Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại tỉnh Bình Phước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGUYỄN TIẾN ĐIỀN GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TỈNH BÌNH PHƯỚC LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH –NĂM 2008 1 CHÖÔNG I TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 – Tín duïng trong neàn kinh teá thò tröôøng 1.1.1 - Baûn chaát cuûa tín duïng Tín duïng laø quan heä vay möôïn, quan heä söû duïng voán laãn nhau giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay döïa treân nguyeân taéc hoaøn traû. Tín duïng laø moät phaïm truø cuûa kinh teá haøng hoaù, coù quaù trình ra ñôøi toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù. Maëc duø tín duïng coù moät quaù trình toàn taïi vaø phaùt trieån laâu daøi qua nhieàu hình thaùi kinh teá xaõ hoäi, vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau song ñeàu coù caùc tính chaát quan troïng sau: - Tín duïng chæ laø söï chuyeån giao quyeàn söû duïng moät soá tieàn hoaëc taøi saûn töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc, chöù khoâng laøm thay ñoåi quyeàn sôû höõu cuûa chuùng. - Tín duïng bao giôø cuõng coù thôøi haïn vaø phaûi ñöôïc hoaøn traû - Giaù trò cuûa tín duïng khoâng nhöõng ñöôïc baûo toàn maø coøn ñöôïc naâng cao nhôø lôïi töùc tín duïng. Baûn chaát cuûa tín duïng laø heä thoáng quan heä kinh teá phaùt sinh giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay, nhôø quan heä aáy maø voán tieàn teä ñöôïc vaän ñoäng töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong neàn kinh teá. 1.1.2 – Caùc hình thöùc tín duïng chuû yeáu trong neàn KTTT Trong neàn kinh teá thò tröôøng quan heä tín duïng ñöôïc theå hieän raát ña daïng, phong phuù, nhöng tieâu bieåu laø caùc hình thöùc tín duïng sau: 1.1.2.1 - Tín duïng thöông maïi Laø quan heä tín duïng giöõa caùc coâng ty, xí nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá vôùi nhau, ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc mua baùn chòu haøng hoaù cuûa nhau. Tín duïng 2 thöông maïi ra ñôøi sôùm hôn caùc hình thöùc tín duïng khaùc vaø giöõ vai troø laø cô sôû ñeå caùc hình thöùc tín duïng khaùc ra ñôøi. Tín duïng thöông maïi ra ñôøi döïa treân neàn taûng khaùch quan ñoù laø quaù trình luaân chuyeån voán vaø chu kyø saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc xí nghieäp, toå chöùc kinh teá khoâng coù söï phuø hôïp vaø aên khôùp laãn nhau, khoâng nhöõng giöõa caùc toå chöùc kinh teá khaùc ngaønh maø coøn trong cuøng moät ngaønh. Söï khoâng aên khôùp naøy daãn ñeán hieän töôïng trong cuøng moät thôøi ñieåm, moät soá doanh nghieäp ñaõ saûn xuaát ra moät löôïng haøng hoaù caàn baùn, nhöng chöa caàn phaûi thu tieàn ngay, trong khi moät soá doanh nghieäp khaùc laïi caàn mua nhöõng saûn phaåm, haøng hoaù aáy ñeå ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát kinh doanh nhöng laïi chöa coù tieàn. Hieän töôïng naøy coù theå ñöôïc giaûi quyeát neáu caùc doanh nghieäp tieán haønh mua baùn chòu haøng hoaù cho nhau, ñoù chính laø tín duïng thöông maïi. Nhö vaäy TDTM coù lôïi ñoái vôùi caû hai phía, vaø coù lôïi ñoái vôùi tieán trình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá , bôûi vaäy TDTM ñaõ toàn taïi, phaùt trieån töø xa xöa vaø hieän nay trong ñieàu kieän neàn kinh teá thò tröôøng vaãn coøn phaùt huy taùc duïng. - Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng thöông maïi: + TDTM laø tín duïng giöõa nhöõng ngöôøi SXKD: Tuy laø hình thöùc tín duïng phaùt trieån roäng raõi nhöng khoâng phaûi laø moät hình thöùc tín duïng chuû yeáu cuûa neàn kinh teá, söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa noù döïa treân söï tín nhieäm cuõng nhö moái quan heä veà cung caáp haøng hoaù, dòch vuï giöõa nhöõng ngöôøi SXKD vôùi nhau. + Ñoái töôïng cuûa TDTM laø haøng hoaù chöù khoâng phaûi laø tieàn teä. + Söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa TDTM bao giôø cuõng phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoaù: Khi saûn xuaát haøng hoaù phaùt trieån môû roäng thì TDTM cuõng ñöôïc môû roäng vaø ngöôïc laïi khi saûn xuaát thu heïp thì TDTM cuõng bò thu heïp. 3 1.1.2.2 - Tín duïng ngaân haøng Laø quan heä tín duïng giöõa caùc ngaân haøng vôùi caùc xí nghieäp, toå chöùc kinh teá , caùc toå chöùc vaø caù nhaân ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ngaân haøng ñöùng ra huy ñoäng voán baèng tieàn vaø cho vay ñoái vôùi caùc ñoái töôïng coù nhu caàu. Tín duïng ngaân haøng laø hình thöùc tín duïng chuû yeáu, chieám vò trí ñaëc bieät quan troïng trong neàn kinh teá . Tín duïng ngaân haøng ra ñôøi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng, khaùc vôùi tín duïng thöông maïi, TDNH laø hình thöùc tín duïng chuû yeáu cuûa neàn kinh teá, hoaït ñoäng cuûa noù heát söùc ña daïng vaø phong phuù. - Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng: + Ñoái töôïng cuûa tín duïng ngaân haøng laø voán tieàn teä: nghóa laø ngaân haøng huy ñoäng voán vaø cho vay baèng tieàn. + Trong TDNH, caùc chuû theå cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh moät caùch roõ raøng: Ngaân haøng vöøa laø ngöôøi cho vay ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi ñi vay, coøn caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc, caù nhaân laø ngöôøi ñi vay ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi cho NHTM vay döôùi hình thöùc göûi voán tieàn teä taïm thôøi nhaøn roãi vaøo taøi khoaûn ôû NHTM. + Quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa tín duïng ngaân haøng khoâng hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù: vì tín duïng ngaân haøng vöøa laø tín duïng mang tính chaát SXKD gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD cuûa caùc doanh nghieäp, vöøa laø tín duïng tieâu duøng khoâng gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD cuûa caùc doanh nghieäp. 1.1.2.3 - Tín duïng nhaø nöôùc Tín duïng nhaø nöôùc laø quan heä tín duïng giöõa nhaø nöôùc (Bao goàm Chính phuû Trung öông, Chính quyeàn ñòa phöông… ) vôùi caùc ñôn vò vaø caù nhaân trong xaõ hoäi, trong ñoù chuû yeáu laø nhaø nöôùc ñöùng ra huy ñoäng voán cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân baèng caùch phaùt haønh traùi phieáu ñeå söû duïng vì muïc ñích vaø lôïi ích chung cuûa toaøn 4 xaõ hoäi. Tín duïng nhaø nöôùc coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng hieän vaät ( Thoùc, Gaïo, Traâu, Boø… ) hoaëc baèng hieän kim ( Tieàn, Vaøng… ) nhöng trong ñoù tín duïng baèng tieàn laø chuû yeáu. - Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng nhaø nöôùc: + Theå hieän lôïi ích kinh teá mang tính töï nguyeän, tính cöôõng cheá vaø tính chính trò, xaõ hoäi. + Hình thöùc tín duïng ña daïng, phaïm vi huy ñoäng voán roäng. + Vieäc huy ñoäng vaø söû duïng voán coù söï keát hôïp giöõa caùc nguyeân taéc tín duïng vaø caùc chính saùch taøi chính tieàn teä cuûa nhaø nöôùc. 1.1.3 - Vai troø cuûa TDNH ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá - Goùp phaàn thuùc ñaåy saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù phaùt trieån: Tín duïng ngaân haøng coù theå môû roäng cho moïi ñoái töôïng trong xaõ hoäi, noù coù theå xaâm nhaäp vaøo caùc ngaønh, vôùi nhieàu loaïi hình vaø qui moâ hoaït ñoäng lôùn, vöøa vaø nhoû, khoâng nhöõng xaâm nhaäp vaøo lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh, maø coøn xaâm nhaäp vaøo nhieàu lónh vöïc nhö dòch vuï, ñôøi soáng. Vì vaäy coù theå khaúng ñònh vai troø to lôùn cuûa tín duïng ngaân haøng trong vieäc thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Tín duïng ngaân haøng khoâng bò giôùi haïn veà qui moâ, coù nghóa laø trong tín duïng ngaân haøng coù theå cung öùng voán cho neàn kinh teá vôùi soá löôïng raát lôùn, vôùi nhieàu thôøi haïn khaùc nhau, nhôø ñoù giuùp caùc doanh nghieäp khoâng nhöõng coù voán ñeå kinh doanh, maø coøn coù voán ñeå môû roäng ñaàu tö, ñoåi môùi thieát bò nhaém naâng cao naêng löïc saûn xuaát, do ñoù TDNH ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. - Goùp phaàn oån ñònh tieàn teä, oån ñònh giaù caû: Tín duïng ñaõ goùp phaàn laøm giaûm khoái löôïng tieàn phaùt haønh trong löu thoâng, ñaëc bieät laø tieàn maët trong tay caùc taàng lôùp daân cö, laøm giaûm aùp löïc laïm phaùt, nhôø vaäy goùp phaàn laøm oån ñònh tieàn teä. Maët khaùc do cung öùng voán tín duïng , taïo ñieàu kieân cho caùc toå chöùc kinh teá cung öùng ngaøy caøng nhieàu caùc saûn phaåm haøng hoaù 5 dòch vuï, ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa xaõ hoäi, do ñoù tín duïng ngaân haøng goùp phaàn laøm oån ñònh giaù caû thò tröôøng trong nöôùc. - Goùp phaàn taïo coâng aên vieäc laøm, oån ñònh ñôøi soáng traät töï XH: Tín duïng ngaân haøng ñaõ taïo ra khaû naêng khai thaùc caùc tieàm naêng saün coù trong xaõ hoäi veà taøi nguyeân thieân nhieân, veà lao ñoäng, ñaát, röøng … Do ñoù coù theå thu huùt nhieàu löïc löôïng lao ñoäng cuûa xaõ hoäi ñeå taïo ra löïc löôïng saûn xuaát môùi thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, oån ñònh ñôøi soáng vaø traät töï xaõ hoäi. - Taïo ñieàu kieän môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi vaø giao löu quoác teá: Trong boái caûnh Vieät Nam ñang töøng böôùc gia nhaäp neàn kinh teá theá giôùi vaø khu vöïc, TDNH ñaõ trôû thaønh coâng cuï quan troïng giuùp cho caùc nöôùc coù theå taêng cöôøng moái quan heä kinh doanh, hôïp taùc thoâng qua vieäc ñaàu tö tín duïng, thöïc hieän chuyeån giao coâng ngheä töø ñoù taïo tieàn ñeà ñeå môû roäng giao löu treân caùc lónh vöïc kinh teá – vaên hoaù moät caùch toaøn dieän. 1.2 – Ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM 1.2.1 – Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM trong neàn KTTT Nhìn chung caùc NHTM hoaït ñoäng kinh doanh treân 3 nghieäp vuï chính: - Nghieäp vuï nguoàn voán (nghieäp vuï thuoäc taøi saûn nôï) - Nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö (nghieäp vuï thuoäc taøi saûn coù sinh lôøi) - Nghieäp vuï kinh doanh dòch vuï ngaân haøng Vieäc nghieân cöùu caùc nghieäp vuï kinh doanh cô baûn cuûa moät NHTM thöïc chaát phaûn aùnh toång quaùt tình hình söû duïng voán vaø nguoàn voán hoaït ñoäng taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. 1.2.1.1. Nghieäp vuï nguoàn voán Ñaây laø nghieäp vuï khôûi ñaàu, nhaèm taïo laäp nguoàn voán hoaït ñoäng cuûa NHTM. Nguoàn voán cuûa moät NHTM bao goàm: 6 * Voán chuû sôû höõu: laø voán rieâng coù cuûa NHTM khi thaønh laäp vaø ñöôïc boå sung trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM. Voán chuû sôû höõu cuûa NHTM goàm: - Voán ñieàu leä (voán phaùp ñònh): Ñaây laø voán cuûa NHTM khi ñöôïc thaønh laäp vaø ñöôïc ghi vaøo ñieàu leä cuûa ngaân haøng. Trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh, voán ñieàu leä ñöôïc boå sung nhôø vieäc phaùt haønh coå phieáu hoaëc ñöôïc keát chuyeån töø quyõ döï tröõ boå sung. - Caùc quyõ cuûa ngaân haøng: Caùc NHTM ñöôïc trích laäp quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä theo tyû leä qui ñònh (khoaûng 5%). Ngoaøi ra, caùc NHTM coøn ñöôïc trích laäp caùc quyõ: quyõ ñaàu tö phaùt trieån, quyõ döï phoøng, quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi… * Voán huy ñoäng: Laø taøi saûn baèng tieàn cuûa caùc khaùch haøng maø NHTM ñang taïm thôøi quaûn lyù vaø söû duïng. Ñaây laø nguoàn voán chuû yeáu vaø chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång nguoàn voán cuûa caùc NHTM. Nguoàn voán huy ñoäng naøy coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá xaõ hoäi vì caùc NHTM seõ söû duïng nguoàn voán naøy vaøo caùc yeâu caàu cuûa neàn kinh teá. Voán huy ñoäng bao goàm: - Tieàn göûi khoâng kyø haïn: laø loaïi tieàn göûi maø khaùch haøng coù theå ruùt ra baát cöù luùc naøo vaø linh hoaït söû duïng. Ñoái vôùi khoaûn tieàn göûi naøy, laõi suaát khoâng phaûi laø coâng cuï chính ñeå thu huùt nguoàn voán naøy maø coâng cuï chính haáp daãn khaùch haøng laø caùc dòch vuï maø ngaân haøng cung caáp. Muïc ñích cuûa khaùch haøng göûi tieàn khoâng kyø haïn nhaèm ñaûm baûo an toaøn veà taøi saûn vaø thöïc hieän caùc khoaûn thanh toaùn qua ngaân haøng. - Tieàn göûi ñònh kyø: laø loaïi tieàn göûi maø khaùch haøng chæ ñöôïc ruùt ra khi ñaùo haïn. Muïc ñích cuûa khaùch haøng göûi tieàn ñònh kyø laø ñeå höôûng laõi, vì vaäy ngaân haøng coù theå chuû ñoäng söû duïng nguoàn voán naøy. Nguoàn voán huy ñoäng ñònh kyø laø nguoàn voán oån ñònh vì vaäy noù coù theå ñöôïc söû duïng ñeå caáp tín duïng ngaén haïn, trung daøi haïn. 7 Nguoàn voán huy ñoäng laø nguoàn voán chuû yeáu vaø chieám tyû troïng lôùn trong caùc NHTM. Ñaây laø taøi saûn baèng tieàn cuûa cuûa caùc chuû sôû höõu neân vieäc huy ñoäng vaø söû duïng nguoàn voán naøy phaûi tuaân thuû 3 nguyeân taéc cô baûn: hoaøn traû, bí maät vaø traû laõi. * Voán ñi vay: Nguoàn voán naøy chieám vò trí quan troïng trong toång nguoàn voán cuûa moät NHTM. Caùc NHTM coù theå vay voán töø Ngaân haøng Trung öông, caùc NHTM khaùc, caùc toå chöùc taøi chính trung gian vaø coâng chuùng. - Vay cuûa Ngaân haøng Trung öông: Baát kyø moät NHTM naøo khi ñöôïc Ngaân haøng Trung öông cho pheùp thaønh laäp ñeàu ñöôïc pheùp vay tieàn taïi NHTW trong tröôøng hôïp caàn boå sung voán thoâng qua nghieäp vuï chieát khaáu vaø taùi chieát khaáu hoaëc cho vay laïi theo hoà sô tín duïng maø NHTM xuaát trình. - Vay cuûa caùc NHTM vaø caùc toå chöùc taøi chính khaùc: trong quaù trình hoaït ñoäng caùc NHTM coù theå vay, cho vay laãn nhau thoâng qua thò tröôøng lieân ngaân haøng nhaèm ñieàu hoøa nhu caàu voán khaû duïng vaø ñaûm baûo nguoàn voán löu chuyeån lieân tuïc trong toaøn heä thoáng ngaân haøng. - Vay töø coâng chuùng: thoâng qua vieäc phaùt haønh caùc chöùng töø coù giaù nhö phaùt haønh caùc phieáu nôï, kyø phieáu ngaân haøng… * Voán tieáp nhaän: Laø nguoàn voán tieáp nhaän töø caùc nhaø taøi trôï cuûa Chính phuû, toå chöùc taøi chính hoaëc tö nhaân ñeå taøi trôï theo caùc chöông trình döï aùn veà phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Thoâng thöôøng nhöõng ngaân haøng lôùn, coù uy tín vaø coù maïng löôùi roäng khaép môùi coù ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc chæ ñònh tieáp nhaän nguoàn voán naøy. * Voán khaùc: Laø voán phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh khoâng thuoäc caùc nguoàn voán noùi treân nhö voán phaùt sinh trong quaù trình laøm ñaïi lyù chuyeån tieàn, thanh toaùn, coâng nôï chöa ñeán haïn phaûi traû… 1.2.1.2. Nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö 8 Toaøn boä nguoàn voán cuûa NHTM sau khi ñaõ duøng ñeå ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh, coâng cuï lao ñoäng vaø phaàn daønh cho döï tröõ thanh khoaûn (tieàn maët, tieàn göûi taïi caùc NHTM, tieàn göûi taïi caùc ngaân haøng khaùc, traùi phieáu ngaén haïn…) thì phaàn coøn laïi ñöôïc xem laø voán khaû duïng cuûa NHTM vaø ngaân haøng ñöôïc toaøn quyeàn söû duïng vaøo caùc nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö ñeå taïo ra thu nhaäp. @ Nghieäp vuï tín duïng: Nghieäp vuï tín duïng laø nghieäp vuï cô baûn haøng ñaàu cuûa caùc NHTM. Ñaây laø nghieäp vuï trong ñoù NHTM thoaû thuaän vôùi khaùch haøng (qua hôïp ñoàng tín duïng) ñeå khaùch haøng söû duïng moät khoaûn tieàn nhaát ñònh, trong moät thôøi gian nhaát ñònh, coù laõi suaát vaø phaûi hoaøn traû. Ñeå giaûm thieåu ruûi ro, khi thöïc hieän nghieäp vuï tín duïng phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau: - Hoaøn traû ñuùng haïn caû voán vaø laõi. - Söû duïng voán tín duïng ñuùng muïc ñích cam keát vaø coù hieäu quaû. - Tieàn vay phaûi ñöôïc baûo ñaûm baèng taøi saûn. Treân cô sôû thöïc hieän caùc nguyeân taéc noùi treân, nghieäp vuï tín duïng ñöôïc thöïc hieän döôùi caùc loaïi hình sau ñaây: * Cho vay tröïc tieáp Theo loaïi hình naøy, ngöôøi xin vay tieán haønh caùc thuû tuïc vay voán, ngaân haøng sau khi thaåm ñònh kieåm tra hoà sô vay voán cuûa khaùch haøng, neáu nhu caàu vay voán hôïp leä coù khaû naêng traû nôï, coù taøi saûn ñaûm baûo (neáu khoâng ñöôïc vay baèng tín chaáp) thì ngaân haøng seõ thöïc hieän vieäc cho vay. Khaùch haøng muoán nhaän ñöôïc voán vay ñeàu phaûi kyù vaøo kheá öôùc. Khi ñeán haïn, khaùch haøng vay voán traû nôï goác vaø laõi cho ngaân haøng, neáu ñeán haïn khaùch haøng khoâng traû nôï thì ngaân haøng ñöôïc quyeàn phaùt maõi taøi saûn hoaëc aùp duïng caùc cheá taøi khaùc ñeå thu nôï. Nghieäp vuï naøy 9 coøn ñöôïc goïi laø cho vay tröïc tieáp vì ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi traû nôï laø moät chuû theå. Cho vay tröïc tieáp laø moät loaïi hình nghieäp vuï tín duïng phoå bieán cuûa NHTM. - Neáu caên cöù vaøo thôøi haïn, cho vay ñöôïc chia laøm 2 loaïi: + Cho vay ngaén haïn: laø loaïi cho vay maø thôøi haïn cho vay ñeán 12 thaùng vaø ñöôïc söû duïng ñeå buø ñaép söï thieáu huït voán löu ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc nhu caàu chi tieâu ngaén haïn cuûa caù nhaân. + Cho vay trung daøi haïn: laø loaïi cho vay maø thôøi haïn cho vay treân 12 thaùng vaø ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö mua saém taøi saûn coá ñònh, caûi tieán, ñoåi môùi maùy moùc thieát bò coâng ngheä. - Neáu caên cöù vaøo tính chaát baûo ñaûm cuûa khoaûn vay, cho vay ñöôïc chia laøm 2 loaïi: + Cho vay khoâng coù ñaûm baûo baèng taøi saûn: laø loaïi cho vay khoâng coù taøi saûn theá chaáp, caàm coá hoaëc baûo laõnh cuûa beân thöù 3, maø vieäc cho vay chuû yeáu döïa vaøo uy tín cuûa baûn thaân khaùch haøng. + Cho vay coù ñaûm baûo baèng taøi saûn (theá chaáp, caàm coá, baûo laõnh): laø loaïi cho vay döïa treân cô sôû caùc baûo ñaûm nhö theá chaáp, caàm coá hoaëc phaûi coù baûo laõnh cuûa beân thöù 3. - Neáu caên cöù vaøo tính chaát söû duïng voán, cho vay ñöôïc chia laøm 2 loaïi: + Cho vay saûn xuaát kinh doanh: laø loaïi cho vay hoã trôï voán cho vieäc saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp vaø caù theå. + Cho vay tieâu duøng: laø loaïi cho vay sinh hoaït, cho vay ñeå mua haøng tieâu duøng. * Cho vay giaùn tieáp Laø khoaûn cho vay ñöôïc thöïc hieän baèng caùch chieát khaáu chöùng töø coù giaù hoaëc mua laïi caùc chöùng töø nôï thöông maïi theo thoaû thuaän giöõa ngaân haøng vôùi caùc khaùch haøng. Cho vay giaùn tieáp ñöôïc thöïc hieän döôùi caùc loaïi hình sau: 10 - Chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù: Vieäc ngaân haøng mua caùc thöông phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù ngaén haïn chöa ñeán haïn thanh toaùn goïi laø chieát khaáu. Neáu khaùch haøng laø ngöôøi chuû sôû höõu caùc thöông phieáu vaø chöùng töø coù giaù chöa ñeán haïn thanh toaùn, caàn phaûi coù tieàn ngay thì coù theå ñeán ngaân haøng xin chieát khaáu, töùc laø xin nhaän tieàn tröôùc theo caùch khaáu tröø tieàn laõi vaø phaûi chuyeån quyeàn sôû höõu chöùng töø cho ngaân haøng chieát khaáu. Khi chöùng töø ñeán haïn ngaân haøng seõ xuaát trình cho ngöôøi traû tieàn vaø ngöôøi traû tieàn thanh toaùn toaøn boä soá tieàn theo chöùng töø cho ngaân haøng chieát khaáu. - Nghieäp vuï bao thanh toaùn: T thoâng qua coâng ty con cuûa mình) seõ ñöùng ra mu ang laïi khoaûn thu nhaäp ñaùng keå cho caùc NHTM, ñöôïc chi eân doanh trong vaø ngoaøi nöôùc; mua coå phaàn cuûa c tö vaøo traùi phieáu Chính phuû vaø traùi phieáu cuûa NHT vuï ngaân haøng rong nghieäp vuï naøy NHTM ( a nôï treân cô sôû hoaù ñôn, chöùng töø cuûa ngöôøi baùn haøng ( giaù mua bao giôø cuõng nhoû hôn giaù trò thöïc cuûa khoaûn nôï ), nhôø ñoù ngöôøi baùn( ngöôøi chuû nôï) coù ñöôïc tieàn ngay ñeå ñaùp öùng nhu caàu. Khi ñeán haïn ngöôøi mua (con nôï) phaûi thanh toaùn toaøn boä soá tieàn cho ngaân haøng ( ngöôøi mua nôï – chuû nôï môùi). Thöïc ra bao thanh toaùn gaàn gioáng vôùi nghieäp vuï chieát khaáu – nhöng soá tieàn khaáu tröø trong nghieäp vuï bao thanh toaùn cao hôn nhieàu so vôùi nghieäp vuï chieát khaáu, bôûi vì bao thanh toaùn coù ruûi ro cao hôn. @ Nghieäp vuï ñaàu tö Ñaây laø nghieäp vuï m a laøm 2 loaïi: - Ñaàu tö tröïc tieáp: huøn voán li aùc coâng ty, ñôn vò kinh teá; mua coå phaàn cuûa caùc NHTM coå phaàn khaùc; goùp voán thaønh laäp caùc coâng ty con. - Ñaàu tö taøi chính: Ñaàu W; ñaàu tö vaøo traùi phieáu coâng ty. 1.2.1.3. Nghieäp vuï kinh doanh dòch 11 Ñaây laø nghieäp vuï trung gian, thoâng qua nghieäp vuï naøy cuõng seõ taïo ra moät phaàn h vuï ngaân quyõ, chuyeån tieàn, thanh toaùn, thu hoä, mua baùn hoä, dòch vuï uûy th h vuï tö vaán taøi chính, ñaàu tö phaùt trieån, thaåm ñònh döï aùn, cung caáp thoâng ti ï kinh doanh ngoaïi hoái, vaøng baïc, ñaù quyù, thanh toaùn theû tín duïng * ng neàn KTTT laø hoaït ñoäng kinh doanh vôùi muïc ñích laø í cho thueâ taøi toaùn vaø ngaân quyõ: thu laõi tieàn göûi, dòch vuï thanh toaùn, dòc ùc: thu laõi goùp voán, mua coå phaàn; thu veà mua baùn chö khoaûn thu khaùc baát thöôøng thu nhaäp khaù lôùn vôùi chi phí thaáp. Nghieäp vuï trung gian naøy khoâng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán nghieäp vuï nguoàn voán hay nghieäp vuï tín duïng vaø ñaàu tö cuûa moät NHTM. Treân thöïc teá , caùc dòch vuï maø ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng goàm: - Dòc aùc. - Dòc n, baûo laõnh. - Caùc dòch vu - Dòch vuï nhaän vaø chi traû kieàu hoái, thu ñoåi ngoaïi teä … 1.2.1.4. Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM Thu nhaäp cuûa NHTM Hoaït ñoäng cuûa NHTM tro lôïi nhuaän. Muoán thu ñöôïc lôïi nhuaän cao thì vaán ñeà then choát laø quaûn lyù toát caùc khoaûn muïc taøi saûn Coù, nhaát laø khoaûn muïc cho vay vaø ñaàu tö, cuøng caùc hoaït ñoäng trung gian khaùc. Thu nhaäp cuûa NHTM bao goàm 4 khoaûn muïc lôùn sau: - Thu veà hoaït ñoäng tín duïng: thu laõi cho vay, thu laõi chieát khaáu, ph chính, phí baûo haønh… - Thu veà dòch vuï thanh h vuï ngaân quyõ… - Thu töø caùc hoaït ñoäng kha ùng khoaùn; thu veà kinh doanh ngoaïi teä, vaøng baïc ñaù quùy; thu veà nghieäp vuï uyû thaùc, ñaïi lyù; thu dòch vuï tö vaán; thu kinh doanh baûo hieåm; thu dòch vuï ngaân haøng khaùc… - Caùc 12 * Chi phí cuûa NHTM Chi phí cuûa NHTM ñöôïc phaân loaïi thaønh 5 nhoùm sau: õi tieàn tieát kieäm; traû laõi tieà ân quyõ: chi veà dòch vuï, ngaân quyõ; cöôùc phí böu chöùng khoaùn; chi kinh doanh ngo phí,leä phí… ho caùn boä, nhaân vieân; trang phuïc,baûo hoä lao 2 chæ tieâu: – Toång chi phí nhaäp thôøi giaûm chi phí óa cuûa vieäc naâng cao lôïi nhuaän NH aùnh hieäu quaû trong HÑKD cuûa caùc - Chi veà hoaït ñoäng huy ñoäng voán: traû laõi tieàn göûi; traû la n vay; traû laõi kyø phieáu, traùi phieáu… - Chi veà dòch vuï thanh toaùn vaø nga ñieän, maïng vieãn thoâng; chi veà dòch vuï khaùc… - Chi veà caùc hoaït ñoäng khaùc: chi veà mua baùn aïi teä, vaøng baïc ñaù quyù. - Chi noäp thueá,caùc khoaûn - Chi cho nhaân vieân: löông, phuï caáp c ñoäng; baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng ñoaøn; trôï caáp khoù khaên, trôï caáp thoâi vieäc; chi veà coâng taùc xaõ hoäi… * Lôïi nhuaän cuûa NHTM Lôïi nhuaän cuûa NHTM goàm - Lôïi nhuaän tröôùc thueá = Toång thu nhaäp - Lôïi nhuaän sau thueá = Lôïi nhuaän tröôùc thueá – Thueá thu Muoán taêng lôïi nhuaän cuûa NHTM caàn phaûi taêng thu nhaäp, ñoàng . Taêng thu nhaäp baèng caùch môû roäng tín duïng, taêng cöôøng ñaàu tö vaø ña daïng hoaù caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng. Giaûm chi phí cuûa NHTM bao goàm nhieàu loaïi, trong ñoù taäp trung quaûn lyù vaø tieát kieäm chi phí nhaân vieân vaø caùc khoaûn chi phí khaùc. * YÙ ngh Lôïi nhuaän laø chæ tieâu kinh teá chuû yeáu, phaûn NHTM. Naâng cao lôïi nhuaän cuûa NHTM coù yù nghóa voâ cuøng quan troïng, taïo ñieàu kieän cho ngaân haøng coù nguoàn taøi chính maïnh ñeå ñaàu tö cô sôû vaät chaát, naâng cao trình ñoä chuyeân moân cuûa caùn boä, nhaân vieân, môû roäng, ña daïng hoaù caùc hoaït 13 ñoäng kinh doanh ngaân haøng, ñaûm baûo ngaân haøng hoaït ñoäng an toaøn khi coù ruûi ro xaûy ra… 1.2.2 - Ruûi ro tín duïng 1.2.2.1 - Khaùi nieäm veà ruûi ro Ruûi ay moät tình traïng baát oån. Tuy nhieân khoâng pha án coá khoâng mong ñôïi cho neân ngöôøi ta khoâng theå naøo loaïi tröø ñöôïc haún Caùc loaïi ruûi ro xaåy ra trong HÑKD cuûa NHTM Tro ng chuyeån hoùa thaønh tieàn cuûa caùc loaïi taøi saûn coù. Taøi saûn c ro xuaát hieän trong tröôøng hôïp ngaân haøng thieáu ro laø moät söï khoâng chaéc chaén h ûi söï khoâng chaéc chaén naøo cuõng laø ruûi ro. Chæ coù nhöõng tình traïng khoâng chaéc chaén naøo coù theå öôùc ñoaùn ñöôïc xaùc suaát xaûy ra môùi ñöôïc xem laø ruûi ro. Coøn tình traïng khoâng chaéc chaén naøo chöa töøng xaûy ra vaø khoâng theå öôùc ñoaùn ñöôïc xaùc suaát chæ ñöôïc xem nhö laø söï baát traéc chöù khoâng phaûi laø ruûi ro. Ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng laø nhöõng bie khi xaûy ra daãn ñeán söï toån thaát veà taøi saûn cuûa ngaân haøng, giaûm suùt lôïi nhuaän thöïc teá so vôùi döï kieán hoaëc phaûi boû ra theâm moät khoaûn chi phí ñeå hoaøn thaønh moät nghieäp vuï taøi chính nhaát ñònh. Ruûi ro laø moät yeáu toá khaùch quan maø chæ coù theå haïn cheá söï xuaát hieän cuûa chuùng cuõng nhö nhöõng taùc haïi do chuùng gaây ra. 1.2.2.2 - ng HÑKD cuûa NHTM thöôøng xaåy ra caùc loaïi ruûi ro sau: a. Ruûi ro thanh khoaûn Thanh khoaûn laø khaû naê où ñöôïc xem laø coù tính chaát thanh khoaûn cao khi khaû naêng chuyeån hoùa thaønh tieàn cao vôùi chi phí chuyeån hoùa thaáp. Ruûi ro thanh khoaûn laø loaïi ruûi khaû naêng chi traû hoaëc khoâng chuyeån ñoåi kòp caùc loaïi taøi saûn ra tieàn theo yeâu caàu cuûa caùc hôïp ñoàng thanh toaùn. 14 Moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng cuûa baát kyø ngaân haøng naøo laø baûo ñaûm khaû naêng thanh khoaûn ñaày ñuû. Ñieàu naøy coù nghóa laø ngaân haøng phaûi coù löôïng voán khaû duïng trong tay, hoaëc coù theå tieáp caän deã daøng caùc nguoàn voán vay möôïn beân ngoaøi vôùi chi phí hôïp lyù vaø ñuùng thôøi ñieåm caàn ñeán hoaëc coù theå nhanh troùng baùn bôùt moät soá taøi saûn ôû möùc giaù thoûa ñaùng. Hieän töôïng thieáu huït thanh khoaûn, thöôøng laø moät trong nhöõng daáu hieäu ñaàu tieân cho thaáy ngaân haøng ñang ôû trong tình traïng khoù khaên nghieäm troïng veà taøi chính. Ñieàu ñoù coù theå daãn ñeán haäu quaû laø ngaân haøng maát daàn caùc khoaûn tieàn göûi cuõ vì aùp löïc ruùt tieàn ngaøy caøng gia taêng, khoâng theå thu huùt theâm caùc khoaûn tieàn göûi môùi do thaùi ñoä deø daët cuûa coâng chuùng. Moät soá ngaân haøng khaùc trong heä thoáng thì ôû trong tình theá phaûi cho vay hoã trôï moät caùch mieãn cöôõng vôùi laõi suaát cao hôn. Vieäc naøy caøng laøm suy giaûm hôn nöõa lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng coù vaán ñeà. Tình traïng thieáu huït thanh khoaûn ôû möùc ñoä lôùn laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân ø loaïi ruûi ro do söï bieán ñoäng cuûa laõi suaát. Loaïi ruûi ro naøy phaùt ruûi ro phaùt sinh do söï bieán ñoäng tyû giaù laøm aûnh höôûng ñeán giaù trò kyø voïng trong töông lai. Ruûi ro tyû giaù coù theå phaùt sinh trong nhieàu hoaït ñöa ñeán phaù saûn moät ngaân haøng. b. Ruûi ro laõi suaát Ruûi ro laõi suaát la sinh trong quaù trình quan heä tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng. Theo ñoù TCTD coù nhöõng khoaûn ñi vay vaø cho vay theo laõi suaát thaû noåi. Neáu ngaân haøng ñi vay theo laõi suaát thaû noåi, khi laõi suaát thò tröôøng taêng khieán chi phí traû laõi cuûa ngaân haøng taêng theo. Ngöôïc laïi, neáu ngaân haøng cho vay theo laõi suaát thaû noåi, khi laõi suaát thò tröôøng xuoáng thaáp khieán thu nhaäp laõi cho vay cuûa ngaân haøng giaûm. Ruûi ro laõi suaát ñaëc bieät quan troïng khi ngaân haøng huy ñoäng voán thoâng qua phaùt haønh traùi phieáu, hoaëc ñaàu tö taøi chính khaù lôùn theo laõi suaát thò tröôøng. c. Ruûi ro tyû giaù Ruûi ro tyû giaù laø 15 ñoäng aû ñöôïc nôï, nghóa laø kho haøng khoâng coù khaû naêng hoaëc an haønh “qui ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøn chaát giaùn tieáp: töø nguyeân nhaân laø trong quan heä tín duïng, ngaân haøng c g trong moät thôøi gian nhaát ñònh n khaùc nhau cuûa ngaân haøng. Nhöng nhìn chung baát cöù hoaït ñoäng naøo maø ngaân löu thu phaùt sinh baèng moät ñoàng tieàn trong khi ngaân löu chi phaùt sinh baèng moät ñoàng tieàn khaùc ñeàu chöùa ñöïng nguy cô ruûi ro tyû giaù. d. Ruûi ro tín duïng: nghieân cöùu saâu hôn ôû muïc 1.2.2.3 1.2.2.3 - Ruûi ro tín duïng vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa noù Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro do khaùch haøng khoâng tr âng hoaøn thaønh ñöôïc nghóa vuï traû nôï cuûa hoï. khaùch khoâng saün saøng thöïc hieän nghóa vuï traû nôï cuûa mình. Khaû naêng khoâng traû ñöôïc nôï cuûa khaùch haøng gaây ra toaøn boä hay moät phaàn loã cuûa khoaûn tieàn cho vay cuûa ngöôøi cho vay. Trong quyeát ñònh soá 493/2005/QÑ – NHNN ngaøy 20/04/2005 cuûa thoáng ñoác NHNNVN veà vieäc b g ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD”, ñònh nghóa “Ruûi ro tín duïng laø khaû naêng xaûy ra toån thaát trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD do khaùch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng coù khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình theo cam keát”. - Ñaëc ñieåm cuûa ruûi ro tín duïng + Ruûi ro tín duïng mang tính Ñaëc ñieåm naøy xuaát phaùt huyeån giao quyeàn söû duïng voán cho khaùch haøn eân nhöõng thieät haïi, thaát thoaùt veà voán xaûy ra tröôùc heát laø trong quaù trình söû duïng voán cuûa khaùch haøng do ñoù ngaân haøng thöôøng bieát sau cuõng nhö khoâng ñaày ñuû vaø chính xaùc nhöõng khoù khaên, thaát baïi trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng coù theå gaây ra ruûi ro tín duïng. + Ruûi ro tín duïng coù tính taát yeáu: 16 Thoâng tin khoâng caân xöùng laø nguyeân nhaân khieán cho caùc nhaø kinh teá cuõng nhö ca vì moái lieân heä giaùn tieáp vô cuûa NHTM hu hoài ñöôïc nôï (goác, laõi vaø caùc loaïi phí) laøm ch haû naêng thanh toaùn, laøm maát loøng tin cuûa ngöôøi göûi tieàn vaø hoï oà aït ruùt tieàn veà gaây uoác gia coù lieân quan ñeán heä thoáng , xaõ hoäi vaø caù nhaân trong neàn kinh teá. Do ñoù neáu ùc NHTM cho raèng kinh doanh ngaân haøng thöïc chaát laø quaûn lyù ruûi ro ôû möùc phuø hôïp vaø ñaït ñöôïc lôïi nhuaän töông öùng. Do khoâng theå coù ñöôïc thoâng tin caân xöùng veà vieäc söû duïng voán vay trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng ñi vay, neân baát cöù moät khoaûn cho vay naøo cuõng tieàm aån nhöõng nguy cô ruûi ro ñoái vôùi NHTM nhö khoâng thu hoài ñöôïc voán, thu hoài khoâng ñuùng haïn, khoâng ñaày ñuû. + Ruûi ro tín duïng coù tính chaát ña daïng vaø phöùc taïp: Ñaëc ñieåm naøy cuõng laø heä quaû cuûa ñaëc ñieåm thöù nhaát ùi ruûi ro tín duïng khieán söï ña daïng vaø phöùc taïp cuûa ruûi ro tín duïng ñoái vôùi ngaân haøng caøng theå hieän hôn. Nhaän thöùc ñaëc ñieåm naøy, khi thöïc hieän phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro caàn aùp duïng ñoàng boä nhieàu bieän phaùp. 1.2.2.4 - Taùc ñoäng cuûa RRTD ñeán hoaït ñoäng kinh doanh - Ñoái vôùi ngaân haøng bò ruûi ro: + Veà maët taøi chính: do khoâng t o nguoàn voán ngaân haøng bò thaát thoaùt, trong khi ngaân haøng vaãn phaûi chi traû tieàn laõi cho nguoàn voán huy ñoäng, laøm cho lôïi nhuaän bò giaûm suùt. Neáu ngaân haøng bò thaát thoaùt voán vay vôùi moät soá löôïng lôùn thì coù ._.theå laøm cho ngaân haøng bò phaù saûn. + Veà maët xaõ hoäi: Ruûi ro tín duïng ngaân haøng coù theå daãn ñeán ngaân haøng maát k taâm lyù hoang mang vaø baát oån trong xaõ hoäi. - Ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng: Hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng trong moät q ngaân haøng vaø caùc toå chöùc kinh teá moät ngaân haøng coù keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh xaáu, thaäm chí daãn ñeán maát khaû naêng thanh toaùn vaø phaù saûn thì seõ coù nhöõng taùc ñoäng daây truyeàn aûnh höôûng xaáu ñeán caùc ngaân haøng vaø caùc boä phaän kinh teá khaùc. Neáu khoâng coù söï 17 can thieäp kòp thôøi töø ngaân haøng nhaø nöôùc thì taâm lyù sôï maát tieàn seõ laây lan ñeán toaøn boä ngöôøi göûi tieàn vaø hoï seõ ñoàng loaït ruùt tieàn taïi caùc ngaân haøng khaùc laøm cho caùc ngaân haøng khaùc voâ hình chung cuõng rôi vaøo tình traïng maát khaû naêng thanh toaùn. Nhöõng haäu quaû khoâng mong ñôïi treân cho thaáy söï caàn thieát phaûi phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng. àu taùc ñoäng xaáu ñeán keát quaû HÑKD, trong ñoù RRTD thöôø D. Haïn cheá ñöôïc RRTD ôû möùc ø heát söùc quan troïng, laø keânh daãn voán chuû yeáu ñaùp öùng cho söï phaùt trieån 1.2.3 - YÙ nghóa cuûa vieäc haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp nhaát veà RRTD trong HÑKD cuûa caùc NHTM Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM luoân chöùa ñöïng vaø ñoái maët vôùi nhieàu ruûi ro. Caùc loaïi ruûi ro ñe ng chieám tyû troïng cao vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán lôïi nhuaän cuûa NHTM. Vì vaäy trong quaûn trò ngaân haøng, vieäc tìm caùc giaûi phaùp ñeå haïn cheá ôû möùc thaáp nhaát veà ruûi ro tín duïng seõ coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng. - Ñoái vôùi HÑKD cuûa NHTM: Caùc NHTM chæ coù theå haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp nhaát, khoâng theå loaïi boû hoaøn toaøn RRTD trong HÑK ñoä thaáp nhaát laø NHTM ñaõ chuû ñoäng trong vieäc ñoái phoù vaø xöû lyù nhöõng taùc ñoäng xaáu do RRTD gaây ra. Ñieàu naøy coù yù nghóa raát quan troïng vì NHTM ñaõ coù theå öôùc ñoaùn ñöôïc nhöõng toån thaát ôû möùc ñoä thaáp nhaát coù theå xaûy ra, ñaõ haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp nhaát chi phí do RRTD gaây ra, ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc NHTM ñaït ñöôïc lôïi nhuaän ôû möùc ñoä cao nhaát. Ñoàng thôøi, haïn cheá RRTD coøn taïo ñieàu kieän cho caùc NHTM chuû ñoäng trong vieäc söû duïng nguoàn voán trong HÑKD cuûa mình. - Ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá: trong neàn kinh teá, ngaønh ngaân haøng ñoùng vai tro cuûa neàn kinh teá. Ngaønh ngaân haøng hoaït ñoäng oån ñònh, an toaøn, goùp phaàn ñaùng keå vaøo söï phaùt trieån oån ñònh cuûa neàn kinh teá. Haïn cheá RRTD trong HÑKD 18 cuûa caùc NHTM vöøa taïo taâm lyù an taâm cho khaùch haøng, ñoàng thôøi caùc NHTM cuõng maïnh daïn hôn trong vieäc cung caáp voán cho söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. - Ñoái vôùi vaán ñeà an ninh kinh teá, traät töï xaõ hoäi: neáu RRTD xaûy ra nghieâm troïng trong HÑKD cuûa caùc NHTM coù theå gaây ra taâm lyù hoang mang cho khaùch haøng Ñeà taøi ñaõ heä thoáng hoaù cô sôû lí luaän nhöõng vaán ñeà cô baûn veà tín duïng vaø ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ki TM. Ñeà taøi ñaõ nghieân cöùu baûn laø caùc doanh nghieäp, toå chöùc, caù nhaân trong xaõ hoäi. Cho neân haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp nhaát veà RRTD vöøa taïo ñieàu kieän cho caùc NHTM chuû ñoäng trong söû duïng nguoàn voán, vöøa taïo taâm lyù an taâm cho caùc doanh nghieäp, toå chöùc, caù nhaân vay voán môû roäng qui moâ SXKD, taïo ra nhieàu vieäc laøm goùp phaàn oån ñònh an ninh kinh teá, traät töï xaõ hoäi. Keát luaän chöông I nh doanh cuûa caùc NH chaát, caùc hình thöùc tín duïng trong neàn KTTT, chæ ra vai troø cuûa tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Ñoàng thôøi, ñeà taøi ñaõ ñi saâu nghieân cöùu caùc loaïi ruûi ro trong HÑKD cuûa caùc NHTM, trong ñoù coù RRTD. Ñeà taøi ñaõ trình baøy roõ baûn chaát, caùc ñaëc ñieåm cuûa RRTD, taùc ñoäng cuûa RRTD ñeán HÑKD cuûa NHTM vaø neâu roõ yù nghóa cuûa vieäc haïn cheá ôû möùc ñoä thaáp nhaát veà RRTD trong HÑKD cuûa NHTM. Nhöõng noäi dung naøy laø cô sôû lí luaän quan troïng ñeå taùc giaû tieáp tuïc nghieân cöùu chöông 2. 19 CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BÌNH PHÖÔÙC 2.1 - Ñaëc ñieåm, vò trí cuûa tænh Bình Phöôùc trong söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá quoác daân 2.1.1 - Ñieàu kieän töï nhieân * Vò trí ñòa lyù Bình phöôùc laø moät tænh mieàn nuùi, naèm ôû phía Taây cuûa Mieàn Ñoâng Nam Boä vaø tieáp giaùp Taây Nguyeân; coù dieän tích töï nhieân laø 6857,35 km2; phía Ñoâng giaùp tænh: Laâm Ñoàng vaø Ñoàng Nai; phía Taây giaùp tænh Taây Ninh vaø Campuchia; phía Nam giaùp tænh Bình Döông; phía Baéc giaùp tænh Ñaéc noâng vaø Campuchia. Bình phöôùc coù 240 km ñöôøng bieân giôùi vôùi nöôùc baïn Campuchia, coù ñöôøng quoác loä 13, 14 ñi qua tænh. * Ñaëc ñieåm ñòa hình Ñòa hình vuøng laõnh thoå Bình phöôùc laø cao nguyeân ôû phía Baéc vaø Ñoâng Baéc, daïng ñòa hình ñoài nuùi, thaáp daàn veà phía Taây vaø Taây Nam. * Khí haäu Bình phöôùc naèm trong vuøng mang ñaëc tröng khí haäu nhieät ñôùi caän xích ñaïo gioù muøa, chia 2 muøa roõ reät, muøa möa vaø muøa khoâ. Nhieät ñoä bình quaân trong naêm cao, ñeàu vaø oån ñònh töø 25,80 – 26,20 C, löôïng möa bình quaân naêm 2.45 mm, ñoä aåm trung bình trong naêm 81%, höôùng gioù chuû ñaïo Taây – Taây nam vaø Baéc – Ñoâng baéc quanh naêm ít coù baõo thuaän lôïi cho ñôøi soáng con ngöôøi vaø ñoäng thöïc vaät. * Ñaëc ñieåm haønh chính, xaõ hoäi: 20 Toaøn tænh coù 94 xaõ, phöôøng, thò traán thuoäc thò xaõ Ñoàng xoaøi vaø 7 huyeän khaùc (huyeän Ñoàng Phuù, Chôn Thaønh, Loäc Ninh, Bình Long, Phöôùc Long, Buø Ñaêng, Buø Ñoáp). Daân soá toaøn tænh ñeán cuoái naêm 2006 gaàn 838,8 ngaøn ngöôøi, maät ñoä daân soá töông ñoái thaáp so vôùi nhöõng tænh Ñoàng Baèng ( 122 ngöôøi/ km2). Daân soá Bình phöôùc goàm 41 daân toäc sinh soáng, trong ñoù daân toäc ít ngöôøi chieám khoaûng 20% , ngöôøi Kinh chieám ña soá vôùi khoaûng 80%. * Taøi nguyeân thieân nhieân - Taøi nguyeân ñaát Tænh Bình phöôùc coù toång dieän tích töï nhieân laø 6.855,99 km2, theo phaân loaïi ñaát coù chaát löôïng cao trôû leân coù 420.213 ha, chieám 61.17% toång dieän tích ñaát töï nhieân, ñaát coù chaát löôïng trung bình chieám 36,78% vaø ñaát coù chaát löôïng keùm chieám 1,15% toång dieän tích ñaát laâm nghieäp. - Taøi nguyeân röøng Toång dieän tích ñaát laâm nghieäp cuûa tænh Bình phöôùc chieám 351.629 ha baèng 51,3% toång dieän tích ñaát toaøn tænh. Trong ñoù ñaát coù röøng laø 165.701 ha, baèng 47,12% so dieän tích ñaát laâm nghieäp. Röøng cuûa tænh Bình phöôùc ñoùng vai troø heát söùc quan troïng trong vieäc baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi cuûa vuøng Ñoâng Nam Boä, coù taùc duïng tham gia ñieàu hoøa doøng chaûy cuûa caùc con soâng. - Taøi nguyeân khoaùng saûn Ñaõ phaùt hieän ñöôïc 91 moû, ñieåm quaëng, ñieåm khoaùng saûn coù tieàm naêng trieån voïng thuoäc 4 nhoùm: nguyeân lieäu phaân boùn, kim loaïi, phi kim loaïi, ñaù quyù vaø baùn quyù. Trong ñoù nguyeân vaät lieäu xaây döïng, cao lanh, ñaù voâi… laø loaïi khoaùng saûn coù trieån voïng vaø quan troïng nhaát cuûa tænh. 2.1.2 – Tieàm naêng kinh teá 21 Bình phöôùc coù ñieàu kieän töï nhieân, khí haäu, ñaëc bieät laø ñaát coù chaát löôïng cao chieám tôùi 61% dieän tích, raát phuø hôïp vôùi caùc loaïi caây coâng nghieäp coù giaù trò cao nhö Cao Su, Ñieàu, Tieâu, Caø Pheâ vaø moät soá caây troàng haøng naêm nhö Baép, Mì, Ñaäu, Ñoã. Ñaây laø yeáu toá cô baûn nhaèm taïo ra nguoàn nguyeân lieäu phong phuù ñeå phaùt trieån coâng nghieäp cheá bieán, xuaát khaåu. Coù nguoàn taøi nguyeân khoaùng saûn, trong ñoù ñaùng löu yù laø moû ñaù voâi Taø Thieát cung caáp nguyeân lieäu cho saûn xuaát xi maêng, caolanh, ñaù xaây döïng, gaïch, ngoùi… ñaûm baûo cho nhu caàu phaùt trieån trong tænh. Tænh coù tieàm naêng lôùn veà röøng vaø ñaát röøng coù theå phaùt trieån vaø khai thaùc coù hieäu quaû tieàm naêng naøy. Bình phöôùc coù vò trí ñòa lyù, coù ñieàu kieän keát caáu haï taàng tuy môùi böôùc ñaàu hình thaønh (vieãn thoâng, ñieän, giao thoâng… ) nhöng töông ñoái thuaän lôïi cho phaùt trieån. Bình phöôùc coù ñöôøng ñieän 500 KV ñi qua, coù thuûy ñieän Thaùc Mô coâng suaát 150 KW vaø thuûy ñieän Caàn Ñôn coâng suaát 72 KW ñang baét ñaàu xaây döïng. Veà giao thoâng, ngoaøi caùc tuyeán noäi tænh khaù thuaän lôïi, coøn hai ñöôøng quoác loä lôùn xuyeân suoát vaø noái lieàn tænh Bình phöôùc vôùi caùc tænh trong caû nöôùc, nöôùc baïn Campuchia vaø ñaëc bieät laø môû ra höôùng giao löu kinh teá xaõ hoäi vôùi caùc vuøng Taây Nguyeân vaø vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. Ñoù laø nhöõng lôïi theá so saùnh noåi troäi cuûa tænh, tieàn ñeà cho tænh phaùt trieån vöõng chaéc. 2.1.3 - Aûnh höôûng cuûa tænh Bình phöôùc ñeán söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá Bình phöôùc laø tænh thuoäc Vuøng Kinh Teá Troïng Ñieåm Phía Nam vaø Ñoâng Nam Boä, laø tænh bieân giôùi taây nam cuûa toå quoác giaùp vôùi Campuchia, coù ñöôøng bieân giôùi daøi 240 km. Vò trí cöûa ngoõ phía Baéc vaø Taây baéc vuøng Ñoâng Nam Boä vaø trung taâm khu vöïc phía nam cuûa ñaát nöôùc. Vôùi tieàm naêng veà ñaát, röøng, soâng ngoøi… Bình phöôùc thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån ngaønh noâng – laâm nghieäp vôùi lôïi theá troàng caây coâng nghieäp daøi ngaøy coù giaù trò kinh teá cao nhö: Cao Su, Tieâu, Ñieàu, Caø Pheâ… 22 Toång saûn phaåm treân ñòa baøn (GDP) taêng bình quaân haøng naêm laø 13,39%, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït 322 USD/naêm, cô caáu kinh teá coù söï chuyeån dòch theo höôùng taêng tyû troïng ngaønh coâng nghieäp, thöông maïi, dòch vuï, giaûm daàn tyû troïng ngaønh noâng nghieäp. Tuy nhieân ñeán naêm 2006, tyû troïng ngaønh noâng laâm nghieäp vaãn chieám khoaûng 54,33% ( naêm 2002 laø 61,35% ) vaø coù yù nghóa quyeát ñònh ñeán taêng tröôûng kinh teá nhöng luoân phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän töï nhieân (thôøi tieát, giaù caû, thò tröôøng tieâu thuï noâng saûn) cho thaáy neàn kinh teá Bình Phöôùc vaãn döïa vaøo saûn xuaát noâng laâm nghieäp laø chuû yeáu. Lónh vöïc coâng nghieäp töøng böôùc ñöôïc cuûng coá, coâng nghieäp taêng tröôûng vôùi toác ñoä khaù cao, bình quaân haøng naêm laø 26,58%. Tuy nhieân ñeán naêm 2006, tyû troïng ngaønh coâng nghieäp – xaây döïng chæ chieám khoaûng 17,83% (naêm 2002 laø 10,51% ), coâng nghieäp chöa phaùt trieån theo chieàu saâu, phaàn lôùn saûn phaåm coøn ôû daïng sô cheá, haøm löôïng coâng ngheä thaáp. 2.2 - Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng NHTM tænh Bình phöôùc 2.2.1 - Söï hình thaønh Naêm 1997 tænh Bình Phöôùc ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû taùch ra töø tænh Soâng Beù. Sau 11 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng NHTM ñaõ khoâng ngöøng lôùn maïnh veà maïng löôùi vaø hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi ñaø phaùt trieån cuûa caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi Bình phöôùc. Caùc loaïi hình NHTM theo hình thöùc sôû höõu nhö sau: Loaïi hình Ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc: - Chi nhaùnh NHTM nhaø nöôùc caáp 1 coù 4 ñôn vò, goàm: Ngaân Haøng Noâng Nghieäp & Phaùt Trieån Noâng Thoân, Ngaân Haøng Coâng Thöông, Ngaân Haøng Ñaàu Tö Vaø Phaùt Trieån, Ngaân Haøng Chính Saùch Xaõ Hoäi, Ngaân Haøng Phaùt Trieån. Loaïi hình Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn: - Ñeán cuoái naêm 2007, veà loaïi hình Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc goàm: Chi nhaùnh caáp 1 cuûa Ngaân Haøng Thöông Maïi Coå 23 Phaàn Saøi Goøn Thöông Tín, Ngaân Haøng Coå Phaàn Ñoâng Aù, Ngaân Haøng Coå Phaàn Nam Aù, Ngaân Haøng Coå Phaàn An Bình, truï sôû giao dòch ñaët taïi thò xaõ Ñoàng Xoaøi. 2.2.2 - Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc Cuøng vôùi nhöõng tín hieäu khaû quan cuûa neàn kinh teá Vieät Nam trong thôøi kyø hoäi nhaäp WTO, hoïat ñoäng kinh doanh cuûa heä thoáng NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån ñaùng keå, haàu heát caùc NHTM treân ñòa baøn tænh ñaõ vöôït qua ñöôïc khoù khaên, thöû thaùch, töøng böôùc hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng, khaúng ñònh laø keânh daãn voán quan troïng goùp phaàn ñaùng keå cho söï phaùt trieån kinh teá cuûa tænh Bình phöôùc. @ Veà tình hình cung caáp caùc loaïi hình saûn phaåm, dòch vuï Trong caùc naêm gaàn ñaây cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh, ñôøi soáng vaät chaát cuûa ngöôøi daân khoâng ngöøng ñöôïc naâng leân, caùc NHTM treân ñòa baøn tænh ñaõ ñöa caùc saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhö dòch vuï thanh toaùn theû, ruùt tieàn töï ñoäng töø maùy ATM, dòch vuï nhaän vaø chi traû kieàu hoái, dòch vuï baûo laõnh, thanh toaùn chuyeån tieàn ñieän töû trong vaø ngoaøi nöôùc, ñaëc bieät töø 1/1/2008 phaùt trieån dòch vuï traû löông qua taøi khoaûn cuûa caùc ñôn vò haønh chính söï nghieäp. Maëc duø dòch vuï söû duïng theû ATM ñaõ xuaát hieän treân ñòa baøn tænh, song caùc NHTM cuõng chöa thaät söï quan taâm nhieàu ñeán saûn phaåm dòch vuï naøy. Cho ñeán thôøi ñieåm naøy caùc NHTM coù cung caáp dòch vuï söû duïng theû ATM treân ñòa baøn goàm: Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân, Ngaân haøng Coâng thöông vaø Ngaân haøng coå phaàn Ñoâng aù. Caùc NHTM treân ñòa baøn lieân tuïc quaûng baù, tieáp thò, ñeán taän nôi caùc ñôn vò haønh chính söï nghieäp ñeå giôùi thieäu, ñaëc bieät laø caùc khu vöïc tröôøng hoïc, beänh vieän. Maëc duø caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc ñaõ coù söï quan taâm phaùt trieån ña daïng caùc loaïi hình dòch vuï nhaèm taêng thu nhaäp, giaûm thieåu ruûi ro trong 24 kinh doanh, nhöng thu nhaäp töø dòch vuï vaãn chieám tyû troïng nhoû trong toång thu nhaäp cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn (Ñeán 30/6/2007 laø 3,7%). Thu nhaäp töø laõi cho vay vaãn luoân chieám tyû troïng raát cao trong toång thu nhaäp (Naêm 2002 laø 97.3%, ñeán 30/6/2007 laø 96.3%). Ñaây laø ñieåm haïn cheá cuûa NHTM trong nöôùc noùi chung vaø cuûa tænh Bình phöôùc noùi rieâng, vì hoaït ñoäng tín duïng luoân tieàm aån nhieàu ruûi ro. Bieåu 2.1 Keát quaû thu nhaäp cuûa caùc NHTM Bình phöôùc (Giai ñoaïn 2002 - 30/6/2007) (ÑVT: Tyû ñoàng, %) Chæ tieâu 2002 2003 2004 2005 2006 30/6/2007 1.Toång thu nhaäp 185 246 275 481 606 485 - Taêng so naêm tröôùc 61 29 206 125 - % Taêng so naêm tröôùc 33.0% 11.8% 74.9% 26.0% 2. Thu laõi cho vay 180 239 267 471 588 467 - Tyû leä/Toång thu nhaäp 97.3% 97.2% 97.1% 97.9% 97.0% 96.3% - Taêng so naêm tröôùc 59 28 204 117 - % Taêng so naêm tröôùc 32.8% 11.7% 76.4% 24.8% 3.Thu dòch vuï 5 7 8 10 18 18 - Tyû leä/Toång thu nhaäp 2.7% 2.8% 2.9% 2.1% 3.0% 3.7% - Taêng so naêm tröôùc 2 1 2 8 - % Taêng so naêm tröôùc 40.0% 14.3% 25.0% 80.0% Nguoàn: NHNNVN chi nhaùnh tænh Bình phöôùc 25 Bieåu ñoà 2.1 Keát quaû thu nhaäp cuûa caùc NHTM Bình phöôùc THU NHAÄP CUÛA CAÙC NHTM QUA CAÙC NAÊM 180 239 267 467 485 606 481 275246 185 588 471 0 100 200 300 400 500 600 700 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 30 /6/ 20 07 Toång thu nhaäp Thu laõi cho vay Qua soá lieäu treân cho thaáy, maëc duø thu nhaäp töø dòch vuï coù xu höôùng taêng daàn caû veà soá tuyeät ñoái vaø tyû troïng song vaãn chieám moät tyû leä raát thaáp trong toång thu nhaäp cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc. 2.2.2.1 - Veà tình hình huy ñoäng voán Haàu heát caùc NHTM treân ñòa baøn tænh ñeàu söû duïng nhieàu bieän phaùp tích cöïc ñeå khai thaùc nguoàn voán nhaøn roãi cuûa caù nhaân vaø toå chöùc nhö: caûi tieán ñôn giaûn thuû tuïc göûi vaø ruùt tieàn, traû laõi linh hoaït (traû laõi tröôùc, traû laõi thaùng, traû laõi sau), thöïc hieän ña daïng caùc loaïi hình dòch vuï (thu chi hoä khaùch haøng, kieåm ngaân, nhaän hoaëc giao tieàn taïi nhaø), aùp duïng nhieàu bieän phaùp khuyeán maõi (tieát kieäm döï thöôûng, tieát kieäm baäc thang), huy ñoäng döôùi nhieàu hình thöùc (huy ñoäng traùi phieáu daøi haïn 2 naêm, 3 naêm, phaùt haønh caùc loaïi kyø phieáu kyø haïn 6 thaùng, 1 naêm), môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng xuoáng caùc vuøng noâng thoân, vuøng saâu, vuøng xa… Do ñoù nguoàn voán huy ñoäng taêng daàn qua caùc naêm. 26 Nguoàn voán huy ñoäng cuûa heä thoáng caùc NHTM treân ñòa baøn ñeán 30/6/2007 ñaït 1.405.782 trieäu ñoàng, chieám 35,12% toång nguoàn voán; taêng gaàn 673.039 trieäu ñoàng, taêng hôn 91% so vôùi naêm 2002, chieám tyû troïng 36,8% toång dö nôï cho vay khaùch haøng. Bieåu 2.2 Tình hình huy ñoäng voán cuûa caùc NHTM Bình phöôùc (Giai ñoaïn 2002 -30/6/2007) (Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng,%) Trong ñoù: Nguoàn voán huy ñoäng taïi choã Toång nguoàn voán Tieàn göûi TCKT Tieàn göûi daân cö Toång coäng Naêm Tyû troïng/ ΣNV Tyû troïng Tyû troïng Tyû troïng Soá tieàn Soá tieàn Soá tieàn Soá tieàn 2002 2,445,738 100% 588,173 80.27% 144,570 19.73% 732,743 29.96% 2003 2,578,155 100% 716,691 78.35% 198,039 21.65% 914,730 35.48% 2004 3,075,886 100% 798,870 79.62% 204,484 20.38% 1,003,354 32.62% 2005 3,537,652 100% 956,884 77.86% 272,096 22.14% 1,228,980 34.74% 2006 4,333,726 100% 1,180,186 77.63% 340,085 22.37% 1,520,271 35.08% 30/6/2007 4,002,795 100% 1,066,145 75.84% 339,637 24.16% 1,405,782 35.12% Nguoàn: NHNNVN chi nhaùnh tænh Bình phöôùc Bieåu ñoà 2.2 NVHÑ cuûa caùc NHTM Bình phöôùc GÑ 2002 – 30/6/2007 NGUOÀN VOÁN HUY ÑOÄNG CUÛA CAÙC NHTM BÌNH PHÖÔÙC 732 914 1,003 1,228 1,405 1,520 588 716 798 956 1,180 1,066 0 200 400 600 800 1,000 1,200 1,400 1,600 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 30 /6/ 20 07 NVHÑ TG TCKT 27 @ Cô caáu nguoàn voán huy ñoäng theo loaïi hình toå chöùc, caù nhaân göûi tieàn Tieàn göûi cuûa daân cö döôùi caùc hình thöùc tieàn göûi tieát kieäm, kyø phieáu, traùi phieáu vaø caùc loaïi giaáy tôø coù giaù khaùc ñeán 30/6/2007 laø 339.637 trieäu ñoàng, chieám tyû troïng 24,16% trong toång nguoàn voán huy ñoäng taïi choã. Nguoàn voán naøy taêng caû veà soá tuyeät ñoái vaø tyû troïng. Naêm 2002 laø 144.570 trieäu ñoàng, chieám 19,73%; ñeán 30/6/2007 laø 339.637 trieäu ñoàng, chieám 24,16% trong toång nguoàn voán huy ñoäng. Tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc kinh teá ñeán 30/6/2007 laø 1.066.145 trieäu ñoàng. Nguo g theo kyø haïn B TM Bình phöôùc phaân theo kyø haïn (Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng,%) Trong ñoù: Nguoàn voán àn naøy quan troïng vaø chuû yeáu, chieám 75,84% trong toång nguoàn voán huy ñoäng. Nguoàn voán naøy coù xu höôùng taêng veà soá tuyeät ñoái nhöng giaûm veà tyû troïng qua caùc naêm. Naêm 2006 laø 1.180.186 trieäu ñoàng, taêng gaàn 1.1 laàn so vôùi naêm 2002 (558.173 trieäu ñoàng). @ Cô caáu nguoàn voán huy ñoän ieåu 2.3 Tình hình huy ñoäng voán cuûa caùc NH (Giai ñoaïn 2002 -30/6/2007) huy ñoäng taïi choã Toång nguoàn voán Ngaén äng haïn Trung daøi haïn Toång coNaêm Soá tieàn troïng Soá û troïng S troïng So û á tieàn Ty troïn oá tieàn Tyû tieàn Ty Tyû g /ΣNV 2002 2 3 61.88% 732,743 2,445,738 100% 279,322 8.12% 453,421 9.96% 2003 2,578,155 100% 379,887 41.53% 534,842 58.47% 914,730 35.48% 2004 3,075,886 100% 604,822 60.28% 398,532 39.72% 1,003,354 32.62% 2005 3,537,652 100% 702,485 57.16% 526,495 42.84% 1,228,980 34.74% 2006 4,333,726 100% 923,565 60.75% 596,706 39.25% 1,520,271 35.08% 4,002,795 100% 980,252 69.73% 425,530 30.27% 1,405,782 35.12%30/6/2007 Nguoàn: NHNNV nh phöôùc N chi nhaùnh tænh Bì 28 Nguoàn voán ngaén haïn cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn coù xu höôùng taêng maïnh caû veà caùc NHTM treân ñòa baøn coù xu ùc kinh teá , haàu heát caùc NHTM .2.2 - Veà tình hình söû duïng voán eá cuûa khu vöïc Ñoâng Nam Boä, na aây cuøng vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao cuûa tænh Bình phöôùc soá tuyeät ñoái vaø tyû troïng trong toång nguoàn voán huy ñoäng taïi choã. Tính ñeán 30/6/2007 laø 980.252 trieäu ñoàng, taêng gaàn 2,5 laàn so vôùi naêm 2002, chieám tyû troïng 69,73% trong toång nguoàn voán huy ñoäng. Nguoàn voán coù kyø haïn töø 12 thaùng trôû leân cuûa höôùng giaûm daàn veà tyû troïng. Naêm 2002 laø 453.421 trieäu ñoàng, chieám tyû troïng 61,88%; ñeán 30/6/2007 tyû troïng giaûm xuoáng coøn 30,27%. Ngoaøi nguoàn voán huy ñoäng töø daân cö vaø caùc toå chö nhaø nöôùc treân ñòa baøn tænh ñaõ phaûi boå sung nguoàn voán cuûa mình baèng voán ñieàu hoøa cuûa NHTMNN trung öông, nguoàn voán naøy thöôøng coù laõi suaát ñaàu vaøo cao do phaûi chòu theâm phí trung gian, laøm giaûm hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc NHTM. 2.2 Bình phöôùc laø tænh coøn nhieàu tieàm naêng kinh t èm trong Vuøng Kinh Teá Troïng Ñieåm Phía Nam, nhöng ñeå khai thaùc coù hieäu quaû caùc tieàm naêng ñoù caàn phaûi coù nhöõng ñoäng löïc thuùc ñaåy caàn thieát, trong ñoù khôi taêng nguoàn voán tín duïng ngaân haøng ñeå ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö phaùt trieån kinh teá laø giaûi phaùp raát quan troïng. Nhaän thöùc ñöôïc vaán ñeà naøy, thôøi gian qua caùc NHTM treân ñòa baøn tænh ñaõ coù nhieàu coá gaéng thu huùt voán vaø ñaàu tö tín duïng cho neàn kinh teá. Hoaït ñoäng tín duïng khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng. @ Veà doanh soá cho vay Nhöõng naêm gaàn ñ , nhu caàu voán ñaùp öùng cho neàn kinh teá cuõng khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng. Khung phaùp lyù taïo ñieàu kieän toái ña quyeàn töï chuû cuûa caùc NHTM trong vieäc löïa choïn lónh vöïc ñaàu tö, ñeán nay haàu heát caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc ñaõ daàn chuyeån ñoåi cô caáu ñaàu tö tín duïng theo höôùng taêng daàn tyû troïng cho vay 29 khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, cho vay tieâu duøng. Ñaây laø khu vöïc kinh teá coù nhu caàu veà voán ñang taêng maïnh, kinh doanh naêng ñoäng, hieäu quaû, taïo ra nhieàu vieäc laøm cho xaõ hoäi, ñem laïi nguoàn thu ngaân saùch cho nhaø nöôùc. Môû roäng ñoái töôïng cho vay coøn ñoàng nghóa vôùi vieäc phaân taùn ruûi ro tín duïng, giaûm thieåu nguy cô maát voán do taäp trung vaøo khu vöïc kinh teá quoác doanh hoaït ñoäng keùm hieäu quaû. Caùc NHTM chuû ñoäng tieáp caän vôùi caùc doanh nghieäp, hoä noâng daân phaùt hieän caùc nhu caàu ñaàu tö, döï aùn saûn xuaát kinh doanh, môû roäng maïng löôùi hoaït ñoäng xuoáng taát caû caùc huyeän, ruùt ngaén thôøi gian thaåm ñònh hoà sô vay voán, giaûi quyeát cho vay nhanh choùng… Töø caùc bieän phaùp treân, hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn khoâng Bieåu 2.4 Tình hình doanh soá cho vay cuûa caùc NHTM Toång doanh soá cho ngöøng ñöôïc môû roäng, doanh soá cho vay taêng ñeàu qua caùc naêm. (Giai ñoaïn 2002 -30/6/2007) (Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng,%) vay Ngaén haïn Toång coäng Trung daøi haïn Naêm Soá oïng S g Soá ïngtieàn Tyû tr oá tieàn Tyû troïn tieàn Tyû tro 2002 1 1 2 ,609,826 56.90% ,219,489 43.10% ,829,315 100.00% 2003 1,871,918 60.63% 1,215,542 39.37% 3,087,460 100.00% 2004 3,506,460 78.84% 940,948 21.16% 4,447,408 100.00% 2005 3,676,458 75.01% 1,224,770 24.99% 4,901,228 100.00% 2006 4,844,284 78.03% 1,364,173 21.97% 6,208,457 100.00% 30/6/2007 5,271,026 84.85% 941,338 15.15% 6,212,364 100.00% Nguoàn: NHNNV N chi nhaùnh tænh Bình phöôùc 30 Bieåu ñoà 2.3 Doanh soá cho vay cuûa caùc NHTM Bình phöôùc giai ñoaïn 2002 – 30/6/2007 2,829 3,087 4,447 4,901 6,208 6,212 0 2,000 4,000 6,000 8,000 2002 2004 2006 DOANH SOÁ CHO VAY CUÛA CAÙC NHTM BÌNH PHÖÔÙC Qua soá lieäu bieåu 2.4 cho thaáy doanh soá cho vay coù xu höôùng taêng naêm sau cao hôn naêm tröôùc vaø taêng daàn tyû troïng cho vay ngaén haïn. Ñieàu naøy hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi kinh teá ñòa phöông chöa coù nhieàu döï aùn lôùn, caùc khu coâng nghieäp thuoäc caùc huyeän Chôn Thaønh, Bình Long, Ñoàng Phuù coøn ñang trong giai ñoaïn xaây döïng chöa thu huùt caùc nhaø ñaàu tö. Do ñoù caùc NHTM treân ñòa baøn ñaåy maïnh cho vay taøi trôï voán ngaén haïn cho caùc doanh nghieäp vaø hoä gia ñình phaùt trieån kinh teá trang traïi, môû roäng cho vay tieâu duøng nhaèm naâng cao möùc soáng, mua phöông tieän ñi laïi, xaây döïng, söûa chöõa nhaø cöûa… Toång doanh soá cho vay ñeán 30/6/2007 laø 6.212.364 trieäu ñoàng, taêng gaàn 1,2 laàn so vôùi naêm 2002. Trong ñoù doanh soá cho vay ngaén haïn laø 5.271.026 trieäu ñoàng, taêng gaàn 2,3 laàn so vôùi naêm 2002 vaø chieám tyû troïng 84,85% toång doanh soá cho vay neàn kinh teá; doanh soá cho vay trung daøi haïn ñaït 941.338 trieäu ñoàng, chieám tyû troïng 15,15% trong toång doanh soá cho vay. 31 @ Veà cô caáu tín duïng phaân theo thôøi haïn cho vay Toång dö nôï cho vay heä thoáng NHTM toaøn ñòa baøn coù xu höôùng taêng daàn qua caùc naêm. Ñeán 30/6/2007 ñaït 3.812.186 trieäu ñoàng, taêng 63,67% so vôùi naêm 2002, theå hieän trong bieåu 2.5 döôùi ñaây: Bieåu 2.5 Tình hình cho vay cuûa caùc NHTM Bình phöôùc (Giai ñoaïn 2002 - 30/6/2007) (Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng,%) Toång dö nôï Ngaén haïn Trung daøi haïn Toång coäng Naêm Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng 2002 804,913 34.56% 1,524,361 65.44% 2,329,274 100.00% 2003 935,959 38.12% 1,519,427 61.88% 2,455,386 100.00% 2004 1,753,230 59.85% 1,176,185 40.15% 2,929,415 100.00% 2005 1,838,229 54.56% 1,530,963 45.44% 3,369,192 100.00% 2006 2,422,142 58.69% 1,705,216 41.31% 4,127,358 100.00% 30/6/2007 2,635,513 69.13% 1,176,673 30.87% 3,812,186 100.00% Nguoàn: NHNNVN chi nhaùnh tænh Bình phöôùc Dö nôï ngaén haïn coù xu höôùng taêng leân caû veà soá tuyeät ñoái vaø tyû troïng qua caùc naêm. Tyû troïng cho vay ngaén haïn töø choã chæ chieám 34,56% toång dö nôï, töông öùng 804,913 trieäu ñoàng vaøo naêm 2002, ñeán nay ñaõ taêng leân chieám tyû troïng 69,13% trong toång dö nôï; Dö nôï trung daøi haïn naêm 2002 chieám tyû troïng 65,44% ñeán nay giaûm xuoáng coøn 30,87% trong toång dö nôï. Xu höôùng taêng daàn tyû troïng dö nôï ngaén haïn, giaûm dö nôï trung daøi haïn trong toång dö nôï cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc trong thôøi gian qua laø phuø hôïp vôùi tình hình kinh teá ñòa phöông. Taùi laäp tænh naêm 1997, trong nhöõng naêm ñaàu tænh taäp trung cho vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng cho neân cho vay trung daøi haïn chieám tyû troïng cao, nhöõng naêm gaàn ñaây taäp trung phaùt trieån kinh teá , ñaëc 32 bieät laø kinh teá hoä gia ñình vôùi hình thöùc kinh teá trang traïi ôû haàu khaép caùc huyeän trong tænh, theá maïnh laø troàng caây coâng nghieäp daøi ngaøy nhö Tieâu, Ñieàu, Cau su, Caø pheâ vaø chaên nuoâi gia suùc nhö Boø, Heo, Deâ…. Beân caïnh ñoù, tænh ñang qui hoaïch nhieàu khu coâng nghieäp taäp trung ôû caùc huyeän Chôn Thaønh, Bình Long, Ñoàng Phuù. Tuy nhieân, hieän nay vaãn coøn ñang trong quaù trình xaây döïng, nhieàu khu coâng nghieäp ñaõ xaây döïng xong nhöng chöa thu huùt ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö do cô sôû haï taàng ñöôøng, ñieän, vieãn thoâng coøn nhieàu khoù khaên. @ Veà cô caáu tín duïng phaân theo thaønh phaàn kinh teá Cô caáu tín duïng theo thaønh phaàn kinh teá coù söï chuyeån bieán theo höôùng giaûm tyû troïng loaïi hình kinh teá nhaø nöôùc khaù roõ neùt so vôùi naêm 2002 do saûn xuaát kinh doanh keùm hieäu quaû cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc trong neàn kinh teá thò tröôøng. Dö nôï ñoái vôùi thaønh phaàn kinh teá tö nhaân vaø caù theå coù xu höoùng taêng daàn qua ï cho vay doanh nghieäp nhaø nöôùc trong toång dö nôï naêm 2006 laø 20 caùc naêm roõ reät. Caùc NHTM taêng cöôøng cho vay caùc hoä gia ñình phaùt trieån kinh teá trang traïi, ñoàng thôøi cho vay tieâu duøng phuïc vuï mua saém nhaø ôû vaø phöông tieän ñi laïi. Tyû troïng dö nô ,3% giaûm so vôùi naêm 2002 laø 32,8%. Tyû troïng dö nôï cho vay khu vöïc kinh teá tö nhaân, caù theå trong toång dö nôï naêm 2006 laø 75,2% taêng so vôùi naêm 2002 (58,3%); Tyû troïng dö nôï cho vay thaønh phaàn kinh teá lieân doanh naêm 2006 laø 4,5% taêng so vôùi naêm 2002 (1,1%), tuy nhieân vaãn chieám tyû troïng raát nhoû trong toång dö nôï cho vay neàn kinh teá. 33 Bieåu 2.6 Tín duïng cuûa caùc NHTM Bình phöôùc phaân theo thaønh phaàn kinh teá (Giai ñoaïn 2002 - 2006) (Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng,%) NAÊM STT THAØNH PHAÀN KINH TEÁ 2002 2003 2004 2005 2006 I. TOÅNG SOÁ DÖ NÔÏ 2,329,274 2,455,386 2,929,415 3,369,192 4,127,358 1. Thaønh phaàn KT Nhaø nöôùc 764,002 513,176 486,283 427,887 837,854 2. Thaønh phaàn KT Taäp theå 128,110 58,929 202,130 0 0 3. Thaønh phaàn KT Tö nhaân 18,634 152,234 76,165 377,350 387,972 4. Thaønh phaàn KT Caù theå 1,339,333 1,510,062 1,895,332 2,537,002 2,715,802 Thaønh phaàn KT Hoãn hôïp 5. 53,573 191,520 266,577 0 0 Thaønh phaàn KT LD 6 25,622 29,465 2,929 26,954 185,731 TYÛ TROÏNG DÖ NÔÏ II. 1. Thaønh phaàn KT Nhaø nöôùc 32.8% 20.9% 16.6% 12.7% 20.3% 2. Thaønh phaàn KT Taäp theå 5.5% 2.4% 6.9% 0.0% 0.0% 3. Thaønh phaàn KT Tö nhaân 0.8% 6.2% 2.6% 11.2% 9.4% 4. Thaønh phaàn KT Caù theå 57.5% 61.5% 64.7% 75.3% 65.8% Thaønh phaàn KT Hoãn hôïp 2.3% 7.8% 9.1% 0.0% 0.0%5. Thaønh phaàn KT LD 1.1% 1.2% 0.1% 0.8% 4.5%6. Nguoàn: NHNNVN chi nhaùnh tænh Bình phöôùc @ Veà cô caáu tín duïng phaân theo ngaønh kinh teá Cô caáu tín duïng theo ngaønh kinh teá ñaõ coù söï chuyeån dòch ñuùng höôùng theo chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa tænh Bình phöôùc. Dö nôï cho vay ngaønh noâng laâm nghieäp tuy vaãn coøn chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång dö nôï chung cuûa toaøn ñòa baøn (56,5%), nhöng tyû leä naøy ñaõ giaûm ñaùng keå so vôùi nhöõng naêm tröôùc (naêm 2002 laø 64,9%). Beân caïnh ñoù, tyû troïng dö nôï cho vay trong toång dö nôï cuûa moät soá ngaønh khaùc nhö : ngaønh thöông maïi, dòch vuï chieám 5,9% naêm 2002 taêng leân ñeán 30,8% naêm 2006. Ngaønh coâng nghieäp cheá bieán, khai thaùc moû coù xu höôùng taêng leân, tuy 34 nhieân ñaây vaãn laø ngaønh coøn chieám tyû troïng nhoû trong neàn kinh teá cuûa tænh, cho thaáy kinh teá cuûa tænh Bình phöôùc vaãn döïa vaøo saûn xuaát noâng nghieäp laø chuû yeáu. Bieåu 2.7 Tín duïng cuûa caùc NHTM Bình phöôùc phaân theo ngaønh kinh teá (Giai ñoaïn 2002 - 2006) (Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng,%) NAÊM STT NGAØNH KINH TEÁ 2002 2003 2004 2005 2006 I. ._. quaû kinh doanh. 3.2.2 – Giaûi phaùp töø phía NHNNVN * Thoáng nhaát heä thoáng phaân tích, xeáp loaïi doanh nghieäp toaøn ngaønh 61 Vieäc phaân tích vaø xeáp loaïi tín duïng doanh nghieäp laø moät qui trình ñaùnh giaù khaû naêng thöïc hieän caùc nghóa vuï taøi chính cuûa moät doanh nghieäp ñoái vôùi TCTD nhaèm xaùc ñònh ruûi ro trong hoaït ñoäng caáp tín duïng. Tröôùc thöïc traïng caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc ñaùnh giaù xeáp loaïi khaùch haøng raát khaùc nhau, neân NHNNVN caàn thoáng nhaát caùc tieâu chí ñaùnh giaù vaø xeáp loaïi khaùch haøng ñoái vôùi caùc NHTM TW, ñieàu naøy giuùp caùc chi nhaùnh NHTM coù theå tham khaûo keát quaû xeáp loaïi moät doanh nghieäp cuï theå taïi caùc NHTM khaùc treân ñòa baøn, maët khaùc trung taâm CIC seõ deã daøng toång hôïp töø caùc NHTM TW vaø cung caáp thoâng tin cho caùc TCTD khaùc tham khaûo. Hieän taïi caùc Boä, ngaønh ñeàu söû duïng nhieàu tieâu chí khaùc nhau ñeå xeáp loaïi doanh nghieäp phuïc vuï cho yeâu caàu quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa mình, ñieån hình Boä Taøi Chính höôùng daãn vieäc giaùm saùt vaø ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc vôùi heä thoáng chæ tieâu goàm 5 nhoùm vaø xeáp loaïi doanh nghieäp moät trong 3 loaïi A, B vaø C. Trong 5 nhoùm chæ tieâu treân, coù 3 nhoùm chæ tieâu taøi chính (doanh thu vaø thu nhaäp khaùc; Lôïi nhuaän thöïc hieän; Nôï phaûi traû quaù haïn vaø khaû naêng thanh toaùn nôï ñeán haïn) coù lieân quan maät thieát ñeán caùc chæ tieâu taøi chính maø ngaønh ngaân haøng söû duïng ñeå phaân tích xeáp loaïi doanh nghieäp. Ñeå caùc Boä, Ngaønh lieân quan coù theå trao ñoåi thoâng tin, tham khaûo keát quaû phaân tích xeáp loaïi doanh nghieäp, NHNNVN caàn trao ñoåi thoáng nhaát caùc Boä, Ngaønh ñeà xuaát moät soá tieâu chí cô baûn trong vieäc ñaùnh giaù xeáp loaïi doanh nghieäp. * Hoaøn thieän, phaùt trieån heä thoáng thoâng tin tín duïng ngaønh ngaân haøng NHNNVN cho pheùp trung taâm CIC caàn thaønh laäp caùc chi nhaùnh taïi caùc trung taâm, thaønh phoá lôùn nhö: TP. Hoà Chí Minh, Ñaø Naüng, Caàn Thô ñeå thu thaäp, hình thaønh kho döõ lieäu theo khu vöïc nhaèm cung caáp thoâng tin tín duïng ñaùp öùng nhu caàu khai thaùc thoâng tin cuûa caùc TCTD ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vaø môû roäng ñeán caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, caù nhaân. 62 Ban haønh qui cheá baét buoäc caùc TCTD vaø doanh nghieäp coù quan heä tín duïng, cung caáp thoâng tin tín duïng cho trung taâm CIC, qui ñònh cheá taøi khi caùc TCTD cung caáp thoâng tin tín duïng khoâng ñaày ñuû, kòp thôøi, chính xaùc. Toå chöùc kieåm tra ñònh kyø thoâng qua ñoái chieáu toång dö nôï taïi kho döõ lieäu cuûa trung taâm vôùi caùc HNTM TW, qua ñoù xaùc ñònh kòp thôøi nhöõng sai phaïm. Ñònh kyø quyù coù nhaän xeùt thoâng baùo toaøn ngaønh tình hình chaáp haønh qui cheá thoâng tin tín duïng, xöû phaït haønh chính ñoái vôùi caùc NHTM vi phaïm qui cheá, ngoaøi ra qui ñònh NHTM coøn phaûi buø ñaép caùc thieät haïi cho caùc NHTM khaùc do söû duïng nguoàn thoâng tin thieáu chính xaùc do mình cung caáp. Ngöôïc laïi Trung taâm CIC qui ñònh chuaån hoaù toaøn boä thoâng tin ñaàu vaøo cho mình ñeå caùc NHTM ñieàu chænh chöông trình phaàn meàm theo höôùng thu thaäp thoâng tin hoaøn toaøn töï ñoäng cung caáp cho trung taâm, khoâng ñeå tình traïng cung caáp thoâng tin veà trung taâm baèng caùch gôûi file ñieän töû treân trang web gaây maát thôøi gian, chi phí nhö hieän nay. Trung taâm CIC caàn nghieân cöùu vieäc khai thaùc thoâng tin tín duïng töø caùc TCTD treân cô sôû döõ lieäu baùo caùo theo cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ toaøn ngaønh ñeå haïn cheá vieäc cung caáp cuøng moät thoâng tin töø nhieàu qui trình khaùc nhau. Beân caïnh thoâng tin caùc khaùch haøng coù quan heä tín duïng, vaø caùc thoâng tin thu thaäp töø caùc ngaønh khaùc, trung taâm caàn cung caáp theâm thoâng tin khaùc nhö giaù caùc thieát bò, maùy moùc, daây truyeàn coâng ngheä… qua thu thaäp töø caùc ngaønh ñeå caùc NHTM tham khaûo trong quaù trình thaåm ñònh. Trung taâm caàn trieån khai kyõ thuaät ñeå caùc NHTM tra cöùu tröïc tieáp thoâng tin cuûa khaùch haøng trong nöôùc treân trang Web CIC moät caùch nhanh troùng, hieäu quaû vaø vôùi möùc phí coá ñònh haøng naêm phuø hôïp vôùi qui moâ cuûa töøng NHTM ñeå khuyeán khích caùc NHTM cung caáp vaø khai thaùc thoâng tin trong ngaønh. * Ban haønh vaên baûn qui phaïm phaùp luaät ñoàng boä 63 Vaên baûn döôùi luaät coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng phaûi ñöôïc ban haønh moät caùch ñoàng boä, ñaày ñuû vaø höôùng daãn cuï theå ñeå trieån khai thöïc hieän. Caùc Vuï, Cuïc cuûa NHNNVN caàn trao ñoåi thoáng nhaát tröôùc khi trình Thoáng Ñoác ban haønh caùc quyeát ñònh trieån khai qui cheá, qui ñònh traùnh tình traïng khoâng ñoàng boä vaø phaûi ñieàu chænh boå sung trong moät thôøi gian ngaén. * Hoaøn thieän qui cheá phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng Qui cheá phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng theo quyeát ñònh 493 laø phuø hôïp vôùi yeâu caàu quaûn trò ruûi ro tín duïng trong giai ñoaïn hieän nay, tuy nhieân caàn nghieân cöùu söûa ñoåi moät soá noäi dung: Qui cheá 493 qui ñònh “TCTD ñöôïc söû duïng döï phoøng ñeå söû lyù ruûi ro tín duïng theo trình töï: söû duïng döï phoøng cuï theå ñeå söû lyù ruûi ro tín duïng ñoái vôùi khoaûn nôï ñoù, tieáp theo phaùt maïi taøi saûn baûo ñaûm ñeå thu hoài nôï, tröôøng hôïp phaùt maïi taøi saûn khoâng ñuû buø ñaép thì ñöôïc söû duïng döï phoøng chung ñeå xöû lyù”. Trong thöïc teá vieäc phaùt maïi taøi saûn laø baát ñoäng saûn thöôøng khoù khaên, maát nhieàu thôøi gian neân khi söû duïng döï phoøng cuï theå xöû lyù ruûi ro thì phaàn nôï naøy ñöôïc chuyeån ra theo doõi ngoaïi baûng, phaàn nôï coøn laïi vaãn theo doõi noäi baûng do chöa phaùt maïi ñöôïc taøi saûn ñeå thu hoài nôï. Tröôøng hôïp naøy gaây khoù khaên trong vieäc theo doõi moät khoaûn nôï vöøa haïch toaùn ôû noäi baûng laãn ngoaïi baûng, do ñoù vieäc xöû lyù khoaûn nôï naøy khoâng döùt ñieåm. Nhö vaäy khoâng theå xöû lyù toaøn boä ruûi ro tín duïng cuûa caùc khoaûn nôï phaûi xöû lyù nhö qui ñònh taïi ñieàu 12 quyeát ñònh 493 “Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng khoâng ñuû ñeå xöû lyù toaøn boä ruûi ro tín duïng cuûa caùc khoaûn nôï phaûi xöû lyù cheânh leäch thieáu cuûa soá tieàn döï phoøng vaøo chi phí hoaït ñoäng”. Ñeå khaéc phuïc vöôùng maéc treân ñeà nghò söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro ñöôïc thay ñoåi theo trình töï : söû duïng döï phoøng cuï theå , tieáp ñeán laø döï phoøng chung vaø sau cuøng laø nguoàn phaùt maïi taøi saûn baûo ñaûm. Hieän taïi qui cheá 493 qui ñònh TCTD phaân loaïi nôï theo moät trong hai phöông phaùp ñònh löôïng (aùp duïng ngay) vaø ñònh tính (phöông phaùp tieân tieán aùp duïng 64 trong 3 naêm tôùi sau khi xaây döïng ñöôïc heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä). Tuy vaäy ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng trong thôøi gian tôùi neân aùp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp treân, phöông phaùp ñònh löôïng xöû lyù nhanh nhôø aùp duïng coâng ngheä thoâng tin neân TCTD phaân loaïi vaø trích laäp kòp thôøi; phöông phaùp ñònh tính ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng chính xaùc hôn. Ñoái chieáu keát quaû phaân loaïi cuûa 2 phöông phaùp treân, neáu keát quaû phaân loaïi theo phöông phaùp ñònh tính phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm coù ruûi ro cao hôn thì TCTD phaûi trích boå sung phaàn cheânh leäch. * Taêng cöôøng quaûn lyù nhaø nöôùc taïi caùc NHTM Thanh tra ngaân haøng caàn naâng cao chaát löôïng thanh tra baèng caùch naém baét kòp thôøi caùc nghieäp vuï kinh doanh, dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, aùp duïng coâng ngheä môùi nhaèm giaùm saùt lieân tuïc caùc NHTM döôùi hai hình thöùc thanh tra taïi choã vaø giaùm saùt töø xa. Thanh tra taïi choã seõ naâng cao hieäu löïc do vieäc xöû lyù caùc vi phaïm döïa treân caùc baèng chöùng khoâng tuaân thuû caùc qui ñònh phaùp luaät laøm cô sôû ñeå aùp duïng caùc cheá taøi cuï theå. Nghieäp vuï giaùm saùt töø xa nhaèm caûnh baùo kòp thôøi caùc sai phaïm ñeå caùc NHTM coù bieän phaùp ngaên ngöøa ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh. Vôùi söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa coâng ngheä thoâng tin, heä thoáng phaùp luaät ngaøy caøng hoaøn thieän vaø yeâu caàu minh baïch trong coâng boá thoâng tin laø ñieàu kieän thuaän lôïi cho thanh tra ngaân ngaân haøng söû duïng chuû yeáu phöông thöùc giaùm saùt töø xa nhaèm phaùt huy vai troø caûnh baùo sôùm, kòp thôøi phaùt hieän caùc vi phaïm qui cheá , baûo ñaûm an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM. Tieáp tuïc naâng cao chaát löôïng coâng taùc giaùm saùt töø xa treân cô sôû khai thaùc toái ña thoâng tin töø baùo caùo thoáng keâ vaø thoâng tin töø trung taâm CIC. 3.3 – Nhöõng giaûi phaùp ôû caáp ñoä vi moâ 3.3.1 – Giaûi phaùp töø baûn thaân caùc chi nhaùnh NHTM Bình phöôùc 1. Taêng cöôøng thu thaäp thoâng tin taøi chính, phi taøi chính, thoâng tin thò tröôøng, caùc ngaønh ngheà saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng. 65 Ñeå phoái hôïp vôùi trung taâm CIC hoaøn thieän vaø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin tín duïng, caùc NHTM treân ñòa baøn tænh khaån tröông trieån khai coâng taùc thoâng tin tín duïng ñeán caùc chi nhaùnh tröïc thuoäc chöa thöïc hieän. Taêng cöôøng chæ ñaïo, theo doõi ñoân ñoác vaø kieåm soaùt caùc chi nhaùnh baùo caùo kòp thôøi, ñaày ñuû, chính xaùc veà soá löôïng vaø chaát löôïng thoâng tin tröôùc khi cung caáp cho hoäi sôû hoaëc trung taâm CIC NHNN. Caùc NHTM caàn öùng duïng toát coâng ngheä thoâng tin, thieát laäp phaàn meàm ñeå quaûn lyù khaùch haøng, thoáng keâ, löu tröõ thoâng tin laøm cô sôû phaân tích ñaùnh giaù khaùch haøng töø caùc laàn vay sau. Qui ñònh cuï theå, chaët cheõ veà löu tröõ, baûo quaûn vaø quaûn lyù hoà sô tín duïng nhö moät taøi saûn quan troïng cuûa ngaân haøng. Ngoaøi ra caùc ngaân haøng thöông maïi coøn thu thaäp thoâng tin veà ngaønh ngheà kinh doanh cuûa khaùch haøng ñeå döï ñoaùn ñöôïc khuynh höôùng phaùt trieån, aùp löïc caïnh tranh töø caùc ñoái thuû cuûa khaùch haøng, qua ñoù ñaùnh giaù khaû naêng kinh doanh vaø khaû naêng hoaøn traû nôï cuûa khaùch haøng. Taêng cöôøng hôïp taùc, trao ñoåi, chia seû thoâng tin giöõa caùc NHTM treân ñòa baøn vaø khai thaùc thoâng tin tín duïng treân trang Web CIC ñeå tìm hieåu khaùch haøng tröôùc khi cho vay. 2. Xaây döïng vaø chaáp haønh nghieâm chænh qui cheá cho vay Caùc NHTM treân ñòa baøn trieån khai, giaùm saùt caùn boä chaáp haønh nghieâm tuùc caùc ñieàu khoaûn qui ñònh trong qui cheá cho vay (ban haønh keøm theo quyeát ñònh 1627/QÑ – NHNN ngaøy 31/12/2001), caùc quyeát ñònh boå sung söûa ñoåi quyeát ñònh 1627 vaø höôùng daãn cuûa NHNN TW. NHTM caàn qui ñònh thoáng nhaát qui trình thaåm ñònh ñoái vôùi döï aùn ñaàu tö, phöông aùn saûn xuaát, kinh doanh dòch vuï nhö: hoà sô phaùp lyù, naêng löïc taøi chính, naêng löïc saûn xuaát kinh doanh, tính khaû thi cuûa döï aùn… Ngoaøi ra caàn thaåm ñònh döï aùn coù phuø hôïp vôùi qui hoaïch cuûa ñòa phöông khoâng, chaát löôïng saûn phaåm vaø khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng, hôïp ñoàng 66 cung öùng nguoàn nguyeân lieäu vaø tieâu thuï saûn phaåm oån ñònh, qui trình coâng ngheä ñaûm baûo tieâu chuaån cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Ñoái vôùi phöông aùn ñaàu tö, phöông aùn phuïc vuï ñôøi soáng caàn thaåm ñònh naêng löïc taøi chính, khaû naêng voán töï coù tham gia, nguoàn thu nhaäp oån ñònh, taøi saûn baûo ñaûm ñöôïc xaùc ñònh nhö nguoàn thu nôï thöù hai… Ñoái vôùi loaïi cho vay ñôn giaûn nhö: cho vay tieâu duøng, cho vay phaùt haønh theû… caùc NHTM nghieân cöùu, xaây döïng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù vaø heä thoáng tính ñieåm phuø hôïp ñaëc ñieåm kinh teá treân ñòa baøn laøm cô sôû ban haønh phöông phaùp tính ñieåm söû duïng thoáng nhaát trong thaåm ñònh cho vay tieâu duøng ñeå ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu cuûa khaùch haøng maø vaãn ñaûm baûo qui trình thaåm ñònh. NHTM caàn khaéc phuïc quan ñieåm ñaët naëng vaøo taøi saûn baûo ñaûm maø caàn quan taâm ñeán hieäu quaû cuûa phöông aùn, döï aùn vay voán vaø xaùc ñònh nguoàn thu nhaäp chính töø hieäu quaû cuûa döï aùn. Trong quaù trình thaåm ñònh CBTD phaûi tra cöùu trang Web CIC cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng ñeå naém thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính veà khaùch haøng, quan heä vay traû vaø taøi saûn baûo ñaûm cuûa khaùch haøng vôùi caùc toå chöùc tín duïng tröôùc ñaây, thoâng tin ngoaïi ngaønh, trieån voïng phaùt trieån cuûa saûn phaåm, ngaønh kinh teá treân thò tröôøng lieân quan ñeán khaùch haøng ñeå xem xeùt, quyeát ñònh cho vay. 3. Taêng cöôøng kieåm tra “trong vaø sau” khi cho vay theo qui cheá Taêng cöôøng kieåm tra söû duïng voán trong vaø sau khi cho vay nhaèm phaùt hieän vaø ngaên chaën kòp thôøi vieäc khaùch haøng söû duïng voán sai muïc ñích, keùm hieäu quaû ñeå chuû ñoäng ñeà ra caùc giaûi phaùp khaéc phuïc, ñoàng thôøi CBTD giaùm saùt quaù trình luaân chuyeån voán vay vaø ñoân ñoác thu hoài nôï ñuùng theo thoaû thuaän. Caùc NHTM phaûi ñònh möùc soá löôïng khaùch haøng, dö nôï cho CBTD phuø hôïp vôùi khaû naêng quaûn lyù ñeå thöïc hieän toát vieäc kieåm tra trong vaø sau khi cho vay, xaây döïng keá hoaïch kieåm tra phuø hôïp vôùi keát quaû phaân loaïi nôï töøng khoaûn vay ñaûm baûo yeâu caàu maät ñoä kieåm tra cao hôn ñoái vôùi nhoùm nôï xaáu. Kieåm tra 67 toaøn dieän caùc khoaûn vay vöôït quaù moät möùc dö nôï nhaát ñònh vôùi kieåm tra ñieån hình ñoái vôùi nhoùm khaùch haøng ñöôïc xeáp loaïi nôï ñuû tieâu chuaån. Taêng cöôøng giaùm saùt, kieåm tra ñeå naâng cao chaát löôïng coâng taùc kieåm tra söû duïng voán vay traùnh tình traïng hình thöùc, ñoái phoù nhaèm phaùt hieän kòp thôøi khoaûn nôï coù vaán ñeà. Caùc NHTM caàn qui ñònh keát quaû phaân loaïi nôï theo nhoùm (I, II, III, IV) laø cô sôû ñeå xaây döïng lòch kieåm tra cuûa CBTD töông öùng 1 naêm, 6 thaùng, 3 thaùng, 1 thaùng, 1 thaùng hoaëc ngaén hôn phuø hôïp möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng nhoùm. 4. Taùch boä phaän rieâng, coù chuyeân moân ñònh giaù TSBÑ, ñaêng kyù giao dòch ñaûm baûo, phaùt maõi TSBÑ. Caùc NHTM treân ñòa baøn thöïc hieän kyù hôïp ñoàng vôùi caùc doanh nghieäp thaåm ñònh giaù ñeå doanh nghieäp thöïc hieän thaåm ñònh giaù thay cho caùc NHTM vaø gaùnh chòu toaøn boä traùch nhieäm khi thaåm ñònh giaù thieáu chính xaùc nhaèm giaûi quyeát nhöõng khoù khaên trong coâng taùc thaåm ñònh cuûa caùc NHTM hieän nay. Tuy nhieân taïi Bình phöôùc chöa coù caùc doanh nghieäp thaåm ñònh giaù, caùc NHTM caàn thaønh laäp boä phaän chuyeân traùch thöïc hieän nghieäp vuï ñònh giaù, ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm vaø phaùt maïi taøi saûn baûo ñaûm. Caùn boä thaåm ñònh giaù phaûi ñöôïc ñaøo taïo chuyeân ngaønh thaåm ñònh giaù ñeå thöïc hieän toát caùc maët nghieäp vuï lieân quan ñeán coâng taùc ñònh giaù nhö: Thaåm ñònh baùo caùo taøi chính, keá hoaïch kinh doanh, hoaëc döï aùn ñaàu tö ñeå xaùc ñònh hoaït ñoäng doanh nghieäp coù hhieäu quaû hay khoâng; Thaåm ñònh giaù trò taøi saûn khi khaùch haøng caàm coá, theá chaáp ñeå vay voán ngaân haøng; Thaåm ñònh giaù taøi saûn tröôùc khi thöïc hieän thanh lyù taøi saûn khi khaùch haøng maát khaû naêng thanh toaùn… Boä phaän chuyeân traùch toå chöùc ñaùnh giaù laïi taøi saûn theá chaáp, caàm coá theo ñònh kyø 3 thaùng, 6 thaùng, 1 naêm phuø hôïp vôùi möùc ñoä bieán ñoäng giaù cuûa töøng loaïi taøi saûn. Beân caïnh ñoù tieán haønh phaân vuøng caùc taøi saûn theá chaáp ñeå khi coù xu 68 höôùng baát lôïi ñoái vôùi giaù trò baát ñoäng saûn taïi khu vöïc naøo ñoù coù theå ñieàu chænh ngay giaù trò taøi saûn theá chaáp nhaèm haïn cheá ruûi ro. Boä phaän ñònh giaù taøi saûn coøn thöïc hieän moät soá nghieäp vuï nhö höôùng daãn khaùch haøng thöïc hieän ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm theo ñuùng qui ñònh, yeâu caàu khaùch haøng mua baûo hieåm taøi saûn ñoái vôùi phöông tieän vaän taûi, taøi saûn hình thaønh töø voán vay…, tieán haønh nhanh caùc thuû tuïc phaùt maõi taøi saûn thu hoài voán. 5. Toå chöùc boä phaän quaûn trò ruûi ro Caùc chi nhaùnh NHTM caàn thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro chuyeân bieät veà tín duïng ñeå xaây döïng chieán löôïc quaûn trò ruûi ro, toå chöùc phaân loaïi caùc khoaûn vay theo möùc ñoä ruûi ro. NHTM xaây döïng vaø ban haønh qui cheá hoaït ñoäng cuûa boä phaän quaûn trò ruûi ro, trong ñoù xaùc ñònh roõ chöùc naêng nhieäm vuï vaø moái quan heä vôùi caùc phoøng boä phaän khaùc trong ñôn vò. Caùc khoaûn nôï xaáu ñöôïc taùch khoûi CBTD chuyeån giao cho boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán haønh phaân tích ñoái töôïng vay, leân phöông aùn traû nôï vaø cuûng coá hoà sô chuaån bò xöû lyù. Thoâng qua keát quaû phaân loaïi nôï töøng khoaûn nôï, boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán haønh phaân tích theo nhoùm khaùch haøng , thaønh phaàn kinh teá , ngaønh kinh teá , khu vöïc nhaèm xaùc ñònh khuynh höôùng ruûi ro, qua ñoù xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng cho töøng nhoùm khaùch haøng, thaønh phaàn kinh teá , ngaønh kinh teá, khu vöïc phuø hôïp vôùi möùc ñoä ruûi ro maø NHTM chaáp nhaän ñöôïc. Boä phaän quaûn trò ruûi ro phaân loaïi nôï theo phöông phaùp ñònh löôïng chính xaùc vaø kòp thôøi haøng quí ñeå xaùc ñònh ñuùng chaát löôïng tín duïng vaø laøm cô sôû trích laäp döï phoøng ruûi ro, ñoàng thôøi ñöa ra caùc giaûi phaùp cuï theå nhaèm caûi thieän khaû naêng traû nôï. Sau ñoù aùp duïng phöông phaùp ñònh tính nhaèm ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng chính xaùc hôn, khi keát quaû phaân loaïi theo phöông phaùp ñònh tính phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm coù ruûi ro cao hôn thì NHTM phaûi trích laäp boå sung phaàn cheânh leäch. 69 Boä phaän quaûn trò ruûi ro tö vaán cho CBTD khi thöïc hieän taùi thaåm ñònh nhöõng khoaûn vay lôùn, phöùc taïp ñoàng thôøi coøn coù nhieäm vuï quaûn trò ruûi ro ñoái vôùi töøng CBTD. Tröïc tieáp ñeà xuaát söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5 vaø caùc tröôøng hôïp doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo qui ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc caù nhaân bò cheát, maát tích. Toå chöùc phaân tích cô caáu tín duïng, laäp baûng toång keát tyû leä nôï khoâng thu hoài ñöôïc ít nhaát 5 naêm trôû laïi, ñaùnh giaù tyû leä nôï khoù thu hoài theo ngaønh kinh teá, nhoùm khaùch haøng… ñeå ñieàu chænh chính saùch cho vay phuø hôïp. 6. Taêng cöôøng kieåm toaùn noäi boä, kieåm tra cuûa laõnh ñaïo vaø chuyeân ñeà Hoaït ñoäng kieåm tra, kieåm soaùt cuûa NHTM treân ñòa baøn caàn thöïc hieän theo caùc qui trình, trình töï, öùng duïng coâng ngheä hieän ñaïi ñeå ñaït hieäu quaû cao. Vieäc kieåm tra, kieåm soaùt coâng vieäc cuûa caùn boä, ñaëc bieät laø caùn boä tín duïng nhaèm giuùp hoï tuaân thuû chính saùch cho vay, caùc qui trình nghieäp vuï ñeå ñaûm baûo an toaøn trong coâng taùc tín duïng. Qua coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt cung caáp thoâng tin khi phaùt hieän nhöõng sai soùt ñeå ban laõnh ñaïo coù nhöõng bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi. Taêng cöôøng kieåm soaùt noäi boä ñoàng thôøi thöïc hieän nghieâm tuùc qui cheá kieåm toaùn baùo caùo taøi chính cuûa caùc chi nhaùnh NHTM bôûi moät doanh nghieäp kieåm toaùn ñoäc laäp, ñuû tieâu chuaån, ñieàu kieän theo qui ñònh cuûa NHNNVN. Vieäc phoái hôïp kieåm soaùt noäi boä vaø kieåm toaùn ñoäc laäp seõ haïn cheá thaáp nhaát ruûi ro tín duïng, phaùt hieän sai phaïm vaø xöû lyù kòp thôøi. Ñeå phaùt huy keát quaû phoái hôïp trong kieåm toaùn, caùc chi nhaùnh NHTM phaûi xoaù boû taâm lyù cuïc boä, ñoàng thôøi taïo thoùi quen minh baïch trong moïi hoaït ñoäng nghieäp vuï. 7. Naâng cao chaát löôïng caùn boä tín duïng, caùn boä quaûn trò ruûi ro Caùc NHTM treân ñòa baøn xaây döïng qui hoaïch ñaøo taïo ñeán 2010 nhaèm töøng böôùc naâng cao tyû leä caùn boä coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc leân möùc 100%. 70 Ñaây laø moät trong caùc ñieàu kieän tieân quyeát ñeå caùc NHTM coù ñuû naêng löïc caïnh tranh vôùi caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Trong giai ñoaïn buøng noå thoâng tin, khoa hoïc coâng ngheä phaùt trieån maïnh thì kieán thöùc raát nhanh bò laïc haäu. Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån NHTM phaûi coù cheá ñoä ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi, xem nhieäm vuï naøy laø moät trong nhöõng nhieäm vuï thöôøng xuyeân trong quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa caùc NHTM. Qui cheá ñeà baït caùn boä caàn aùp duïng hình thöùc ñaøo taïo ngaén ngaøy vaø toå chöùc thi tuyeån theo ñuùng chöùc danh caàn boå nhieäm nhö tröôûng, phoù caùc boä phaän. NHTM caàn coù bieän phaùp naâng cao trình ñoä CBTD theo höôùng ngaøy caøng chuyeân nghieäp hoaù cao hôn theo nhoùm ñoái töôïng khaùch haøng, keát hôïp vôùi saûn phaåm lónh vöïc, ngaønh ngheà… Toå chöùc phaân loaïi CBTD theo caùc chuaån möïc (Veà trình ñoä, kinh nghieäm, nghieäp vuï boå trôï khaùc vaø phaåm chaát) cuøng vôùi vieäc xaùc ñònh caùc ñoái töôïng khaùch haøng vay ñoái vôùi töøng chi nhaùnh NHTM ñeå qui ñònh thaåm quyeàn quyeát ñònh möùc cho vay, khoái löôïng tín duïng phuø hôïp khaû naêng CBTD. Ngoaøi ra, trình ñoä CBTD phaûi ñaùp öùng yeâu caàu vöøa chuyeân saâu, vöøa ña naêng thoâng qua coá ñònh thôøi gian coâng taùc taïi töøng boä phaän vaø thöïc hieän thuyeân chuyeån qua nhieàu boä phaän khaùc nhau. Ñeå CBTD thöïc söï quan taâm ñeán vieäc hoïc taäp vaø naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï, caùc NHTM caàn coù cô cheá khuyeán khích CBTD hoïc taäp baèng caùch hoã trôï moät phaàn hoaëc toaøn boä kinh phí, thöïc hieän cheá ñoä khen thöôûng, ñeà baït ñoái vôùi nhöõng caùn boä coù trình ñoä chuyeân moân cao vaø ñaït hieäu suaát trong coâng vieäc. Beân caïnh vieäc töï hoïc taäp cuûa caùn boä ngaân haøng, ñònh kyø môû caùc lôùp ñaøo taïo nghieäp vuï môùi, kieán thöùc môùi, coâng ngheä môùi vaø kyõ naêng quaûn lyù moät ngaân haøng hieän ñaïi ñeå CBTD tieáp caän. Beân caïnh ñaøo taïo nghieäp vuï, caùc NHTM coù bieän phaùp giaùo duïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cho caùn boä nhaèm hình thaønh vaên hoaù toå chöùc trong ñôn vò. 71 Beân caïnh coâng taùc ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä hieän ñang coâng taùc, caùc NHTM tuyeån choïn nhaân vieân coù trình ñoä cao ñeå ñaùp öùng ngay moät soá nhieäm vuï phöùc taïp nhö thaåm ñònh cho vay caùc döï aùn, coâng trình xaây laép; thaåm ñònh giaù; kieåm soaùt boä chöùng töø hoaøn haûo; quaûn trò ruûi ro, chuyeân vieân tin hoïc… khaéc phuïc tình traïng ñaøo taïo chuyeân saâu maát thôøi gian vaø hieäu quaû khoâng cao. 8. Ña daïng hoaù saûn phaåm tín duïng, saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng. Haàu heát caùc NHTM treân ñòa baøn hieän nay ñeàu chöa coù chính saùch tín duïng cuï theå ñeå laøm kim chæ nam cho hoaït ñoäng cuûa taát caû nhaân vieân vaø laõnh ñaïo trong töøng thôøi kyø. Trong thöïc hieän chính saùch tín duïng, NHTM caàn chuù troïng ña daïng hoaù saûn phaåm cho vay do caùc doanh nghieäp cuøng ngaønh, cuøng vuøng laõnh thoå… coù theå coù töông quan ruûi ro tín duïng cao. Ruûi ro tín duïng xaûy ñeán cuøng luùc vôùi nhieàu khaùch haøng laø moät vieäc ngaân haøng caàn heát söùc traùnh. Ña daïng hoaù trong cho vay thoâng qua xaùc ñònh vôùi tyû suaát sinh lôøi cao nhaát thì tyû troïng ñaàu tö toái öu vaøo moãi ngaønh, khu vöïc, thaønh phaàn kinh teá… ñeå ruûi ro chaáp nhaän ñöôïc laø bao nhieâu. Caùc NHTM, beân caïnh caùc nghieäp vuï truyeàn thoáng, caàn phaùt trieån maïnh caùc nghieäp vuï baûo laõnh, tín duïng tieâu duøng, theû tín duïng… caàn ñaëc bieät quan taâm phaùt trieån hình thöùc cho thueâ taøi chính do hình thöùc tín duïng naøy coù tính an toaøn cao hôn caùc hình thöùc tín duïng truyeàn thoáng hieän nay. Caùc NHTM ñaàu tö phaân taùn vaø giôùi haïn cho vay töøng ñoái töôïng rieâng leû hay nhoùm ñoái töôïng coù lieân quan vôùi nhau laø moät trong nhöõng bieän phaùp phoå bieán ñeå haïn cheá ruûi ro. Ña daïng hoaù caùc saûn phaåm tín duïng taïo ñieàu kieän ñeå môû roäng ñoái töôïng cho vay, chuû ñoäng xaây döïng moät danh muïc vôùi möùc ñoä ruûi ro löôïng hoaù ñöôïc giuùp caùc NHTM chuû ñoäng trong phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro. Ña daïng hoaù saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng chính laø cung caáp nhieàu loaïi dòch vuï nhaèm thoaû maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng trong lónh vöïc tieàn teä, tín duïng, ngaân haøng nhö: thanh toaùn, nhaän vaø chuyeån tieàn, theû tín duïng, theû thanh toaùn, 72 giöõ hoä taøi saûn, tö vaán… Qua ñoù ngaân haøng giöõ ñöôïc khaùch haøng truyeàn thoáng, môû roäng khaùch haøng môùi treân caùc thò tröôøng khaùc nhau, löïa choïn ñöôïc khaùch haøng toát, giaûm söï leä thuoäc vaøo hoaït ñoäng tín duïng neân ruûi ro tín duïng seõ khoâng gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. 3.3.2 - Caùc giaûi phaùp hoã trôï khaùc * Qui ñònh kieåm toaùn caùc doanh nghieäp laø ñieàu kieän baét buoäc, ñoàng thôøi coù bieän phaùp cheá taøi ñeå ñaûm baûo tính minh baïch veà thoâng tin taøi chính Caùc Sôû, Ngaønh trong tænh ñeàu coù chung yeâu caàu ñoái vôùi baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp phaûi hoaøn thaønh ñuùng thôøi ñieåm qui ñònh vaø ñöôïc kieåm toaùn bôûi coâng ty kieåm toaùn ñoäc laäp. Nhaèm traùnh tình traïng doanh nghieäp coù nhieàu baùo caùo taøi chính khaùc nhau khi giao dòch vôùi caùc sôû ngaønh vôùi caùc muïc ñích khaùc nhau do ñoù sôû taøi chính tænh caàn qui ñònh kieåm toaùn caùc doanh nghieäp laø ñieàu kieän baét buoäc. Ñoái vôùi caùc NHTM treân ñòa baøn, chaát löôïng coâng taùc thaåm ñònh lieân quan maät thieát vôùi tính trung thöïc trong baùo caùo taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp. Ngoaøi ra ñeå ñaûm baûo soá lieäu trung thöïc caàn coù bieän phaùp cheá taøi ñoái vôùi doanh nghieäp coá tình gian laän che daáu söï thaät qua baùo caùo taøi chính. * Thaønh laäp coâng ty ñònh giaù taøi saûn Coâng taùc thaåm ñònh giaù khi cho vay taïi caùc NHTM trong tænh gaëp nhieàu khoù khaên, neân yeâu caàu thaønh laäp coâng ty thaåm ñònh giaù ñoäc laäp laø caàn thieát trong thôøi gian hieän nay. Coâng ty thaåm ñònh giaù cuûa tænh vôùi khaû naêng chuyeân moân saâu vaø roäng seõ thay cho caùc NHTM trong thaåm ñònh giaù moät caùch chính xaùc vaø giaûi quyeát khoù khaên cuûa NHTM do khoâng theå bao quaùt heát moïi lónh vöïc cuûa hoaït ñoäng thaåm ñònh giaù, giaûm chi phí ñaøo taïo, ngaên chaën tieâu cöïc cuûa CBTD. Maët khaùc coâng ty thaåm ñònh giaù seõ thay cho caùc NHTM gaùnh chòu toaøn boä traùch nhieäm khi thaåm ñònh giaù thieáu chính xaùc, chia seû ruûi ro vôùi caùc NHTM. * Thaønh laäp trung taâm thoâng tin chuyeân moân veà giaù caû noâng saûn 73 Giaù caû haøng hoaù noâng saûn trong nöôùc phuï thuoäc raát lôùn vaøo giaù caû treân thò tröôøng theá giôùi. Ñeå coù theå tham chieáu giaù moät soá maët haøng noâng saûn theá maïnh cuûa tænh nhö Cao su, Ñieàu, Tieâu, Caø pheâ … tænh Bình Phöôùc caàn phaûi thaønh laäp trung taâm thoâng tin chuyeân moân veà giaù caû caùc loaïi noâng saûn. Trung taâm naøy seõ cung caáp thoâng tin caäp nhaät veà giaù caû noâng saûn treân theá giôùi laøm caên cöù ñeå caùc doanh nghieäp trong tænh tham chieáu kyù keát hôïp ñoàng tieâu thuï saûn phaåm trong nöôùc cuõng nhö xuaát khaåu. Maët khaùc, ñaây cuõng laø keânh thoâng tin quan troïng ñeå caùc NHTM ñaùnh giaù hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp troàng, chaêm soùc, cheá bieán, tieâu thuï noâng saûn treân ñòa baøn tænh Bình phöôùc ñeå coù quyeát ñònh tín duïng chính xaùc. * Coâng boá roäng raõi thoâng tin veà caùc döï aùn ñaàu tö cô sôû haï taàng Taùi laäp tænh naêm 1997, ñeán nay cô sôû haï taàng cuûa tænh Bình phöôùc vaãn coøn nhieàu khoù khaên, ñang trong quaù trình hình thaønh nhö ñöôøng, ñieän, vieãn thoâng… ñaëc bieät ñeå thu huùt nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi tænh ñang xuùc tieán xaây döïng nhieàu khu coâng nghieäp taïi caùc huyeän Chôn Thaønh, Bình Long, Ñoàng Phuù. Ñaây laø nhöõng döï aùn lôùn, ngoaøi nguoàn voán cuûa chuû ñaàu tö thì voán vay taïi caùc NHTM raát quan troïng. Ñeå ñaûm baûo an toaøn tín duïng cho caùc NHTM, ñeà nghò Uyû Ban Nhaân Daân Tænh caàn coâng boá roäng raõi thoâng tin veà naêng löïc taøi chính cuûa chuû ñaàu tö, cuõng nhö hieäu quaû döï kieán cuûa döï aùn. * Qui ñònh xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm caàn söûa ñoåi, boå sung, hoaøn thieän Ñeå hoã trôï caùc TCTD trong xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm, NHNNVN, Boä Tö Phaùp, Boä Coâng An, Boä Taøi Chính, Toång Cuïc Ñòa Chính ñaõ ban haønh thoâng tö lieân tòch soá 03/2001/TTLT/NHNN-BTP- BTC-TCÑC ngaøy 23/4/2001höôùng daãn vieäc xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm ñeå thu hoài nôï cho caùc toå chöùc tín duïng theo thöù töï: thu thueá vaø caùc khoaûn phí noäp ngaân saùch, keá ñeán thu nôï goác, laõi vay, laõi quaù haïn tính ñeán ngaøy beân baûo ñaûm hoaëc beân giöõ taøi saûn giao taøi saûn cho TCTD ñeå xöû lyù. Thöù töï 74 öu tieân trong vieäc thanh toaùn thu nôï töø xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm neâu taïi thoâng tö 03 chöa theå hieän ñaày ñuû cam keát giöõa khaùch haøng vaø quyeàn xöû lyù taøi saûn theá chaáp thu hoài nôï cuûa NHTM trong hôïp ñoàng tín duïng. Caùc nghóa vuï thueá cuûa khaùch haøng laø nghóa vuï maø NHTM khoâng theå bieát tröôùc, bieát ñaày ñuû ñeå coù theå tieân lieäu khaû naêng thu nôï khi ñònh giaù vaø ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm. Do ñoù caàn caên cöù thöù töï öu tieân khi ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm: caùc NHTM ñöôïc öu tieân thanh toaùn nôï goác, nôï laõi tröôùc caùc khoaûn nôï ngaân saùch nhaø nöôùc. Ngoaøi ra thoâng tö caàn ñeà caäp ñeán nhöõng bieän phaùp kieân quyeát coù tính cöôõng cheá trong vieäc xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm thu hoài nôï khi khaùch haøng hoaëc beân baûo laõnh khoâng giao taøi saûn cho TCTD ñeå xöû lyù. Keát luaän chöông III Treân cô sôû phaân tích thöïc traïng RRTD, caùc nguyeân nhaân cô baûn daãn tôùi RRTD taïi caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Bình Phöôùc ôû chöông 2, ñeà taøi khaúng ñònh söï caàn thieát phaûi ñöa ra caùc giaûi phaùp cô baûn nhaèm haïn cheá RRTD ñeå ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn. Töø ñoù, ñeà taøi ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ôû caáp ñoä cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc cuõng nhö caùc giaûi phaùp aùp duïng cho baûn thaân caùc NHTM treân ñòa baøn. ._.