø phuø hôïp vôùi tính chaát ñaëc thuø cuûa caáp xaõ, chuùng toâi ñeà xuaát nhö sau: Moät laø: Vieäc quaûn lyù döï toaùn ngaân saùch xaõ chöa neân quaûn lyù chi tieát vôùi quaù nhieàu chöông maø neân xem xeùt coù theå môû theo nhoùm chöông vaø vieäc thaåm tra döï toaùn do Ban taøi chính xaõ thöïc hieän sau ñoù chæ caàn göûi döï toaùn cho boä phaän quaûn lyù ngaân saùch xaõ thuoäc Phoøng Taøi chính 69 huyeän ñeå thaåm tra toång möùc chi so vôùi möùc ñöôïc giao, vaán ñeà naøy lieân quan ñeán tính töï chuû cuûa caáp ngaân saùch xaõ vôùi tính chaát laø moät caáp ngaân saùch ñoäc laäp. Hai laø: Veà söû duïng muïc luïc ngaân saùch ñoái vôùi caáp xaõ caàn nhoùm chöông thay cho vieäc môû chi tieát nhö hieän nay phaûi môû töøng chöông coù phaùt sinh theo ñoái töôïng chi gaây phöùc taïp theâm cho coâng taùc keá toaùn bôûi trong töøng chöông thì coù ít muïc chi vaø soá tieàn phaùt sinh khoâng thaät lôùn, theo ñoù soá chöông toái ña keá toaùn ngaân saùch xaõ coù theå söû duïng töø 6 ñeán 8 chöông. Cuï theå: + Khoái chính quyeàn: Vaên phoøng Hoäi ñoàng nhaân daân vaø UÛy ban nhaân daân 01 chöông. Trong chöông naøy ngoaøi vieäc keá toaùn tieàn löông, sinh hoaït phí cho khoái vaên phoøng, tröôûng thoân, chi quaûn lyù haønh chính lieân quan keá toaùn coøn phaûn aûnh caùc khoaûn chi mang tính phuïc vuï chung cho toaøn heä thoáng chính trò cô sôû thuoäc xaõ nhö: löông höu caùn boä xaõ, tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi, caùc khoaûn ñoùng goùp, xaây döïng, mua saém, söûa chöõa thöôøng xuyeân, söûa chöõa lôùn truï sôû laøm vieäc… + Khoái Ñaûng, Maët traän vaø thaønh vieân Maët traän: 01 chöông. + Caùc chöùc danh chuyeân moân thuoäc xaõ: 01 chöông. Chöông naøy ngoaøi vieäc haïch toaùn chi tieát theo ñoái töôïng coøn phaûn aùnh tieàn löông theo ngaïch, baäc ñöôïc quy ñònh theo caùc chöùc danh chuyeân moân hoaït ñoäng ôû caáp xaõ hieän nay qua ñoù coù theå cho pheùp giaùm saùt vieäc söû duïng, boá trí caùn boä xaõ theo quy ñònh. + Coâng an, xaõ ñoäi: moãi toå chöùc moät chöông. + Moät chöông coù theå môû ñeå phaûn aùnh cho caùc ñôn vò khaùc. + Moät chöông: caùc quan heä khaùc thuoäc ngaân saùch nhaø nöôùc. 70 Moät vaán ñeà maø chuùng ta deã nhaän thaáy hieän nay laø tình traïng “xeù raøo” trong vieäc quaûn lyù ngaân saùch xaõ; khi nguoàn thu taêng thì xaõ coù theå boá trí chi ngoaøi döï toaùn cho caùc nhu caàu böùc xuùc: chi traû nôï xaây döïng; chi xaây döïng, caûi taïo, söûa chöõa lôùn, mua saém taøi saûn… nhö vaäy seõ vöôït ngay toång döï toaùn chi ñöôïc giao ñöôïc UBND xaõ xaây döïng vaø thoâng qua HÑND töø ñaàu naêm; ngoaøi ra coâng taùc döï toaùn chi thöôøng xuyeân cuûa xaõ chöa theå ñaûm baûo chính xaùc, ñaày ñuû vaø chaët cheõ trong vieäc phaân boå kinh phí vaøo caùc chöông, muïc keå caû tieåu muïc…Vôùi nhieàu lyù do khaùc nhau maø chuùng ta ñaõ bieát keå caû lyù do veà cheá ñoä, chính saùch ñoái vôùi caùn boä xaõ vaäy neáu chuùng ta quaûn lyù döï toaùn chi tieát ñoái vôùi caáp ngaân saùch xaõ thì vaán ñeà boå sung döï toaùn, ñieàu chænh chöông, muïc laø vaán ñeà khoù traùnh khoûi vôùi thöïc traïng thu, chi vaø quaûn lyù ngaân saùch xaõ theo quy ñònh hieän nay chöa keå moät thoùi quen, kinh nghieäm, ñieàu haønh söï vuï maø laâu nay vaãn coøn ñoïng ôû khoâng ít caùn boä xaõ. Ñaây laø vaán ñeà caàn coù moät söï nhìn nhaän ñaày ñuû hôn. Vaán ñeà maãu bieåu trong vieäc xaây döïng döï toaùn cuõng chöa thoáng nhaát. Vôùi toái thieåu 14 chöông phaùt sinh nhö hieän nay thì coù xaõ boá trí moãi chöông moät baûng döï toaùn, coù xaõ toång hôïp chung vaøo 1 baûng xeáp theo thöù töï chöông; coù xaõ phaân boå kinh phí ñeán tieåu muïc, coù xaõ phaân boå ñeán muïc…Ñaây laø vaán ñeà caàn xem xeùt vaø thoáng nhaát. Ba laø: Cuøng vôùi ñieàu kieän cuï theå ôû töøng ñòa phöông neân chia vieäc quaûn lyù ngaân saùch xaõ thaønh hai loaïi: Loaïi môû taøi khoaûn thu chi vaø loaïi cho pheùp thöïc hieän taøi khoaûn tieàn göûi döï toaùn. Ñeå thöïc hieän vaán ñeà naøy Sôû Taøi chính tænh caàn raø soaùt nhöõng ñieàu kieän, khaû naêng cuûa töøng xaõ nhaát laø ôû caùc xaõ mieàn nuùi ñoàng thôøi tham möu cho UÛy ban nhaân daân tænh quyeát ñònh vaø baùo caùo ñeå Boä Taøi chính bieát. Theo chuùng toâi ñaây laø moät vaán ñeà neân coù chuû tröông vì noù phuø hôïp vôùi thöïc teá. Ngoaøi ra chuùng ta deã nhaän thaáy vieäc quaûn lyù taøi chính ngaân saùch hieäu quaû ñoâi khi khoâng nhaát 71 thieát phaûi goø eùp taát caû; moät khi quaù goø eùp thì hieäu quaû quaûn lyù coù nôi, coù luùc chæ laø hình thöùc; ñieàu naøy deã nhaän thaáy trong vieäc quaûn lyù coâng quyõ, coâng saûn hieän nay. 3.2.4/ Naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc quaûn lyù caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn chi NSNN qua KBNN Bình Thuaän: Yeâu caàu coù ñöôïc nguoàn nhaân löïc ñeå ñaûm baûo hoaøn thaønh toát nhieäm vuï luoân laø moái quan taâm, traên trôû thöôøng tröïc cuûa caùc toå chöùc vaø caáp laõnh ñaïo KBNN Bình Thuaän. Naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ caùn boä coù yù nghóa heát söùc quan troïng trong vieäc thöïc hieän thaéng lôïi nhieäm vuï ñöôïc giao. KBNN thöôøng xuyeân quan taâm boài döôõng caäp nhaät kieán thöùc chuyeân moân, nghieäp vuï cho ñoäi nguõ caùn boä laøm coâng taùc caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn chi NSNN. Haøng naêm, toå chöùc taäp huaán, boài döôõng cho caùn boä veà chính saùch, cô cheá, quy trình, thuû tuïc vaø trình töï giaûi quyeát caùc vaán ñeà nghieäp vu.ï Treân cô sôû ñoù, KBNN Bình Thuaän toå chöùc taäp huaán, boài döôõng tieáp cho ñoäi nguõ caùn boä thuoäc ñôn vò mình. Trong quaù trình taùc nghieäp, caùn boä KBNN chòu aùp löïc raát lôùn giöõa moät beân laø chaáp haønh nguyeân taéc, chính saùch cheá ñoä quy ñònh veà quaûn lyù taøi chính vaø ngaân saùch nhaèm ñaûm baûo quaûn lyù chaët cheõ vôùi vieäc vaän duïng hôïp lyù, phuø hôïp vôùi thöïc teá naûy sinh; giöõa vieäc taïo thuaän lôïi cho khaùch haøng, nhaèm kieåm soaùt chaët cheõ, ñaûm baûo an toaøn taøi saûn. Thoâng qua caùc hoäi thi nghieäp vuï do KBNN toå chöùc ñaõ naâng cao nhaän thöùc veà vai troø, nhieäm vu,ï traùch nhieäm cuûa ngöôøi coâng chöùc KBNN, laø yù thöùc hoïc taäp, boài döôõng naêng löïc chuyeân moân, kyõ naêng ngheà nghieäp, tinh thoâng nghieäp vuï. Tinh thaàn ham hoïc hoûi, reøn luyeän chuyeân moân, ñaïo ñöùc vaø baûn lónh ngheà nghieäp ñaõ trôû thaønh truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa coâng chöùc ngaønh KBNN, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc caáp phaùt, kieåm soaùt chi NSNN. 72 KBNN Bình Thuaän ñaõ vaø ñang trieån khai caùc ñeà aùn do KBNN ñeà ra nhaèm naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng vaø chaát löôïng phuïc vuï cuûa KBNN maø troïng taâm laø xaây döïng KBNN Bình Thuaän maãu möïc veà quy trình nghieäp vuï, maãu möïc veà coâng sôû vaø maãu möïc trong vaên hoùa öùng xöû, vaên hoùa giao tieáp, töøng böôùc xaây döïng vaên hoùa ngheà KBNN vôùi muïc tieâu laø cung caáp cho caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch nhöõng ñieàu kieän phuïc vuï toát nhaát, hoaøn thieän nhaát vaø vaên minh nhaát. 3.4/ Caùc kieán nghò: Vieäc quaûn lyù ngaân saùch ñaëc bieät laø phöông thöùc caáp phaùt baèng hình thöùc haïn möùc kinh phí ñaõ toàn taïi laâu daøi treân ñaát nöôùc ta töø ñoù thoùi quen veà caùch nghó, caùch laøm ñaõ ñi saâu vaøo trong tö duy vaø haønh ñoäng cuûa töøng ngöôøi ñaëc bieät laø nhöõng caùn boä ñaõ töøng coâng taùc trong ngaønh Taøi chính vaø caû nhöõng ngöôøi söû duïng ngaân saùch (caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, caùc ñôn vò söï nghieäp, caùc toå chöùc chính trò- xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi…) vì vaäy vieäc thay ñoåi “thoùi quen” khoâng phaûi ai cuõng thích nghi ngay ñöôïc maø phaûi coù böôùc ñi thích hôïp, ngoaøi ra ngay caû nhöõng ngöôøi laøm cheá ñoä cuõng khoâng theå hình dung heát nhöõng phaùt sinh qua hình thöùc caáp phaùt thanh toaùn theo döï toaùn töø KBNN neân trong moät soá vaên baûn phaùp quy vaãn coøn daáu aán cuûa phöông thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí . Song Luaät NSNN khoâng chôø ñôïi töøng ngöôøi, töøng ñôn vò thích nghi maø buoäc moïi ngöôøi ñuùng ngaøy, ñuùng khaéc phaûi toå chöùc thöïc hieän sao cho ñuùng Luaät, chính vì vaäy, quaù trình thöïc hieän hay noùi khaùc ñi quaù trình ñöa Luaät vaøo cuoäc soáng ñaëc bieät laø trong thôøi gian ñaàu taát yeáu seõ coù nhöõng vöôùng maéc nhaát ñònh, naém baét nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc trong thöïc tieãn ñeå ñieàu chænh kòp thôøi cho hieäu quaû cuûa Luaät ngaøy caøng cao laø coâng vieäc heát söùc caàn thieát. 73 3.4.1/ Ñoái vôùi cô quan Taøi chính caáp treân: 3.4.1.1/ Boä Taøi chính: ° Maëc duø heä thoáng muïc luïc ngaân saùch nhaø nöôùc ñaõ coù nhieàu laàn söûa ñoåi, boå sung, song hieän nay ñaõ coù söï thay ñoåi veà cô caáu boä maùy, cô cheá quaûn lyù vaø caùc nghieäp vuï kinh teá, taøi chính phaùt sinh ngaøy caøng phong phuù vaø ña daïng, vì theá heä thoáng muïc luïc ngaân saùch cuõng caàn ñöôïc nghieân cöùu söûa ñoåi, boå sung cho phuø hôïp. Ngoaøi vieäc quy ñònh ñaày ñuû danh muïc maõ Chöông- Loaïi- Khoaûn- Muïc- Tieåu muïc, thì caàn chuù yù giaûi thích roõ noäi dung, nhaát laø muïc chi ñeå caùc ñôn vò thuï höôûng ngaân saùch nhaø nöôùc traùnh nhaàm laãn khi thöïc hieän haïch toaùn muïc luïc ngaân saùch nhaø nöôùc trong quaù trình laäp hoà sô thanh toaùn göûi cô quan KBNN. ° Ñoái vôùi vieäc laäp vaø quaûn lyù döï toaùn ngaân saùch caáp xaõ (xaõ, phöôøng, thò traán): Vaán ñeà quaûn lyù ngaân saùch xaõ hieän nay ñang coù hai khía caïnh caàn khaéc phuïc, tröôùc tieân laø vaán ñeà thuoäc veà cô cheá chính saùch, moâ hình maø töïu trung ôû vieäc caàn ban haønh caùc vaên baûn phaùp quy cuûa Boä, ngaønh Trung öông saùt vôùi ñieàu kieän thöïc teá, khaû naêng, ñaëc ñieåm cuûa caáp ngaân saùch xaõ sau ñoù laø vieäc trieån khai thöïc hieän ñaày ñuû, kòp thôøi caùc vaên baûn noùi treân nhaát laø ôû caáp chính quyeàn vaø cô quan Taøi chính ñòa phöông; hai laø vieäc xem xeùt vaán ñeà lieân quan ñeán khía caïnh chuyeân moân trong quaûn lyù ñoái vôùi ngaân saùch xaõ theo höôùng cuï theå, deã hieåu, deã laøm maø chuùng ta thöôøng noùi. ° Khaån tröông trieån khai, raø soaùt, söûa ñoåi, boå sung, ban haønh hoaëc trình caáp coù thaåm quyeàn ban haønh caùc ñònh möùc, tieâu chuaån, cheá ñoä laøm cô sôû kieåm soaùt chi NSNN vaø thöïc hieän, kieåm tra, ñaùnh giaù, phuïc vuï giaùm saùt thöïc haønh tieát kieäm choáng laõng phí. Ban haønh ñònh möùc, tieâu chuaån, cheá ñoä trang thieát bò vaø phöông tieän laøm vieäc cuûa cô quan, toå chöùc, 74 ñôn vò Nhaø nöôùc vaø caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc; thöïc hieän coâng khai keá hoaïch mua saém taøi saûn Nhaø nöôùc trong cô quan, ñôn vò, toå chöùc Nhaø nöôùc. ° Trình Chính phuû trieån khai thöïc hieän ñieàu chænh, caét giaûm döï toaùn chi cuûa caùc cuûa caùc ñôn vò thuï höôûng ngaân saùch ñoái vôùi caùc khoaûn ngaân saùch quaù thôøi haïn quy ñònh chöa ñöôïc phaân boå sau khi coù yù kieán cuûa UÛy ban Thöôøng vuï quoác hoäi vaø Thuû töôùng Chính phuû. ° Quy ñònh chi tieát hình thöùc coâng khai döï toaùn NSNN ñaõ ñöôïc Quoác hoäi quyeát ñònh, coâng khai döï toaùn NSNN cuûa caùc Boä, cô quan Trung öông vaø caùc ñòa phöông ñaõ ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn giao theo cheá ñoä quy ñònh. ° Nghieân cöùu, xaây döïng heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan haønh chính vaø ñôn vò söï nghieäp coâng. Heä thoáng chæ tieâu naøy laø heát söùc caàn thieát ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa boä maùy quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc; hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc cô sôû dòch vuï coâng. Ñoàng thôøi ñeå coù caên cöù so saùnh hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coâng vôùi caùc cô sôû ngoaøi coâng laäp hoaït ñoäng trong lónh vöïc töông öùng, treân cô sôû ñoù maø coù caùc bieän phaùp thích hôïp ñeå caûi tieán hoaït ñoäng hoaëc ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa. 3.4.1.2/ Kho baïc Nhaø nöôùc: ° Quaûn lyù döï toaùn ñeán ñaâu thì haïch toaùn taïm öùng töông öùng theo möùc ñoä cuûa quaûn lyù döï toaùn: Cho pheùp haïch toaùn chi ngaân saùch taïm öùng döï toaùn trong keá toaùn ngaân saùch nhaø nöôùc taïi KBNN theo 4 muïc ñaïi dieän töông öùng vôùi 4 nhoùm muïc ñöôïc quaûn lyù theo döï toaùn ñöôïc giao. ° Quy ñònh roõ caùch thöùc xöû lyù caùc khoaûn chi tröôùc cho naêm sau cuûa caùc ñôn vò döï toaùn. 75 ° Quy ñònh cuï theå kieåm soaùt caùc yeáu toá treân chöùng töø vaø caùch kieåm soaùt, möùc ñoä kieåm soaùt cuûa töøng noäi dung chi ñaûm baûo ñuùng luaät, phuø hôïp vôùi naêng löïc boä maùy. ° Ban haønh quy trình quaûn lyù, kieåm soaùt vaø tieáp chuyeån caùc quyeát ñònh giao döï toaùn cuûa ñôn vò döï toaùn caáp treân cho ñôn vò döï toaùn caáp döôùi khoâng cuøng ñòa phöông. ° Ñoái vôùi caáp ngaân saùch xaõ: Xaùc laäp cô cheá quaûn lyù, keá toaùn vaø kieåm soaùt chi ngaân saùch xaõ phuø hôïp vôùi ñaëc thuø vaø trình ñoä cuûa caáp xaõ. ° Ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù vaø quy trình kieåm soaùt chi NSNN theo höôùng hieän ñaïi phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá ñeå vaän haønh TABMIS nhö: kieåm soaùt chi theo ñaàu ra, kieåm soaùt theo noäi dung vaø giaù trò khoaûn chi …, ñoàng thôøi baûo ñaûm tính ñôn giaûn, coâng khai vaø minh baïch. Thoáng nhaát ñaàu moái vaø phaân ñònh roõ traùch nhieäm, quyeàn haïn cuûa caùc cô quan, ñôn vò trong quaù trình kieåm soaùt chi. Taêng cöôøng caûi caùch thuû tuïc haønh chính trong coâng taùc kieåm soaùt chi NSNN, laáy chaát löôïng cao trong phuïc vuï khaùch haøng laøm tieâu chuaån cho muïc tieâu caûi caùch haønh chính; xaây döïng vaø thöïc hieän cô cheá moät cöûa trong giao dòch vôùi khaùch haøng. ° Boài döôõng nghieäp vuï cho coâng chöùc Kho baïc Nhaø nöôùc: Moïi cô cheá thoâng thoaùng, moïi toå chöùc phuø hôïp vaãn khoâng theå ñaït ñöôïc yeâu caàu neáu nhö con ngöôøi thöïc thi khoâng naém baét ñöôïc nghieäp vuï chuyeân moân, khoâng ñuû kieán thöùc xöû lyù coâng vieäc ñuùng cheá ñoä, noùi caùch khaùc nhaân toá con ngöôøi mang tính quyeát ñònh vì vaäy boài döôõng naêng löïc, trình ñoä, kieán thöùc ñaëc bieät laø nhöõng coâng chöùc thöïc hieän nhieäm vuï kieåm soaùt chi vaø keá toaùn döï toaùn coù caùi taâm vaø ñuû taàm laø heát söùc caàn thieát trong giai ñoaïn hieän nay. 76 3.4.2/ Ñoái vôùi cô quan Taøi chính ñòa phöông: ° Phaûi toå chöùc thaåm tra döï toaùn cuûa caùc ñôn vò ñuùng thôøi gian theo quy ñònh cuûa Luaät NSNN taïo thuaän lôïi cho kieåm soaùt chi cuûa KBNN. ° Môû roäng cô cheá khoaùn kinh phí hoaït ñoäng vaø cô cheá giao quyeàn töï chuû taøi chính ñoái vôùi caùc cô quan, ñôn vò; khuyeán khích caùc cô quan, ñôn vò thöïc hieän khoaùn moät soá khoaûn chi tröïc tieáp ñeán ngöôøi söû duïng; aùp duïng cô cheá thueâ phöông tieän ñi laïi cuûa caùc doanh nghieäp dòch vuï coâng ñeå phuïc vuï coâng vieäc cuûa caùc cô quan, ñôn vò vaø thöïc hieän khoaùn kinh phí cho ngöôøi coù tieâu chuaån, cheá ñoä söû duïng phöông tieän ñi laïi; nghieâm caám söû duïng kinh phí hoäi hoïp, hoäi thaûo, toïa ñaøm cho caùc noäi dung ngoaøi chöông trình, söû duïng coâng quyõ ñeå taëng, thöôûng sai quy ñònh cuûa phaùp luaät; thanh toaùn traøn lan coâng taùc phí töø nhieàu nguoàn ñeå thu lôïi baát chính… ° Bình Thuaän laø moät tænh boäi chi ngaân saùch, nguoàn thu khoâng ñaùp öùng nhu caàu chi, toàn quyõ ngaân saùch luoân ôû tình traïng baùo ñoäng, vì vaäy ñòa phöông caàn baùm saùt döï toaùn thu- chi NSNN ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng nhaân daân tænh thoâng qua ñeå ñieàu haønh ngaân saùch, haïn cheá vieäc pheâ duyeät döï toaùn boå sung ngoaøi tröø nhöõng tröôøng hôïp baát khaû khaùng nhö thieân tai, hoûa hoaïn. Coù nhö vaäy nhöõng khoaûn chi ñaõ ñöôïc ghi trong döï toaùn cuûa caùc ñôn vò môùi ñöôïc thanh toaùn kòp thôøi maø khoâng bò vöôùng do toàn quyõ ngaân saùch, ñieàu naøy taïo thuaän lôïi cho vieäc kieåm soaùt, thanh toaùn cuûa KBNN Bình Thuaän, haïn cheá ñöôïc vieäc taïm möôïn töø caùc nguoàn khaùc ñeå chi, sau ñoù laïi mang chöùng töø ñeán KBNN ñeå thanh toaùn trong ñoù coù nhöõng khoaûn chi theo quy ñònh taïi Thoâng tö 33/2006/TT-BTC ngaøy 17/04/2006 cuûa Boä taøi chính veà höôùng daãn quaûn lyù thu, chi tieàn maët qua KBNN phaûi thanh toaùn baèng chuyeån khoaûn thì ñôn vò laïi thanh toaùn baèng tieàn maët, gaây khoù khaên cho KBNN. 77 ° Thöôøng xuyeân môû caùc lôùp ñaøo taïo, naâng cao trình ñoä caùn boä laøm coâng taùc keá toaùn cuûa caùc ñôn vò döï toaùn ñòa phöông. Caàn oån ñònh keá toaùn ngaân saùch xaõ nhaát laø caùc xaõ mieàn nuùi. 3.4.3/ Ñoái vôùi caùc cô quan, ñôn vò thuï höôûng NSNN: ° Phaûi chaáp haønh nghieâm chænh thôøi gian laäp vaø phaân boå döï toaùn cho caùc ñôn vò tröïc thuoäc theo quy ñònh cuûa Luaät NSNN, traùnh tình traïng daây döa keùo daøi khoâng coù döï toaùn gaây khoù khaên cho vieäc haïch toaùn cuûa KBNN. ° Phaûi chaáp haønh ñuùng chính saùch, cheá ñoä, ñònh möùc ñaõ ñöôïc ban haønh; caàn tuyeån choïn nhöõng ngöôøi trung thöïc, coù trình ñoä veà taøi chính keá toaùn ñeå ñaûm nhieäm coâng taùc keá toaùn cuûa ñôn vò. ° Phoái hôïp toát hôn nöõa vôùi KBNN trong vieäc thaùo gôõ nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc trong vieäc thöïc hieän nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán kieåm soaùt chi ngaân saùch cuûa ñôn vò, taïo thuaän lôïi cho caû hai beân ñeàu hoaøn thaønh nhieäm vuï ñöôïc giao nhöng vaãn ñaûm baûo nguyeân taéc, cheá ñoä ban haønh. ° Ban haønh quy ñònh veà traùch nhieäm cuûa Thuû tröôûng ñôn vò trong vieäc thöïc hieän ñuùng tieâu chuaån, ñònh möùc theo quy ñònh phaùp luaät veà trang bò caùc ñieàu kieän phöông tieän laøm vieäc, söû duïng xe oâ toâ con, thanh toaùn tieàn xaêng daàu, tieàn söûa chöõa, xaây döïng…Khoâng duøng tieàn ngaân saùch, tieàn taäp theå ñeå bieáu xeùn, quaø caùp, tieáp ñaõi caù nhaân. Ban haønh cheá ñoä traùch nhieäm cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu vaø traùch nhieäm caùn boä, coâng chöùc giaûi quyeát coâng vieäc tröïc tieáp khi ñeå xaûy ra tham nhuõng. 78 KEÁT LUAÄN Luaät Ngaân saùch nhaø nöôùc (söûa ñoåi) ñöôïc kyø hoïp thöù 2 Quoác hoäi khoùa XI thoâng qua ngaøy 16/12/2002 vaø coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 01/01/2004 laø moät ñaïo luaät quan troïng, theå hieän roõ quan ñieåm chæ ñaïo cuûa Ñaûng trong chính saùch oån ñònh vaø phaùt trieån ñaát nöôùc veà moïi maët: kinh teá, chính trò, an ninh, quoác phoøng…Ñieåm thay ñoåi veà phöông thöùc caáp phaùt NSNN theo döï toaùn qua KBNN laø söï thay ñoåi coù tính chaát ñoät phaù chi phoái toaøn boä quy trình kieåm soaùt chi NSNN cuûa KBNN. Vôùi phöông thöùc caáp phaùt naøy ñaõ môû roäng theâm quyeàn chuû ñoäng cho ñôn vò söû duïng ngaân saùch vaø ñi ñuùng ñònh höôùng caûi caùch haønh chính trong quaûn lyù ngaân saùch theo Luaät NSNN söûa ñoåi. Theo ñoù, taát caû caùc khoaûn chi NSNN ñeàu phaûi ñöôïc caùc cô quan quaûn lyù taøi chính kieåm tra, kieåm soaùt moät caùch chaët cheõ. Coâng taùc laäp, duyeät vaø phaân boå döï toaùn ñaõ daàn ñi vaøo neàn neáp. Nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa caùc cô quan, ñôn vò trong vieäc quaûn lyù chi NSNN cuõng ñöôïc quy ñònh roõ hôn vaø vì vaäy goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán NSNN. Thoâng qua kieåm soaùt chi NSNN qua KBNN, moät maët taïo ñieàu kieän cho caùc ñôn vò döï toaùn chaáp haønh vieäc söû duïng voán NSNN theo ñuùng döï toaùn ñöôïc duyeät, ñuùng ñònh möùc, tieâu chuaån, cheá ñoä nhaø nöôùc quy ñònh, ñaëc bieät laø vieäc söûa chöõa, mua saém trang thieát bò ñaõ thöïc hieän theo ñuùng quy cheá ñaáu thaàu vaø cheá ñoä hoùa ñôn chöùng töø. Cuøng vôùi vieäc ñaûm baûo voán NSNN söû duïng ñuùng muïc ñích, thanh toaùn ñuùng ñoái töôïng, kieåm soaùt chi NSNN qua KBNN trong thôøi gian qua cuõng ñaõ goùp phaàn vaøo vieäc kieåm soaùt chaët cheõ tình hình söû duïng tieàn maët vaø oån ñònh löu thoâng tieàn teä. Tuy nhieân, cô cheá quaûn lyù vaø kieåm soaùt chi NSNN hieän haønh tuy ñaõ ñöôïc boå sung, söûa ñoåi nhöng vaãn coøn nhöõng toàn taïi, laøm haïn cheá keát quaû hoaït ñoäng cuûa NSNN vaø taïo ra tình traïng loûng leûo, phaù vôõ kyû luaät, kyû 79 cöông taøi chính. Do ñoù, cô cheá quaûn lyù NSNN, ñaëc bieät laø cô cheá kieåm soaùt chi NSNN nhaát thieát phaûi ñöôïc ñoåi môùi ñeå phuø hôïp vôùi tình hình môùi. Vieäc ñoåi môùi cô cheá kieåm soaùt chi NSNN phaûi ñaït ñöôïc muïc tieâu: phaûi ñaûm baûo tính bao quaùt veà phaïm vi, ñoái töôïng vaø möùc ñoä kieåm soaùt chi theo ñuùng tinh thaàn cuûa Luaät NSNN, ñaûm baûo taát caû caùc khoaûn chi cuûa NSNN ñeàu ñöôïc kieåm tra, kieåm soaùt moät caùch chaët cheõ qua heä thoáng KBNN; baûo ñaûm söû duïng tieát kieäm vaø coù hieäu quaû tieàn cuûa Nhaø nöôùc; caàn laøm cho caùc ñôn vò söû duïng NSNN thaáy ñöôïc quyeàn vaø nghóa vuï trong vieäc quaûn lyù, söû duïng kinh phí ngaân saùch caáp ñuùng muïc ñích, ñuùng luaät phaùp vaø coù hieäu quaû; quy trình thuû tuïc kieåm soaùt chi NSNN phaûi ñaûm baûo tính khoa hoïc, ñôn giaûn, roõ raøng, coâng khai vaø minh baïch, thuaän lôïi cho ngöôøi kieåm soaùt, ngöôøi ñöôïc kieåm soaùt, ñoàng thôøi phaûi ñaûm baûo ñaày ñuû caùc yeâu caàu quaûn lyù. Tröôùc söï caáp thieát caàn phaûi sôùm ñöôïc toång keát töø thöïc tieãn cuõng nhö trình baøy nhöõng suy nghó qua thöïc tieãn coâng taùc, töø nhöõng vaán ñeà coøn traên trôû ôû treân, chuùng toâi mong caùc ban, ngaønh coù lieân quan quan taâm hôn nöõa, cuøng phoái hôïp tìm ra caùch laøm phuø hôïp ñeå Luaät NSNN phaùt huy toái ña taùc duïng ñoái vôùi ñôøi soáng kinh teá, chính trò, xaõ hoäi cuûa nöôùc nhaø./. 80 ._.