Đồng tiền chung ASEAN – Giải pháp cho sự phát triển kinh tế khu vực

Trang 1 / 61 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi: Theá giôùi chuùng ta ñang chöùng kieán moät söï hoäi nhaäp maïnh meõ veà kinh teá giöõa caùc quoác gia vôùi söï xuaát hieän ngaøy caøng nhieàu caùc khu vöïc maäu dòch töï do nhö Khu vöïc maäu dòch töï do Baéc Myõ (NAFTA), Khu vöïc maäu dòch töï do ASEAN (AFTA), Lieân minh Chaâu AÂu (EU),… Nhöõng khu vöïc maäu dòch töï do naøy khoâng nhöõng giuùp cho neàn kinh teá cuûa caùc nöôùc thaønh vieân taêng tröôûng, maø coøn goùp phaàn thuùc ñaåy neàn kinh teá theá giôùi phaùt trieån. Laø moät trong nhöõng yeáu toá khoâng theå thieáu cuûa neàn kinh teá, thò tröôøng taøi chính cuõng khoâng ngöøng phaùt trieån vaø hoaøn thieän hôn. Töø phaïm vi quoác gia, thò tröôøng taøi chính ñaõ daàn môû roäng sang phaïm vi quoác teá. Nhôø thò tröôøng taøi chính quoác teá maø voán ñaõ ñöôïc luaân chuyeån moät caùch hôïp lyù vaø hieäu quaû hôn. Tuy nhieân, chuùng ta laïi ñang chöùng kieán söï ñoäc toân gaàn nhö toaøn phaàn trong thanh toaùn quoác teá cuûa USD treân theá giôùi. Gaàn nhö moïi bieán ñoäng cuûa noù cuõng ñeàu aûnh höôûng ñeán tình hình taøi chính quoác teá. Qua thôøi gian, khoâng bieát töø luùc naøo, söï bieán ñoäng cuûa ñoàng USD ñaõ ñöôïc moïi ngöôøi ví nhö laø nhòp tim cuûa thò tröôøng taøi chính theá giôùi. Noù aûnh höôûng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán thò tröôøng taøi chính quoác noäi cuûa caùc quoác gia. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vôùi söï xuaát hieän ñoàng EURO cuûa Lieân minh tieàn teä Chaâu AÂu, thò tröôøng taøi chính theá giôùi höùa heïn coù nhieàu thay ñoåi. Khaùc vôùi ñoàng yen cuûa Nhaät Baûn (JPY), hoaëc ñoàng baûng cuûa Anh (GBP), hay ñoàng ñoâ la cuûa UÙùc AUD, ñoàng EURO ñaõ ñöôïc caùc nöôùc thaønh vieân trong Lieân minh tieàn teä Chaâu AÂu (EMU) söû duïng nhö laø moät ñoàng tieàn chính thöùc. Khoâng nhöõng theá, ñoàng EURO cuõng ñaõ nhanh choùng môû roäng sang phaïm vi quoác teá. Noù döôøng nhö trôû thaønh loái thoaùt môùi cho caùc nöôùc tröôùc söï phuï thuoäc quaù lôùn vaøo USD. Maëc duø coù nhieàu bieán ñoäng baát lôïi cho EURO ngay töø nhöõng buoåi ñaàu môùi hình Trang 2 / 61 thaønh, nhöng khoâng coù gì coù theå phuû nhaän raèng theá giôùi taøi chính trong töông lai seõ khoâng coøn ñöôïc thoáng trò haàu nhö hoaøn toaøn cuûa USD, maø noù seõ laø moät söï phoái hôïp cuûa nhieàu ñoàng tieàn maïnh khaùc cuûa moät nhoùm caùc quoác gia hoaëc khu vöïc. Laø moät trong nhöõng khu vöïc hoaït ñoäng khaù taáp naäp vaø hieäu quaû trong thôøi gian qua, ASEAN ñang daàn khaúng ñònh vò trí cuûa mình treân tröôøng quoác teá. Tuy nhieân, ñöùng tröôùc ngöôøi khoång loà Trung Quoác ñang thu huùt maïnh meõ FDI treân theá giôùi, ASEAN caàn thieát phaûi thaét chaët hôn nöõa söï hôïp taùc kinh teá cuõng nhö taøi chính cuûa caùc nöôùc thaønh vieân. Söï hôïp taùc naøy ñoøi hoûi phaûi höôùng vaøo chieàu saâu nhieàu hôn ñeå khoâng nhöõng taïo ra moät thò tröôøng hoaït ñoäng hieäu quaû hôn, caïnh tranh hôn, maø coøn goùp phaàn taïo taêng tröôûng kinh teá cho caùc nöôùc. Moät söï ra ñôøi cuûa ñoàng tieàn chung ASEAN seõ laø giaûi phaùp höõu hieäu nhaát cho muïc tieâu naøy. Laø moät trong nhöõng nöôùc thaønh vieân cuûa ASEAN, Vieät Nam khoâng theå ñöùng ngoaøi khuynh höôùng naøy. Söï chuaån bò tröôùc seõ raát höõu hieäu cho Vieät Nam trong vieäc ñoùn ñaàu nhöõng cô hoäi, vaø haïn cheá nhöõng ruûi ro khi maø ñoàng ASEAN trôû thaønh hieän thöïc. Ñieàu naøy ñaõ khieán cho taùc giaû quyeát ñònh choïn ñeà taøi “Ñoàng tieàn chung ASEAN – Giaûi phaùp cho söï phaùt trieån kinh teá khu vöïc” ñeå nghieân cöùu. 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Thoâng qua vieäc nghieân cöùu ñoàng EURO, cuõng nhö nhöõng noã löïc cuûa caùc nöôùc ASEAN trong vieäc höôùng tôùi moät ñoàng tieàn chung, luaän vaên seõ giuùp chuùng ta thaáy roõ hôn cô hoäi cuõng nhö thaùch thöùc maø ñoàng ASEAN coù theå mang laïi. Qua ñoù, tìm ra giaûi phaùp cho ASEAN tieán tôùi nhaát theå hoùa trong lónh vöïc tieàn teä; cuõng nhö Vieät Nam trong coâng taùc chuaån bò cho söï hoäi nhaäp, vaø hôïp taùc maïnh meõ hôn veà taøi chính vôùi caùc nöôùc thaønh vieân khaùc trong ASEAN. Töø ñoù, taïo ñieàu kieän Trang 3 / 61 thuaän lôïi ñeå Vieät Nam coù theå taän duïng ñöôïc cô hoäi naøy ñeå taïo böôùc nhaûy voït cho neàn kinh teá quoác noäi. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Luaän vaên naøy thöïc hieän vieäc phaân tích caùc vaán ñeà veà tình hình, vaø dieãn bieán cuûa xu theá hình thaønh ñoàng ASEAN treân phaïm vi theá giôùi. Ñoàng thôøi thoâng qua maãu hình tieàn teä EURO, ñeå nhaän thöùc ñöôïc nhöõng gì maø ASEAN caàn chuaån bò vaø caàn thöïc hieän cho vieäc bieán ñoàng ASEAN thaønh hieän thöïc. Beân caïnh ñoù, caên cöù vaøo tình hình thöïc teá cuûa Vieät Nam, luaän vaên xaùc ñònh nhu caàu vaø giaûi phaùp cho moät söï gia nhaäp ñoàng ASEAN moät caùch hieäu quaû vaø coù lôïi nhaát. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Luaän vaên naøy söû duïng caùc phöông phaùp nhö phöông phaùp heä thoáng, phöông phaùp toång hôïp, phöông phaùp suy luaän logic, phaân tích, so saùnh, thoáng keâ,… ñeå phaân tích tình hình thöïc hieän ñoàng tieàn chung EURO, vaø trieån voïng cuûa moät ñoàng tieàn chung ASEAN. Töø ñoù, tìm ra giaûi phaùp toái öu cho Vieät Nam trong vieäc ñoùn nhaän moät xu höôùng hôïp taùc kinh teá môùi. 5. Keát caáu luaän vaên: Luaän vaên naøy ñöôïc saép xeáp thaønh ba phaàn goàm phaàn môû ñaàu, phaàn troïng taâm (thaân baøi), vaø phaàn keát luaän. Trong ñoù, phaàn troïng taâm ñöôïc keát caáu theo höôùng goàm ba chöông nhö sau: CHÖÔNG I: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀØ ÑOÀNG TIEÀN CHUNG VAØ THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ CHÖÔNG II: ÑOÀNG TIEÀN CHUNG ASEAN TRONG SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NEÀN KINH TEÁ KHU VÖÏC CHÖÔNG III: NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CHO ASEAN VAØ VIEÄT NAM ÑEÅ HÖÔÙNG TÔÙI MOÄT ÑOÀNG TIEÀN CHUNG ASEAN Trang 4 / 61 Maëc duø taùc giaû ñaõ noã löïc raát nhieàu trong vieäc hoaøn thaønh Luaän vaên naøy, nhöng do thôøi gian vaø trình ñoä coøn haïn cheá neân luaän vaên coù theå seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh. Taùc giaû raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán chaân thaønh töø Quyù Thaày, Coâ, vaø caùc baïn hoïc vieân. Trang 5 / 61 CHÖÔNG I: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀØ ÑOÀNG TIEÀN CHUNG VAØ THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ I.1. Baûn chaát, vai troø cuûa tieàn teä I.1.1. Baûn chaát: Tieàn teä laø moät haøng hoùa ñaëc bieät, ñoùng vai troø vaät ngang giaù chung ñeå ño löôøng vaø bieåu hieän giaù trò cuûa taát caû caùc haøng hoùa khaùc; ñoàng thôøi noù theå hieän lao ñoäng xaõ hoäi vaø bieåu hieän quan heä giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát. Baûn chaát naøy xuaát phaùt töø vieäc tieàn teä ra ñôøi laø keát quaû cuûa quaù trình phaùt trieån laâu daøi cuûa caùc hình thaùi giaù trò: ™ ÔÛ hình thaùi giaûn ñôn hay ngaãu nhieân cuûa giaù trò, giaù trò cuûa moät vaät ñöôïc bieåu hieän baèng giaù trò söû duïng cuûa moät vaät khaùc ñoùng vai troø laø vaät ngang giaù. ™ ÔÛ hình thaùi giaù trò ñaày ñuû hay môû roäng, giaù trò cuûa moät vaät ñöôïc bieåu hieän ôû giaù trò söû duïng cuûa nhieàu haøng hoùa khaùc coù taùc duïng laøm vaät ngang giaù. ™ ÔÛ hình thaùi chung cuûa giaù trò, giaù trò cuûa taát caû haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän baèng giaù trò cuûa moät haøng hoùa ñoùng vai troø laø vaät ngang giaù chung. Vaät ngang giaù chung naøy ñöôïc choïn tuøy theo taäp quaùn ñòa phöông mang yù nghóa töôïng tröng nhö loâng thuù, da thuù, voøng ñaù, voû soø,… ™ ÔÛ hình thaùi tieàn teä, khi löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån, vieäc toàn taïi nhieàu vaät ngang giaù chung ñaõ gaây khoù khaên cho thò tröôøng trao ñoåi haøng hoùa. Ñieàu naøy daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa vaät ngang giaù chung baèng kim loaïi thay theá daàn cho caùc vaät ngang giaù chung khaùc, maø ñaùng keå nhaát ñoù laø baïc, sau ñoù laø vaøng (kim teä). Trang 6 / 61 Nhö vaäy, tieàn teä laø moät saûn phaåm töï phaùt vaø taát yeáu. Noù gaén lieàn vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát haøng hoùa. Khoâng nhöõng theá, noù coøn chöùa ñöïng vaø bieåu hieän nhieàu moái quan heä xaõ hoäi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. I.1.2. Chöùc naêng: Tieàn teä coù 5 chöùc naêng nhö sau: I.1.2.1. Chöùc naêng thöôùc ño giaù trò: Ñaây laø chöùc naêng cô baûn nhaát cuûa tieàn teä. Chöùc naêng naøy ñöôïc theå hieän thoâng qua vieäc tieàn duøng ñeå ño löôøng vaø bieåu hieän giaù trò cho caùc haøng hoùa khaùc, vaø chuyeån giaù trò haøng hoùa thaønh giaù caû haøng hoùa. Ñeå thöïc hieän chöùc naêng naøy, tieàn teä ñoøi hoûi phaûi coù giaù trò ñaày ñuû, coù tieâu chuaån giaù caû, vaø ñöôïc thöïc hieän trong tö duy, yù nieäm. Vieäc chuyeån giaù trò haøng hoùa thaønh giaù caû cuûa tieàn teä ñaõ taïo ra moái töông quan nghòch giöõa giaù trò tieàn teä vaø giaù caû haøng hoùa, ñoàng thôøi cho thaáy raèng tieàn teä laø moät coâng cuï ñaëc bieät quan troïng ñeå thöïc hieän quy luaät giaù trò, quy luaät phoå thoâng cuûa neàn saûn xuaát haøng hoùa. I.1.2.2. Chöùc naêng phöông tieän löu thoâng: Chöùc naêng naøy ñöôïc theå hieän ôû vieäc tieàn ñöôïc duøng laøm phöông tieän trung gian cho quaù trình trao ñoåi haøng hoùa (H-T-H), vaø phöông tieän ñeå thöïc hieän giaù trò cuûa haøng hoùa. Ñieàu naøy theå hieän ôû vieäc haøng hoùa seõ khoâng ñöôïc pheùp trao ñoåi tröïc tieáp (H-H), maø tröôùc tieân, giaù trò cuûa haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän thaønh giaù trò tieàn teä thoâng qua vieäc baùn haøng hoùa (H-T); roài sau ñoù, haøng hoùa ñöôïc mua laïi vôùi giaù trò töông ñöông vôùi giaù trò tieàn teä (T-H). Nhö vaäy, tieàn teä khoâng phaûi laø muïc ñích cuûa trao ñoåi, maø chæ ñoùng vai troø trung gian. Tuy nhieân, ñeå taïo moät söï löu thoâng haøng hoùa ñöôïc maïch laïc, caàn thieát phaûi coù moät khoái löôïng tieàn thaät söï. Vaø tieàn naøy cuõng khoâng nhaát thieát phaûi Trang 7 / 61 laø tieàn coù ñaày ñuû giaù trò nhö vaøng, maø noù coù theå ñöôïc thay theá baèng caùc loaïi tieàn kyù hieäu. I.1.2.3. Chöùc naêng phöông tieän caát tröõ: Chöùc naêng naøy ñöôïc theå hieän ôû vieäc tieàn ñöôïc ñöa ra khoûi quaù trình löu thoâng nhaèm muïc ñích caát tröõ, vaø söû duïng sau naøy. Xuaát phaùt töø khaû naêng coù theå tröïc tieáp chuyeån hoùa thaønh baát kyø moät loaïi haøng hoùa naøo, tieàn caát tröõ coù theå nhaûy vaøo löu thoâng baát cöù luùc naøo. Chính ñieàu naøy ñoøi hoûi tieàn ñöôïc caát tröõ phaûi coù ñaày ñuû giaù trò, vaø taïm thôøi khoâng phuïc vuï cho quaù trình löu thoâng haøng hoùa. Tuy nhieân, treân thöïc teá, ngöôøi ta cuõng coù theå söû duïng tieàn kyù hieäu cho vieäc caát tröõ, do caùc loaïi tieàn naøy ñöôïc ñaûm baûo baèng vaøng cuûa quoác gia saûn xuaát tieàn kyù hieäu ñoù. I.1.2.4. Chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn: Chöùc naêng naøy ñöôïc theå hieän ôû vieäc tieàn ñöôïc duøng laøm phöông tieän ñeå thanh toaùn caùc khoaûn nôï phaùt sinh trong trao ñoåi haøng hoùa, dòch vuï vaø caùc lónh vöïc khaùc. Khi thöïc hieän chöùc naêng naøy, tieàn vaän ñoäng töông ñoái ñoäc laäp so vôùi haøng hoùa, dòch vuï thaäm chí giöõa chuùng cuõng coù moät söï taùch rôøi nhau caû veà khoâng gian vaø thôøi gian. Do ñoù, tieàn ôû ñaây coù theå laø tieàn vaøng, hoaëc tieàn kyù hieäu, hay tieàn ghi soå. Maëc duø vaäy, tieàn vaãn khoâng naèm ngoaøi quaù trình löu thoâng, maø noù coøn coù taùc duïng tích cöïc thuùc ñaåy quaù trình tieâu thuï haøng hoùa; töø ñoù, giuùp cho saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa phaùt trieån. I.1.2.5. Chöùc naêng tieàn teä theá giôùi: Chöùc naêng naøy theå hieän ôû vieäc tieàn thöïc hieän caùc chöùc naêng cuûa noù trong phaïm vi theá giôùi. Ñieàu naøy ñoøi hoûi tieàn phaûi ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa caùc quoác gia treân theá giôùi. Do ñoù, chæ coù tieàn ñaày ñuû giaù trò môùi thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng naøy. Trang 8 / 61 Tuy nhieân, hieän nay, tieàn kyù hieäu cuûa moät soá nöôùc cuõng ñöôïc aùp duïng hoaëc chaáp nhaän roäng raõi ôû nhieàu nöôùc. Do ñoù, cuõng coù quan ñieåm cho raèng caùc loaïi tieàn naøy cuõng coù chöùc naêng tieàn teä theá giôùi. Khi noùi ñeán chöùc naêng cuûa tieàn teä, cuõng coù quan ñieåm khaùc cho raèng tieàn teä coù 3 chöùc naêng laø thöôùc ño giaù trò, phöông tieän trao ñoåi vaø phöông tieän tích luõy. ÔÛ möùc ñoä toång quaùt thì ñieàu naøy khoâng maâu thuaãn vôùi 5 chöùc naêng ôû treân. Nhöng ôû moät maët naøo ñoù, thì khi noùi ñeán tieàn teä maø khoâng noùi ñeán 2 chöùc naêng cô baûn laø thöôùc ño giaù trò vaø chöùc naêng phöông tieän löu thoâng, thì khoâng theå phaûn aùnh ñöôïc nguoàn goác vaø baûn chaát cuûa tieàn teä. Toùm laïi, 5 chöùc naêng treân cuûa tieàn teä khoâng ñöùng ñôn leû maø chuùng coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Tröôùc tieân, tieàn teä thöïc hieän chöùc naêng chuyeån giaù trò haøng hoùa thaønh giaù caû. Khi ñoù, haøng hoùa chính thöùc böôùc vaøo quaù trình löu thoâng. Khi giaù caû ñöôïc thöïc hieän thì haøng hoùa ñaõ chuyeån thaønh tieàn. Soá tieàn naøy coù theå ñöôïc caát tröõ cho vieäc söû duïng trong töông lai, hoaëc duøng ñeå thanh toaùn cho vieäc mua haøng hoùa khaùc phuïc vuï cho nhu caàu saûn xuaát hoaëc nhu caàu tieâu duøng. Khi quaù trình trao ñoåi haøng hoùa vöôït ra khoûi bieân giôùi cuûa moät quoác gia, thì cuõng laø luùc tieàn teä thöïc hieän chöùc naêng cuûa mình trong phaïm vi theá giôùi. I.1.3. Vai troø: Tieàn teä laø phöông tieän khoâng theå thieáu ñeå môû roäng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoùa. Thoâng qua chöùc naêng thöôùc ño giaù trò, phöông tieän löu thoâng vaø phöông tieän thanh toaùn, vieäc trao ñoåi haøng hoùa dieãn ra thuaän lôïi vaø thoáng nhaát hôn. Noù goùp phaàn giuùp cho ngöôøi saûn xuaát kinh doanh haïch toaùn ñöôïc roõ raøng chi phí vaø hieäu quaû saûn xuaát maø hoï thöïc hieän; ñoàng thôøi tieán haønh tích luõy tieàn teä ñeå môû roäng quy moâ saûn xuaát kinh doanh. Trang 9 / 61 Tieàn teä laø phöông tieän ñeå thöïc hieän vaø môû roäng caùc quan heä quoác teá. Xuaát phaùt töø nhu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, thò tröôøng quoác noäi ñaõ daàn môû cöûa höôùng ra thò tröôøng theá giôùi lôùn hôn thoâng qua con ñöôøng ngoaïi thöông. Nhôø ngoaïi thöông, maø caùc chöùc naêng thanh toaùn vaø chöùc naêng tieàn teä theá giôùi cuûa tieàn teä ñaõ phaùt huy trieät ñeå vai troø cuûa mình. Töø ñoù, moái quan heä giöõa caùc quoác gia khoâng chæ ñôn thuaàn veà maët kinh teá, maø coøn lan sang caùc lónh vöïc khaùc nhö chính trò, vaên hoùa, toân giaùo,… Tieàn teä laø moät coâng cuï ñeå phuïc vuï cho muïc ñích cuûa chuû sôû höõu. Khi maø caùc quan heä kinh teá – xaõ hoäi ñeàu bò tieàn teä hoùa thì cuõng laø luùc tieàn teä trôû thaønh coâng cuï ñeå xöû lyù vaø giaûi quyeát moïi moái quan heä phaùt sinh caû trong phaïm vi quoác gia vaø quoác teá. Chính vì vaäy, ngöôøi chuû sôû höõu tieàn teä coù theå söû duïng noù ñeå thoûa maõn moïi nhu caàu cuûa mình. Chöøng naøo coøn toàn taïi neàn kinh teá haøng hoùa, thì chöøng ñoù ñoàng tieàn seõ coøn phaùt huy maïnh meõ söùc maïnh vaïn naêng cuûa noù. I.2. Xu höôùng toaøn caàu hoùa, khu vöïc hoùa thò tröôøng taøi chính: Trong nhöõng naêm cuoái theá kyû 20, tröôùc aùp löïc cuûa söï phaùt trieån kinh teá, caùc nöôùc ñaõ daàn môû cuûa ñeå ñoùn nhaän nhöõng luoàng voán quoác teá thaâm nhaäp vaøo. Coù theå noùi quaù trình toaøn caàu hoùa ñaõ baét ñaàu töø ñoù, vaø dieãn ra vôùi toác ñoä ngaøy caøng nhanh. Töø thaäp kyû 90 trôû laïi ñaây, chuùng ta ñaõ chöùng kieán söï ra ñôøi cuûa caùc saûn phaåm taøi chính phi taäp trung, maø gaàn ñaây nhaát laø caùc coâng cuï phaùi sinh vaø caùc kyõ thuaät chöùng khoaùn hoùa döôùi hình thöùc caùc coâng cuï nôï ñöôïc theá chaáp toång hôïp. Cuøng vôùi söï dôõ boû caùc haøng raøo quoác teá ñoái vôùi vieäc di chuyeån voán, caùc nhaø ñaàu tö ñaõ coù dòp môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng cuûa mình hôn, ña daïng hoùa ruûi ro tín duïng, vaø toái ña hoùa lôïi nhuaän ñaàu tö. Maëc duø caùc coâng cuï phaùi sinh taøi chính coù söï phaùt trieån nhanh choùng, nhöng caùch thöùc mua baùn vaø thanh toaùn caùc coâng cuï naøy vaãn chöa ñöôïc hoaøn Trang 10 / 61 haûo. Chuùng ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu qua ñieän thoaïi, vaø xaùc nhaän laïi qua fax. Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät heä thoáng ñieän töû chuyeân xöû lyù caùc nghieäp vuï mua baùn, giao dòch giöõa nhöõng ngöôøi tham gia thò tröôøng ñöôïc chuaån hoùa, vaø tieát kieäm thôøi gian hôn. Theo öôùc tính cuûa ngaân haøng thanh toaùn quoác teá BIS thì giaù trò danh nghóa toaøn caàu cuûa caùc coâng cuï phaùi sinh OTC ñaït möùc 128 nghìn tyû USD vaøo giöõa naêm 2002, taêng 25% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Tuy nhieân, theo moät nghieân cöùu cuûa UÛy ban chöùng khoaùn vaø hoái ñoaùi Myõ, thì maëc duø taát caû 50 ngaân haøng lôùn nhaát nöôùc Myõ ñaõ söû duïng coâng cuï phaùi sinh tính ñeán 9/2002, nhöng chæ coù 5% söû duïng taát caû caùc hình thöùc cuûa coâng cuï phaùi sinh, vaø chöa ñeán phaân nöûa söû duïng coâng cuï phaùi sinh taøi chính phi taäp trung. Roõ raøng, thò tröôøng taøi chính toaøn caàu vaãn coøn nhieàu khoaûng troáng ñeå phaùt trieån hôn nöõa. Söï phaùt trieån vaø môû roäng mang tính chaát toaøn caàu cuûa thò tröôøng taøi chính quoác teá khoâng chæ bò haïn cheá bôûi caùc raøo caûn tröïc tieáp cuõng nhö giaùn tieáp, maø coøn bò aûnh höôûng bôûi yeáu toá thò tröôøng hoái ñoaùi vaø ruûi ro cuûa quoác gia ñoù. Tuy nhieân, nhöõng haïn cheá naøy ngaøy caøng bò thu heïp daàn bôûi taùc ñoäng tích cöïc cuûa quaù trình toaøn caàu hoùa taøi chính mang laïi. Lôïi ích lôùn nhaát maø toaøn caàu hoùa taøi chính mang laïi ñoù laø taêng hieäu quaû cuûa nguoàn voán baèng caùch chuyeån chuùng ñeán nôi maø höùa heïn nhieàu lôïi nhuaän nhaát treân theá giôùi. Töø ñoù giuùp taêng tröôûng kinh teá toaøn caàu, goùp phaàn vaøo söï thònh vöôïng chung cuûa theá giôùi. Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä Ñoâng Nam AÙ vaøo naêm 1997 baét ñaàu ôû Thaùi Lan ñaõ laøm cho tieán trình toaøn caàu hoaù cuûa thò tröôøng taøi chính chaäm laïi, ñaëc bieät laø ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø söï quaûn lyù nguoàn voán quoác teá khoâng hieäu quaû cuûa caùc nöôùc. Cuï theå laø tình traïng buøng noå cho vay, söû duïng nhöõng nguoàn voán ngaén haïn ñaàu tö cho muïc ñích daøi haïn, roài söï hình thaønh quaû “khinh khí caàu baát ñoäng saûn”. Theâm vaøo ñoù, vôùi söï quaûn lyù keùm linh hoaït Trang 11 / 61 trong cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi, ñoàng tieàn cuûa caùc quoác gia naøy ñaõ laàn löôït suït giaù. Ñieàu naøy cho thaáy söï hoäi nhaäp vaøo neàn taøi chính theá giôùi khoâng chæ giuùp gia taêng lôïi nhuaän cuûa nhöõng chính saùch toát, maø coøn goùp phaàn thuùc ñaåy chi phí cuûa caùc chính saùch toài phaùt sinh nhieàu hôn. I.3. Söï hình thaønh ñoàng EURO ñoái troïng vôùi ñoàng USD: I.3.1. Söï môû roäng cuûa Lieân minh Chaâu AÂu (EU): Ngaøy 01/05/2004, EU chính thöùc ñaùnh daáu söï môû roäng cuûa mình baèng vieäc keát naïp theâm 10 thaønh vieân môùi, naâng toång soá thaønh vieân EU leân ñeán con soá 25. Ñeå coù ñöôïc söï roäng lôùn nhö ngaøy nay, EU ñaõ traõi qua caùc moác chính sau: ™ Vaøo naêm 1951, Coäng ñoàng than theùp Chaâu AÂu (ECSC) ra ñôøi vôùi Phaùp, Ñöùc, YÙ, Haø Lan, Bæ, Luxembourg laø thaønh vieân. ™ Vaøo naêm 1958, Hieäp ñònh Roma ñöôïc kyù keát, ñaùnh daáu söï ra ñôøi cuûa Coäng ñoàng nguyeân töû Chaâu AÂu (Euratom), vaø Coäng ñoàng kinh teá Chaâu AÂu (EEC). ™ Vaøo naêm 1967, ECSC, Euratom, EEC saùt nhaäp thaønh Coäng ñoàng Chaâu AÂu (EC). ™ Vaøo naêm 1973, Anh, Ireland, Ñan Maïch gia nhaäp EC. ™ Vaøo naêm 1982, Hy Laïp noái böôùc vaøo EC. ™ Vaøo naêm 1986, Boà Ñaøo Nha vaø Taây Ban Nha cuõng tham gia vaøo EC. Ñaây cuõng laø giai ñoaïn EC xaùc ñònh muïc tieâu töøng böôùc xaây döïng Lieân minh kinh teá tieàn teä Chaâu AÂu (EMU). ™ Vaøo naêm 1992, Hieäp öôùc Maastricht ñöôïc kyù keát, taïo cô sôû chính trò vaø phaùp lyù cho Lieân minh Chaâu AÂu (EU) ra ñôøi vaøo 01/01/1993. ™ Vaøo naêm 1995, Aùo, Phaàn Lan, Thuïy Ñieån gia nhaäp EU. Trang 12 / 61 ™ Vaøo naêm 2004, EU keát naïp theâm 10 thaønh vieân môùi goàm Coäng hoøa Czech, Síp, Estonia, Hungary, Latvia, Litva, Malta, Ba Lan, Slovakia, Slovenia. I.3.2. Söï hình thaønh cuûa ñoàng tieàn chung Chaâu AÂu (EURO): Vaøo naêm 1992, Hieäp öôùc Maastricht ra ñôøi khoâng chæ ñaët ra chính saùch ñoái ngoaïi vaø an ninh chung, maø coøn ñöa ra thôøi gian bieåu ñeå thieát laäp Lieân minh kinh teá vaø tieàn teä, maø cuï theå laø söï ra ñôøi cuûa ñoàng EURO. Ñeå coù ñöôïc söï toàn taïi vaø phaùt trieån nhö hieän nay, ñoàng EURO ñaõ phaûi traûi qua moät quaù trình nuoâi naáng vaø aáp uû ñaày kieân trì ™ Naêm 1989, Baùo caùo Delors ñeà xuaát moät böôùc chuyeån tieáp sang Lieân minh tieàn teä Chaâu AÂu (EMU) goàm 3 böôùc. ™ Naêm 1990, böôùc thöù nhaát cuûa EMU baét ñaàu vaøo 7/1990. ™ Naêm 1991, caùc giaùm ñoác cuûa caùc haõng ñuùc tieàn ñaõ gaëp gôõ khoâng chính thöùc ñeå thaûo luaän veà ñoàng tieàn töông lai. ™ Naêm 1992, Hieäp öôùc Maastricht ñöôïc kyù keát. ™ Naêm 1993, Hieäp öôùc Maastricht coù hieäu löïc keå töø ngaøy 1/11. ™ Naêm 1994, böôùc 2 cuûa EMU baét ñaàu. Toå chöùc tieàn teä Chaâu AÂu (EMI), tieàn thaân cuûa Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu (ECB) hieän nay ra ñôøi. Noù cho pheùp thaønh laäp moät nhoùm chuyeân nghieân cöùu veà vieäc in aán vaø phaùt haønh tieàn giaáy Chaâu AÂu. ™ Naêm 1995, Hoäi ñoàng Chaâu AÂu nhoùm hoïp ôû Madrid (15-16/12) ñeå hình dung ra vieãn caûnh töông lai cuûa moät ñoàng tieàn chung. ™ Naêm 1996, taïi hoäi nghò khoâng chính thöùc Ecofin taïi Verona, moät quyeát ñònh veà ñoàng tieàn chung EURO ñaõ ñöôïc thoâng qua. Cuï theå Hoäi ñoàng ñaõ toå chöùc moät cuoäc thi ôû caáp chaâu luïc ñeå choïn ra maãu thieát keá cho Trang 13 / 61 ñoàng EURO. EMI cuõng toå chöùc moät cuoäc thi thieát keá cho tôø giaáy baïc EURO. Nhöõng maãu ñoaït giaûi ñaõ ñöôïc thoâng baùo vaøo thaùng 12/1996. ™ Naêm 1997, maãu ñoaït giaûi thieát keá cho ñoàng EURO ñaõ ñöôïc choïn löïa bôûi caùc Boä tröôûng taøi chính, vaø ñöôïc xaùc nhaän bôûi nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu cuûa Bang vaø Chính phuû taïi Hoäi nghò ôû Amsterdam. ™ Naêm 1998, Quyeát ñònh cuûa Hoäi ñoàng vaøo ngaøy 3/5/1998 laø quyeát ñònh cuûa 11 nöôùc chính thöùc chaáp nhaän ñoàng tieàn chung. Ñeán 1/6/1998, ECB chính thöùc ra ñôøi vaø ñaët truï sôû taïi Frankfurt am Main cuûa Ñöùc. Vaøo ngaøy 31/12/1998 Hoäi ñoàng ñöa ra quy ñònh veà tyû giaù chuyeån ñoåi cho caùc nöôùc chaáp nhaän ñoàng EURO. Trong khi ñoù, nhöõng nöôùc thaønh vieân seõ baét ñaàu saûn xuaát ñoàng tieàn EURO. ™ Naêm 1999, vaøo ngaøy 1/1 EURO trôû thaønh ñoàng tieàn chung cuûa 11 nöôùc thaønh vieân, maëc duø tieàn giaáy vaø tieàn ñoàng vaãn chöa ñöôïc löu haønh. Ñeán thaùng 7/1999, tieàn giaáy EURO ñöôïc ñöa vaøo saûn xuaát. ™ Naêm 2000, Quyeát ñònh cuûa Hoäi ñoàng vaøo ngaøy 19/6 cho pheùp Hy Laïp gia nhaäp ñoàng tieàn chung töø 1/1/2001. ™ Naêm 2001, Hy Laïp chính thöùc aùp duïng ñoàng tieàn chung. ™ Naêm 2002, vaøo ngaøy 1/1 tieàn giaáy vaø ñoàng EURO ñöôïc ñöa vaøo löu thoâng ôû 12 nöôùc thaønh vieân. Sau 28/02 tieàn giaáy vaø tieàn ñoàng quoác noäi ñaõ chính thöùc khoâng coøn laø ñoàng tieàn hôïp phaùp ñöôïc chaáp nhaän chi traû. Söï ra ñôøi cuûa ñoàng tieàn chung EURO ñaõ giuùp cho caùc thaønh vieân trong lieân minh: ™ Giaûm chi phí giao dòch. ™ Traùnh ruûi ro veà ngoaïi hoái, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ñaàu tö giöõa caùc nöôùc thaønh vieân. ™ Giaù haøng hoùa ngoaïi thöông seõ raát roõ raøng vaø minh baïch. Trang 14 / 61 ™ Caïnh tranh giöõa caùc nöôùc Chaâu AÂu seõ gay gaét hôn; ñoàng thôøi söï saùt nhaäp vaø thaâu toùm caùc coâng ty laø ñieàu khoâng traùnh khoûi. ™ Taêng nguoàn ñaàu tö tröïc tieáp töø caùc nöôùc trong Lieân minh. ™ Taêng quy moâ thò tröôøng voán Chaâu AÂu. Ñoàng tieàn chung EURO seõ laø moät coâng cuï chuyeån ñoåi, coâng cuï döï tröõ vaø coâng cuï ñaàu tö môùi. Ñaây chính laø ñieåm maø Myõ khoâng mong muoán söï ra ñôøi cuõng nhö söï phaùt trieån cuûa ñoàng EURO. Keå töø ñaây, moãi khi ngöôøi ta nhaéc ñeán ñoàng USD thì ngöôøi ta seõ phaûi quan taâm ñeán ñoàng EURO. Cuøng vôùi vieäc giaûm laõi suaát cuûa mình, ñoàng USD ñaõ maát daàn söï ñoäc toân treân thò tröôøng taøi chính theá giôùi. Tuy nhieân, tröôùc söï khoâng chaéc chaén cuûa ñoàng EURO, vaãn coøn quaù sôùm ñeå noùi laø ñoàng USD ñaõ giaûm ñi phaïm vi hoaït ñoäng cuõng nhö ñoä tin caäy ñaùng coù cuûa noù, moät ñoàng tieàn ñang ñöôïc söû duïng chuû yeáu trong thanh toaùn quoác teá hieän nay. I.4. Hieäp öôùc Maastricht vaø nhöõng raøng buoäc ñoái vôùi caùc thaønh vieân khoái Lieân minh tieàn teä Chaâu Aâu: I.4.1. Naêm tieâu chuaån hoäi nhaäp vaø hình phaït neáu vi phaïm: Tröôùc aùp löïc cuûa caùc ñoàng tieàn quoác gia ñang löu haønh, cuõng nhö söï ñoøi hoûi, yeâu caàu cuûa caùc coâng daân caùc nöôùc thaønh vieân, Hieäp öôùc Maastricht ñaõ ñöa ra 5 tieâu chuaån ñeå gia nhaäp ñoàng tieàn chung EURO: ™ Laõi suaát ngaén haïn cuûa caùc quoác gia khoâng ñöôïc vöôït quaù 1,5% bình quaân möùc laïm phaùt cuûa 3 nöôùc coù chæ soá laïm phaùt thaáp nhaát. ™ Laõi suaát daøi haïn cuõng khoâng ñöôïc vöôït quaù 2% bình quaân möùc laõi suaát cuûa 3 nöôùc coù laõi suaát thaáp nhaát. ™ Thaâm huït ngaân saùch khoâng ñöôïc vöôït quaù 3% toång saûn phaåm quoác noäi (GDP). Trang 15 / 61 ™ Nôï Chính phuû khoâng ñöôïc vöôït quaù 60% toång saûn phaåm quoác noäi (GDP). ™ Ñaõ laø thaønh vieân cuûa cô cheá tyû giaù ERM 2 ñöôïc 2 naêm tröôùc khi gia nhaäp Lieân minh tieàn teä Chaâu AÂu, vaø khoâng phaù giaù ñoàng noäi teä ñoái vôùi nhöõng ñoàng tieàn khaùc. Theo ERM 2, caùc nöôùc buoäc phaûi giöõ ñoàng tieàn quoác gia dao ñoäng trong bieân ñoä 15% so vôùi ñoàng tieàn chung EURO. Ñaây laø moät trong nhöõng tieâu chuaån gaây tranh caõi, bôûi vieäc thöïc hieän ERM 2 coù theå daãn ñeán söï taêng leân trong tyû giaù thöïc, hoaëc laïm phaùt. Ñieàu naøy laïi aûnh höôûng ñeán moät trong boán tieâu chuaån ñaõ neâu ôû treân. Tuy nhieân, moät ñieàu caàn löu yù ñoù laø khi moät quoác gia naøo ñoù thöïc hieän ERM 2, thì quoác gia ñoù seõ nhaän ñöôïc söï hoã trôï cuûa Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu (ECB) trong vieäc traùnh nhöõng cuoäc taán coâng coù theå xaûy ra cuûa giôùi ñaàu cô, ñoàng thôøi goùp phaàn giöõ tyû giaù ôû bieân ñoä cho pheùp. Söï ra ñôøi cuûa 5 tieâu chuaån naøy ñaõ goùp phaàn ñaûm baûo söï phaùt trieån kinh teá lieân tuïc vaø beàn vöõng cho Lieân minh kinh teá vaø tieàn teä Chaâu AÂu. Vì vaäy, ñeå goùp phaàn ñaûm baûo 5 tieâu chuaån naøy ñöôïc thöïc hieän toát, Hieäp öôùc Maastricht cuõng quy ñònh hình phaït cho caùc nöôùc vi phaïm baát kyø tieâu chuaån naøo. Ñoù laø phaït toái ña 0,5% treân toång saûn phaåm quoác noäi GDP bao goàm: ™ Phaàn coá ñònh laø 0,2% treân GDP. ™ Phaàn bieán ñoåi laø 0,1% cho moãi phaàn traêm vöôït möùc 3% thaâm huït ngaân saùch. I.4.2. Ngaân haøng trung öông Chaâu Aâu (ECB): Hieäp öôùc Maastricht coøn cho ra ñôøi Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu maø ngaân haøng naøy seõ keát noái hoaït ñoäng thanh toaùn vôùi Ngaân haøng trung öông cuûa caùc nöôùc thaønh vieân thoâng qua heä thoáng phaàn meàm thanh toaùn Target. Ñaây laø heä thoáng thanh toaùn goäp vaø töùc thôøi ñaõ xöû lyù noái keát ñeán heä thoáng thanh toaùn buø tröø Trang 16 / 61 cuûa caùc nöôùc, vaø seõ saün saøng ñeå söû duïng trong thanh toaùn thöông maïi. Tuy nhieân, chi phí söû duïng heä thoáng ñoøi hoûi chæ nhöõng khoaûn chuyeån tieàn lôùn, coù giaù trò ngay môùi ñöôïc xöû lyù qua heä thoáng naøy. Hieäp öôùc Maastricht qui ñònh quyeàn töï trò tuyeät ñoái cuûa Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu. Ngaân haøng naøy khoâng ñöôïc hoûi yù kieán hay chaáp thuaän söï coá gaéng, söï coá vaán, hoaëc söï höôùng daãn cuûa caùc Chính phuû thaønh vieân. Maët khaùc, chæ coù Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu môùi ñöôïc pheùp quy ñònh laõi suaát vaø phaùt haønh giaáy baïc. Ñieàu naøy töông ñöông vôùi vieäc Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu seõ kieåm soaùt chính saùch tieàn teä cuûa thò tröôøng caùc nöôùc thuoäc Lieân minh tieàn teä Chaâu AÂu. Chính saùch tieàn teä cuûa Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu ñöôïc quyeát ñònh bôûi Hoäi ñoàng thoáng ñoác goàm caùc thoáng ñoác Ngaân haøng trung öông cuûa caùc quoác gia thaønh vieân, vaø Ban ñieàu haønh. Ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø caùc Ngaân haøng trung öông thaønh vieân coù nghóa vuï thöïc thi chính saùch tieàn teä cuûa Ngaân haøng trung öông Chaâu AÂu taïi nöôùc sôû taïi. Tuy nhieân, hoï coù quyeàn töï quyeát ñònh chính saùch taøi chính rieâng cho quoác gia mình. Keát luaän chöông I Coù theå noùi, theá giôùi chuùng ta ñang chöùng kieán moät xu theá khu vöïc hoùa, toaøn caàu hoùa heát söïc maïnh meõ trong lónh vöïc taøi chính. Chính xu theá naøy ñaõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû nguoàn voán ñaàu tö quoác teá baèng caùch chuyeån chuùng ñeán nhöõng nôi höùa heïn coù nhieàu lôïi nhuaän nhaát. Tuy nhieân, chuùng ta cuõng ñang chöùng kieán moät söï ñoäc toân lôùn cuûa ñoàng USD treân thò tröôøng thanh toaùn quoác teá. Moät söï ra ñôøi cuûa ñoàng EURO ñang ñöôïc laø moät ñoái thuû caïnh tranh ñaùng gôøm cuûa ñoàng USD. Do ñoù, cuõng khoâng khoù hieåu khi maø ñoàng EURO ra ñôøi ñaõ vaáp phaûi nhieàu söï phaûn öùng töø phía Myõ. Trang 17 / 61 Hieäp öôùc Maastricht ra ñôøi naêm 1992 ñöôïc xem nhö laø moät baûn Hieán phaùp cuûa Lieân minh tieàn teä Chaâu AÂu (EMU). Noù ñaõ goùp phaàn thaét chaët hôn moái quan heä kinh teá cuûa caùc nöôùc thaønh vieân EU, ñoàng thôøi ñaët moät neàn taûng quan troïng cho söï ra ñôøi cuûa ñoàng EURO, cuõng nhö laø böôùc khôûi ñaàu cuûa moät xu höôùng hình thaønh moät ñoàng tieàn chung cuûa caùc nöôùc, vaø khu vöïc. Töø luùc ra ñôøi cho ñeán nay, ñoàng EURO ñang bieán ñoäng khaù phöùc taïp. Luùc ñaàu, thì noù lieân tieáp giaûm giaù trò so vôùi ñoàng USD, nhöng sau ñoù noù laïi vöôït leân maïnh meõ vaø vöôït qua luoân caû möùc quy ñònh ban ñaàu. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø xu höôùng muoán caûi thieän caùn caân thöông maïi ñang bò thaâm huït lôùn cuûa Myõ baèng caùch giaûm giaù ñoàng USD ñeå kích thích xuaát khaåu, coäng vôùi tình hình taêng tröôûng chaäm chaïp, vaø keùm oån ñònh cuûa caùc nöôùc EU. Nhöng duø sao, vôùi söï ra ñôøi cuûa ñoàng EURO, baûn ñoà taøi chính quoác teá keå töø ñoù ñang ñöôïc veõ laïi. Ñieàu naøy höùa heïn moät söï soâi ñoäng hôn, vaø bình ñaúng hôn trong caùc giao dòch taøi chính treân theá giôùi. Trong töông lai, caùc ñoàng tieàn ñöôïc söû duïng trong quoác teá vaø ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi ._.trong thanh toaùn quoác teá seõ khoâng coøn laø moät söï ñoäc haønh cuûa USD, maø ít nhaát seõ coù moät ngöôøi ñoàng haønh khaùc laø EURO. Trang 18 / 61 CHÖÔNG II: ÑOÀNG TIEÀN CHUNG ASEAN TRONG SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NEÀN KINH TEÁ KHU VÖÏC II.1. Nhöõng nhaân toá daãn ñeán söï hình thaønh yù töôûng veà ñoàng tieàn chung ASEAN II.1.1. Söï chuyeån dòch cô caáu taøi chính taïi moät soá nöôùc Ñoâng Nam AÙ: II.1.1.1. Nhöõng dieãn bieán kinh teá, taøi chính vaøo cuoái nhöõng naêm 80: Ra ñôøi vaøo 8/8/1967, ASEAN nhö laø moät loái thoaùt môùi cho caùc nöôùc thaønh vieân ñoái phoù vôùi nhöõng xung ñoät beân trong cuõng nhö beân ngoaøi luùc baáy giôø. Trong nhöõng naêm ñaàu môùi thaønh laäp, ASEAN chæ goàm coù 5 nöôùc thaønh vieân laø Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, vaø Thaùi Lan. Sau ñoù, vaøo 8/1/1984 Brunei chính thöùc gia nhaäp vaøo khoái. Tröôùc nhöõng thöû thaùch veà maët chính trò, kinh teá caû trong noäi boä laãn trong moái quan heä vôùi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ coøn laïi, ASEAN ñaõ khoâng theå taäp trung phaùt trieån kinh teá, cuõng nhö ñaåy maïnh söï gia taêng hoaït ñoäng trao ñoài mua baùn cuûa caùc nöôùc thaønh vieân. Vaøo cuoái nhöõng naêm 80, nhöõng chuyeån bieán saâu saéc cuûa tình hình theá giôùi, ñaëc bieät laø vieäc kyù keát Hieäp ñònh veà giaûi phaùp chính trò toaøn boä cho vaán ñeà Campuchia ñaõ goùp phaàn höôùng ASEAN vaøo söï hôïp taùc kinh teá maïnh meõ hôn, taïo moät söï chuyeån bieán kinh teá, taøi chính cho ASEAN cuõng nhö caùc thaønh vieân trong khoái. Cô caáu taøi chính bao goàm cô caáu huy ñoäng vaø phaân boå caùc nguoàn löïc taøi chính. Noù ñoùng moät vai troø quan troïng trong quaù trình phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia. Keå töø thaäp kyû 70, ñaàu nhöõng naêm 1980, tröôùc aùp löïc voán cho nhöõng ñôn vò coù hieäu suaát söû duïng voán cao, vaø muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá, Chính phuû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ ASEAN ñaõ noã löïc phaùt trieån maïnh meõ thò tröôøng taøi chính Trang 19 / 61 cuûa mình vôùi söï xuaát hieän cuûa caùc toå chöùc taøi chính, thò tröôøng chöùng khoaùn, cuõng nhö söï tham gia ngaøy caøng nhieàu caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñeå hoaø cuøng nhòp ñaäp cuûa thò tröôøng taøi chính naøy, caùc nöôùc ñaõ thöïc hieän chính saùch tö nhaân hoùa, töï do hoùa. Cuï theå laø ñaõ chuyeån chöùc naêng saûn xuaát nhieàu loaïi haøng hoùa cho khu vöïc tö nhaân, thöïc hieän töï do hoùa laõi suaát, nôùi loûng caùc haïn cheá veà kinh doanh taøi chính, cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia tích cöïc vaøo thò tröôøng trong nöôùc. Keát quaû laø Malaysia töø 1985-1989, toång taøi saûn cuûa caùc toå chöùc taøi chính treân GDP taêng töø 137% leân 155%. Tình hình naøy dieãn ra töông töï taïi Thaùi Lan, vaø Indonesia. Maët khaùc, luoàng voán tö nhaân roøng cuõng taêng ñaùng keå töø 1990-1997 nhö ôû Indonesia töø 3.235 trieäu USD – 10.863 trieäu USD, Malaysia töø 769 trieäu USD – 9.312 trieäu USD, Philipines töø 639 trieäu USD – 4.164 trieäu USD. Veà ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi (FDI), trong giai ñoaïn 1989 – 1996 taïi Malaysia cuõng taêng töø 1.668 trieäu USD – 9.025 trieäu USD, coøn Indonesia töø 782 trieäu USD – 5.205 trieäu USD. Veà quy moâ thò tröôøng chöùng khoaùn cuõng taêng roõ reät, cuï theå nhö baûng 1 sau Baûng1: Toång giaù trò thò tröôøng chöùng khoaùn ñaêng kyù / GDP (%) Quoác gia 1985 1986 1987 1988 1989 1990 Malaysia 55,40 58,20 60,40 116,20 154,20 119,30 Thaùi Lan 2,00 7,00 11,40 15,50 44,20 42,30 Philippines 2,10 6,70 8,70 10,70 27,30 13,80 Indonesia - 0,10 0,10 0,30 3,10 8,50 Nguoàn: Thò tröôøng taøi chính vaø thò tröôøng voán Chaâu AÙ (Haø noäi 1992, trang 53) II.1.1.2. Tình hình kinh teá, taøi chính trong nhöõng naêm gaàn ñaây: Trang 20 / 61 Baûng 2: Toác ñoä taêng tröôûng GDP (%) cuûa ASEAN qua caùc naêm Quoác gia 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Brunei 1,01 3,60 -3,99 2,56 2,82 3,05 2,83 3,20 Cambodia 4,60 6,82 3,70 10,78 7,03 5,67 5,48 5,00 Indonesia 7,82 4,70 -13,13 0,79 4,92 3,45 3,69 4,10 Lao, PDR 6,89 6,91 3,99 7,28 5,81 5,76 5,70 5,90 Malaysia 10,00 7,32 -7,36 6,14 8,86 0,32 4,15 5,31 Myanmar 6,44 5,74 5,77 10,92 13,70 10,50 5,00 5,10 Philippines 5,85 5,19 -0,59 3,41 4,38 4,52 3,12 4,70 Singapore 7,71 8,51 -0,86 6,42 9,41 -2,37 3,29 1,09 Thailand 5,90 -1,37 -10,51 4,45 4,76 2,14 5,41 6,75 Viet Nam 9,34 8,15 5,76 4,72 6,79 6,84 7,04 7,24 ASEAN 7,30 4,16 -7,14 3,58 5,91 3,26 4,33 5,01 Nguoàn: Ban thö kyù ASEAN Töø baûng 2 cho thaáy tình hình taêng tröôûng kinh teá trong thôøi gian gaàn ñaây cuûa khoái ASEAN laø khaù laïc quan. Tuy nhieân, neáu so vôùi nhöõng naêm 1996, 1997, thì toác ñoä taêng tröôûng GDP coù xu höôùng giaûm ñaùng keå (gaàn 50%). Ñaây laø moät daáu hieäu cho thaáy tình hình kinh teá ôû caùc nöôùc thaønh vieân trong khoái, ñaëc bieät laø caùc nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån hôn ñang coù daáu hieäu tuït giaûm trong taêng tröôûng GDP. Chính ñieàu naøy ñaõ aûnh höôûng ñeán toác ñoä taêng tröôûng GDP chung cuûa toaøn khoái. Baûng 3: Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi caùc nöôùc ASEAN qua caùc naêm (USD) Quoác gia 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Brunei 17.096 16.227 11.961 12.670 12.751 12.121 12.070 12.971 Cambodia 317 320 265 295 291 283 296 310 Indonesia 1.167 1.128 488 693 731 688 820 973 Lao, PDR 396 360 259 285 328 333 362 Malaysia 4.766 4.672 3.257 3.485 3.881 3.698 3.924 4.198 Myanmar 109 100 144 189 210 162 175 179 Philippines 1.184 1.157 896 1.018 980 924 959 973 Singapore 25.127 25.147 20.892 20.611 22.757 20.553 20.823 20.987 Trang 21 / 61 Thailand 3.134 2.656 1.900 2.046 2.029 1.887 2.050 2.291 Viet Nam 337 361 361 374 403 415 439 481 ASEAN 1.505 1.429 947 1.079 1.128 1.058 1.153 1.266 Nguoàn: Ban thö kyù ASEAN. Tình hình cuõng dieãn ra töông töï ñoái vôùi thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa khoái ASEAN (baûng 3). Maëc duø, coù taêng trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhöng so vôùi nhöõng naêm 1996, 1997, thì thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ôû caùc nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån hôn ñang coù xu höôùng giaûm nhö Singapore, Malaysia; trong khi ñoù tình hình laïi toû ra laïc quan hôn ñoái vôùi caùc nöôùc keùm phaùt trieån hôn nhö Laøo, Vieät Nam. Baûng 4: Giaù trò xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ASEAN (trieäu USD) qua caùc naêm Quoác gia 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Brunei 2.593 2.662 1.891 2.539 3.904 3.643 3.708 4.410 Cambodia 644 862 800 1.129 1.401 1.571 1.750 1.394 Indonesia 50.188 56.297 50.370 51.242 65.406 57.364 59.165 63.450 Lao, PDR 317 313 337 302 330 310 301 359 Malaysia 77.169 77.561 71.850 84.097 98.429 87.981 94.343 105.000 Myanmar 938 975 1.065 1.140 1.644 2.529 2.404 592 Philippines 20.543 25.228 29.496 34.210 37.295 31.243 25.539 34.985 Singapore 129.552 129.75 7 110.27 1 116.62 9 139.74 7 124.50 5 137.42 9 157.851 Thailand 54.667 56.725 52.878 56.801 67.889 63.070 66.092 78.416 Viet Nam 7.255 9.185 9.361 11.540 14.448 15.027 16.706 19.500 ASEAN 343.866 359.56 4 328.31 9 359.62 8 430.49 4 387.24 3 407.43 8 465.957 Nguoàn: Ban thö kyù ASEAN Trang 22 / 61 Baûng 5: Giaù trò nhaäp khaåu cuûa caùc nöôùc ASEAN (trieäu USD) qua caùc naêm Quoác gia 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Brunei 2.345 2.015 1.314 1.250 1.047 1.125 1.480 1.254 Cambodia 1.072 1.092 1.166 1.591 1.939 2.094 2.314 1.844 Indonesia 44.240 46.223 31.942 30.598 40.366 34.669 35.652 39.011 Lao, PDR 690 648 553 554 535 523 447 482 Malaysia 73.132 74.131 54.169 61.452 77.602 69.598 75.365 79.289 Myanmar 1.869 2.107 2.451 2.188 2.169 2.450 2.009 373 Philippines 31.885 36.355 29.524 29.252 33.481 31.986 25.601 36.100 Singapore 123.90 0 125.09 2 95.925 104.64 2 127.45 7 109.75 2 117.52 6 128.528 Thailand 70.815 61.349 40.643 47.529 62.423 60.576 63.353 74.214 Viet Nam 10.030 10.432 10.350 10.568 15.387 14.546 17.760 21.600 ASEAN 359.97 7 359.44 4 268.03 7 289.62 5 362.40 7 327.31 9 341.50 6 382.696 Nguoàn: Ban thö kyù ASEAN Theo soá lieäu ôû Baûng 4, tình hình xuaát khaåu cuûa ASEAN laø khaù tích cöïc. Haàu heát ñeàu coù moät söï taêng tröôûng qua caùc naêm, chæ tröø Myanmar do bò caám vaän veà kinh teá. Tuy nhieân, vieäc gia taêng giaù trò nhaäp khaåu (baûng 5) lôùn hôn ôû caùc nöôùc keùm phaùt trieån hôn trong khoái ñaõ laøm cho caùc nöôùc bò thaâm huït trong caùn caân taøi khoaûn vaõng lai cuûa mình (baûng 6). Trong khi ñoù, caùc nöôùc phaùt trieån hôn laïi coù daáu hieäu ñaùng khích leä töø thaëng dö caùn caân taøi khoaûn vaõng lai. Baûng 6: Caùn caân taøi khoaûn vaõng lai treân GDP (%) caùc nöôùc ASEAN qua caùc naêm Quoác gia 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Brunei 54,2 51,5 53,8 62,7 92,9 90,2 86,9 52,5 Cambodia -3,2 0,6 -5,9 -5,2 -2,8 -1,1 -1,3 -4,7 Indonesia -3,4 -2,2 4,2 4,1 5,3 4,8 4,5 3,7 Lao, PDR -12,3 -10,2 -2,6 -5,2 -0,7 -4,5 1,1 -0,3 Malaysia -4,4 -6,2 13,2 15,9 9,4 8,3 8,4 12,9 Myanmar -0,2 -0,2 -0,2 -0,1 -0,04 Philippines -4,8 -5,3 2,4 10,4 12,5 1,8 5,5 4,4 Trang 23 / 61 Singapore 15,2 15,7 22,6 18,7 14,5 19,0 21,4 30,8 Thailand -7,9 -2,0 12,7 10,2 7,6 5,4 5,5 5,6 Viet Nam -8,2 -5,7 -3,9 4,1 -1,1 2,1 -2,5 -5,2 Nguoàn: Ban thö kyù ASEAN II.1.2. Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Ñoâng Nam AÙ 1997: Vaøo 06/1997, cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Ñoâng Nam AÙ xuaát hieän ñaõ laøm cho moät loaït caùc neàn kinh teá naêng ñoäng Ñoâng Nam AÙ bò aûnh höôûng traàm troïng, môû ñaàu baèng söï maát giaù maïnh cuûa ñoàng Bath Thaùi, sau ñoù nhanh choùng lan roäng sang caùc nöôùc Malaysia, Indonesia, Philipines, roài ñeán caùc nöôùc Singapore, Hong Kong, vaø cuoái cuøng laø Haøn quoác, vaø Nhaät Baûn. Haäu quaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng naøy laø taïi caùc quoác gia bò aûnh höôûng xuaát hieän söï phaù giaù lôùn cuûa cuûa caùc ñoàng tieàn so vôùi ñoàng USD, voán ñaàu tö bò chuyeån ra nöôùc ngoaøi, döï tröõ ngoaïi teä bò aûnh höôûng ñaùng keå, chi tieâu ngaân saùch giaûm maïnh, laõi suaát cho vay vaø tyû leä laïm phaùt taêng, tyû leä taêng tröôûng kinh teá giaûm maïnh (baûng 2), loøng tin cuûa caùc nhaø ñaàu tö bò aûnh höôûng nghieâm troïng. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính daãn ñeán cuoäc khuûng hoaûng naøy coù lieân quan maät thieát ñeán vieäc thi haønh cheá ñoä tyû giaù khoâng linh hoaït ñaõ phaûn aûnh khoâng ñuùng tyû giaù thöïc ñaõ taêng leân trong nhöõng naêm tröôùc ñoù, cuõng nhö vieäc thieáu söï phoái hôïp, hoã trôï vaø tö vaán laãn nhau giöõa caùc nöôùc khaùc. II.1.3. Söï ra ñôøi cuûa ñoàng EURO: Tình hình thanh toaùn quoác teá ñaõ coù nhieàu thay ñoåi keå töø khi ñoàng tieàn chung EURO ra ñôøi. Khoâng nhöõng theá, caùc quoác gia ñaõ baét ñaàu coá gaéng taùch khoûi söï phuï thuoäc vaøo ñoàng USD baèng caùch taêng döï tröõ cuûa mình baèng ñoàng EURO nhieàu hôn. Maëc duø trong giai ñoaïn ñaàu, EURO giaûm giaù maïnh so vôùi möùc ñònh giaù ban ñaàu 1 EURO =1,16 USD. Nhöng hieän taïi, noù ñang taêng daàn leân cuøng vôùi söï phuïc hoài cuûa neàn kinh teá Chaâu AÂu, vaø söï thaâm huït caùn caân vaõng lai Trang 24 / 61 ngaøy caøng taêng cuûa Myõ. Theo döï ñoaùn cuûa Lieân minh Chaâu AÂu, trong thaäp kyû tôùi, hoaëc coù theå laâu hôn nöõa, thò phaàn cuûa ñoàng USD trong thöông maïi quoác teá seõ giaûm coøn 40%, trong khi ñoàng EURO seõ laø 38%. Roõ raøng EURO laø moät hình maãu tieàn teä, laø ñoäng löïc thuùc ñaåy vaø baøi hoïc kinh nghieäm cho söï hôïp taùc veà taøi chính tieàn teä cuûa caùc nöôùc, khu vöïc. II.1.4. ASEAN-10 thaønh hieän thöïc: Vaøo 04/1999, cuøng vôùi söï gia nhaäp cuûa Campuchia, giaác mô ASEAN 10 ñaõ thaønh hieän thöïc. Ñieàu naøy ñaõ goùp phaàn naâng cao söï hôïp taùc hôn nöõa veà nhieàu maët cuûa caùc nöôùc trong khoái. Laø moät trong nhöõng khu vöïc coù neàn kinh teá phaùt trieån noùng nhaát, ASEAN 10 ñaõ nhö taïo theâm moät ñieåm nhaán, moät söï tin caäy môùi trong loøng caùc nhaø ñaàu tö. Tuy nhieân, tröôùc söï huøng baù cuûa neàn kinh teá Trung Quoác, AESAN caàn phaûi môû roäng taêng cöôøng hôn nöõa caùc lieân keát theo chieàu saâu, cuõng nhö söï hôïp taùc phaùt trieån toaøn dieän ñeå taïo ra moät lôïi theá caïnh tranh maïnh hôn cho rieâng mình. Ñoàng thôøi cuõng taïo ra moät ñoäng löïc môùi keùo theo caùc nöôùc ASEAN vöôït nhanh ra khoûi khuûng hoaûng, vaø vöôn tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng hôn. Vôùi xu höôùng khu vöïc hoùa, toaøn caàu hoùa vaø töï do hoùa caùc hoaït ñoäng kinh doanh vaø hôïp taùc kinh teá-taøi chính nhö hieän nay, roõ raøng, ASEAN caàn phaûi taêng cöôøng vò theá cuûa mình hôn nöõa caû trong phaïm vi khu vöïc vaø treân toaøn theá giôùi, cuõng nhö ña daïng hoùa phöông thöùc thanh toaùn quoác teá, taïo ra xung löïc tieàn tieàn teä môùi cho thò tröôøng taøi chính quoác teá. II.2. Nhöõng noã löïc cuûa ASEAN ñeå chuyeån lyù thuyeát veà ñoàng tieàn chung ASEAN thaønh hieän thöïc: II.2.1. Cô cheá giaùm saùt ASEAN: Xuaát phaùt töø nhöõng aûnh höôûng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính coäng vôùi thöïc teá baát caäp cuûa caùc cô cheá giaùm saùt hieän haønh Quyõ tieàn teä quoác teá (IMF), Trang 25 / 61 ngaân haøng theá giôùi (WB), ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ (ADB), cô cheá giaùm saùt ASEAN ra ñôøi nhaèm ñöa ra nhöõng lôøi caûnh baùo sôùm hôn, thích hôïp hôn vaø caàn thieát hôn ñeå ngaên chaën cuoäc khuûng hoaûng trong töông lai ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Laø moät phaàn trong keá hoaïch khung Manila 11/1997, yù töôûng xaây döïng cô cheá giaùm saùt ASEAN laàn löôït ñaõ ñöôïc ñöa ra thaûo luaän vaø khaúng ñònh taïi hoäi nghò caùc Boä tröôûng taøi chính ASEAN laàn II taïi Jakarta. Sau ñoù, noù cuõng ñöôïc thaûo luaän vaø boå sung taïi hoäi nghò Boä tröôûng taøi chính khoâng chính thöùc taïi Geneva vaøo 29/04/1998, roài Hoäi nghò quan chöùc taøi chính cao caáp ASEM taïi Myanmar vaøo thaùng 7/1998, vaø ñöôïc thoâng qua vaøo 10/1998. Cô cheá naøy ñöôïc toå chöùc ñôn giaûn, khoâng chính thöùc vaø ñöôïc phaùt trieån treân cô sôû tham vaán ñieàu khoaûn IV cuûa IMF. Ñieàu naøy coù nghóa laø cô cheá naøy seõ döïa vaøo caùc baùo caùo thöôøng nieân maø caùc quoác gia göûi cho Quyõ tieàn teä quoác teá (IMF) ñeå maø phaân tích tình hình. Ngoaøi ra, noù cuõng coù theå yeâu caàu boå sung döõ lieäu rieâng cuûa töøng quoác gia trong töøng thôøi kyø, nhöng phaûi baûo ñaûm khoâng taïo ra baát kyø gaùnh naëng veà traùch nhieäm baùo caùo, soá lieäu vaø thoâng tin kinh teá taøi chính cho caùc nöôùc thaønh vieân. Keát quaû cuûa cô cheá naøy nhaèm ñeå boå sung cho cô quan giaùm saùt hieän haønh cuûa IMF vaø caû ADB. Nhöng noù khaùc vôùi IMF ôû choã cô cheá naøy mang tính khu vöïc, theå hieän quan ñieåm cuûa caùc nöôùc ASEAN, bao quaùt caùc lónh vöïc kinh teá roäng raõi hôn, cuï theå hôn, caäp nhaät hôn, vôùi noäi dung chính laø theo doõi tình hình kinh teá trong khu vöïc vaø thuùc eùp caùc nöôùc thaønh vieân taêng cöôøng caùc kyû cöông vaø caûi caùch veà kinh teá taøi chính. II.2.2. Heä thoáng tyû giaù vaø tieàn teä ASEAN: Hoäi nghò thöôïng ñænh ASEAN laàn 6 toå chöùc taïi Haø Noäi ñaõ thoâng qua “Chöông trình haønh ñoäng Haø Noäi”, trong ñoù coù neâu leân vieäc xaây döïng Heä thoáng Trang 26 / 61 tyû giaù tieàn teä cuûa ASEAN. Ñaây ñöôïc xem laø moät böôùc phaùt trieån môùi trong söï hôïp taùc taøi chính tieàn teä noùi rieâng, vaø hôïp taùc toaøn dieän ASEAN noùi chung. Trong giai ñoaïn ñaàu, noù theå hieän trong söï hôïp taùc, trao ñoåi ngaøy caøng saâu chính saùch tyû giaù cuõng nhö chính saùch taøi chính tieàn teä giöõa caùc nöôùc. Maët khaùc, noù khoâng theå toàn taïi tröôùc khi hoaøn thaønh Khu vöïc thöông maïi töï do ASEAN (AFTA), cuõng nhö tröôùc khi ASEAN bieán thaønh moät thò tröôøng chung. Vaø heä quaû cuûa Heä thoáng tyû giaù tieàn teä ASEAN seõ laø söï ra ñôøi cuûa ñoàng tieàn chung ASEAN, vaø Ngaân haøng trung öông ASEAN. Ngaân haøng naøy seõ hoaït ñoäng ñoäc laäp vôùi caùc Chính phuû, laáy vieäc oån ñònh giaù caû ASEAN laø muïc tieâu chính cuûa mình. II.2.3. Quyõ ASEAN vaø Quyõ traùi phieáu Chaâu AÙ: II.2.3.1. Quyõ ASEAN: Vaøo ngaøy 15/12/1997, caùc Boä tröôûng ngoaïi giao ASEAN ñaõ kyù Baûn ghi nhôù thaønh laäp Quyõ ASEAN. Muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa Quyõ laø ñaåy maïnh giao löu, hôïp taùc giöõa ngöôøi daân caùc nöôùc ASEAN, ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá ñoàng ñeàu vaø taêng cöôøng giuùp ñôõ laãn nhau trong vieäc xoùa ñoùi, giaûm ngheøo. Ñeán nay, Quyõ ñaõ huy ñoäng ñöôïc 24 trieäu USD töø ñoùng goùp cuûa Chính phuû vaø khu vöïc tö nhaân trong caùc nöôùc thaønh vieân, cuõng nhö Nhaät Baûn, Trung Quoác, Haøn Quoác; trong ñoù cuõng ñaõ giaûi ngaân ñöôïc 10 trieäu USD. Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa mình, Quyõ ASEAN ñaõ taøi trôï ñöôïc moät soá döï aùn tieâu bieåu sau: ™ Ñaøo taïo giaùo vieân tieáng Anh cuûa caùc nöôùc ASEAN. ™ Caáp hoïc boång cho sinh vieân ngheøo, hoïc gioûi cuøng vôùi chöông trình ñaøo taïo, trao ñoåi sinh vieân, giao löu thanh nieân ASEAN. Trang 27 / 61 ™ Ñaøo taïo kieán thöùc veà phaùt trieån noâng thoân cho caùc giaûng vieân vaø noâng daân caùc nöôùc ASEAN. ™ Hoäi thaûo veà giaûi quyeát khuûng hoaûng quoác teà daønh cho caùc nhaø ngoaïi giao. ™ Hoäi thaûo daønh cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. II.2.3.2. Quyõ traùi phieáu Chaâu AÙ: Vaøo thaùng 6/2003, caùc nöôùc Chaâu AÙ goàm 10 nöôùc ASEAN, Trung Quoác, Nhaät Baûn, Aán Ñoä, ñaëc khu Hong Kong, Uùc, New Zealand ñaõ chính thöùc thaûo luaän tieán trình thaønh laäp Quyõ traùi phieáu Chaâu AÙ. Theo keá hoaïch, Quyõ naøy seõ coù voán ban ñaàu laø 1 tyû USD, vôùi muïc tieâu laø traùnh söï phuï thuoäc quaù lôùn vaøo thò tröôøng traùi phieáu Myõ vaø Chaâu AÂu, thuùc ñaåy maïnh meõ söï hôïp taùc vaø töông trôï laãn nhau trong khu vöïc veà maët kinh teá – taøi chính, ñoàng thôøi tieán tôùi trôû thaønh Ngaân haøng trung öông Chaâu AÙ. Maëc duø coù moät nguoàn döï tröõ ngoaïi teä lôùn nhaát theá giôùi, nhöng khu vöïc Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông luoân phaûi ñoái maët vôùi tình traïng chaûy maùu ngoaïi teä, chuû yeáu laø vaøo thò tröôøng traùi phieáu Chaâu AÂu vaø Myõ. Ñieàu naøy ñaõ daãn ñeán tình traïng phuï thuoäc töông ñoái lôùn cuûa caùc nöôùc Chaâu AÙ, trong ñoù coù caùc nöôùc ASEAN, tröôùc söï bieán ñoäng vaø ñieàu chænh treân thò tröôøng traùi phieáu Myõ vaø Chaâu AÂu. II.2.4. Loä trình hoäi nhaäp taøi chính tieàn teä ASEAN 2020: Loä trình naøy ñaõ ñöôïc thoâng qua vaøo thaùng 10/2003. Ñeán 04/2004, caùc Boä tröôûng taøi chính laïi theå hieän quyeát taâm cuûa mình moät laàn nöõa trong Hoäi nghò Boä tröôûng taøi chính caùc nöôùc ASEAN dieãn ra taïi Singapore. Muïc tieâu cuûa Loä trình naøy laø nhaèm tieán tôùi phaùt trieån thò tröôøng voán, töï do hoùa taøi khoaûn voán vaø töï do hoùa caùc dòch vuï taøi chính. ™ Veà phaùt trieån thò tröôøng voán, loä trình tieán tôùi söï hôïp taùc xuyeân bieân giôùi giöõa giöõa caùc thò tröôøng. Trang 28 / 61 ™ Veà töï do hoùa taøi khoaûn voán, caùc nöôùc seõ tieán haønh ñieàu tra hieän traïng môû cöûa taøi khoaûn voán taïi caùc nöôùc thaønh vieân, töø ñoù laøm cô sôû xaây döïng loä trình môû cöûa moät caùch coù traät töï taøi khoaûn voán. ™ Töï do hoùa caùc dòch vuï taøi chính theå hieän trong caùc lónh vöïc ngaân haøng, baûo hieåm, chöùng khoaùn. Ñoàng thôøi tieáp tuïc tieán haønh caûi caùch khu vöïc taøi chính ñeå giaûm thieåu nguy cô tieàm aån, vaø phuïc hoài vò theá cuûa caùc nöôùc ASEAN. Loä trình cuõng ñeà caäp ñeán vieäc tieán tôùi thieát laäp moät heä thoáng thanh toaùn tieàn teä ASEAN ñoái vôùi caùc giao dòch haøng hoùa ñeå giaûm bôùt nhu caàu veà ñoàng USD, taïo söï oån ñònh cho caùc ñoàng tieàn trong khu vöïc. II.3. Nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi cho söï ra ñôøi cuûa ñoàng tieàn chung ASEAN: II.3.1. Nhöõng khoù khaên: Söï ra ñôøi cuûa ñoàng tieàn chung ASEAN seõ daãn ñeán moät soá baát lôïi cho caùc quoác gia thaønh vieân. Coäng vôùi nhöõng nhöôïc ñieåm voán coù cuûa mình, ñoàng tieàn chung ASEAN ñang gaëp phaûi nhöõng trôû ngaïi coù theå xaûy ra caàn phaûi ñöôïc xem xeùt kyõ neáu moät quoác gia naøo ñoù thuoäc ASEAN muoán tham döï vaøo. Ñoù laø: ™ Söï maát töï chuû trong vieäc quyeát ñònh chính saùch tieàn teä quoác gia. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø vieäc trong Lieân minh tieàn teä khoâng coù chính saùnh tieàn teä ñoäc laäp. Tuy nhieân, caùi giaù phaûi traû naøy nhieàu hay ít laø hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo vieäc caùc nöôùc thaønh vieân ñaõ thöïc hieän chính saùch tieàn teä trong nöôùc toát ñeán möùc naøo tröôùc khi gia nhaäp Lieân minh. ™ Söï gia nhaäp Lieân minh ñoâi khi seõ daãn ñeán tình traïng thaát nghieäp cho moät soá nöôùc. Ñieàu naøy seõ gaây ra nhöõng phaûn öùng khoâng toát töø phía daân chuùng, laøm aûnh höôûng ñeán tieàn trình gia nhaäp ñoàng tieàn chung. Söï Trang 29 / 61 thaát nghieäp naøy xuaát phaùt töø söï phaân coâng lao ñoäng laïi, cuõng nhö tieán trình chuyeân moân hoùa saûn xuaát seõ xaûy ra ñoái vôùi caùc quoác gia thaønh vieân. ™ Söï khaùc bieät veà möùc ñoä phaùt trieån ôû caùc nöôùc cuõng laø moät söï caûn trôû lôùn ñoái vôùi vieäc tham gia tieán trình ñoàng tieàn chung. Hieän nay, neáu Singapore ñaõ ñöôïc coâng nhaän laø moät quoác gia phaùt trieån, thì caùc nöôùc coøn laïi haàu nhö ñeàu laø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Tuy nhieân, giöõa caùc nöôùc naøy cuõng coù moät söï khaùc bieät trong möùc ñoä ñang phaùt trieån, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc nöôùc môùi gia nhaäp khoái ASEAN sau naøy nhö Vieät Nam, Laøo, Campuchia. ™ Söï yeáu keùm trong lónh vöïc taøi chính cuûa nhieàu quoác gia cuõng laø moät trôû löïc lôùn. Ngay caû ôû caùc quoác gia ñöôïc xem nhö coù trình ñoä phaùt trieån cao hôn caùc quoác gia coøn laïi, thì cuõng ñaõ ñeå xaûy ra tình traïng khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä naêm 1997. Ñieàu naøy vöøa taïo ra moät taâm lyù muoán coù moät toå chöùc coù theå hoã trôï, tö vaán hieäu quaû hôn cho caùc nöôùc; ñoàng thôøi cuõng taïo moät taâm lyù toû ra lo sôï, hay ít nhaát laø toû ra thaän troïng hôn trong vieäc xem xeùt caùc vaán ñeà hôïp taùc taøi chính lieân quan. ™ Söï khoâng ñaày ñuû veà cô cheá vaø toå chöùc coù theå chia seõ nguoàn löïc ôû möùc ñoä vuøng, maø chuùng raát caàn cho vieäc hình thaønh vaø quaûn lyù moät Lieân minh tieàn teä. Nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, maëc duø ñaõ coù nhöõng noã löïc ñaùng keå cuûa ASEAN trong vieäc hình thaønh caùc toå chöùc phuïc vuï cho moät Lieân minh tieàn teä ASEAN, tuy nhieân, caùc toå chöùc naøy hieän chöa phaùt huy ñöôïc hieäu quaû voán coù cuûa chuùng, cuõng nhö chöa thoûa maõn nhu caàu cho vieäc taêng cöôøng hôïp taùc theo chieàu saâu. Trang 30 / 61 ™ Thieáu ñieàu kieän tieân quyeát veà maët chính trò cho söï hôïp taùc veà tieàn teä cuõng nhö ñoàng tieàn chung. Treân cô baûn, caùc nöôùc hieän ñang coá gaéng khaéc phuïc khoù khaên naøy qua vieäc thöôøng xuyeân toå chöùc caùc Hoäi nghò caáp Boä tröôûng chuyeân baøn baïc veà caùc vaán ñeà lieân quan ñeán söï hôïp taùc veà taøi chính cuõng nhö tieàn teä. II.3.2. Nhöõng thuaän lôïi: Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, söï maát ñoäc laäp trong chính saùch tieàn teä laø moät trong nhöõng khoù khaên maø caùc nöôùc phaûi ñoái maët. Tuy nhieân ñoái vôùi caùc nöôùc coù nhieàu giôùi haïn trong vieäc thöïc hieän hieäu quaû chính saùch tieàn teä ñoäc laäp thì ñaây laø moät thuaän lôïi. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø thò tröôøng voán ôû caùc nöôùc naøy coøn nhoû vaø Ngaân haøng trung öông coøn yeáu; do ñoù, thaønh tích trong vieäc ñieàu haønh chính saùch tieàn teä vaãn chöa cao. Vì vaäy, nhöõng maát maùt veà kinh teá laø khoâng lôùn ñoái vôùi caùc nöôùc naøy. Maët khaùc, vieäc gia nhaäp moät Lieân minh tieàn teä seõ giuùp caùc nöôùc naøy taïo ñöôïc moät söï oån ñònh veà maët vó moâ cho neàn kinh teá nhôø vaøo nhöõng nöôùc maø tröôùc ñaây ñaõ coù ñöôïc nhöõng thaønh tích toát trong vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn teä tröôùc khi tham gia Lieân minh tieàn teä. Ñeå thöïc hieän muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá, caùc nöôùc ñang tìm caùch môû roäng hoaït ñoäng thöông maïi cuûa mình. Vaø ñoàng tieàn chung ASEAN seõ laø moät giaûi phaùp höõu hieäu cho hoï. Khoâng nhöõng theá, vieäc ra ñôøi cuûa ñoàng tieàn chung ASEAN coøn giuùp cho caùc nöôùc taêng cöôøng ñaàu tö laãn nhau, cuõng nhö thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø vieäc ñoàng tieàn chung ASEAN seõ taïo ra cô hoäi cho caùc nöôùc thaønh vieân giaûm chi phí giao dòch trong kinh doanh xuyeân bieân giôùi, ñoàng thôøi xoùa boû söï khoâng oån ñònh trong tyû giaù chuyeån ñoåi giöõa caùc nöôùc trong khoái. Khoâng nhöõng theá, moät thò tröôøng tieâu thuï haøng hoùa roäng hôn, thuaän lôïi hôn cuõng ñöôïc môû ra, taïo ñieàu kieän caïnh tranh maïnh meõ hôn cho ASEAN. Trang 31 / 61 Caùc nöôùc trong khoái ASEAN hieän nay haàu nhö ñeàu söû duïng cheá ñoä tyû giaù thaû noåi (tröø Malaysia) vì noù ñöôïc xem nhö laø moät coâng cuï haáp thuï soác. Tuy nhieân, tröôùc nhöõng khoaûn nôï nöôùc ngoaøi lôùn khoâng ñöôïc ñaûm baûo, thì caùc nöôùc laïi toû ra lo sôï tröôùc vieäc phaûi thaû noåi ñoàng tieàn cuûa mình. Do ñoù, chính saùch tieàn teä cuûa hoï thöôøng coù khuynh höôùng tuaân theo quy luaät hôn laø vaän duïng linh hoaït quy luaät phuïc vuï cho muïc ñích quoác gia. Töø ñoù, thöôøng daãn ñeán söï ñieàu chænh sai laàm trong tyû giaù. Theâm vaøo ñoù, cuøng vôùi nhöõng caùi loãi voán coù cuûa thò tröôøng tieàn teä, chính saùch tieàn teä cuûa caùc quoác gia naøy thöôøng trôû thaønh nguoàn gaây soác hôn laø cô cheá haáp thuï soác. Keát quaû laø, caùc chính saùch tieàn teä naøy laïi goùp phaàn gia taêng söï khoâng chaéc chaén cho thò tröôøng tieàn teä, caûn trôû thöông maïi, giaûm ñaàu tö vaø cuoái cuøng laø aûnh höôûng ñeán söï taêng tröôûng kinh teá. Chuùng ta coù theå giaûm nheï bôùt nhöõng aûnh höôûng naøy baèng caùch traùnh khoâng töï thaét buoäc mình vaøo söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù. Tuy nhieân, vieäc laøm naøy ñoøi hoûi moät khoaûng chi phí khoâng phaûi nhoû; maët khaùc, cuõng khoù coù theå ñaït ñöôïc möùc hoaøn haûo treân thöïc teá. Trong khi ñoù, vôùi söï ra ñôøi cuûa moät ñoàng tieàn chung, ASEAN seõ coù theå giaûm bôùt ñöôïc nhöõng aûnh höôûng naøy. Möùc ñoä uyeån chuyeån cuûa löông trong thò tröôøng lao ñoäng vaø giaù caû trong thò tröôøng haøng hoùa coù theå lôùn hôn döôùi cheá ñoä Lieân minh tieàn teä hôn laø cheá ñoä tyû giaù thaû noåi. Ñieàu naøy theå hieän ôû vieäc chuùng thay ñoåi theo höôùng traùnh söï gia taêng cuûa thaát nghieäp ñeán moät möùc maø ôû ñoù coù theå gaây ra söï phaûn khaùng ñoái vôùi vieäc tieáp tuïc gia nhaäp vaøo ñoàng tieàn chung. Maët khaùc, vieäc huy ñoäng moät caùch höõu hieäu caùc nhaân toá trong moät ASEAN seõ thuaän lôïi vaø deã daøng hôn tröôùc ñaây. Cuï theå laø söï huy ñoäng löïc löôïng lao ñoäng cuõng nhö nguoàn voán trong khoái seõ ñaït ôû möùc ñoä cao hôn hieän nay. Bôûi vì hieän taïi caùc coâng nhaân töø Indonesia, Malaysia, Philippines, Thaùi Lan chieám ñeán 10% vieäc laøm ôû Singapore. Vaø löïc löôïng di cö naøy chieám ñeán 2% löïc löôïng lao ñoäng ôû caùc nöôùc sôû taïi. Trang 32 / 61 II.4. Sô löôïc veà tình hình kinh teá Vieät Nam trong thôøi gian qua vaø nhu caàu veà moät ñoàng tieàn chung ASEAN: II.4.1. Tình hình kinh teá Vieät Nam trong thôøi gian qua: II.4.1.1. Veà GDP: Trong nhöõng naêm qua, Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc toác ñoä phaùt trieån kinh teá heát söùc khaû quan. Ñieàu naøy theå hieän ôû chæ tieâu taêng tröôûng GDP bình quaân naêm ñaït khaù cao töø 4,72% - 9,54%, vôùi möùc trung bình coäng laø 7,27% (xem baûng 7). Vôùi toác ñoä phaùt trieån nhö theá, Vieät Nam ñöôïc xem nhö laø quoác gia coù neàn kinh teá taêng tröôûng vaøo loaïi baäc nhaát theá giôùi, chæ sau Trung Quoác vôùi 8,25% vaøo naêm 2003. Baûng 7: Taêng tröôûng GDP, vaø Voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi Chæ tieâu 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 QI/20 04 Taêng tröôûng GDP (%) 9,54 9,34 8,15 5,76 4,72 6,79 6,84 7,04 7,24 7,00 Taêng tröôûng voán ñaàu tö (%) 11,9 0 14,8 9 19,2 3 2,65 9,79 10,8 0 12,2 1 11,4 0 Toång voán ñaàu tö / GDP (%) 31,6 5 32,1 3 34,4 5 32,4 5 32,8 0 32,9 1 33,7 5 34,6 0 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ Trong Ñaïi hoäi Ñaûng laàn IX, Ñaûng ta ñaõ ñeà ra muïc tieâu taêng tröôûng bình quaân GDP trong voøng 10 naêm tôùi laø 7,5%; ñoàng thôøi, ñeán naêm 2020, neàn kinh teá nöôùc ta veà cô baûn laø moät neàn kinh teá coâng nghieäp. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh hay chaäm laø phuï thuoäc vaøo ba nguoàn chính (ba yeáu toá ñaàu vaøo) goàm toång voán ñaàu tö, chaát löôïng lao ñoäng, vaø naêng suaát lao ñoäng. Tuy nhieân, vieäc taêng chaát löôïng vaø naêng suaát lao ñoäng laø caàn moät söï ñaàu tö laâu daøi. Trang 33 / 61 Trong khi ñoù, theo nhö thöïc tieãn nöôùc ta trong nhöõng naêm vöøa qua, yeáu toá ñoùng goùp nhieàu nhaát cho taêng tröôûng kinh teá chuû yeáu laø töø voán. Cuï theå laø ñeå taêng tröôûng ñaït möùc 7% thì toác ñoä taêng tröôûng voán ñaàu tö ít nhaát cuõng phaûi töông ñöông khoaûng 11% (xem baûng 2). Tuy nhieân, ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu taêng tröôûng naøy, Vieät Nam ñang ñöùng tröôùc moät thöû thaùch khaù lôùn tröôùc tình hình kinh teá theá giôùi khaù aûm ñaïm nhö hieän nay. Ñoù laø vieäc giaù nguyeân vaät lieäu theá giôùi ñang taêng cao. Cuï theå, ñeán ñaàu thaùng 03/2004, giaù phoâi theùp taêng 73,8% so vôùi cuøng kyø naêm 2002, giaù phaân boùn cuõng ñaõ vöôït qua möùc 200 USD/taán, taêng 80USD so vôùi ñaàu naêm 2003, giaù cao su taêng gaáp ñoâi khoaûng 1,43 USD/kg so vôùi möùc 0,75 USD cuûa naêm 2001, maïnh meõ nhaát ñoù laø giaù daàu thoâ ñaõ ñaït ñöôïc möùc kyû luïc vöôït qua ngöôõng 55 USD/thuøng. Nhöõng trôû ngaïi naøy ñang laøm cho caùc nhaø ñaàu tö thaän troïng hôn trong caùc quyeát ñònh ñaàu tö cuûa mình. Do ñoù, Vieät Nam caàn phaûi laøm nhieàu hôn nöõa ñeå coù theå ñaït ñöôïc muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá nhö ñaõ ñeà ra. II.4.1.2. Veà ña._.