Dự báo Thị trường xuất khẩu và một số chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ

Lêi nãi ®Çu ViÖt Nam thùc sù b¾t ®Çu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tõ nh÷ng n¨m 1980 trong c«ng cuéc “§æi míi” víi hµng lo¹t biÖn ph¸p tõng b­íc tù do hãa c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nh­ chuyÓn dÇn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr­êng, c¶i c¸ch chÕ ®é l­¬ng-tiÒn, h¹n chÕ chÕ ®é 2 gi¸ vµ ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng nhµ n­íc, ®Èy m¹nh thu hót FDI vµ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, c¶i c¸ch khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, c¶i c¸ch lÜnh vùc tµi chÝnh-ng©n hµng.Chóng ta ®ang tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng vµ tham gia vµo c¸c tæ chøc, thÓ chÕ kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Tõ nhu cÇu sèng cßn ph¶i më réng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ ®Ó ph¸ thÕ bÞ bao v©y, c« lËp, ViÖt Nam ®· tÝch cùc, chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ tõng b­íc kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. §Ó héi nhËp thµnh c«ng ViÖt Nam ph¶i lùa chän cho m×nh mét c¸ch ®i thÝch hîp, träng t©m héi nhËp lµ ®Èy m¹nh ngo¹i th­¬ng. V× vËy ngo¹i th­¬ng rÊt quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam. ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu thÕ m¹nh trong ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nh­ lµ xuÊt nhËp khÈu g¹o, c¸ ba sa, c¸c ®å thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng. ë ®©y ®Ò ¸n sÏ nghiªn cøu vÒ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam. §Ò ¸n ®· sö dông nh÷ng th«ng tin trong vµ ngoµi n­íc vµ ®­îc ®­a ra giíi thiÖu t¹i c¸c héi th¶o lÊy ý kiÕn cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc, c¸c Bé ngµnh vµ chuyªn gia quèc tÕ. §Ò ¸n tËp trung vµo ®¸nh gi¸ nh÷ng yÕu tè cã tÇm quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, ®Ò ra nh÷ng khuyÕn nghÞ nh»m khai th¸c hiÖu qu¶ nhÊt tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ gi¶m ®ãi nghÌo. Trong §Ò ¸n sö dông sè liÖu thèng kª xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña Tæng côc Thèng kÕ ViÖt Nam vµ cña chuyªn gia trong n­íc dùa theo HÖ thèng m· hµng hãa quèc tÕ cña UNESCO ®Ó xem xÐt vµ ®¸nh gi¸. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, ®Ò ¸n gåm 5 phÇn: PhÇn I: C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n PhÇn II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ PhÇn III: C¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ PhÇn IV: Dù b¸o thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ mét sè chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ PhÇn V: H¹n chÕ vµ bµi häc PhÇn 1: C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 1. Giíi thiÖu ngo¹i th­¬ng vµ xuÊt nhËp khÈu a) Ngo¹i th­¬ng: * Ngoại thương (còn gọi là thương mại quốc tế) là sự trao đổi hàng hoá, dịch vụ giữa các quốc gia thông qua xuất nhập khẩu. Ngoại thương là một trong những hình thức chủ yếu và có hiệu quả nhất trong các hình thức của kinh tế đối ngoại. * Nội dung của ngoại thương bao gồm: - Xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa (trong đó xuất khẩu là hướng ưu tiên và trọng điểm của hoạt động ngoại thương). - Gia công tái xuất khẩu. - Xuất khẩu tại chỗ (bán hàng thu ngoại tệ trong nước) * Tác dụng của ngoại thương: - Góp phần làm tăng của cải và sức mạnh tổng hợp, tăng tích luỹ của mỗi nước nhờ sử dụng có hiệu quảlợi thếso sánh giữa các quốc gia trong trao đổi quốc tế. - Là một trong những động lực của tăng trưởng kinh tế. - Là công cụ để điều tiết “thừa - thiếu”của mỗi nước - Nâng cao trình độ công nghệ và cơ cấu ngành nghềtrong nước - Tạo công ăn việc làm và nâng cao đời sống của người lao động b)T¸c ®éng cña ngo¹i th­¬ng ®Ðn t¨ng tr­ëng: Ho¹t ®éng KT ®èi ngo¹i cña 1 n­íc bao gåm ba néi dung c¬ b¶n: - Ho¹t ®éng ngoaÞ th­¬ng, ®ã lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng hãa . - Ho¹t ®éng hîp t¸c: bao gåm hîp t¸c ®Çu t­ vµ hîp t¸c khoa häc c«ng nghÖ. - Ho¹t ®éng dich vô:®ã lµ c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i b¶o hiÓm, ng©n hµng, du lÞch… Trong ho¹t ®éng Kinh tÕ ®èi ngo¹i, ngo¹i th­¬ng gi÷ vÞ trÝ quan träng, nã t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña tõng n­íc trªn thÞ tr­êng quèc tÕ.KÕt qu¶ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña tõng n­íc ®­îc ®¸nh gi¸ qua c©n ®èi thu chi ngo¹i tÖ d­íi h×nh thøc “C¸n c©n thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu”, kÕt qu¶ nµy sÏ lµm t¨ng hoÆc gi¶m thu nhËp cña ®Êt n­íc, do ®ã mµ nã t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu cña nÒn Kinh tÕ.Khi c¸n c©n thanh to¸n cã møc xuÊt siªu sÏ lµm cho møc chi tiªu gi¶m , tõ ®ã mµ t¸c ®éng ®Õn GDP. 2. Giíi thiÖu chung vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam Ngµnh thñ c«ng vµ mü nghÖ cña ViÖt Nam ®· cã tõ rÊt l©u, tuy nhiªn, ngµnh chØ thùc sù t¨ng tr­ëng m¹nh trong 5 (n¨m) n¨m gÇn ®©y, chñ yÕu lµ nhê t¨ng xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn chung vÒ kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. Ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ®· cã nh÷ng t¸c ®éng to lín ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ vµ x· héi cña ®Êt n­íc, ®Æc biÖt ®èi víi c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë khu vùc n«ng th«n: thu nhËp ë khu vùc n«ng th«n t¨ng lªn, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho kho¶ng 1,35 triÖu ng­êi ë h¬n 2.000 lµng nghÒ trªn kh¾p ®Êt n­íc vµ nhê ®ã ®· thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ møc sèng gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Ngµnh thñ c«ng mü nghÖ còng ®· gãp phÇn h×nh thµnh nªn hµng ngµn c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c th­¬ng gia, c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ c¸c c«ng ty dÞch vô ë ViÖt Nam. Ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ®· thÓ hiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh lín trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c nhãm mÆt hµng trang trÝ néi thÊt, trang søc vµ hµng quµ tÆng. Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2003/2004, khèi l­îng xuÊt khÈu cña ngµnh t¨ng víi tØ lÖ gia t¨ng hµng n¨m tõ 10-12% trªn tæng gi¸ trÞ trong kho¶ng 533 triÖu vµ 952 triÖu ®«la Mü (tuú thuéc vµo c¸c c¸ch x¸c ®Þnh cña c¸c hÖ thèng HS kh¸c nhau). §èi víi thÞ tr­êng lín nhÊt lµ Liªn minh Ch©u ¢u, ViÖt Nam lµ n­íc cung cÊp hµng ho¸ quan träng thø hai vÒ hµng gèm vµ s¶n phÈm ®an tõ nguyªn liÖu m©y tre. §èi víi s¶n phÈm nµy, ViÖt Nam ®· cã kh¶ n¨ng gia t¨ng thÞ phÇn ë EU tõ 7,5-11% chØ trong vßng mét n¨m. Tuy nhiªn, ngµnh thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu trë ng¹i xuÊt ph¸t tõ c¬ cÊu nh­ yÕu kÐm trong s¶n xuÊt, hÖ thèng hç trî ngµnh ch­a hiÖu qu¶, kh«ng cã nhiÒu tiÕn bé trong ®æi míi s¶n phÈm vµ quy m« s¶n phÈm cßn h¹n hÑp. Do ®ã, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc xuÊt khÈu vµ ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra lµ t¨ng gÊp ®«i tØ lÖ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu trung b×nh hµng n¨m cña ngµnh, cÇn ph¶i cã mét chiÕn l­îc kh¶ thi víi ph­¬ng h­íng cô thÓ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ngµnh, vµ ®Þnh h­íng cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n x©y dùng mét ngµnh thñ c«ng mü nghÖ v÷ng ch¾c trong n¨m n¨m tíi. Ngoµi ra, sù hç trî cÇn thiÕt cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt nam lu«n g¾n kÕt chÆt chÏ víi c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë khu vùc n«ng th«n, ho¹t ®éng b¶o tån v¨n ho¸ vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu. Nhµ n­íc lu«n coi träng viÖc ph¸t triÓn ngµnh thñ c«ng mü nghÖ nh­ mét c«ng cô ®Ó ph¸t triÓn c¸c vïng n«ng th«n, vµ lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó kÝch thÝch ho¹t ®éng kinh tÕ ë n«ng th«n trong khu«n khæ c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®­îc ban hµnh Tr­íc c¸c yªu cÇu thùc tÕ ®ã, cÇn khÈn tr­¬ng tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ vÒ triÓn väng ph¸t triÓn cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam vµ nh÷ng t¸c ®éng nhiÒu mÆt mµ ngµnh nµy mang l¹i nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu l©u dµi ph¸t triÓn khu vùc n«ng th«n, ®Æc biÖt chó träng tíi c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh thñ c«ng kü thuËt cao vµ nç lùc ®¹t ®uîc môc tiªu t¹o ra viÖc lµm cho 4,5 triÖu ng­êi. PhÇn 2:Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ 1. C¬ cÊu s¶n phÈm Ngµnh thñ c«ng vµ mü nghÖ (TC&MN) ë ViÖt Nam cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i thµnh 10 tiÓu ngµnh, gåm c¸c nhãm c¬ b¶n d­íi ®©y: Tre/m©y/cãi/l¸ Gèm, sø S¶n phÈm gç Thªu, ren DÖt Kim lo¹i GiÊy thñ c«ng C¸c lo¹i nguyªn liÖu kh¸c nhau T¸c phÈm nghÖ thuËt Kh¸c. Theo mét b¸o c¸o míi ®©y cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ C¬ quan hîp t¸c Quèc tÕ NhËt B¶n (JICA) th× s¶n xuÊt hµng thñ c«ng ë tÊt c¶ nh÷ng tiÓu ngµnh nµy chñ yÕu dùa trªn mét hÖ thèng gåm 2.017 lµng nghÒ trªn toµn quèc. Dùa trªn c¬ cÊu thèng kª c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña Tæng côc Thèng kª ViÖt Nam – GSO, §Ò ¸n tËp trung ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ mét sè nhãm hµng chÝnh TC&MN truyÒn thèng, gåm: (1) m©y, tre, cãi, l¸ vµ th¶m (2) gèm, sø, (3) thªu ren dÖt vµ (4) s¶n phÊm ®¸ quý vµ kim lo¹i quý. Nhãm s¶n phÈm gç n¨m 2003 ®· ®­îc ChÝnh phñ chän x©y dùng - ph¸t triÓn thµnh 1ngµnh mòi nhän xuÊt khÈu vµ thèng kª môc riªng: nhãm hµng Gç vµ s¶n phÈm gç. Tre, mây, cói, lá , và th¶m Sản phẩm m©y, tre, cãi, vµ l¸ ®­îc sản xuất ở nhiều tỉnh thành trên cả nước nhưng tËp trung ë Hà Tây, Hà Nam, Thái Bình, Thanh Hoá, Khánh Hoà và Tiền Giang. Sản phẩm từ nguyên liệu bèo tây (lục bình) tuy míi phát triển s¶n xuÊt mÊy n¨m trë l¹i ®©y nh­ng ®· tham gia vµo xuÊt khÈu rÊt m¹nh. T¹o ra nhiều làng nghề ở các tỉnh phía Nam như Tiền Giang, Đồng Tháp, Đồng Nai và thành phố Hồ Chí Minh đặc biệt chuyên về các sản phẩm từ bèo tây. Hoạt động cung cấp nguyên liệu như tre, mây, cói, lá có tầm quan trọng đặc biệt ®èi víi c¸c ®Þa ph­¬ng ®ã lµ:t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu nhập ở vùng nông thôn. Tuy nhiên, nguån nguyên liệu thô dồi dào trước kia ngày càng trở nên khan hiếm. Việt Nam hiện phải nhập khẩu tre từ Trung Quốc và mây từ Lào, Campuchia và In-đô-nê-xi-a. NhÊt lµ nguyên liệu mây cần phải có sự quan tâm đặc biệt do nó có truyền thống rất lâu đời. Việt Nam đ­îc ®¸nh gi¸¸ là một đất nước của mây (đứng thứ ba chỉ sau In-đô-nê-xi-a và Ma-lai-xi-a), nh­ng hiÖn nay chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ c¹n kiÖt m©y cho s¶n xuÊt, do vËy viÖc khai th¸c m©y cÇn d­îc qu¶n lý chÆt chÏ và cã kÕ ho¹ch trång vµ kh«i phôc l¹i nguÇn nguyªn liÖu quÝ gi¸ nµy. Th¶m c¸c lo¹i, gåm th¶m ®ay – cãi, x¬ dõa...tr­íc n¨m 1990 ViÖt nam s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu víi khèi l­îng t­¬ng ®èi lín (kho¶ng 3 triÖu m2 th¶m ®ay, 2,5 triÖu m2 th¶m cãi, 0,5 triÖu m2 th¶m len...). Sau n¨m 1990 sè l­îng xuÊt khÈu gi¶m m¹nh do ta mÊt hÕt thÞ tr­êng tiªu thô c¸c s¶n phÈm nµy. HiÖn nay ta ®ang xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm nµy sang NhËt vµ mét sè n­íc nh­ng nhu cÇu kh«ng lín kim ng¹ch kho¶ng 5- 7 triÖu ®« la/n¨m. Từ năm 2003 Tổng cục Thống kê đã đưa mặt hàng này thống kê chung vào nhóm hàng mây, tre, cói, lá. XuÊt khÈu c¸c sản phẩm m©y, tre, cãi, l¸ và thảm mang l¹i hµng tr¨m triÖu ®« la Mü mçi n¨m, vµ chiÕm tû träng lín trong kim ng¹ch xó©t khÈu c¸c s¶n phÈm thñ c«ng vµ mü nghÖ. Theo sè liÖu thèng kª cña Tæng côc thèng kª ViÖt nam tõ n¨m 1999 trë vÒ tr­íc kim ng¹ch nhãm hµng m©y, tre, cãi, vµ l¸ chiÕm trªn 50% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ, tõ n¨m 2000 trë l¹i ®©y tû lÖ gi¶m cßn trªn 30%. ( B¶ng th«ng kª xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ 1995 -2006). Kim ngạch xuất khẩu năm 2005 là 180 triệu đô la , n¨m 2006 lµ 191,6 triệu đô la (số liệu Hải quan). Gốm sứ Nghề gốm của Việt Nam có thể được chia ra làm 04 nhóm chính: Bộ đồ ăn, bình và lọ hoa, tượng và những vật dụng trang trí khác. Tuỳ thuộc vào công nghệ và nhiệt độ nung mà các sản phẩm sẽ là gốm, sứ, sành hay đất nung. Nghề gốm đã có ở Việt Nam từ hàng ngàn năm nay và các cơ sở sản xuất gốm phân bổ trên khắp cả nước. Tuy nhiên, một số trung tâm sản xuất sản phẩm gốm lớn nằm ở Hà Nội (Bát Tràng), Đồng Nai và Bình Dương. Gần đây, các sản phẩm nghệ thuật làm từ sành, sứ phục vụ nhu cầu trang trí nhà và vườn đã phát triển mạnh ở các tỉnh Đồng Nai, Vĩnh Long, Hà Nam và Bắc Ninh và đã thu hút đuợc sự chú ý đặc biệt của các nhà nhập khẩu trên khắp thế giới. Nhãm hµng gèm sø lµ nhãm hµng cã nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nhanh. N¨m 1996 kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng nµy míi ®¹t kho¶ng 31 triÖu ®« la Mü chiÕm tû träng 24,8%, n¨m 2000 ®· xuÊt khÈu ®¹t 108,4 triÖu ®« la, t¨ng gÊp 3 lÇn 1996 vµ chiÕm tû träng 37,7 %. (B¶ng th«ng kª xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ 1995 -2006). §Õn năm 2005 kim ngạch xuất khẩu là 255 triệu đô la, t¨ng 135% so n¨m 2000 vµ chiÕm tû träng 44,8% (số liệu Hải quan) Thêu ren và các sản phẩm dệt Các sản phẩm thêu ren bằng tay hầu hết là khăn trải bàn, quần áo, váy, túi và những vật dụng sử dụng thông thường. Những sản phẩm này được s¶n xuÊt chủ yếu ở các làng nghề trong các tỉnh Hà tây, Thái Bình, Ninh Binh và Hà Nam. Mấy năm trở lại đây nghề thêu tranh nghệ thuật phát triển mạnh, có những cơ sở thêu nổi tiếng như thêu XQ ở Đà lạt, Thái bình đã xuất khẩu cho nhiều thị trường và được khách hàng khen ngợi. Sản phẩm dệt ở Việt Nam được tạo ra từ 432 làng nghề, trong đó có nhiều sản phẩm từ các dân tộc thiểu số. Các nguyên liệu sử dụng phổ biến là lụa, cotton, len và sợi lanh. Hầu hết 90% các làng nghề dệt đan phân bổ ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là khu vực đồng bằng Sông Hồng. Quy mô sản phẩm dệt nhìn chung không đa dạng và hầu hết thành phẩm có giá trị gia tăng thấp. Sản phẩm từ lụa và cotton là các nguồn thu nhập chính. Khăn tay làm từ cotton (ở Thái Bình, Hà Tây, Nam Định…), sản phẩm dùng trong nhà tắm và nhà bếp làm từ các nguyên liệu dệt khác (Ninh Bình, Hà Tây…) là một số những sản phẩm dệt có tiềm năng xuất khẩu cao nhất. §iÒu h¹n chÕ lín cña nhãm hµng nµy lµ hầu hết các nguyên liệu cotton, b«ng sîi thô đều phải nhập khẩu. Do những khó khăn về nguồn nguyên liệu thô, các nhà sản xuất ph¶i sử dụng các nguyên liệu thô nhập khẩu giá rẻ, điều này sẽ làm giảm chất lượng các sản phẩm. Thị trường tiêu thụ nhóm hàng này không ổn định, lương công nghân thấp vì vậy nhiều người bỏ nghề đi làm cho các xí nghiệp may. XuÊt khÈu nhãm hµng thªu ren vµ c¸c s¶n phÈm dÖt kh«ng æn ®Þnh, phô thuéc rÊt nhiÒu vµo thÞ tr­êng. Theo số liệu thống kê cña Tæng côc Thèng kª ViÖt nam tõ n¨m 1995 trë vÒ tr­íc kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng nµy kho¶ng trªn 10 triÖu ®« la Mü mçi n¨m, tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y ®· b¾t ®Çu t¨ng n¨m 2000 xuÊt khÈu ®­îc 50,5 triÖu ®« la Mü chiÕm tû trong kho¶ng 17,5 % trong nhãm hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2004 ®· ®¹t 65,4 triÖu ®« la Mü ®­a tû träng lªn 18%. Tõ n¨m 2005 kim ngạch xuất khẩu của nhãm sản phẩm dệt được tính chung vào kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng dệt may. Sản phẩm đá và kim loại quÝ Bao gồm nh÷ng s¶n phẩm dùng để trang søc, quà tặng vµ trang trÝ làm từ vµng b¹c ®¸ quÝ hay kim loại như tượng nhỏ, đồ trang sức, chuông, chiêng và khung tranh... Trong số những sản phẩm này, các vật dụng như đồ mạ bạc, đồ đồng chế tác và đồ đúc bằng đồng thiếc được xuất khẩu. Gần đây, xuất khẩu c¸c sản phẩm chế tác tõ đồng đã tăng mạnh, đặc biệt c¸c lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt kết hợp giữa s¶n phÈm đồng, kim loại với các nguyên liệu tự nhiên khác như mây, bèo tây và các nguyên liệu khác tạo ra nhiều loại sản phẩm đa dạng trong thời điểm hiện nay. ViÖt Nam có 45 làng nghề chạm khảm đá trong nước. Mặc dù 90% phân bổ ở miền Bắc, nhưng những làng nghề nổi tiếng nhất cả trong nước và quốc tế lại thuộc khu vực miền Trung (thành phố Đà Nẵng).C¸c s¶n phÈm chạm khảm đá gåm: ®å trang søc, tượng phật, tượng người, con vật truyÒn thèng, cột kiến trúc trang trí, lồng cầu thang và dụng cụ trong nhà vµ ngoµi v­ên. Đá trắng có thể được nhuộm thành nhiều màu khác nhau, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng.. Những sản phẩm từ đá chñ yÕu xuÊt khÈu cho EU, Hoa Kỳ và Ca-na-đa . §©y lµ nhãm hµng míi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu m¹nh trong mÊy n¨m trë l¹i ®©y. Theo con sè thèng kª ®­îc th× n¨m 1995 xuÊt khÈu kho¶ng trªn 10 triÖu ®« la Mü, n¨m 2000 ®· xuÊt khÈu ®­îc trªn 60 triÖu ®« la Mü, ®Õn n¨m 2005 ®· xuÊt khÈu ®­îc 132,9 triÖu ®« la Mü chiÕm tû träng 23,4% nhãm hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ. 2. Quy tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu TÊt c¶ c¸c nhãm ngµnh chÝnh, nh­: gç, m©y, tre, cãi, gèm, dÖt, thªu vµ s¬n mµi th«ng th­êng ®­îc s¶n xuÊt th«ng qua c¸c hé gia ®×nh nhá trong lµng nghÒ. M« h×nh vÒ quy tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu cã thÓ tãm t¾t theo s¬ ®å sau ®©y: Nguyªn liÖu th« ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc nhËp khÈu. C¸c nhãm nguyªn liÖu nh­ m©y, tre, cãi, ch¹m kh¾c gç, gèm…, th­êng ®­îc c¸c c¸ nh©n hoÆc c¸c hé s¶n xuÊt ®¬n lÎ trùc tiÕp khai th¸c vµ thu ho¹ch tõ c¸c khu rõng l©n cËn ë ®Þa ph­¬ng hoÆc ë c¸c tØnh kh¸c trong n­íc. Sau ®ã, hä b¸n nguyªn liÖu nµy cho nh÷ng ng­êi thu gom víi gi¸ rÊt thÊp ®Ó kiÕm sèng hµng ngµy. §èi víi c¸c s¶n phÈm kh¸c nh­ dÖt vµ thªu, hÇu hÕt nguyªn liÖu th« nh­ v¶i hoÆc chØ ®­îc nhËp khÈu, do nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc chÊt l­îng thÊp. T¬ ViÖt Nam cã chÊt l­îng tèt nh­ng kü thuËt nhuém l¹i kh«ng ®¶m b¶o Doanh nghiÖp thu gom nguyªn liÖu th« tõ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu, tiÕn hµnh ph©n lo¹i c¬ b¶n xong b¸n cho c¸c nhµ b¸n bu«n ë c¸c tØnh. NhiÒu kh©u trung gian tham gia vµo m¹ng l­íi nµy lµm cho kªnh nguyªn liÖu th« trë nªn phøc t¹p vµ lµm t¨ng gi¸ mÆt b»ng s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp xö lý nguyªn liÖu th« thu mua nguyªn liÖu tõ nh÷ng nhµ thu gom hay nh÷ng ng­êi b¸n bu«n ë c¸c tØnh, sau ®ã hä xö lý ph©n lo¹i vµ b¸n nguyªn liÖu ®· ®­îc chÕ biÕn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt.. Nhµ s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c¸c hé gia ®×nh t¹i lµng nghÒ ë c¸c khu vùc n«ng th«n, ®©y lµ lùc l­îng lao ®éng chÝnh trong s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ. Ngµnh gèm ph¸t triÓn ë møc ®é cao h¬n víi sù xuÊt hiÖn cña nhiÒu nhµ m¸y tuyÓn dông c¸c lao ®éng lµm viÖc dµi h¹n. MÆc dï møc thu nhËp vÉn cßn thÊp, nh­ng s¶n xuÊt hµng thñ c«ng vÉn mang l¹i cho c¸c hé nhá kiÕm ®­îc nguån thu phi n«ng nghiÖp bÒn v÷ng bªn c¹nh viÖc s¶n xuÊt l­¬ng thùc c¬ b¶n. Trong nhiÒu tr­êng hîp, thu nhËp tõ s¶n xuÊt hµng thñ c«ng cao h¬n so víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ch¼ng h¹n, víi c«ng viÖc ®an ghÕ m©y, mét ng­êi n«ng d©n cã thÓ kiÕm ®­îc trung b×nh 20.000 ®ång/ngµy (t­¬ng ®­¬ng víi 01 euro), sè tiÒn nµy gÊp hai lÇn so víi viÖc ng­êi ®ã kiÕm ®­îc tõ s¶n xuÊt lóa trªn diÖn tÝch gieo trång trung b×nh lµ 360 m2 Møc thu nhËp thay ®æi tõ mét nhãm s¶n phÈm nµy so víi nhãm s¶n phÈm kh¸c, víi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt ®å néi thÊt, tØ lÖ trung b×nh lµ 1,5 ®«la Mü/ngµy (thuéc diÖn thu nhËp cao) trong khi ë tiÓu ngµnh thªu l¹i cã møc thu nhËp ë møc thÊp nhÊt víi trung b×nh kho¶ng 0,55 ®«la Mü/ngµy. Ng­êi thu gom s¶n phÈm lµ nh÷ng ng­êi sèng t¹i c¸c lµng nghÒ vµ cã vai trß nh­ cÇu nèi gi÷a nh÷ng th­¬ng gia kinh doanh mÆt hµng nµy víi c¸c nhµ s¶n xuÊt. Hä gi÷ träng tr¸ch ®èi víi nhiÒu lo¹i c«ng viÖc, tõ cung cÊp nguyªn liÖu cho ng­êi s¶n xuÊt (kh«ng th­êng xuyªn), gi¸m s¸t s¶n xuÊt, thu gom hµng vµ ®«i khi hä còng phô tr¸ch kh©u hoµn thiÖn s¶n phÈm (xö lý, nhuém mµu…) vµ ®ãng gãi. C¬ së kinh doanh hµng thñ c«ng ë n«ng th«n lµ nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt quy m« nhá ®Æt t¹i c¸c lµng vµ cã nhiÒu nh©n c«ng, cã trang thiÕt bÞ c¨n b¶n vµ còng thùc hiÖn ho¹t ®éng thu gom s¶n phÈm, gi¸m s¸t s¶n xuÊt vµ ho¹t ®éng hoµn thiÖn s¶n phÈm. Doanh nghiÖp cung cÊp m¸y mãc hiÖn t¹i kh«ng cã vai trß lín do trang thiÕt sö dông trong ngµnh thñ c«ng mü nghÖ rÊt ®¬n gi¶n, chØ bao gåm lß nung gèm, m¸y sÊy, m¸y tiÖn, m¸y nÆn, m¸y may nhá, m¸y khoan, thiÕt bÞ phun dïng cho s¶n xuÊt ®å néi thÊt hoÆc m¸y may cho s¶n phÈm dÖt,… Doanh nghiÖp xuÊt khÈu t×m kiÕm nguån hµng tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt ë c¸c lµng nghÒ, c¸c nhµ thu gom s¶n phÈm hoÆc c¸c nhµ kinh doanh s¶n phÈm nµy ë n«ng th«n. HÇu hÕt c¸c ®¬n hµng thùc hiÖn theo h×nh thøc hîp ®ång phô (subcontract) víi c¸c nhµ s¶n xuÊt. Trong mét sè tr­êng hîp, c¸c nhµ xuÊt khÈu còng cung cÊp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ë c¸c lµng nghÒ nguyªn liÖu th« hoÆc nh÷ng cÊu phÇn ®­îc lµm s½n. Mét phÇn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®ang ngµy cµng cã xu h­íng ®­îc thùc hiÖn t¹i nhµ m¸y cña c¸c nhµ xuÊt khÈu (s¶n phÈm cÇn nh÷ng kü n¨ng hoÆc trang thiÕt bÞ ®Æc biÖt, kh©u hoµn thiÖn s¶n phÈm, s¶n xuÊt nh÷ng cÊu phÇn lµm s½n cho nh÷ng thî dÖt vµ thî gèm ®ßi hái c«ng nghÖ hiÖn ®¹i) víi lùc l­îng lao ®éng gåm vµi tr¨m, thËm chÝ hµng ngµn ng­êi. Tr­íc ®©y, c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng ë mét sè thµnh phè chÝnh vµ c¸c tØnh kh¸c hÇu nh­ ®Òu lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc. Vµi n¨m trë l¹i ®©y, cã sù gia t¨ng nhanh chãng vÒ sè l­îng c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t­ nh©n ho¹t ®éng kinh doanh rÊt thµnh c«ng vµ ®ang c¹nh tranh m¹nh víi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. C¸c nhµ xuÊt khÈu khu vùc t­ nh©n cã tÇm quan träng ngµy cµng t¨ng. Mét cuéc kh¶o s¸t gÇn ®©y ®· cã ®­îc sè liÖu vÒ tæng sè c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng ë ViÖt Nam lµ 1.120 Danh b¹ c¸c nhµ xuÊt khÈu ®å néi thÊt vµ thñ c«ng mü nghÖ, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, 2006 Doanh nghiÖp nhËp khÈu hÇu hÕt lµ nh÷ng nhµ b¸n bu«n ë Ch©u ¢u, Ch©u ¸ hoÆc Ch©u Mü, c¸c cöa hµng lín ë n­íc ngoµi vµ nh÷ng chuçi b¸n lÎ mua trùc tiÕp tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt hoÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Mét sè kh¸ch hµng quèc tÕ cã ®¹i lý hoÆc v¨n phßng ®¹i diÖn ë ViÖt Nam ®Ó t×m kiÕm c¸c s¶n phÈm thñ c«ng. Mét vµi ng­êi trong sè hä lµ nh÷ng doanh nghiÖp lín cã th­¬ng hiÖu næi tiÕng trªn thÕ giíi. Nh÷ng c«ng ty n­íc ngoµi nµy cã vai trß quan träng trªn thÞ tr­êng vµ hä mua víi sè l­îng lín. Toµn bé khèi l­îng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng ViÖt Nam hiÖn nay phô thuéc lín vµo mét sè rÊt Ýt nh÷ng nhµ mua hµng lín. Mét chuçi b¸n lÎ ë Ch©u ¢u chiÕm kho¶ng 20% khèi l­îng xuÊt khÈu trªn toµn quèc, mét sè Ýt h·ng kh¸c còng n¾m gi÷ vÞ trÝ quan träng. Sù cã mÆt vµ c¸c ho¹t ®éng mua hµng cña nh÷ng chuçi nh­ vËy ë ViÖt Nam mang l¹i mét lîi thÕ lín cho ®Êt n­íc vµ còng lµ lý do chÝnh lµm cho ngµnh cã møc t¨ng tr­ëng nhanh chãng. Tuy nhiªn, sù chiÕm ­u thÕ còng lµ mét mèi ®e do¹ lín do ngµnh ph¶i phô thuéc nhiÒu vµo hä. Th«ng th­êng, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi t×m kiÕm s¶n phÈm th«ng qua c¸c nhµ xuÊt khÈu/ c«ng ty t­ nh©n vµ nh÷ng c«ng ty xuÊt khÈu cña nhµ n­íc. Kh¸ch hµng th­êng lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña hä tr­íc tõ 3-6 th¸ng. Hä cung cÊp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu catal«, h×nh ¶nh vµ nh÷ng bøc vÏ cïng víi m· hµng vµ ®Æt hµng theo c¸c m· hµng cña hä. Doanh nghiÖp b¸n lÎ trong n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c cöa hµng ë c¸c thµnh phè lín lµ Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh còng cã vai trß quan träng trong marketing s¶n phÈm thñ c«ng cña ViÖt Nam. C¸c s¶n phÈm thñ c«ng tr­ng bµy ë nh÷ng cöa hµng nµy hÇu hÕt ®­îc c¸c chñ cöa hµng lÊy tõ c¸c lµng nghÒ hoÆc do c¸c nhµ thu gom vµ ®«i khi do c¸c c«ng ty t­ nh©n ë c¸c lµng nghÒ giíi thiÖu. C«ng ty giao nhËn vµ kho vËn lµ c¸c c«ng ty trong n­íc hoÆc lµ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cung cÊp nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô, tõ tê khai vµ thñ tôc h¶i quan tíi thuª c«ngten¬, thuª tµu, vËn chuyÓn néi ®Þa… C¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty vËn chuyÓn rÊt khèc liÖt. Mçi c«ng ty th­êng cã thÕ m¹nh trªn mét tuyÕn vËn chuyÓn cô thÓ. Gi¸ c­íc vËn chuyÓn nh×n chung ë ViÖt Nam cao h¬n ë Trung Quèc. VÝ dô x¸c ®Þnh gi¸ trÞ gia t¨ng tõ mét kh©u trong quy tr×nh tíi mét kh©u kh¸c cã thÓ ®­îc minh ho¹ th«ng qua hai s¶n phÈm cô thÓ d­íi ®©y Nguån: §iÒu tra ë tØnh Ninh B×nh, th¸ng 01 n¨m 2006 Gi¸ cña c¸c bªn liªn quan (ViÖt Nam) & tØ lÖ t¨ng gi¸ Nhµ s¶n xuÊt (c¸c) nhµ thu gom Th­¬ng gia trong n­íc Nhµ xuÊt khÈu Nhµ b¸n lÎ n­íc ngoµi NÖm cãi Ø50 x h4.5 cm 26.000 29.200 36.400 396.250 12% 24% 988% Gi¸ cña c¸c bªn liªn quan (ViÖt Nam) & tØ lÖ t¨ng gi¸ Nhµ s¶n xuÊt (c¸c) nhµ thu gom Th­¬ng gia trong n­íc Nhµ xuÊt khÈu Nhµ b¸n lÎ n­íc ngoµi Th¶m cãi 38 x 55 cm 3.700 5.200 6.100 6.832 33.285 40% 17%(*) 12% 387% 3:Vai trß vµ ®ãng gãp cña xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ giai đoạn 1999-2005 Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ tuy không lớn nhưng có vài trò quan trọng trong chuyên đổi cơ cấu kinh tế nông thôn, và là mặt hàng xuất khẩu giúp xóa đói giảm nghèo do có khả năng thu hút nhiều lao động. Xuất khẩu mặt hàng này mang lại giá trị gia tăng lớn, có thể coi là ngành hàng mũi nhọn để tập trung phát triển xuất khẩu trong giai đoạn 2008-2010. Đánh giá hoạt động xuất khẩu hàng thủ công và mỹ nghệ ViÖt Nam dựa trªn c¬ së d÷ liÖu thèng kª cña của Tổng cục Thống kê Việt Nam. (nguån : XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam 20 n¨m §æi míi 1986- 2005) Tr­íc n¨m 1990 thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ cña ViÖt nam chñ yÕu lµ c¸c n­íc thuéc Liªn X« cò vµ §«ng ©u , gåm c¸c mÆt hµng: Th¶m len, th¶m ®ay, th¶m cãi, chiÕu cãi, hµng m©y tre ®an, mµnh tróc, mµnh cä, hµng thªu ren, kh¨n tr¶i bµn, tr¶i gi­êng... kim ng¹ch xuÊt khÈu cao nhÊt 250 triÖu Róp/USD, chiÕm tû träng 33,7% kim ngạch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, n¨m cao nhÊt lµ 53,4%, gãp phÇn tÝch cùc trong thanh to¸n hµng ho¸ nhËp khÈu lóc bÊy giê... NÕu tÝnh xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm nµy sang thÞ truêng tù do cũng chỉ đạt kho¶ng 130-150 triÖu USD lµ tèi ®a. Nh÷ng n¨m 1991- 1995 do thÞ tr­êng Liªn X« có vµ §«ng ©u bÞ mÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong xuÊt khÈu, dÉn ®Õn s¶n xuÊt bÞ thu hÑp, lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm vµ nguy c¬ mÊt ®i mét ngµnh hµng truyÒn thèng. ViÖc t×m kiÕm b¹n hµng míi, thÞ tr­êng míi trë nªn cÊp b¸ch sèng cßn ®èi víi ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ. Nhê cã chÕ míi, chÝnh s¸ch Më cña kinh tÕ vµ §æi míi cña ta, mét sè ngµnh nghÒ trong ®ã cã ngµnh thñ c«ng vµ mü nhÖ ®· t×m ra lèi tho¸t, dÇn kh«i phôc vµ phÊt triÓn phôc vô cho nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. N¨m 1996, theo thèng kª cña Tổng cục Thống kê Việt Nam kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· ®¹t 124,3 triÖu USD, trong ®ã hµng m©y tre chiÕm 49,6% (kho¶ng 61,7 triÖu USD), gèm sø chiÕm kho¶ng 24,8 %(30,9 triÖu USD), s¬n mµi mü nghÖ 16,6%...N¨m 1998 do khñng ho¶ng tµi chÝnh kinh tÕ kim ng¹ch xuÊt khÈu chững lại. N¨m 1999 xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· b¨t dÇu khëi s¾c, cã nhiÒu b­íc tiÕn bé, c¬ cÊu nhãm hµng ®· thay ®æi ®¸p øng theo nhu cÇu thÞ tr­êng, theo thèng kª cña Tổng cục Thống kê kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ n¨m 1999 ®¹t 200,4 triÖu USD, (nÕu tÝnh c¶ gỗ vµ s¶n phÈm gç néi thÊt th× kim ng¹ch kho¶ng 331,6 triÖu USD), trong ®ã hµng gèm sø ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu t­¬ng ®èi nhanh ®¹t 83,1 triÖu USD, chiÕm tû träng 41,5% xuÊt khÈu cña nhãm hµng Thñ c«ng vµ mü nghÖ, hµng m©y tre l¸, cãi th¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu æn ®Þnh ®¹t 62,2 triÖu USD – tû träng 31%, s¬n mµi mü nghÖ tû trọng gi¶m dÇn cßn 11,2% . N¨m 2000 kim ng¹ch xu©t khÈu nhãm hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ ®¹t 287,6 triÖu USD, tèc ®é t¨ng tr­ëng cao 43,5% so năm 1999 ®· ®¸nh dÊu cho thêi ký míi ph¸t triÓn æn ®Þnh cña ngµnh hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng nµy tõ n¨m 2001 ®Õn nay t¨ng trªn 10% n¨m. Trong c¬ cÊu nhãm hµng: hµng gèm sø ph¸t triÓm nhanh nhÊt, tèc ®é t¨ng tr­ëng lín, nhÊt lµ mÊy n¨m gÇn ®©y: n¨m 2005 kim ng¹ch 255.3 triÖu USD, tèc ®é t¨ng 65%, chiÕm tû träng 44,8%, mÆt hµng truyÒn thèng m©y tre, l¸ cãi vµ th¶m kim ng¹ch æn ®Þnh t¨ng 10- 15%/ n¨m chiÕm tû träng trªn d­íi 30%. Mét nhãm hµng míi h×nh thµnh cã tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu lín ®· ®­îc t¸ch ra vµ ®­a vµo thèng kª hµng th¸ng ®ã lµ c¸c s¶n phÈm ®¸ vµ kim lo¹i quÝ (®å trang søc vµng b¹c, s¶n phÈm ®¸, vµ c¸c s¶n phÈm tõ kim loại..) kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2005 ®¹t 132 triÖu USD chiÕm tû träng 23,6%, n¨m 2006 ®¹t 164,5 triÖu USD tỷ trọng lªn 36% trong nhãm hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ. Hiện nay Tæng côc H¶i quan ®­a vµo thèng kª b¸o c¸o hµng xuất khẩu theo HS, hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ nằm trong 03 nhãm mÆt hµng chÝnh: s¶n phÈm m©y tre, cãi, lá vµ th¶m; Gèm sø; s¶n phÈm ®¸ vµ kim lo¹i quÝ. Bảng 1- Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ từ Việt Nam giai đoạn 1999-2005 §¬n vÞ: 1000 USD STT Hạng mục 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005* 2006* 1 Mây, tre, cói, lá thảm 62.200 92.500 103.100 113.200 141000 171.700 180200 191600 T¨ng tr­ëng 48,7% 11,5% 9,6% 24,5% 21,7% 4,9% 5,7% 2 Gốm, sø 83.078 108.393 117.082 123.480 135.860 154600 255300 274300 T¨ng tr­ëng 30% 8% 5% 10% 9% 3 Sơn mài, mü nghÖ 22.473 36.219 34.043 50.996 59.612 89.673 T¨ng tr­ëng 61% - 6% 50% 17% 50% 4 Thêu ren 32.591 50.463 54.735 52.673 60.615 65.374 T¨ng tr­ëng 55% 8% -4% 15% 8% 5 S¶n phÈm ®¸ vµ kim lo¹i quÝ 132000 164530 T¨ng tr­ëng 24,6% Tæng trÞ gi¸ 200400 287600 308900 340400 397300 515800 569000 630400 T¨ng tr­ëng 43,5% 7,6% 110,2% 116,7% 129,8% 112% 110,8% Ghi chú: * Số liệu Hải quan Tóm lại xuất khẩu hàng thủ công vµ mü nghÖ truyền thống có tỉ lệ tăng trưởng trung bình trên 10% / năm từ năm 1999 đến năm 2005. Theo ph­¬ng pháp xác định hàng thủ công mỹ nghệ của UNESCO thì một số nhóm hàng UNESCO liệt kê vào danh mục hàng thủ công mỹ nghệ không nằm trong số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam hoặc ngược lại, cho nên kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của Việt nam theo cách xác định của UNESCO cao hơn rất nhiều so với thống kê của Việt Nam và ®· đạt 952 triệu đôla Mỹ vào năm 2003. Bảng 2: Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ từ Việt Nam giai đoạn 1999-2003 (mã HS theo cách xác định của UNESCO)Nguồn: Đánh giá tiềm năng xuất khẩu của ngành thủ công mỹ nghệ ở Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu, Hỗ trợ và Phát triển làng nghề truyền thống Việt Nam 　 Mô tả Năm (theo 1.000 đôla Mỹ) Tổng (5 năm) 1999 2000 2001 2002 2003 1 Hàng thủ công làm từ gỗ 152.152 157.527 213.703 209.711 384.140 1.117.233 2 Dệt 113.460 126.766 141.021 168.970 162.862 713.080 3 Gốm 67.414 108.393 116.715 120.002 132.829 545.353 4 Mây, tre, cói, lá 62.499 78.730 95.878 113.379 142.673 493.158 5 Mỹ nghệ làm từ kim loại 2.723 1.020 4.850 8.836 19.029 36.459 6 Các sản phẩm nghệ thuật từ đá, xương, sừng, thuỷ tinh 3.901 1.140 2.378 5.893 9.453 22.764 7 Thêu và ren 1.066 69 824 2.765 974 5.697 8 Gốm và sứ 153 244 776 524 1.692 3.389 9 Tác phẩm nghệ thuật 1.414 619 322 119 176 2.649 10 Giấy thủ công - - 368 26 977 1.371 11 Khác 61.631 77.312 85.364 90.401 97.411 412.120 Tổng 466.413 551.820 662.200 720.625 952.215 3.353.273 Sự khác nhau thể hiện trong hai số liệu chủ yếu là do sự phân loại khác nhau của đồ gỗ nội thất, hàng dệt và thêu. Đối với những sản phẩm này, thường không thể có một sự phân chia rõ ràng giữa quy trình sản xuất công nghiệp và sản xuất bằng tay: Trong khi số liệu của Tổng cục Thống kê đồ gỗ nội thất và các cấu phần (mã HS 9403,60 và 9401,69 vµ ®­îc thèng kª thµnh môc riªng Gç vµ s¶n phÈm gç tõ n¨m 2000 thì cách xác định của UNESCO lại tính đến những đối tượng này. Thực tế, một phần các sản xuất đồ gỗ ở Việt Nam được thực hiện bằng tay tại các làng nghề, do đó, những sản phẩm thuộc loại này cần phải được tính đến như mặt hàng thủ công khi tiến hành đánh giá về khối lượng xuất khẩu hàng thủ công. Sản phẩm dệt cũng không được tính đến trong số liệu thống kê của Tổng cục Thống kê trong khi các thành phần cụ thể của sản phẩm dệt (như khăn cotton và khăn tay) được sản xuất ở những làng nghề lớn và nổi tiếng (trong khi đó, mã của UNESCO cũng lại tính đến giầy dép với mũ giầy làm từ sản phẩm dệt thuộc nhóm sản phẩm thủ công trong khi sản phẩm này lại có thể không phải được sản xuất bằng tay). Sản phẩm thêu của Việt Nam như ga trải giường, khăn trải bàn, đồ bếp…đôi khi được làm cả bằng tay và bằng máy. Những sản phẩm này được tính trong số liệu thống kê xuất khẩu của Tổng cục Thống kê nhưng lại không được tính trong số liệu thống kê của UNESCO vì họ cho rằng những sản phẩm này là sản phẩm công nghiệp. Mặc dù có cách tính khác nhau nhưng đều cùng đưa ra nhận định chung là tỉ lệ tăn._.g trưởng của ngành hàng thủ công mỹ nghệ trung bình hàng năm là 10-12% trong thời kỳ 1999-2003/2004. Với các Sè liÖu thèng kª cã sù kh¸c biÖt nh­ trªn ®· nªu, ®Æt ra vÊn ®Ò cho chóng ta ph¶i xem xÐt vµ thống nhất xác định lại nhóm hàng thủ công mỹ nghệ gồm những mặt hàng nào mã HS nào, để đưa vào thống kê/ theo chuẩn quốc tÕ, nhất là khi Việt Nam đã và đang hội nhập đầy đủ vào thị trườngquốc tế . ThÞ tr­êng xuÊt khÈu Nhìn chung, thị trường quốc tế của hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam đã thay đổi nhiều trong vài thập kỷ gần đây. Trước đây hàng thủ công mü nghÖ truyền thống của Việt Nam được xuất khẩu sang các nước thuéc Liªn x« cò, §«ng ©u vµ c¸c n­íc láng giềng như Lào, Campuchia và Thái Lan (năm 1996: 50 nước và vùng lãnh thổ, năm 2000: 90 nước và vùng lãnh thổ) thì hiện nay các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đang được bán hầu hết trên thị trường thế giới. Năm 2005, hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam được xuất khẩu sang 133 nước và vùng lãnh thổ khác nhau (so với 50 nước năm 1996). Hiện này có ba khu vực thị trường xuất khẩu lớn cho hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam là EU, các nước Đông Nam Á và Hoa Kỳ. Liên minh châu Âu đang là thị trường có tầm quan trọng nhất. Năm 2005, trong số 15 thị trường xuất khẩu chÝnh của hàng thủ công Việt Nam thì 07 nước của EU chiếm tû träng xuất khẩu 42% kho¶ng 241 triÖu USD và gấp 4 lần lượng xuất khẩu sang Nhật bản hay Hoa Kỳ. Tr­íc ®©y thị trường Nhật Bản được xếp thứ nhất trong số những thị trường xuất khẩu mục tiêu lớn, nh­ng hiÖn nay ®Én ®Çu lµ Ph¸p vµ Mü. Mü vẫn là thị trường đã được xem là có sức tăng trưởng ấn tượng trong thời kỳ 1999 - 2005 và thị trường này cũng vẫn còn nhiều tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Trong c¸c n­íc §«ng nam ¸ th× thÞ tr­êng §µi Loan, Hµn quèc còng lµ thÞ tr­êng ®Çy tiÓm n¨ng, xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt nam vµo 02 thÞ tr­êng nµy còng t¨ng m¹nh, kim ng¹ch xuất khẩu n¨m 2005 vµo Đài Loan t­¬ng ®­¬ng víi thÞ tr­êng Ph¸p, Mü. Bảng 3: Thị trường xuất khẩu chính của thủ công mỹ nghệ Việt Nam từ năm 2000 đến 10 tháng năm 2008 §¬n vÞ TriÖu USD N­íc 2000 2001 2002 2003 2004 2005* 2006* 2007* 10 tháng 2008* 1. Ph¸p 30,4 30 37,4 35,4 59,5 69,3 81,8 87,62 67,68 2. NhËt B¶n 49,7 51,3 52,1 52,3 48,9 60,6 70,14 79,86 80,54 3. Mü 1,7 3,2 10,7 28 53,2 60 76,4 87,5 76,1 4. §øc 7,2 8,2 10,5 18,2 45,2 50,3 62,58 75,67 57,2 5. BØ 2,7 3,5 3,3 4,9 10,8 38,3 36,0 36,14 20,2 6. Hång k«ng 16,9 16,2 21,6 25,3 25,5 27 14,96 14,86 41,91 7. Hµn Quèc 6,3 9,2 11,7 18,7 22,3 23,5 22,6 19,98 8. Anh 2,7 3,7 5,8 8,1 23,1 22,6 21,4 27,83 33 9. «x tr©y lia 2 3,5 5,5 8,5 24,2 27,6 25,0 111,9 - 10.T©y Ban Nha 4,3 5,2 5,5 6,6 13,2 17,9 18,8 24,4 18,47 11. §µi Loan 21 23,4 17,3 15,8 15,3 60,2 62,2 84,31 63,88 12. Hµ Lan 1,4 2,2 3,5 6,1 16,6 16,3 18,87 18,86 20,3 13. ý 2,2 4,5 5,7 6,3 10,3 10,1 16,12 18,83 14 14.Thuþ ®iÓn 1,4 1,6 2 2,6 6,4 7,56 5,9 8,33 5,1 15. Th¸i Lan 2,7 1,4 1,8 2,1 2,3 7,2 8,5 12,7 9,68 C¸c n­íc kh¸c Tæng trÞ gi¸ 287,6 308,9 340,4 397,3 515,8 569 630,4 825,5 1187 Ghi chú: * Thống kê của Cục Công nghệ thông tin và thống kê Hải quan. Đối với Liên minh Châu Âu, Việt Nam là nhà cung cấp có tầm quan trọng thứ hai về đồ gốm và các sản phẩm bằng nguyên liệu mây tre. Đặc biệt, hoạt động nhập khẩu sản phẩm này gia tăng nhanh chóng trong một số năm gần đây, tăng lhị phần ở Châu Âu từ 7,5 – 11% chỉ trong 01 năm từ 2003 – 2004. Tû träng mét sè mÆt hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ ViÖt nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU nh­ sau: Bảng 4: Các nhà cung cấp hàng đầu về đồ dùng trong nhà và hàng quà tặng sang thị trường EU Nguån: CBI, Eurostat, 2005 . Nhóm sản phẩm Phần trăm của nhập khẩu từ các nước đang phát triển vào EU năm 2004 Các nhà cung cấp hàng đầu ở các nước đang phát triển vào EU năm 2004 Đồ gỗ 54,4% Trung Quốc (34,9%), In-đô-nê-xi-a (5,3%), Thái Lan (5.0%), Ấn Độ (3.7%), Việt Nam (1,2%), Nam Phi (0,3%), Brazil (0,2%), Kenya (0,2%) Sản phẩm làm từ mây tre lá 80,5% Trung Quốc (54,8%), Việt Nam (11,0%), In-đô-nê-xi-a (7,1%), Phi-lip-pin (2,7%), Madagascar (1,1%), Ma-rốc (0,8%), Myanmar (0,6%), Ấn Độ (0,5%), Thái Lan (0,5%), Bangladesh (0,4%) Gốm 50,7% Trung Quốc (30,6%), Việt Nam (11,0%), Ma-lai-xi-a (2,1%), Thái Lan (2,1%), Mexico (0,6%), Tunisia (0,5%), Phi-lip-pin (0,5%), Ấn Độ (0,4%), Ma-rốc (0,3%), Sản phẩm kim loại 54,4% Trung Quốc (35,3%), Ấn Độ (10,0%), Thái Lan (2,7%), Việt Nam (2,6%), In-đô-nê-xi-a (0,6%), Phi-lip-pin (0,6%), Ma-lai-xi-a (0,3%), Ma-rốc (0,3%), Nam Phi (0,1%), 4. Nh÷ng thuËn lîi khã kh¨n hiÖn nay trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ 4.1. ThuËn lîi Trong s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n sau: a. Những năm trước đây hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ ®­îc s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng nguyªn liÖu s½n cã ë trong n­íc.Ta có nguồn nguyên liệu thô dồi dào, phù hợp và đa dạng, phục vụ hoạt động sản xuất cho xuất khẩu hàng thủ công, đặc biệt là mây, tre, cói, lá…Đây là những nguyên liệu có dòng đời ngắn dễ trồng, dễ khai thác và thu hoạch theo mùa vụ không gây tác hại cho môi trưòng và là nguồn cung cấp nguyện liệu chủ yếu cho người sản xuất hàng thủ công. C¬ së s¶n xuÊt th­êng ®­îc bè trÝ gÇn khu c¸c nguÇn nguyªn liÖu. Nhu cÇu nhËp khÈu nguyªn phô liÖu cho s¶n xuÊt kh«ng lín, ngo¹i trõ c¸c s¶n phÈm thªu ren, dÖt th× c¸c ngµnh kh¸c tû träng vËt t­ nhËp khÈu trên d­íi 10%, ®©y lµ mét thuËn lîn lín trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ. cho nªn ngo¹i tÖ thùc thu trong xuÊt khÈu chiÕm tû lÖ rÊt cao, khoảng 90%. b. Ph¸t triÓn ngµnh hµng thủ công mỹ nghệ có thể thu hút một lực lượng lớn lao động không có tay nghề vào sản xuất, những lao động này được đào tạo tại cơ sở sản xuất, chỉ trong thời gian ngắn họ có thể trở thành đội ngũ lao động lành nghề vµ có khả năng tiếp thu những công nghệ mới một cách nhanh chóng và sản xuất ra các loại sản phẩm đa dạng với sự kết hợp từ rất nhiều loại nguyên liệu. (trªn thùc tÕ ®· h×nh thµnh cø xuÊt khÈu 1 triÖu USD th× thu hót kho¶ng 3,5- 4.000 lao ®éng chuyªn nghiÖp/n¨m). c. Quy mô sản phẩm: Xuất khẩu hàng thủ công của Việt Nam tËp trung vµo 04 tiểu ngành chính: c¸c s¶n phÈm m©y tre, cãi lá vµ th¶m, đồ gốm sø, thªu ren vµ dÖt, s¶n phÈm tõ ®¸ vµ kim lo¹i quÝ. 04 ngµnh nµy ®· chiÕm h¬n 90% kim ng¹ch xuÊt khÈu. (không tính nhóm gỗ và sản phẩm gỗ). Một số tiểu ngành khác có quy mô sản phẩm còn giới hạn, như: các sản phẩm dùng trong vườn, sản phẩm theo mùa, sản phẩm làm từ giấy... hoặc sản phẩm cơ bản đơn giản như giỏ lọ hoa... Chất lượng sản phẩm phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng nguyên liệu thô và kỹ thuật sản xuất. Nói chung chất lượng sản phẩm hàng thủ công mỹ nghệ ở mức trung bình và cấp thấp, và tất nhiên giá bán cũng không thể cao được. d. Vèn ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ nãi chung kh«ng lín. Trị giá Hợp đồng xuất khẩu nhỏ thường vài chục nghìn đô la. C¬ së s¶n xuÊt chñ yÕu ph©n t¸n trong c¸c hé hay c«ng ty gia ®Þnh, quy m« s¶n xuÊt nhá. HiÖn nay rÊt nhiÒu doanh nghiÖp có khả năng mở réng s¶n xuÊt (xây dựng nhà xưởng cho khâu sản xuất và hoàn thiện sản phẩm, không phải lo nhà ở cho công nhân)., ®Çu t­ thªm thiÕt bÞ m¸y mãc thay cho nhiÒu kh©u lao ®éng thñ c«ng ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm tèt h¬n e. Hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu có hiÖu qu¶ kinh tÕ cao (xuÊt khÈu 1 triÖu USD hµng TCMN l·i gÊp 5 – 10 lÇn so c¸c ngµnh hµng kh¸c). f. Chi phí sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ của Việt nam thấp, có khả năng cạnh tranh với một số nước trong khu vực như Trung Quốc, Phi lippin, Thái lan...Møc l­¬ng cña lao ®éng ViÖt Nam thấp so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Chi phí lao động theo giờ của công nhân Việt Nam từ 0,2 – 0,6 đôla Mỹ/giờ, cho công nhân của In-đô-nê-xi-a từ 0,3 – 0,4 đôla Mỹ/giờ, cho công nhân Trung Quốc từ 0,5-0,75 đôla Mỹ/giờ, cho Malaixia từ 1,25 – 1,40 đôla Mỹ/giờ, cho công nhân của Thái Lan từ 1,5 đôla trở lên và khoảng 5 đôla ở Đài Loan. g. Nhu cÇu trong vµ ngoµi n­íc ngµy cµng t¨ng lªn lµ mét thuËn lîi lín cho viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ. Thùc tÕ ®· chøng minh ®êi sèng kinh tÕ kh¶ gi¶ nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i hµng còng t¨ng theo, tuy nhiên yêu cầu về chất lượng sản phẩm cña kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc ngày càng ®ßi hái khắt khe hơn. h. §¶ng vµ Nhµ n­íc rÊt quan t©m ®Õn lÜnh vùc lµng nghÒ vµ ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch, nghÞ ®Þnh nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. i. Việt Nam gia nhập WTO, thuế nhập khẩu của các nước trong thành viên sẽ giảm đi đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam, đây là một thuận lợi cho hàng thủ công và mỹ nghệ xuất khẩu của Việt Nam.. k. Khi Việt Nam gia nhập WTO phải thực hiện những cam kết quốc tế, như không trợ cấp xuất khẩu, mở cửa cho hàng hoá các nước vào cạnh tranh các sản phẩm trong nước hoặc một số mặt hàng nông sản, sử dụng máy móc thiết bị nhập khẩu sẽ tăng năng suất giảm lao động dẫn đến dư thừa lao động trong nông nghiệp hoặc một số bộ phận tại khu vực có chi phí sản xuất nông nghiệp cao không có lãi/ hoặc có thể bị lỗ và kết quả là có một lượng lớn lao động dôi ra tiếp tục bổ sung cho lực lượng sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ... 4.2 Khã kh¨n - những vấn đề đặt ra hiện nay: a. Khả năng tiếp cận thị trường của các doanh nghiệp hàng thủ công mỹ nghệ Việt nam kém, chưa nắm bắt được đúng nhịp nhu cầu/gu tiêu dùng của thị trường. (trong khi đó hàng gỗ nội thất gia dụng đã bắt được đúng nhịp thị trường nên phát triển mạnh mẽ trong 5 năm qua), khi có khách hàng có đầu ra cho sản phẩm thì doanh nghiệp mới đầu tư mở rộng sản xuất, và khi hiểu được thị hiếu khách hàng thì doanh nghiệp mới có khả năng thiết kế ra những sản phẩm hợp với “gu “ thị trường, kết quả xuất khẩu tăng lên. Trong các cuộc Hội thảo, hầu hết các doanh nghiệp đều nêu khó khăn: không nắm được thông tin thị trường, các đơn vị làm xuất khẩu phần lớn sản xuất một cách tự phát chưa có chiến lược và mục tiêu phát triển rõ ràng. Nhiều công ty kinh doanh mới được thành lËp nªn kỹ năng kinh doanh, marketing, kế hoạch tài chính, tổ chức công ty, trình độ ngoại ngữ… vẫn còn yếu kém. Các nhà quản lý doanh nghiệp thường kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực, như: phát triển sản phẩm, marketing và quản lý tài chính...không chuyên sâu lĩnh vực nào vì vậy ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. b.Tiếp cận với nguồn tài chính: Mặc dù có nhiều thuận lợi về cung cấp tài chính cho các doanh nghiệp s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, nhÊt lµ khu vùc n«ng th«n vµ cho người nghèo, nh­ng thủ tục vay vốn ngắn hạn mất quá nhiều thời gian trong khi số tiền vay được lại ít hơn nhiều so với nhu cầu, hơn nữa, doanh nghiệp rất khó đáp ứng được những điều kiện bảo đảm thế chấp, do đó dẫn đến hạn chế hoạt động kinh doanh. c. Thủ tục hoàn thuế giá trị gia tăng sau khi xuất khẩu hàng thñ c«ng mü nghÖ (thuế suất =0%) rườm rà mất nhiều thời gian và công sức, gây lãng phí tiền của xã hội. Thuế giá trị gia tăng sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ /mức thuế suất từ 5 đến 10% dưới sự quản lý của các cơ quan Thuế, Quản lý thị trường, Công an.. trong việc thực hiện ghi chép chứng từ - nộp thuế. Nhưng khi hàng đó xuất khẩu thì đơn vị xuất khẩu được hoàn thuế. Thủ tục hoàn thuế rất mất thời gian, chi phí, giấy tờ của các cơ quan quản lý cũng như người được hoàn thuế. Do đặc điểm sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ phân tán nhỏ lẻ, qua nhiều khâu mới hoàn thành một sản phẩm, Để chứng minh được hoàn thuế, doanh nghiệp phải rất mất nhiều thời gian tập hợp chứng từ. Trong khi đó hàng thủ công mỹ nghệ sản xuất ra 90% để xuất khẩu, tiêu dùng trong nước không đáng kể chủ yếu là hàng chất lượng kém hoặc sản phẩm loại 2;3... nguời sản xuất hầu hết là nông dân nghèo, việc đánh thuế hàng thủ công mỹ nghệ là đánh thuế vào người nghèo không khuyến khích sản xuất. đi ngược lại Chủ trương Nhà nuớc hiện nay đang xem xét giảm bớt các loại thuế và chi phí cho người dân.... d.C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng thường thiếu mặt bằng để mở rộng sản xuất, ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng rÊt thÊp kÐm (®­êng giao th«ng, bÕn b·i kho hµng, ®­êng t¶i ®iÖn...), m«i tr­êng bÞ « nhiÔm nÆng nÒ do sö dông chÊt ®èt r¾n, chÊt th¶i kh«ng ®­îc xö lý...®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt nhá và làng ghÒ th× ®©y lµ g¸nh nÆng, hä kh«ng cã kh¶ n¨ng xö lý nÕu kh«ng cã sù hç trî cña Nhµ n­íc, cña Trung ­¬ng hoÆc cña c¸c TØnh, Thµnh phè. e. “§¸nh gi¸ tiÒm n¨ng xuất khẩu cña ViÖt Nam”, nhãm hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc xÕp vµo nhãm s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng xuất khẩu lín vµ cã tû suÊt lîi nhuËn cao. Nhưng sau nhiều năm ph¸t triển nhu cầu nguyªn liÖu ngày càng tăng, c¸c ®Þa ph­¬ng thi nhau khai th¸c bõa b·i, thiếu quy hoạch và đầu tư, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nguån nguyªn liÖu chÝnh nh­ gç, tre, tróc sµo, giang, nøa, m©y ®ang dÇn c¹n kiÖt. Chẳng hạn như ở tỉnh Thanh Ho¸, giá của nguyên liệu tre đã tăng lên từ 7.000 tới 17.000 đồng một cây chỉ trong vòng 02 năm gần đây. Giá của nguyên liệu thô tăng làm giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Việt Nam bắt đầu nhập khẩu tre từ Trung Quốc và khoảng 50% mây đựoc nhập khẩu cả hợp pháp và bất hợp pháp từ Lào, Campuchia và In-đô-nê-xi-a. Nếu không có sự can thiệp tích cực thì có khả năng xảy ra thiếu hụt nghiêm trọng về nguồn nguyên liệu thô trong khoảng thời gian từ 3-5 năm tới. Điều quan trọng cần thực hiện là phải làm sao tổ chức hiệu quả hoạt động cung ứng nguyên liệu thô vµ chóng ta ph¶i quy ho¹ch trång rõng vµ ph¶i sau 5 n¨m míi cã thÓ thu ho¹ch ®­îc, trång Song cßn l©u h¬n, ph¶i mÊt 15 n¨m. Trong khi đó việc quản lý cấp Giấy phép khai thác mây tre nứa chưa tốt, nhiều doanh nghiệp và lâm trưởng bán giấy phép cho tư nhân khai thác nguyên liệu thô và bán nguyên liệu thô sang thị trường Trung quốc, còn các doanh nghiệp và người sản xuất hàng mây tre đan cần nguyên liệu cho sản xuất lại không được cấp giấy phép khai thác nguyên liệu. Vải có chất lượng cho sản xuất hàng thêu hầu như phải nhập khẩu hoàn toàn dẫn đến chi phí cho nguyên liệu thô chiếm từ 60 đến 80% chi phí sản xuất. Chi phí nhập khẩu sợi visco cao tạo ra mối đe doạ cho các ngành dệt khác. Nguồn nguyên liệu đất sét phù hợp không có sẵn đã hạn chế sản xuất ra những sản phẩm gốm chất lượng cao, phục vụ nhu cầu của thị trường thế giới. Các ngành phụ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành thủ công ở Việt Nam. Tuy nhiên, khi các ngành phụ trợ hiện nay của Việt Nam chưa thực sự phát triển, các nhà xuất khẩu hàng thủ công của Việt Nam thường phải nhập khẩu rất nhiều loại nguyên liệu, một số máy móc thiết bị đơn giản và phụ liệu từ nước ngoài, ví dụ như sơn mài PU và chất nhuộm màu để thực hiện các khâu hoàn thiện sản phẩm. f. Chi phí: trong sản xuất và xuất khẩu có 2 loại chi phí: chi phí sản xuất và chi phí bán hàng. Về sản xuất: Giá nguyên vật liệu, nhân công trong nước không ổn định có chiều hướng gia tăng làm cho việc chào giá hàng nước ngoài gặp rất nhiều khó khăn. Trong chi phí bán hàng, chi phí thông quan và vận chuyển xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn nhất. Cước phí vận chuyển ra nước ngoài khá cao đối với đường hàng không và cả đường biển. Nếu so với doanh nghiệp Trung Quốc, các nhà xuất khẩu của Việt Nam phải chịu chi phí vận chuyển ra nước ngoài cao hơn, theo nghiên cứu gần đây của trường Đại học Georgetown, Mỹ, cước vận chuyển đường biển từ Trung Quốc và Việt Nam sang các nước cho biết “Vận chuyển 50 côngtenơ từ Việt Nam sang các nước với mức cước vận chuyển đường biển là 322.000 đôla Mỹ và thời gian vận chuyển là từ 17-35 ngày, trong khi đó Trung Quốc với hoạt động tương tự nhưng ở mức 136.000 đôla Mỹ và trong 11 ngày”. Một yếu điểm của hàng thủ công mỹ nghệ là kồng kềnh, dễ hư hỏng, chí phí bao bì, vận tải nhiều hơn, trong khi đó trị giá xuất khẩu thấp, nếu so sánh với hàng hoá khác đóng trong cùng 1côngtenơ. Mặt hàng cói Thanh hoá đang gặp khó khăn trong khâu làm thủ tục Hải quan khi xuất khẩu. g. Khã kh¨n vÒ mÉu m·: Ước tính có 90% sản xuất của Việt Nam dựa trên dựa trên đơn đạt hàng của khách hàng. Do đó, ít có sự đổi mới và phát triển sản phẩm theo thiết kế của riêng các nhà sản xuất- xuất khẩu Việt Nam, các cơ sở sản xuất nặng về sao chép lại mẫu mã. Hiên nay Việt nam thiếu các nhà thiết kế chuyên nghiệp cho các mặt hàng thủ công mỹ nghệ. Việc sáng tác thiết kế mẫu sản phẩm chưa được đầu tư thích đáng, một số ít công ty có phòng hay trung tâm nghiên cứu thiết kế sản phẩm đưa ra các ý tưởng sau đó thuê nghệ nhân/hoạ sĩ thực hiện.. Một thực tế là người sáng tạc mẫu thiếu các thông tin về thị trường/ khách hàng, nên chưa đưa ra ý tưởng thiết kế phù hợp, trong khi đó việc đãi ngộ chưa thoả đáng. Một phần mẫu mã hàng thủ công mỹ nghệ thay đổi rất nhanh, rất khó đăng ký bảo hộ sở hữu công nghiệp, giá trị sáng tạo mẫu mã chưa được tính vào giá bán sản phẩm ... Về đào tạo thiết kế, cho ®Õn nay Việt Nam chưa có ViÖn thiÕt kÕ mÉu riªng cho c¸c s¶n phÈm TC&MN, thiÕu hỗ trợ cho c¸c ho¹t ®éng nghiên cứu và phát triển cho sản xuất hàng thủ công. h. Đào tạo và lao động: Lao động trong các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ chỉ có khoảng 20% là sản xuất tập trung/chuyên nghiệp còn 80% lao động không ổn định, phân tán sử dụng nông nhàn là chính, vì vậy các thời điểm cấy, gặt, Tết âm lịch ảnh hưởng lớn đến thời hạn thực hiên hợp đồng. Mặt khác thu nhập từ sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ thấp nên mỗi năm số lao đông lại bị giảm đi (khoảng 20%/năm) do các khu công nghiệp mới xây dựng ở địa phương hút mất. Việc đào tạo nghề chưa được chú trọng, thiÕu khoa, tr­êng líp ®µo t¹o lao ®éng c¸c nghÒ TCMN (Cã hai Tr­êng ®µo t¹o kü thuËt §ång nai, Tr­êng ®µo t¹o B×nh d­¬ng chuyªn vÒ m«n s¬n mµi). Cßn l¹i c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ kh¸c kh«ng cã khoa ®µo t¹o TCMN. Häc nghÒ TCMN chñ yÕu truyÒn trong lµng nghÒ hoÆc gia ®×nh. Hiện nay số nghệ nhân trong một vài lĩnh vực tuổi đời đã cao, nếu không truyền được nghề, thì e răng ta sẽ bị mất đi một một số nghề truyền thống. i. Khi Việt nam gia nhập WTO, thu nhập và đời sống người dân cũng thay đổi tăng dần lên, đồng nghĩa với chi phí cho sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ cũng phải tăng lên. k. M¹ng l­íi s¶n xuÊt kinh doanh hµng TCMN đa sè nhá lẻ, nhiều cơ sỏ không có điều kiện tham gia xuất khẩu trực tiếp, các đơn đặt hµng thường qua trung gian (qu¸ nhiÒu nhµ trung gian ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ph©n phèi) nên hạn chế phát triển. Do thiếu thông tin thị trường nên không thể thực hiện được việc xác định mức giá phù hợp và cải tiến chất lượng, điều này ảnh hưởng không tốt đến năng lực cạnh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Đối với hàng thủ công và mỹ nghệ thì thị trường tiêu thụ có tính quyết định đến tổ chức và phát triển sản xuất, nhưng do sản xuất mang tính nhỏ lẻ, phân tán, vốn ít nên việc tìm kiếm bạn hàng quốc tế lâu dài rất khó khăn. Trong khi đó các doanh nghiệp chưa liên kết hợp nhau lại thành 1 khối thống nhất trong quan hệ với đối tác nước ngoài, mạnh ai người nấy làm, thâm chí còn cạnh tranh giành nhau khách.... Vì vậy rất cần thiết thành lập Hiệp hội ngành hàng thủ công mỹ nghệ làm đầu mối xâu kết các doanh nghiệp lại, hỗ trợ và đại diện bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các.doanh nghiệp, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh cùng tồn tại và phát triển giữa các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh hàng thủ công và mỹ nghệ. l. ThÞ tr­êng trong n­íc: ChØ dõng l¹i ph¹m vi b¸n lÎ, chñ yÕu cho kh¸ch du lÞch. Tuy nhiªn ch­a phèi hîp ®­îc ngµnh du lÞch x©y dùng ®­îc m¹ng l­íi cung cÊp hµng b¸n cho kh¸ch du lÞch t¹i s©n bay, nhµ hµng, ®iÓm du lÞch ... m. Hệ thống xúc tiến thương mại míi ®ùoc thµnh lËp ®ang triÓn khai x©y dùng c¸c quy chÔ hç trî ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, xËy dùng c¸c héi chî triển l·m quèc tÕ t¹i viÖt nam, nên trự giúp cho các doanh nghiệp chưa được bao nhiêu. PhÇn 3: C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ: 1. C¸c nh©n tè trong vµ ngoµi n­íc ¶nh h­ëng tíi xuÊt khÈu: ViÖt Nam ®· gia nhËp WTO, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng hãa vµ dÞch vô tíi 149 n­íc thµnh viªn WTO, hµng hãa ®­îc h­ëng c¸c møc thuÕ thÊp h¬n vµ ®­îc c¹nh tranh b×nh ®¼ng h¬n. C¸c doanh nghiÖp còng cã ®iÒu kiÖn ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu vµ dÞch vô cÇn thiÕt víi chÊt l­îng tèt vµ gi¸ c¶ tèt h¬n ®Ó phôc vô s¶n xuÊt. Trong t­¬ng lai c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi do c¸c lîi thÕ so s¸nh vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nh©n c«ng rÎ, tµi nguyªn phong phó, vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi ®Ó phôc vô xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng khu vùc vµ toµn cÇu. Tuy viÖc tham gia WTO mang l¹i cho doanh nghiÖp ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o viÖc lµm, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt theo h­íng hiÖn ®¹i hãa, n©ng dÇn søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nh­ng ®ã míi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. Trªn thùc tÕ, cã ®¹t ®­îc nh÷ng lîi Ých nµy hay kh«ng vµ ®¹t ë møc ®é nµo cßn phô thuéc vµo rÊt nhiÒu nh©n tè chñ quan vµ kh¸ch quan mµ c¶ Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i quyÕt t©m gi¶i quyÕt mét c¸ch n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶. Nh÷ng th¸ch thøc khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tham gia c¬ chÕ th­¬ng m¹i toµn cÇu WTO lµ: - Søc Ðp c¹nh tranh ®Ó giµnh giËt thÞ tr­êng tiªu thô hµng hãa xuÊt khÈu vµ thÞ tr­êng néi ®Þa. Khi më cöa nÒn kinh tÕ (h¹ thÊp hoÆc c¾t gi¶m hµng rµo b¶o hé thuÕ quan vµ phi thuÕ quan) cho 149 nÒn kinh tÕ thµnh viªn WTO, trong ®ã cã nh÷ng ®èi t¸c kinh tÕ rÊt hïng m¹nh, søc Ðp c¹nh tranh ®èi víi nÒn kinh tÕ cña ta, ë tõng ®Þa ph­¬ng, tõng doanh nghiÖp sÏ kh«ng chØ më réng vÒ ph¹m vi mµ cßn rÊt cô thÓ ®èi víi tõng ngµnh c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c s¶n phÈm cña ngµnh thñ c«ng vµ mü nghÖ, víi nh÷ng ­u thÕ vµ lîi thÕ c¹nh tranh riªng. - Ph¶i thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt theo h­íng s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm theo nhu cÇu thÞ tr­êng quèc tÕ c¶ vÒ thÞ hiÕu, chÊt l­îng vµ tiªu chuÈn. C¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng ®Ó phôc vô ng­êi tiªu dïng thÕ giíi. MÆt kh¸c, c¬ cÊu s¶n phÈm tiªu dïng cña thÕ giíi hiÖn nay thay ®æi rÊt nhanh, lµm cho c«ng nghÖ còng ph¶i thay ®æi nhanh ®Ó ®¸p øng viÖc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®a d¹ng víi chÊt l­îng tèt, mÉu m· ®Ñp vµ hîp thÞ hiÕu. §Ó n¾m b¾t c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ, chóng ta ®· tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh h­íng vµo xuÊt khÈu b»ng c¸ch n©ng cao chÊt l­îng vµ ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ , qu¶n lý ®Ó n©ng cao hµm l­îng gi¸ trÞ gia t¨ng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng vµ khuyÕn khÝch c¸c ngµnh hµng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nh­ hµng thñ c«ng vµ mü nghÖ, gç…., ®ång thêi t¨ng c­êng c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i, t×m hiÓu thÞ tr­êng, hç trî doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ. Ngoµi ra, chóng ta cÇn cñng cè hÖ thèng c¬ quan ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi vµ g¾n kÕt ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nµy víi c¸c doanh nghiÖp, hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp lµm quen vµ øng dông réng r·i th­¬ng m¹i ®iÖn tö. §¸nh gi¸ vÒ triÓn väng s¶n xuÊt trong n­íc cho thÊy cã hai lÜnh vùc cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng cô thÓ ®èi víi sù t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu s¶n phÈm thñ c«ng lµ: - Nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan ®Õn s¶n xuÊt vµ nguyªn liÖu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm thñ c«ng lín h¬n. - C¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn x©y dùng n¨ng lùc xuÊt khÈu vµ t¨ng c­êng sù tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ. C¶ hai lÜnh vùc trªn cÇn liªn kÕt vµ phèi hîp chÆt chÏ víi nhau. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n cã tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt vµ nguyªn liÖu vµ Bé Th­¬ng m¹i vµ Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i phô tr¸ch vÒ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu trùc tiÕp. VÒ lÜnh vùc nguyªn liÖu th« vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, c¸c bªn liªn quan ®Òu nhËn thÊy cã mét sè vÊn ®Ò ®ang gia t¨ng liªn quan ®Õn sù s½n cã cña nguån nguyªn liÖu (®Æc biÖt lµ nguyªn liÖu tre, m©y, gç), cïng víi sù t¨ng gi¸ cña nguyªn liÖu th« lµ ®i kÌm nh÷ng mèi nguy c¬ lín cña ngµnh. NÕu kh«ng cã sù c¶i thiÖn vÒ nguån nguyªn liÖu th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh khai th¸c vµ trång míi cã tÝnh bÒn v÷ng th× hËu qu¶ cã thÓ lµ sù suy sôp cña c¶ ngµnh thñ c«ng. Do ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ vÊn ®Ò nµy ë ®Þa ph­¬ng nªn c¸c ch­¬ng tr×nh tiÕn triÓn chËm vµ ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶. C¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cÇn cã vai trß vËn ®éng chÝnh s¸ch mét c¸ch tÝch cùc ®èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý ngµnh. Thùc tÕ cho thÊy cã nhiÒu kh¶ n¨ng c¸c nhµ xuÊt khÈu hîp t¸c víi ®Þa ph­¬g ®Ó kÕt hîp s¶n xuÊt vµ khai th¸c nguyªn liÖu th« ë c¸c tØnh. §· cã nh÷ng nhµ xuÊt khÈu chuÈn bÞ ®Çu t­ vµo kh©u cung øng nguyªn liÖu th« vµ trang thiÕt bÞ s¶n xuÊt trong khu vùc ë c¸c tØnh kh¸c nhau. VÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu, trong nhiÒu cuéc héi th¶o c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, ®· cã ý kiÕn møc ­u tiªn nh­ sau: (1) ho¹t ®éng tiÕp cËn th«ng tin, vÝ dô nh­ th«ng tin vÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng quèc tÕ vµ yªu cÇu th©m nhËp thÞ tr­êng, c¸c nhµ cung cÊp phô liÖu, c«ng nghÖ s¶n xuÊt… (2) hç trî vÒ ph¸t triÓn nh÷ng thiÕt kÕ s¶n phÈm míi. §æi míi nh÷ng s¶n phÈm hiÖn chØ ®¹t cÊp ®é thÊp vµ phô thuéc vµo ®Çu vµo thiÕt kÕ cña n­íc ngoµi lµ nh÷ng ®iÓm yÕu chÝnh cña ngµnh, h¹n chÕ nghiªm träng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. ViÖt Nam cÇn cã mét tr­êng ®µo t¹o vÒ thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cÊp quèc tÕ hay mét Trung t©m ThiÕt kÕ s¶n phÈm ®¬n ngµnh ®Ó cã thÓ c¹nh tranh vÒ l©u vÒ dµi. (3) ch­¬ng tr×nh tham gia héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc tæ chøc cã chÊt l­îng. C¸c ch­¬ng tr×nh tham gia vµo c¸c héi chî th­¬ng m¹i cã tiÒm n¨ng lín vÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu trùc tiÕp, x¸c ®Þnh môc tiªu vÒ kªnh marketing chÝnh cho c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ. CÇn cã mét ch­¬ng tr×nh trong ®ã cho phÐp nh÷ng nhµ xuÊt khÈu hiÖn ®ang cã mong muèn th©m nhËp c¸c thÞ tr­êng míi vµ gi÷ vai trß ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n. (4) c¸c c«ng ty xuÊt khÈu còng cÇn hîp t¸c, tËp trung nguån lùc th«ng tin vµ c¸c nguån th«ng tin cña hä ®Ó mang l¹i lîi Ých chung cao h¬n cho ngµnh. (5) c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cÇn cã mét tæ chøc ®¹i diÖn d­íi h×nh thøc hiÖp héi ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Ó phôc vô lîi Ých cña ngµnh vµ tranh thñ sù hç trî cña nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. §¸nh gi¸ vÒ yªu cÇu cña thÞ tr­êng ngoµi n­íc ®­îc thùc hiÖn t¹i c¸c cuéc héi chî th­¬ng m¹i lín ë EU vµ Hoa Kú ®· ®­a ra mét sè kÕt luËn nh­ sau: - C¸c h×nh th¸i tiªu thô ë n­íc ngoµi ®ang cã sù thay ®¸ng kÓ. Nh÷ng s¶n phÈm víi sè l­îng lín, gi¸ rÎ vµ ®¬n gi¶n kh«ng cã tiÒm n¨ng lín trong xóc tiÕn th­¬ng m¹i, thËm chÝ ë c¸c thÞ tr­êng chÝnh. C¸c thÞ tr­êng cÇn nh÷ng s¶n phÈm ®a d¹ng, thêi trang vµ tinh x¶o. Còng cã nh÷ng ¸p lùc ®ang ngµy mét t¨ng cho nh÷ng chuçi cung øng vÒ viÖc chuyÓn giao nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng tèt h¬n víi gi¸ thÊp h¬n. - Sù tËp trung vµo søc mua hµng lín ®ang t¨ng lªn nhanh chãng ë thÞ tr­êng mua hµng thñ c«ng. Thùc tÕ lµ cho ®Õn nay ViÖt Nam ®ang tËn dông vµ thu lîi nhuËn tõ yªu cÇu nµy. Tuy nhiªn, nh÷ng yªu cÇu vÒ c¸c ®iÒu kiÖn hËu cÇn trong ph©n phèi, yªu cÇu vÒ thêi gian giao hµng nhanh h¬n ®ang ngµy mét t¨ng lªn. - Còng cã nhiÒu kh¶ n¨ng tõ c¸c dù ¸n vÒ Quan hÖ ®èi t¸c gi÷a Nhµ n­íc vµ T­ nh©n (PPP) víi nh÷ng kh¸ch hµng lín cña ViÖt Nam cho phÐp c¸c bªn liªn quan phèi hîp, ch¼ng h¹n nh­ c¸c dù ¸n cung cÊp nguyªn liÖu th« liªn kÕt nh÷ng kh¸ch hµng quèc tÕ nµy chÆt chÏ h¬n víi ViÖt Nam. Sù cã mÆt vµ c¸c ho¹t ®éng cña hä cã vai trß quan träng ®èi víi t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, cÇn thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh râ vÒ c¸c mèi quan hÖ víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy - Cã Ýt th«ng tin vÒ nh÷ng kh¶ n¨ng cung cÊp s¶n phÈm tõ ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n nh­, c¸c nhµ nhËp khÈu th­êng xuyªn th¨m viÕng c¸c n­íc ch©u ¸ kh¸c, n¬i mµ hä cã thÓ kÕt hîp võa gÆp gì víi c¸c nhµ cung cÊp võa tiÖn ghÐ th¨m c¸c héi chî th­¬ng m¹i. ViÖt Nam vÉn cßn thiÕu mét héi chî th­¬ng m¹i chuyªn ngµnh vÒ thñ c«ng mü nghÖ mang tÝnh quèc tÕ. - C¸c nhµ nhËp khÈu cho biÕt hä cã nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m ra nh÷ng nhµ xuÊt khÈu phï hîp cña ViÖt Nam vµ ®· khuyÕn nghÞ r»ng ViÖt Nam cÇn tiÕn hµnh ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cã chiÒu s©u cho s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ. - ViÖt Nam ®· cã uy tÝn vÒ cung cÊp s¶n phÈm ®¸ng tin cËy, tuy nhiªn, nh÷ng ý t­ëng hay kiÓu d¸ng s¶n phÈm míi th× hÇu nh­ kh«ng cã. ViÖt Nam kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®æi míi liªn tôc vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm. S¶n phÈm cña ViÖt Nam ®­îc tr­ng bµy ë c¸c héi trî th­¬ng m¹i th­êng kh«ng cã g× míi vµ kh«ng hÊp dÉn kh¸ch hµng. - ViÖc tr­ng bµy s¶n phÈm cña c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ë c¸c héi chî th­¬ng m¹i quèc tÕ th­êng bÞ lu mê tr­íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, hä cã gian hµng quèc gia ®­îc thiÕt kÕ hîp lý vµ cã gian cung cÊp th«ng tin. Tãm l¹i, trong t­¬ng lai, c¸c nhµ nhËp khÈu cÇn thÊy ®­îc c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cã sù tæ chøc tèt h¬n, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh c¸c yªu cÇu cña thÞ tr­êng quèc tÕ, nhËn thøc râ vÒ tÇm quan träng cña thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm, thÓ hiÖn ®­îc tiÒm n¨ng vµ nhu cÇu th«ng qua xóc tiÕn xuÊt khÈu. 2. TiÒm n¨ng, lîi thÕ vµ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc tÕ: a. TiÒm n¨ng S¶n phÈm TCMN lµ nhãm hµng cã truyÒn thèng l©u ®êi cña n­íc ta, víi nhiÒu lµng nghÒ vµ th­¬ng hiÖu næi tiÕng. C¶ n­íc hiÖn cã trªn 1.400 lµng nghÒ TCMN, t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 70.000 lao ®éng, s¶n xuÊt trªn 300 chñng lo¹i hµng. C¬ cÊu hµng TCMN ®­îc chia thµnh 4 nhãm chÝnh: m©y, tre, cãi, l¸, th¶m; gèm sø; thªu, ren, dÖt; s¶n phÈm ®¸ vµ kim lo¹i quý. TCMN ®­îc xÕp vµo danh s¸ch 10 nhãm hµng xuÊt khÈu cã møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt, hiÖn ®· cã mÆt trªn 100 n­íc vµ vïng l·nh thæ. Theo «ng Nicholas Greenfield, Gi¸m ®èc V¨n phßng Th­¬ng m¹i ch©u ¢u t¹i ViÖt Nam (EuroCham), thÞ tr­êng EU cã nhu cÇu rÊt lín vÒ mÆt hµng nµy. Nh÷ng n¨m qua, EU ®· nhËp khÈu kho¶ng 7 tû USD s¶n phÈm TCMN cña ViÖt Nam. Bé C«ng Th­¬ng nhËn ®Þnh, trong t­¬ng lai, EU vÉn lµ thÞ tr­êng ®Çy høa hÑn. Môc tiªu ®Õn n¨m 2010, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng TCMN vµo EU ®¹t trªn 600 triÖu USD. Mü lµ n­íc cã nhu cÇu nhËp khÈu hµng TCMN rÊt cao, víi kim ng¹ch lªn ®Õn 13 tû USD /n¨m, tuy nhiªn, s¶n phÈm TCMN ViÖt Nam chØ chiÕm 1,5% thÞ phÇn. N¨m 2006, ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü kho¶ng 77 triÖu USD hµng TCMN, chñ yÕu lµ gèm sø (36,8%). NhËt B¶n còng lµ thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nh­ng l¹i ®ßi hái kh¾t khe vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. V× vËy, muèn xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p xóc tiÕn._.