FDI của Nhật Bản vào các nước ASEAN và một số bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam trong việc thu hút FDI của Nhật Bản

Môc lôc Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 2 I- Kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 2 1- Kh¸i niÖm 2 2- §Æc ®iÓm cña FDI 4 3- ¦u nh­îc ®iÓm cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 7 II- C¸c h×nh thøc vµ xu h­íng vËn ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 12 1- C¸c h×nh thøc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 12 2- Xu h­íng vËn ®én cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 13 III- C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thu hót FDI 21 1- Sù æn ®Þnh vÒ Kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi vµ luËt ph¸p ®Çu t­ 22 2- Sù mÒm dÎo, hÊp dÉn cña c¸c hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 23 3- Sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng 25 4- Sù ph¸t triÓn cña ®éi ngò lao ®éng, cña tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ vµ hÖ thèng doanh nghiÖp trong n­íc trªn ®Þa bµn 25 5- Sù ph¸t triÓn cña nÒn hµnh chÝnh quèc gia vµ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n FDI ®· triÓn khai 26 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN trong thêi gian qua 28 I- Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN trong thêi gian qua 28 1- Sè l­îng vèn ®Çu t­ 28 2- C¬ cÊu FDI cña NhËt B¶n theo ngµnh ë c¸c n­íc ASEAN 35 II- Nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN 50 1- ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Singpore 50 2- ChÝnh s¸ch ®Çu t­ thu hót trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Malaixia 52 3- ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Idonexia 53 4- ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Philippin 55 5- ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Th¸i Lan 58 III- §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN vµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm rót ra cho ViÖt Nam 59 1- §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN 53 2- Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam 63 Ch­¬ng III: TriÓn väng vµ mét sè gi¶i ph¸p thu hót FDI cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam 68 I- TriÓn väng cña ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam 68 II- Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót FDI cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam 74 1- VÒ phÝa ChÝnh phñ 75 2- PhÝa doanh nghiÖp 84 KÕt luËn 88 Lêi Më §Çu §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lu«n lµ mét vÊn ®Ò nãng báng. §èi víi ViÖt Nam vÊn ®Ò nµy cµng cÇn ®­îc quan t©m nghiªn cøu, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay – giai ®o¹n mµ ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®ai ho¸ ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt trong giai ®o¹n hiÖn nay. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tù nhiªn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, mµ ®iÒu ®ã cßn do rÊt nhiÒu ®éng th¸i t¸c ®éng ®Õn. Mét mÆt lµ do nhu cÇu cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, mÆt kh¸c, lµ do sù hÊp dÉn vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc së t¹i. HiÖn nay vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi ViÖt Nam. §iÒu bøc xóc ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay lµ lµm thÕ nµo ®Ó thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy vµ ®­îc sù ®ång ý cña thÇy gi¸o trùc tiÕp h­íng dÉn em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “§Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN vµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam trong viÖc thu hót FDI cña NhËt B¶n”. Em muèn t×m hiÓu nguyªn nh©n ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN vµ nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN vµ tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam trong viÖc thu hhót FDI nãi chung vµ FDI cña NhËt B¶n nãi riªng. Néi dung ®Ò tµi gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN trong thêi gian qua Ch­¬ng III: TriÓn väng vµ mét sè gi¶i ph¸p thu hót FDI nãi chung vµ FDI cña NhËt B¶n nãi riªng vµo ViÖt Nam Qua ®©y, em muèn bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi thÇy gi¸o Th.s Bïi Huy Nh­îng, cïng toµn thÓ c¸c thÇy, c« gi¸o trong khoa Kinh tÕ & Kinh doanh quèc tÕ, toµn thÓ c¸n bé nghiªn cøu thuéc trung t©m nghiªn cøu NhËt B¶n ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Sinh viªn Lª V¨n Hinh Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi I. Kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi Kh¸i niÖm §Çu t­ : §Çu t­ nãi chung lµ qu¸ tr×nh sö dông c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu ®­îc c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã . Nguån lùc ®ã cã thÓ lµ vèn , tµI nguyªn thiªn nhiªn , søc lao ®éng ,trÝ tuÖ… C¸c kÕt qu¶ thu ®ùc cã thÓ lµ sù t¨ng thªm c¸c tµi s¶n tµi chÝnh ( tiÒn vèn) , tµi s¶n vËt chÊt ( nhµ m¸y , ®­êng x¸… ) , tµi s¶n trÝ tuÖ ( tr×nh ®é v¨n ho¸ , chuyªn m«n, khoa häc kü thuËt …) vµ nguån nh©n lùc cã ®ñ ®iÒu ®Ó lµm viÖc cã n¨ng suÊt trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ, ®Çy t­ lµ sù hy sinh gi¸ trÞ hiÖn t¹i g¾n víi viÖc t¹o ra c¸c tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ. C¸c ho¹t ®éng mua b¸n, ph©n phèi l¹i, chuyÓn giao tµi s¶n hiÖn cã gi÷a c¸c c¸ nh©n, tæ chøc kh«ng ph¶i lµ ®Çu t­ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò nµy lµ nh­ thÕ nµo? chóng ta cïng xem xÐt mét sè t×nh huèng sau: Mét c«ng ty bá ra 10 triÖu USD ®Ó x©y dùng thªm mét ph©n x­ëng s¶n xuÊt míi. Mét sinh viªn bá ra 10 triÖu VND ®Ó häc tiÕp cao häc, mét nh©n viªn bá ra 2000 USD ®Ó mua cæ phÇn cña mét c«ng ty, mét c«ng nh©n bá ra 10 triÖu VND. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng bá tiÒn trªn ®©y ®Òu nh»m môc ®Ých chung lµ thu ®­îc mét lîi Ých nµo ®ã trong t­¬ng lai vÒ tµi chÝnh, c¬ së vËt chÊt, trÝ tuÖ…, lín h¬n c¸c chi phÝ bá ra. V× vËy nÕu xem trªn gi¸c ®é tõng c¸ nh©n hoÆc ®¬n vÞ ®· bá tiÒn ra th× c¸c ho¹t ®éng trªn ®Òu ®­îc gäi lµ ®Çu t­. Tuy nhiªn nÕu xem xÐt trªn gi¸c ®é toµn bé nÒn kinh tÕ th× kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trªn ®Òu ®em l¹i lîi Ých cho nÒn kinh tÕ vµ ®­îc coi lµ ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ. Bëi v× c¸c ho¹t ®éng göi tiÒn tiÕt kiÖm, mua cæ phÇn kh«ng lµm t¨ng tµi s¶n cho nÒn kinh tÕ. C¸c ho¹t ®éng nµy thùc chÊt chØ lµ sù chuyÓn giao quyÒn sö dông tiÒn, quyÒn së h÷u cæ phÇn tõ ng­êi nµy sang ng­êi kh¸c. Do ®ã chØ lµm t¨ng sè tiÒn thu vÒ cña ng­êi ®Çu t­, nh÷ng gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ng­êi nµy lµ phÇn mÊt ®i cña ng­êi kh¸c, tµi s¶n cña nÒn kinh tÕ kh«ng thay ®æi. Bªn c¹nh ®ã, c¸c ho¹t ®éng bá tiÒn x©y dùng ph©n x­ëng, bá tiÒn häc cao häc lµm t¨ng thªm tµi s¶n vËt chÊt trÝ tuÖ cho nÒn kinh tÕ do ®ã c¸c ho¹t déng nµy ®­îc gäi lµ ®µu t­ ph¸t triÓn hay ®Çu t­ trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ. §Çu t­ quèc tÕ: ®Çu t­ quèc tÕ lµ mét qu¸ tr×nh kinh doanh trong ®ã vèn ®Çu t­ ®­îc di chuyÓn tõ quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c víi môc ®Ých sinh lêi. §Çu t­ quèc tÕ lµ mét h×nh thøc ho¹t ®éng cao nhÊt cña c¸c c«ng ty khi thùc hiÖn kinh doanh quèc tÕ. VÒ mÆt së h÷u, ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ quyÕn së h÷u gi¸n tiÕp nh÷ng tµi s¶n cña c«ng ty ë n­íc kh¸c. VÒ b¶n chÊt, ®Çu t­ quèc tÕ lµ nh÷ng h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n, mét h×nh thøc cao h¬n cña xuÊt khÈu hµng ho¸. §©y lµ hai h×nh thøc lu«n bæ xung hç trî nhau trong chiÕn l­îc th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty, tËp ®oµn n­íc ng­êi hiÖn nay. Trong nhiÒu tr­êng hîp viÖc bu«n b¸n hµng ho¸ ë n­íc së t¹i lµ b­íc ®i t×m hiÓu thÞ tr­êng, luËt ph¸p ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­. Sau ®ã viÖc tiÕn hµnh thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ë n­íc së t¹i lµ ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vËt t­… H×nh thøc ®Çu t­ quèc t­ th­êng g¾n liÒn víi c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia ( Multinational Enteprises) Kh¸i niÖm®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) lµ mét lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ trong ®ã ng­êi chñ së h÷u vèn ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý, sö dông vèn ®Çu t­ vµ v©n hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ nh»m thu håi ®ñ vèn ®· bá ra. VÒ thùc chÊt, FDI lµ sù ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nh»m x©y dùhg c¸c cë së ë n­íc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ mµ chñ së h÷u ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp mét phÇn vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô vµ cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi träng mµ hä bá vèn ra. Trªn thùc tÕ, phÇn lín FDI ®­îc thùc hiÖn d­íi d¹ng thµnh lËp c¸cc«ng ty con hoÆc c«ng ty liªn doanh trùc thuéc c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ nhµ ®Çu t­ lµ nh÷ng tæ chøc chãp bu cña c¸c c«ng ty nay. Mét ®iÒu ®¸ng l­u ý lµ ngµy nay, FDI cßn ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c c«ng ty võa vµ nhá, tuy nhiªn c¸c c«ng ty ®a quèc gia vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh nµy. Do ®ã FDI cã thÓ ®­îc ®Þnh nghÜa lµ sù më réng ph¹m vi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia trªn ph¹m vi quèc tÕ. Sù më réng ®ã bao gåm chuyÓn giao vèn, c«ng nghÖ vµ c¸c kü n¨ng san­ xuÊt, bÝ quyÕt qu¶n lý… tíi n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh theo kÕ ho¹ch cña dù ¸n ®Çu t­. §Æc ®iÓm cña FDI HiÖn nay xÐt vÒ b¶n chÊt, FDI cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: FDI trë thµnh h×nh thøc chñ yÕu trong ®Çu t­ n­íc ngoµi XÐt vÒ xu thÕ vµ hiÖu qu¶ th× FDI thÓ hiÖn râ h¬n sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt l­îng trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi , g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trùc tiÕp, tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng theo chiÒu s©u vµ t¹o thµnh c¬ së ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty·uyªn qèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp quèc tÕ. 2.2. FDI ®ang vµ sÏ t¨ng m¹nh ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn §Çu t­ lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn t¨ng m¹nh trong vµi thËp kû l¹i ®©y, ®Æc biÖt lµ nöa cuèi nh÷ng n¨m 1980 lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña c¸ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ kÓ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai. Cã nhiÒu lý do gi¶ thÝch møc ®é ®Çu t­ cao giöa c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi nhau, nh­ng cã thÓ thÊy hai nguyªn nh©n chñ yÕu. Thø nhÊt, m«i tr­êng ®Çu t­ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn cã ®é t­¬ng hîp cao. M«i tr­êng nµy hiÓu theo nghÜa réng bao gåm c¶ m«i tr­êng c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng ph¸p lý. Thø hai, xu h­íng khu vùc ho¸ ®· thóc ®Èy c¸c n­íc nµy x©m nhËp thÞ tr­êng cña nhau. DÜ nhiªn ®©y kh«ng ph¶i lý do trùc tiÕp v× trong khi khu vùc ho¸ vèi chñ nghÜa b¶o hé chÆt chÏ chØ lµ mét xu h­íng th× møc ®é mæ cöa hiÖn nay kh«ng c¶n trë ®iÒu ®ã. Còng víi hai lý do chÝnh ®ã, ta cã thÓ gi¶i thÝch ®ùc xu h­íng t¨ng lªn cña FDI ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi ( NICs), c¸c n­íc ASEAN vµ Trung Quèc. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ nÒn kinh tÕ, chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ë c¸c n­íc nµy còng nh­ khu vùc §«ng ¢u vµ Liªn X« ®· t¹o nªn nh÷ng kho¶ng trèng míi cho ®Çu t­. MÆt kh¸c, c¸c nhµ ®Çu t­ lín nhÊt cã xu h­íng cñng cè khu vùc l©n cËn cña m×nh. LÊy vÝ dô ®Çu t­ n­íc ngoµi cña NhËt B¶n. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1980, NhËt B¶n ®Çu t­ mçi n¨m kho¶ng 1,2 tû USD cho toµn bé khu vùc ch©u ¸. §Õn n¨m 1990 con sè nµy t¨ng gÊp 6 lÇn. Nh­ vËy, xu h­íng tù do ho¸ vµ më cöa nÒn kinh tÕ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù thay ®æi dßng ch¶y FDI. N¨m 1990, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nhËn ®­îc 19% sè vèn FDI, n¨m 1991 lµ 25% vµ n¨m 1992 kho¶ng 30%. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tû lÖ nµy vÉn cã xu h­íng t¨ng lªn. 2.3.C¬ cÊu vµ ph­¬ng thøc FDI trë nªn ®a d¹ng h¬n. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¬ cÊu vµ ph­¬ng thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi trë nªn ®a d¹ng h¬n so víi tr­íc ®©y. §iÒu nµy liªn quan ®Õn sù h×nh thµnh hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng s©u réng vµ sù thay ®æi m«i tr­êng kinh tÕ th­¬ng m¹i toµn cÇu. VÒ c¬ cÊu FDI, ®Æc biÖt lµ FDI vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã nh÷ng thay ®æi sau: Vai trß vµ tû träng cña ®Çu vµo c¸c ngµnh cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao t¨ng lªn. H¬n 1/3 FDI t¨ng lªn hµng n¨m lµ tËp trung vµo c¸c ngµnh then chèt nh­ ®iÖn tö, chÕ t¹o m¸y tÝnh, chÊt dÎo, ho¸ chÊt vµ chÕ t¹o m¸y. Trong khi ®ã, trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng dïng nhiÒu vèn vµ lao ®éng, FDI gi¶m tuyÖt ®èi hoÆc kh«ng ®Çu t­ . C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cña Mü ®· ®ãng cöa c¸c chi nh¸nh cña m×nh ë T©y ¢u vµ Canada trong c¸c ngµnh dÖt,da, s¶n xuÊt c¸c ®å dïng vµ thùc phÈm .C¸c nguån vèn thu håi nµy ®­îc chuyÓn vÒ Mü vµ sö dông ®Ó c¶i t¹o vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c¬ së s¶n xuÊt trong n­íc. Tû träng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o gi¶m xuèng khi FDI vµo c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng lªn. §iÒu nµy liªn quan ®Õn tû träng khu vùc dÞch vô trong GDP cña c¸c n­íc OECD t¨ng lªn vµ hµm l­¬ngj dÞch vô trong c«ng nghiÖp chÕ t¹o cao. Mét sè lÜnh vùc ®­îc ­u tiªn lµ c¸c dÞch vô th­¬ng m¹i, b¶o hiÓm, c¸c dÞch vô tµi chÝnh vµ gi¶i trÝ. Tû lÖ c¸c nguån FDI vµo dÞch vô t¨ng rÊt m¹nh tõ thËp kû 80: n¨m 1985, FDIvµo dÞch vô t¹i Mü chiÕm tû träng 44% ( so víi 32% n¨m 1950), vµo NhËt B¶n lµ 52%( so víi 20% n¨m 1965) vµ céng hoµ Liªn bang §øc lµ47%(so víi 10% n¨m 1966). Mét vÊn ®Ò ®¸ng l­u ý trong ph­¬ng thøc tiÕn hµnh FDI trong thêi gian gÇn ®©y lµ vai trß t¨ng lªn cña c¸c c«ng ty võa vµ nhá. Ch¼ng h¹n sè dù ¸n FDI cña c¸c c«ng ty võa vµ nhá cña NhËt B¶n t¨ng m¹nh tõ 318 dù ¸n n¨m 1985 lªn 994 dù ¸n n¨m 1990, chiÕm 58% sè dù ¸n ( so víi 13% n¨m 1985). §a sè c¸c c«ng ty nµy thuéc m¹ng l­íi c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, tiÕn hµnh ®Çu t­ theo yªu cÇu cña c«ng ty mÑ. 2.4. Sù g¾n bã ngµy cµng chÆt chÏ gi÷a FDI víi ODA, th­¬ng m¹i, vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. FDI vµ th­¬ng m¹i cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. Th«ng th­êng, mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc nh»m vµo môc ®Ých t¨ng tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cu¶ mét n­íc .MÆt kh¸c ,c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®­îc lùa chän ngµnh vµ ®Þa ®iÓm ®Çu t­ còng dùa trªn c¬ së t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Sù thay ®æi kÕt cÊu ngµnh ®Çu t­ , nh­ ph©n tÝch ë trªn, ®· chøng minh ®iÒu nµy. Ngay c¶ ®èi víi NhËt B¶n, n­íc ®· tõng h­íng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh khai th¸c ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong n­íc th× nh÷ng n¨m gÇn ®©y còng ®· chuyÓn sang c¸c ngµnh nh»m vµo xuÊt khÈu lµ chñ yÕu. FDI ®ang trë thµnh kªnh quan träng nhÊt cña chuyÓn giao c«ng nghÖ. Xu h­íng hiÖn nay lµ FDI vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ngµy cµng g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. §©y chÝnh lµ h×nh thøc cã hiÖu qu¶ nhÊt cña sù l­u chuyÓn vèn vµ kü thuËt trªn ph¹m vi quèc tÕ. NhiÒu n­íc ®· ®¹t ®­îc thµnh c«ng trong viÖc hÊp thô c¸c yÕu tè bªn ngoµi ®Ó phat triÓn kinh tÕ trong n­íc lµ nhê ®Õn ®iÒu nµy. Sù g¾n bã gi÷a FDI vµ c¸c nguån viÖn trî vµ vay nî kh¸c còng lµ mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña sù l­u chuyÓn c¸c nguån vèn vµ c«ng nghÖ trªn ph¹m vi quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y .H¬n n÷a, xu h­íng nµy sÏ ngµy cµng trë nªn m¹nh h¬n. Lý do lµ tr­íc ®©y, c¸c nguån viÖn trî vµ cho vay th­êng nh»m vµo môc ®Ých qu©n sù vµ chÝng trÞ, do ®ã hiÖu qu¶ cña nã ®èi víi thóc ®Êþ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc nhËn vµ n­íc cho rÊt th©ps .¥ c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn nhÊt hiÖn nay viÖn trî vµ cho vay chiÕm ®Õn 90% c¸c nguång vèn tõ bªn ngoµi.ViÖn trî vµ cho vay trong nhiÒu tr­êng hîp dÉn ®Õn sù phô thuéc mét chiÒu h¬n lµ gióp cho c¸c n­íc nhËn cã ®­îc sù ph¸t triÓn tù th©n vµ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.V× vËy, c¸c nguån vèn nµy ®· ®­îc c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Æt trong mèi quan hÖ víi c¸c nguån vèn t­ nh©n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông chóng . 3.¦u nh­îc ®iÓm cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 3.1.§èi víi n­íc ®i ®Çu t­. Mèi quan t©m ®Õn t¸c ®éng cña FDI ®èi víi b¶n th©n n­íc ®i ®Çu t­ lµ rÊt lín. PhÇn lín c¸c c«ng ty ®i ®Çu t­ thuéc c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ ë trong n­íc cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m, kÌm theo hiÖn t­îng thõa t­¬ng ®èi t­ b¶n. Khi ®Çu t­ ra n­íc ngoµi hä tËn dông ®­îc lîi thÕ vµ chi phÝ s¶n xuÊt thÊp cña n­íc nhËn ®Çu t­ (Do gi¸ lao ®éng rÎ, chi phÝ khai th¸c nguyªn vËt liÖu t¹i chç thÊp) ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm , gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn ®èi víi viÖc s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp khÈu cña n­íc nhËn ®Çu t­ , nhê ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t­. §Çu t­ trùc tiÕp cho phÐp c¸c c«ng ty kÐo dµi chu kú sèng cña s¶n phÈm míi ®­îc t¹o ra. §Çu t­ trùc tiÕp gióp c¸c c«ng ty t¹o dùng ®­îc thØ tr­êng cung cÊp nguyªn vËt liÖu dåi dµo víi gi¸ rÎ. §Çu t­ trùc tiÕp cho phÐp chñ ®Çu t­ bµnh tr­íng søc m¹nh vÒ kinh tÕ, t¨ng c­êng ¶nh h­¬ng cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §Çu t­ trùc tiÕp lµm t¨ng tæng s¶n phÈm quèc d©n cña n­íc ®i ®Çu t­ ,tõ c¸c kho¶n lîi nhuËn, tiÒn b¶n quyÒn vµ c¸c kho¶n kh¸c do c¸c chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia tõ n­íc ngoµi chuyÓn vÒ. NhiÒu tr­êng hîp ®Çu t­ trùc tiÕp lµ ph­¬ng tiÖn kh«ng nh÷ng ®Ó kÝch thÝch sù ph¸t triÓn kinh tÕ ,mµ cßn ®Ó phôc vô cho c¸c môc tiªu kh¸c cña n­íc thùc hiÖn ®Çu t­. §Çu t­ trùc tiÕp biÕn c¸c n­íc thùc hiÖn ®Çu t­ tõ ®Þa vÞ lµ n­íc xuÊt khÈu thµnh ®Þa vÞ lµ n­íc nhËp khÈu ®èi víi mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. Tuy nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc cña dßng FDI ra n­íc ngoµi ®èi víi c¸c chñ ®Çu t­ lµ ch­a ®­îc kh¶ng ®Þnh mét c¸ch ch¾c ch¾n, nh­ng nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®èi víi viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong n­íc, viÖc suy gi¶m dßng vèn tiÕt kiÖm trong dµi h¹n, còng nh­ lµm mÊt ®i tÝnh c¹nh tranh cña hµnh ho¸ s¶n xuÊt cña c¸c n­íc ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®­îc xem xÐt vµ ph©n tÝch hiÖn nay. 3.2.§èi víi n­íc nhËn ®Çu t­. ¦u ®iÓm: §èi víi c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, FDI lµ yÕu tè quan träng lµm t¨ng c­êng vèn ®Çu t­ trong n­íc trong ®iÒu kiÖn tû lÖ tiÕt kiÖm néi ®Þa thÊp, thiÕu ngo¹i tÖ vµ qu¸ tr×nh tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ chËm, kh«ng ®¸ng kÓ so víi nhu cÇu ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. Cïng víi viÖc cung cÊp vèn th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp, c¸c c«ng ty ®· chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ c¸c tµi s¶n v« h×nh kh¸c tõ n­íc m×nh hoÆc c¸c n­íc kh¸c sang n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. PhÇn lín nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc cña FDI ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn diÔn ra th«ng qua ho¹t ®éng nµy. Sù chuyÓn giao nµy lµm n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng b»ng c¸ch n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc vµ kÕt qu¶ cuèi cïng lµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi sÏ cao h¬n ë n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Nh÷ng t¸c ®éng nµy cã thÓ lµ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp . T¸c ®éng trùc tiÕp: Th«ng qua viÖc chñ ®Çu t­ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ c¸c tµi s¶n v« h×nh kh¸c cho c¸c nhµ s¶n xuÊt, cung cÊp vµ ph©n phèi ®Þa ph­¬ng mµ chñ ®Çu t­ cã quan hÖ kinh doanh. HoÆc cã thÓ do c¸c doanh nghiÖp do chñ ®Çu t­ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Þa ph­¬ng. T¸c ®éng gi¸n tiÕp( cßn ®­îc gäi lµ “hiÖu øng lan to¶”): Th«ng qua viÖc c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹o nªn mét m«i tr­êng c¹nh tranh m¹nh mÏ gi÷a c¸c c«ng ty trong néi bé khu vùc. M«i tr­êng c¹nh tranh buéc c¸c c«ng ty trong khu vùc ph¶i ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n, do ®ã n¨ng suÊt lao ®éng cña tÊt c¶ c¸c c«ng ty sÏ t¨ng lªn. Ngoµi ra, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn gãp phÇn lµm t¨ng kinh nghiÖm qu¶n lý, n¨ng lùc marketing… cho c«ng nh©n viªn n­íc nhËn ®Çu t­, ®éi ngò lao ®éng ®­îc ®µo t¹o rÌn luyÖn vÒ nhiÒu mÆt. Hä cã thÓ lµm viÖc mét c¸ch hiÖu qu¶ víi bÊt kú n¬i nµo víi vèn kü n¨ng vµ kiÕn thøc ®· ®­îc ®µo t¹o vµ tÝch luü. T¸c ®éng tÝch cùc trªn cßn ®­îc gäi lµ “lîi Ých bªn ngoµi”. FDI gãp phÇn bæ sung ®¸ng kÓ vµo nguån thu ng©n s¸ch cña chÝnh phñ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th«ng qua thuÕ tõ c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. FDI cßn cã thÓ mang l¹i lîi Ých trong viÖc khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. NÕu vèn FDI ®­îc dïng ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng th× cã thÓ trùc tiÕp khuyÕn khÝch ®Çu t­ h¬n n÷a.ThËm chÝ nÕu FDI ®­îc chó träng ®Æc biÖt cho mét ngµnh nµo ®ã th× nã cã thÓ khuyÕn khÝch ®Çu t­ b»ng viÖc gi¶m chi phÝ hoÆc t¹o cÇu cho c¸c ngµnh kh¸c. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµm cho c¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c, ®iÒu ®ã cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. C¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu c«ng nghÖ, c¬ cÊu s¶n phÈm vµ lao ®éng, c¬ cÊu l·nh thæ ®­îc thay ®æi theo chiÒu h­íng ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i , cña c¸c n­íc trong khu vùc. TiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp, n­íc chñ nhµ kh«ng ph¶i lo tr¶ nî, th«ng qua hîp t¸c víi chñ ®Çu t­, n­íc chñ nhµ cã ®iÒu kiÖn x©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c c«ng ty thuéc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn khã hoÆc Ýt cã c¬ héi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ, víi sù liªn doanh víi c¸c c«ng ty ®a quèc gia, c¸c c«ng ty thuéc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ v­¬n tíi c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Cã thÓ nãi ®©y lµ c¸ch thøc nhanh vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt gióp c¸c c«ng ty ®ã ®Õn víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ thùc hiÖn kinh doanh quèc tÕ. NÕu ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp khÈu, n­íc nhËn ®Çu t­ cã ®­îc hµng ho¸ cÇn thiÕt víi gi¸ c¶ thÊp h¬n gi¸ nhËp tõ n­íc ngoµi nhê tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vËn chuyÓn vµ nh÷ng lîi thÕ vÒ lao ®éng, nguån nguyªn liÖu trong n­íc. §Çu t­ trùc tiÕp ®­îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong viÖc ph¸t triÎn c¸c khu ®Þa lý, khu c«ng nghiÖp hoÆc ngµnh c«ng nghiÖp cô thÓ th«ng qua viÖc x©y dùng vµ giíi thiÖu dù ¸n gäi ®Çu t­ vãi nh÷ng ­u ®·i, khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh, vïng mµ hä muèn ph¸t triÓn. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho n­íc nhËn ®Çu t­ .Trong thùc tÕ, FDI cßn cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o t©m lý ®éi ngò ng­êi lao ®éng cña c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. b. Nh­îc ®iÓm: ViÖc qu¶n lý vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc chñ nhµ cã nhiÒu khã kh¨n do c¸c chñ ®Çu t­ cã kinh nghiÖm nÐ tr¸nh sù qu¶n lý cña n­íc chñ nhµ. Trong khi ®ã n­íc chñ nhµ l¹i ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm, cßn cã nhiÒu s¬ hë trong qu¶n lý ho¹t ®éng c¸c c¬ së cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Lîi dông sù yÕu kÐm, thiÕu kihn nghiÖm trong qu¶n lý vµ trong ph¸p luËt cña n­íc së t¹i, t×nh tr¹ng trèn thuÕ, gian lËn, vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ sinh th¸i m«i tr­êng vµ nh÷nh lîi Ých kh¸c cña n­íc chñ nhµ th­êng x¶y ra. Trong sè c¸c nhµ ®Çu t­, cã nh÷ng tr­êng hîp vµo kh«ng cã môc ®Ých lµ thu lîi nhuËn mµ víi môc ®Ých t×nh b¸o, g©y rèi trËt tù an ninh chÝnh trÞ. C¸c c«ng ty ®a quèc gia ®Çu t­ trùc tiÕp cã thÓ sö dông nh­ mét c«ng cô ®Ó can thiÖp vµo c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ, kinh tÕ ngo¹i giao cña n­íc së t¹i. Qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ trong ®Çu t­ trùc tiÕp cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ tiªu cùc, kh«ng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh nh­ chuyÓn giao c¸c c«ng cô l¹c hËu, « nhiÔm m«i tr­êng, gi¸ chuyÓn giao cao… §ång thêi nã ®Æt n­íc nhËn ®Çu t­ phô thuéc nhiÒu vµo dßng vËn ®éng cña c«ng nghÖ míi vµ c«ng nghÖ ®­îc cËp nhËt. §èi víi c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn, c¸c c«ng nghÖ mµ hä nhËn ®­¬c tõ c¸c c«ng ty ®a quèc gia nh×n chung lµ c¸c c«ng nghÖ ë giai ®o¹n cuèi cña sù vËn ®éng. V× vËy gi¸ trÞ cña c«ng nghÖ nhËn ®­îc ®ã th­êng kh«ng cao vµ nã ®Æt c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn vµo t×nh tr¹ng phô thuéc nhiÒu h¬n vµo c«ng nghÖ cña n­íc tiªn tiÕn. §iÒu nµy ®­îc gi¶i thÝch bëi lý thuyÕt chu kú sèng cña s¶n phÈm vµ chu kú sèng cña s¶n phÈm më réng. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia cã thÓ g©y ra hiÖn t­îng “ch¶y m¸u chÊt x¸m” do viÖc thu hót c¸c nhµ khoa häc cña n­íc nhËn ®Çu t­ vµo c¸c trung t©m nghiªn cøu. ViÖc c¸c c«ng ty ®a quèc gia tr¶ l­¬ng cho c¸c nh©n viªn cña hä cao h¬n c¸c c«ng ty néi ®Þa ®· taä ra dßng di chuyÓn lao ®éng cã chuyªn m«n , tay nghÒ cao tõ c¸c c«ng ty néi ®Þa ®Õn c¸c c«ng ty quèc gia .§ång thêi c¸c c«ng ty ®a quèc gia còng th­êng lµ nh©n tè lµm rèi lo¹n qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty nµy g©y ra nh÷ng thay ®æi trong c¸ch thøc kinh doanh, nÕp sèng, së thÝch tiªu dïng… ¶nh h­ëng tíi gi¸ trÞ tinh thÇn cña d©n c­ n­íc së t¹i. Dßng FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ t¸c ®éng lµm gi¶m tû lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ néi ®Þa. T¸c ®éng nµy xuÊt ph¸t tõ quyÒn lùc thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ kh¶ n¨ng cña c¸c c«ng ty nµy trong viÖc sö dông quyÒn lùc ®ã nh»m thu lîi nhuËn cao vµ chuyÓn ra n­íc ngoµi .B»ng c¸c ph­¬ng ph¸p c¹nh tranh kh¸c nhau, c¸c c«ng ty ®a quèc gia cã thÓ lµm ph¸ s¶n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc nh»m chiÕm lÜnh thÞ phÇn cña hä. Dßng FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng cã xu h­íng lµm t¨ng sù ph¸t triÓn vèn ®· kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng vµ c¸c khu vùc kinh tÕ, lµm t¨ng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo trong x· héi. §Çu t­ trùc tiÕp lµ nguån vèn quan träng ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, tuy nhiªn l­îng vèn ®æ vµo thi tr­êng n­íc nhËn ®Çu t­ ch­a ch¾c ®· lín h¬n l­îng vèn ®æ ra do viÖc c¸c c«ng ty ®a quèc gia mang c¸c kho¶n lîi nhuËn ra khái n­íc së t¹i. Do ®ã lîi Ých kinh tÕ do ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp t¹o ra còng lµ vÊn ®Ò cÇn g©y nªn nhiÒu tranh luËn. Hai lo¹i t¸c ®éng tiªu cùc vµ tÝch cùc lu«n song song tån t¹i trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµ tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, tuú tõng thêi ®iÓm, tõng ®iÒu kiÖn cña c¸c quèc gia mµ cã thÓ t¸c ®éng nµy hay t¸c ®éng kh¸c chiÕm ­u thÕ h¬n. Mçi quèc gia cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c ®iÒu kiÖn cña n­íc m×nh, tõ ®ã xem xÐt c¸c t¸c ®éng nh»m h¹n chÕ c¸c tiªu cùc vµ ®Ó qu¸ tr×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo n­íc m×nh ®­îc hiÖu qu¶ h¬n. II.C¸c h×nh thøc vµ xu h­íng vËn ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1. C¸c h×nh thøc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Theo LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996 vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ngµy 09 th¸ng 6 n¨m 2000 th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc ®Þnh nghÜa lµ "viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt k× tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t­ theo quy ®Þnh cña LuËt nµy”. LuËt quy ®Þnh c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam d­íi c¸c h×nh thøc sau: Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. Doanh nghiÖp liªn doanh. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ngoµi ra, cßn cã c¸c ph­¬ng thøc tæ chøc ®Çu t­ kh¸c nh­ khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, hîp ®ång x©y dùng-kinh doanh-chuyÓn giao (BOT), hîp ®ång x©y dùng-chuyÓn giao-kinh doanh (BTO), hîp ®ång x©y dùng-chuyÓn giao (BT). Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n kÝ kÕt gi÷a hai bªn hay nhiÒu bªn (c¸c bªn hîp doanh) quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹iViÖt Nam mµ kh«ng thµnh lËp ph¸p nh©n. C¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i vµ hîp ®ång kinh tÕ cã tÝnh chÊt trao ®æi hµng ho¸ nh­ giao nguyªn liÖu lÊy s¶n phÈm, mua thiÕt bÞ tr¶ chËm b»ng s¶n phÈm kh«ng thuéc h×nh thøc ®Çu t­ nµy. Doanh nghiÖp liªn doanh Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp do hai bªn hoÆc nhiÒu bªn hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh hoÆc hiÖp ®Þnh kÝ kÕt gi÷a ChÝnh phñ n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ n­íc ngoµi hoÆc lµ doanh nghiÖp do doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hîp t¸c víi doanh nghiÖp ViÖt Nam hoÆc do doanh nghiÖp liªn doanh hîp t¸c víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh. Kh¸c víi hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, hîp ®ång liªn doanh lµm h×nh thµnh mét ph¸p nh©n míi. Doanh nghiÖp liªn doanh ®­îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam. 2.Xu h­íng vËn ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi . 2.1.Xu h­íng tù do ho¸ ®Çu t­ vµ sù gia t¨ng m¹nh mÏ vÒ quy m« vèn ®Çu t­ : Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn thÕ giíi vµ ®· ®­îc tù do h¸o trªn tÊt c¶ c¸c mÆt. Xu h­íng thÓ hiÖn trªn ba b×nh diÖn : quèc gia ,khu vùc vµ quèc tÕ. C¸c quèc gia th× gi¶m dÇn nh÷ng h¹n chÕ vÒ c¸c h×nh thøc ®Çu t­, lÜnh vùc ®Çu t­, luËt ph¸p liªn quan tíi ®Çu t­, vÒ vÊn ®Ò gãp vèn, chuyÓn giao c«ng nghÖ… ®ång thêi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ nh­ khuyÕn khÝch vÒ thuÕ quan, nh©n c«ng… ®­îc ban hµnh. Bªn c¹nh ®ã, trªn thÕ giíi h×nh thµnh c¸c khu vùc ®Çu t­, liªn minh kinh tÕ, c¸c hiÖp ®Þnh ®Çu t­ ®a ph­¬ng vµ song ph­¬ng liªn tôc ra ®êi, vèn ®Çu t­ ®­îc tr¶i réng trªn toµn thÕ giíi. Xu h­íng tù do ho¸ ®Çu t­ vµ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®· lµm cho l­îng vèn ®Çu t­ gia t¨ng m¹nh mÏ trªn toµn thÕ giíi. Sè vèn l­u chuyÓn quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¨ng m¹nh kho¶ng 20-30%/n¨m. Nh÷ng n¨m 70, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp trªn toµn thÕ giíi trung b×nh hµng n¨m kho¶ng 25 tû USD, ®Õn thêi kú 1980 – 1985, ®· t¨ng lªngÊp hai lÇn, ®¹t møc kho¶ng 50 tû USD.Tõ n¨m 1985 – 1990, tû lÖ gia t¨ng danh nghÜa cña dßng FDI hµng n¨m lµ 34%, v­ît xa møc t¨ng 13% hµng n¨m cña tæng sè hµng xuÊt khÈu trªn thÕ giíi .Sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi n¨m 1986 lµ 78 tû USD, n¨m 1987 lµ 133 tû USD, n¨m 1988 lµ 158 tû USD, n¨m 1989 lµ 195 tû USD vµ tõ n¨m 1990 ®Õn 1993,sè l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi hÇu nh­ kh«ng t¨ng lªn, chØ dõng ë møc trªn d­íi 200 tû USD. §Õn n¨m 1994, sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn thÕ giíi l¹i tiÕp tôc t¨ng lªn ®¹t møc 226 tû USD vµ ®Õn n¨m 1995 con sè ®ã lµ 253 tû USD. Sè l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng chiÕm tû lÖ lín trong sè vèn ®Çu t­ trªn toµn thÕ giíi, cuèi thËp kû 70, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng 5% trong sè vèn ®Çu t­ trªn toµn thÕ giíi. N¨m 1989 con sè nµy lµ 13%(b»ng 200 tû USD so víi 1500 tû USD ). T×nh h×nh nµy cho thÊy xu h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt ngµy cµng ®­îc më réng trªn toµn thÕ giíi vµ ngµy cµng cã nhiÒu quèc gia, tæ chøc vµ c¸c c«ng ty ®a quèc gia tham gia vµo ho¹t ®äng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. 2.2.§Þa bµn thu hót vèn ®Çu t­ cã sù thay ®æi: Mét xu h­íng l©u dµi lµ vèn ®Çu t­ ®­îc lu©n chuyÓn chue yÕu gi÷a c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. N¨m 1950, sè l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®æ vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn chiÕm kho¶ng 40% trong tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi: ®Õn n¨m 1960 ®· t¨ng lªn 69%, n¨m 1998 con sè nµy lµ 73% vµ cuèi thËp kû ®ã ®¹tb møc 80%. Sù gia t¨ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn bÞ ch÷ng l¹i vµo ®Çu nh÷nh n¨m 90, do suy tho¸i kinh tÕ réng kh¾p trªn thÕ giíi. T­ b¶n vµ dßng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo khu vùc nµy gi¶m m¹nh trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû. Cïng víi sù lín m¹nh cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ t¸c ®éng cña qóa tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn thÕ giíi ®ang cã nh÷ng biÕn ®æi theo xu h­íng t¨ng dÇn quy m« vµ tèc ®é vèn ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, tuy nhiªn tèc ®ä t¨ng hµng n¨m lµ kh«ng ®Òu. Nh÷ng sè liÖu d­íi ®©y sÏ chøng minh cho nhËn ®Þnh nµy. B¶ng 1: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn §¬n vÞ tÝnh : tû USD Nhãm n­íc 1986 1987 1988 1989 1990 1993 1994 Tæng sè 78 133 159 195 184 194 226 C¸c n­íc CNPT 64 108 129 165 152 114 142 C¸c n­íc §PT 14 25 30 30 32 80 84 Nguån:World investment report 1995, United Nation. New york.1995 N¨m 1985, FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®¹t 11,3 tûUSD th× ®Õn n¨m 1990, c¸c dßng vèn ®Çu t­ (gåm ®Çu t­ trùc tiÕp , gi¸n tiÕp ) vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· t¨ng gÊp hai lÇn trong ®ã ®Çu t­ trùc tiÕp t¨ng kho¶ng 3,5 lÇn. Tèc ®é t¨ng FDI trung b×nh hµng n¨m lµ 31% vµ ®¹t møc 97 tû USD n¨m 1995, mét møc kû lôc. HiÖn t­îng dßng ._.vèn FDI chuyÓn h­íng sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nthÓ do c¸c nguyªn nh©n sau: Thø nhÊt: Do suy gi¶m l·i suÊt, lîi nhuËn ®Çu t­ trong c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµm cho ®Þa bµn ®Çu t­ bÞ thu hÑp. C¸c nhµ ®Çu t­ buéc ph¶i t×m ®Õn c¸c ®Þa bµn ®Çu t­ míi, ®ã lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Thø hai: Do xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ trong ®Çu t­ quèc tÕ. Trªn thÕ giíi ngµy cµng xuÊt hiÖnnhiÒu vÊn ®Ò mang tÝnh chÊt toµn cÇu, buéc c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ph¶i cã sù hîp t¸c víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó cïng nhau gi¶i quyÕt. Thø ba: C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng lµ c¸c n­íc cã nÒn khoa häc kü thuËt l¹c hËu, víi tèc ®é ph¸t triÓn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ n¬i ®Ó c¸c n­íc ph¸t triÓn chuyÓn giao c¸c thiÕt bÞ cò, l¹c hËu th«ng qua viÖc ®Çu t­ trùc tiÕp vµo c¸c n­íc nµy. Nh­ vËy c¸c n­íc c«ng nghÖp ph¸t triÓn võa thay thÕ ®­îc c¸c thiÕt bÞ l¹c hËu, l¹i võa thu ®­îc mét phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña c¸c thiÕt bÞ cò. Thø t­: Do chÝnh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña m×nh, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thu ®­îc rÊt nhiÒu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu lín vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, b¶o ®¶m sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, thùc hiÖn sù c¶i c¸ch kinh tÕ phï hîp, t¹o ®­îc m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. §Æc biÖt nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· gÇn gì bá ®­îc cuéc khñng ho¶ng nî, mét trë ng¹i lín trong quan hÖ gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, sù ph©n phèi FDI gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i rÊt kh«ng ®ång ®Òu. Trong nh÷ng n¨m 60 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 70, c¸c n­íc Mü La Tinh lµ nh÷ng n­íc thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ lín nhÊt thÕ giíi. §©y lµ thêi kú c¸c n­íc Mü La Tinh ®¹t ®­îc møc ®ä t¨ng tr­áng kinh tÕ thÇn kú. Cuèi nh÷ng n¨m 70 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 80, c¸c n­íc Mü La Tinh l¹i r¬i vµo t×nh tr¹ng kinh tÕ suy tho¸i nghiªm träng, l¹m ph¸t t¨ng nhanh vµ cã nhiÒu n­íc r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nî n­íc ngoµi. ChÝnh v× vËy, vèn FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã xu h­íng chuyÓn dÇn tõ c¸c n­íc Mü La Tinh sang c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ §«ng Nam ¸. §©y lµ khu vùc ®ang cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ, tèc ®ä t¨ng tr­ëng cao, sù æn ®Þnh chÝnh trÞ – kinh tÕ – x· héi cïng víi nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ quan träng ®· t¹o nªn sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thêi kú 1986 – 1990, trung b×nh hµng n¨m l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ch¶y vµo c¸c n­íc ë §«ng vµ §«ng Nam ¸ lµ 14 tû USD b»ng 54% sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng chiÕm kho¶ng 62% sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vaß n¨m 1995 (con sè nµy vµo n¨m 1990 lµ 46%). Tõ n¨m 1992, Trung Quèc næi lªn lµ mét trong sè c¸c n­íc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lín nhÊt thÕ giíi. N¨m 1993, 20 tû USD vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· ®æ vµo Trung Quèc, so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi th× Trung Quèc chØ ®øng sau Mü vÒ viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi .Sã l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo Trung Quèc trong thêi gian qua t¨ng rÊt nhanh vµ chiÕm tíi 1/3 sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn .§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc trong khu vùc §«ng vµ §«ng Nam ¸ t¨ng lªn m¹nh mÏ trong thêi gian qua cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n sau: Thø nhÊt: C¸c n­íc ë khu vùc nµy ®· ®¹t ®­îc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, æn ®Þnh, ®ång thêi c¶i c¸ch l¹i c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi nªn ®· t¹o ®­îc mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. ViÖc c¶i c¸ch mét sè vÊn ®Ò trong luËt ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét sè h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (nh­ c¸c khu chÕ xuÊt, ®Æc khu kinh tÕ, b¸n tr¸i phiÕu, cæ phiÕu…) ë c¸c n­íc nµy ®· lµm t¨ng khèi l­îng vèn ®Çu t­ vµo trong n­íc. Thø hai: ViÖc ®ång yªn t¨ng gi¸ ®· kÝch thÝch NhËt B¶n ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nhiÒu h¬n mµ Ch©u ¸ l¹i lµ ®Þa bµn quen thuéc cña NhËt B¶n. Thø ba: C¸c n­íc trong khu vùc cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ kinh tÕ nªn ®· t¹o ra ®­îc mét l­äng t­ b¶n thõa, do ®ã c¸c n­íc trong khu vùc cã sù ®Çu t­ lÉn nhau. Nh­ vËy, dßng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®æ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ng chñ yÕu chØ ®æ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ t­¬ng ®èi cao. Ph¶i nãi r»ng, sù n¨ng ®éng vµ kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng m¹nh cña nÒn kinh tÕ cã sù hÊp dÉ ®¸ng kÓ ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi.V× vËy, muèn t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i t¹o ra ®­îc sù æn ®Þnh chÝnh trÞ – x· héi vµ ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ l©u dµi. §Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay, trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra mét cuéc c¹nh tranh quyÕt liÖt nh»n l«i kÐo ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, viÖc t¹o lËp mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi lµ nh©n tè c¬ b¶n cã yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 2.3.C¬ cÊu ®Çu t­ cã sù thay ®æi theo h­íng tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô: HiÖn nay, mét c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc coi lµ hiÖn ®¹i lµ c¬ cÊu kinh tÕ trong ®ã c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô chiÕm mét tû träng lín. §©y lµ xu h­íng cã tÝnh phæ biÓn trªn thÕ giíi vµ xu h­íng nµy ®· chi phèi toµn bé ho¹t ®éng ®Çu t­, trong ®ã ®¸ng kÓ lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. V× vËy, mµ hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu tËp trung mäi cè g¾ng ®Ó t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ph¸t triÓn hai ngµnh nµy. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn mét c¬ cÊu kinh tÕ hiÖn ®¹i theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, ChÝnh phñ cña nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· dµnh nhiÒu ­u ®·i cho nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo hai ngµnh nµy ®iÒu ®ã ®· t¹o ra søc hÊp dÉn m¹nh mÏ cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Xu h­íng chung cña thÕ giíi trong viÖc lùa chän lÜnh vùc ®Çu t­ lµ chuyÓn tõ ®Çu t­ khai th¸c c¸c nguån lùc tù nhiªn sang c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ dÞch vô. Vµo gi÷a thËp kû 80,sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ngµnh dÞch vô chiÕm tíi 50% sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi, trong ®ã dÞch vô ng©n hµng, bu«n b¸n chiÕm phÇn quan träng nhÊt, mÆc dï kho¶n ®Çu t­ trùc tiÕp vµo qu¶ng c¸o, giao th«ng vËn t¶i còng chiÕm phÇn kh«ng nhá. Trong nh÷ng n¨m 90 ®Õn nay, dßng FDI l¹i cã xu h­íng chuyÓn dÞch m¹nh mÏ sang c¸c ngµnh dÞch vô cã hµm l­îng vèn vµ c«ng nghÖ cao nh­ viÔn th«ng… v× ®ã lµ khu vùc míi ph¸t triÓn vµ ®ang cã kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn cao nhÊt. Riªng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt th× cã sù chuyÓn dÞch c¸c ngµnh sö dông søc lao ®éng nhiÒu tõ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao sang c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thÊp h¬n(th­êng lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn). Nh÷ng n­íc ph¸t triÓn b¾t ®Çu thu hót FDIvµo c¸c ngµnh ®ßi hái sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é cao. Xu h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n sau: Thø nhÊt: Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt ngµy cµng ®­îc n©ng cao, v× vËy mµ nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i dÞch vô phôc vô ®êi sèng vµ s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng lªn m¹nh mÏ, nh¸t lµ dÞch vô kü thuËt , tµi chÝnh ,du lÞch, ®ßi hái ngµnh dÞch vô ph¶i ®­îc ph¸t triÓn t­¬ng øng. Thø hai: Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ ngµnh cã nhiÒu ph©n ngµnh, mµ nh÷ng ph©n ngµnh ®ã thuéc c¸c lÜnh vùc mòi nhän cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ nh­ ®iÖn tö, th«ng tin liªn l¹c, vËt liÖu míi… Thø ba: Do ®Æc tÝnh kü thuËt cña hai ngµnh nµy lµ dÔ dµng thùc hiÖn sù hîp t¸c. Thø t­: ViÖc ®Çu t­ vµo hai ngµnh nµy cho phÐp ng­êi ®Çu t­ thu ®­îc lîi nhuËn cao, ®ì gÆp rñi ro h¬n vµ nhanh chãng thu håi ®­îc vèn ®Çu t­. 2.4. HiÖn t­îng ®a cùc ®a biªn trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ sù xuÊt hiÖn cña mét sè chñ ®Çu t­ míi trªn thÕ giíi: Tr­íc ®©y, do Mü kh«ng bÞ ¶nh h­ëng cña cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø hai nªn Mü cã nhiÒu tiÒm n¨ng kinh tÕ ®Ó thùc hiÖn ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, tÝnh chÊt “mét cùc” nµy ®· hoµn toµn bÞ thay thÕ bëi tÝnh chÊt “®a cùc”. HiÖn t­îng nµy xuÊt hiÖn do cã sù c¹nh tranh cña T©y ¢u, NhËt B¶n vµ míi ®©y lµ sù xuÊt hiÖn cña NICs ®èibvíi ho¹t ®éng FDI cña Mü. Ngµy nay, sè l­îng c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ë mçi n­íc kh«ng ph¶i cã mét hay vµi n­íc mµ cã rÊt nhiÒu c¸c quoãc gia kh¸c nhau cïng ®Çu t­ vµo.VÝ dô ë ViÖt Nam, tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1995 ®· cã trªn 700 c«ng ty cña 50 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo, víi sè vèn lªn ®Õn gÇn 20 tû USD .Nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng nµy lµ do cã sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña mét lo¹t n­íc c«ng nghiÖp míi, c¸c n­íc nµy ®· vµ ®ang rót ng¾n dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ do t×nh h×nh quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®æi theo h­íng c¸c n­íc trªn thÕ giíi ngµy cµng h¬p t¸c chÆt chÏ víi nhau vµ cã thÓ lµ chia sÎ rñi ro khi x¶y ra.VÒ mÆt lý thuyÕt, khi c¸c c«ng ty néi ®Þa cña mét quèc gia ®· tÝch luü ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vèn ,c«ng nghÖ… th× hä sÏ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y còmg ®· xuÊt hiÖn thªm mét sè chñ ®Çu t­ míi trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng mµ næi bËt lµ c¸c n­íc míi c«ng nghiÖp ho¸ .Nh÷ng n­íc nµy ®ang dÇn trë thµnh nhµ ®Çu t­ hµng ®Çu, thay thÕ dÇn c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn tr­íc ®©y trong khu vùc. C¸c quèc gia Singapore, Hµn Quèc, §µi Loan vµ Hång K«ng ®· chuyÓn sang thµnh c¸c quèc gia xuÊt khÈu vèn. 2.5. HiÖn t­îng hai chiÒu trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: Tõ thÕ kû 18 ®Ðn nay ®· xuÊt hiÖn hiÖn t­îng hai chiÒu trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, tøc lµ hiÖn t­îng mét n­íc võa tiÕp nhËn ®Çu t­, võa thùc hiÖn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Nh÷ng n­íc NICs còng lµ nh÷ng n­íc cã hiÖn t­îng nµy. C¸c n­íc NICs còng lµ c¸c chñ ®Çu t­ lín trong nh÷ng n¨m tõ ®Çu thËp kû 80 ®Õn nay, 37% vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc phª chuÈn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµo thêi ®iÓm nh÷ng n¨m 80 lµ tõ NICs Ch©u ¸.Trong khi ®ã, c¸c n­í nµy l¹i tiÕp nhËn mét khèi l­îng vèn ®Çu t­ rÊt lín tõ NhËt B¶n vµ Mü. HiÖn t­îng trªn ®©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ. Qu¸ tr×nh ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cña mét sè n­íc, ®ang cã nhu cÇu t×m kiÕm ®Þa bµn ®Çu t­, ®· n¨ng ®éng n¾m b¾t lÊy nh÷nh c¬ héi kinh doanh ë n­íc ngoµi nh»m ®¹t ®­îc møc lîi nhuËn cao. Mçi n­íc cã lîi thÕ t­¬ng ®èi vÒ mét lÜnh vùc kinh tÕ kü thuËt nµo ®ã nh­ng l¹i kÐm h¬n ë lÜnh vùc kh¸c, b»ng ho¹t ®éng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi c¸c n­íc nµy sÏ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ t­¬ng ®èi cña m×nh, trªn c¬ s¬ ®ã lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ còng th«ng qua viÖc tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, hä sÏ bæ sung nh÷ng mÆt h¹n chÕ ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ. 2.6. Vai trß cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: HÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ b¾t nguån tõ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lµ nguån cung cÊp vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý chÝnh trong ®Çu t­ quèc tÕ. N¨m 1995 cã kho¶ng 39.000 tËp ®oµn víi 270.000 chi nh¸nh vµ c¬ së n­íc ngoµi, n¾m gi÷ 2.700 tû USD vèn FDI, t­¬ng ®­¬ng víi 10% GDP trªn thÕ giíi. Do ®ã c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia chi phèi hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng FDI trªn thÕ giíi. §iÒu ®¸ng chó ý lµ c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hÇu hÕt tËp trung ë Ch©u ¸. III. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thu hót FDI C¸c quèc gia dï ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn, dï lµ bªn nhËn ®Çu t­ hay chñ ®Çu t­ th× ®éng lùc m¹nh mÏ vµ bao qu¸t nhÊt t¹o ra vµ chi phèi nh÷ng dßng FDI chÝnh lµ lîi nhuËn, víi kh¸t väng t×m kiÕm c¸c thÞ tr­êng ®Çu t­, thÞ tr­êng tiªu thô, tr¸nh sù n»m im phi kinh tÕ cña c¸c luång vèn nhµn rçi, tr¸nh nh÷ng rñi ro kinh tÕ khi ®Çu t­ vµo mét thÞ tr­êng theo ph­¬ng ch©m “kh«ng ®Ó tÊt c¶ trøng vµo mét giá”. NÕu kh«ng xÐt ®Õn kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t­ cña c¶ bªn n­íc chñ ®Çu t­ vµ n­íc nhËn ®Çu t­, vµ víi gi¶ ®Þnh bèi c¶nh chung cña thÕ giíi ë ®iÒu kiÖn b×nh th­êng c¶ vÒ tù nhiªn vµ nh©n t¹o, th× cã thÓ nhËn thÊy dßng FDI chØ thùc sù më réng vµ ­a t×m ®Õn nh÷ng n¬i cã m«i tr­êng ®Çu t­ ®¶m b¶o cho dßng vèn sinh s«i n¶y në. Thùc tiÔn cho thÊy tiªu chuÈn cña m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, cã søc c¹nh tranh ®Ó thu hót FDI tr­íc hÕt bao gåm c¸c nh©n tè: 1.Sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ – x· héi vµ luËt ph¸p ®Çu t­ §©y lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro cña vèn FDI v­ît khá sù kiÓm so¸t cña chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Kinh tÕ chÝnh tri bÊt æn ®Þnh kh«ng chØ lµm cho dßng vèn nµy bÞ ch÷ng l¹i, thu hÑp, mµ cßn lµm cho dßng vèn trùc tiÕpõ trong n­íc ch¶y ng­îc ra ngoµi, t×m ®Õn nh÷ng n¬i ®Çu t­ míi an toµn vµ hÊp dÉn h¬n. §iÒu kiÑn nµy kh«ng chØ bao gåm c¸c yªu cÇu vÒ sù æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ trËt tù chÝnh trÞ – x· héi cÇn thiÕt cho sù vËn hµnh b×nh th­êng cña ®Êt n­íc, sù hoµn chØnh h÷u hiÖu vµ tÝnh cã thÓ dù b¸o ®­îc cña hÖ thèng ph¸p luËt ®Çu t­ theo xu h­íng ngµy cµng tiÕp cËn tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc t, mµ cßn ph¶i duy tr× ®­îc d­ luËn vµ t©m lý x· héi chung thuËn lîi vµ ñng hé c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. BÊt kú sù æn ®Þnh chÝnh trÞ nµo, c¸c xung ®ét khu vùc, néi chiÕn hay sù hoµi nghi, tÈy chay, thiÕu thiÖn c¶m vµ “g©y khã dÔ” cña giíi l·nh ®¹o vµ nh©n d©n ®èi víi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu lµ nh÷ng nh©n tè nh¹y c¶m t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn t©m lý vµ hµnh ®éng thùc tÕ cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi, còng nh­ lµm chËm l¹i c¸c c¶i c¸ch chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®èi víi viÖc thu hót FDI cña n­íc chñ nhµ. HÖ thèng ph¸p luËt ®Çu t­ cña n­íc së t¹i ph¶i ®¶m b¶o sù an toµn vÒ vèn vµ cuéc sèng c¸ nh©n cho nhµ ®Çu t­ khi ho¹t ®éng ®Çu t­ cña kh«ng lµm ph­¬ng h¹i ®Õn an ninh quèc gia, b¶o ®¶m ph¸p lý ®èi víi tµi s¶n t­ nh©nvµ m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, ®¶m b¶o viÖc di chuyªn lîi nhuËn vÒ n­íc cho c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc dÔ dµng, thuËn lîi nh©t cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi. Néi dung cña hÖ thèng ph¸p luËt cµng ®ång bé, chÆt chÏ tiªn tiÕn, cëi më, phï hîp víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ th× kh¶ n¨ng hÊp dÉn FDI cµng cao. 2. Sù mÒm dÎo, hÊp dÉn cña hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cÇn th«ng tho¸ng theo chiÒu h­íng tù do ho¸ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng xuÊt nh©p khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu s¶n xuÊt, còng nh­ s¶n phÈm, tøc b¶o ®¶m sù thuËn lîi, sù kÕt nèi liªn tôc c¸c c«ng ®o¹n ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò chèng l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch l·i suÊt vµ tû gi¸ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn dßng ch¶y cña FDI víi t­ c¸ch lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ ®Çu t­ vµ møc lîi nhuËn thu ®­îc t¹i mét thÞ tr­êng x¸c ®Þnh. ViÖc xem xÐt sù vËn ®éng cña vèn n­íc ngoµi ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy, dßng vèn ®Çu t­ dµi h¹n, nhÊt lµ FDI ®æ vµo mét n­íc th­êng tû lÖ thuËn víi sù gia t¨ng lßng tin cña c¸c chñ ®Çu t­,®ång thêi l¹i tû lÖ nghÞch víi sù chªnh lÖch l·i suÊt trong – ngoµi n­íc, trong – ngoµi khu vùc. NÕu ®é chªnh lÖch l·i suÊt ®ã cµng cao , t­ b¶n n­íc ngoµi cµng ­a ®Çu t­ theo kiÓu cho vay ng¾n h¹n, Ýt chÞu rñi ro vµ h­ëng l·i ngay trªn chØ sè chªnh lÖch l·i suÊt ®ã. H¬n n÷a, khi møc l·i suÊt trong n­íc coa h¬n møc l·i suÊt quèc tÕ, th× søc hót víi dßng vèn ch¶y vµo cµng m¹nh. Tuy nhiªn, ®ång nghÜa víi l·i suÊt cao lµ chi phÝ trong ®Çu t­ cao, lµm gi¶m ®i lîi nhuËn cña c¸ nhµ ®Çu t­. Mét tû gia hèi ®o¸i linh ho¹t phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë tõng giai ®o¹nth× kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn tõ xuÊt khÈu cµng lín, søc hÊp dÉn víi vèn n­íc ngoµi cµng lín. Mét n­íc cã møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao sÏ lµm yªn lßng c¸ nhµ ®Çu t­ v× kh¶ n¨ng tr¶ nî cña n­íc ®ã ®­îc ®¶m b¶o h¬n, ®é m¹o hiÓm trong ®Çu t­ sÏ gi¶m xuèng. C¸c møc ­u ®·i tµi chÝnh tiÒn tÖ dµnh cho vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tr­íc hÕt ph¶i b¶o ®¶m cho c¸c chñ ®Çu t­ t×m kiªms ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt trong ®iÒu kiÖn kinh doanh chung cña khu vùc, cña mçi n­íc ®Ó khuyÕn khÝch hä ®Çu t­ vµo trong n­íc vµ vµo nh÷ng n¬i mµ ChÝnh phñ muèn khuyÕn khÝch ®Çu t­. Nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ chiÕm vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong sè c¸c ­u ®·i tµi chÝnh giµnh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. Møc ­u ®·i thuÕ cao h¬n lu«n ®­îc giµnh cho c¸ dù ¸n ®Çu t­ cã tû lÖ vèn n­íc ngoµi cao , quy m« lín dµi h¹n, h­íng vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, sö dông nhiÒu nguyªn vËt liÖu,vµ lao ®éng trong n­íc, t¸i ®Çu t­ lîi nhuËn vµ cã møc ®é “néi ®Þa ho¸” s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ cao h¬n. HÖ thèng thuÕ thi hµnh sÏ cµng hiÖu qu¶ nÕu cµng râ rµng, ®¬n gi¶n dÔ ¸p dông vµ møc thuÕ kh«ng ®­îc qu¸ cao (so víi l·i suÊt, lîi nhuËn b×nh qu©n, so víi møc thuÕ chung cña khu vùc vµ quèc tÕ…). C¸c thñ tôc thuÕ, còng nh­ c¸ thñ qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c, ph¶i ®­îc tinh gi¶n hîp lý, tr¸nh vßng vÌo nhiÒu kh©u trung gian, ph¶i c«ng khai vµ thuËn lîi cho®èi t­îng chÞu qu¶n lý vµ nép thuÕ. Tù do ho¸ ®Çu t­ cµng cao cµng thu hót ®­îc nhiÒu vèn n­íc ngoµi. Sù hç trî tÝn dông, cïng víi c¸c dÞch vô tµi chÝnh, b¶o l·nh cña chÝnh phñ, cña c¸c c¬ quan tÝn dông xuÊt khÈu vµ cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®a ph­¬ng nh­ WB ®·, ®ang vµ sÏ ®ãng vai trß to lín lµm t¨ng dßng vèn n­íc ngoµi, nhÊt lµ FDI t­ nh©n vµo c¸c n­íc vµ khu vùc, ®Æc biÖt vµo lÜnh vùc h¹ tÇng c¬ së. Nh­ vËy, mét khi c¸ rñi ro gi¶m xuèng, tû lÖ lîi nhuËn t¨ng lªn , th× c¸c luång vèn n­íc ngoµi sÏ ®æ vao nhiÒu vµ æn ®Þnh ngay c¶ khi tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña n­íc ®ã cã chËm l¹i. Ng­îc l¹i, t­ b¶n n­íc ngoµi sÏ thËn träng h¬n, thËm chÝ bá ch¹y nÕu n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ cã “®é tin cËy thÊp vÒ tÝn dông”. Khi ®ã, dï nh÷ng ­u ®·i tµi chÝnh rÊt cao ®­îc ®­a ra còng khã hÊp dÉn ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vèn n¨ng ®éng, thËn träng, lu«n mong muèn vµ th­êng cã nhiÒu c¬ héi lùa chän thÞ tr­êng ®Çu t­ nh­ ý trªn toµn thÕ giíi. 3. Sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. Ngo¹i trõ ®èi víi c¸ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyªn kinh doanh trong lÜnh vùc h¹ tÇng, cßn sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cña mét quèc gia vµ mét ®Þa ph­¬ng tiÕp nhËn FDI lu«n lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt hµng ®Çu ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ nhanh chãng th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh vµ triÓn khai trªn thùc tÕ c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®· cam kÕt .Mét tæng thÓ h¹ tÇng ph¸t triÓn ph¶i bao gåm hÖ thãng giao th«ng vËn t¶i ®­êng bé hiÖn ®¹i víi c¸c cÇu c¶ng , ®­êng s¸, kho b·i vµ c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®ñ søc bao phñ quèc gia vµ ®ñ tÇm ho¹t ®éng quèc tÕ, mét hÖ thèng b­u ®iÖn th«ng tin liªn l¹c viÔn th«ng víi c¸c ph­¬ng tiÖn nghe nh×n hiÖn ®¹i, hÖ thèng ®iÖn n­íc dåi dµo vµ ph©n bæ tiÖn lîi cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh… ph¸t triÓn réng kh¾p vµ cã chÊt l­îng cao. Tãm l¹i, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng trong viÖc thu hót ®Çu t­. Mét quèc gia cã hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng tèt sÏ cã kh¶ n¨ng thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ h¬n. V× vËy, mçi quèc gia cÇn ph¶i chó ý ®Õn viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. 4. Sù ph¸t triÓn cña ®éi ngò lao ®éng, cña tr×nh ®é khoa häc – c«ng nghÖ vµ hÖ thèng doanh nghiÖp trong n­íc vµ trªn ®Þa bµn. §éi ngò nh©n lùc cã kü thuËt cao lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu ®Ó mét n­íc v­ît qua ®­îc nh÷ng h¹n chÕ vÒ tµi nguyªn thiªn vµ trë nªn hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc thiÕu nguån nh©n lùc cã kü thuËt lµnh nghÒ , c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý cao cÊp, c¸c nhµdoanh nghiÖp tµi ba vµ sù l¹c hËu vÒ tr×nh ®ä khoa häc c«ng nghÖ trong n­íc sÏ khã lßng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nhµ ®Çu t­ ®Ó triÓn khai c¸c dù ¸n cña hä, lµm chËm vµ thu hÑp l¹i dßng vèn n­íc ngoµi ch¶y vµo trong n­íc vµ ®Þa ph­¬ng. Mét hÖ thèng doanh nghiÖp trong n­íc ph¸t triÓn, ®ñ søc hÊp thu c«ng nghÖ chuyÓn giao, vµ lµ ®èi t¸c ngµy cµng b×nh ®¼ng víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ cã thÓ thu hót ®­îc nhiÒu h¬nvµ hiÖu qu¶ h¬n luång vèn n­íc ngoµi. 5. Sù ph¸t triÓn cña nÒn hµnh chÝnh quèc giavµ hiÖu qu¶ cuña c¸c dù ¸n FDI ®· triÓn khai. Lùc c¶n lín nhÊt lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­ lµ thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, phiÒn phøc g©y tèn kÐm vÒ thêi gian vµ chi phÝ, lµm mÊt c¬ héi ®Çu t­. Bé m¸y hµnh chÝnh hiÖu qu¶ quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng kh«ng chØ thu hót vèn n­íc ngoµi mµ cßn cña toµn bé qu¸ tr×nh huy ®éng, sö dông vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Bé m¸y ®ã ph¶i thèng nhÊt, gän nhÑ, s¸ng suèt vµ nh¹y bÐn vÒ chÝnh s¸ch, víi nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh, nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý cã tÝnh chÊt tèi thiÓu, ®¬n gi¶n, c«ng khai vµ nhÊt qu¸n, ®­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng con ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, ®­îc gi¸o dôc tèt vµ cã kû luËt, t«n träng ph¸p luËt. V× môc tiªu cña FDI lµ nh»m thu lîi nhuËn cao, do vËy, nÕu c¸c dù ¸n FDI ®· ®­îc triÓn khai ®¹t kÕt qu¶ tû suÊt lîi nhuËn cao sÏ khuyÕn kÝnh vµ cñng cè niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tiÕp tôc ®Çu t­ ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng, ®ång thêi nªu g­¬ng cã søc thuyÕt phôc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c yªn t©m bá vèn. §iÒu nµy sÏ gióp cho nguån vèn FDI tiÕp tôc t¨ng. Ng­îc l¹i, nÕu c¸c dù ¸n ®ang triÓn khai kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶, th­êng xuyªn thua lç sÏ lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­, v× hä cho r»ng m«i tr­êng ®Çu t­ ®· cã rñi ro. Tãm l¹i, FDI ®·, ®ang vµ sÏ t×m ®Õn quèc gia cã nÒn kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi æn ®Þnh; hÖ thènh ph¸p luËt ®Çu t­ ®Çy ®ñ, cëi më, tin cËy vµ mang tÝnh chuÈn mùc quèc tÕ cao; chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ linh ho¹t vµ ë møc hÊp dÉn, khong thua kÐm c¸c n­íc kh¸c; cã c¬ së h¹ tÇng d­îc chuÈn bÞ tèt; lao ®éng cã tr×nh ®é vµ rÎ; thÞ tr­êng tiªu thô lín; nÒn hµnh chÝnh h÷u hiÖu vµ c¸c dù ¸n ®· triÓn khai kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶. §Æc biÖt, viÖc quèc gia ®ã tham gia voµ c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, còng nh­ tu©n thñ nghiªm tóc c¸c c«ng ­íc quy ®Þnh vÒ luËt ph¸p ®Çu t­ vµ th«ng lÖ ®èi xö quèc tÕ… sÏ lµ nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o lßng tin vµ hÊp dÉn c¸c dßng FDI thËm chÝ cßn m¹nh mÏ h¬n viÖc ®­a ra c¸c ­u ®·i tµi chÝnh cao… nghÜa lµ dßng FDI chØ ­a t×m ®Õ nh÷ng n¬i an toµn, ®ång vèn ®­îc sñ dông cã hiÖu qu¶, quay vßng nhanh vµ Ýt rñi ro. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN trong thêi gian qua. I.Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN trong thêi gian qua. Lîi Ých kinh tÕ cña NhËt B¶n ë khu vùc §«ng Nam ¸ lu«n g¾n chÆt víi c¸c kho¶n ®Çu t­ cña NhËt B¶n ®èi víi khu vùc nµy. Do vËy, ngay tõ nh÷ng n¨m 50, cïng víi viÖc thùc hiÖn “chÝnh s¸ch ngo¹i giao kinh tÕ”, NhËt B¶n ®· tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo khu vùc §«ng Nam ¸. Tuy nhiªn sù nguy kþ cña c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ ®èi víi NhËt B¶n thêi gian nµy cïng víi h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh khi ®ã vµ nhu cÇu ®Çu t­ bªn trong ®ang gia t¨ng m¹nh mÏ ®· h¹n chÕ ®Çu t­ cña NhËt B¶n ®æ vµo ®©y. Ph¶i ®Õn ®Çu thËp kû 70, FDI cña NhËt B¶n vµo khu vùc §«ng Nam ¸ míi b¾t ®Çu gia t¨ng m¹nh mÏ, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n sau n¨m 1985 ®· ®­îc coi lµ “ giai ®o¹n bïng næ ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo ASEAN”. B­íc sang thËp kû 90, t×nh h×nh khu vùc cã nhiÒu biÕn ®æi ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi dßng FDI cña NhËt B¶n vµo ASEAN. Sau ®©y sÏ ®i s©u vµo nghiªn cøu t×m hiÓu sù biÕn ®éng cña FDI cña NhËt B¶n vµo ASEAN. Sè l­îng vèn ®Çu t­: Trªn thùc tÕ nöa ®Çu thËp kû 90, khèi l­îng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN tiÕp tôc cã sù gia t¨ng m¹nh mÏ (b¶ng 4 vµ då thÞ 1).Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1993 FDI cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc nµy t¨ng tõ 7,8% ®Õn 11,33%. §Õn n¨m 1994, tæng sè vèn ®Çu t­ nµy ®· lªn tíi 5,13 tû USD. con sè nµy t­¬ng ®­¬ng víi 12,5% tæng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña NhËt B¶n vµ 54% ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n t¹i ch©u ¸. Cã t×nh tr¹ng nµy lµ do sau tho¶ thuËn Plaza, ®ång yªn lªn gi¸ m¹nh so víi ®ång ®« la Mü vµ c¸c ®ång tiÒn ASEAN, dÉn ®Õn c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi mét mÆt bÞ mÊt tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, mÆt kh¸c v× ®· ®­îc tÝnh b»ng ®« la nªn tiÒn thu vÒ khi ®æi sang ®ång yªn bÞ gi¶m ®i rÊt nhiÒu gaay ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn kinh doanh cña c¸c c«ng ty trong n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty võa vµ nhá. §iÒu nµy lµm gia t¨ng xu h­íng chuyÓn dÞch c¸c c¬ së s¶n xuÊt sang c¸c n­íc ch©u ¸ l¸ng giÒng, n¬i cã chi phÝ s¶n xuÊt thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi ë NhËt B¶n. KÕt qu¶ lµ dßng ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo ASEAN ngµy mét t¨ng lªn. B¶ng 4: §Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo ASEAN nöa ®Çu thËp kû 90 §¬n vÞ: triÖu USD N¨m ASEAN % thay ®æi 1990 4.082 +7,8 1991 3.696 +8,8 1992 3.867 +11,33 1993 3.042 +7,9 1994 4.942 +10,4 1995 5.263 +11,2 Nguån: “B¸o c¸o vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi”, Bé tµi chÝnh NhËt B¶n T¹p chÝ Nghiªn cøu NhËt B¶n vµ §«ng B¾c ¸, sè 5(2001) BiÓu ®å1: §Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo ASEAN nöa ®Çu thËp kû 90 (Sè liÖu ®­îc lÊy tõ b¶ng 4) VÒ mÆt thêi gian, FDI cña NhËt B¶n vµo ASEAN chËm h¬n so víi c¸c n­íc cã nguån ®Çu t­ truyÒn thèng lµ Anh, Mü, nh­ng ®Õn giai ®o¹n nµy cã thÓ thÊy r»ng ®Çu t­ cña NhËt B¶n ®· hoµn toµn chiÕm thÞ phÇn ch¾c ch¼ntong khu vùc vµ g¹t Anh, Mü, ra khái vÞ trÝ nhµ ®Çu t­ hµng ®Çu trong c¸c n­íc ASEAN. Bªn c¹nh viÖc ®Çu t­ vµo ASEAN, trong giai ®o¹n nµy c¬ cÊu ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo tõng n­íc ®· cã sù thay ®æi. Tr­íc ®©y, hai n­íc Th¸i Lan vµ Malaixia chiÕm tû trong cao nhÊt trong tæng FDI cña NhËt B¶n vµo ASEAN th× nay In®«nªxia chiÕm tû lÖ cao nhÊt, sau ®ã ®Õn Th¸i Lan vµ Singapo chóng ta cã thÓ thÊy râ ®iÒu nµy trong b¶ng 5: B¶ng 5: FDI cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN trong nöa ®Çu thËp kû 90 §¬n vÞ: triÖu USD N¨m N­íc 1990 1991 1992 1993 1994 1995 In®«nªxia 1.105 1.193 1.676 813 1.759 1.596 Singapo 840 613 670 644 1.054 1.152 Malaixia 725 880 704 800 742 573 Philippin 258 203 160 207 668 718 Th¸i Lan 1.154 807 657 578 719 1.224 Nguån: “ B¸o c¸o vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi”, Bé tµi chÝnh NhËt B¶n NÕu nh­ trong n¨m 1990 FDI cña NhËt B¶n ë In®«nªxia lµ 1.105 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1992 ®· t¨ng lªn 1.676 triÖu USD, chiÕm 4,9% tæng FDI cña NhËt B¶n trªn toµn thÕ giíi. ë Th¸i Lan FDI cña NhËt B¶n cã chiÒu h­íng gi¶m, tõ 1154 triÖu USD n¨m 1990 xuèng 658 triÖu USD n¨m 1992. MÆc dï vËy, ®©y vÉn lµ ®Þa chØ cã khèi l­îng FDI cña NhËt B¶n lín nhÊt trong khu vùc. Cßn ë Malaixia vµ Singapo l­îng FDI cña NhËt B¶n cã t¨ng lªn nh­ng tèc ®é t¨ng tõ tõ. N­íc cã FDI cña NhËt B¶n thÊp nhÊt trong c¸c n­íc ASEAN lµ Philippin. Sang nöa sau thËp kû 90, khi ASEAN hoµn thµnh ý t­ëng vÒ mét tæ chøc ASEAN 10 víi viÖc kÕt n¹p thªm c¸c n­íc §«ng Nam ¸ cßn l¹i c¬ cÊu FDI cña NhËt B¶n vµo ASEAN l¹i cã sù thay ®æi, dÇn dÇn më réng sang c¸c n­íc thµnh viªn míi, ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam. B¶ng 6: FDI cña NhËt B¶n vµo ASEAN nöa sau thËp kû 90 §¬n vÞ: 100 triÖu yªn N¨m N­íc 1996 1997 1998 1999 Sè dù ¸n TÞ gi¸ Sè dù ¸n TÞ gi¸ Sè dù ¸n TÞ gi¸ Sè dù ¸n TÞ gi¸ Th¸i Lan 196 1581 154 2291 72 1755 72 910 In®«nªxia 160 2720 170 3085 62 1378 57 1024 Malaixia 69 644 82 971 32 658 44 586 Philippin 75 630 64 642 45 485 31 688 Singapo 102 1256 96 2238 58 815 49 1073 ViÖt Nam 65 359 45 381 12 65 17 110 Myanma - - 2 5 1 3 2 11 Brunei - - - - - - 1 2 (Sè liÖu cña Myanma vµ Brunei chØ cã trong thèng kª tõ n¨m 1997 trë ®i) Nguån: JETRO Thùc tÕ th× tõ n¨m 1989 FDI ë NhËt B¶n ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam nh­ng khèi l­îng cßn rÊt h¹n hÑp. N¨m 1993 l­îng ®Çu t­ cña NhËt B¶n míi chØ ®øng hµng thø 5 víi kho¶ng 525 triÖu USD vµ chñ yÕu vµo ngµnh ®Çu khÝ. Nh÷ng n¨m tiÖp ®ã khèi l­îng ®Çu t­ t¨ng dÇn. §Õn n¨m 1995 NhËt B¶n ®· trë thµnh nhµ ®Çu t­ lín thø 3 ë ViÖt Nam ( sau §µi Loan vµ Hång K«ng) víi 109 dù ¸n ®Çu t­ cña hÇu hÕt c¸c tæ hîp c«ng nghiÖp hµng ®Çu NhËt B¶n vµ tæng sè vèn lªn tíi 1,598 tû USD. Tõ n¨m 1996trë l¹i ®©y, mÆc dï FDI cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam cã sù gi¶m sót nh­ng ®©y vÉn lµ mét trong nh÷ng ®Þa ®iÓm ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n coi träng. C¸c n­íc thµnh viªn kh¸c nh­ Myanma vµ Brunei còng b¾t ®Çu nhËn ®­îc FDI cña NhËt B¶n nh­ng sè l­îng cßn rÊt Ýt. Riªng Lµo vµ Campuchia do lµ hai thÞ tr­êng nhá, d©n sè Ýt vµ sèng chñ yÕu b»ng nghÒ trång lóa (thªm vµo ®ã Campuchia cßn cã bÊt æn vÒ chÝnh trÞ ) nªn FDI c¶u NhËt B¶n vµo ®©y v« cïng nhá. ë Campuchia, kho¶n ®Çu t­ ®Çu tiªn cña NhËt B¶n vµo ®©y lµ c«ng ty bu«n b¸n gç Okada . Co. C«ng ty nµy ®· thµnh lËp t¹i Phn«mpªnh mét xÝ nghiÖp s¶n xuÊt v¸n sµn tõ gç th«ng víi sè vèn lµ 5,5 triÖu USD. Cßn ë Lµo, ®· cã 5 c«ng ty thiÕt lËp v¨n phßng t¹i Viªng Ch¨n nh­ng chØ ho¹t ®éng nh­ c¬ quan cña ch­¬ng tr×nh viÖn trî. Tuy nhiªn, trong thêi gian sau nµy nh×n chung FDI cña NhËt B¶n b¾t ®Çu gi¶m m¹nh. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nhÊt trong hai n¨m 1997 vµ 1998 (b¶ng 7) B¶ng 7: §Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN gi¶m m¹nh trong hai n¨m 1997 vµ 1998 §¬n vÞ: 100 triÖu yªn N¨m N­íc 1997 1998 % thay ®æi Th¸i Lan 2291 1755 -30,5 Malaixia 971 658 -32,2 In®«nªxia 3085 1378 -55,3 Philippin 642 485 -24,5 Singapo 2238 815 -63,5 Nguån: ASEAN FDI Database: Data compiled from Ministry of Finland, Japan TrÝch: Statistics of foreign direct investment in ASEAN (Enhanced data set); 2001 Nh×n vµo b¶ng 7 ta thÊy FDI cña NhËt B¶n trong n¨m 1998 ®· gi¶m m¹nh trong c¸c n­íc ASEAN. N¨m 1998 FDI cña NhËt B¶n t¹i Th¸i Lan ®· gi¶m 30,5% so víi n¨m 1997, ë Malaixia gi¶m 32,2% so víi n¨m 1997. Trong khi ®ã, ë hai n­íc In®«nªxia vµ Singapo FDI cña NhËt B¶n gi¶m m¹nh nhÊt. §èi víi In®«nªxia FDI cña NhËt B¶n trong n¨m 1998 gi¶m 55,3% so víi n¨m 1997 vµ 63,5% lµ con sè gi¶m cña Singapo. N­íc cã FDI cña NhËt B¶n gi¶m Ýt nhÊt trong giai ®o¹n nµy lµ Philippin chØ gi¶m cã 24,5%. Tuy nhiªn, vÒ con sè tuyÖt ®èi th× Philippin l¹i lµ thÊp nhÊt. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho FDIcña NhËt B¶n gi¶m m¹nh trong hai n¨m 1997 vµ n¨m 1998 lµ do sù mÊt gi¸ nghiªm trong cña ®ång yªn vµ nh÷ng bÊt æn xung quanh nÒn kinh tÕ NhËt B¶n. Vèn dÜ lµ n­íc ­a thÝch ®Çu t­ trong n­íc, viÖc ®ång yªn gi¶m gi¸ m¹nh ®· kÝch thÝch c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m h¬n ®Õn lîi Ých thÞ tr­êng trong n­íc vµ gi¶m l­îng ®Çu t­ ra bªn ngoµi. §Çu t­ cña NhËt B¶n vµo ASEAN do vËy mµ bÞ gi¶m ®i nhiÒu. Ngoµi ra, t×nh h×nh kinh tÕ bÊt æn ®Þnh cña c¸c n­íc trong khu vùc do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng vµ b¹o lo¹n chÝnh trÞ x¶y ra trong mét sè n­íc ASEAN (In®«nªxia vµ Philippin ) còng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè lµm gi¶m l­oùng FDI cña NhËt B¶n vµo ®©y. Bëi v× trong bèi c¶nh ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n ®Òu e ng¹i vµ cã xu h­íng chuyÓn vèn ®Çu t­ vµo c¸c khu vùc kh¸c an toµn h¬n nh­ ch©u Mü La Tinh, Ên §é… Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Çu t­ cña NhËt B¶n ë ASEAN trong nh÷ng n¨m 90 lµ dùa trªn c¸c dÞch vô ®Çu t­ cã quy m« v­µ vµ nhá. Nguyªn nh©n lµ do søc Ðp cña sù t¨ng gi¸ ®ång yªn lµm cho c¸c c«ng ty lo¹i võa vµ nhá kh«ng thÓ ®øng v÷ng næi bué._.h c¹nh tranh cao h¬n nhiÒu so víi Philippin, m«i tr­êng ph¸p lý tèt h¬n ®ång thêi ®­a ra cho c¸c nhµ ®Çu t­ nh÷ng ­u ®·i ch¾c ch¾n, ®¸ng tin cËy h¬n. Do vËy, trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, nhiÒu nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n ban ®Çu dù ®Þnh ®Õn lµm ¨n ë Philippin, cuèi cïng hä ®É chuyÓn sang ViÖt Nam, n¬i cã chi phÝ s¶n xuÊt thÊp h¬n nhiÒu vµ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã chÊt l­îng kh«ng hÒ thua kÐm. ChÝnh nh÷ng nhËn xÐt thùc tÕ cña ng­êi NhËt trªn ®©y cµng kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n h¬n triÓn väng ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam sÏ ngµy mét tèt ®Ñp h¬n.ViÖt Nam ®· thùc sù lµ n­íc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung, ®Çu t­ NhËt B¶n nãi riªng m¹nh nhÊt trong khu vùc. II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót FDI cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ®­a ®Êt n­íc trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 chóng ta cÇn thùc hiÖn rÊt nhiÒu chiÕn l­îc, trong ®ã cã chiÕn l­îc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Theo kinh nghiÖm cña nh÷ng n­íc ®i tr­íc th× vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp rÊt lín vµo qu¸ tr×nh ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ cña quèc gia ®ã. V× vËy, ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®­a ®Êt n­íc trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµo n¨m 2020 th× nguån vèn FDI lµ rÊt cÇn thiÕt. Qua thêi gian ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, chóng ta lu«n quan t©m ®Õn viªc c¶i thiÖn chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong thêi gian nµy, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, nhiÒu nhµ ®Çu t­ lín trªn thÕ giíi ®· ®Õn ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam vµ ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng, trong sè nh÷ng nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n. C¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n lu«n ®­îc xÕp vµo danh s¸ch c¸c nhµ ®Çu t­ lín nhÊt ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. §iÒu nµy chøng tá r»ng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n ®ãng gãp rÊt lín vµo viÖc thùc hiÖn c«ng cuéc CNH, H§H cña n­íc ta. Trong thêi gian tíi, chóng ta cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ nh»m n©ng cao viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n. Trªn c¬ së nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN – nh÷ng n­íc ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc thu hót vèn FDI nãi chung vµ NhËt B¶n nãi riªng ®Ó phôc vô cho môc ®Ých CNH cña m×nh, nghiªn cøu vÒ nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m thu hót vèn FDI cña c¸c n­íc ASEAN, t«i m¹nh d¹n ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ gi¶i ph¸p nh»m thu hót FDI nãi chung vµ FDI cña NhËt B¶n nãi riªng ®èi víi ViÖt Nam c¶ vÒ phÝa ChÝnh phñ vµ phÝa c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 1.VÒ phÝa ChÝnh phñ: 1.1. CÇn cã sù nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ nhÊt qu¸n vÒ néi dung, tÝnh ®Æc thï cña FDI vµ tÇmm quan träng nhiÒu mÆt cña FDI ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ta hiÖn nay còng nh­ trong nh÷ng n¨m tíi. §Æc biÖt cÇn ®¸nh gi¸ ®óng vai trß FDI tõ NhËt B¶n, xem ®ã lµ ®Çu nguån cña dßng th¸c FDI vµo ch©u ¸ nßi chung vµ vµo ViÖt Nam nãi riªng. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ ViÖt Nam tr¶i qua h¬n 10 n¨m thùc hiÖn nh­ng sù thùc vÉn lµ lÜnh vùc rÊt míi; quan niÖm cña chóng ta vÒ FDI, kinh nghiÖm tiÕp nhËn qu¶n lý FDI còng cßn nhiÒu bÊt cËp. V× vËy cÇn cã th«ng tin, tæ chøc t×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng FDI, trong ®ã cã FDI cña NhËt B¶n. FDI cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n ®èi víi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ kh¸c kh«ng chØ ë quyÒn ®iÒu hµnh ®èi víi tµi s¶n ®Çu t­ mµ nã cßn lµ hinhf thøc chuyÓn giao lín vÒ vèn vµ c«ng nghÖ… FDI kh«ng chØ cã t¸c dông tÝch cùc víi n­íc ®Çu t­ còng nh­ n­íc nhËn ®Çu t­ mµ nã cßn cã t¸c ®éng tiªu cùc, nhÊt lµ víi n­íc nhËn ®Çu t­. §èi víi chung ta, n­íc nhËn ®Çu t­, sÏ cã lîi nh­ gia t¨ng nguån vèn; tiÕp nhËn ®­îcc«ng nghÖ kü thuËt vµ qu¶n lý tiªn tiÕn; khai th¸c, ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng kinh tÕ cña c¸c vïng, ngµnh qua ®ã gi¶i quyÕt d­îc lao ®éng, t¨ng thu nhËp còng nh­ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh gãp phÇn vµo c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n… G¾n liÒn víi nã lµ nguy c¬ phô thuéc n­íc ngoµi vÒ c«ng nghÖ, nguån vèn, chÞu sù can thiÖp cña bªn ngoµi ®èi víi c¸c quyÕt s¸ch vÒ kinh tÕ. §¸ng chó ý n÷a lµ nh÷ng t¸c ®éng vÒ v¨n ho¸ - x· héicã thÓ lµm thay ®æi c¸c gi¸ trÞ chuÈn mùc x· héi, nhÊt lµ víi n­íc ®ang h­íng tíi ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa th× cµng cÇn chó ý ®Ðen t¸c ®éng vÒ mÆt nµy. NhËn thøc vÒ t¸c ®éng hai mÆt cña FDI cho phÐp ta cã nh÷ng quyÕt s¸ch m¹nh d¹n, chÝnh x¸c trong qu¸ tr×nh thu hót FDI. §i cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p thu hót cÇn thiÕt lËp nh÷ng bé luËt phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc. NhËt B¶n lµ mét trong ba nhµ ®Çu t­ quèc tÕ hµng ®Çu trªn thÕ giíi. Nguån FDI cña NhËt ®æ vµo khu vùc ch©u ¸ ngµy cµng lín. chóng ta cÇn nhËn thøc râ vai trß ®Çu nguån cña dßng FDI NhËt. V× vËy, cÇn cã chÝnh s¸ch tæng thÓ trong quan hÖ víi NhËt mang tÝnh dµi h¹n, xem NhËt lµ ®èi t¸c chiÕn l­îc cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi ®©y. Chóng ta cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu t×m hiÓu s©u vÒ c¸ch thøc lµm ¨n cña ng­êi NhËt ®ång thêi kÕt hîp nh÷ng ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­, trong ®ã chó ý th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam cho c¸c doanh nh©n NhËt B¶n. 1.2. §Èy m¹nh c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t nh»m gãp phÇn n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam. Trong cuéc ®iÒu tra hµng n¨m cña ng©n hµng xuÊt – nhËp khÈu NhËt B¶n th× vÊn ®Ò c¬ së h¹ tÇng x· héi nghÌo nµn cña ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò næi cém trong m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ta. §Ó gia t¨ng tÝnh c¹nh tranh trong viÖc thu hót FDI nãi chung, cña NhËt B¶n nãi riªng, kh«ng thÓ kh«ng tËp trung n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng. Trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kh«ng chØ chó ý vµo phÇn “cøng” nh­ x©y dùng ®­êng s¸, kho tµng bÕn b·i, th«ng tin liªn l¹c… mµ ph¶i chó ý c¶ phÇn c¬ së h¹ tÇng “mÒm”, trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Thùc tÕ cã kh«ng Ýt c¸c c«ng ty NhËt B¶n phµn nµn gÆp khã kh¨n trong viÖc lùa chän nh©n sù ®ñ n¨ng lùc ë ViÖt Nam. HiÖn nay, chóng ta ®· x©y dùng ®­îc nh÷ng khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp. Nh­ng trong sè ®ã chØ cã sè Ýt lµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, trong viÖc x©y dùng nh÷ng khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, chóng ta ®· x©y dùng thiÕu ®ång bé, trµn lan kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­, do ®ã, ®· kh«ng thu hót ®­îc hä. Chóng ta nªn x©y dùng nh÷ng khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp träng ®iÓm. Trong ®iÒu kiÖn h¹ tÇng x· héi cßn yÕu, l¹i ch­a ®Òu gi÷a c¸c vïng th× cÇn cã qui ho¹ch phï hîp vÒ ph¸t triÓn ngµnh, lÜnh vùc. Kh«ng cø nhÊt thiÕt tÊt c¶ c¸c tØnh ph¶i cã ®Çu t­ n­íc ngoµi. CÇn dùa trªn c¬ së thÕ m¹nh cña tõng vïng, tØnh mµ kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung, cña NhËt B¶n nãi riªng. CÇn t¹o sù b×nh ®¼ng vÒ mäi mÆt gi÷a c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi n­íc, gi÷a ng­êi ViÖt Nam víi ng­êi n­íc ngoµi.Trong ®iÒu kiÖn dÞch vô kÕm chóng ta l¹i thi hµnh chÝnh s¸ch gi¸ ph©n biÖt vµ qu¸ cao ®èi víi ng­oõi n­íc ngoµi qu¶ lµ bÊt hîp lý, khong nh÷ng kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc c¸c ho¹t ®éng kinh doanh s¶n xuÊt mµ c¶ ho¹t ®éng du lÞch còng bÞ h¹n chÕ. Trong lÜnh vùc ®µo t¹o nguån nh©n lùc cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o lùc l­îng lao ®éng phôc vô cho khu vùc FDI nãi chung vµ khu vùc FDI cña NhËt B¶n nãi riªng, trong ®ã kh«ng chØ chó ý n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt mµ ph¶i biÕt ngo¹i ng÷, cã kiÕn thøc tèi thiÓu vÒ nÒn v¨n ho¸, ®Æc biÖt trong v¨n ho¸ kinh doanh cña c¸c ®èi t¸c. 1.3. CÇn tiÕp tôcnghiªn cøu söa ®æi luËt ®Çu t­ theo h­íng th«ng tho¸ng h¬n, kÕt hîp ban hµnh c¸c quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn FDI ®Î t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý hÊp dÉn, cã søc c¹nh tranh. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý, ®¶m b¶o hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bÇng nh÷ng ®iÒu kho¶n cã tÝnh chÊt ­u ®·i vÒ mÆt lîi Ých kinh tÕ cu¶ hä vµ ®¶m b¶o an toµn vÒ vèn cho hä. X©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, ®¶m b¶o thi hµnh ph¸p luËt nghiªm minh, cÇn cã mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp râ rµng, mét c¬ quan toµ ¸n nghiªm minh vµ c«ng b»ng. Trong thêi gian võa qua, chóng ta ®· liªn tôc c¶i thiÖn luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam nh»m thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tr¶i qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ söa ®æi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng cã lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Æc biÖt lµ trong lÇn söa ®æi n¨m 2000 võa qua,cã thÓ nãi, luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ t­¬ng ®èi hÊp dÉn so víi c¸c n­íc trong khu vùc, c¬ chÕ còng nh­ qui ®Þnh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· th«ng tho¸ng h¬n nhiÒu. Tuy nhiªn, luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ta vÉn cßn cã nh÷ng ®iÓm bÊt cËp vµ thiÕu ®ång bé, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt th× qu¸ cång kÒnh. Cã thÓ thÊy ®iÒu bÊt cËp cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam lµ: VÒ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi luËt ch­a ®Ò cËp ®Õn lo¹i h×nh lµ c«ng ty cæ phÇn. Trong khi ®ã, h×nh thøc nµy ®· ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Do ®ã, ®Ó ngµy cµng thu hót ®­îc vèn FDI chóng ta cÇn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn bé luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi. H­íng söa ®æi vµ hoµn thiÖn luËt ®Çu t­ nªn chó ý vµo mét sè ®iÓm c¬ b¶n sau: CÇn cã nh÷ng qui ®Þnh râ rµng vÒ h×nh thøc ®Çu t­ vµ lÜnh vùc ®Çu t­, ®Æc biÖt cÇn quy ®Þnh râ h¬n c¸c lÜnh vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­, lÜnh vùc ®­îc ®Çu t­ nh­ng cã kÌm ®iÒu kiÖn, lÜnh vùc cÊm ®Çu t­ vµ cã lÏ nªn më réng lÜnh vùc vµ ®Þa bµn khuyÕn khÝch ®Çu t­. Víi nh÷ng quy ®Þnh râ rµng sÏ h¹n chÕ ®­îc tiªu cùc trong xÐt duyÖt vµ cÊp phÐp ®Çu t­. CÇn söa ®æi c¸c ®iÒu kho¶n gi¶m bít sù can thiÖp qu¸ s©u vµo qu¶n lý néi bé cña doanh nghiÖp cã voãn ®Çu t­ n­íc ngoµi, b¶o ®¶m cho hä quyÒn b×nh ®¼ng víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc. CÇn chó ý ®Õn c¸c quy ®Þnh nh»m gi¶m bít chi phÝ ®Çu t­ qua ®ã lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­. ViÖc söa ®æi ph¶i tÝnh ®Õn sù thèng nhÊt cña c¸c quy ®Þnh, ®iÒu kho¶n cña luËt víi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c cã liªn quan ®Õn FDI, tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo nhau gi÷a c¸c v¨n b¶n, g©y khã hiÓu cho c¸c nhµ ®Çu t­. Trong khi söa ®æi cÇn c©n nh¾c kü, h­íng söa ®æi lµ t¨ng hÊp dÉn – tøc lµ bæ sung nh÷ng g× cßn thiÕu bÊt cËp chø kh«ng ph¶i lµ thay ®æi ng­îc l¹i vÒ quan ®iÓm, chÝnh s¸ch ®iÒu nµy sÏ lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ khã kÞp thêi n¾m b¾t ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch míi ®ã. CÇn c©n nh¾c söa ®æi, tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c ­u ®·i cã thÓ cã t¸c dông ng­îc l¹i víi ý ®Þnh vµ mong muèn tèt ®Ñp cña nhµ n­íc, ®ång thêi g©y thiÖt h¹i cho ng©n s¸ch cña nhµ n­íc. 1.4.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ ph¸t triÓn khu c«ng nghiÖp. Khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao lµ mét trong nh÷ng p­¬ng thøc thu hót, tæ chøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo l·nh thæ n­íc ta. Cã thÓ nãi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu c«ng nghiÖp lµ mét chÝnh s¸ch quan träng trong chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ cña chóng ta. ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 36/CP(24/4/1997) vÒ qui chÕ khu c«ng nghiÖp. Qui chÕ khu c«ng nghiÖp lµ v¨n b¶n ph¸p quy quan träng quy ®Þnh ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn trong khu c«ng nghiÖp, kh¼ng ®Þnh chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­, nh÷ng lÜnh vùc khuyÕn khÝch, ­u ®·i c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ x©y dùng, kinh doanh kÕt cÊu h¹ tÇng vµ s¶n xuÊt kinh doanh trong khu c«ng nghiÖp. ViÖc ph¸t triÓn khu c«ng nghiÖp ®· thu hót ®­îc khèi l­îng lín vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trong khu c«ng nghiÖp t­¬ng ®èi hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, tuy nhiªn, trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã cßn béc lé rÊt nhiÒu nh÷ng yÕu kÐm mµ chóng ta cÇn ph¶i kh¾c phôc. Ch¼ng h¹n: trong chÝnh s¸ch ®Êt ®ai nh¨m t¹o thuËn lîi vµ søc hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t­, b¶o ®¶m cho hä yªn t©m ®Çu t­ l©u dµi, trong ®ã t¹o cho nhµ ®Çu t­ cã quyÒn thùc sù sö dông, chuyÓn nh­îng vµ thÕ chÊp ®Êt ®· cho thuª. Khung gi¸ cho thuª ®Êt gÇn ®©y ®· ®­îc gi¶m ®¸ng kÓ, trong ®ã cã sù ­u ®·i theo ngµnh nghÒ vµ theo ®Þa bµ ho¹t ®éng. MÆc dï vËy, do nh÷ng h¹n chÕ vÒ thÓ chÕ ph¸p lý, c¬ së h¹ tÇng nãi chung cßn kÐm, viÖc ®Þnh gi¸ cho thuª ®Êt ë mét sè khu c«ng nghiÖp cßn cao, hîp ®ång thuª ®Êt vµ thñ tôc x©y dùng cßn phøc t¹p,… cho nªn søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ vµo khu c«ng nghiÖp cßn kÐm; ChÝnh s¸ch thuÕ vµ ­u ®·i tµi chÝnh ®· vµ ®ang ®­îc söa ®æi theo h­íng t¹o thªm m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n qua viÖc ¸p dông tû suÊt thuÕ hîp lý, thêi gian vµ møc ®é ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ®Ó b¶o ®¶m cho c¸c nhµ ®Çu t­ cã kh¶ n¨ng t¨ng tû lÖ lîi nhuËn. Tuy nhiªn vÉn cßn kh«ng Ýt nh÷ng v­íng m¾c cÇn ®­îc th¸o gì, nhÊt lµ trong vËn dông, tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch cßn cã n¬i, cã chç cßn ch­a minh b¹ch, nhÊt qu¸n;… §Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­, c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng khu c«ng nghiÖp lÇn ®Çu tiªn ë n­íc ta ®É ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý “mét cöa, t¹i chç”, thùc hiÖn mét b­íc quan träng c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc ®Çu t­ ph¸t triÓn khu c«nh nghiÖp. §Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ qu·n lý nµy, QuyÕt ®Þnh 100/TTg( th¸ng 7/2000) cña Thñ t­íng chÝnh phñ tiÕp tôc më réng ph©n cÊp vµ t¨ng thªm chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ khu c«ng nghiÖp cho Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh.Tuy nhiªn do tæ chøc bé m¸y vµ n¨ng lùc c¸n bé qu¶n lý ch­a theo kÞp víi yªu cÇu ®æi míi, cho nªn viÖc vËn hµnh c¬ chÕ qu¶n lý “mét cöa, t¹i chç” ch­a th«ng suèt, viÖc thùc hiÖn mét sè thñ tôc h¶i quan, vÒ cÊp phÐp x©y dùng, ®¨ng ký chÕ ®é kÕ to¸n, ®¨ng ký sö dông lao ®éng n­íc ngoµi,… cßn phøc t¹p. §¸ng l­u ý lµ cã chÝnh s¸ch míi ®­îc ban hµnh th«ng tho¸ng, râ rµng nh­ng khi thùc thi chÝnh s¸ch ®ã ë mét sè n¬i l¹i thiÕu nhÊt qu¸n vµ chËm trÔ, thËm chÝ ng­êi thi hµnh c«ng vô l¹i lµm cho chÝnh s¸ch bÞ sai lÖch… Nh÷ng yÕu kÐm nµy th­êng t¸c ®éng xÊu, h¹n chÕ hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­. ChÝnh v× vËy, ®Ó n©ng cao søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chóng ta cÇn ph¶i ®­a ra nh÷ng g¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khu c«ng nghiÖp h¬n n÷a. Trøoc hÕt cã thÓ xem xÐt gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò chÝnh nh­ sau: Cã nhËn thøc ®óng vµ x¸c ®Þnh râ môc tiªu x©y dùng vµ ph¸t triÓn khu c«ng nghiÖp. Môc ®Ých chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ ë ®©y chñ yÕu lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhµ ®Çu t­ cã nhiÒu thuËn lîi ho¹t dù ¸néng kinh doanh cã hiÖu qu¶. Tõ ®ã yªu cÇu vµ néi dung chÝnh s¸ch kh«ng lÖch sang h­íng thu lîi qua c¸c phÝ, lÖ phÝ tõ nhµ ®Çu t­. Quy chÕ khu c«ng nghiÖp ®­îc x¸c ®iÞnh chñ yÕu trªn c¬ së LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (1996), nhiÒu chÝnh s¸ch cô thÓ ®Õn nay ®· thay ®æi, v× thÕ ®· ®Õn lóc Quy chÕ khu c«ng nghiÖp hiÖn hµnh cÇn ®­îc söa ®æi, bæ sung: TËp trung söa ®æi, ®iÒu chØnh mét sè tån t¹i ®· râ, ®· ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Ò ®¹t ®Õn nhiÒu lÇn, ch¼ng h¹n thu hÑp c¸c chªnh lÖch vÒ hai gi¸, phi lÖ phÝ gi÷a ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc; kh¾c phôc sù chËm trÔ trong gi¶i phãng mÆt b»ng, b¶o ®¶m tû suÊt thuÕ vµ møc ­u ®·i thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp… Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch nhÊt thiÕt ph¶i ®i liÒn víi ®æi míi c¬ chÕ thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ®­a ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch thùc sù ®i vµo cuéc sèng trªn c¬ së thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh, vËn dông tèt h¬n c¬ chÕ qu¶n lý “mét cöa, t¹i chç” trong c¸c ho¹t ®éng khu c«ng nghiÖp. 1.5. TiÕp tôc c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, chèng hiÖn t­îng tham nhòng trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng FDI. Nh×n chung m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ kh¸ hÊp dÉn. Tuy nhiªn, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn phµn nµn rÊt nhiÒu vÒ thñ tôc hµnh chÝnh cña chóng ta. Trong thùc tÕ thi hµnh, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n nãi riªng vÉn cßn thÊy rÊt nhiÒu v­íng m¾c, nh­ qu¸ tr×nh ®Êu thÇu cßn phiÒn hµ, nhÊt lµ c¸c thñ tôc ®Òn bï di d©n, gi¶i phãng mÆt b»ng… H­íng c¶i c¸ch cÇn t¨ng ®é æn ®Þnh, thiÕt lËp c¸c b­íc, quy ®Þnh râ rµng, nhanh chãng trong cac kh©u thÈm ®Þnh, cÊp giÊy phÐp, sö lý vÊn ®Ò ph¸t sinh. Cã nh­ vËy míi h¹n chÕ ®­îc hiÖn t­îng tham nhòng. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy cÇn tiÕn hµnh mét sè viÖc nh­ sau: CÇn tËp trung xö lý døt ®iÓm nh÷ng v­íng m¾c cña c¸c dù ¸n ®ang triÓn khai nh»m t¹o niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­. CÇn m¹nh d¹n quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ mét sè dù ¸n kh«ng sinh lîi theo ®Ò nghÞ cña phÝa NhËt B¶n. Ph¶i tËp trung n©ng cao chÊt l­îng quy ho¹ch, chuÈn bÞ dù ¸n vµ ®èi t¸c ViÖt Nam tham gia hîp t¸c ®Çu t­ víi NhËt B¶n. M¹nh d¹n giíi thiÖu, lùa chän c¸c ®èi t¸c t­ nh©n tham gia liªn doanh víi phÝa b¹n. Trªn c¬ së quy ho¹ch ®Çu t­ ph¸t triÓn cña quèc gia, c¸c bé, ®Þa ph­¬ng cÇn triÓn khai chi tiÕt ho¸ quy ho¹ch cho phï hîp víi ®Þa ph­¬ng m×nh. Tõ ®ã sím c«ng khai danh môc c¸c dù ¸n gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®i ®óng h­íng, tiÕt kiÖm thêi gian trong viÖc triÓn khai c¸c c¬ héi ®Çu t­. Cïng víi hoµn thiÖn c«ng t¸c quy ho¹ch, cÇn chó träng n©ng cao hiÖu qu¶, chÊt l­îng cña bé phËn phô tr¸ch c«ng t¸c FDI cña c¶ n­íc còng nh­ ë tõng ®Þa ph­¬ng. Kh«ng chØ tËp trung vµo vÊn ®Ò thÈm ®Þnh vµ cÊp giÊy phÐp mµ cÇn chó ý h¬n ®Õn viÖc gi¶i quyÕt thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan vµ nhÊt lµ viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn ®Çu t­. Cñng cè qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ ®¬n vÞ hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi. Ph©n cÊp qu¶n lý chÆt chÏ, ®ång bé, ®¶m b¶o sù tËp trung thènh nhÊt, kh¾c phôc hiÖn t­îng chia c¾t, ph©n t¸n. Bªn c¹nh ®ã cÇn c¶i c¸ch l¹i bé m¸y hµnh chÝnh, gi¶m thiÓu c¸c thñ tôc phiÒn hµ, ®¬n gi¶n c¸c thñ tôc tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, tiÕp tôc c¶i thiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn trong c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i, ®Çu t­, hÖ thèng b¶ng biÓu thèng kª. Theo c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n th× “c¸c ®¬n tõ giÊy phÐp… kh«ng nªn chØ lµm b»ng tiÕng Anh mµ nªn sö dông c¶ mét sè ng«n ng÷ kh¸c (nh­ tiÕng NhËt B¶n ) ®Ó tr¸nh nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ xin cÊp giÊy phÐp. §ång thêi cÇn t¨ng nhanh tèc ®é vµ ®¬n gi¶n ho¸ viÖc cÊp gi¸y phÐp nhËp c¶nh, c¸c thñ tôc h¶i quan, gi¶m bít nh÷ng trë ng¹i ®èi víi nh÷ng ®èi t¸c ®Þa ph­¬ng trong qu¸ tr×nh thiÕt lËp c¸c doanh nghiÖp”. §i liÒn víi viÖc x¸c ®Þnh vai trß quan träng cña nguån vèn FDI cña NhËt B¶n, vÒ mÆt tæ chøc ph¶i ch¨ng cÇn cã mét bé phËn riªng trong Bé kÕ ho¹ch – ®Çu t­ chuyªn theo dâi ®éng th¸i FDI cña NhËt. H×nh thµnh mét c¬ chÐ phèi hîp gi÷a c¸c nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔn víi nh÷ng nhµ nghiªn cøu vÒ NhËt B¶n, nhÊt lµ nh÷ng nhµ nghiªn cøu liªn quan ®Õn FDI cña NhËt B¶n ®Ó t×m kiÕm nh÷ng gi¶i ph¸p c¨ vÒ ng¾n h¹n vµ dµi h¹n nh»m thu hót FDI cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam. Cã thÓ lµ nh÷ng cuéc sinh ho¹t trao ®æi th­êng kú. §©y lµ viÖc lµm cã ý nghÜa vµ rÊt cÇn thiÕt trong bèi c¶nh c¹nh tranh thu hót FDI trong khu vùc ®ang gia t¨ng. 1.6. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Nh»m gia t¨ng søc hót ®èi víi FDI cña NhËt B¶n nãi riªng vµ FDI trªn thÕ giíi nãi chung. Chóng ta cÇn tiÕp tôc ®æi míi, c¶i c¸ch kinh tÕ, t¹o ra sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn kihn tÕ cña ViÖt Nam, nãi nh­ ngµi ®¹i sø NhËt B¶n Takeshi Nakamura, chÝnh lµ søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng chØ t¹o ra c¬ héi ®Çu t­ mµ cßn t¨ng thu nhËp më réng nhu cÇu. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m vµo s¶n phÈm phôc vô thÞ tr­êng ViÖt Nam. §æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ chÝnh lµ gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ, gi¸ c¶. Ph¸t triÓn m¹nh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc víi sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn nkinh tÕ, trong ®ã mét mÆt ph¶i cñng cè kinh tÕ quèc d©n theo h­íng hiÖu qu¶, ®ång thêi ph¶i ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ t­ nh©n d­íi nhiÒu h×nh thøc. DÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Mét c¬ cÊu kinh tÕ míi chØ nªn tËp trung ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh. ThiÕt lËp mét thÞ tr­êng th«ng tin c«ng b»ng ®èi víi mäi thµnh viªn trong x· héi, ®¶m b¶o quyÒn th«ng tin cña mäi ng­êi d©n vµ c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ. Më cöa vÒ th«ng tin trong vµ ngoµi n­íc, nhÊt lµ th«ng tin kinh tÕ, thÞ tr­êng, v¨n ho¸, x· héi, khoa häc c«ng nghÖ d­íi mäi h×nh thøc. C¶i c¸ch l¹i hÖ thèng gi¸ c¶ ë ViÖt Nam, tr¸nh hiÖn t­îng ph©n biÖt møc gi¸ gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi. §ång thêi ChÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i h¹n chÕ cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c m¾t hµng cã hiÖn t­îng b·o hoµ trªn thÞ tr­êng. Héi nhËp quèc tÕ lµ vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt khi thùc hiÖn ®æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ. Héi nhËp quèc tÕ chÝnh lµ t¹o ra nh÷ng mèi quan hÖ víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ nh»m tËn dông nh÷ng nguån lùc bªn ngoµi phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trong c¸c nguån lùc bªn ngoµi ®ã cã nguån vèn FDI. Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 21 nµy vÊn ®Ò héi nhËp cÇn d­îc xóc tiÕn m¹nh h¬n. ViÖc tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN, viÖc ®µm ph¸n tiÕn tíi gia nhËp WTO… sÏ lµ nh÷ng nh©n tè rÊt quan träng cho viÖc gia t¨ng ®Çu t­ n­íc ngoµi, trong ®ã cã ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, kh«ng ®æi míi, kh«ng héi nhËp th× kh«ng nh÷ng kh«ng thu hót ®­îc FDI mµ nÒn kinh tÕ còng khã cã thÓ ph¸t triÓn. §Êt n­íc sÏ tôt hËu so víi thÕ giíi - ®ã lµ nguy c¬ lín nhÊt vµ còng lµ lý do thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp vµ më cöa, qua ®ã thu hót FDI, biÕn ngo¹i lùc thµnh néi lùc ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i thËt quan t©m ®Õn ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ viÖc c¶i tæ hÖ thèng tµi chÝnh, hÖ thèng ng©n hµng, luËt tµi chÝnh, luËt ng©n hµng cho phÐp c¸c ng©n hµng ho¹t ®éng ®óng chøc n¨ng cña nã, cã c¸c ®iÒu luËt quy ®Þnh râ rµng vÒ kinh doanh tiÒn tÖ trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, lµm cho ho¹t ®éng tµi chÝnh cña ta phï hîp víi xu h­íng chung cña khu vùc vµ thÕ giíi. 1.7. Bªn c¹nh ®ã ChÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i cã biÖn ph¸p nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA cña NhËt B¶n ®Ó lµm tèt vai trß hç trî cho viÖc t¨ng c­êng thu hót FDI tõ NhËt B¶n. §Æc ®iÓm cña nguån vèn FDI cña NhËt B¶n lµ nh»m vµo viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n ®¹t d­îc hiÖu qu¶ cao h¬n trong viÖc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vµ chèng thÊt tho¸t nguån vèn ODA mµ NhËt B¶n viÖn trî, ChÝnh phñ nªn sö dông nguån vèn nµy trong viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô cho viÖc lµm ¨n víi ®èi t¸c NhËt B¶n. Ngoµi ra, ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn thiÕt lËp nh÷ng mèi quan hÖ th©n mËtvíi c¸c ChÝnh phñ n­íc ngoµi nh»m t¹o niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ®ã sang ViÖt Nam lµm ¨n. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng, ®iÒu ®ã cßn tuú thuéc vµo c¶ hai phÝa bªn ®Çu t­ vµ bªn nhËn ®Çu t­. V× vËy, ®Ó thu hót cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau nh­ng thùc chÊt l¹i g¾n bã víi nhau, hç trî vµ bæ sung cho nhau. Mét mÆt ViÖt Nam cÇn t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, mÆt kh¸c cÇn t¹o sù hiÓu biÕt vµ lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých cña hai bªn ®©y lµ c¬ së quan träng hµng ®Çu cña hîp t¸c ®Çu t­. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp: §Ó thu hót ®­îc FDI cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n nãi riªng vµo hîp t¸c lµm ¨n víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, th× b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cÇn cã sù nç lùc nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu hîp t¸c cña phÝa nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n. Cô thÓ, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc nªn lµm mét sè c«ng viÖc nh­ sau: C¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t×m kiÕm ®èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó cïng nhau hîp t¸c thµnh c«ng trong c«ng viÖc th× tr­íc hÕt c¸c bªn ph¶i hiÓu râ vµ n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu cña nhau. ChÝnh v× vËy, tr­íc khi hîp t¸c víi nhau c¸c bªn ph¶i t×m hiÓu nhau. ViÖc t×m hiÓu ®ã cã thÓ lµ t×m hiÓu vÒ uy tÝn cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t×m hiÓu vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä, kh¶ n¨ng ®¸p øng c«ng nghÖ cña hä. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän ®èi t¸c cho phï hîp víi n¨ng lùc cña m×nh. Mét doanh nghiÖp cã n¨ng lùc tµi chÝnh kÐm, qui m« nhá th× kh«ng thÓ vµ còng kh«ng nªn liªn kÕt víi c«ng ty cã qui m« qu¸ lín, ®iÒu nµy cã thÓ g©y ra sù phô thuéc cña c«ng ty nhá vµo c«ng ty lín, dÇn dÇn lµm mÊt ®i vai trß cña m×nh trong c«ng ty vµ quyÒn ®iÒu hµnh c«ng ty hoµn toµn thuéc phi¸ ®èi t¸c cã n¨ng lùc cao h¬n. ChÝnh v× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn xem xÐt thËt kü l­ìng trong viÖc lùa chän ®èi t¸c lµm sao t×m kiÕm ®­îc ®èi t¸c phï hîp nhÊt ®èi víi kh¶ n¨ng cña m×nh. . C¸c doanh nghiÖp trong n­íc cÇn liªn tôc ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cho c¸n bé c«ng ty. HiÖn nay, ®éi ngò qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cßn rÊt kÐm. ChÝnh v× ®iÒu nµy ®· kh«ng ®¸p øng ®­îc sù hîp t¸c cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh÷ng nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ®Çu t­ hiÖn nay hÇu hÕt hä muèn ®Çu t­ theo h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi, mµ chóng ta l¹i cã nhu cÇu liªn doanh víi hä ®Ó tiÕp thu kinh nghiªm qu¶n lý còng nh­ muèn tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña hä. Tuy nhiªn, hä kh«ng muèn liªn doanh víi chóng ta mét phÇn lµ hä kh«ng muèn chia sÎ lîi nhuËn, nh­ng phÇn lín nguyªn nh©n ë ®©y lµ do n¨ng lùc qu¶n lý còng nh­ sù hiÓu biÕt n¾m b¾t c«ng nghÖ cña chóng ta cßn h¹n chÕ. Mäi nhµ ®Çu t­ khi ®i ®Çu t­ vµo thi tr­êng n­íc ngoµi ®Òu thÊy l¹ lÉm trong m«i tr­êng míi, v× vËy hä lu«n muèn cã nh÷ng nhµ kinh doanh cña n­íc së t¹i cã n¨ng lùc cïng hîp t¸c víi hä nh»m gióp hä hiÓu biÕt vÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng, quy m« thÞ tr­êng, còng nh­ hiÓu biÕt s©u h¬n vÒ nÒn v¨n ho¸ cña n­íc së t¹i - ®©y lµ yÕu tè rÊt dÔ g©y ra xung ®ét gi÷a c¸c bªn trong viÖc hîp t¸c kinh doanh, vµ g©y ra sù ®æ vì cho c¸c bªn. ChÝnh v× vËy hä cÇn c¸c ®èi t¸c cña n­íc së t¹i ph¶i thùc sù cã n¨ng lùc trong mäi lÜnh vùc. §Ó ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó träng ®Õn viÖc ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý c«ng ty tøc lµ ®µo theo yªu cÇu cña c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Ngoµi ra, doang nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän thµnh viªn cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc kinh nghiÖm ®Ó hîp t¸c víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Kh«ng ph¶i ai còng cã thÓ hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, bëi v× tr×nh ®é cña nh÷ng nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng rÊt cao vµ ®ßi hái ®èi t¸c còng ph¶i cã n¨ng lùc t­¬ng ®­¬ng. 2.3. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu kü nÒn v¨n ho¸ cña ®èi t¸c Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng tr­íc khi tiÕn hµnh hîp t¸c cÇn ph¶i quan t©m ®Õn lµ yÕu tè v¨n ho¸. Kh«ng hiÓu râ nÒn v¨n ho¸ rÊt dÔ dÉn ®Õn xung ®ét vµ g©y ra sù ®æ vì trong hîp t¸c. V¨n ho¸ ë ®©y bao gåm: ng«n ng÷, phong tôc, tËp qu¸n… Mçi quèc gia cã mét nÒn v¨n ho¸ riªng biÖt, v× vËy ®Ó hiÓu ®­îc phong c¸ch lµm ¨n cña ®èi t¸c n­íc ngoµi c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu thËt s©u vÒ nÒn v¨n ho¸ cña hä. C¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng kho¸ häc cho c¸c c¸n bé qu¶n lý còng nh­ c«ng nh©n lµm viÖc trong c«ng ty hiÓu râ nÒ v¨n ho¸ cña ®èi t¸c n­íc ngoµi, tõ ®ã hiÓu ®­îc phong c¸ch lµm viÖc cña hä. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu xung ®ét xÈy ra do yÕu tè v¨n ho¸ g©y ra nh­ hiÓu nhÇm ý cña ®èi t¸c n­íc ngoµi do kh«ng hiÓu s©u chÝnh x¸c vÒ ng«n ng÷ cña hä, hoÆc kh«ng hiÓu hä nãi g× do kh«ng biÕt ng«n ng÷ cña hä, chÝnh v× vËy g©y ra rÊt nhiÒu trë ng¹i cho viÑc ra quyÕt ®Þnh. Ngoµi ra, cã rÊt nhiÒu tr­êng hîp ®èi t¸c n­íc ngoµi ®¸nh ®Ëp c«ng nh©n ViÖt Nam, ®iÒu nµy còng kh«ng thÓ ®æ hÕt lçi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ hµnh hung c«ng nh©n ViÖt Nam mµ chóng ta ph¶i xem xÐt nh×n nhËn l¹i cho thËt c«ng b»ng ®Ó rót ra nh÷ng ®iÒu cÇn ®iÒu chØnh l¹i trong ®éi ngò c«ng nh©n cña c«ng ty. HÇu hÕt c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ nh÷ng nhµ kinh doanh thuéc c¸c n­íc t­ b¶n, do ®ã hä ®Òu cã phong c¸ch lµm viÖc nghiªm kh¾c. §Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n, trong khi ®ã ng­êi ViÖt Nam chóng ta l¹i gÇn nh­ lµ nh÷ng ng­êi kh«ng cã tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc, hay l¬ lµ trong khi lµm viÖc, bá bª c«ng viÖc ®iÒu nµy hoµn toµn tr¸i víi phong c¸ch lµm viÖc cña ng­êi n­íc ngoµi chÝnh v× vËy ®· g©y ra nh÷ng xung ®ét gi÷a ®èi t¸c n­íc ngoµi víi c«ng nh©n. §Ó kh¾c phôc ®­îc ®iÒu nµy bªn ViÖt Nam cÇn cè g¾ng t×m hiÓu thËt kü nÒn v¨n ho¸ cña ®èi t¸c n­íc ngoµi. Tãm l¹i, hiÖn nay chóng ta ®ang lµ nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiÕn tiÕn còng nh­ kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n nãi riªng. ChÝnh v× vËy chóng ta ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña hä tõ ®ã ®¹t ®­îc môc ®Ých cña m×nh. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i ®¸p øng mét c¸ch phô thuéc, hä b¶o g× ta lµm ®ã mµ ®¸p øng yªu cÇu cña hä ë ®©y lµ theo h­íng cã lîi cho ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n vÊn ®Ò ®µo t¹o c¸n bé sÏ n©ng cao ®­îc n¨ng lùc cho chÝnh c¸c c¸n bé trong n­íc. KÕt LuËn Qua viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN ta hiÓu ®­îc nguyªn nh©n ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN vµ n¾m b¾t râ ®­îc chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta còng thÊy ®­îc vai trß cña vèn ®Çu t­ cña NhËt B¶n ®èi víi c¸c n­íc ASEAN trong viÖc thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Còng gièng nh­ c¸c n­íc ASEAN, ViÖt Nam ®ang trong thêi kú thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt trong thêi kú nµy, vµ chóng ta còng nhËn thÊy ®­îc vai trß cña vèn FDI, trong ®ã cã nguån vèn FDI cña NhËt B¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Víi tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, nguån lao ®éng dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ, ViÖt Nam hiÖn nay rÊt gièng c¸c n­íc ASEAN trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ hy väng vµo sù thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong t­¬ng lai, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n – nh÷ng nhµ ®Çu t­ lu«n cÇn ®Õn nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, nguån lao ®éng dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ. Hy väng r»ng chóng ta sÏ sím ®¹t ®­îc môc tiªu trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµo n¨m 2020 mµ §¶ng vµ nhµ n­íc ®· ®Ò ra. Trong thêi gian thùc tËp t¹i trung t©m nghiªn cøu NhËt B¶n, ®­îc sù ®ång ý, gióp ®ì cña thÊy gi¸o h­íng dÉn vµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c c¸n bé nghiªn cøu trong trung t©m, em ®· lùa chän ®Ò tµi tèt nghiÖp: “§Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n t¹i c¸c n­íc ASEAN vµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam trong viÖc thu hót FDI cña NhËt B¶n”. Em ®· t×m hiÓu qu¸ tr×nh ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc ASEAN trong thêi gian qua vµ biÕt ®­îc nguyªn nh©n ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo c¸c n­íc nµy, bªn c¹nh ®ã cßn t×m hiÓu mét c¸ch kü l­ìng vÒ chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN vµ tõ ®ã rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam trong viÖc thu hót FDI nãi chung vµ FDI c¶u NhËt B¶n nãi riªng. Do ch­a cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu s©u h¬n tõ c¸c dù ¸n cô thÓ nªn kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ong gãp cña c¸c thÇy, c« gi¸o ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n. ._.