Du lịch môi trường

Lêi më ®Çu Du lÞch ngµy nay ®· trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ chiÕm vÞ trÝ quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia. ViÖt Nam lµ mét n­íc ®­îc biÕt ®Õn víi c¸c danh lam th¾ng c¶nh næi tiÕng ®­îc thÕ giíi c«ng nhËn lµ di s¶n v¨n ho¸ thÕ giíi: VÞnh H¹ Long, Phong Nha, KÎ Bµng, Th¸nh §Þa MÜ S¬n, Cè §« HuÕ, Phè Cæ Héi An, Nh· Nh¹c Cung §×nh HuÕ, . . . Cïng víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng. N»m trªn b¸n ®¶o §«ng d­¬ng ë §«ng Nam ¸, vÒ ®­êng thuû ViÖt Nam thuËn tiÖn vÒ ®Þa lý lµ ®iÓm gÆp gi÷a Th¸i B×nhD­¬ng vµ Ên §é D­¬ng. VÒ ®­êng bé phÝa B¾c ViÖt Nam tiÕp gi¸p n­íc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa; phÝa t©y tiÕp gi¸p hai n­íc Lµo vµ Campuchia; phÝa §«ng vµ Nam tiÕp gi¸p biÓn §«ng vµ VÞnh Th¸i Lan. Tæng chiÒu dµi ®­êng biÓn trªn ®Êt liÒn cña ViÖt Nam lµ trªn 3. 730 km, thuËn lîi cho ph¸t triÓn du lÞch nghØ biÓn vµ du lÞch sinh th¸i nh­ :B·i Ch¸y- H¹ Long, biÓn Thiªn CÇm- Hµ TÜnh, Cöa Lß- NghÖ An, Vòng Tµu, Nha Trang- Kh¸nh Hoµ, biÓn Phan ThiÕt. . . Bªn c¹nh ®ã th× ViÖt Nam cßn cã mét hÖ Sinh th¸i rõng nguyªn sinh cßn ch­a ®­îc khai th¸c nh­ Cóc Ph­¬ng- Ninh B×nh, Pï M¸t - NghÖ An, . . . ViÖt Nam ®· vµ ®ang lµ ®iÓm ®Õn lý t­ëng cña b¹n bÌ du kh¸ch quèc tÕ. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× ViÖt Nam dÇn ®Çn ®Èy m¹nh ®Çu t­ vµ n©ng cÊp h¹ tÇng c¬ së du lÞch ngµy cµng tèt h¬n, hoµn thiÖn h¬n. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch lµ t¹o ra c¸c s¶n phÈm dÞch vô hÊp dÉn ®¸p øng nhu cÇu vµ së thÝch cña du kh¸ch, tuy nhiªn nÕu s¶n phÈm hÊp dÉn nh­ng m«i tr­êng du lÞch kÐm th× kh«ng t¹o ®­îc nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng du lÞch. M«i tr­êng du lÞch ë ®©y ®­îc hiÓu nh­ mét kh¸i niÖm réng gåm: m«i tr­êng tù nhiªn vµ v¨n ho¸ du lÞch. Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch n­íc nhµ, chóng ta ®· lµm ®­¬c kh¸ nhiÒu viÖc, tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc còng cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh­ n¹n « nhiÔm m«i tr­êng tù nhiªn t¹i c¸c ®iÓm du lÞch, mét sè tÖ n¹n ¨n xin, trém c¾p, ®eo b¸m kh¸ch mua hµng.. . vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. §iÒu nµy lµm gi¶m h×nh ¶nh cña ViÖt Nam - mét ®Êt n­íc t­¬i ®Ñp vµ hiÕu kh¸ch trong con m¾t du kh¸ch quèc tÕ. ChÝnh v× môc ®Ých muèn truyÒn t¶i mét phÇn nµo ®Êy vÒ t×nh h×nh m«i tr­êng du lÞch hiÖn nay ë ViÖt Nam. §Ò tµi xoay quanh vÊn ®Ò vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng du lÞch hiÖn nay ë n­íc ta, ®· lµm ®­îc g× vµ ch­a lµm ®­îc g×? Tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ phÇn nµo nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng dulÞch nãi riªng vµ m«i tr­êng kinh tÕ x· héi nãi chung. Do h¹n chÕ vÒ mÆt kiÕn thøc vµ tµi liÖu cã h¹n cho nªn ®Ò tµi chØ ph¶n ¸nh ®­îc t×nh h×nh m«i tr­êng du lÞch ë Thµnh phè Hµ Néi vµ mét sè tØnh phÝa B¾c hiÖn nay ë ViÖt Nam. Thñ ®« Hµ Néi - thµnh phè v× hoµ b×nh ®· vµ ®ang trë thµnh ®iÓm ®Õn hÊp dÉn, thu hót ngµy cµng ®«ng du kh¸ch trong n­íc vµ quèc tÕ. Trong th¸ng 8 ®Çu n¨m 2004, Hµ Néi ®· ®ãn 600. 000 kh¸ch quèc tÕ, t¨ng 32% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, doanh thu du lÞch ®¹t 3200 tû ®ång. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã phÇn nµo kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña ngµnh Du lÞch Hµ Néi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi h­íng tíi x©y dùng Du lÞch Hµ Néi thµnh du lÞch v¨n ho¸, du lÞch s¹ch, chñ tr­¬ng cña l·nh ®¹o ngµnh du lÞch Hµ Néi lµ t¨ng c­êng kiÓm so¸t viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ phßng chèng tÖ n¹n x· héi vµ t¨ng c­êng b¶o vÖ m«i tr­êng du lÞch, h­íng tíi ph¸t triÓn bÕn v÷ng. Ch­¬ng 1 C¬ së lý luËn chung vÒ vÊn ®Ò du lÞch m«i tr­êng Kh¸i niÖm chung vÒ du lÞch vµ m«i tr­êng Nh­ chóng ta ®· biÕt r»ng ®Ó ph¸t triÓn du lÞch th× ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn kh«ng thÓ thiÕu lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Trong ®ã th× m«i tr­êng tù nhiªn nh­ m«i tr­êng n­íc, kh«ng khÝ, ®Êt ®ai ®åi nói lµ yÕu tè chÝnh nh»m ®em ®Õn sù tho¶ m·n cho du kh¸ch du lÞch. Theo luËt b¶o vÖ m«i tr­êng cña n­íc ta c«ng bè ngµy10/1/1994: M«i tr­êng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ng­êi, cã ¶nh h­ëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ng­êi vµ thiªn nhiªn. Khi du lÞch ngµy cµng ph¸t triÓn th× ®ång nghÜa víi t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn m«i tr­êng tù nhiªn nh­ suy tho¸i ®©t ®ai, nguån n­íc, c¶nh quan tù nhiªn sÏ bÞ ph¸ vì, dÇn dÇn th× vÎ ®Ñp tù nhiªn cña nã sÏ kh«ng cßn n÷a vµ thay vµo ®ã lµ c¸c hÖ thèng xö lý r¸c th¶i mµ th«i. 1. 1. 1. Du lÞch sinh th¸i (hay con gäi lµ du lÞch tù nhiªn) ®©y lµ lo¹i h×nh du lÞch ngµy cµng ®­îc ­a chuéng vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Theo ®Þnh nghÜa cña HiÖp héi Du lÞch sinh th¸i thÕ giíi (Ecotorism society): "Du lÞch sinh th¸i lµ du lÞch cã tr¸ch nhiÖm víi c¸c khu thiªn nhiªn, lµ n¬i b¶o tån m«i tr­êng vµ c¶i thiÖn phóc lîi cho nh©n d©n ®Þa ph­¬ng". Cïng víi khai th¸c tµi nguyªn du lÞch th× con ng­êi ph¶i quan t©m ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cu¶ m«i tr­êng tù nhiªn b»ng c¸c biÖn ph¸p l©u dµi. Khi mµ khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn, sù ra ®êi cña c¸c lo¹i m¸y mãc th× mÆt tr¸i cña vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng vµ suy tho¸i hÖ sinh khÝ quyÓn ngµy cµng cao. Lµm cho tµi nguyªn du lÞch ngµy bÞ c¹n kiÖt, mÊt ®i thÈm mÜ cña nã. . . Lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i thùc chÊt lµ lo¹i cã quy m« kh«ng lín, nh­ng cã t¸c dông hoµ nhËp víi m«i tr­êng tù nhiªn ë ®iÓm du lÞch, khu du lÞch vµ nÒn v¨n ho¸ ë ®ã. ChÝnh lo¹i h×nh du lÞch nay Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh ®èi víi c¸c ho¹t ®éng du lÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i cña du kh¸ch cïng ng­êi d©n æ vïng cã du kh¸ch ®Õn tham quan, nghØ d­ìng vv. . . ®ång thêi chó träng viÖc t«n t¹o nh»m b¶o tån c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch ®Ó cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña du lÞch trong t­¬ng lai. Lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i cã nhiÖm vô: b¶o tån tµi nguyªn cña m«i tr­êng tù nhiªn; b¶o ®¶m ®èi víi du kh¸ch vÒ c¸c ®Æc ®iÓm cña m«i tr­êng tù nhiªn mµ hä ®ang chiªm ng­ìng ;thu hót tÝch cùc sù tham gia cña céng ®ång d©n c­ ®Þa ph­¬ng trong viÖc qu¶n lý b¶o vÖ vµ phat triÓn du lÞch ®ang triÓn khai thùc hiÖn trong ®iÓm du lÞch, khu du lÞch vv. . . Qua c¸c yªu cÇu nhiÖm vô ®Ò ra nãi lªn lo¹i hinh du lÞch sinh th¸i võa b¶o ®¶m sù hµi lßng ®èi v¬Ý du kh¸ch ë møc ®é cao ®Ó t¹o lËp sù hÊp dÉn ®èi víi hä, ®ång thêi qua du kh¸ch qu¶ng b¸ uy tÝn cña ®iÓm du lÞch, khu du lÞch. Tõ ®ã ngµnh du lÞch cã ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng du lich vµ còng lµ c¬ héi t¨ng thu nhËp tõ ho¹t ®éng du lÞch ®èi víi c¸c nhãm d©n c­ trong céng ®ång ®Þa ph­¬ng, còng tøc lµ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ x· héi ho¸ thu nhËp tõ du lÞch. Cho ®Õn nay vÉn ch­a cã sù x¸c ®Þnh hoµ h¶o vÒ lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Lo¹i h×nh du lÞch nµy qu¶ vÉn cßn míi mÎ, mÆc dï nh÷ng n¨m 1997-1998 Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi vµ Liªn Hîp Quèc ®· nªu mét sè quan ®iÓm chuyÓn m¹nh sang lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i phï hîp víi ®iÒu kiÖn míi cña sù ph¸t triÓn du lÞch. Nãi chung du lÞch sinh th¸i lµ lo¹i h×nh du lÞch dùa vµo nh÷ng h×nh thøc truyÒn thèng s½n cã, nh­ng cã sù hoµ nhËp vµo m«i tr­êng tù nhiªn vµ nÒn v¨n ho¸ b¶n ®Þa, du kh¸ch cã thªm nh÷ng nhËn thøc vÒ ®Æc ®iÓm cña m«i tr­êng tù nhiªn, vÒ nh­ng nÐt ®Æc thï vèn cã v¨n ho¸ cæ ®iÓn, vïng, khu du lÞch vµ cã phÇn tr¸ch nhiÖm tù gi¸c ®Ó kh«ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt, x©m h¹i ®èi víi m«i tr­êng tù nhiªn vµ nÒn v¨n ho¸ së t¹i. 1. 1. 2. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong du lÞch. Theo Héi ®ång ThÕ giíi vÒ M«i tr­êng vµ ph¸t triÓn th× "Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ sù ph¸t triÓn ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm tæn h¹i kh¶ n¨ng cña c¸c thÕ hÖ t­¬ng lai trong ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña hä". Sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia ph¶i ®­îc ®¶m b¶o mét c¸ch thèng nhÊt vµ ®ång thêi trªn 3 mÆt: kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr­êng. BÒn v÷ng vÒ kinh tÕ thÓ hiÖn mét c¸ch kh¸i qu¸t ë sù æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng gia t¨ng søc s¶n xuÊt cña quèc gia, th«ng th­êng ®­îc hiÓn thÞ b»ng chØ tiªu tæng s¶n phÈm quèc gia trªn ®Çu ng­êi (GDP/ng­êi). BÒn v÷ng ë x· héi thÓ hiÖn ë sù ph©n chia thu nhËp vµ phóc lîi x· héi, th«ng th­êng ®­¬c hiÓn thÞ b»ng tÝnh c«ng b»ng trong ph©n bè c¸c tÇng líp giµu nghÌo trong x· héi. BÒn v÷ng vÒ m«i tr­êng thÓ hiÖn æ sù sö dông hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ ®iÒu kiÖn m«i tr­êng x· héi, phôc vô nhu cÇu c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i mµ vÉn ®Ó l¹i cho c¸c thÕ hÖ t­¬ng lai nh­ng tµi nguyªn vµ ®iÒu kiªn m«i tr­êng cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña hä. Ngµy nay song song víi viÖc ph¸t triÓn du lÞch lµ ®i ®«i víi viÖc tµn ph¸ m«i tr­êng tù nhiªn xung quanh. Nh÷ng viÖc ph¸ ho¹i m«i tr­êng nµy chØ ®em l¹i cho quèc gia vµ doanh nghiÖp mét chót Ýt lîi Ých tr­íc m¾t, cßn vÒ l©u dµi ®©y chÝnh lµ mèi nguy h¹i ®e do¹ ®Õn sù sèng cßn cña m«i tr­êng, tõ n¨m 1990 ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn du lÞch m«i tr­êng, mét xu thÕ ph¸t triÓn l©u dµi ®· ®­îc biÕt tíi. Cho nªn chñ tr­¬ng cña Tæng côc du lÞch ViÖt Nam hiªn nay khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp kinh doanh l÷ hµnh tËp trung vµo ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng hay cßn gäi "du lÞch sinh th¸i ", " du lÞch xanh". ë ®©y hµm hai ý nghÜa, mét lµ kh¸i niÖm vÒ tÝnh" liªn tôc", hai lµ kh¸i niÖm vÒ tÝnh" b¶o tån ". §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× ph¶i cã chiÕn l­îc l©u dµi vÒ viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng x· héi nãi chung vµ m«i tr­êng du lÞch nãi riªng. Nh­ng trªn thùc tÕ cho thÊy, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®ßi hái ph¶i b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn cho s¶n xuÊt l­¬ng thùc, chÊt ®èt trong khi vÉn më réng s¶n xuÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña sè d©n t¨ng nhanh, hay ngµy cµng nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc mäc lªn ngay khu b¶o tån thiªn nhiªn th× thËt lµ m©u thuÉn. Khi mµ diÖn tÝch ®Êt hoang d·, ®Êt kh«ng thÝch hîp cho con ng­êi sö dông tiÕp tôc t¨ng, thu hÑp ®Þa bµn c­ tró cña c¸c loµi hoang d·. C¸c rõng nhiÖt ®íi, hÖ sinh th¸i, r¹ng san h«, rõng ngËp mÆn ven biÓn, c¸c b·i biÓn vµ nhiÒu ®Þa bµn c­ tró duy nhÊt kh¸c ®ang bÞ ph¸ huû dÉn ®Õn nguy c¬ diÖt chñng cña mét sè loµi. Tãm l¹i, ph¸t triÓn du lÞch m«i tr­êng bao gåm c¸c yÕu tè nh­ sau: khai th¸c vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn, b¶o tån sinh th¸i, khèng chÕ sù thay ®æi cña m«i tr­êng sinh th¸i ®ång thêi b¶o vÖ duy tr× c©n b»ng m«i tr­êng tù nhiªn, ®ång thêi kh«i phôc nh÷ng nguån tµi nguyªn ®· bÞ huû ho¹i. Tøc khi cã môc tiªu ph¸t triÓn mét khu du lÞch nµo ®ã, chóng ta ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dùa trªn nh÷ng ®Æc tr­ng thÕ m¹nh cña khu vùc ®ã, ®ång thêi ph¶i cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¼n trong viÖc cã øng dông nh÷ng yÕu tè trªn. 1. 2. C¸c t¸c ®éng cña ho¹t ®éng du lÞch ®Õn tµi nguyªn vµ m«i tr­êng. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng du lÞch ®Õn m«i tr­êng sÏ cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ lµm thay ®æi ®Æc ®iÓm sö dông tµi nguyªn, hay ®Æc tÝnh cña m«i tr­êng. §Çu tiªn lµ t¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn thiªn nhiªn; ph¸t triÓn du lÞch vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan gãp phÇn lµm cho c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ xuèng cÊp vÒ mÆt m«i tr­êng. §ã lµ hËu qu¶ cña viÖc sö dông ®Êt ®ai, x©y dùng c¸c c¬ së dÞch vô du lÞch vµ c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn viÖc vËn hµnh vµ b¶o d­ìng c¸c c«ng tr×nh du lÞch cÇn thiÕt ®Ó duy tr× c¸c ho¹t ®éng gi¶i trÝ cho du kh¸ch. T¸c ®éng vÒ m«i tr­ßng vÒ ho¹t ®éng du lÞch ®èi víi tµi nguyªn thiªn nhiªn ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch râ nÐt nhÊt lµ nh÷ng bé ph©n: tµi nguyªn n­íc, tµi nguyªn kh«ng khÝ, tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªn sinh häc. T¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn n­íc. ViÖc ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt du lÞch chñ yÕu tËp trung vµo x©y dùng c¸c c«ng tr×nh dÞch vô phôc vô nhu c©ï cña du kh¸ch. Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c t¸c ®éng vÒ m«i tr­êngcña ho¹t ®éng nµy ®èi víi tµi nguyªn n­íc ra lµm: t¸c ®éng tr­íc m¾t vµ t¸c ®éng l©u dµi. T¸c ®éng tr­íc m¾t ®­îc thÓ hiÖn ngay trong giai ®o¹n x©y dùng, cßn t¸c ®éng l©u dµi th­êng lµ do viÖc vËn hµnh vµ b¶o d­ìng c¸c c«ng tr×nh du lÞch. Nh÷ng t¸c ®éng tr­íc m¾t bao gåm: viÖc th¶i bõa b·i c¸c vËt liÖu x©y dùng, ®Êt ®¸ vµ c¸c vËt liÖu n¹o vÐt, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¬i chÆt ph¸ rõng ngËp mÆn, lµm cho chÊt l­îng n­íc gi¶m ®i r©t nhiÒu. ViÖc gi¶i phãng mÆt b»ng vµ san ñi ®Êt ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vµ lµm ®­êng cã thÓ sÏ g©y ra xãi mßn vµ sôt lë ®Êt, ¶nh h­ëng trùc tÕp ®Õn chÊt l­îng n­íc mÆt. C¸c ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh x©y dùng sÏ lµm « nhiÔm nguån níc, do viÖc vøt r¸c vµ ®æ r¸c bõa b·i vµo c¸c nguån n­íc, còng nh­ th¸i mét l­îng x¨ng dÇu nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh vËn hµnh c¸c thiÕt bÞ x©y dùng. Mét sè t¸c ®éng l©u dµi bao gåm, ®Êt bÞ sôt lë hoÆc r¸c r­ëi tr«i d¹t sÏ lµm t¨ng thªm l­îng bïn vµ c¸c chÊt cÆn, v× thÕ mµ chÊt l­îng nguån n­íc kÐm ®i. Mét hËu qu¶ ®¸ng kÓ lµ xãi mßn, nhiÔm bÈn bëi n­íc th¶i, « nhiÔm n­íc mÆt bëi r¸c r­ëi vµ c¸c thø kh¸c. N­íc th¶i ch­a ®­îc xö lý tèt v× kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ thiÕt bÞ xö lý, hoÆc thiÕt bÞ lµm viÖc kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng, do ®ã t¸c ®éng l©u dµi ®Õn chÊt l­îng n­íc ngÇm còng nh­ n­íc mÆt. Ho¹t ®éng cña du kh¸ch còng lµ nguyªn ng©n g©y nªn « nhiÔm nguån n­íc nh­ vøt r¸c bõa b·i ( khi qua phµ ) ®æ c¸c chÊt láng. . . Thø hai lµ t¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn kh«ng khÝ. Bôi vµ c¸c chÊt g©y « nhiÔm kh«ng khÝ xuÊt hiÖn chñ yÕu lµ do ho¹t ®éng giao th«ng, do s¶n xuÊt vµ sö dông n¨ng l­îng. T¨ng c­êng sö dông giao th«ng c¬ giíi lµ nguyªn nh©n ®¸ng kÓ g©y nªn bôi bÆm vµ « nhiÔm kh«ng khÝ. Tr¹ng th¸i ån µo ph¸t sinh do viÖc t¨ng c­êng sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn ån µo nh­ thuyÒn, phµ g¾n m¸y, xe m¸y. . . còng nh­ ho¹t ®éng cña du kh¸ch t¹i c¸c ®iÓm dÞch vô du lÞch nh­ ë c¸c sµn nh¶y. . . t¹o nªn hËu qu¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. TiÕp theo ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ t¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn ®Êt, khi mét sè khu vùc tù nhiªn cã gi¸ trÞ nh­ b·i t¾m, c¸nh rõng xanh trong nhiÒu tr­êng hîp bÞ ng¨n l¹i kh«ng cho d©n ®Þa ph­¬ng vµo v× chóng trë thµnh tµi s¼n riªng cña kh¸ch s¹n hoÆc t­ nh©n kinh doanh ngµnh du lÞch. Ph¸t triÓn du lÞch kÐo theo viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kh¸ch s¹n vµ c¸c c«ng tr×nh dÞch vô du lÞch. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn viÖc x©m lÊn nh÷ng diÖn tÝch ®Êt tr­íc ®©y trång trät vµ ch¨n nu«i. §©y lµ b­íc chuyÓn ®æi d¹ng sö dông ®Êt víi hiÖu qu¶ sö dông cao h¬n, nh­ng l¹i lµm gi¶m ®i quü ®Êt n«ng nghiÖp. T¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn sinh vËt nh­ : « nhiÔm m«i tr­êng sèng, cïng víi viÖc mÊt ®i c¶nh quan tù nhiªn, nh÷ng khu ®Êt trång trät vµ ch¨n nu«i lµ nguyªn nh©n lµm cho mét sè loµi thùc vËt vµ ®éng vËt dÇn dÇn bÞ mÊt n¬i c­ tró. Mét sè ho¹t ®éng th¸i qu¸ cña du kh¸ch nh­ chÆt c©y, bÓ cµnh, s¨n b¾n chim thó t¹i nh÷ng khu rõng tù nhiªn còng lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m sót c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng sinh vËt trong ph¹m vi khu du lÞch. Trong m«i tr­êng b¶o tån d· thó, viÖc vøt r¸c bõa b·i g©y t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi cña c¸c loa× ®éng vËt; nhiÒu khi cßn ¶nh h­ëng ®Õn søc kháe cña nh©n viªn phôc vô còng nh­ du kh¸ch ®Õn khu du lÞch bëi c¸c dÞch bÖnh ph¸t sinh tõ c¸c chÊt th¶i kh«ng ®­îc xö lý. Ho¹t ®éng cña du kh¸ch cã t¸c ®éng lín ®Õn c¸c hÖ sinh th¸i. C¸c ho¹t ®éng du lÞch d­íi n­íc nh­ nhÆt sß. èc, khai th¸c san h« lµm ®å l­u niÖm, ®i trªn b·i ®¸ ngÇm, ®øng trªn b·i san h« vµ th¶ neo t¹i nh÷ng b·i san h«, n¬i sinh sèng cña c¸c lo¹i sinh vËt d­íi n­íc còng sÔ bÞ huû ho¹i. C¸c khu rõng nguyªn sinh ®Æc biÖt dÔ bÞ tæn th­¬ng khi cã nhiÒu du kh¸ch. Nh÷ng ho¹t ®éng nh­ sù ®i l¹i cña xe, giÉm ®¹p lªn cá, h¸i hoa qu¶ bõa b·i, c hÆt c©y laeo nói å ¹t vv. . . lµm mÊt dÇn nhiÒu lo¹i ®éng thùc vËt. ë c¸c khu b¶o tån thó hoang d·, ho¹t ®éng cña c¸c ®oµn xe vµ kh¸ch du lich còng cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng sèng lµm cho sù yªn tÜnh bÞ mÊt ®i, c¸c sinh vËt ph¶i thay ®æi tËp tÝnh, trë nªn sî sÖt, thËm chÝ nhiÒu con thó bÞ chÕt v× tai n¹n do con ng­êi g©y ra. MÆt kh¸c du lÞch còng lµ yÕu tè kh«ng nhá t¸c ®éng ®Õn céng ®ång d©n c­ së t¹i. Bëi v× du lÞch lµ tæng thÓ cña nh÷ng hiÖn t­îng vµ nh÷ng mèi quan hÖ ph¸t sinh do sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a kh¸ch du lÞch, ng­êi kinh doanh du lÞch, chÝnh quyÒn së t¹i vµ céng ®ång d©n c­ ®Þa ph­¬ng vµ thu hót kh¸hc du lÞch. C¸c chñ thÓ nµy t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau trong mèi quan hÖ víi c¸c ho¹t ®éng du lÞch mµ du kh¸ch lµ trung t©m. §èi víi c«ng ®ång d©n c­ ®Þa ph­¬ng, du lÞch lµ mét c¬ héi ®Ó t×m viÖc lµm, t¹o thu nhËp; ®ång thêi hä còng lµ nh÷ng nh©n tè hÊp dÉn kh¸ch du lÞch bëi lßng hiÕu kh¸ch vµ phong tôc tËp qu¸n, b¶n s¾c v¨n ho¸. MÆt kh¸c, céng ®ång d©n c­ n¬i kh¸c ®Õn du lich còng chÞu t¸c ®«ng nhiÒu chiÒu cña ho¹t ®éng du lÞch. Céng ®ång ®­îc hiÓu lµ mét nhãm d©n c­ cïng sinh sèng trªn mét l·nh thæ qua nhiÒu thÕ hÖ vµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vÒ sinh ho¹t vµ v¨n ho¸ truyÒn thèng, sù dông c¸c nguån tµi nguyªn, m«i tr­êng. Céng ®ång lµ nÒn t¶ng cña ph¸t triÓn x· héi, cu«c sèng cña céng ®ång dùa trªn viªc khai th¸c tµi nguyªn n¬i m×nh sinh sèng cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¸c phong tôc, tËp qu¸n riªng mang dËm b¶n s¾c cña mçi céng ®ång. ViÖc khai th¸c cµng t¨ng trong sù ph¸t triÓn chung, v× vËy t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng cña nã ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®ªn cuéc sèng céng ®ång d©n c­ còng ngµy mét gia t¨ng. T¸c ®éng cña du lÞch lªn céng ®ång cã c¶ mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc. Trong bµi viÕt nµy nhÊn m¹nh ®Õn t¸c ®éng kh«ng thuËn. Trong mét sè c¸c dù ¸n ph¸t triÓn du lÞch, ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng bÞ bu«c ph¶i rêi khái n¬i c­ tró vµ rêi bá c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng g¾n bã víi hä qua nhiÒu thÕ hÖ. Céng ®ång d©n c­ ®Þa ph­¬ng sÏ kh«ng ®­îc chia sÎ hoÆc chia sÎ kh«ng tho¶ ®¸ng lîi nhuËn tõ viÖc ph¸t triÓn du lÞch NÕu nh­ c¸c nhµ kinh doanh kh«ng tu©n thñ theo nguyªn t¾c ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. Nh÷ng m©u thÉn x· héi sÏ ®­îc nay sinh gi÷a c¸c thµnh viªn cña céng ®ång do cã sô tranh chÊp c¸c lîi thÕ ®Ó cã ®­îc nguån thu tèt h¬n tõ du lÞch. §iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn mèi quan hÖ g¾n bã ®Æc tr­ng cho cuéc sèng truyÒn thèng cña céng ®ång. Bªn c¹nh ®ã, c¸c lèi sèng míi ®­îc kh¸ch du nhËp sÏ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn céng ®ång nhÊt lµ giíi trÎ. C¸c xung ®ét míi cã thÓ n¶y sinh vµ g©y ra chia rÏ céng ®ång. TruyÒn thèng v¨n ho¸ cña ®Þa ph­¬ng cã thÓ sÏ bÞ th­¬ng m¹i ho¸ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña du kh¸ch. §· cã ng­êi c¶nh b¸o nh÷ng hiÖu øng nh­ vËy vµ gäi lµ sù x©m l¨ng v¨n ho¸, th«ng qua ho¹t ®éng du kh¸ch kh«ng ®­îc qu¶n lý tèt. Ngoµi ra, chÊt l­îng cuéc sèng céng ®ång còng cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng do gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng v× cÇu t¨ng v­ît kh¶ n¨ng cung. Nh÷ng t¸c ®éng kh«ng thuËn lîi nãi trªn sÏ lµ nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra xung ®ét du lÞch vµ kÕt qu¶ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn du lÞch kh«ng bÒn v÷ng vµ sÏ kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ m«i tr­êng nh­ mong muèn. Ngay c¶ khi kh«ng x¶y ra xung ®ét gi÷a céng ®ång vµ ph¸t triÓn du lÞch nh­ng nÕu thiÕu kiÓm so¸t vµ kh«ng cã sù tham gia tÝch cùc cña céng ®ång th× sù suy tho¸i m«i tr­êng tù nhiªn vµ c¸c thay ®æi gi¸ trÞ v¨n ho¸ sÏ lµm mÊt dÇn tÝnh hÊp dÉn cña c¸c s¶n phÈm du lÞch. §Ó lo¹i trõ ®­îc nh÷ng t¸c ®éng ng­îc chiÒu cña sù phat triÓn du lÞch ®èi víi céng ®ång d©n c­ vµ ng­îc l¹i, rÊt cÇn ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. Môc tiªu cña ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng lµ ®em l¹i lîi Ých cho céng ®ång vµ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc khi cã sù tham gia cña céng ®ång. §Ó ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng cÇn cã kÕ ho¹ch qu¶n lý c¸c nguån tµi nguyªn ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu kinh tÕ, x· héi vµ thÈm mü cña con ng­êi trong khi vÉn duy tr× ®­îc sù ph¸t triÓn l©u dµi cho thÕ hÖ mai sau. Nh­ng chung quy thi khi nãi ®Õn con ng­êi vµ tæng thÓ mèi quan hÖ gi÷a nã vµ con ng­êi th× chóng ta ph¶i quan t©m ®Õn c¶ hai khÝa c¹nh, tÝch cùc vµ tiªu cùc mµ c¸c yÕu tè ®em l¹i. Sù sèng cña con ng­êi chØ cã thÓ duy tr× khi sèng trong m«i tr­êng kh«ng khÝ trong lµnh, cã c©y xanh vµ tÝnh céng sinh gi÷a c¸c loµi mµ th«i. Còng nh­ du lÞch vµ c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn nã nh­ kh¸ch du lÞch, Céng ®ång d©n c­, nhµ cung cÊp, chÝnh quyÒn nh©n d©n së t¹i. TÊt c¶ ®Òu nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn ngµnh du lÞch, ngµnh ®­îc mÖnh danh lµ ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng khãi. 1. 3 NhËn ®Þnh chung vÒ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng tõ gãc ®é m«i tr­êng. Theo tæ chøc du lich thÕ giíi (WTO) th× : " ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng lµ viÖc ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng du lÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ hiÖn t¹i cña du kh¸ch vµ ng­êi d©n b¶n ®Þa, trong khi vÉn quan t©m ®Õn viÖc b¶o tån vµ t«n t¹o c¸c nguån tµi nguyªn cho ph¸t triÓn du lÞch trong t­¬ng lai ". Ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng lµ ®¸p øng ®Çy ®ñ nhÊt, tiÖn nghi nhÊt c¸c nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch, t¹o søc hót du kh¸ch ®Õn c¸c vïng, ®iÓm du lÞch ngµy nay ®ång thêi b¶o vÖ vµ n©ng cao chÊt l­îng cho t­¬ng lai. Sù ph¸t triÓn víi quy m« lín vµ tèc ®é nhanh, m¹nh cña nganh Du lÞch ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (®Æc biÖt lµ cuèi nh÷ng n¨m cña thÕ kû 20) ®· vµ ®ang g©y ra nh÷ng bÊt cËp, nh÷ng h¹n chÕ vÒ m«i tr­êng. Theo quan ®iÓm chung, m«i tr­êng du lÞch ®­îc hiÓu lµ c¸c ®iÒu kiÖn, c¸c ®iÒu kiÖn cac yÕu tè tù nhiªn, kinh tÕ x· héi va nh©n v¨n cña tõng vïng l·nh thæ cô thÓ, mµ trong ®ã c¸c ho¹t ®éng du lÞch tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Râ rµng sù ph¸t triÓn ngµnh Du lÞch lu«n cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt, chÆt chÏ víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chung cña tõng vïng vµ cña c¶ n­íc, liªn quan ®Õn c¸c c«ng viÖc cô thÓ, c¸c qu¸ tr×nh khai th¸c tµi nguyªn m«i tr­êng. Trªn thùc tÕ ë n­íc ta, t¹i rÊt nhiÒu vïng, ®iÓm du lÞch truyÒn thèng, næi tiÕng vµ cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®· vµ ®ang ph¶i chÞu nh÷ng ¸p lùc kh¸ lín tõ phÝa c¸c khÝa c¹nh m«i tr­êng. §Æc biÖt lµ nh÷ng khu vùc ®ã xuÊt hiÖn ngµy cµng m¹nh c¸c hiÖn t­îng, c¸c qu¸ tr×nh « nhiÔm, sù xuèng cÊp nhanh chãng cña ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh tÕ, x· héi vµ nh©n v¨n, sù suy gi¶m tíi møc b¸o ®éng cña nhiÒu d¹ng tµi nguyªn, c¸c yÕu tè m«i tr­êng tù nhiªn, sinh th¸i. . . §øng tr­íc mét thùc tÕ nh­ vËy, ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ nµy th× nh÷ng vÇn ®Ò vÒ m«i tr­êng còng cÇn ph¶i ®­îc ®¹t ra vµ gi¶i quyÕt mét c¸ch nghiªm tóc, ®Çy ®ñ sao cho võa ph¸t triÓn , võa khai th¸c víi hiÓu qu¶ cao nhÊt vÒ du lÞch nh­ng l¹i ph¶i ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn l©u dµi . Trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn nghiªn cøu tæng hîp, ¸p dông c¸c tiªu chÝ, c¸c nguyªn t¾c vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ x· héi chung, m«i tr­êng du lÞch nãi riªng. M«i tr­êng du lÞch cã h©p dÉn kh¸ch du lÞch hay kh«ng tr­íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn c¸c yÕu tè tµi nguyªn du lÞch. Kh¸ch du lÞch ®Õn môc ®Ých cña hä lµ tham quan, ®Ó tho¶ m·n" con m¾t" cña hä. Khi mµ ®êi sèng cña con ng­êi ngµy cµng t¨ng th× nhu cÇu ®i du lÞch cña ng­ßi ta cµng cao. Quanh n¨m suèt th¸ng ph¶i tiÕp xóc víi bôi bÈn, ån µo cña chèn ®« thÞ, nh÷ng ngµy nghØ con ng­êi ta muãn tho¸t khái cuéc sèng b×nh th­êng ®ã, vµ hä ®i du lÞch. ChØ ®Õn nh÷ng n¬i cã thiªn nhiªn ®Ñp, trong lµnh. vµ yªn tÜnh sÏ tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu cña hä. ChÝnh v× ®iÒu ®ã, m«i tr­êng rÊt quan träng trong kinh doanh du lÞch. Sù suy gi¶m vÒ tr÷ l­îng vµ chÊt l­îng cña c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn cã ý nghÜa c¬ b¶n ®èi víi cuéc sèng cña con ng­êi nh­: ®Êt ®ai, n­íc, rõng, thuû s¶n, kho¸ng s¶n vµ c¸c d¹ng tµi nguyªn n¨ng l­îng. Sù suy tho¸i nµy trong thËp kû 21 cã kh¶ n¨ng dÉn tíi t×nh tr¹ng thiÕu thèn nghiªm träng vÒ l­¬ng thùc, hay vÒ c¸c nhu c©u cÇn thiÕt cña con ng­êi nãi chung. ¤ nhiÔm m«i tr­êng sèng cña con ng­êi víi tèc ®é nhanh vµ ph¹m vi lín h¬n tr­íc. Kh«ng khÝ, n­íc, ®Êt ®ai, cac ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp, vïng ven biÓn, ®¹i d­¬ng ngµy cµng bÞ « nhiÔm, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn kh«ng chØ ngµnh du lÞch, mµ cßn nguy hai h¬n ®ã lµ søc khoÎ, ®êi sèng cña con ng­êi còng nh­ sù suy tån vµ ph¸t triÓn cña c¸c sinh vËt kh¸c trªn tr¸i ®Êt. §Ó phÇn nµo kh¾c phôc ®­îc nh÷ng bÊt cËp trªn th× cÇn ®¶m b¶o sù c©n ®èi hµi hoµ gi÷a ph¸t triªnr du lÞch víi c¸c kÕ ho¹ch, c¸c ph­¬ng ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c theo mét néi dung thèng nhÊt trong phat triÓn kinh tÕ x· héi chung cña tõng vïng, nghiªn cøu vµ cho toµn l·nh thæ cña ®Êt n­íc. Trong nguyªn t¾c nµy cÇn chó ý tíi viÖc xem xÐt tû träng cña ngµnh du lÞch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng còng nh­ dù kiÕn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trªn quan ®iÓm kiÓm so¸t, khèng chÕ chung, xuÊt ph¸t tõ khÝa c¹nh qu¶n lý khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn vµ m«i tr­êng du lÞch. Du lÞch vµ m«i tr­êng cã mèi quan hÖ rÊt g¾n bã víi nhau, còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi vµ m«i tr­êng. M«i tr­êng cung cÊp n¬i c­ tró vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho cuéc sèng con ng­êi vµ mu«n loµi sinh vËt; m«i tr­êng còng lµ n¬i tiÕp nhËn, l­u tr÷ vµ xö lý nh÷ng g× mµ con ng­êi vµ c¸c sinh vËt kh¸c th¶i ra. Chõng nµo cßn gi÷ ®­îc sù c©n b»ng gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ®ã th× sù sèng trong thiªn nhiªn vµ cuéc soãng cña con ng­êi vÉn cã thÓ tiÕp tôc duy tr× b×nh th­êng. Nh­ng nÕu sù c©n b»ng ®ã bÞ ph¸ vì mµ chñ yÕu do con ng­êi g©y ra, th× viÖc duy tr× sù sèng vµ cuéc sèng bÞ ®e do¹. Ho¹t ®éng du lÞch cã t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng vÒ nhiÒu mÆt. Do nhu cÇu ph¸t triÓn du lÞch, nhiÒu diªn tÝch ®Êt ®ai bÞ khai ph¸ ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, nh­ lµm ®­êng giao th«ng, kh¸ch s¹n, c¸c c«ng tr×nh thÓ thao, c¸c khu vui ch¬i gi¶i trÝ. . . §iÒu ®ã g©y ph¸ ho¹i hoÆc lµm tæn h¹i tíi c¶nh quan thiªn nhiªn, c¸c hÖ sinh th¸i. C¸c s©n golf cã thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng suy th¸i ®Êt, « nhiÔm nguån n­íc, thËm chÝ g©y nªn sù c¹nh tranh trong viÖc sö dông n­íc cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt, nhÊt lµ æ nh÷ng n¬i hiÕm n­íc. Ho¹t ®éng du lÞch lu«n ng¾n liÒn víi viÖc khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng tµi nguyªn m«i tr­êng tù nhiªn nh­ c¶nh ®Ñp hïng vÜ cña nói s«ng, biÓn. . vµ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ nh©n v¨n. Trong nhiÒu tr­êng hîp, ho¹t ®éng du lÞch t¹o nªn nh÷ng m«i tr­êng nh©n t¹o nh­ c«ng viªn vui ch¬i gi¶i trÝ, nhµ b¶o tµng, lµng v¨n ho¸. . . trªn c¬ së cña mét ho¹c tËp hîp c¸c ®¹c tÝnh cña m«i truêng tù nhiªn nh­ mét hang ®éng, mét qu¶ ®åi, mét khóc s«ng, mét khu rõng. . . hay mét ®Òn thê, mét quÇn thÓ di tÝch. Du lÞch lµ ngµnh kinh tÕ tæng hîp mµ sù tån t¹i cña nã g¾n liÒn víi m«i tr­êng, nªn m«i tr­êng du lÞch cã t¸c ®éng qua l¹i víi tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña m«i tr­êng chung. Sù suy gi¶m cña m«i tr­êng nãi chung ë mét khu vùc ®ång nghÜa víi sù ®i xuèng cña ho¹t ®éng du lÞch còng nh­ chÊt l­îng cña m«i tr­êng du lÞch ë khu vùc ®ã. Ho¹t ®éng du lÞch cã thÓ g©y t¸c ®éng kh¸c tíi tµi nguyªn n­íc ®Æc biÖt lµ c¸c chÊt th¶i, c¸c chÊt g©y « nhiÔm do c¸c kh¸ch s¹n nhµ hµng, c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i thuû vµ kh¸ch du lÞch t¹o nªn. HiÖn nay ë n­íc ta , t×nh tr¹ng r¸c th¶i bõa b·i t¹i c¸c ®Þa ®iÓm du lÞch, vui ch¬i gi¶i trÝ cßn phæ biÕn, ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng tíi vÖ sinh c«ng céng vµ m«i tr­êng, mµ cßn g©y c¶m gi¸c khã chÞu cho du kh¸ch. Khi ho¹t ®éng du lÞch nhén nhÞp lªn, th× khi ®ã còng lµ ®iÒu ®e do¹ tíi chÊt l­îng kh«ng khÝ. Tr­íc hÕt lµ « nhiÔm kh«ng khÝ do giao th«ng vËn t¶i. Tæ chøc du lÞch thÕ giíi ®· thèng kª cã kho¶n 37%-45% du kh¸ch tíi b»ng ®­êng bé vµ kho¶ng 40%-45% du kh¸ch tíi b»ng m¸y bay. Kh«ng gièng nh­ ®èi víi « t«, « nhiÔm tõ m¸y bay ( trõ tiÕng ån ) Ýt khi ®­îc nh©n thÊy trùc tiÕp. ThÕ nh­ng riªng trong n¨m 1990, ngµnh hµng kh«ng ®· tiªu thô hÕt kho¶ng 176 triÖu tÊn x¨ng m¸y bay, tõ ®ã th¶i ra 550 triÖu tÊn khÝ nhµ kÝnh CO2 vµ 3, 5 triÖu tÊn «xy nit¬, g©y m­a axit vµ « nhiÔm quang - ho¸. Kh«ng chØ cã kh«ng khÝ mµ cßn nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c nh­ « nhiÔm tiÕng ån, l­îng n­íc th¶i mµ sù ph¸t triÓn du lÞch cßn t¹o ra mèi ®e do¹ tíi c¸c hÖ sinh th¸i, nh­ ph¸ nh÷ng khu vùc rõng ngËp mÆn ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, lµm m¸t ho¹c chia c¾t n¬i c­ tró c¸c loµi sinh vËt, khai th¸c bõa b·i c¸c tµi nguyªn rõng, biÓn ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phôc vô cho kh¸ch du lÞch nh­ tiªu b¶n c¸c thó rõng, hoa lan rõng, t¾c kÌ, ®åi måi, san h«. . . t¹i nhiÒu ®iÓm du lÞch cña n­íc ta. Hµng n¨m tren thÕ giíi cã kho¶ng 200. 000 ha rõng bÞ ch¸y, trªn 500 loµi thùc vËt §Þa trung h¶i, cïng mét sè ®éng vËt biÓn quý hiÕm ®ang bÞ ®e do¹ tuyÖt chñng. HiÖn cã rÊt nhiÒu ch­¬ng tr×nh, dù ¸n cña c¸c n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ ®angg ®­îc tiÕn hµnh ®Ó cøu sù ®a d¹ng sinh häc t¹i n¬i ®©y. Tuy du lÞch mang l¹i lîi Ých kinh tÕ _ x· héi to lín nh­ng c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña du lÞch ®èi víi m«i tr­êng cµng ngµy cµng trë nªn râ rÖt h¬n. C¸c quèc gia ®Òu nhËn thÊy mèi nguy h¹i nµy vµ ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ t¸c ®éng tiªuu cùc cña du lÞch ®èi víi m«i tr­êng, c¶ m«i tr­êng tù nhiªn, nh©n t¹o vµ c¸c ®èi t­îng ý nghÜa vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, kh¶o cæ häc. Nhµ n­íc ta còng ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn b¶o vÖ m«ii tr­êng, b¶n s¾c v¨n ho¸ vµ thÇn phong mÜ tôc trong ho¹t ®éng du lÞch. Ngoµi LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng, LuËt b¶o vÖ vµ phat triÓn rõng, LuËt tµi nguyªn n­íc cã c¸c quy ®Þnh chung, trong ch­¬ng 2 cña ph¸p lÖnh du lÞch cã 6 ®iÒu vÒ b¶o vÖ, tån t¹o, khai th¸c vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn du lÞch ®Ó ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng, cã quy ®Þnh nghiªm cÊm mäi ho¹t ®éng du lÞch lµm ¶nh h­ëng xÊu tíi m«i tr­êng. Ngoµi ra, cßn cã mät sè nghÞ ®Þnh vµ chØ thÞ cña chÝnh phñ vÒ viÖc b¶o ®¶m trËt tù trÞ an, vÖ sinh m«i tr­êng, an toµn thùc phÈm t¹i c¸c c¬ së l­u tró, c¸c ®Þa ®iÓm du lÞch, mµ cßn nh»m b¶o vÖ m«i tr­êng trong ho¹t ®éng du lÞch . VÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay lµ ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, v× thùc tÕ ®©y lµ mét trong c¸c kh©u yÕu nhÊt, ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ t¹i c¸c c¬ së vµ ®Þa ®iÓm du lÞch. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch vµ m«i tr­êng ë Hµ Néi 2. 1. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch t¹i Hµ Néi hiÖn nay. Hµ Néi, víi vai trß lµ Thñ ®«-trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häc-c«ng nghÖ vµ giao l­u cña c¶ n­íc, thµnh phè hoµ b×nh cña thÕ giíi -víi tµi nguyªn tù nhiªn vµ nh©n v¨n phong phó, ®a d¹ng, víi bÒ dµy lÞch sö gÇn 1000 n¨m, ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ®iÓm ®Õn du lÞch hÊp dÉn ®èi víi du kh¸ch trong vµ ngoµi n­íc. Hµ Néi n»m ë trung t©m cña ®ång b»ng B¾c Bé, ë vÞ trÝ trong kho¶n tõ 20 25' ®Õn 21. 23' vÜ ®é B¾c, 105. ®é 15' ®Õn 106 ®é 03' kinh ®«ng, tiÕp gi¸p víi c¸c tØnh : Th¸i Nguyªn, B¾c Giang, B¾c Ninh vµ Hung Yªn ë phÝa §«ng Nam, Hµ T©y vµ VÜnh Phóc ë phÝa t©y. Hµ Néi cã kho¶ng c¸ch dµi nhÊt tõ phÝa B¾c xuèng phÝa Nam lµ trªn 50 km vµ chç réng nhÊt tõ t©y sang ®«ng 30 km. §iÓm cao nhÊt lµ nói Ch©n Chim cao 462m(huyÖn Sãc S¬n);n¬i thÇp nhÊt thuéc ph­êng Gia Thuû (quËn Long Biªn)12m so víi mÆt n­íc biÓn. Hµ Néi n»m hai bªn b¬ s«ng Hång, gi÷a vïng ®ång b»ng B¨c Bé trï phó vµ l©u ®êi, Hµ Néi cã vÞ trÝ vµ ®Þa thÕ ®Ñp, thuËn lîi lµ mét trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ ®Çu mèi giao th«ng quan träng cña c¶ n­íc. KhÝ hËu Hµ Néi cho kiÓu khÝ hËu B¨c Bé víi ®Æc ®iÎm lµ khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa Èm, mïa hÌ nãng, m­a nhiÒu vµ mïa ®«ng lanh vµ m­a Ýt. n»m trong vïng nhiÑt ®ãi, Hµ Néi tiÕp nhËn ®­îc l­îng bøc x¹ mÆt tr¬i rÊt dåi daß vµ cãnhiÖt ®é cao, nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh hµng n¨m lµ 23, 6®é c do chÞu ¶nh h­áng cña biÓn vµ l­îng m­a kh¸ lín. §é Èm t­¬ng ®èi trung b×nh hµng n¨m 79%. l­îng m­a trung b×nh hµng n¨m vµ mçi n¨m cã kho¶ng 114 ngµy m­a. §Æc ®iÓm khÝ hËu Hµ Néi râ nÐt nhÊt lµ sù thay ®æi vµ kh¸c biÖt nãng, l¹nh. Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9 lµ mïa nãng vµ m­a cßn nh÷ng th¸ng cßn l¹i thêi tiÕt kh« r¸o. Gi÷a hai mïa l¹i cã tiÕp th¸ng 4 vµ th¸ng 10 cho nªn cã thÓ nãi r»ng Hµ Néi cã ®ñ 4 mïa Xu©n, H¹, Thu, §«ng. Bèn mïa nh­ vËy ®· lµm cho khÝ hËu Hµ néi thªm phong phó, ®a d¹ng, mïa nµo còng ®Ñp, còng hay. Mïa tham quan Hµ Néi lµ mïa thu, rÊt thÝch hîp víi du kh¸ch ë nh÷ng vïng hµn ®íi. Hµ Néi cã d·y Sãc S¬n(nói Sãc)lµ ®ît kÐo dµi cña khèi Tam §¶o, víi ngän nói cao nhÊt lµ 308m. Nói nµy kh¸c nhau nh­ M·, nói §Òn. Nói Sãc to¹ l¹c t¹i x· Phï Linh, huyÖn Sãc S¬n. Ngoµi nói Sãc, Hµ._.