Dự báo nguồn nhân lực ở Hà Nội đến năm 2017

Lêi më ®Çu CNH-H§H vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét yÕu tè kh¸ch quan ®èi víi nhiÒu quèc gia. ViÖt Nam lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn th× ®ã lµ con ®­êng duy nhÊt , kh«ng thÓ bá qua ®Ó rót ng¾n thêi gian ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn vµ ®uæi kÞp c¸c n­íc ®I tr­íc. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ , nÒn kinh tÕ chñ yÕu dùa vµo tri thøc sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn cho c¸c quèc gia nh­ lµ duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, sö dông hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc , t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt tèt h¬n c¸c vÊn ®Ò x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng ng­êi lao ®éng. Song c¸c quèc gia còng ®øng tr­íc c¸c th¸ch thøc lín tr­íc hÕt lµ ph¶I ®èi mÆt víi nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi cña mét x· héi toµn cÇu ho¸ ®Çy biÕn ®éng vµ c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt. Lóc nµy ­u thÕ sÏ nghiªng vÒ c¸c n­íc cã nguån lùc chÊt l­îng cao , m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi cho ®Çu t­ vµ mét x· héi æn ®Þnh . Ngay t¹i v¨n kiÖn ®¹i héi VIII cña §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh r»ng: “Ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµ yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng”. V× vËy, Hµ Néi víi vai trß lµ thñ ®« , trung t©m kinh tÕ ®Çu n·o cña n­íc ta th× viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung vµ nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch. ThÊy râ ®­îc tµm quan träng cña nguån nh©n lùc nãi chung vµ nguån nh©n lùc ë thñ ®« Hµ Néi nãi riªng, trong ®Ò tµi nghiªn cøu ®Ì ¸n m«n häc dù b¸o ph¸t triÓn knh tÕ – x· héi em ®· chän ®Ò tµi lµ “Dù b¸o nguån nh©n lùc ë Hµ Néi ®Õn n¨m 2017” Ph¹m vi nghiªn cøu ®Ò ¸n lµ nguån nh©n lùc ë Hµ Néi ®Õn n¨m 2007 ( khi ch­a s¸t nhËp Hµ T©y vµ c¸c huyÖn cña Hoµ B×nh, VÜnh Phóc). §èi t­îng nghiªn cøu lµ d©n sè Hµ Néi n»m trong ®é tuæi lao ®éng , nguån nh©n lùc ë Hµ Néi kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña luång di d©n. KÕt cÊu bµi lµm gåm : Ch­¬ng I : Nh÷ng lý luËn vÒ nguån nh©n lùc vµ thùc tr¹ng ë Hµ Néi. Ch­¬ng II : Ph©n tÝch vµ dù b¸o nguån nh©n lùc ë Hµ Néi ®Õn n¨m 2017. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao nguån nh©n lùc ë Hµ Néi . §­îc sù h­íng dÉn vµ chØ b¶o cña thÇy gi¸o T.S Lª Huy §øc cïng nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ nguån nh©n lùc em ®· hoµn thµnh ®­îc bµi ®Ò ¸n m«n häc nµy.Do thêi gian vµ ®iÒu kiÖn t×m hiÓu vÊn ®Ò cã h¹n nªn trong bµi lµm cã ®iÒu g× thiÕu sãt mong thÇy T.S Lª Huy §øc bá qua. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! CHƯƠNG I:Những lý luận nguồn nhân lực va thu trang o Ha Noi I.Nguồn nhân lực và các khái niệm có liên quan Nguồn nhân lực Nguồn nhân lực là nguồn lực con người, có quan hệ chặt chẽ với dân số, là bộ phận quan trọng trong dân số, đóng vai trò tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội. Tuỳ theo cách tiếp cận khái niệm nguồn nhân lực có thể khác nhau, do đó quy mô nguồn nhân lực cũng khác nhau. Với cách tiếp cận dựa vào khả năng lao động của con người: Nguồn nhân lực là khả năng lao động của xã hội, của toàn bộ những người có cơ thể phát triển bình thường có khả năng lao động. Trong tính toán và dự báo nguồn nhân lực của quốc gia hoặc của địa phương gồm 2 bộ phận: Những người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động và những người ngoài độ tuổi lao động thực tế có tham gia lao động. Với cách thức tiếp cận dựa vào trạng thái hoạt động kinh tế của con người: Nguồn nhân lực gồm toàn bộ những người đang hoạt động trong các ngành kinh tế, văn hoá, xã hội... Với cách tiếp cận dựa vào khả năng lao động của con người và giới hạn của lao động: Nguồn nhân lực gồm toàn bộ những người trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động không kể đến trạng thái có việc làm hay không. Với khái niệm này quy mô nguồn nhân lực chính là nguồn lao động. Với cách tiếp cận dựa vào độ tuổi lao động và trạng thái không hoạt động kinh tế ta có khái niệm nguồn nhân lực dự trữ gồm những người trong độ tuổi lao động nhưng chưa tham gia lao động vì những lý do khác nhau; bao gồm những người làm công việc gia đình ( nội trợ), học sinh, sinh viên, người thất nghiệp, bộ đội xuất ngũ, lao động hợp tác với nước ngoài đã hết hạn hợp đồng về nước, người hưởng lợi tức và những người khác ngoài các đối tượng trên. Nguồn lao động Nguồn lao động bao gồm toàn bộ những người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động. Ở Việt Nam: Căn cứ vào điều 6 của Bộ luật Lao Động của nước Cộng hoà XHCN Việt Nam đã sửa đổi và bổ sung năm 2002 “ Người lao động là người ít nhất đủ 15 tuổi, có khả năng lao động và có giao kết hợp đồng lao động” và điều 145 “ Người lao động được hưởng chế độ hưu trí hàng tháng khi có đủ điều kiện về tuổi đời và thời gian đóng bảo hiểm xã hội như sau: Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi...”. Căn cứ vào đó độ tuổi lao động của người Việt Nam được xác định như sau: nam từ đủ 15 tuổi đến đủ 60 tuổi, nữ từ đủ 15 tuổi đến đủ 55 tuổi. 3. Lực lượng lao động. Lực lượng lao động là một bộ phận của nguồn lao động bao gồm những người trong độ tuổi lao động, đang có việc làm và những người chưa có việc làm nhưng có nhu cầu việc làm. Từ năm 1996, Thủ tướng Chính phủ nước Việt Nam ra quyết định tiến hành điểu tra Lao động - Việc làm hàng năm ở khu vực thành thị và nông thôn trên phạm vi cả nước. Trong các cuộc điều tra, khái niệm lực lượng lao động sử dụng như sau: “ Lực lượng lao động(hay còn gọi là dân số hoạt động kinh tế) bao gồm toàn bộ những người từ đủ 15 tuổi trở lên đang có việc làm hoặc đang tìm kiếm việc làm. Lực lượng lao động trong độ tuổi lao động( còn gọi là dân số hoạt động kinh tế trong độ tuổi lao động) bao gồm những người trong độ tuổi lao động( nam từ đủ 15 tuổi đến hết 60 tuổi; nữ từ đủ 15 tuổi đến hết đủ 55 tuổi) đang có việc làm hoặc không có việc làm nhưng có nhu cầu làm việc và sẵn sàng làm việc. Sơ đồ phân lại dân số và nguồn lao động. D©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ(LLL§) D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng. Ng­êi mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng Ng­êi kh«ng cã Vl vµ kh«ng cã nhu cÇu viÖc lµm Ng­êi ®ang ®i häc Ng­êi lµm c«ng viÖc néi trî cho gia ®×nh Tæng d©n sè D©n sè ngoµi ®é tuæi lao ®éng. D©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ Ng­êi thÊt nghiÖp Ng­êi ®ang cã viÖc lµm Nh÷ng ng­êi kh¸c Nguån lao ®éng 4.Các nhân tố ảnh hưởng đến nguồn nhân lực Trình độ phát triển kinh tế - xã hội Như ta đã biết,phát triển con người ,phát triển nhân lực vừa là động lực ,vừa là mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Muốn phát triển kinh tế - xã hội phaỉ có một nguồn nhân lực chất lượng cao.Ngược lại phát triển mọi mặt kinh tế - xã hội tạo điều kiện thuận lợi cho nguồn nhân lực ngày càng phát triển. Sự phát triển mọi mặt về kinh tế - xã hội thực chất là sự phát triển vì con người ,vì cuộc sống ấm no ,hạnh phúc của nhân dân lao động .Hơn nữa , mọi sự phát triển trên các lĩnh vực kinh tế , chính trị , văn hoá , xã hội đều do con người quyết định và đều hướng về chính cuộc sống của con người . Trình độ phát triển kinh tế - xã hội càng cao thì con người càng có điều kiện để thoả mãn những nhu cầu vật chất của mình và do vậy , cũng làm phong phú thêm đời sống xã hội ,đời sống tinh thần của con người . Qua đó con người tự hoàn thiện chính bản thân mình ,phát triển chính mình và thúc đẩy xã hội phát triển . Tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội, phát triển văn háo ,bảo vệ môi trường sống cho con nguời .Mục tiêu tối cao trong chiến lược phát triển kinh tế -xã hội của nước ta và nhiều nước trên thế giới đều hướng tới việc nâng cao chât lượng sống cho mỗi thành viên trong cộng đồng xã hội . Mục tiêu đó chỉ có thể đạt được khi có sự kết hợp hài hoà giữa tăng trưởng kinh tế với việc cải thiện đời sống con người, phát triển văn hoá , đảm bảo công bằng và bình đẳng xã hội, đồng thời không ngừng nâng cao chất lượng môi trường sống cho con người .Một đất nước chỉ được coi là phát triển khi ở đó có cuộc sống con người đựoc đảm bảo , chất lượng cuộc sống của con người ngày càng cao, năng lực sáng tạo của con người ngày càng phát triển. Như vậy phát triển kinh tế xã hội là một trong những tiền đề để phát triển nguồn nhân lực. Mức sống Các Mác là người đầu tiên phát hiện ra quy luật phát triển của lịch sử loài người bằng cách tìm ra cái sự thật giản đơn là trước hết con gnười cần phải ăn , uống ,ở , mặc trước khi có thể lo đến chuyện làm chính trị , khoa học , nghệ thuật, tôn giáo...Như vậy trong quan niệm này, Mác cho rằng điều kiện vật chất là yếu tố cơ bản đầu tiên để con người tồn tại và phát triển. Thật vậy, mức sống ảnh hưởng rất lớn đến nguồn nhân lực .Để có được con người phát triển toàn diện , đủ sức đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH,HĐH đất nước mà chúng ta đã phân tích ở trên thì việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người lao động cần phải được coi là nhiệm vụ cấp bách và mang tính quyết định . Bởi vì với mức sống cao, con người mới có điều kiện thoả mãn nhu cầu đời sống vật chất ,nâng cao thể lực ,sức khoẻ ,có điều kiện để học tập , bồi dưỡng nâng cao trình độ văn hoá ,trình độ chuyên môn kỹ thuật ,nâng cao đời sống tinh thần ... và như vậy là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. 4.3. Trình độ phát triển và chất lượng giáo dục đào tạo Thực tiễn lịch sử đã chứng minh rằng, giáo dục đào tạo đã tham gia vào một cách trực tiếp và đóng góp vai trò quyết định trong chiến lược phát triển con người. Đó là cái không thể thiếu để nâng cao trình độ văn hóa, trình độ học vấn, trình độ khoa học- kỹ thuật, xử lý công nghệ, tổ chức quản lý và năng lực hoạt động thực tiễn của con người. Có thể nói rằng, nhờ có giáo dục và đào tạo mà xã hội đã tái sản xuất ra nhân cách, tái sản xuất ra năng lực hoạt động của con người, thúc đấy xã hội phát triển. Giáo dục đào tạo là cơ sở và là con đường cơ bản để phát huy nguồn lực con người. Như vậy, chât lượng giáo dục và đào tạo là nhân tố cơ bản nhất ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực, là yếu tố cơ bản để phát huy nguồn lực con người trong CNH- HĐH, là yếu tố tham gia một cách trực tiếp và đóng vai trò quyết định trong chiến lược phát triển con người cho CNH- HĐH thắng lợi. 4.4. Trình độ phát triển khoa học công nghệ Đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ là lực lượng nòng cốt trong nguồn nhân lực có chất lượng cao nhằm đảm bảo thành công trong sự nghiệp CNH- HĐH. Đội ngũ này không chỉ tạo ra những thành tựu khoa học công nghệ tiến tiến, mà còn sử dụng chúng để cải biến, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, quản lý các quá trình xã hội và tạo ra nguồn nhân lực mới ngày càng có chất lượng cao cho sự nghiệp CNH- HĐH. Ngược lại, đầu tư để phát triển khoa học công nghệ như: đầu tư cho nghiên cứu khoa học, cải tiến và áp dụng những thành tựu của khoa học công nghệ vào thực tiễn sản xuất, quản lý kinh tê- xã hội... tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ nghiên cứu, sáng tạo, học hỏi để tự nâng cao trình độ của mình để trở thành những chuyên gia có trình độ cao, những chuyên gia đầu ngành. Đồng thời nhờ khoa học và công nghệ với tư cách là một phương tiện để xấy dựng nền tảng vật chất- kỹ thuật cho xã hội đòi hỏi con người phát triển năng lực một cách tương xứng để sử dụng những phương tiện đó. Nhờ áp dụng những thành tựu của khoa học công nghệ mà đào tạo ra được một nguồn nhân lực có chất lượng cao. Như vây, khoa học công nghệ càng phát triển càng có điều kiện để phát triển một nguồn nhân lực với chất lượng cao ngày càng đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế phát triển. 4.5. Trình độ phát triển y tế và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe Phát triển y tế và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe có tác dụng nâng cao chất lượng cuộc sống, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe, nâng cao thể lực của con người, tạo điều kiện để phát triển trí tuệ- đó là những yếu tố quan trọng của chất lượng nguồn nhân lực. 4.6. Đạo đức và truyền thống văn hóa của dân tộc Trong các giá trị truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam nổi lên vị trí hàng đầu và mang tính bền vững nhất . là tinh thần yều nước, ý chí dân tộc. II .Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc cña Hµ Néi trong nh÷ng n¨m qua. 1. Quan điểm chủ đạo trong chiến lược phát triển dân số đến năm 2010 1.1. Con người là trung tâm, là mục tiêu và cũng là động lực quan trọng của chiến lược phát triển kinh tế- xã hội của Thành phố Hà Nội đến năm 2010. Định hướng phải xác định là đầu tư cho con người, đầu tư cho công tác dân số là đầu tư gián tiếp có hiệu quả nhất. 1.2. Phát triển nguồn nhân lực của Thủ đô phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội và đáp ứng quy hoạch phát triển tổng thể Thủ đô trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Phát triển dân số phải gắn với nâng cao chất lượng dân số, quản lý dữ liệu dân cư. 1.3. Giải quyết các vấn đề dân số có tính đến các khía cạnh truyền thống và các đặc điểm văn hoá, xã hội, ảnh hưởng của ý thức hệ, phong tục tập quán, thói quen của mỗi vùng, mỗi cộng đồng; đặc biệt cần tôn trọng quyền con người trong vấn đề sinh sản, chủ yếu sử dụng các biện pháp mang tính giáo dục, thuyết phục, nâng cao trình độ giác ngộ trong việc tự giác thực hiện các chính sách DS - KHHGĐ với vai trò hỗ trợ tích cực của nhà nước. 1.4. Tăng cường đồng bộ hoá, toàn diện, công bằng, dân chủ và xã hội hoá trong phát triển dân số. Kết hợp với vận động xoá đói giảm nghèo và các chương trình xã hội khác, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Thủ đô. 2. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực ở thủ đô Hà Nội trong những năm qua Trong những năm gần đây, nhất là từ khi nước ta tiến hành công cuộc đồi mới, nguồn nhân lực nước ta nói chung và nguồn nhân lực thủ đô Hà Nội nói riêng đã có nhiều chuyển biến cả về chất lượng và số lượng. Vì vậy,đánh giá chung thực trạng nguồn nhân lực thủ đô Hà Nội không phải là một công việc dễ dàng nhưng lại rất quan trọng và cần thiết, để trên cơ sở đó mà có được những định hướng đúng đắn và những giải pháp chủ yếu để phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH-HĐH ở Hà Nội. 2.1. Thực trạng phát triển về mặt số lượng nguồn nhân lực 2.1.1. Về dân số: Tính đến năm 2007 dân số trung bình của Hà Nội là, chiếm 3.61% dân số cả nước, đứng sau TP HCM, Thanh Hóa và Nghệ An. Thực trạng về dân số của Hà Nội trong những năm qua thể hiện qua biểu sau: Chỉ tiêu ĐV tính 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1.Dân số bình quân *Chiatheo giới tính Nam: số lượng Tỷ lệ Nữ: số lượng Tỷ lệ *Chiatheo khu vực Thànhthị: số lượng Tỷ lệ Nôngthôn: số lượng Tỷ lệ 2.Mật độ dân số 3.Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên Người Người % Người % Người % Người % % 2756.3 1379.2 50.038 1377.2 49.962 1475.2 53.52 1281.1 46.48 3.001 10.87 3007.5 1505.3 50.05 1502.2 49.95 1598.2 53.14 1409.3 46.86 3.275 12.47 3088.7 1545.7 50.043 1543 49.957 1932.9 62.58 1155.8 37.74 3.363 12.18 3182.7 1592.8 50.05 1589.9 49.95 1990.1 62.53 1192.6 37.47 3.465 11.93 3283.7 1646.1 50.13 1637.5 49.98 2050.6 64.43 1233.1 37.55 3.575 11.82 3394.6 1689.4 49.72 1705.2 50.28 2109.6 62.15 1285 37.85 3.696 12.87 Niên giám thống kê Hà Nội 2007; niên giám thống kê Việt Nam 2006- 2007; thực trạng lao động việc làm ở Việt Nam từ 2002- 2007 * Xét về mật độ dân số: Hà Nội là địa phương có mật độ dân số cao. Với diện tích 918,46 km2( chiếm 0,28% diện tích cả nước) và dân số( chiếm 3,61% dân số cả nước), Hà Nội có mật độ dân số là 3094 người/km2. Dân số phần lớn tập trung ở các quận nội thành, chiếm khoảng 55% dân số thành phố( trong khi đó diện tích chỉ chiếm 9,15% toàn thành phố) nên mật độ dân số khu vực nội thành rất cao khoảng 18000 người/km2. Trong khi đó, diện tích ngoại thành chiếm tới 90,85% nhưng dân số chỉ chiếm 45% toàn thành phố nên mật độ dân số ngoại thành thấp hơn nhiều khoảng 1600 người/km2. Như vậy, dân số Hà Nội phân bổ không đồng đều giữa khu vực nội thành và ngoại thành. *Xét về vấn đề tăng dân số Do thực hiện tốt công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình, Hà Nội đã cơ bản kiểm soát được việc phát triển dân số tự nhiên. Do đó tỷ lệ tăng dân số tự nhiên của Hà Nội có xu hướng giảm xuống và Hà Nội là địa phương có tỷ lệ tăng dân số tự nhiên thấp nhất cả nước. Đến năm 2000, Hà Nội đã hoàn thành trước một năm so với chỉ tiêu Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ 12 và vượt trước 5 năm so với cả nước về mức sinh thay thế. Tuy nhiên, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên của khu vực ngoại thành Hà Nội chưa cao. Và mặc dù Hà Nội có tỷ lệ tăng dân số tự nhiên thấp nhất cả nước nhưng vẫn còn cao so với thế giới. Hà Nội là địa phương có mức tăng dân số và tỷ lệ tăng dân số cơ học cao. Nguyên nhân là do sức hút của quá trình phát triển kinh tế, đặc biệt là quá trình đô thị hóa ngày càng nhanh nên đã tạo ra dòng người di cư từ các địa phương khác đến Hà Nội chủ yếu là khu vực nội thành để tìm việc làm, số này ước tính khoảng 40 vạn người. Hơn nữa, bình quân hàng năm Hà Nội phải tiếp nhận gần 2 vạn lao động từ các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp tốt nghiệp ở lại tìm việc làm. Do đó tốc độ tăng dân số cơ học của Hà Nội cao và có xu hướng tăng lên. Như vậy, làm cho tỷ lệ tăng dân số chung của Hà Nội luôn ở mức cao và có xu hướng tăng lên. Như vậy, tính từ 2002- 2007, dân số Hà Nội tăng về số tuyệt đối là, về số lượng tương đối là 13,99%( bình quân 2,8%/năm), cao hơn nhiều so với mức bình quân tăng của cả nước(1,68%/năm) và Đồng bằng Sông Hồng(1.12%/năm). Tình trạng này dẫn đến sức ép lớn về mọi mặt, đặc biệt là tác động tới sự phát triển kinh tế- xã hội của Hà Nội. * Xét về cơ cấu dân số Xét về cơ cấu dân số chia theo giới tính: Hà Nội có cơ cấu dân số cân đối giữa nam và nữ: nam chiếm 50,03%; nữ chiếm 49.97%. Xét cơ cấu dân số chia theo khu vực: tỷ lệ dân số thành thị có xu hướng tăng lên từ 53,88% năm 2002 lên 57,84% năm 2007, tỷ lệ dân số nông thôn có xu hướng giảm xuống từ 46,12% năm 2002 xuống còn 42,16% năm 2007. Tỷ lệ dân số thành thị của Hà Nội cao hơn nhiều so với cả nước( 21.02% năm 2002 và 24,76% năm 2007). Đây là một xu hướng biến động tốt phù hợp với quá trình CNH- HĐH nhằm xây dựng thủ đô Hà Nội thành thành phố công nghiệp hiện đại, phát triển cân đối giữa sản xuất CN,DV,NN. 2.1.2. vÒ lao động Tính đến năm 2007, số người từ 15 tuổi trở lên hoạt động kinh tế của thành phố Hà Nội là, chiếm tỷ lệ 3,5 % trong tổng số người từ 15 tuổi trở lên hoạt động kinh tế của cả nước, chiếm tỷ lệ 48,58% so với dân số của Hà Nội. Thực trạng về tình hình lao động của Hà Nội trong những năm qua được thể hiện ở bảng sau( bảng 2.2). * Xét về vấn đề tăng LLLĐ: Số người từ 15 tuổi trở lên hoạt động kinh tế của thành phố Hà Nội có xu hướng tăng liên tục từ 1.135.568 người năm 2002 lên 1.380.468 người năm 2007. Như vậy, tính đến năm 2007, về tăng tuyệt đối là 244.900 ngừơi và số tương đối là 21,57%( bình quân 4,31%/ năm) cao hơn nhiều so với mức tăng bình quân của cả nước( 2,02%/năm).Như vậy, Hà Nội phải chịu một sức ép rất lớn về lao động và việc làm. * Về cơ cấu của lực lượng lao động Xét về cơ cấu số người từ 15 tuổi trở lên hoạt động kinh tế chia theo giới tính thì nam chiếm 49,21%, nữ chiếm 50,79% tỷ lệ này tương đối ổn định qua các năm từ 2002 đến 2007. Xét về cơ cấu chia theo khu vực thì tỷ lệ số người từ 15 tuổi trở lên hoạt động kinh tế của khu vực thành thị có xu hướng tăng lên từ 49% năm 2002 lên 55, 1% năm 2007, và tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên HĐKT khu vực nông thôn có xu hứơng giảm xuống từ 51% năm 2002 xuống còn 44,9% năm 2007. Tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên hoạt động kinh tế của khu vực thành thị ở Hà Nội cao hơn nhiều so với cả nước( 20,07% năm 2002 và 25,27% năm 2007).Đây cũng là xu hứơng biến dộng theo chiều hướng tốt phù hợp với quá trình CNH- HĐH nhằm xây dựng Hà Nội trở thành thành phố công nghiệp hiện đại. Nhưng xét theo nhiệm vụ cơ bản của chiến lược phát triển kinh tế xã hội của thủ đô Hà Nội giai đoạn 2001- 2010 thì tỷ lệ số người tử 15 tuổi trở lên HĐKT khu vực nông thôn như thế vẫn còn quá cao. Qua phân tích ta thấy cả dân số và lực lượng lao động của Hà Nội từ 2002- 2007 đều tăng với tốc độ cao trong đó tốc độ tăng LLLĐ hàng năm( bình quân 4,31%/năm) cao hơn so với tốc độ tăng dân số hàng năm( bình quân 2,8%/năm). Đây là sức mạnh, là yếu tố cơ bản để đây nhanh tốc độ phát triển kinh tế, đẩy nhanh quá trình CNH- HĐH thủ đô Hà Nội. Đây là một nhân tố thuận lợi nếu biêt sử dụng một cách hợp lý, triệt để và có hiệu quả. Nhưng một khi lao động đã dư thừa lại tăng với tốc độ lớn trong khi đó kinh tế phát triển còn chậm, lại thêm hạn chế về nguồn vốn, trang thiết bị, cơ sở hạ tầng sẽ gây một sức ép rất lớn về dân số và việc làm trong giai đọan hiện nay và những năm sau. Tình trạng thừa lao động, thiếu việc làm là điều mà thủ đô Hà Nội cần phải giải quyết trong những năm tới bởi vì nếu không sẽ là một sức ép lớn kìm hãm sự phát triển của Hà Nội Chỉ tiêu ĐV tính 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Số người từ 15 tuổi trở lên Trong đó: 1.Số người từ 15 tuổi trở lên HĐKT * Mức tăng * Tỷ lệ tăng * Chia theo giới tính: Nam: số lựơng Tỷ lệ Nữ: số lượng Tỷ lệ * Chia theo khu vực Thànhthị:số lượng Tỷ lệ Nôngthôn:sốlượng Tỷ lệ 2. Số người từ 15 tuổi trở lên không HĐKT 1648669 1135568 68.88 559364 49.26 576204 50.74 556378 49 579180 51 513101 31.12 1718503 137364 66.18 1796 0.16 564991 49.68 572373 50.32 594508 52.27 542856 47.73 581139 33.82 1875920 1162335 61.96 24971 2.20 579141 49.83 583194 50.17 632508 54.42 529827 45.58 713585 38.04 2071085 1336396 64.53 174061 14.98 703686 52.66 632710 47.34 734976 55 601420 45 734698 35.47 2148806 1353518 62.99 17122 1.28 648011 50.54 669507 49.46 772047 57.04 581471 42.96 795288 37.01 2172675 1380468 63.54 26950 1.99 679264 49.21 701204 50.79 760611 55.11 619857 44.9 792207 36.86 Nguồn: niên giám thông kế Hà Nội 2000,2007;thực trạng lao động việc làm ở Hà Nội từ 2000- 2007 2.2.2. Thực trạng về phát triển chất lượng nguồn nhân lực 2.2.2.1. Thực trạng về sức khỏe của nguồn nhân lực Hà Nội Cho đến nay, do chưa có một cuộc điều tra nào nghiên cứu mang tính chất toàn diện về thể lực và sự biến đổi tình trạng sức khỏe của dân số nước ta nói chung và thủ đô Hà Nội nói riêng nên khó có thể đánh giá một cách đầy đủ thực trạng sức khỏe của nguồn nhân lực Hà Nội. Yếu tố sức khỏe của nguồn nhân lực phụ thuộc vào các yếu tố như môi trừơng sống và làm việc, thu nhập, chi tiêu cho đời sống hàng ngày, trình độ hiểu biết về dinh dưỡng và sức khỏe của người dân, trình độ phát triển của các dịch vụ y tế và chăm sóc sức khỏe... Hà Nội là địa phương có mật độ dân số cao. Trong khi đó vấn đề quy hoạch khu dân cư, đường sá giao thông, các khu công nghiệp chưa tốt, cơ sở hạ tầng còn yếu kém nên môi trường sống bị ô nhiễm nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Điều này thể hiện số người mắc bệnh đường hô hấp ngày càng cao đặc biệt là bệnh lao phổi. Yếu tố thu nhập và chi tiêu cho đời sống hàng ngày cũng ảnh hưởng đến thể lực và sức khoe của con người. Tầm vóc và thể lực là những đặc điểm sinh thể quan trọng phản ánh một phần thực trạng của cơ thể và đặc biệt liên quan đến khả năng lao động của con người. Ngừơi lao động Việt Nam nói chung cũng như người lao động Hà Nội nói riêng có chiều cao và trọng lượng cơ thể thuộc loại trung bình thấp so với thế giới. Nguồn nhân lực ngày nay còn kém cả về tầm vóc và thể lực, một mặt do thể trạng chung của ngừơi châu Á. Mặt khác do sức khỏe của trẻ em những năm trước đây của Hà Nội còn rất yếu kém. Đến tận những năm đầu của thập kỷ 90, tại Hà Nội vẫn còn hơn 50 % trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng trong đó tỷ lệ suy dinh dưỡng nặng chiếm tới 14 -16%. Đây là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tiêu cực đến tầm vóc và thể lực của nguồn lao động của Hà Nội hiện nay. Thực trạng về sức khỏe của nguồn nhân lực thủ đô được thể hiện qua cơ cấu của nguồn nhân lực chia theo độ tuổi. Hà Nội có lực lựơng lao động trẻ với tỷ lệ số người tham gia hoạt động kinh tế ở độ tuổi thanh niên từ 16-34 tuổi chiếm 45%-47%. Lực lượng lao động trẻ này có lợi thế về sức khỏe tính năng động, tiềm năng sáng tạo, có trình độ văn hóa, có khả năng tiếp thu khoa học công nghệ tiên tiến. Số người ở độ tuổi trung niên từ 35-44 tuổi có tỷ lệ cao nhất từ 30%-35%. Đây là lực lượng lao động quan trọng nhất vì vừa có sức khỏe lại vừa tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong công việc. Đồng thời tỷ lệ số ngừơi từ 15- 24 tuổi có xu hướng giảm xuống và tỷ lệ số người từ 45 -54 tuổi có xu hướng tăng lên bao động tình trạng trong tương lai LLLĐ của Hà Nội sẽ bị già đi. 2.2.2.2. Thực trạng về trình độ văn hóa của nguồn nhân lực Hà Nội là địa phương đầu tiên của cả nước hoàn thành phổ cập THCS trên toàn thành phố nên LLLĐ của Hà Nội có trình độ văn hóa cao nhất của cả nước. Thực trạng về trình độ văn hóa của thủ đô Hà Nội trong những năm qua là tỷ lệ số người biết chữ trong tổng lực lượng lao động của thành phố Hà Nội là cao nhất cả nước từ 99.55%năm 2001 đến 99, 96% năm 2007( cả nước là 97,83%) tỷ lệ người chưa biết chữ thấp nhất cả nước và có xu hướng từ 0,45% năm 2001( cả nước 4,5%) xuống còn 0,04% năm 2007( cả nước là 3%) đây là thành quả của việc xóa nạn mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học, phổ cập THCS mà thủ đô Hà Nội là địa phương đạt được thành tích cao nhất so với cả nước. Ch­¬ng II: Ph©n tÝch vµ dù b¸o nguån nh©n lùc ë Hµ Néi ®Õn n¨m 2017 I. §èi t­îng vµ nhiÖm vô dù b¸o nguån nh©n lùc 1. Kh¸i niÖm vµ ®èi t­îng nghiªn cøu cña dù b¸o nguån nh©n lùc Nh­ ta ®· biÕt, nguån nh©n lùc lµ mét bé phËn cña d©n sè. Do vËy quy m« vµ c¬ cÊu d©n sè lµ c¨n cø ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña tõng thêi kú, lµ c¬ së ®Ó ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. ë nhiÒu n­íc, viÖc tiÕn hµnh tæng ®iÒu tra d©n sè th­êng ®­îc tiÕn hµnh ®Þnh kú 10 n¨m mét lÇn vµ cã thÓ l©u h¬n tuú thuéc vÒ nguån tµi chÝnh. ChÝnh v× thÕ mµ hÇu hÕt c¸c sè liÖu vÒ d©n sè vµ nguån lao ®éng chØ cã thÓ cã ®­îc nhê dù b¸o d©n sè vµ nguån nh©n lùc. Dù b¸o d©n sè vµ nguån nh©n lùc lµ x¸c ®Þnh d©n sè vµ nguån nh©n lùc trong t­¬ng lai th«ng qua viÖc ph©n tÝch xu h­íng biÕn ®éng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sè sinh, sè chÕt vµ c¸c luång di d©n. Dù b¸o d©n sè vµ nguån nh©n lùc cã ý nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi nhiÖm vô qu¶n lý kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc. Nh÷ng kÕt qu¶ cña dù b¸o trong t­¬ng lai sÏ lµ c¬ së ®Ó nhµ n­íc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch, c¸c kÕ ho¹ch ph©n bæ, sö dông hîp lý lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Èy m¹nh s¶n xuÊt n©ng cao ®êi sèng x· héi.... Dù b¸o d©n sè vµ nguån nh©n lùc lµ mét bé phËn lín trong hÖ thèng dù b¸o kinh tÕ x· héi. §èi t­îng trùc tiÕp cña nguån nh©n lùc lµ sè l­îng,c¬ cÊu theo tuæi, giíi, tr×nh ®é häc vÊn vµ c¬ cÊu nghÒ nghiÖp còng nh­ sù thay ®æi trong ph©n bè vµ sö dông nguån lao ®éng trong t­¬ng lai trªn ph¹m vi nÒn kinh tÕ còng nh­ c¸c vïng l·nh thæ. 2. NhiÖm vô cña dù b¸o nguån nh©n lùc Dù b¸o nguån nh©n lùc cã nhiÖm vô v¹ch ra bøc tranh t­¬ng lai cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt d©n sè vµ nguån lao ®éng trªn ph¹m vi quèc gia, vïng l·nh thæ.V× vËy nhiÖm vô chÝnh cña dù b¸o nguån nh©n lùc lµ: s Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng cña hÖ sè sinh, hÖ sè chÕt, sù thay ®æi trong c¬ cÊu d©n sè vµ nguån lao ®éng còng nh­ qu¸ tr×nh di d©n trong thêi kú dù b¸o. s Ph¸t hiÖn c¸c xu h­íng vËn ®éng cña c¸c chØ tiªu t¸i s¶n xuÊt d©n sè vµ nguån lao ®éng vµ tõ ®ã cã c¸c ph­¬ng ¸n cô thÓ. s Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn d©n sè vµ nguån lao ®éng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ph¶i ®­îc ®Æt trong mét chu tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu khiÓn, nã g¾n liÒn víi hÖ thèng kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. s Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi cÇn ®Æc biÖt chó ý tíi c¸c luång di d©n trong n­íc còng nh­ trªn ph¹m vi quèc tÕ, t×m ra nguyªn nh©n vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Êt n­íc. II . Thu thËp sè liÖu Nguån nh©n lùc nãi chung vµ nguån nh©n lùc Hµ Néi nãi riªng ®Òu mang hai ®Æc tr­ng vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng. V× vËy khi dù b¸o nguån nh©n lùc cÇn ph¶i ph©n tÝch ®Çy ®ñ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c¶ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån nµy trong hiÖn ®¹i vµ t­¬ng lai. Tuy nhiªn, dù b¸o nguån nh©n lùc lµ mét néi dung lín vµ phøc t¹p chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau nh­ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, c¸c chÝnh s¸ch,.... Do vËy, trong khu«n khæ bµi nµy em chØ xÐt ®Õn dù b¸o nguån nh©n lùc Hµ Néi vÒ mÆt sè l­îng. C¸ch thøc thu thËp sè liÖu §Ó dù b¸o ®­îc nguån nh©n lùc ë Hµ Néi th× ph¶i biÕt ®­îc d©n sè cña thñ ®« chia theo ®é tuæi lµ bao nhiªu. V× vËy , th«ng qua s¸ch niªn gi¸m thèng kª Hµ Néi qua c¸c n¨m,niªn gi¸m th«ng kª 2007 vµ internet em ®· t×m ®­îc nguån sè liÖu vÒ d©n sè Hµ Néi chia theo nhãm tuæi qua b¸o c¸o vÒ cuéc ®iÒu tra biÕn ®éng d©n sè n¨m 2007 cña Tæng côc thèng kª.Trong Ên phÈm vÒ biÕn ®éng d©n sè n¨m 2007 cã ®Çy ®ñ sè liÖu vÒ d©n sè cña 64 tñnh thµnh nh­ng do bµi lµm cña em chØ cÇn sè liÖu vÒ d©n sè Hµ Néi.D­íi ®©y lµ b¶ng sè liÖu ®· ®­îc t¸ch ra tõ D©n sè Hµ Néi chia theo nhãm tuæi n¨m 2007 Hà Nội Tổng số Thành thị Nông thôn Nhóm tuổi Tống số Nam Nữ Tổng số Nam Nữ Tổng số Nam Nữ 0-4 251927 130766 121161 159762 82032 77730 92165 48734 43431 5-9 186288 99230 87058 122713 64550 58163 63575 34681 28894 10-14 229054 122798 106256 142025 78274 63751 89029 44524 44505 15-19 256766 133799 122967 152641 79495 73146 104126 54304 49822 20-24 310420 154807 155613 173464 85389 88075 136956 69414 67542 25-29 284315 135484 148831 185378 85576 99802 98937 49909 49028 30-34 258489 127447 131042 173280 85295 87985 85209 42152 43057 35-39 218072 111305 106767 147298 75350 71948 70774 35956 34818 40-44 216405 112169 104236 144882 75545 69337 71523 36623 34900 45-49 255364 131517 123847 173949 90851 83098 81415 40666 40749 50-54 194096 95237 98859 131404 66630 64774 62692 28607 34085 55-59 148601 64319 84282 106545 44939 61606 42056 19380 22676 60-64 108429 54395 54034 80024 41066 38958 28405 13329 15076 65-69 95024 46007 49017 68743 33265 35478 26280 12743 13537 70-74 71930 35640 36290 49941 26888 23053 21989 8752 13237 75+ ®¬n vÞ: ng­êi 2. Xö lý sè liÖu ViÖc dù b¸o d©n sè b»ng ph­¬ng ph¸p ngo¹i suy xu thÕ lµ ®¬n gi¶n tuy nhiªn l¹i cã sè nh­îc ®iÓm lµ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc ®Ó cã thÓ sö dông trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch, c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ....Do vËy trong phÇn nµy em chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn dù b¸o d©n sè vµ nguån nh©n lùc Hµ Néi b»ng ph­¬ng ph¸p chuyÓn tuæi. 2.1. X©y dùng m« h×nh. Dù b¸o b»ng ph­¬ng ph¸p chuyÓn tuæi tr¶i qua c¸c b­íc sau: B­íc 1: Thu thËp sè liÖu, tÝnh to¸n c¸c tham sè c¬ b¶n B­íc 2: TÝnh chuyÓn tuæi d©n sè tõ n¨m gèc sang n¨m dù b¸o B­íc 3: TÝnh nguån nh©n lùc ë thêi kú gèc vµ thêi kú dù b¸o 2.2. Dù b¸o nguån nh©n lùc t­¬ng lai: ViÖc dù b¸o nguån nh©n lùc Hµ Néi ®Õn n¨m 2017 cÇn tiÕn hµnh: Tõ sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra biÕn ®éng d©n sè n¨m 2007 råi tõ ®ã sö dông ph­¬ng ph¸p chuyÓn tuæi, tÝnh ra d©n sè thêi kú 2007- 20012 vµ tÝnh ®­îc tû lÖ nguån nh©n lùc trong d©n sè n¨m 2012,lµm t­¬ng tù ®èi víi thêi kú 201._.