Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng Thương mại Nhà nước trên địa bàn TP.HCM

Trang 1 MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 Vai troø cuûa xuaát khaåu vaø caùc phöông thöùc thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu. ....1 1.1.1 Xuaát khaåu vaø vai troø cuûa hoaït ñoäng xuaát khaåu trong neàn kinh teá...................1 1.1.2 Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi……………………………………………………………………………………………….2 1.1.3 Caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá thoâng duïng trong thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu ........................................................................................................2 1.1.3.1 Phöông thöùc ghi soå ............................................................................ 3 1.1.3.2 Phöông thöùc chuyeån tieàn...................................................................3 1.1.3.3 Phöông thöùc nhôø thu..........................................................................4 1.1.3.4 Phöông thöùc giao chöùng töø traû tieàn ...................................................6 1.1.3.5 Phöông thöùc tín duïng chöùng töø..........................................................7 1.2 Hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi ..............................8 1.2.1 Khaùi nieäm taøi trôï xuaát khaåu.............................................................................8 1.2.2 Cô sôû toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu............................10 1.2.3 Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu vaø thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi .....................................................................................11 1.3 Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi ......................12 1.3.1 Taøi trôï voán löu ñoäng phuïc vuï saûn xuaát, thu mua, cheá bieán chuaån bò haøng xuaát khaåu………………………………………………………………………………………………………………………12 1.3.2 Taøi trôï treân cô sôû hoái phieáu ............................................................................13 1.3.3 Taøi trôï treân cô sôû phöông thöùc thanh toaùn nhôø thu keøm chöùng töø…………………14 Trang 2 1.3.4 Taøi trôï treân cô sôû phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø………………………….16 1.3.5 Bao thanh toaùn …………………………………………………………………………………………………………………..17 1.3.6 Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu trung daøi haïn………………………………………………………..19 1.3.7 Baûo laõnh ngaân haøng ………………………………………………………………………………………………………..21 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI NHAØ NÖÔÙC TREÂN ÑÒA BAØN TP HCM 2.1 Hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây ................23 2.1.1 Tình hình chung veà hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam.................................23 2.1.2 Tình hình hoaït ñoäng xuaát khaåu treân ñòa baøn TP HCM ....................................24 2.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM…………………………………………………………………………………26 2.2.1 Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu hieän coù ..........................................................26 2.2.1.1 Taøi trôï voán löu ñoäng phuïc vuï saûn xuaát, thu mua, cheá bieán chuaån bò haøng xuaát khaåu..............................................................................27 2.2.1.2 Chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø…………………………………………………………………………………………………………….28 2.2.1.3 Chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc nhôø thu keøm chöùng töø.............................................................................................29 2.2.2 Heä thoáng xöû lyù taùc nghieäp vaø ñoái ngoaïi cuûa ngaân haøng trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu .........................................................................................................30 2.2.2.1 Moâ hình toå chöùc vaø quy trình nghieäp vuï ...........................................30 2.2.2.2 Coâng ngheä quaûn lyù. ...........................................................................33 2.2.2.3 Maïng löôùi quan heä ñaïi lyù ..................................................................34 2.3 Ñaùnh giaù hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM………………………………………………………………………….35 Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc35 2.3.1 Nhöõng haïn cheá trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu...........................................42 Trang 3 2.3.1.1 Nhöõng haïn cheá töø phía ngaân haøng. ....................................................... 42 2.3.1.2 Nhöõng haïn cheá töø phía khaùch haøng. ..................................................... 46 2.3.1.3 Nhöõng haïn cheá veà chính saùch quaûn lyù vaø hoã trôï cuûa nhaø nöôùc. .......49 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP ÑA DAÏNG HOÙA HÌNH THÖÙC TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU TAÏI CAÙC NHTM NHAØ NÖÔÙC TREÂN ÑÒA BAØN TP HCM 3.1 Yeâu caàu khaùch quan cuûa vieäc phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu .......................................................................................................... 52 3.2 Ñònh höôùng hoaït ñoäng xuaát khaåu trong thôøi gian tôùi................................... 53 3.3 Giaûi phaùp nhaèm ña daïng hoùa hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM..................................................................... 54 3.3.1 Chuaån bò nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu....................................................................................................54 3.2.1.1 Tìm hieåu nhu caàu khaùch haøng vaø thò tröôøng. ...................................54 3.2.1.2 Marketing, quaûng caùo caùc saûn phaåm taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng ..................................................................................................55 3.2.1.3 Chuaån bò quy trình, coâng ngheä, nguoàn nhaân löïc. ..............................57 3.2.1.4 Môû roäng vaø naâng cao chaát löôïng quan heä ñaïi lyù. .............................59 3.3.2 Ñoåi môùi vaø hoaøn thieän caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu hieän coù ......................60 3.3.2.1 Ñoåi môùi qui ñònh cho vay chuaån bò haøng hoùa xuaát khaåu 60 3.3.2.2 Hoaøn thieän vaø naâng cao hieäu quaû cuûa hình thöùc chieát khaáu coù truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø 62 3.3.2.3 Môû roäng hình thöùc chieát khaáu coù truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc nhôø thu keøm chöùng töø. 63 3.3.3 Nghieân cöùu vaø trieån khai caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu môùi. .......................64 3.3.5.1 Chieát khaáu mieãn truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø……………………………………………………………………………………………….65 Trang 4 3.3.5.2 Bao thanh toaùn ..................................................................................67 3.3.4 Xaây döïng caùc chính saùch taøi trôï xuaát khaåu rieâng bieät ñoái vôùi töøng ngaønh haøng, töøng nhoùm khaùch haøng………………………………………………………………………………………….72 3.3.5 Phaùt trieån caùc nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá, caùc dòch vuï tö vaán hoã trôï khaùch haøng trong hoaït ñoäng xuaát khaåu………………………………………………………………………………….74 3.3.5.1 Tham gia tö vaán khaùch haøng ngay töø giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa thöông vuï...........................................................................................74 3.3.5.2 Thöïc hieän dòch vuï laäp chöùng töø hoä cho khaùch haøng xuaát khaåu ........75 3.3.5.3 Söû duïng dòch vuï ñoøi tieàn hoä cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. ..........76 3.3.6 Kieåm soaùt vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu ......................76 3.4 Moät soá kieán nghò veà chính saùch ñoái vôùi nhaø nöôùc.........................................78 3.4.1 Kieán nghò veà caùc quy ñònh phaùp luaät lieân quan ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá vaø taøi trôï xuaát khaåu.............................................................................78 3.4.2 Moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán caàm coá, theá chaáp, giao dòch baûo ñaûm ..............79 3.4.3 Töøng böôùc quy ñònh cheá ñoä kieåm toaùn baét buoäc ñoái vôùi doanh nghieäp .........80 3.4.4 Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng. ....................80 3.4.5 Thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm tín duïng xuaát khaåu ñeå hoã trôï hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø taøi trôï xuaát khaåu………………………………………………………………………………………………81 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC Trang 5 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Trong nhöõng naêm vöøa qua, hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån vöôït baäc caû veà chaát vaø löôïng. Hoaït ñoäng xuaát khaåu ñaõ thöïc söï ñi tieân phong trong coâng cuoäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, goùp phaàn quan troïng vaøo toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, taïo nguoàn thu ngoaïi teä cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, taùc ñoäng tích cöïc ñeán thò tröôøng trong nöôùc, kích thích saûn xuaát, taïo vieäc laøm, taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn tích cöïc caûi thieän caùn caân thanh toaùn, naâng cao uy tín vaø vò theá cuûa Vieät Nam treân tröôøng quoác teá… Goùp phaàn khoâng nhoû vaøo nhöõng thaønh töïu to lôùn trong lónh vöïc xuaát khaåu phaûi keå ñeán hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc NHTM. Ñoái vôùi caùc NHTM, taøi trôï xuaát khaåu laø hình thöùc tín duïng an toaøn mang laïi hieäu quaû, lôïi nhuaän cao, taïo nguoàn thu ngoaïi teä ñaùp öùng cho nhu caàu thanh toaùn nhaäp khaåu taïi ngaân haøng, thuùc ñaåy phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng khaùc. Hieän nay, caùc NHTM Vieät Nam ñaõ vaø ñang chuù troïng vaøo vieäc môû roäng cung öùng caùc saûn phaåm dòch vuï taøi trôï xuaát khaåu. Ngaønh ngaân haøng TP HCM ñang daãn ñaàu caû nöôùc veà soá löôïng cô sôû, doanh soá vaø quan heä taøi chính tín duïng trong cuõng nhö ngoaøi nöôùc. Doanh thu cuûa heä thoáng ngaân haøng thöôøng chieám hôn 30% treân toång doanh thu veà hoaït ñoäng ngaân haøng toaøn quoác. Hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn cuõng dieãn ra soâi ñoäng vaø coù nhöõng böôùc tieán vöôït baäc veà quy moâ vaø trình ñoä phaùt trieån, ñaây cuõng laø lónh vöïc coù möùc ñoä caïnh tranh gay gaét nhaát vôùi söï tham gia ngaøy caøng nhieàu cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Heä thoáng caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn maëc duø ôû vò theá daãn daét thò tröôøng, chieám öu theá veà thò phaàn taøi trôï xuaát khaåu nhöng cuõng ñang ñöùng tröôùc nguy cô maát daàn öu theá naøy. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu laø do loaïi hình taøi trôï vaø caáu truùc nghieäp vuï taøi trôï xuaát khaåu coøn ñôn ñieäu, chaát löôïng chöa cao chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu taøi trôï cuûa caùc doanh nghieäp, trong khi caùc ngaân Trang 6 haøng lieân doanh, chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi tham gia vaøo thò tröôøng vôùi nhieàu loaïi hình taøi trôï hieän ñaïi, vôùi nhieàu öu ñaõi ñang daàn gia taêng thò phaàn vaø quy moâ hoaït ñoäng. Chính vì vaäy, ñeå coù theå ñöùng vöõng vaø khaúng ñònh vò theá cuûa mình trong lónh vöïc taøi trôï xuaát khaåu, moät yeâu caàu caáp thieát ñaët ra ñoái vôùi caùc NHTM nhaø nöôùc trong giai ñoaïn hieän nay laø phaûi phaùt trieån ña daïng hoùa caùc loaïi hình taøi trôï xuaát khaåu ñeå gia taêng khaû naêng tieáp caän nguoàn taøi trôï xuaát khaåu, thoûa maõn toát hôn nhu caàu taøi trôï cuûa caùc doanh nghieäp xuaát khaåu veà caû soá löôïng vaø chaát löôïng. Ñoù laø lyù do toâi choïn ñeà taøi : “Giaûi phaùp ña daïng hoùa hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh” laøm luaän vaên toát nghieäp cuûa mình. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Luaän vaên ñeà caäp ñeán hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Thoâng qua vieäc ñi saâu nghieân cöùu caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu ngaén haïn trong moái lieân heä vôùi caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá, phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCMù, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp hoaøn thieän caùc hình thöùc taøi trôï hieän coù vaø trieån khai caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu môùi nhaèm môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Luaän vaên nghieân cöùu treân cô sôû toång hôïp thöïc traïng chung nhaát trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu, phaân tích soá lieäu thöïc teá veà hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi moät soá NHTM nhaø nöôùc coù hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu tieâu bieåu (NH ngoaïi thöông chi nhaùnh TP HCM, NH Coâng thöông Sôû giao dòch II, NH Ñaàu tö vaø phaùt trieån chi nhaùnh TP HCM vaø NH Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân chi nhaùnh Saøi Goøn) trong thôøi gian 3 naêm qua. Trang 7 Phöông phaùp nghieân cöùu AÙp duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû keát hôïp vôùi vieäc toång hôïp, phaân tích thoáng keâ, so saùnh vaø ñoái chieáu nhaèm choïn soá lieäu thöïc teá ñaùng tin caäy, xöû lyù ñuùng ñaén vaø khoa hoïc. Tham khaûo, trao ñoåi yù kieán vôùi ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc cuõng nhö baøn baïc, trao ñoåi tröïc tieáp vôùi caùc caùn boä nghieäp vuï taïi ngaân haøng keát hôïp vôùi thöïc teá coâng vieäc baûn thaân laø moät caùn boä nghieäp vuï taøi trôï thöông maïi taïi ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån TP HCM. Keát caáu cuûa ñeà taøi. Noäi dung cô baûn cuûa luaän vaên ñöôïc theå hieän qua 3 phaàn chính nhö sau: Chöông 1: Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi. Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Chöông 3: Giaûi phaùp ña daïng hoùa hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Vôùi keát caáu 03 chöông nhö treân, luaän vaên ñaõ coá gaéng theå hieän phaàn lyù luaän, phaân tích ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh doanh cuûa ngaân haøng vaø khaùch haøng, goùp phaàn môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Trang 8 CHÖÔNG 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. Vai troø cuûa xuaát khaåu vaø caùc phöông thöùc thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu. 1.1.1 Xuaát khaåu vaø vai troø cuûa hoaït ñoäng xuaát khaåu trong neàn kinh teá. Trong boái caûnh kinh teá hieän ñaïi vôùi tieán trình toaøn caàu hoùa vaø xu theá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, moät quoác gia muoán phaùt trieån kinh teá khoâng theå chæ döïa vaøo saûn xuaát trong nöôùc maø coøn phaûi môû roäng quan heä giao dòch treân thò tröôøng theá giôùi. Treân cô sôû khai thaùc tieàm naêng vaø nhöõng lôïi theá kinh teá voán coù, neàân kinh teá ngoaøi vieäc saûn xuaát haøng hoùa dòch vuï phuïc vuï nhu caàu noäi ñòa coøn coù theå taïo neân nhöõng thaëng dö coù theå XK sang caùc nöôùc khaùc. XK giuùp cho caùc quoác gia môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, goùp phaàn taïo nguoàn ngoaïi teä phuïc vuï nhu caàu nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò phuïc vuï saûn xuaát vaø caùc haøng hoùa ñaùp öùng nhu caàu tieâu duøng trong nöôùc, naâng cao möùc soáng ngöôøi daân. XK vaø NK laø hai maët chính cuûa hoaït ñoäng ngoaïi thöông, nhöng haàu heát caùc quoác gia ñeàu tìm moïi bieän phaùp khuyeán khích maïnh meõ XK ñoàng thôøi coá gaéng haïn cheá NK nhaèm baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc. XK thöôøng ñöôïc xem laø moät trong nhöõng muõi nhoïn then choát trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá quoác gia. Vai troø cuûa hoaït ñoäng XK ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia ñöôïc theå hieän ôû caùc maët sau: ¾ Phaùt huy vaø khai thaùc nhöõng tieàm naêng vaø lôïi theá neàn kinh teá. ¾ Thuùc ñaåy saûn xuaát trong nöôùc phaùt trieån, taïo coâng aên vieäc laøm, thöïc hieän phaân coâng laïi lao ñoäng hôïp lyù. ¾ Goùp phaàn cô caáu laïi caùc ngaønh saûn xuaát trong nöôùc töø ñoù thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. ¾ Taïo nguoàn thu ngoaïi teä vaø tích luõy voán cho nhu caàu ñaàu tö. Trang 9 ¾ Môû roäng thò tröôøng, tham gia ngaøy caøng saâu roäng vaøo caùc quaù trình phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Thöïc tieãn kinh teá theá giôùi cuõng ñaõ cho thaáy giöõa möùc taêng tröôûng ngoaïi thöông vaø nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa moät quoác gia coù moái lieân heä raát chaët cheõ. Nhöõng nöôùc coù möùc phaùt trieån XK nhanh seõ coù nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cao. Nhöõng nöôùc aùp duïng moâ hình phaùt trieån kinh teá höôùng veà XK coù möùc ñoä thaønh coâng raát to lôùn, khaû naêng ñaït ñeán moät nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån chæ trong voøng 30 – 40 naêm. 1.1.2 Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi Cô sôû ñeå hình thaønh nghieäp vuï TTQT cuûa NHTM laø hoaït ñoäng ngoaïi thöông. Noùi ñeán ngoaïi thöông laø noùi ñeán TTQT bôûi vì söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc quan heä giao thöông quoác teá ñaõ laøm xuaát hieän nhu caàu vaø laø tieàn ñeà cho söï ra ñôøi vaø môû roäng hoaït ñoäng cuûa caùc phöông thöùc TTQT. Ñeán löôït mình, söï phaùt trieån vaø hoaøn thieän trong hoaït ñoäng TTQT laïi taïo ñieàu kieän cho caùc hoaït ñoäng ngoaïi thöông ñöôïc phaùt trieån maïnh meõ, ñaåy maïnh toác ñoä gia taêng khoái löôïng haøng hoùa vôùi nöôùc ngoaøi, môû roäng quan heä giao dòch mua baùn vôùi nhau. Vieäc thanh toaùn trong giao thöông quoác teá luoân phaûi thöïc hieän thoâng qua ngaân haøng. Ngaân haøng ñoùng vai troø trung gian thanh toaùn, tö vaán, quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø ngoaïi hoái, cung caáp caùc khaû naêng löïa choïn phöông thöùc thanh toaùn cho khaùch haøng, höôùng daãn kyõ thuaät TTQT, ñoàng thôøi thöïc hieän taøi trôï thanh toaùn. Vai troø cuûa ngaân haøng trong hoaït ñoäng TTQT chính laø chaát xuùc taùc, laø ñieàu kieän ñaûm baûo an toaøn cho caùc beân tham gia hoaït ñoäng XNK cuõng nhö taøi trôï cho hoï trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, qua ñoù, taïo söï phaùt trieån vaø ñem laïi lôïi nhuaän, uy tín cho doanh nghieäp vaø ngaân haøng. 1.1.3 Caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá thoâng duïng trong thanh toaùn XNK. Phöông thöùc TTQT laø toaøn boä quaù trình, caùch thöùc nhaän traû tieàn haøng trong Trang 10 giao dòch mua baùn ngoaïi thöông giöõa ngöôøi NK vaø ngöôøi XK. Veà cô baûn, coù caùc phöông thöùc TTQT sau thöôøng ñöôïc söû duïng: phöông thöùc ghi soå, phöông thöùc chuyeån tieàn, phöông thöùc nhôø thu, phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaø phöông thöùc giao chöùng töø traû tieàn. Tuøy theo nhöõng ñieàu kieän, caùc beân ñoái taùc trong quan heä thöông maïi quoác teá seõ thoûa thuaän vaø löïa choïn phöông thöùc thanh toaùn thích hôïp. Moät hôïp ñoàng ngoaïi thöông coù theå söû duïng moät hoaëc keát hôïp vaøi trong soá caùc phöông thöùc thanh toaùn treân. 1.1.3.1. Phöông thöùc ghi soå (Open Account) Laø phöông thöùc thanh toaùn maø trong ñoù nhaø XK môû moät taøi khoaûn (hay moät quyeån soå) ñeå ghi nôï nhaø NK sau khi nhaø XK ñaõ hoaøn thaønh vieäc giao haøng hay cung caáp dòch vuï. Caùc khoaûn nôï naøy seõ ñöôïc nhaø NK thanh toaùn cho nhaø XK theo ñònh kyø ñaõ thoûa thuaän (haøng thaùng, quí, naêm …). ’ Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: Ñaây laø phöông thöùc thanh toaùn ñôn giaûn vaø chæ coù lôïi cho nhaø NK. Khi thöïc hieän phöông thöùc naøy, nhaø XK ñaõ cung caáp moät tín duïng thöông maïi. Phöông thöùc naøy chæ aùp duïng trong thanh toaùn giöõa hai ñoái taùc coù quan heä thöôøng xuyeân, nhaø XK phaûi raát tin caäy vaøo thieän chí vaø khaû naêng thanh toaùn cuûa nhaø NK. Phöông thöùùc naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå thanh toaùn trong caùc tröôøng hôïp: - Giöõa caùc chi nhaùnh cuûa cuøng moät coâng ty, giöõa coâng ty meï vaø coâng ty con. - Giöõa caùc coâng ty coù lieân heä thöông maïi laâu naêm, coù truyeàn thoáng, trò giaù haøng maäu dòch thöôøng xuyeân nhöng khoâng lôùn. - Haøng ñaïi lyù gôûi baùn. - Giöõa caùc nhaø kinh doanh coù quan heä vöøa mua, vöøa baùn vôùi nhau hoaëc laøm gia coâng cho nhau. 1.1.3.2. Phöông thöùc chuyeån tieàn (Remittance) Laø phöông thöùc thanh toaùn maø trong ñoù moät khaùch haøng (nhaø NK) yeâu caàu ngaân haøng phuïc vuï mình chuyeån moät soá tieàn nhaát ñònh cho ngöôøi thuï höôûng (nhaø Trang 11 XK) ôû moät ñòa ñieåm xaùc ñònh vaø trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Chuyeån tieàn coù theå thöïc hieän tröôùc (thanh toaùn öùng tröôùc) hoaëc sau khi nhaø XK giao haøng. Hình thöùc chuyeån tieàn coù theå thöïc hieän baèng ñieän (T/T: Telegraphic Transfer) hoaëc baèng thö (M/T: Mail Transfer). Ngaøy nay, cuøng vôùi söï tieán boä cuûa heä thoáng truyeàn tin, vôùi söï ra ñôøi vaø hoaït ñoäng raát hieäu quaû cuûa maïng lieân laïc vieãn thoâng SWIFT- heä thoáng truyeàn thoâng taøi chính lieân ngaân haøng toaøn theá giôùi- vieäc chuyeån ñieän thanh toaùn giöõa caùc ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän nhanh choùng, chính xaùc, an toaøn vôùi giaù thaønh reû, do ñoù hình thöùc chuyeån tieàn baèng ñieän laø chuû yeáu. ’ Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: - Ngaân haøng chæ laø trung gian thöïc hieän vieäc thanh toaùn theo yeâu caàu ñeå höôûng thuû tuïc phí vaø khoâng bò raøng buoäc gì caû. - Vieäc traû tieàn phuï thuoäc vaøo yù chí cuûa ngöôøi mua do ñoù phöông thöùc naøy khoâng ñaûm baûo quyeàn lôïi cuûa nhaø XK, khaû naêng ruûi ro töông ñoái nhieàu. Do vaäy, nhaø XK caàn caân nhaéc kyõ löôõng vaø thaän troïng veà uy tín, naêng löïc taøi chính cuûa ñoái taùc vaø ngay caû loaïi haøng hoùa, thò tröôøng trong töøng thöông vuï tröôùc khi quyeát ñònh choïn phöông thöùc thanh toaùn chuyeån tieàn. - Phöông thöùc naøy ñöôïc aùp duïng trong tröôøng hôïp caùc beân coù quan heä mua baùn tin töôûng, tín nhieäm nhau; thanh toaùn caùc khoaûn töông ñoái nhoû nhö thanh toaùn caùc chi phí coù lieân quan ñeán XNK: chi phí vaän chuyeån, baûo hieåm, boài thöôøng thieät haïi; hoaëc thanh toaùn öùng tröôùc, ñaët coïc tieàn haøng… - Trong thöïc teá, toå chöùc XK Vieät Nam thöôøng yeâu caàu nhaø NK chuyeån tieàn traû tröôùc ngaøy giao haøng töø 3-5 ngaøy. 1.1.3.3. Phöông thöùc nhôø thu (Collection of Payment) Theo quy taéc thoáng nhaát veà nhôø thu URC 522, 1995 do phoøng thöông maïi vaø quoác teá ban haønh, phöông thöùc nhôø thu ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: ‘’Nhôø thu coù nghóa laø caùc ngaân haøng tieáp nhaän vaø xöû lyù caùc chöùng töø theo Trang 12 ñuùng caùc chæ thò ñaõ nhaän ñöôïc ñeå: - Chöùng töø ñoù ñöôïc thanh toaùn hoaëc chaáp nhaän thanh toaùn. - Chuyeån giao khi chöùng töø ñöôïc thanh toaùn hoaëc ñöôïc chaáp nhaän thanh toaùn. - Chuyeån giao chöùng töø theo ñuùng caùc ñieàu khoaûn vaø ñieàu kieän khaùc.’’ Chöùng töø bao goàm: - Chöùng töø taøi chính: bao goàm hoái phieáu, leänh phieáu, seùc… - Chöùng töø thöông maïi: bao goàm hoùa ñôn, chöùng töø vaän taûi, baûo hieåm, caùc giaáy chöùng nhaän soá löôïng, chaát löôïng, kieåm dòch, phieáu ñoùng goùi…. Töø ñònh nghóa nhö treân, ta coù theå khaùi quaùt veà phöông thöùc nhôø thu laø phöông thöùc thanh toaùn maø nhaø XK sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng hoaëc cung öùng dòch vuï seõ laäp chöùng töø ñoøi tieàn nhaø NK, uûy thaùc cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn töø nhaø NK treân cô sôû boä chöùng töø thanh toaùn. Caên cöù vaøo caùc loaïi chöùng töø thanh toaùn göûi ñeán ngaân haøng nhôø thu, coù theå chia thaønh hai hình thöùc nhôø thu nhö sau: ¾ Nhôø thu trôn (Clean Collection): nhôø thu caùc chöùng töø taøi chính, khoâng keøm theo chöùng töø thöông maïi. Nhaø XK ngay sau khi giao haøng seõ chuyeån giao chöùng töø nhaän haøng cho nhaø NK ñeå ñi nhaän haøng, ñoàng thôøi seõ kyù phaùt hoái phieáu (hoaëc nhôø thu tôø seùc) ñoøi tieàn nhaø NK vaø göûi hoái phieáu naøy cho ngaân haøng phuïc vuï mình nhôø thu hoä soá tieàn ghi treân hoái phieáu, khoâng keøm theo moät ñieàu kieän naøo cho vieäc traû tieàn. ’ Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: Phöông thöùc nhôø thu trôn khoâng ñaûm baûo quyeàn lôïi cho beân XK, vì giöõa vieäc nhaän haøng vaø thanh toaùn cuûa ngöôøi NK khoâng coù söï raøng buoäc laãn nhau. Ngöôøi NK coù theå vì nhieàu lyù do, khoâng muoán nhaän haøng hoaëc nhaän haøng roài khoâng chòu traû tieàn hoaëc chaäm treã thanh toaùn. Ngaân haøng chæ ñoùng vai troø trung gian chuyeån chöùng töø vaø chuyeån tieàn thanh toaùn ngoaøi ra khoâng coù traùch nhieäm gì ñeán vieäc thanh toaùn cuûa nhaø NK. Vì theá, Trang 13 phöông thöùc naøy ñöôïc aùp duïng chuû yeáu laø giöõa caùc ñoái taùc coù möùc ñoä tin töôûng, tín nhieäm cao, coù thieän chí caùc trong giao dòch thöông maïi, coù uy tín trong thanh toaùn. ¾ Nhôø thu keøm chöùng töø (Documentary Collection): nhôø thu coù keøm theo chöùng töø thöông maïi. Trong phöông thöùc naøy, nhaø XK uûy nhieäm cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn töø nhaø NK, khoâng chæ caên cöù vaøo hoái phieáu maø coøn caên cöù vaøo boä chöùng töø thöông maïi göûi keøm theo, vôùi ñieàu kieän ngaân haøng chæ giao boä chöùng töø sau khi nhaø NK thanh toaùn tieàn hoaëc kyù chaáp nhaän thanh toaùn treân hoái phieáu coù kyø haïn. Tuøy theo thôøi haïn traû tieàn, coù hai hình thöùc nhôø thu keøm chöùng töø: - Nhôø thu chöùng töø traû tieàn ngay (D/P- Documents against payment): Ngaân haøng giao boä chöùng töø sau khi nhaø NK thanh toaùn tieàn. - Nhôø thu chöùng töø ñoåi laáy chaáp nhaän (D/A- Documents against acceptance): Ngaân haøng giao boä chöùng töø khi nhaø NK kyù chaáp nhaän treân hoái phieáu coù kyø haïn, nghóa laø nhaø NK thöøa nhaän nghóa vuï traû tieàn ñoái vôùi ngöôøi thuï höôûng hoái phieáu. ’ Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: - Trong phöông thöùc thanh toaùn naøy ngaân haøng chæ ñoùng vai troø trung gian chuyeån chöùng töø vaø chuyeån tieàn thanh toaùn ngoaøi ra khoâng coù traùch nhieäm gì ñeán vieäc thanh toaùn tuy coù söï khoáng cheá chöùng töø ñoái vôùi nhaø NK ñeå ñaûm baûo chaéc chaén raèng ngöôøi mua khoâng theå tieáp nhaän quyeàn sôû höõu haøng hoaù cho ñeán khi hoï thanh toaùn tieàn hoaëc cam keát thanh toaùn. - Toác ñoä nhaän tieàn thanh toaùn chaäm, nhaø XK ñoïng voán nhaát laø trong tröôøng hôïp nhôø thu D/A. - Nhaø NK coù theå töø choái khoâng nhaän haøng, do ñoù nhaø XK phaûi xuaát ngöôïc laïi haøng hoùa hoaëc phaûi tìm ñoái taùc mua haøng môùi hoaëc phaûi thöông löôïng ñeå baùn giaûm giaù cho nhaø NK. Trong tröôøng hôïp D/A, trong khi chôø ñeán haïn thanh toaùn, nhaø XK cuõng phaûi chòu ruûi ro khoâng ñöôïc thanh toaùn. Ngoaøi ra, nhaø XK coøn bò baát lôïi töø ruûi ro hoái ñoaùi, ruûi ro chuyeån tieàn, ruûi ro chính trò cuûa nöôùc NK. Trang 14 1.1.3.4. Phöông thöùc giao chöùng töø traû tieàn (CAD–Cash Against Documents) Laø phöông thöùc thanh toaùn maø trong ñoù nhaø NK treân cô sôû hôïp ñoàng mua baùn yeâu caàu NH beân XK môû cho mình moät taøi khoaûn kyù thaùc (Trust Account) ñeå thanh toaùn tieàn cho nhaø XK khi nhaø XK trình ñaày ñuû nhöõng chöùng töø theo yeâu caàu. NH seõ baùo vieäc taøi khoaûn kyù thaùc ñaõ hoaït ñoäng cho nhaø XK bieát. Nhaø XK sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng seõ xuaát trình boä chöùng töø cho NH ñeå nhaän tieàn thanh toaùn. ’ Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: Phöông thöùc naøy raát coù lôïi cho nhaø XK, ñaûm baûo cho hoï coù theå nhaän tieàn thanh toaùn ñöôïc nhanh vaø chaéc chaén. Trong thöïc teá, phöông thöùc naøy ñöôïc söû duïng khi: - Quan heä baïn haøng toát vaø thaân tín, nhaø NK ñaëc bieät tin caäy nhaø XK. - Quan heä mua baùn nhöõng maët haøng khan hieám treân thò tröôøng vaø nhaø XK ñöôïc quyeàn ñaûm baûo chaéc chaén trong nhaän thanh toaùn. 1.1.3.5. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø (Documentary Credit) Phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø söï thoûa thuaän maø trong ñoù moät ngaân haøng (ngaân haøng môû thö tín duïng) ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa khaùch haøng (ngöôøi xin môû thö tín duïng) cam keát hay cho pheùp ngaân haøng khaùc chi traû hoaëc chaáp thuaän nhöõng yeâu caàu cuûa ngöôøi höôûng lôïi khi nhöõng ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn quy ñònh trong thö tín duïng (L/C- Letter of Credit) ñöôïc thöïc hieän ñuùng vaø ñaày ñuû. Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ñöôïc thöïc hieän theo baûn “Quy Taéc vaø Thöïc Haønh Thoáng Nhaát veà Tín Duïng Chöùng Töø (UCP – The Uniform Customs and Practice for Documentary Credits) do phoøng thöông maïi quoác teá (ICC) ban haønh. Keå töø khi ñöôïc ban haønh vaøo naêm 1933, Baûn quy taéc ñaõ qua 6 laàn söûa ñoåi vôùi muïc ñích theo kòp söï phaùt trieån chung cuûa neàn maäu dòch, neàn coâng nghieäp vaän taûi vaø truyeàn thoâng treân theá giôùi. AÁn phaåm soá 500 naêm 1993 ñöôïc coi laø baûn söûa ñoåi toaøn Trang 15 dieän, saâu saéc nhaát, coù hieäu löïc töø 01/01/1994 vaø ñöôïc goïi taét laø UCP500. Caùc beân coù lieân quan trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø nhö sau: • Ngöôøi xin môû L/C (Applicant): thöôøng laø ngöôøi mua, toå chöùc NK. • Ngöôøi höôûng lôïi (Benificiary): laø ngöôøi XK haøng hoaù, ngöôøi baùn. • Ngaân haøng môû L/C (Ngaân haøng phaùt haønh – Issuing bank): laø ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi NK, cung caáp tín duïng cho nhaø NK. • Ngaân haøng thoâng baùo L/C (Advising bank): laø ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi XK, thoâng baùo cho ngöôøi XK bieát thö tín duïng ñaõ ñöôïc môû. • Ngaân haøng thöông löôïng (Negotiating bank): laø Ngaân haøng ñöùng ra thöông löôïng boä chöùng töø. Ngoaøi ra coù theå coù caùc NH khaùc tham gia trong phöông thöùc thanh toaùn naøy: - Ngaân haøng xaùc nhaän (Confirming bank). - Ngaân haøng thanh toaùn hay ngaân haøng hoaøn traû (Paying / Reimbursing bank) - Ngaân haøng chuyeån nhöôïng (Transferring bank). Caùch thöùc ñoøi hoaøn tieàn tuøy theo L/C quy ñònh coù caùc loaïi sau: a) NH thöông löôïng kieåm tra boä chöùng töø do nhaø XK xuaát trình vaø göûi chöùng töø cho NH phaùt ha._.ønh L/C ñeå ñoøi tieàn. NH phaùt haønh L/C nhaän ñöôïc chöùng töø vaø kieåm tra thaáy phuø hôïp thì chuyeån tieàn thanh toaùn. b) NH thöông löôïng sau khi kieåm tra boä chöùng töø do nhaø XK xuaát trình neáu thaáy phuø hôïp thì göûi chöùng töø cho NH phaùt haønh L/C vaø laäp ñieän hoaëc thö ñoøi hoaøn tieàn NH phaùt haønh hoaëc NH hoaøn traû theo ñieàu kieän cuûa L/C. c) NH thöông löôïng sau khi kieåm tra boä chöùng töø xuaát trình neáu thaáy phuø hôïp thì tröïc tieáp ghi nôï taøi khoaûn cuûa NH phaùt haønh L/C taïi NH mình vaø traû tieàn cho nhaø XK. Trong tröôøng hôïp boä chöùng töø xuaát trình khoâng phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn cuûa L/C, NH phaùt haønh vaø ngöôøi yeâu caàu môû L/C coù quyeàn töø choái thanh toaùn, traû laïi chöùng töø cho nhaø XK. Trang 16 Hieän nay, phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ñöôïc xem laø phöông thöùc thanh toaùn öu vieät vaø phoå bieán nhaát trong caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá vì dung hoøa ñöôïc moät caùch toát nhaát quyeàn ñöôïc an toaøn, traùnh phaàn lôùn ruûi ro trong giao dòch thanh toaùn ngoaïi thöông cuûa caû nhaø XK vaø nhaø NK – hai nhaân toá quan troïng nhaát ñeå taïo ra moät giao dòch ngoaïi thöông. 1.2. Hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi. 1.2.1. Khaùi nieäm taøi trôï xuaát khaåu Taøi trôï xuaát khaåu laø moät maûng trong hoaït ñoäng taøi trôï XNK cuûa NHTM. Taøi trôï XNK cuûa NHTM bao haøm caùc hoaït ñoäng mang tính chaát taøi trôï cuûa NHTM nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu ñaëc thuø veà taøi chính vaø uy tín trong kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp XNK trong quaù trình giao dòch ngoaïi thöông. Quaù trình giao dòch ngoaïi thöông ñoái vôùi nhaø XK laø toaøn boä dieãn bieán cuûa thöông vuï XK töø luùc tìm kieám ñoái taùc, chaøo haøng, thieát laäp hôïp ñoàng, thu gom, chuaån bò haøng hoùa ñeán khi giao haøng, laäp chöùng töø ñeå ñöôïc thanh toaùn… vaø hoaøn taát hôïp ñoàng ngoaïi thöông. Trong suoát quaù trình naøy, nhaø XK caàn ñeán taøi trôï cuûa ngaân haøng ñeå cho hoaït ñoäng ñöôïc lieân tuïc, khoâng bò giaùn ñoaïn trong thôøi gian chôø tieàn thanh toaùn töø moãi thöông vuï. Taøi trôï XK cuûa NHTM laø moät khoaûn tín duïng ñöôïc caáp bôûi ngaân haøng. Tuy nhieân, ngaân haøng chæ tham gia taøi trôï vôùi moät soá voán chieám tyû leä nhaát ñònh trong toång soá voán caàn thieát cho thöông vuï, phaàn coøn laïi phaûi laø voán cuûa doanh nghieäp. Vôùi baûn chaát laø moät khoaûn tín duïng cuûa NHTM neân taøi trôï XK cuõng phaûi tuaân theo caùc nguyeân taéc, quy ñònh tín duïng vaø caùc giôùi haïn tín duïng. Tuy nhieân taøi trôï XK cuõng coù nhöõng ñaëc thuø rieâng bieät so vôùi hình thöùc cho vay thoâng thöôøng: - Ñoái töôïng taøi trôï phaûi mang tính chaát thöông maïi vaø vì muïc tieâu thöông maïi, thoâng thöôøng ñoái töôïng naøy laø haøng hoùa, dòch vuï hoaëc caùc döï aùn do vaäy chuû theå ñöôïc taøi trôï phaûi laø caùc phaùp nhaân coù ñaêng kyù kinh doanh. - Khi thöïc hieän taøi trôï XK, ngaân haøng thöôøng quy ñònh taát caû doanh soá baùn haøng Trang 17 cuûa thöông vuï XK ñoù phaûi ñöôïc giao cho ngaân haøng ñeå thu hoài nôï vay tröôùc khi hoaøn traû phaàn coøn laïi cho nhaø XK. Do ñaëc tính aáy maø taøi trôï XK ñöôïc xem laø loaïi taøi trôï töï giaûi nghóa laø moät khoaûn tín duïng maø nôï vay ñöôïc thanh toaùn töï ñoäng baèng nguoàn tieàn baùn haøng cuûa chính haøng hoùa maø noù taøi trôï. - Trong taøi trôï XK, ñoái töôïng taøi trôï vaø ñoái töôïng traû nôï coù theå khaùc nhau, ngaân haøng taøi trôï nhaø XK nhöng laïi thu nôï töø nhaø NK hoaëc töø ngaân haøng cuûa ngöôøi NK. Do vaäy, khoâng nhaát thieát phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän veà taøi chính, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa nhaø XK, mieãn laø khoaûn taøi trôï coù cô sôû thu nôï vöõng chaéc töø phía ngöôøi mua hoaëc ngaân haøng nöôùc ngoaøi thì ngaân haøng vaãn coù theå chaáp nhaän taøi trôï cho nhaø XK. Vieäc xem xeùt taøi trôï döïa phaàn lôùn treân cô sôû giao dòch hôn laø tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng vay voán. - Cuøng vôùi vieäc aùp duïng caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá trong giao dòch ngoaïi thöông, ngaân haøng coù theå giaùm saùt vaø naém quyeàn kieåm soaùt chaët cheõ ñoái vôùi quaù trình löu chuyeån chöùng töø, haøng hoùa vaø tieàn thanh toaùn. Do vaäy, taøi trôï XK coù theå ít ruûi ro hôn so vôùi hình thöùc taøi trôï voán hoaït ñoäng thoâng thöôøng. 1.2.2. Cô sôû toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu Söï ra ñôøi toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông gaén lieàn vôùi quaù trình hình thaønh vaø lôùn maïnh cuûa neàn thöông maïi quoác teá. Ngoaøi nhöõng khoù khaên thoâng thöôøng nhö trong kinh doanh thöông maïi noäi ñòa, caùc doanh nghieäp tham gia ngoaïi thöông coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng nguy cô daãn ñeán ruûi ro vaø thaát baïi. Nhöõng nguy cô naøy xuaát phaùt töø nhieàu yeáu toá ñaëc thuø trong giao thöông quoác teá veà thôøi gian thöïc hieän giao dòch vaø khoaûng caùch ñòa lyù, veà loaïi tieàn thanh toaùn vaø nhöõng bieán ñoäng tyû giaù hoái ñoaùi, veà söï khaùc bieät luaät leä, taäp quaùn kinh doanh vaø caùc quy ñònh ñieàu tieát cuûa chính phuû… Chính nhöõng khoù khaên vaø phöùc taïp naûy sinh trong quaù trình giao thöông ñoøi hoûi coù söï tham gia cuûa NHTM, NH ñem laïi cho khaùch haøng söï hieåu bieát veà maët kyõ thuaät vaø laø choã döïa taøi chính cho caùc doanh nghieäp. Coù theå noùi, hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông laø moät yeâu caàu taát yeáu khaùch quan, gaén lieàn vôùi quan Trang 18 heä mua baùn ngoaïi thöông giöõa caùc nöôùc vôùi nhau. Qua caùc hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông, NH cung caáp caùc giaûi phaùp vaø kyõ thuaät taøi trôï phong phuù, höõu hieäu, giaûi quyeát nhöõng khoù khaên veà taøi chính vaø uy tín kinh doanh ngoaïi thöông cuûa doanh nghieäp. Trong hoaït ñoäng kinh doanh XK, moãi nhaø XK khoâng nhöõng phaûi ñoái ñaàu vôùi caùc doanh nghieäp baûn xöù maø coøn phaûi caïnh tranh vôùi voâ soá doanh nghieäp XK khaùc treân toaøn caàu. Ngöôøi mua nöôùc ngoaøi cuõng ngaøy caøng khaét khe hôn veà uy tín, chaát löôïng haøng hoùa dòch vuï cung öùng, vaø bao giôø cuõng löïa choïn nhaø cung caáp naøo môøi chaøo nhieàu öu ñaõi nhaát, maø chuû yeáu laø öu ñaõi veà ñieàu khoaûn thanh toaùn. Trong khi ñoù, nhaø XK naøo cuõng muoán ñöôïc thanh toaùn tieàn haøng caøng sôùm caøng toát, hoaëc nhieàu tröôøng hôïp nhaø XK khoâng coù ñuû voán ñeå thu mua, chuaån bò haøng hoùa xuaát khaåu. Do ñoù hoï caàn taøi trôï cuûa ngaân haøng ñeå vöøa coù theå ñaûm baûo doøng ngaân löu cuûa mình ñöôïc ñieàu hoøa, vöøa thöïc hieän toát thöông vuï XK vôùi ñieàu khoaûn thanh toaùn öu ñaõi cho ngöôùi mua nöôùc ngoaøi. Nhaø XK cuõng thöôøng vaáp phaûi vaán ñeà uy tín trong kinh doanh khi ñaët quan heä thöông maïi vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi, chaúng haïn nhö khaû naêng hoaøn thaønh thöông vuï, khaû naêng cung öùng haøng hoùa ñuùng tieán ñoä, ñuùng chaát löôïng cam keát… Luùc baáy giôø, nhaø XK caàn ñeán caùc loaïi baûo laõnh cuûa ngaân haøng nhaèm khaúng ñònh uy tín kinh doanh cuûa mình. Taøi trôï XK, cuøng vôùi caùc dòch vuï ngaân haøng quoác teá khaùc, ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa nhaø XK veà phaùt trieån kinh doanh, choáng ñôõ ruûi ro, naâng cao hieäu quaû vaø taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng quoác teá. Ñoái vôùi NHTM, taøi trôï XK laø hình thöùc cho vay mang laïi hieäu quaû cao, an toaøn, hoaït ñoäng taøi trôï XK beân caïnh vieäc ñem laïi moät nguoàn thu nhaäp laõi vaø phí dòch vuï coøn taïo nguoàn thu ngoaïi teä phuïc vuï cho nhu caàu taøi trôï NK. Ngoaøi ra, thoâng qua hoaït ñoäng taøi trôï XK ngaân haøng coøn môû roäng caùc moái quan heä vôùi caùc doanh nghieäp vaø ngaân haøng nöôùc ngoaøi, naâng cao uy tín treân thò tröôøng quoác teá. Beân caïnh ñoù, caùc chính saùch vaø bieän phaùp khuyeán khích XK cuûa chính phuû Trang 19 cuõng laø moät trong nhöõng nhaân toá quyeát ñònh möùc ñoä tham gia taøi trôï XK cuûa caùc NHTM. Nhôø vaøo caùc chöông trình tín duïng XK, baûo hieåm tín duïng XK, caùc quy ñònh phaùp lyù raøng buoäc caùc NHTM vaøo muïc tieâu phaùt trieån ngoaïi thöông,… Chính phuû caùc nöôùc ñaõ taïo ñieàu kieän cho hoaït ñoäng taøi trôï XK cuûa caùc ngaân haøng ngaøy caøng môû roäng vaø phong phuù hôn. Vôùi trình ñoä kyõ thuaät nghieäp vuï thanh toaùn ngaøy caøng phaùt trieån, caùc phöông thöùc TTQT ngaøy caøng ña daïng vaø hoaøn thieän, hoaït ñoäng taøi trôï XK phaùt trieån döôùi nhieàu hình thöùc ngaøy caøng phong phuù, phuïc vuï moät caùch hieäu quaû cho hoaït ñoäng XK. 1.2.3. Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu vaø thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi. Hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông noùi chung, hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu noùi rieâng vaø thanh toaùn quoác teá cuûa NHTM moái quan heä höõu cô gaén boù vôùi nhau cuõng nhö moái quan heä chaët cheõ giöõa hai hoaït ñoäng thanh toaùn vaø tín duïng. Coù theå noùi raèng hai hoaït ñoäng naøy vöøa laø tieàn ñeà vöøa laø neàn taûng, ñieàu kieän hoaëc boå sung cho söï toàn taïi, phaùt trieån cuûa nhau. Ñoù laø vì buoân baùn quoác teá luoân gaén lieàn vôùi vieäc thanh toaùn vaø ñeå thoûa maõn cao nhaát nhu caàu cuûa hai beân mua baùn, laøm cho hai nhu caàu naøy gaëp nhau thì thanh toaùn quoác teá thöôøng phaùt sinh quan heä baûo laõnh, tín duïng. Chaúng haïn nhö trong moät hôïp ñoàng XK coù giaù trò lôùn, do thieáu voán löu ñoäng, beân caïnh vai troø trung gian thanh toaùn phaûi coù cuûa ngaân haøng trong giao dòch ngoaïi thöông, nhaø XK caàn ñeán söï taøi trôï voán cuûa NH. Maët khaùc, NH khi tham gia taøi trôï cuõng ñoøi hoûi vieäc tham gia vaøo quaù trình TTQT vôùi tö caùch laø NH thöông löôïng, hay NH thu hoä… ñeå giaùm saùt, quaûn lyù, ñaûm baûo haïn cheá ruûi ro ñoái vôùi ñoàng voán taøi trôï. Vieäc taøi trôï ngoaïi thöông vaø thanh toaùn quoác teá cuûa NHTM nhö vaäy laø bao haøm söï chuaån bò saün saøng caùc phöông tieän taøi chính vaø thay theá veà maët taøi chính (vay tín duïng) ñeå hoaøn taát nghóa vuï thanh toaùn vaø saûn xuaát trong quan heä kinh teá ñoái ngoaïi cuõng nhö ñaûm baûo caùc quaù trình thanh toaùn coù lieân quan. Vôùi tö caùch laø moät thaønh vieân tham gia taøi trôï xuaát khaåu vaø cung caáp caùc dòch Trang 20 vuï thanh toaùn quoác teá, NHTM ñaõ coù ñoùng goùp ñaùng keå ñoái vôùi neàn kinh teá ñaát nöôùc, vaøo caùn caân thanh toaùn quoác gia baèng vieäc cung caáp caùc dòch vuï ôû nöôùc ngoaøi. Caùc dòch vuï naøy ñöôïc goïi laø “Xuaát khaåu voâ hình” vaø ngaøy nay, “Xuaát khaåu voâ hình” ñoùng goùp ngaøy caøng lôùn vaøo thu nhaäp quoác gia. Ñieàu ñoù noùi leân vai troø ngaøy caøng quan troïng cuûa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu vaø thanh toaùn quoác teá cuûa NHTM. 1.3. Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi Döïa treân cô sôû caáp tín duïng tröïc tieáp hay giaùn tieáp cuõng nhö ñoä daøi cuûa thôøi gian caáp tín duïng, taøi trôï xuaát khaåu cuûa NHTM goàm caùc hình thöùc sau: 1.3.1. Taøi trôï voán löu ñoäng phuïc vuï saûn xuaát, thu mua, cheá bieán chuaån bò haøng XK Theo hình thöùc naøy, ngaân haøng taøi trôï voán löu ñoäng cho nhaø XK trong thôøi gian chuaån bò haøng xuaát theo caùc phöông thöùc coå ñieån döïa treân yeâu caàu vaø ñaëc thuø kinh doanh cuûa hoï. Phöông thöùc taøi trôï coù theå laø tín duïng töøng laàn hoaëc tín duïng theo haïn möùc. Khaùch haøng coù theå ñöôïc taøi trôï baèng ñoàng baûn teä hay ngoaïi teä, tuøy theo nhu caàu vaø thoûa thuaän giöõa khaùch haøng vaø ngaân haøng. Khi coù nhu caàu vay voán, doanh nghieäp XK coù theå yeâu caàu vaø ñöôïc ngaân haøng quyeát ñònh cho vay sau khi ngaân haøng ñaõ xem xeùt tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp, tính khaû thi cuûa phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, caùc bieän phaùp baûo ñaûm tín duïng… nhö caùc khoaûn cho vay bình thöôøng khaùc. Ngaân haøng coù theå yeâu caàu doanh nghieäp phaûi kyù hoaëc ñieàu chænh hôïp ñoàng ngoaïi thöông vôùi nhöõng noäi dung veà phöông thöùc thanh toaùn, ngaân haøng phuïc vuï… theo höôùng ñaûm baûo cho ngaân haøng taøi trôï. Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø (L/C) seõ ñöôïc öa thích hôn, NH taøi trôï coù theå seõ ñoøi hoûi L/C phaûi coù moät soá ñieàu kieän nhaát ñònh, ñaûm baûo an toaøn vaø coù lôïi cho NH nhö: L/C phaûi thoâng baùo qua NH, L/C phaûi haïn cheá chæ ñöôïc thöông löôïng ñoøi tieàn taïi NH, L/C cho pheùp ñoøi tieàn hoaøn traû baèng ñieän, L/C coù xaùc nhaän… Thôøi gian cho vay keát thuùc khi nhaø XK ñöôïc NH cho vay öùng tröôùc hoaëc chieát khaáu chöùng töø XK, tieàn öùng tröôùc/chieát khaáu seõ duøng ñeå taát toaùn dö nôï vaø laõi vay laøm Trang 21 haøng XK. Nhaèm kieåm soaùt ruûi ro trong suoát quaù trình taøi trôï ñeå haønh ñoäng kòp thôøi giuùp giaûm thieåu haäu quaû taùc haïi, NH phaûi lieân tuïc baùm saùt khaùch haøng vaø taäp hôïp thoâng tin chi tieát veà töøng giai ñoaïn trong thöông vuï XK, töø luùc thu mua vaät tö ñeán khi giao haøng cho nhaø NK. Coâng vieäc naøy coù theå yeâu caàu khaùch haøng phaûi thöôøng xuyeân baùo caùo cho NH vaø gôûi caùc baûn sao chöùng töø laøm baèng chöùng cho tieán trình ñang dieãn bieán. 1.3.2. Taøi trôï treân cô sôû hoái phieáu Do ñaëc ñieåm rieâng bieät cuûa mình, hoái phieáu laø coâng cuï taøi chính höõu hieäu khoâng chæ trong thanh toaùn thöông maïi maø coøn höõu hieäu cho vieäc caàm coá, theá chaáp vaø cho taøi trôï thöông maïi. Hoái phieáu laø moät coâng cuï thanh toaùn ñöôïc söû duïng raát phoå bieán trong ngoaïi thöông vaø thöôøng xuaát hieän trong caùc phöông thöùc TTQT thoâng duïng hieän nay. Tính ña naêng vaø phoå bieán cuûa hoái phieáu khieán cho vieäc phaân loaïi vaø xaùc ñònh caùc loaïi hình taøi trôï döïa theo noù raát khoù khaên vaø chæ mang tính chaát töông ñoái. Coù 3 loaïi taøi trôï ngoaïi thöông treân cô sôû hoái phieáu cuûa NHTM laø chieát khaáu hoái phieáu, chaáp nhaän hoái phieáu vaø baûo laõnh hoái phieáu. Trong ñoù, chieát khaáu hoái phieáu laø hình thöùc ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát trong taøi trôï XK. Chieát khaáu hoái phieáu laø moät daïng taøi trôï ngaén haïn cuûa NH cho ngöôøi thuï höôûng hoái phieáu, theo ñoù ngöôøi thuï höôûng chuyeån nhöôïng hoái phieáu hay hoái phieáu töï nhaän nôï (Promissory Note) chöa ñaùo haïn cho NH ñeå nhaän laïi moät soá tieàn baèng meänh giaù cuûa hoái phieáu tröø ñi phaàn laõi chieát khaáu vaø hoa hoàng phí. Trong giao dòch ngoaïi thöông, ngöôøi thuï höôûng giaù trò hoái phieáu thöôøng laø nhaø XK. Loaïi taøi trôï naøy giuùp cho nhaø XK coù ñieàu kieän thu hoài voán nhanh ñeå ñöa vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, thay vì phaûi chôø hoái phieáu ñeán haïn thanh toaùn. Ñoái vôùi NH taøi trôï, vieäc chieát khaáu hoái phieáu tuy ñôn giaûn song laïi chöùa ñöïng nhieàu yeáu toá ruûi ro, ñaëc bieät laø ruûi ro lieân quan ñeán uy tín vaø khaû naêng thanh toaùn cuûa con nôï hoái phieáu. Chính vì vaäy, NH thöôøng baûo löu quyeàn truy ñoøi ñoái vôùi nhaø Trang 22 XK trong tröôøng hôïp khoâng thu hoài ñöôïc giaù trò hoái phieáu khi ñeán haïn. Trong moät soá giao dòch quoác teá, nhaø NK coù khi yeâu caàu NH cuûa hoï kyù chaáp nhaän treân hoái phieáu, nhôø vaäy laøm taêng uy tín thanh toaùn cuûa hoái phieáu. Caùc hoái phieáu naøy ñöôïc goïi laø chaáp nhaän NH, khi nhaø XK mang ñeán yeâu caàu NH taøi trôï thì ñieàu kieän taøi trôï öu ñaõi hôn nhieàu vaø ñoâi luùc NH coù theå chieát khaáu mieãn truy ñoøi. Taøi trôï treân cô sôû hoái phieáu chòu söï ñieàu chænh chaët cheõ cuûa caùc nguoàn luaät veà hoái phieáu ôû trong nöôùc, hoaëc nöôùc ngoaøi, hoaëc caû hai, vôùi nhöõng quy ñònh phaùp lyù veà quyeàn, nghóa vuï vaø nhöõng haønh vi lieân quan ñeán vieäc chuyeån nhöôïng quyeàn thuï höôûng hoái phieáu, quyeàn truy ñoøi, haønh vi chaáp nhaän hoái phieáu, baûo laõnh hoái phieáu, thôøi haïn hieäu löïc… Do vaäy, ñeå cung caáp cho khaùch haøng dòch vuï taøi trôï hoaøn haûo vaø phoøng choáng ruûi ro taøi trôï, NH caàn hieåu vaø vaän duïng toát caùc quy ñònh phaùp lyù aáy. 1.3.3. Taøi trôï treân cô sôû phöông thöùc thanh toaùn nhôø thu keøm chöùng töø Döïa treân phöông thöùc thanh toaùn nhôø thu, NH coù theå taøi trôï cho nhaø XK baèng caùc hình thöùc: taøi trôï öùng tröôùc giaù trò nhôø thu vaø chieát khaáu boä chöùng töø nhôø thu. ¾ Taøi trôï öùng tröôùc giaù trò nhôø thu: Laø vieäc NH öùng tröôùc giaù trò nhôø thu cho nhaø XK khi hoï xuaát trình taïi NH hoái phieáu vaø boä chöùng töø theo phöông thöùc nhôø thu. Möùc taøi trôï öùng tröôùc giaù trò nhôø thu cuûa NH khoâng nhaát ñònh maø tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä an toaøn trong giao dòch vaø thoûa thuaän vôùi khaùch haøng, thoâng thöôøng naèm trong bieân ñoä 80 – 90% giaù trò nhôø thu. Khi tieàn thanh toaùn veà, NH seõ thanh toaùn phaàn cheânh leäch giöõa giaù trò thu ñöôïc vaø giaù trò ñaõ öùng tröôùc cho nhaø XK sau khi ñaõ thu laõi cho soá tieàn öùng tröôùc ñoù. Khi taøi trôï theo hình thöùc naøy, NH tuy khoâng ñöôïc chuyeån quyeàn sôû höõu vaø thuï höôûng giaù trò hoái phieáu song vaãn coù quyeàn truy ñoøi nhaø XK neáu nhaø NK töø choái thanh toaùn hoái phieáu. ¾ Chieát khaáu boä chöùng töø nhôø thu: Laø hình thöùc taøi trôï cuûa NH cho nhaø XK baèng caùch mua laïi troïn boä chöùng töø ngoaïi thöông cuûa nhaø XK göûi NH thu hoä ñeå thu tieàn töø nhaø NK. NH taøi trôï thoâng thöôøng seõ thanh toaùn cho nhaø XK toaøn boä giaù trò cuûa boä chöùng töø nhôø thu vôùi ñieàu Trang 23 kieän baûo löu “quyeàn truy ñoøi”. Tieáp theo NH seõ nhaân danh chính mình göûi boä chöùng töø naøy ñeå thu nôï tieàn haøng töø nhaø NK thoâng qua NH thu hoä. Soá tieàn khi ñöôïc nhaø NK thanh toaùn seõ ñöôïc xem nhö nguoàn hoaøn traû voán taøi trôï ñaõ öùng tröôùc, phaàn laõi taøi trôï seõ ñöôïc tính ñuùng theo kyø haïn thöïc teá. Chieát khaáu boä chöùng töø nhôø thu cuõng gaàn gioáng nhö hình thöùc taøi trôï öùng tröôùc giaù trò nhôø thu. Tuy nhieân hai hình thöùc naøy cuõng coù nhöõng ñieåm khaùc bieät cô baûn: ƒ Khaùc bieät trong möùc giaù trò taøi trôï: Möùc taøi trôï öùng tröôùc giaù trò nhôø thu thöôøng töø khoaûng 80-90%, hoaëc coù theå thaáp hôn, coøn möùc chieát khaáu boä chöùng töø nhôø thu laø 100% trò giaù boä chöùng töø. ƒ Khaùc bieät trong quyeàn haïn cuûa NH ñoái vôùi vieäc thuï höôûng giaù trò hoái phieáu, keùo theo caùc quyeàn haïn khaùc lieân quan ñeán vieäc xöû lyù boä chöùng töø nhôø thu. Trong taøi trôï chieát khaáu, NH coù toaøn quyeàn ra chæ thò nhôø thu yeâu caàu NH thu hoä thöïc hieän, coøn trong taøi trôï öùng tröôùc, vai troø cuûa NH chæ ñôn giaûn laø chuyeån giao chæ thò nhôø thu cuûa nhaø XK. Khi xem xeùt taøi trôï theo phöông thöùc thanh toaùn nhôø thu, NH thöôøng ñaëc bieät quan taâm ñeán caùc yeáu toá: uy tín cuûa nhaø XK vaø NK, quy cheá quaûn lyù hoái ñoaùi ôû nöôùc NK, ñieàu kieän thanh toaùn laø D/P hay D/A (D/P ít bò ruûi ro hôn), khaû naêng thanh lyù haøng hoùa neáu bò töø choái nhaän haøng vaø thanh toaùn, vieäc chaáp nhaän thanh toaùn hoái phieáu cuûa nhaø NK trong tröôøng hôïp ñieàu kieän thanh toaùn laø D/A coù ñöôïc baûo laõnh hay khoâng, boä chöùng töø coù xaùc laäp quyeàn sôû höõu ñoái vôùi haøng hoùa hay khoâng… Neáu nhaø NK khoâng thanh toaùn, NH coù theå truy ñoøi töø nhaø XK giaù trò ñaõ taøi trôï, hoaëc toá tuïng nhaø NK döïa treân chöõ kyù chaáp nhaän thanh toaùn cuûa ngöôøi naøy. 1.3.4. Taøi trôï treân cô sôû phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ¾ Cho vay öùng tröôùc hoaëc chieát khaáu boä chöùng töø theo L/C: Cuõng töông töï nhö cho vay öùng tröôùc hoaëc chieát khaáu giaù trò nhôø thu trong tröôøng hôïp thanh toaùn baèng phöông thöùc nhôø thu chöùng töø. Tuy nhieân, trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø thì caùc ngaân haøng saün saøng taøi trôï hôn vaø vôùi möùc Trang 24 laõi suaát öu ñaõi hôn vì trong phöông thöùc naøy, hoái phieáu ñöôïc kyù phaùt cho NH phaùt haønh neân ruûi ro trong hình thöùc taøi trôï naøy coù theå ñöôïc xem laø raát thaáp. Ngaân haøng coù theå chieát khaáu chöùng töø theo L/C baèng moät trong hai hình thöùc: chieát khaáu baûo löu quyeàn truy ñoøi hoaëc chieát khaáu mieãn truy ñoøi. Ñoái vôùi hình thöùc chieát khaáu coù baûo löu quyeàn truy ñoøi, ngaân haøng chæ coù theå thöïc hieän truy ñoøi töø nhaø XK neáu ngaân haøng phaùt haønh khoâng chaáp nhaän hoaëc khoâng thanh toaùn treân cô sôû boä chöùng töø hoaøn haûo. Trong tröôøng hôïp ngaân haøng chieát khaáu khoâng phaùt hieän ra ngay nhöõng sai soùt, baát hôïp leä cuûa boä chöùng töø tröôùc khi chieát khaáu, ngaân haøng seõ maát quyeàn truy ñoøi nhaø XK vaø phaûi töï gaùnh laáy ruûi ro. Neáu ngaân haøng phaùt haønh coù uy tín, ngaân haøng coù theå chieát khaáu theo hình thöùc mieãn truy ñoøi, töùc laø mua ñöùt boä chöùng töø theo L/C baát keå keát quaû thanh toaùn boä chöùng töø nhö theá naøo. Moïi ruûi ro quoác gia vaø ruûi ro ngaân haøng phaùt haønh chuyeån qua cho ngaân haøng taøi trôï. Ngöôïc laïi ngaân haøng taøi trôï chaáp nhaän ruûi ro trong khuoân khoå haïn möùc tín duïng chung maø ngaân haøng xeùt duyeät cho ngaân haøng phaùt haønh. ¾ Xaùc nhaän L/C ñaõ ñöôïc môû cho nhaø xuaát khaåu: Thöïc chaát laø taøi trôï lieân ngaân haøng trong ñoù NH xaùc nhaän baûo laõnh cho uy tín thanh toaùn cuûa NH phaùt haønh L/C theo yeâu caàu cuûa nhaø XK ñeå hoï hoaøn toaøn an taâm veà tính an toaøn trong thanh toaùn tieàn haøng khi hoï thöïc hieän ñuùng theo caùc quy ñònh trong L/C ñaõ môû. Nghieäp vuï xaùc nhaän L/C taïo neân moät cam keát thanh toaùn ñoäc laäp cuûa NH xaùc nhaän coù hieäu löïc töông ñöông cam keát cuûa NH phaùt haønh neân möùc phí xaùc nhaän cuõng ngang baèng vôùi phí cam keát phaùt haønh L/C. Khi thöïc hieän hình thöùc taøi trôï naøy, NH ñaõ ñaûm nhaän tröôùc nhaø XK taát caû ruûi ro lieân quan ñeán uy tín vaø khaû naêng thanh toaùn cuûa nhaø NK, NH phaùt haønh vaø caû ruûi ro cuûa quoác gia NK. NH xaùc nhaän chæ thöïc hieän vieäc xaùc nhaän L/C treân cô sôû xem xeùt: uy tín cuûa NH phaùt haønh L/C; uy tín vaø möùc ñoä giao dòch thöôøng xuyeân cuûa hai beân mua baùn; noäi dung L/C; maët haøng cuûa L/C; quy ñònh veà hoaøn traû tieàn thanh toaùn cuûa L/C; L/C thöôøng haïn cheá thöông löôïng taïi NH xaùc nhaän… Trong thöïc teá, NH xaùc nhaän thöôøng Trang 25 coù moái quan heä NH ñaïi lyù vôùi NH phaùt haønh vaø coù theå caáp cho NH phaùt haønh moät haïn möùc TD nhaát ñònh, laøm cô sôû ñeå NH quyeát ñònh coù neân tham gia taøi trôï xaùc nhaän L/C khoâng. Beân caïnh ñoù, NH xaùc nhaän cuõng aùp duïng nhöõng bieän phaùp ñaûm baûo an toaøn khaùc khi xaùc nhaän L/C nhö ñoøi hoûi caùc quy ñònh veà hoaøn tieàn coù lôïi cho NH xaùc nhaän, hoaëc yeâu caàu NH phaùt haønh phaûi kyù quyõ moät phaàn hoaëc toaøn boä trò giaù L/C. 1.3.5. Bao thanh toaùn (Factoring) Bao thanh toaùn (Factoring) laø moät daïng kyõ thuaät taøi trôï coå ñieån vaø ñaõ phaùt trieån maïnh trong giai ñoaïn neàn thöông maïi quoác teá buøng noå nhanh choùng hieän nay. Ñaây laø moät hình thöùc taøi trôï ñaëc bieät giuùp nhaø XK coù theå baùn haøng theo phöông thöùc ghi soå, khoâng phaûi baän taâm veà ruûi ro thöông maïi phía beân mua vöøa tieát giaûm khoái löôïng coâng vieäc ghi cheùp soå saùch vaø theo doõi quaù trình thu nôï ngöôøi mua nöôùc ngoaøi. Coâng öôùc veà Factoring quoác teá cuûa UNIDROIT (The International Institute for the Unification of Private Law) naêm 1988 ñaõ ñöa ra khaùi nieäm chung veà nghieäp vuï naøy nhö sau: “Hôïp ñoàng Factoring laø moät hôïp ñoàng ñöôïc keát laäp giöõa beân cung öùng vaø toå chöùc taøi trôï, theo ñoù: - Beân cung öùng coù theå vaø seõ nhöôïng cho toå chöùc taøi trôï caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø nhöõng hôïp ñoàng thöông maïi. - Toå chöùc taøi trôï thöïc hieän toái thieåu 2 trong soá caùc chöùc naêng sau ñaây: • Taøi trôï beân cung öùng, goàm cho vay vaø öùng tröôùc tieàn • Quaûn lyù soå saùch lieân quan ñeán caùc khoaûn phaûi thu • Thu nôï caùc khoaûn phaûi thu • Baûo ñaûm ruûi ro khoâng thanh toaùn cuûa con nôï - Con nôï phaûi ñöôïc thoâng baùo veà vieäc nhöôïng baùn khoaûn phaûi thu naøy” Ba chöùc naêng cô baûn cuûa Factoring quoác teá laø: - Theo doõi vaø quaûn lyù vieäc thu nôï tieàn haøng - Chöùc naêng taøi taøi trôï thuaàn tuùy Trang 26 - Chöùc naêng ñaûm nhaän ruûi ro thöông maïi cuûa ngöôøi mua. Dòch vuï Factoring, theo toång keát cuûa UÛy ban Wilson, laø dòch vuï “cho pheùp nhaø XK baùn haøng theo loái ghi soå, nghóa laø caáp TD cung öùng cho ngöôøi mua nöôùc ngoaøi vôùi möùc baûo ñaûm ruûi ro 100%, vôùi vieäc thu nôï ñöôïc thöïc hieän thoâng qua maïng löôùi quoác teá caùc toå chöùc factor” Baèng vieäc söû duïng Factoring, nhaø XK coù theå coù nhöõng lôïi ích maø caùc loaïi hình taøi trôï khaùc khoâng cung caáp ñöôïc. Ñoù laø: • Cung öùng söï hoã trôï taøi chính cho doanh nghieäp baèng caùch gia taêng voán löu ñoäng maø hoï ñang bò öù ñoïng trong caùc hoùa ñôn chöa thanh toaùn (caùc doanh nghieäp coù theå coù nhöõng khoaûn öùng tröôùc töø 70-80% giaù trò hoùa ñôn). Qua ñoù, hoï cuõng ruùt ngaén chu kyø voán löu ñoäng moät caùch höõu hieäu, laøm taêng laõi goäp. • Nhôø Factoring, caùc tæ soá taøi chính trong baûng caân ñoái ñöôïc caûi thieän. Do ñoù, doanh nghieäp coù ñöôïc ñaùnh giaù toát cuûa ngaân haøng khi muoán vay voán. • Toå chöùc Factoring quaûn lyù tín duïng thay cho doanh nghieäp. Neáu laø bao thanh toaùn mieãn truy ñoøi, toaøn boä ruûi ro tín duïng do toå chöùc Factoring chòu. Toå chöùc Factoring cuõng giuùp doanh nghieäp trong vieäc ñaùnh giaù tình traïng taøi chính, khaû naêng kinh doanh, uy tín… cuûa ngöôøi mua ñeå ñònh ra nhöõng haïn möùc TD khi hoï coù yeâu caàu. • Toå chöùc Factoring laøm coâng vieäc haïch toaùn baùn haøng thay cho doanh nghieäp XK, giuùp doanh nghieäp giaûm chi phí haønh chính vaø thuû tuïc coù lieân quan trong vaán ñeà quaûn lyù theo doõi thu nôï tieàn haøng töø nhaø NK. • Coâng vieäc thu nôï ñöôïc tieán haønh chuyeân nghieäp, kheùo leùo, khoâng gaây phieàn hoaëc ñaùnh maát moái quan heä giöõa nhaø XK vaø ngöôøi mua cuûa hoï. • Baèng caùch söû duïng Factoring, nhaø XK seõ naâng cao ñöôïc söùc caïnh tranh trong kinh doanh nhôø vaøo khaû naêng caáp tín duïng cung öùng cho ngöôøi mua nöôùc ngoaøi döôùi daïng thanh toaùn ghi soå – moät phöông thöùc TTQT ñôn giaûn. Ngoaøi ra, beân caïnh vieäc ñaûm nhaän ruûi ro thöông maïi cuûa beân mua, toå chöùc Factoring coù theå ñaûm nhaän theâm ruûi ro tæ giaù, ruûi ro chuyeån tieàn, ruûi ro chính trò… Ñeå Trang 27 ñoåi laïi lôïi ích naøy, nhaø XK phaûi traû moät khoaûn phí khaù cao. Ñeå choáng ñôõ ruûi ro trong taøi trôï Factoring, caùc toå chöùc Factoring thöôøng söû duïng caùc bieän phaùp sau: - Söûû duïng moái quan heä factor ñaïi lyù trong heä thoáng hieäp hoäi caùc toå chöùc Factoring quoác teá. - Factor XK coù theå yeâu caàu nhaø XK hoaëc töï mình thu xeáp ñeå giao dòch taøi trôï Factoring ñöôïc baûo hieåm tín duïng XK. - Factoring vôùi ñieàu kieän coù truy ñoøi. 1.3.6. Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu trung daøi haïn ¾ Forfaiting Forfaiting cuõng laø moät daïng nghieäp vuï mua nôï, bao thanh toaùn nhö nghieäp vuï Factoring song coù moät soá ñieåm khaùc bieät. Neáu Factoring chuû yeáu thöïc hieän vôùi caùc khoaûn phaûi thu giaù trò nhoû vaø ngaén haïn thì forfaiting giao dòch vôùi caùc khoaûn phaûi thu coù giaù trò cao vaø trung, daøi haïn. Do ñoù, neáu Factoring thöôøng thöïc hieän vôùi moät loaït hoaù ñôn nhoû thì forfaiting thöïc hieän vôùi moät giao dòch ñôn leû, ñoäc laäp, vaø forfaiting khoâng cung caáp caùc dòch vuï baûo veä tín duïng hoaëc keá toaùn soå saùch nhö Factoring. Veà cô baûn, coù theå noùi forfaiting laø vieäc caùc forfaiter (ngöôøi mua caùc khoaûn phaûi thu) mua khoâng truy ñoøi caùc chöùng töø taøi chính (nhö hoái phieáu, leänh phieáu), caùc coâng cuï nôï (debt instrument) chöa tôùi haïn. Ñaëc ñieåm cuûa forfaiting laø keå töø khi chuyeån giao quyeàn thu nôï cho ngaân haøng, ngöôøi baùn ñöôïc mieãn truy ñoøi trong tröôøng hôïp ngöôøi mua khoâng traû ñöôïc nôï. Forfaiting laø mua laïi quyeàn thu nôï töø ngöôøi baùn vaø taøi trôï tröïc tieáp cho ngöôøi baùn nhöng thoâng qua nghieäp vuï naøy, ngöôøi mua laø ngöôøi nhaän ñöôïc khoaûn tín duïng cuoái cuøng. Forfaiting cung caáp cho nhaø XK caùc lôïi ích sau: - Nhaän ñöôïc khoaûn thanh toaùn nhanh, vaøo thôøi ñieåm ñaõ bieát vaø do ñoù, ngaân löu ñöôïc ñaûm baûo, caûi thieän vaø naâng cao thanh khoaûn. - Khoaûn thanh toaùn ñöôïc ñaûm baûo (khoâng bò truy ñoøi). Trang 28 - Forfaiter chòu taát caû ruûi ro thöông maïi laãn ruûi ro chính trò vaø coù theå caû ruûi ro veà laõi suaát, tæ giaù. - Giuùp nhaø XK naâng cao söùc caïnh tranh trong kinh doanh nhôø vaøo khaû naêng cung caáp tín duïng trung daøi haïn cho nhaø NK, ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi mua coù uy tín nhöng ôû caùc nöôùc maø caùc toå chöùc tín duïng XK khoâng muoán cung caáp tín duïng. - Do söï toàn taïi roäng raõi cuûa thò tröôøng thöù caáp giao dòch caùc chöùng töø taøi chính, chi phí cho taøi trôï forfaiting thaáp. ¾ Cho vay trung daøi haïn vaø cho thueâ taøi chính (Leasing) Khi nhaø XK caàn voán ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng, ñoåi môùi coâng ngheä, thieát bò maùy moùc phuïc vuï cho saûn xuaát haøng XK thì ngaân haøng coù theå cung caáp caùc hình thöùc taøi trôï trung vaø daøi haïn nhö cho vay trung daøi haïn hay cho thueâ taøi chính. - Cho vay trung daøi haïn laø caùc khoaûn cho vay coù thôøi haïn cho vay töø 12 thaùng trôû leân (cho vay trung haïn coù thôøi haïn töø 12 thaùng ñeán 60 thaùng, cho vay daøi haïn coù thôøi haïn töø 60 thaùng trôû leân) vôùi muïc ñích laø nhaèm taøi trôï cho vieäc ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh hay ñaàu tö vaøo moät döï aùn cuûa doanh nghieäp. - Leasing (Cho thueâ taøi chính) laø hình thöùc cam keát giöõa ngöôøi cho thueâ vaø ngöôøi ñi thueâ ñeå thueâ moät taøi saûn nhaát ñònh do ngöôøi thueâ choïn löïa töø nhaø saûn xuaát hay ngö._.h phuø hôïp. - Xaùc ñònh khaùch haøng muïc tieâu: caùc khaùch haøng coù tình hình taøi chính laønh maïnh, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû coù hoaït ñoäng kinh doanh toát, khaùch haøng XK caùc maët haøng truyeàn thoáng, laø theá maïnh cuûa Vieät Nam. Thöïc hieän phaân ñoaïn khaùch haøng muïc tieâu ñoái vôùi töøng saûn phaåm cuï theå, phaân tích, ñaùnh giaù ñaëc ñieåm vaø nhu Trang 82 caàu cuûa töøng phaân ñoaïn khaùch haøng ñeå coù nhöõng ñieàu chænh chính saùch thích hôïp. - Xaây döïng chính saùch khaùch haøng phuø hôïp treân cô sôû khoâng phaân bieät thaønh phaàn kinh teá nhöng coù phaân loaïi khaùch haøng ñeå aùp duïng moät soá öu ñaõi hôïp lyù trong quan heä giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng. Töø vieäc phaân loaïi khaùch haøng vôùi yeâu caàu thaät chính xaùc vaø ñaày ñuû, caùc ngaân haøng coù theå ñöa ra caùc chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi khaùch haøng toát, coù tieàm naêng nhö: öu ñaõi veà laõi suaát taøi trôï, öu ñaõi veà dòch vuï phí, haïn möùc tín duïng tín chaáp, tyû leä vay voán so vôùi giaù trò taøi saûn ñaûm baûo. - Noäi dung chính saùch öu ñaõi khaùch haøng toát, tieàm naêng: ƒ Öu ñaõi trong cho vay baèng caùc hình thöùc: taäp trung voán cho vay caùc khaùch haøng toát veà moïi maët, thoâng baùo haïn möùc tín duïng, laõi suaát öu ñaõi, laõi suaát thoûa thuaän theo töøng loaïi khaùch haøng. ƒ Öu ñaõi trong theá chaáp taøi saûn vay voán: aùp duïng tæ leä giaù trò theá chaáp treân giaù trò döï ñònh vay. ƒ Thöïc hieän chính saùch giaù thaáp cho khaùch haøng toát, tieàm naêng, khaùch haøng quan heä laâu daøi, caáp tín duïng keøm theo ñieàu kieän söû duïng caùc dòch vuï khaùc cuûa ngaân haøng. AÙp duïng “giaù öu ñaõi coù truy ñoøi” (neáu khaùch haøng khoâng thöïc hieän cam keát ñeå ñöôïc höôûng giaù öu ñaõi ñoù vôùi ngaân haøng thì khaùch haøng phaûi chòu theâm phaàn cheânh leäch giaù giöõa giaù thoâng thöôøng vaø giaù öu ñaõi). 3.3.5 Phaùt trieån caùc nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá, caùc dòch vuï tö vaán hoã trôï khaùch haøng trong hoaït ñoäng xuaát khaåu. Thöïc hieän theâm caùc nghieäp vuï nhaèm hoã trôï khaùch haøng, tham gia vôùi khaùch haøng ngay töø ñaàu thöông vuï XK vaø kheùp kín quy trình phuïc vuï khaùch haøng XK. 3.3.5.1 Tham gia tö vaán khaùch haøng ngay töø giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa thöông vuï. Thöïc teá cho thaáy, nhaø XK luoân caàn söï tö vaán cuûa NH trong suoát thöông vuï XK cuûa mình, trong ñoù, söï tham gia tö vaán cuûa NH ngay töø nhöõng böôùc ñaàu tieân coù yù nghóa raát quan troïng vöøa ñaûm baûo thaønh coâng cho thöông vuï, vöøa ñaûm baûo NH coù theå tham gia taøi trôï vaø ñaït ñöôïc an toaøn vaø hieäu quaû trong hoaït ñoäng taøi trôï cuûa mình. Trang 83 Qua quaù trình quan heä giao dòch vôùi khaùch haøng vaø qua coâng taùc tieáp thò, ngaân haøng neân coù söï chuû ñoäng tham gia tö vaán vôùi khaùch haøng ngay töø giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa thöông vuï XK, luùc khaùch haøng baét ñaàu thöông löôïng kyù keát hôïp ñoàng XK, luùc ngöôøi mua nöôùc ngoaøi môû L/C cho nhaø XK, hay luùc khaùch haøng baét ñaàu coù nhöõng nghieân cöùu khaû thi, môùi ñöôïc caáp pheùp hay chuû tröông cho thöïc hieän caùc döï aùn lôùn. Caùc NHTM nhaø nöôùc hieän nay chöa coù boä phaän tö vaán khaùch haøng chuyeân bieät. Moïi höôùng daãn ñeàu do caùc thanh toaùn vieân, caùn boä tín duïng thöïc hieän moät caùch vaén taét, khoâng ñoàng ñeàu, ñoâi khi vieäc tö vaán chöa ñaày ñuû vaø kòp thôøi. Ñieàu naøy khieán cho sai soùt deã naûy sinh, taïo neân laõng phí lôùn veà thôøi gian vaø chi phí cho caû khaùch haøng laãn ngaân haøng. Nghieäp vuï tö vaán naøy phaûi coù moät boä phaän rieâng bieät, chuyeân moân hoùa ñaëc bieät trong lónh vöïc XNK, lónh vöïc maø caùc doanh nghieäp Vieät Nam coøn nhieàu luùng tuùng. Do ñoù, vieäc thieát laäp boä phaän tö vaán khaùch haøng laø caàn thieát. Caùc noäi dung cô baûn cuûa coâng taùc tö vaán khaùch haøng trong taøi trôï XK: - Tö vaán khi khaùch haøng kyù keát hôïp ñoàng ngoaïi thöông sao cho coù hieäu quaû cao, traùnh phaùt sinh caùc tranh chaáp kieän tuïng, tö vaán ñeå doanh nghieäp löïa choïn phöông thöùc TTQT, ñoàng tieàn thanh toaùn, ñieàu kieän ngoaïi thöông phuø hôïp, coù lôïi nhaát. - Caäp nhaät thoâng tin thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá, taäp quaùn quoác teá, luaät phaùp quoác teá, tình hình taøi chính cuûa caùc coâng ty trong nöôùc vaø quoác teá ñeå cung caáp thoâng tin, tö vaán khi khaùch haøng coù nhu caàu. - Tö vaán cuï theå cho töøng thöông vuï XK veà caùc taäp quaùn trong thanh toaùn cuûa nöôùc ñoái taùc, traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa nhaø xuaát khaåu vaø ngaân haøng, caùch kieåm tra noäi dung L/C, caùch thöùc öùng xöû khi thöïc hieän L/C ñaõ môû, caùch laäp boä chöùng töø phuø hôïp L/C, bieän phaùp giaûm ruûi ro trong thöïc hieän L/C… - Höôùng daãn, hoã trôï khaùch haøng veà quy trình, thuû tuïc, caùch thöùc trong thöïc hieän quan heä giao dòch taøi trôï XK vaø TTQT vôùi ngaân haøng sao cho tieát kieäm ñöôïc thôøi gian, giaûm chi phí vaø sai soùt cuûa khaùch haøng. Trang 84 3.3.5.2 Thöïc hieän dòch vuï laäp chöùng töø hoä cho khaùch haøng xuaát khaåu. Moät soá doanh nghieäp XK khoâng thöôøng xuyeân, hoaëc khoâng coù kinh nghieäm trong hoaït ñoäng XNK coù nhu caàu nhôø ngaân haøng laäp hoä boä chöùng töø XK. Ñaây cuõng laø moät loaïi hình dòch vuï neân toå chöùc cho khaùch haøng tröôùc maét laø ñaùp öùng nhu caàu, sau laø taïo söï yeân taâm tin töôûng nôi khaùch haøng, taêng thu phí dòch vuï cho ngaân haøng. Caùc chuyeân vieân TTQT coù nghieäp vuï chuyeân moân cao, trong quaù trình laäp chöùng töø seõ traùnh ñi raát nhieàu sai soùt, tieát kieäm thôøi gian cho khaùch haøng, ñoàng thôøi neáu khaùch haøng coù nhu caàu chieát khaáu chöùng töø, thì vieäc chieát khaáu chöùng töø cuûa NH sau ñoù cuõng seõ raát nhanh choùng, thuaän lôïi hôn cho khaùch haøng. Hôn nöõa, trong quaù trình theo saùt khaùch haøng ñeå laäp chöùng töø XK ñoù, NH cuõng seõ kòp thôøi phaùt hieän ñeå tö vaán cho khaùch haøng bieän phaùp xöû trí, ñoái phoù vôùi caùc vaán ñeà coù lieân quan tôùi vieäc khoâng thöïc hieän ñöôïc ñuùng nghóa vuï hôïp ñoàng cuûa khaùch haøng, qua ñoù, NH cuõng ñaûm baûo thu hoài ñöôïc tieàn ñaõ taøi trôï cho khaùch haøng khi laøm haøng XK. 3.3.5.3 Söû duïng dòch vuï ñoøi tieàn hoä cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Moät soá caùc NH nöôùc ngoaøi saün saøng cung caáp dòch vuï ñoøi tieàn hoä boä chöùng töø XK cho caùc NHTM trong nöôùc. UÛy thaùc vieäc ñoøi hoaøn tieàn cho moät NH nöôùc ngoaøi lôùn, coù teân tuoåi tieán haønh ñeå taän duïng caùc öu ñieåm veà maïng löôùi roäng, nghieäp vuï ngaân haøng, coâng ngheä hieän ñaïi cuûa hoï ñeå thu ñöôïc tieàn hoaøn traû nhanh hôn. Maët khaùc, caùc NH phaùt haønh L/C cuõng thöôøng khoâng daùm chaây lì trong thanh toaùn vôùi caùc ngaân haøng lôùn. Laøm nhö theá, caùc NH coøn coù theå giaûm ñöôïc chi phí trong vieäc ñoøi hoaøn tieàn vì theo caùch thöùc quan heä ñaïi lyù giöõa caùc ngaân haøng hieän nay, NH ñaïi lyù thu hoä khoâng thu phí ñöùng ñoøi hoaøn tieàn hoä töø NH uûy thaùc ñoøi hoaøn tieàn maø thaäm chí coøn coù thöôûng hoa hoàng cho caùc NH naøy; vaø chi phí böu ñieän cho vieäc gôûi chöùng töø ñoøi hoaøn tieàn hoï tính cuõng thaáp hôn chi phí böu ñieän maø NH uûy thaùc phaûi chòu khi töï mình ñoøi hoaøn tieàn. Ngoaøi ra, ñeå ñaûm baûo khaû naêng thu hoài soá tieàn ñaõ taøi trôï theo hình thöùc chieát khaáu boä chöùng töø XK coù trò giaù lôùn, boä chöùng töø XK traû chaäm hoaëc boä chöùng töø XK Trang 85 sang caùc thò tröôøng coù ruûi ro cao, caùc NHTM nhaø nöôùc cuõng coù theå thöïc hieän taùi chieát khaáu, baùn nôï phaûi thu naøy laïi cho caùc NH nöôùc ngoaøi voán raát saün loøng laøm ñieàu naøy. 3.3.6 Kieåm soaùt vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu. Hoaït ñoäng taøi trôï XK cuûa ngaân haøng phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu yeáu toá ruûi ro khaùc nhau, töø moâi tröôøng kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø ngaân haøng, töø chính khaùch haøng nhaän taøi trôï vaø caû töø thao taùc nghieäp vuï cuûa ngaân haøng. Phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï XK, ñaùp öùng toát hôn nhu caàu veà voán phuïc vuï cho hoaït ñoäng XK cuûa khaùch haøng nhöng phaûi ñaûm baûo chaát löôïng tín duïng, an toaøn vaø hieäu quaû trong hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Ñeå coù theå kieåm soaùt vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng taøi trôï XK, caùc NHTM nhaø nöôùc caàn xaây döïng moät phöông phaùp roõ raøng, toaøn dieän trong vieäc nhaän ñònh ruûi ro vaø aùp duïng hieäu quaû caùc bieän phaùp choáng ñôõ nhöõng ruûi ro ñoái vôùi töøng loaïi hình taøi trôï. Moät giao dòch XK baát kyø duø coù möùc ñoä ruûi ro cao chaêng nöõa vaãn khoâng nhaát thieát khieán moät ngaân haøng phaûi baùc boû yeâu caàu taøi trôï neáu nhö ruûi ro ñoù naèm trong taàm kieåm soaùt cuûa ngaân haøng. Xaùc ñònh, ño löôøng ruûi ro ñeå tìm bieän phaùp loaïi tröø hoaëc giaûm thieåu ruûi ro xuoáng möùc ñoä chaáp nhaän ñöôïc seõ taïo neân lôïi theá caïnh tranh hieäu quaû cho caùc saûn phaåm taøi trôï XK cuûa ngaân haøng tröôùc caùc ñoái thuû caïnh tranh. Trong ñieàu kieän thöïc teá thò tröôøng taøi trôï XK ôû Vieät Nam hieän nay, coù theå toùm löôïc moät soá bieän phaùp haïn cheá ruûi ro höõu hieäu cho caùc ngaân haøng taøi trôï nhö sau: • Ñoái vôùi ruûi ro quoác gia vaø ruûi ro chuyeån tieàn: - Xeáp haïng tín duïng caùc quoác gia. - Theo doõi nhöõng thay ñoåi trong quy cheá, luaät leä lieân quan ñeán thöông maïi quoác teá vaø ôû caùc quoác gia coù quan heä ngoaïi thöông. - Xaùc ñònh haïn möùc tín duïng toái ña cho taøi trôï. - Taùi chieát khaáu, baùn nôï treân thò tröôøng taøi chính quoác teá. • Ñoái vôùi ruûi ro lieân quan ñeán khaû naêng hoaøn thaønh thöông vuï cuûa nhaø xuaát khaåu: - Löïa choïn hình thöùc baûo ñaûm tín duïng phuø hôïp. - Thu thaäp thoâng tin vaø ñaùnh giaù chính xaùc veà naêng löïc taøi chính vaø naêng löïc kinh Trang 86 doanh, uy tín treân thöông tröôøng, ngaønh kinh doanh, lôïi nhuaän, hieäu quaû kinh doanh, ñaïo ñöùc kinh doanh… cuûa khaùch haøng XK. - Xaùc laäp haïn möùc taøi trôï cho khaùch haøng. • Ñoái vôùi ruûi ro veà bieán ñoäng treân thò tröôøng haøng hoùa xuaát khaåu: - Giôùi haïn möùc taøi trôï theo moät tyû leä thích hôïp - Thöôøng xuyeân caäp nhaät caùc thoâng tin veà tình hình thò tröôøng, giaù caû haøng hoùa. • Ñoái vôùi ruûi ro trong quaù trình giao haøng vaø vaän chuyeån haøng hoùa: - Yeâu caàu nhaø XK mua baûo hieåm. - Löïa choïn ñieàu kieän giao haøng vaø haõng vaän chuyeån thích hôïp. • Ñoái vôùi ruûi ro thanh toaùn: - Thu thaäp thoâng tin ña chieàu veà uy tín vaø tình hình taøi chính ngöôøi mua vaø ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi mua. - Baûo ñaûm cô cheá thanh toaùn an toaøn vaø töông thích vôùi möùc ñoä ruûi ro thanh toaùn. - Kieåm soaùt quyeàn sôû höõu vaø vieäc chuyeån giao quyeàn sôû höõu haøng hoùa thoâng qua boä chöùng töø XK. • Ñoái vôùi ruûi ro tyû giaù vaø laõi suaát: - Haïn möùc veà traïng thaùi ngoaïi hoái - Söû duïng caùc nghieäp vuï kyø haïn, Swap, Option - Ñoái vôùi laõi suaát: ngaân haøng phaûi giaùm saùt chaët cheõ cô sôû ñònh giaù laõi suaát vaø ngaøy ñaùo haïn cuûa caùc taøi saûn vaø khoaûn nôï. • Ñoái vôùi ruûi ro ngaønh kinh teá: - Ña daïng hoùa caùc ngaønh haøng taøi trôï. - Xaây döïng chính saùch taøi trôï rieâng bieät vaø aán ñònh haïn möùc taøi trôï toái ña cho moãi ngaønh khaùc nhau. 3.4 Moät soá kieán nghò veà chính saùch ñoái vôùi nhaø nöôùc. 3.4.1 Kieán nghò veà caùc quy ñònh phaùp luaät lieân quan ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá vaø taøi trôï xuaát khaåu. - Heä thoáng phaùp luaät veà thanh toaùn quoác teá Hieän nay, Vieät Nam chöa coù luaät, phaùp leänh hay quy ñònh döôùi luaät naøo quy Trang 87 ñònh rieâng veà TTQT. Maëc duø chæ laø moät nghieäp vuï ngaân haøng, nhöng hoaït ñoäng TTQT coù lieân quan tröïc tieáp ñeán quyeàn lôïi, traùch nhieäm uy tín cuûa nhieàu ngaønh, nhieàu lónh vöïc trong ñoù coù quan heä tín duïng giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng. Chuùng ta bieát raèng caùc quy taéc thöïc haønh thoáng nhaát veà TTQT (L/C, nhôø thu, chuyeån tieàn…) khoâng phaûi laø vaên baûn luaät maø chæ laø caùc taäp quaùn, quy öôùc vaø thöïc tieãn ngaân haøng trong TTQT. Caùc NHTM tuaân thuû theo caùc taäp quaùn vaø quy taéc thoáng nhaát neâu treân, nhöng khi xaûy ra tranh chaáp vaø coù söï maâu thuaãn giöõa caùc quy taéc vaø luaät phaùp quoác gia thì ngaân haøng seõ raát luùng tuùng, khoù khaên trong caùch thöùc haønh xöû vaø ngaân haøng thöôøng laø beân gaùnh chòu nhöõng thieät haïi. Chính vì vaäy, nhaø nöôùc caàn sôùm ban haønh caùc vaên baûn phaùp luaät hoaëc döôùi luaät (phaùp leänh, nghò ñònh) quy ñònh roõ raøng: ƒ Traùch nghieäm, nghóa vuï vaø quyeàn lôïi cuûa caùc beân lieân quan trong nöôùc trong vieäc thöïc hieän caùc quy öôùc, quy taéc trong TTQT. ƒ Phöông phaùp xöû lyù khi coù söï xung ñoät giöõa caùc quy taéc quoác teá vaø luaät phaùp Vieät Nam. Ñeå hoäi nhaäp quoác teá ngaønh ngaân haøng, Vieät Nam caàn quy ñònh luaät theo höôùng tuaân thuû caùc quy taéc vaø taäp quaùn quoác teá, töùc laø tröôøng hôïp coù maâu thuaãn giöõa caùc quy taéc quoác teá vaø luaät phaùp Vieät Nam thì caùc quy taéc quoác teá seõ chieám öu theá. ƒ Xöû lyù traùch nhieäm khi coù tranh chaáp vaø thieät haïi. Quy ñònh naøy phaûi phuø hôïp vôùi caùc thoâng leä quoác teá, phuø hôïp vôùi heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät cuûa Vieät Nam, ñoàng thôøi phaûi tính ñeán caùc ñaëc thuø kinh teá xaõ hoäi, taäp quaùn cuõng nhö moâi tröôøng ñaàu tö ôû Vieät Nam. - Quy cheá chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát Maëc duø hieän nay chieát khaáu chöùng töø laø moät hoaït ñoäng chuû yeáu trong taøi trôï XK taïi caùc NHTM Vieät Nam nhöng nhaø nöôùc vaãn chöa ban haønh quy cheá chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát. Trong thôøi gian qua, caùc NHTM ñaõ töï xaây döïng quy trình, thuû tuïc ñeå thöïc hieän hoaït ñoäng naøy. Tuy nhieân, ñeå hoaït ñoäng chieát khaáu boä chöùng töø toát hôn, coù quy trình, quy cheá thoáng nhaát giöõa caùc NHTM cuõng nhö taïo cô sôû phaùp lyù cho caùc ngaân haøng trong thöïc hieän nghieäp vuï naøy, nhaø nöôùc neân sôùm ban haønh quy Trang 88 cheá chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát. 3.4.2 Moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán caàm coá, theá chaáp, giao dòch baûo ñaûm Nhöõng khoù khaên vöôùng maéc trong thuû tuïc coâng chöùng, thuû tuïc ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm vaø trong vieäc xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm nôï vay laø nhöõng haïn cheá coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng taøi trôï cuûa ngaân haøng. Töø thöïc teá naøy, kieán nghò nhaø nöôùc tieáp tuïc caûi caùch thuû tuïc coâng chöùng, chöùng thöïc hôïp ñoàng theá chaáp, caàm coá vaø thuû tuïc ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm theo höôùng thuaän lôïi, nhanh choùng hôn ñeå taän duïng caùc cô hoäi kinh doanh: - Chænh söûa caùc quy ñònh veà coâng chöùng, veà ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm nhaèm ñaûm baûo tính thoáng nhaát, ñoàng boä, ruùt ngaén thôøi gian ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm. - Coù söï thoáng nhaát veà quy ñònh, caùch laøm… giöõa caùc phoøng coâng chöùng traùnh tình traïng caùc coâng chöùng vieân, caùc phoøng coâng chöùng coù caùc yeâu caàu, quy ñònh khaùc nhau vaø tình traïng moät taøi saûn ñaûm baûo naøo ñoù bò phoøng coâng chöùng naøy töø choái coâng chöùng nhöng laïi ñöôïc phoøng coâng chöùng khaùc chaáp nhaän. - Taäp huaán cho caùc caùn boä chuyeân traùch, nhaát laø caùn boä chuyeân traùch caáp phöôøng xaõ ñeå naém baét ñuùng caùc chuû tröông chính saùch, caùc quy ñònh lieân quan ñeán vaán ñeà naøy, ñaûm baûo thuû tuïc coâng chöùng, ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm taïi caùc ñòa phöông ñöôïc thöïc hieän thoáng nhaát, thuaän tieän, deã daøng. 3.4.3 Töøng böôùc quy ñònh cheá ñoä kieåm toaùn baét buoäc ñoái vôùi doanh nghieäp Hieän nay, coâng taùc kieåm toaùn taïi caùc doanh nghieäp chöa ñöôïc thöïc hieän ñoàng boä. Ñoái vôùi DNNN, coâng taùc kieåm toaùn ñaõ ñöôïc coi troïng vaø ña soá ñeàu coù baùo caùo kieåm toaùn qua caùc naêm. Ñoái vôùi doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, raát ít doanh nghieäp thöïc hieän kieåm toaùn ñònh kyø hay hoaït ñoäng kieåm toaùn chæ ñöôïc thöïc hieän khi doanh nghieäp baét buoäc phaûi kieåm toaùn. Do cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ chöa thaät söï nghieâm minh, neân caùc baùo caùo taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp göûi cho NH coù ñoä tin caäy thaáp. Hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp seõ phaàn naøo haïn cheá nhöõng ñieåm khoâng trung thöïc trong baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp töø ñoù giuùp NH ñaùnh giaù ñuùng tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp khi thaåm ñònh cho vay. Do ñoù, nhaø nöôùc neân ban haønh Trang 89 quy ñònh kieåm toaùn baét buoäc ñoái vôùi taát caû caùc doanh nghieäp ñeå ñöa ra caùc baùo caùo taøi chính coù theå phaûn aùnh tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp moät caùch ñaày ñuû vaø chính xaùc. 3.4.4 Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng. Ñeå hoaøn thieän vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng thì caàn coù söï phoái hôïp ñoàng boä cuûa caùc cô quan quaûn lyù doanh nghieäp: caùc cô quan thueá, thoáng keâ, boä keá hoaïch ñaàu tö… phaûi coù nhieäm vuï cung caáp thoâng tin kòp thôøi, noái maïng tröïc tieáp veà NHNN qua ñoù boä phaän CIC coù nhieäm vuï saøng loïc thoâng tin, chuyeån veà maïng cho caùc NHTM söû duïng. CIC ñöôïc quyeàn thu phí neáu nhö NHTM ñöa ra caùc ñôn ñaët haøng. Naâng caáp vaø phaùt trieån CIC daàn trôû thaønh trung taâm döõ lieäu haøng ñaàu quoác gia. CIC neân xaây döïng phaàn meàm ña naêng, öùng duïng thoáng nhaát cho caùc NHTM, chuyeân moân hoùa kyõ thuaät öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong coâng taùc phaân tích, ñaùnh giaù xeáp loaïi DN, caäp nhaät löu tröõ thoâng tin khaùch haøng, ñaûm baûo tính chính xaùc, ruùt ngaén thôøi gian thaåm ñònh. NHNN phaûi phoái hôïp vôùi CIC coù cheá ñoä kieåm tra, bieän phaùp cheá taøi ñoái vôùi caùc NHTM trong vieäc chaáp haønh quy cheá hoaït ñoäng thoâng tin tín duïng. Veà caùc chæ tieâu ñaùnh giaù, CIC neân boå sung theâm caùc chæ tieâu veà ñònh tính, chæ tieâu tuyeät ñoái ñeå coù theå ñaùnh giaù quy moâ cuûa DN nhö: voán töï coù thöïc teá, voán luaân chuyeån, doanh thu, khaû naêng cho vay toái ña ñoái vôùi moät DN, nôï quaù haïn. 3.4.5 Thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm tín duïng xuaát khaåu ñeå hoã trôï cho hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø taøi trôï xuaát khaåu. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá vaø XK, chính phuû moãi quoác gia ñeàu coù caùc chính saùch hoã trôï cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc thoâng qua nhieàu coâng cuï vôùi nhieàu keânh hoã trôï khaùc nhau, nhö: cho vay öu ñaõi, baûo laõnh tín duïng, baûo hieåm ñaàu tö, baûo hieåm tín duïng... trong ñoù nhieàu nöôùc ñaëc bieät quan taâm ñeán baûo hieåm tín duïng XK (Export Credit Insurance). Baûo hieåm tín duïng XK laø moät hình thöùc baûo hieåm cho nhaø XK vaø ngaân haøng phuïc vuï nhaø XK khoûi nhöõng tröôøng hôïp ruûi ro khoâng thanh toaùn cho haøng hoùa dòch vuï ñaõ ñöôïc cung caáp do caùc ruûi ro veà chính trò hoaëc ruûi ro thöông maïi. Vieäc toå chöùc thöïc hieän vaø phaùt trieån baûo hieåm tín duïng XK laø heát söùc caàn thieát ñeå khuyeán khích XK, phaùt trieån thò tröôøng XK vaø chia seû ruûi ro vôùi nhöõng nhaø XK Vieät Nam, nhaát laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vôùi naêng löïc caïnh tranh coøn yeáu vaø coøn khaù bôõ ngôõ trong moâi tröôøng giao thöông quoác teá ñaày raãy ruûi ro. Hôn nöõa, phaùt trieån baûo hieåm tín duïng XK cuõng giuùp chia seû ruûi ro vôùi ngaân haøng, taïo ra coâng cuï baûo ñaûm giuùp NHTM maïnh daïn taøi trôï cho caùc nhaø XK vôùi caùc ñieàu khoaûn öu ñaõi hôn. Beân caïnh ñoù, trong khi caùc bieän phaùp hoã trôï tröïc tieáp khaùc cuûa Nhaø nöôùc ñang phaûi chòu söùc eùp caét boû hoaëc giaûm thieåu thì baûo hieåm tín duïng XK seõ goùp phaàn Trang 90 chuyeån hoã trôï tröïc tieáp sang hoã trôï giaùn tieáp, thoáng nhaát vôùi caùc quy ñònh quoác teá khi tham gia caùc hieäp ñònh thöông maïi cuõng nhö hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá. ÔÛ Vieät Nam cho ñeán nay vaãn chöa coù toå chöùc naøo ñaûm ñöông nhieäm vuï naøy nhaèm thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá höôùng veà XK. Chính Phuû ñaõ coù chuû tröông thöïc hieän baûo hieåm tín duïng XK vaø giao cho caùc boä ngaønh chöùc naêng xaây döïng khung phaùp lyù cho hoaït ñoäng naøy. Thuû Töôùng Chính Phuû cuõng ñaõ ra quyeát ñònh soá 110/2002/QÑ-TTg ngaøy 21/08/2002 veà vieäc laäp, söû duïng vaø quaûn lyù Quyõ Baûo hieåm XK ngaønh haøng. Tuy nhieân, vaán ñeà baûo hieåm XK, baûo hieåm tín duïng XK ôû Vieät Nam vaãn coøn laø hoaøn toaøn môùi meû, coøn ñang coù nhieàu tranh luaän vaø chöa thoáng nhaát. Ñeå baûo hieåm tín duïng XK thöïc söï trôû thaønh moät coâng cuï hieäu quaû ñoái vôùi caû ngaân haøng vaø caùc doanh nghieäp XK ñoøi hoûi vieäc nghieân cöùu, trieån khai thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm XK phaûi ñöôïc tieán haønh ñoàng boä, coù nhöõng böôùc ñi thích hôïp, coù tham khaûo kinh nghieäm töø caùc nöôùc treân theá giôùi. - Tröôùc heát, phaûi ñaùnh giaù ñöôïc nhu caàu vaø trieån voïng cuûa baûo hieåm tín duïng XK, thoâng qua vieäc phaân tích cô caáu thò tröôøng baûo hieåm, hình thöùc thanh toaùn, cô caáu nguoàn voán, khaû naêng saün saøng nguoàn voán cuûa neàn kinh teá cuõng nhö cuûa ngaân haøng cho hoaït ñoäng XK, quy moâ XK, chieán löôïc XK haøng hoùa trong töøng thôøi kyø. - Thöù hai, caàn giaûi quyeát vaán ñeà löïa choïn moâ hình toå chöùc. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, haàu nhö khoâng moät toå chöùc trong nöôùc mang tính thöông maïi, mang tính thò tröôøng naøo ñuû khaû naêng thöïc hieän hình thöùc baûo hieåm naøy. ÔÛ caùc nöôùc trong khu vöïc nhö Thaùi Lan, Philipin, Nhaät Baûn ñeàu coù ngaân haøng XNK, caùc toå chöùc naøy ñöôïc chính phuû baûo hoä cho nghieäp vuï tín duïng XK, laøm nhö theá seõ taïo moät keânh môùi hoã trôï cho vieäc ñaåy maïnh XK. Thieát nghó Vieät Nam cuõng neân hoïc taäp moâ hình cuûa nhöõng quoác gia naøy. Trong giai ñoaïn ñaàu neân choïn moâ hình thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm tín duïng XK ñaët trong moät toå chöùc nhaø nöôùc (moät loaïi hình coâng ty hay quyõ nhaø nöôùc) hoaït ñoäng ñoäc laäp, do nhaø nöôùc sôû höõu. - Thöù ba laø vaán ñeà chuaån bò thoâng tin vaø nhaân löïc. Caùc toå chöùc cung caáp thoâng tin quoác teá khaù nhieàu, nhöng cuõng coù khoù khaên veà möùc phí cao. Do ñoù, neân daàn töøng böôùc toå chöùc caùc keânh thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin, saün saøng khi tieán haønh baûo hieåm tín duïng XK. Trang 91 KEÁT LUAÄN Cuøng vôùi tieán trình caûi caùch vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, ñaëc bieät laø tieán trình töï do hoùa taøi chính theo loä trình thöïc hieän hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ vaø gia nhaäp WTOõ, ngaønh ngaân haøng Vieät Nam, ñaëc bieät laø heä thoáng caùc NHTM nhaø nöôùc ñang ñöùng tröôùc nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc lôùn. AÙp löïc caïnh tranh treân thò tröôøng ngaøy caøng gay gaét, trong ñoù, taøi trôï xuaát khaåu laø lónh vöïc coù möùc ñoä caïnh tranh maïnh meõ chuû yeáu thoâng qua chaát löôïng vaø chuûng loaïi saûn phaåm, thôøi gian trieån khai vaø chính saùch khaùch haøng. Chính vì vaäy, phaùt trieån ña daïng caùc loaïi hình taøi trôï xuaát khaåu ñaùp öùng kòp thôøi vaø coù theå ñoùn ñaàu tröôùc nhu caàu cuûa khaùch haøng laø yeâu caàu caáp thieát ñoái vôùi caùc NHTM nhaø nöôùc ñeå coù theå ñöùng vöõng, khaúng ñònh vò theá ñoàng thôøi phaùt huy ñöôïc nhöõng tieàm naêng lôïi theá saün coù cuûa mình trong lónh vöïc naøy. Treân cô sôû phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM, luaän vaên ñaõ coá gaéng ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn phuø hôïp vôùi thöïc teá hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM nhaø nöôùc, phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån vaø ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng taøi trôï xuaát khaåu treân ñòa baøn TP HCM nhaèm phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu moät caùch coù baøi baûn, heä thoáng, an toaøn vaø hieäu quaû. Tuy nhieân, caùc giaûi phaùp ñeà ra môùi chæ laø caùc giaûi phaùp taäp trung vaøo lónh vöïc taøi trôï xuaát khaåu. Taøi trôï xuaát khaåu khoâng theå laø hoaït ñoäng rieâng leû, ñoäc laäp maø noù coøn coù moái lieân heä chaët cheõ vôùi caùc hoaït ñoäng tín duïng, dòch vuï khaùc cuûa ngaân haøng. Chính vì vaäy, ñeå coù theå taïo ra caùc saûn phaåm taøi trôï xuaát khaåu mang laïi tieän ích cao, coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thöông tröôøng, caùc giaûi phaùp neâu treân caàn ñöôïc thöïc hieän cuøng vôùi moät chieán löôïc toång theå veà phaùt trieån caùc loaïi hình tín duïng vaø dòch vuï ngaân haøng khaùc. µ ¸ Trang 92 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ----------o0o------------ TIEÁNG VIEÄT 1. PGS.TS Nguyeãn Ñaêng Dôøn, TS Hoaøng Ñöùc, TS Traàn Huy Hoaøng, Th.s Traàm Xuaân Höông (2004), Tieàn teä – Ngaân haøng, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, TP HCM. 2. TS Ñoã Linh Hieäp, Hoaøng Trung Böûu (2002), Giaùo trình thanh toaùn quoác teá vaø taøi trôï xuaát nhaäp khaåu, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi. 3. PGS.TS Traàn Hoaøng Ngaân, Th.s Voõ Thò Tuyeát Anh, Th.s Hoaøng Thò Minh Ngoïc (2003), Thanh toaùn quoác teá, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, TP HCM. 4. GS.TS Leâ Vaên Tö, Leâ Tuøng Vaân (2002), Tín duïng xuaát nhaäp khaåu, Thanh toaùn quoác teá vaø kinh doanh ngoaïi teä, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi. 5. Nieân giaùm thoáng keâ TP HCM 2004, Cuïc thoáng keâ TP HCM. 6. Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam Chi nhaùnh TP HCM, Baùo caùo toång keát tình hình hoaït ñoäng vaø phöông höôùng hoaït ñoäng ngaân haøng TP HCM naêm 2002, 2003, 2004, TP HCM. 7. Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam (2005), Chieán löôïc phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng giai ñoaïn 2006-2010, Haø Noäi. 8. Haø Duõng (2004), “Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi muïc tieâu xuaát khaåu saûn phaåm chuû löïc ñeán naêm 2010”, Taïp chí Thöông maïi, (Soá 30/2004). 9. Ñoã Quoác Höng (2005), “Coù caàn thieát thaønh laäp moät toå chöùc baûo hieåm tín duïng xuaát khaåu taïi Vieät Nam hay khoâng?”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 3/2005). 10. PGS.TS Ñoã Taát Ngoïc (2005), “Hoaøn thieän moâi tröôøng luaät phaùp trong nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam”, Taïp chí Ngaân haøng, (soá 3,4/2005). 11. Ths. Trònh Quang Tuaán (2005), “Quy ñònh veà nghieäp vuï bao thanh toaùn (Factoring) trong luaät quoác teá”, Taïp chí thò tröôøng taøi chính (Soá 1.4.2005). Trang 93 12. Traàn Buøi Quoác Tueä (2005), “Moät soá yù kieán goùp phaàn môû roäng cho vay coù hieäu quaû vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi”, Taïp chí Ngaân haøng, (soá 5/2005). 13. www.sbv.gov.vn 14. www.gso.gov.vn 15. www.hcmtrade.gov.vn 16. www.itpc.hochiminhcity.gov.vn 17. www.vietcombank.com.vn 18. www.bidv.com.vn 19. www.icb.com.vn TIEÁNG ANH 20. Dresdner Bank AG, Frankfurt AM Main (1995), ” Foreign Trade related International Banking Services”, Economica Verlag Gmbh, Bonn. 21. Michael Rowe (1998), “Trade and Project Finance in Emerging Market” Euromoney Publications Plc ISBN 85564. Trang 94 PHUÏ LUÏC 1 SO SAÙNH TÌNH HÌNH ÑAÀU TÖ HIEÄN ÑAÏI HOÙA COÂNG NGHEÄ CUÛA CAÙC NHTM VIEÄT NAM Ngaân haøng Nhaø cung caáp Chi phí phaàn meàm Thôøi gian trieån khai NH Ngoaïi Thöông Silver Lake 1998 NH Ñaàu tö & Phaùt trieån Silver Lake 10 trieäu USD Thaùng 06/2002 NH Coâng Thöông Silver Lake 10 trieäu USD 2003 NH NNo & PTNT Huyndai 10 trieäu USD 2003 NH TMCP AÙ Chaâu Unisys + Thieân Nam 2,1 trieäu USD Töø 1998 NH TMCP XNK Huyndai 2 trieäu USD 2003 NH TMCP Kyõ Thöông 1,1 trieäu USD 2002 NH TMCP Saøi Goøn Thöông Tín FPT <500.000 USD 2000 NH Quaân ñoäi Intergra Pacific <500.000 USD 2002 Trang 95 PHUÏ LUÏC 2 KIM NGAÏCH XUAÁT KHAÅU VIEÄT NAM, 1996-2005 Naêm Kim ngaïch xuaát khaåu (trieäu USD) Toác ñoä taêng tröôûng (%) 1996 7255,9 133,2 1997 9185,0 126,6 1998 9360,3 101,9 1999 11.541,4 123,3 2000 14483,0 125,5 2001 15.029,0 103,8 2002 16.706,1 111,2 2003 20.173,0 120,8 2004 26.507,3 131,4 6 thaùng/2005 14.439,0 (Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ) Trang 96 PHUÏ LUÏC 3 CÔ CAÁU MAËT HAØNG XUAÁT KHAÅU CUÛA VIEÄT NAM, 2000-2005 Kim ngaïch xuaát khaåu (Trieäu USD) Naêm Maët haøng 2000 2001 2002 2003 2004 6T/2005 Nhoùm noâng thuûy saûn 3.448 3.649 3.989 4.451 5.073 2.857,4 Thuûy saûn 1.478 1.778 2.023 2.200 2.397 1.073 Gaïo 667 625 726 720 941 744 Caø pheâ 501 391 322 505 594 374 Rau quaû 213 330 201 151 167 121 Cao su 166 166 268 378 579 211 Haït tieâu 146 91 107 105 150 75 Nhaân ñieàu 167 152 209 284 125 209 Cheø caùc loaïi 69 78.4 83 60 93 31 Laïc nhaân 41 38 51 48 27 19,4 Nhoùm Khoaùng saûn 3.596 3239 3.426 4.005 5.985 3.674 Daàu thoâ 3.502 3126 3.270 3.821 5.666 3.372 Than ñaù 94 113 156 184 319 302 Haøng coâng nghieäp vaø cheá bieán 4.375 5.102 6.340 8.164 10.338 5.545 Haøng deät vaø may maëc 1.892 1.975 2.752 3.687 4.319 2.052 Giaøy deùp 1.464 1.559 1.867 2.268 2.604 1.367 Haøng ñieän töû vaø linh kieän maùy tính 782 595 492 672 1.077 646 Thuû coâng myõ ngheä 237 235 331 367 410 277 Saûn phaåm goã 335 435 567 1.054 712 Saûn phaåm nhöïa 134 153 186 259 163 Xe ñaïp vaø phuï tuøng 114 124 154 230 101 Daây ñieän vaø caùp ñieän 154 186 263 385 227 Haøng hoùa khaùc 3.036 3.774 2.952 3.556 4.607 2.362,6 (Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ) Trang 97 PHUÏ LUÏC 4 CÔ CAÁU THÒ TRÖÔØNG XUAÁT KHAÅU CUÛA VIEÄT NAM, 2003-2004 Naêm 2003 Naêm 2004 Khu vöïc thò tröôøng Kim ngaïch (Trieäu USD) Tyû troïng (%) Kim ngaïch (Trieäu USD) Tyû troïng (%) Toång kim ngaïch 20.176 100 26.504 100 Chaâu AÙ 9.646 47,8 13.100 19,4 Nhaät Baûn 2.907 14,8 3.502 13,2 Trung Quoác 1.748 8,7 2.736 10,3 ASEAN 2.957 14,6 3.874 14,6 Chaâu AÂu 4.397 21,8 5.400 20,4 EU 3.853 19,1 4.970 18,8 Chaâu Myõ 4.557 22,6 5.701 21,5 Hoa Kyø 4.202 20,8 4.992 18,8 Chaâu UÙc 1.450 7,2 1.860 7,0 Chaâu Phi 412 1,5 (Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ) ._.