Đờn ca tài tử Nam Bộ ở Cà Mau - Bạc Liêu

§Ò TµI “§ên CA tµI tö nam bé ë cµ mau - b¹c liªu” __________ C¬ quan chñ qu¶n: së khoa häc c«ng nghÖ m«i tr­êng C¬ quan chñ tr×: së V¡N HãA TH¤NG TIN TØNH Cµ MAU Chñ nhiÖm ®Ò tµi: Huúnh kh¸nh, gi¸m ®èc së V¨n hãa th«ng tin tØnh Cµ Mau. ®Ò tµi hßan thµnh vµ b¶o vÖ n¨m 1999 b¸o c¸o kÕt qña nghiªn cøu khoa häc ®Ò tµi §ên CA tµI tö nam bé ë cµ mau - b¹c liªu 1- Më §ÇU. Cµ Mau vµ B¹c Liªu vèn dÜ lµ mét ®Þa giíi hµnh chÝnh chung tõ Thêi xa x­a, khi mµ c¸i tªn B¹c Liªu ®­îc trë thµnh lµ mét tØnh cña Nam kú håi n¨m 1882, x· héi cña tØnh B¹c Liªu lóc bÊy giê còng ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh nh÷ng nÐt riªng cña m×nh trong lôc tØnh Nam kú. Tõ Êy cho tíi nay ®· nhiÒu lÇn t¸ch ra thµnh hai tØnh Cµ Mau -B¹c Liªu, råi nhËp l¹i thµnh Minh H¶i vµ b©y giê lµ Cµ Mau – B¹c Liªu. Tuy nhiªn qua nhiÒu lÇn thay ®æi nh­ vËy vÒ c¬ cÊu ®Þa giíi hµnh chÝnh, c¬ cÊu ph©n vïng cña mçi giai ®o¹n cã kh¸c nhau, nh­ng ë gãc ®é ®Æc tr­ng v¨n hãa, mµ nhÊt lµ trong lÜnh vùc ®ên ca tµi tö Nam Bé cña hai tØnh vµ ngay c¶ trong vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long vÉn c¬ b¶n cã chung nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ ng­êi nghiªn cøu ®Ò tµi nÇy muèn tËp trung nghiªn cøu s©u nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan vÒ ''®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau - B¹c Liªu'' nh»m kh¼ng ®Þnh thªm vÒ gi¸ trÞ vµ sù tr­êng tån cña ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c Liªu ®· qua, hiÖn t¹i vµ s¾p tíi. 2-TÝNH CÊP THIÕT CñA §Ò Tµi. Khi nãi ®Õn ®Æc tr­ng v¨n hãa nghÖ thuËt cña Cµ Mau- B¹c Liªu th× mäi ng­êi nghÜ ngay ®Õn bµi '' D¹ Cæ Hoµi Lang '' cña nh¹c sÜ Cao V¨n LÇu, mµ bµi '' D¹ Cæ Hoµi Lang '' ®­îc t¹o nªn tõ dßng nh¹c vµ phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé. §ên ca tµi tö Nam Bé lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt ®éc ®¸o, nã chÝnh lµ mét h×nh th¸i thuéc ph¹m trï ý thøc x· héi, lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ t­ duy, lao ®éng s¸ng t¹o, trªn c¬ së kÕt tinh nh÷ng tinh tóy tõ c¸c giai ®iÖu ©m nh¹c theo c¸c dßng ngttêi tø xø vÒ vïng ®Êt nµy khai hoang më câi vµ nh÷ng tinh tóy ®ã ®ù¬c ®Æt trªn c¸i nÒn v÷ng ch¾c cña c¸c lµn ®iÖu d©n ca, hß, vÌ trong d©n gian cña vïng ®ång b»ng Nam Bé ph× nhiªu mµu mì. §ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau- B¹c Liªu chÝnh lµ nh÷ng lêi giao duyªn, biÓu hiÖn nh÷ng t×nh c¶m s©u kÝn cña con ng­êi, lµ n¬i ®Ó gÆp gì t¹o nªn niÒm vui sau nh÷ng ngµy giê lao ®éng vÊt v¶ vµ trong nh÷ng ngµy vui, héi, lÔ ... Nh÷ng n¨m gÇn ®©y khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, mäi ng­êi ®Òu tÊt bËt víi viÖc lao ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh ®Ó cho b¶n th©n m×nh vµ x· héi ngµy cµng giµu h¬n. Qu¸ tr×nh Êy ®Êt n­íc ta më cöa ®Ó giao l­u víi c¸c th­¬ng tr­êng trªn thÕ giíi, kh«ng Ýt ng­êi ®· h×nh thµnh t©m lý sïng ngo¹i, h­ëng thô v¨n hãa tinh thÇn còng bÞ l©y lan tõ t©m lý nµy. V× vËy, trong thùc tÕ cã mét sè lo¹i h×nh nghÖ thuËt, trong ®ã cã lo¹i h×nh §ên ca tµi tö Nam Bé gÇn nh­ bÞ bá quªn vµ dÇn dÇn bÞ mai mét trong ®êi sèng th­êng nhËt cña con ng­êi. Trong khi ®ã, lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë n¬i nµy, n¬i kh¸c, lóc nµy, lóc kh¸c trªn xø së Cµ Mau – B¹c Liªu tuy tr¶i qua nh÷ng lóc th¨ng trÇm nh­ng vÉn v­ît lªn vµ hiÖn diÖn trong ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n d©n, kÓ c¶ vïng n«ng th«n s©u vµ thµnh thÞ. ViÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long nãi chung, Cµ Mau – B¹c Liªu nãi riªng cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p. Bëi lÏ hiÖn nay viÖc s­u tÇm biªn tËp vÒ céi nguån, vÒ lý luËn vµ hÖ thèng c¸c bµi b¶n trong dßng nh¹c tµi tö Nam Bé cßn rÊt h¹n hÑp vµ ch­a tËp hîp ®­îc sù thèng nhÊt chung trong nh÷ng vÊn ®Ò võa ®Ò cËp. ViÖc tæ chøc ho¹t ®éng ®ên ca tµi tö Nam Bé ch­a t¹o ®­îc søc thuyÕt phôc ®èi víi ng­êi xem, ch­a chó ý ®Õn ®µo t¹o h¹t nh©n phong trµo, c¸c m« h×nh mÉu, ch­a cã chÝnh s¸ch tháa ®¸ng ®èi víi c¸c nghÖ nh©n, ch­a cã mét kÕ ho¹ch hoÆc ®Ò ¸n gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé trong thêi kú c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Trong khi ®ã khoa häc c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn rÊt nhanh sÏ lµm ¶nh h­ëng rÊt lín ®èi víi viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy vèn v¨n hãa nghÖ thuËt d©n téc nãi chung, lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c Liªu nãi riªng. V× vËy viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc '' §ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c Liªu '' lµ hÕt søc cÊp thiÕt cho tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi, nh»m gi÷ g×n, ph¸t huy s¾c th¸i v¨n hãa d©n téc ®éc ®¸o cña vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long nãi chung, Cµ Mau- B¹c Liªu nãi riªng, gãp phÇn x©y dùng nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. 3. T×NH H×NH NGHiªN CøU: §Õn nay, viÖc tiÕp cËn nghiªn cøu khoa häc ®Ò tµi ®ên ca tµi tö Nam Bé ®· cã mét sè c«ng tr×nh, nh­ng khai th¸c ë c¸c gãc ®é vÒ ®iÖu thøc, thang ©m vµ mèi liªn hÖ gi÷a nh¹c tµi tö Nam Bé víi nghÖ thuËt s©n khÊu c¶i l­¬ng, chí ch­a nghiªn cøu s©u ®Õn lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé nh­ lµ mét lo¹i h×nh sinh ho¹t v¨n hãa ®Ó tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¶ thi cho viÖc b¶o tån, c¶i tiÕn vµ ph¸t huy lo¹i h×nh nµy trong xu thÕ chung cña thêi ®¹i h«m nay vµ nh÷ng thËp kû tiÕp theo, nhÊt lµ ë giai ®o¹n chuyÓn sang mét thÕ kû míi - thÕ kû 2 1 ''V¨n hãa vµ khoa häc''. Do vËy t¸c gi¶ ®Ò tµi sÏ tham kh¶o nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan cña c¸c c«ng tr×nh trªn ®Ó lµm râ h¬n nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra trong ®Ò tµi cña m×nh vµ nªu lªn nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó cèt yÕu lµm sao cho lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c Liªu kh«ng ngõng ph¸t triÓn. 4. MôC §ÝCH Vµ NHIÖM Vô CñA §Ò Tµi. - Lµm râ h¬n vÒ nguån gèc xuÊt xø cña lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé. Kh¼ng ®Þnh vai trß, vÞ trÝ cña lo¹i h×nh nghÖ thuËt nµy trong ®êi sèng tinh thÇn cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc, chiÕn sÜ vµ nh©n d©n ë tØnh Cµ Mau - B¹c Liªu. Tõ ®ã t¹o nªn nh÷ng m« h×nh mÉu øng dông, nh÷ng gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó gi÷ g×n, ph¸t huy lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau - B¹c Liªu. - Gãp phÇn lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt lý luËn vÒ tÝnh ®éc ®¸o cña lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé võa mang tÝnh b¸c häc, võa mang tÝnh d©n gian, còng lµ mét lo¹i h×nh sinh ho¹t v¨n hãa d©n téc phï hîp víi tÝnh ®Æc thï cña vïng s«ng n­íc Cµ Mau vµ B¹c Liªu. Nªu nh÷ng ®Æc thï c¬ b¶n vÒ lÞch sö tù nhiªn vµ x· héi ®Ó dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé nãi chung, Cµ Mau- B¹c liªu nãi riªng. Nªu thùc tr¹ng ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau - B¹c Liªu trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Nªu nh÷ng gi¶i ph¸p b¶o tån, kÕ thõa, ph¸t huy vµ ph¸t triÓn ®ên ca tµi tö Nam Bé hiÖn nay vµ s¾p tíi ë Cµ Mau vµ B¹c Liªu. 5- §èI T­îNG, PH¹M VI NGHIªN CøU. V× §ên ca tµi tö ®­îc nghiªn cøu ë gãc ®é lµ mét lo¹i h×nh sinh ho¹t v¨n hãa trong quÇn chóng nh©n d©n, nªn ®èi t­îng nghiªn cøu lµ nh÷ng nghÖ nh©n, nh÷ng ng­êi tham gia ho¹t ®éng, h­ëng thô, s¸ng t¹o trong phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau - B¹c Liªu vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®Þa ph­¬ng trong hai tØnh cã phong trµo ®ên ca tµi tö tèt nhÊt. Ph¹m vi nghiªn cøu chñ yÕu lµ ë Cµ Mau vµ B¹c Liªu. Do chiÕn tranh kÐo dµi vµ c¸c tµi liÖu ®Ó l¹i rÊt hiÕm hoi nªn viÖc ®¸nh gi¸, ph©n tÝch thùc tr¹ng chñ yÕu vÉn lµ vïng n«ng th«n trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Mü, mét vµi sù kiÖn tiªu biÓu ë vïng thµnh thÞ n¬i ®Þch t¹m chiÕm vµ thêi kú sau 30 / 4 / 1975 cho tíi nay. 6- PH­¬NG PH¸P NGHIªN CøU. Dùa vµo nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña triÕt häc M¸c - Lª nin vÒ duy vËt biªn chøng, duy vËt lÞch sö, trªn c¬ së quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn v¨n hãa nghÖ thuËt. §Æc biÖt lµ dùa vµo nghÞ quyÕt ®¹i héi VIII cña §¶ng, NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 5, khãa VIII cña §¶ng vÒ ''X©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc ''. §ång thêi dùa vµo lý thuyÕt vÒ v¨n hãa häc, d©n téc häc, mü häc, nghÖ thuËt häc, lÞch sö ... §Ó nghiªn cøu lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé. §Ò tµi ®­îc sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp, ®iÒu tra x· héi häc cïng víi c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lý thuyÕt, nghiªn cøu thùc nghiÖm, phi thùc nghiÖm, kh¶o s¸t ®iÒn d·, s­u tËp t­ liÖu... ®Ó lµm s¸ng tá chñ ®Ò mµ ®Ò tµi ®Ò cËp ®Õn. 7-ý NGHÜA KHOA HäC. Nghiªn cøu lo¹i h×nh '' §ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau - B¹c Liªu '' lµ c¬ së cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu khoa häc tiÕp theo ®èi víi c¸c lo¹i h×nh v¨n hãa d©n gian, nh÷ng s¶n phÈm v¨n hãa phi vËt thÓ ®· cã l©u ®êi ë cµ Mau vµ B¹c Liªu nh­ng ch­a ®­îc ®Ò cËp ®Õn. Nã cßn lµ mèi quan hÖ biÖn chøng trong dßng ch¶y cña lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë c¸c tØnh tõ x­a cho tíi nay. §ã còng sÏ lµ c¬ së ®Ó lo¹i h×nh nghÖ thuËt ®ên ca tµi tö Nam Bé kh¼ng ®Þnh lµ mét bé phËn cña nÒn ©m nh¹c truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam. 8-HiÖU QU¶ X· HéI. Khi lo¹i h×nh nghÖ thuËt nµy ®­îc cñng cè, chÊn chØnh n©ng lªn vÒ mäi mÆt sÏ trë thµnh mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu trong mçi con ng­êi ë Cµ Mau, B¹c Liªu, tõ ®ã sÏ t¹o thµnh phong trµo réng kh¾p trong ®êi sèng x· héi, lµm cho con ng­êi vui t­¬i, phÊn khëi, l¹c quan, h¨ng h¸i trong lao ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh t¹o ra n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n vµ ch¾c ch¾n sÏ lµm h¹n chÕ nh÷ng tÖ n¹n x· héi trong cuéc sèng th­êng nhËt. Ngoµi ra cßn gióp cho c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý ë cÊp vÜ m« còng nh­ vi m« cã c¸ch nh×n x¸c ®¸ng h¬n, ®Ó tõ ®ã ®Ò ra chiÕn l­îc, h­íng ph¸t triÓn l©u dµi, chñ tr­¬ng thÝch hîp vµ nh÷ng chÝnh s¸ch tháa ®¸ng cho lo¹i h×nh nghÖ thuËt '' §ên ca tµi tö Nam Bé ''. 9- KÕT CÊU §Ò TµI GåM Cã: ch­¬ng l : CéI NGUåN Vµ §ÆC TR­NG CñA LO¹I H×NH NGHÖ THUËT §ên Ca TµI Tö NAM Bé. ch­¬ng 2: §ên Ca TµI Tö NAM Bé TRONG §êi SèNG V¨N HãA TiNH THÇN CñA NG­êI D©N Cµ MAU - B¹C NªU. Ch­¬ng 3 : GI¶I PH¸P B¶O TåN, KÕ THõA, PH¸T HUY Vµ PH¸T TRIÓN LO¹I H×NH NGHÖ THUËT §ên Ca TµI Tö NAM Bé ë Cµ MAU - B¹C LIªU. Ch­¬ng 1 CéI NGUåN Vµ §ÆC TR­NG CñA LO¹I H×NH NGHÖ THUËT §ên CA TµI Tö NAM Bé l.l- céi NGUåN CñA LO¹I H×NH NGHÖ THUËT §ên CA tµi tö NAM Bé. Tõ tr­íc ®Õn nay ®· cã mét sè nhµ nghiªn cøu ©m nh¹c nghiªn cøu vÒ céi nguån cña lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé, nhÊt lµ truy t×m t­ liÖu ®Ó chøng minh nh÷ng ng­êi ®· dÇy c«ng s¸ng t¹o ra dßng thùc tµi tö Nam Bé, nh­ng vÉn ch­a cã kÕt luËn nµo ®¸ng tin cËy. Th¸ng 3 n¨m 1996 nh©n lÔ hóy kþ ®øc nghÖ nh©n NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) vµ lÔ r­íc linh vÞ cña «ng tõ nhµ V¨n hãa quËn 8, thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ ®×nh V¹n Ph­íc, x· Mü LÖ, huyÖn CÇn §­íc, tØnh Long An. Së VHTT TØnh Long An phèi hîp víi UBND HuyÖn CÇn §­íc, UBND huyÖn CÇn Giuéc, §µi tiÕng nãi nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh tæ chøc cuéc h«i th¶o vÒ nghÖ nh©n NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) víi nh¹c lÔ, nh¹c lµi tö Nam Bé. KÕt qu¶ cuéc héi th¶o ®· ''Kh¼ng ®Þnh c«ng lao to lín cña «ng trong viÖc h×nhthµnh vµ ph¸t triÓn bé m«n nghÖ thuËt nh¹c lÔ, nh¹c tµi tö Nam Bé còng nh­ phong trµo ca nh¹c tµi tö Nam bé. §ång thêi t«n vinh «ng lµ bËc hËu tæ cã nhiÒu häc trß lõng danh trªn lÜnh vùc nghÖ thuËt nµy '' {2:93 }. Song kÕt qu¶ cuéc Héi th¶o ®· næi lªn mét vÊn ®Ò mµ hÇu hÕt c¸c ®¹i biÓu ®Òu quan t©m vµ chÝnh ®iÒu ®ã còng ®· ®­îc ®Ò cËp trong bµi tæng kÕt héi th¶o cña gi¸m ®èc Së VHTT tØnh long An ''Tuy nhiªn, nh÷ng mong muèn cña tÊt c¶ chóng ta mµ cuéc héi th¶o h«m nay ch­a ®¸p øng ®­îc, ®ã lµ phÇn th©n thª' cña ®øc nghÖ nh©n NguyÔn Quang §¹i vÉn cßn thiÕu nhiÒu th«ng tin, t­ liÖu cÇn thiÕt nh­ gia ph¶, n¬i sinh, n¨m sinh, n¨m mÊt vµ cuéc ®êi ho¹t ®éng cña «ng tõ nhá ®Õn lín, tõ HuÕ vµo Nam... vµ vÊn ®Ò rÊt quan träng n÷a lµ mèÝ quan hÖ g¾n bã gi÷a quan ®iÓm t­ t­ëng t×nh c¶m cña «ng víi quÇn chóng nh©n d©n qua t¸c phÈm cña «ng ®Ó l¹i, trong ®ã vai trß s¸ng t¹o nghÖ thuËt cña quÇn chóng, mµ nÒn t¶ng lµ vèn nghÖ thuËt d©n gian t¹i khu vùc ®ång b»ng Nam Bé, lµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi toµn bé sù nghiÖp s¸ng t¸c nghÖ thuËt cña «ng'' { l2:65 }. Nh÷ng kÕt luËn trªn trïng víi kÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc ë c¸c tØnh Cµ Mau, B¹c Liªu, VÜnh Long, Long An vµ cã sù trïng hîp ngÉu nhiªn víi nh÷ng suy t­, Êp ñ bÊy l©u nay cña t¸c gi¶ ®Ò tµi nµy. Bëi lÏ t¸cgi¶ l¨n lén víi phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé h¬n 30 n¨m qua kÓ tõ khi míi 15 tuæi ®Çu. Suèt chÆng ®­êng dµi Êy mÆc dï b¶n th©n ®· thu thËp rÊt nhiÒu l­îng th«ng tin nh­ng vÉn ch­a x¸c ®Þnh ®­îc ai lµ ng­êi s¸ng lËp ra dßng nh¹c tµi tö Nam Bé. Nh÷ng suy t­, Êp ñ ®ã sÏ ®­îc biÓu hiÖn phÇn nµo trong ®Ò tµi nµy ®Ó gãp phÇn cïng víi Long An, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ ®ång nghiÖp lµm râ thªm vÒ th©n thÕ sù nghiÖp cña ®øc nghÖ nh©n NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) vµ viÖc s¸ng lËp ra dßng nh¹c tµi tö Nam bé. Theo nh­ Phñ tù hä NguyÔn Nh÷ ë D­¬ng Cèc, Phñ Quèc Oai, TrÊn s¬n T©y x­a th× dßng hä NguyÔn Nhö ®· cã mét qu·ng thêi gian rÊt dµi ®Þnh c­ ë n¬i nµy. Vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 15, Nhµ n­íc phong kiÕn ViÖt Nam víi triÒu vua Lª Th¸nh T«ng ( 1460 – 1497 ) ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ quan träng vÒ kinh tÕ, æn ®Þnh vÒ x· héi, gi÷ yªn S¬n Hµ, x· t¾c thùc hiÖn tèt viÖc ®èi néi, ®èi ngo¹i, tiÕp tôc më mang bê câi ®Êt n­íc vÒ phÝa Nam. Lóc bÊy giê d©n t×nh ë 4 trÊn S¬n Nam, Kinh B¾c, H¶i D­¬ng, S¬n T©y ®Òu ®ång lßng øng chiÕu mé d©n cña Lª Th¸nh T«ng më cuéc Nam tiÕn. Tr­íc lµ c¶i thiÖn ®êi sèng theo chiÕu vua ban, sau lµ t×m mét miÒn ®Êt mÇu mì ë xø trêi Nam ®Ó më câi, khai hoang lµm ¨n sinh sèng. Tõ vïng S¬n C­íc, Quèc Oai, TrÊn S¬n T©y hai anh em «ng NguyÔn Nh÷ HËu, NguyÔn Nh÷ Long theo dßng ng­êi Nam TiÕn, nh­ng råi dõng l¹i t¹i ®Êt Minh Linh ®Ó cïng víi th©n h÷u lËp nªn lµng Nguyªn x¸. §Õn nöa ®Çu thÕ kû 16 ( kho¶ng 1510- 1520 ) «ng NguyÔn Nh÷ Diªn con trai «ng NguyÔn Nh÷ HËu rêi lµng Nguyªn X¸ vµo ®Þnh c­ t¹i ®Êt Kim Lu«ng (ngµy nay thuéc x· H¶i QuÕ, huyÖn H¶i L¨ng, TØnh Qu¶ng TrÞ). Thêi gian ®Þnh c­ n¬i ®©y kh«ng ®­îc bao l©u l¹i x¶y ra côc diÖn Nam- B¾c ph©n tranh. Hä NguyÔn, trong ®ã cã ngµi Thñy tæ NguyÔn Nh÷ Diªn cïng víi biÕt bao søc lùc, trÝ tuÖ, må h«i, n­íc m¾t cïng nh÷ng ng­êi d©n viÖt ph­¬ng Nam x©y dùng nªn mét chÝnh quyÒn ph­¬ng Nam v÷ng m¹nh ®Ó c¸t cø l©u dµi víi ®Êt B¾c quª cò cña m×nh. ¤ng NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) lµ thuéc dßng hä NguyÔn Nh÷ ë H¶i QuÕ ngµy nay. ¤ng sinh n¨m MËu Ngä, sinh n¨m l 858. Thuë nhá «ng cïng ®i häc víi ng­êi em hä lµ NguyÔn Minh Th«ng. Khi lín lªn th× NguyÔn Minh Th«ng ®­îc thµnh ®¹t trªn ®­êng häc vÊn vµ ®ç ®¹t ®­îc träng dông lµm viÖc t¹i néi triÒu NguyÔn, d­íi triÒu vua Hµm Nghi vµ cã vî lµ T«n ThÊt TriÒu NguyÔn: T«n N÷ ThÞ Cóc. Cßn «ng NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) th× häc hµnh kh«ng mÊy thµnh ®¹t còng bëi nhiÒu lÏ, trong ®ã cã viÖc «ng ham mª ®ên ca, h¸t x­íng nªn bá bª viÖc häc hµnh. Con ®­êng mµ «ng NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) ®Õn víi quan nh¹c triÒu NguyÔn kh«ng thÊy s¸ch sö ghi l¹i, nh­ng tõ mèi quan hÖ th©m t×nh cã ph¶i ch¨ng «ng ®· ®­îc NguyÔn Minh Th«ng tiÕn cö, hoÆc tõ mét gi¶ thuyÕt kh¸c «ng ®· lµm quan nh¹c duíi triÒu Tù §øc - kiÕn Phóc- Dôc §øc HiÖp Hßa do chÝnh tµi n¨ng ©m nh¹c cña m×nh. ë ®©y cÇn nãi thªm trong quan chÕ cña triÒu NguyÔn kh«ng hÒ nãi ®Õn phÈm hµm, chøc t­íc cña c¸c nh¹c c«ng. Nh­ng v× sao ng­êi ta th­êng dïng danh tõ ''quan nh¹c '' vµ ''d©n nh¹c '' §iÒu ®ã ®Ó ph©n biÖt gi÷a nhãm nh¹c c«ng phôc vô trong giíi quÝ téc vµ trong cung ®×nh ( quan nh¹c), víi nhãm nh¹c c«ng sinh ho¹t trong d©n th­êng (d©n nh¹c) nh­ng d©n nh¹c ë vµo thêi ®iÓm Êy rÊt hiÕm hoi. V× vËy, viÖc gäi «ng NguyÔn Quang §¹i (Ba §îi) lµ quan nh¹c cã nghÜa ¸m chØ «ng lµ mét nh¹c c«ng trong ban nh¹c cña triÒu ®×nh. Theo nhµ nghiªn cøu v¨n hãa HuÕ - Hå TÊn Phan, th× nh÷ng nh¹c c«ng cña c¸c triÒu ®¹i tr­íc ®©y lu«n ë ®Þa vÞ thÊp hÌn, hä ®­îc coi nh­ lµ nh÷ng trß ®Ó mua vui, hä th­êng lµ lÝnh hoÆc thî. Khi ®ã phÈm hµm cña vai trß lÝnh thî Êy nÕu cã ch¨ng ®i n÷a còng chØ ë hµng cöu phÈm, b¸t phÈm mµ th«i. Ngay nh­ §µo Duy Tõ lµ ng­êi cã nhiÒu c«ng lao ®ãng gãp cho xø §µng trong lóc ®ã trªn rÊt nhiÒu lÜnh vùc, kÓ c¶ trong lÜnh vùc ca nh¹c cung ®×nh «ng ®· nghiªn cøu, tu söa vµ hÖ thèng l¹i c¸c bµi h¸t d­íi thêi c¸c chóa NguyÔn, nh­ng vÉn bÞ ng­êi ®êi vµ quan l¹i thêi bÊy giê coi «ng lµ thø con c¸i cña nhµ tuång ®å, kh«ng ra tÝch sù g× c¶ . Tõ c¸ch ®¸nh gi¸, nh×n nhËn cña triÒu ®×nh, quan l¹i vÒ vai trß, vÞ trÝ cña c¸c nh¹c c«ng nh­ ®· nªu trªn vµ cßn nhiÒu lý ®o kh¸c n÷a nªn sö s¸ch cña triÒu NguyÔn kh«ng ghi chÐp cô thÓ vÒ c¸c quan nh¹c cña m×nh. §ã lµ ®iÒu hÕt søc v« lý trong nhiÒu ®iÒu v« lý kh¸c cña s¸ch sö thêi triÒu NguyÔn. Tuy s¸ch sö thêi triÒu NguyÔn kh«ng ghi l¹i tªn tuæi «ng NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ), nh­ng qua viÖc s­u tÇm vÒ th©n thÕ, sù nghiÖp cña «ng ®· ®­îc nªu trªn, phÇn nµo ®· râ: '' ¤ng NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) lµ quan nh¹c cña triÒu ®×nh Tù §øc ( 1848- 1883) hoÆc cña triÒu ®×nh Hµm Nghi ( l 884 - l 885). Sau biÕn cè kinh ®« HuÕ thÊt thñ n¨m 1885, rÊt nhiÒu quan l¹i, d©n binh cña triÒu ®×nh Hµm Nghi bá xø ch¹y vµo Ph­¬ng Nam ®Ó tr¸nh n¹n vµ t×m kÕ sinh nhai chê thêi c¬ phôc hËn. Theo dßng ng­êi Êy ¤ng NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ) tr«i d¹t ®Õn vïng ®Êt §akao, xãm Lµng Dõa, nay lµ ®­êng Phã §øc ChÝnh tr­íc cæng L¨ng «ng Bµ ChiÓu cò, quËn B×nh Th¹nh. Víi nghÒ nh¹c c«ng cña m×nh «ng ®· d¹y ®­îc nhiÒu m«n ®Ö ë vïng nµy, trong ®ã cã hai m«n ®Ö xu©n s¾c næi danh, ®ã lµ «ng S¸u Thíi vµ «ng T¸m Th¹nh. Trong nh÷ng n¨m th¸ng gian tru©n sèng cuéc ®êi nghÌo khæ, «ng quyÕt lßng ®em hÕt tµi nghÖ cña m×nh cèng hiÕn cho ®êi, tõ ®ã ngµy ®ªm «ng suy nghÜ lµm thÕ nµo cho ca nh¹c HuÕ trë thµnh dßng nh¹c cña vïng ®Êt Ph­¬ng Nam. Nãi ®Õn ca nh¹c HuÕ lµ ph¶i ®Ò cËp ®Õn hai yÕu tè rÊt cèt lâi “ Ca HuÕ vµ ®µn HuÕ ''. C¶ hai yÕu tè nµy vÒ ®iÖu thøc mµ nãi th× chØ cã trªn d­íi 60 t¸c phÈm thanh nh¹c vµ khÝ nh¹c, trong ®ã vÒ ®iÖu thøc th× chñ yÕu lµ B¾c vµ Nam. - §iÖu thøc B¾c cã : L­u Thñy, Hå Qu¶ng, Kim TiÒn, Xung Phong, Xu©n T×nh, §iÓn Ng÷, Cæ B¶n, Phó Lôc... - §iÖu thøc Nam cã : Nam Xu©n, T­ M· T­¬ng Nh­, Tiªn N÷ Tèng L­u NguyÔn, Hµnh V©n, B¸ Nha, KhÊp Tö Kú, Tù Trµo, Tù Th¸n, Tr­êng Th¸n, §¶o Ngñ Cung, H¹ Giang Nam, Nam ChiÕn, Nam B×nh, Di Giang Nam, Nam Ai, Väng Giang Nam, Qu¶ Phô, Tø §¹i C¶nh. Ngoµi ra cßn mét sè b¶n kh¸c nh­: * 10 B¶n Tµu: PhÈm TuyÕt, Ng­¬n Tiªu, Hå Qu¶ng, Liªn huên, B×nh B¸n, T©y Mai, Kim TiÒn, Xung Phong, Long Hæ, Tµu M· . * §iÖu thøc lý : Lý Con S¸o, Lý Con S¸o Qu¶ng, Lý Tö Vi, Lý Nam Xang. .. Ca nh¹c HuÕ gåm cã ca nh¹c cung ®×nh (trong ®ã cã nh¹c lÔ) vµ ca nh¹c d©n gian. Nh¹c cung ®×nh ®­îc tr×nh diÔn vµo nh÷ng ngµy quèc lÔ, quèc kh¸nh, chiªu ®·i, nghinh ®ãn sø thÇn ngo¹i quèc, tÕt nguyªn ®¸n, sinh nhËt Hoµng th¸i HËu, sinh nhËt Hoµng th¸i Phi, sinh nhËt Vua, sinh nhËt Th¸i tö, Hoµng hËu, C«ng chóa, nh÷ng lÇn tæ chøc yÕn tiÖc cña Vua quan... Ngoµi ra cßn ®­îc sö dông trong gia ®×nh hoµng th©n, quèc thÝch khi häa th¬, yÕn Èm, th­ëng hoa, uèng trµ ... Ca nh¹c d©n gian ë HuÕ lµ do sù s¸ng t¹o cña ng­êi d©n HuÕ trong qu¸ tr×nh lao ®éng, s¶n xuÊt, ®Êu tranh víi thiªn nhiªn, víi giÆc ngo¹i x©m mµ h×nh thµnh, cßn ca Lý HuÕ ( theo c¸ch nãi cña miÒn B¾c ) lµ b¾t nguån tõ nh¹c lÔ cung ®×nh ®­îc '' D©n gian hãa '' ®Ó dïng cho mçi khi lµng x· tæ chøc tÕ lÔ thµnh hoµng bæn c¶nh ë c¸c ®×nh lµng lín. Cßn ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng lµ viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë nh÷ng giai ®o¹n sau nµy. ChÝnh v× vËy mÆc dï cã ®Ò cËp ®Õn yÕu tè ca nh¹c d©n gian nh­ng thùc chÊt chØ x¶y ra trong ph¹m vi h¹n hÑp mµ th«i, chñ yÕu vÉn lµ ca nh¹c cung ®×nh. VÒ tæ chøc, TriÒu NguyÔn ®· lËp ra ban ®¹i nh¹c vµ ban tiÓu nh¹c. Ban ®¹i nh¹c ®­îc sö dông cho c¸c cuéc ®¹i lÔ vµ Ban tiÓu nh¹c ®­îc sö dông trong c¸c cuéc vui ch¬i, yÕn tiÖc, ca móa... Dã chÝnh lµ lo¹i nh¹c ngù dµnh riªng cho triÒu ®×nh mµ ta gäi lµ nh¹c cung ®×nh. C¸c nh¹c cô dïng cho ban ®¹i nh¹c vµ ban tiÓu nh¹c gåm cã : 1- Trèng lín ( trèng c¸i), s¬n son, vÏ rång m©y, ®Æt trªn gi¸ gç, s¬n thÕp, trªn gi¸ cã h×nh con qu¹ ®øng. 2- Trèng con 3- Trèng tiÓu bång : H×nh trßn, bÝt mét mÆt. 4- Trèng tiÓu cæ : Hai ®Çu ph×nh ra, gi÷a th¾t l¹i, khi ®¸nh hai tay vç vµo hai mÆt trèng. 5- §µn tú bµ : cã 4 d©y. 6- §µn Tam : cã 3 d©y. 7- §µn NguyÖt : cã 2 d©y 8- Dµn Hå : cã 2 d©y vµ vÜ kÐo, ©m thanh trÇm 9- §µn nhÞ : cã 2 d©y vµ vÜ kÐo, ©m thanh trong v¾t, vÐo von. 10- S¸o : Thæi ngang, cã 8 lç 11- KÌn :Thæi däc 12-Sªnh tiÒn : Thanh gç cã g¾n tiÒn tinh, dïng gâ vµo nhau ë nh÷ng nhÞp trong lßng c©u, ®Çu c©u vµ cuèi c©u nh¹c 13- T¸m ©m : Mét vßng ®ång uèn thµnh 3 vßng trßn, mçi vßng trßn cã mét thanh la nhá b»ng ®ång. 14- Kh¸nh : b»ng ®¸, h×nh con d¬i 15- Chu«ng nhá : b»ng ®ång 16- §µn sÕn : cã 2 d©y, thïng ®µn cã 8 c¹nh 17- §µn cÇm : cã 7 d©y 18- §µn Tranh : cã 16 d©y 19- Mâ song loan : dïng ®Ó ®¹p nhÞp Ban nh¹c thêi Êy th­êng th× mçi nh¹c c«ng chØ sö dông ®­îc mét nh¹c cô, song còng cã nh÷ng nh¹c c«ng tµi ba sö dông ®­îc nhiÒu lo¹i nh¹c cô kh¸c nhau. §iÒu nµy r¬i vµo tr­êng hîp cña «ng NguyÔn Quang §¹i ( Ba §îi ), bëi lÏ qua lêi kÓ l¹i cña c¸c thÕ hÖ sau nµy kh«ng kh¼ng ®Þnh ®­îc thêi Êy khi ë Dakao (Sµi Gßn - Gia §Þnh), CÇn §­íc «ng sö dông lo¹i nh¹c cô g×? khi mµ hiÖn nay n¬i thê tù «ng chØ cßn l¹i duy nhÊt lµ mét èng s¸o. So s¸nh víi dµn nh¹c trªn cho thÊy r»ng vÒ ngÆt cÊu tróc cña dµn nh¹c tµi tö Nam Bé gän nhÑ h¬n . Trong c¸i gän nhÑ Êy còng phÇn nµo thÓ hiÖn ®­îc tÝnh ®Æc thï cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long thuéc phÇn ®Êt cña Nam Bé . Bëi lÏ ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ n¬i ®Êt réng ng­êi th­a, s«ng ngßi ch»ng chÞt, ®Êt ®ai mµu mì, con ng­êi th× th¼ng th¾n, phãng kho¸ng, cëi më, ch©n chÊt, hiÒn lµnh, kÎ sÜ biÕt ch÷, d©n siªng lµm ¨n {8:96} cã ®Çu ãc s¸ng t¹o dÔ hßa ®ång, tiÕp cËn víi c¸c hiÖn t­îng míi,do vËy sö dông dµn nh¹c cña c¸c ban nh¹c tµi tö Nam Bé chØ sö dông chñ yÕu lµ bé khÈy (k×m, tranh, bÇu, sÕn... vµ bé kÐo (cß, cß chØ, cß g¸o dõa...) Còng ®· nãi lªn ®iÒu ®ã . Nh÷ng ng­êi sö dông c¸c nh¹c cô Êy ®· t¹o nªn phong trµo ®ên ca tµi tö ë Nam Bé. Lóc bÊy gië gåm rÊt nhiÒu nhãm, trong ®ã cã c¸c nhãm næi danh trong thiªn h¹ lµ nhãm ®ên ca tµi tö MiÒn §«ng do «ng NguyÔn Quang §¹i ®øng ®Çu, nhãm VÜnh Long, Sa §Ðc gåm c¸c «ng Kinh LÞch Q­ên (TrÇn Quang Q­ên), Ph¹m §¨ng §µng, Tèng H÷u §Þnh, nhãm CÇn ®­íc, nhãm VÜnh Kim vµ nhãm ®ên ca tµi tö MiÒn T©y do «ng Lª Tµi KhÞ, tøc nh¹c KhÞ ( 1862- 1924) quª ë B¹c liªu ®øng ®Çu vµ «ng ®· ®­îc giíi ®ên ca tµi tö Nam Bé t«n lµ hËu tæ. Víi nh÷ng thÓ ®iÖu B¾c, Nam cña nh¹c HuÕ, (trong ®ã cã nh¹c lÔ) víi c¸i nÒn ©m nh¹c d©n gian phong phó cña Nam Bé, c¸c nh¹c sÜ c¸c nhãm tµi tö trªn vïng ®Êt Nam bé, víi sù tiÕp cËn giao thoa nh÷ng ®Æc tr­ng v¨n hãa cña c¸c miÒn héi tô trªn vïng ®Êt Nam Bé tõng b­íc c¶i biªn thµnh thÓ ®iÖu B¾c, Nam mang tÝnh ®Æc trøng rÊt Nam Bé vµ giäng nãi tõ 4 s¾c téc t¹o ra giäng ca Nam Bé rÆt ( kh«ng cßn giäng quª nhµ HuÕ n÷a) trong ®ã cã nhiÒu bµi b¶n ®­îc s¸ng t¹o bæ sung thªm cho thÓ ®iÖu nµy. §Æc biÖt thÓ ®iÖu o¸n n»m trong hÖ thèng cña nh¹c tµi tö Nam Bé lµ hoµn toµn do nh÷ng ng­êi sèng trªn vïng ®Êt Nam Bé s¸ng t¹o nªn. VÒ sè l­îng bµi b¶n ®­îc liÖt kª vµo dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé ph¶i thõa nhËn lµ rÊt phong phó. Nh÷ng danh môc bµi b¶n ®­îc xÕp thø tù nh­ sau: * NhÊt Lý : Lý Con S¸o, Lý Giao Duyªn, Lý Väng Phu, Lý Ngùa « Nam, Lý Ngùa « B¾c, Lý Ph­íc KiÕn, Lý ThËp T×nh, Lý ChiÒu ChiÒu... * Nh× Ng©m: C¸c lo¹i ng©m th¬ ( Th¬ lôc V©n Tiªn, th¬ §­êng...) * Tam Nam: Nam Xu©n, Nam Ai, Nam §¶o (®¶o Ngò Cung). * Tø O¸n : Tø §¹i O¸n, Cöu Khóc Giang Nam, Phông CÇu, Phông Hoµng. * Ngò §iÓm: L­u Thñy Tr­êng, Phó Lôc, Xu©n T×nh, B×nh B¸n, T©y Thi, Cæ B¶n. * Lôc XuÊt : V¨n Thiªn T­êng, Tr­êng T­¬ng T­, Chinh Phô (Nam) Tø §¹i V¾n, Héi Ng­¬n Tiªu, B¸t B¶n ChÊn. * ThÊt Ch¸nh: Xµng Xª, Ngò §èi H¹, Ngò §èi Th­îng, Long §¨ng, Long Ng©m, V¹n Gi¸, TiÓu Khóc. * B¸t Ngù : §­êng Th¸i T«n, Chiªu Qu©n, Väng Phu, ¸i Tö Kª (MiÒn §«ng), B¸t Man TÊn Cèng, T­¬ng T­, Duyªn Kú Ngé, Qu¶ Phô Hµm Oan. T¸m bµi nh¹c nµy ®Ých thÞ lµ do «ng NguyÔn Quang §¹i (Ba §îi ) S¸ng t¸c vµo nh÷ng n¨m 1898- 1899 ®Ó nghinh tiÕp vua Thµnh Th¸i th©n chinh vµo Sµi Gßn. T¸m b¶n nh¹c nµy ®­îc hßa tÊu bëi Ban nh¹c MiÒn §«ng cã sù tham gia cña bµ S­¬ng NguyÖt ¸nh. * Cöu NhØ: Tø Böu ( MiÒn T©y), Minh Hoµng Th­ëng NguyÖt, Ngù Gi¸ §¨ng L©u, Phß M· Giao Duyªn, ¸i Tö Kª (B¹c Liªu) Ngò Ch©u (MiÒn §«ng) Kiªm TiÒn B¶n, Ngù Gi¸, Hå Tan, V¹n Liªn, Song Phi Hå §iÖp. * ThËp Thñ Liªn Huên: PhÈm TuyÕt, Ng­¬n Tiªu, Hå Qu¶ng, Liªn Quên, B×nh B¸n, T©y Mai, Kiªm TiÒn, Xung Phong, Long Hç, TÈu M· {22: 16, 17 }. Trong hµng tr¨m bµi b¶n cña dßng ©m nh¹c tµi tö Nam bé ®· nªu trªn, th­êng th× trong giíi vµ nh÷ng ng­êi mé ®iÖu hä chØ quan t©m ®Õn 20 bµi b¶n lín vµ cho ®ã lµ nh÷ng bµi nh¹c tæ cña dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé. C¸ch gäi lµ : 3 Nam, 6 B¾c, 7 Bµi, 4 O¸n. * Ba Nam: Nam Xu©n, Nam Ai, Nam §¶o ( §¶o Ngò Cung). * S¸u B¾c: L­u Thñy Tr­êng, Phó Lôc, B×nh B¸n, Cæ B¶n, Xu©n T×nh, T©y Thi, * B¶y Bµi : Xµng Xª, Ngò §èi Th­îng, Ngò §èi H¹, Long §¨ng, Long Ng©m, V¹n Gi¸ , TiÓu Khóc. * Bèn O¸n: Tø §¹i O¸n, Cöu Khóc Giang Nam, Phông CÇu, Phông Hoµng. Ngoµi 10 ®iÖu thøc ®· nªu trªn, cßn cã c¸c bµi o¸n biÕn (c¶i tiÕn) nh­: B×nh Sa L¹c Nh¹n, Thanh D¹ §Ò Uyªn, Cung ThÒm Ly O¸n, Xu©n N÷, Ng­¬n Tiªu Héi O¸n, Vâ V¨n héi O¸n vµ cßn nhiÒu bµi b¶n O¸n nhá, B¾c nhá kh¸c ®­îc s¸ng t¹o lµm phong phó thªm cho dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé. Trong hµng tr¨m bµi b¶n cña dßng nh¹c tµi tö Nam Bé, chóng ta chØ biÕt ®­îc mét sè bµi b¶n do c¸c nh¹c sÜ s¸ng t¹o nªn nh­: 8 bµi ngù cña NguyÔn Quang §¹i. Tø §¹i O¸n, V¨n Thiªn T­êng cña «ng TrÇn Quang Quên {24:33}ThËp Thñ Liªn Qu¬n do nhãm nh¹c MiÒn T©y cÊu tróc, c¶i biªn tõ 10 b¶n cña ca nh¹c HuÕ nh»m ®Ó nhí ¬n bèn «ng thÇy lµ : Cô ThËp, Cô Thñ, cô NguyÔn Liªn Phong, TrÇn Quang Quên. Bèn ch÷ ThËp, Thñ, Liªn, Quên lµ kÕt hîp tªn cña 4 cô . Ngò Ch©u, (Kim tiÒn b¶n, ngù gi¸, hå tan, v¹n liªn, song phi hå ®iÖp ) lµ do nhãm nh¹c MiÒn §«ng s¸ng t¹o nªn. Tø Böu (Minh Hoµng Th­ëng NguyÖt, Ngù Gi¸ §¨ng L©u, Phß M· Giao Duyªn, ¸i Tö Kª ) do nh¹c sÜ Lª Tµi KhÞ ( B¹c Liªu ) khai sinh ra Bé Tø Böu cã hµm ý lµ bèn b¸u vËt nh»m ®¸p l¹i bé Ngò Ch©u, tøc 5 h¹t ch©u do nhãm nh¹c MiÒn §«ng s¸ng t¹o. B¶n Tø Böu Liªu Thµnh do nh¹c sÜ Ba Chét s¸ng t¸c ®Ó tá lßng kÝnh träng «ng th©n cña m×nh lµ nh¹c sÜ Lª Tµi KhÞ ( HËu tæ Nh¹c KhÞ ) ®· cã c«ng lao s¸ng t¹o nªn b¶n nh¹c Tø BöU. §©y còng chÝnh lµ ®Æc tÝnh cña nh÷ng ng­êi tham gia phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé, bëi hä kh«ng tháa m·n víi nh÷ng g× hä cã ®­îc, kh«ng chÞu thua nhau trong nghÒ nghiÖp, cø nh­ thÕ thi ®ua víi nhau s¸ng t¹o kh«ng ngõng. §iÒu rÊt c¨n c¬ lµ tù th©n cña vïng ®Êt Nam Bé (trong ®ã cã Cµ Mau - B¹c Liªu ) ®· cã ®­îc c¸i nÒn ©m nh¹c d©n gian v÷ng ch¾c tr­íc khi cã dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé, chÝnh v× vËy khi tiÕp thu c¸c dßng nh¹c kh¸c nã hßa tan vµ biÕn thµnh c¸i riªng cña Nam Bé, c¸i riªng cña Cµ Mau - B¹c Liªu råi lan táa ®Õn mäi miÒn ®Êt n­íc. Tõ nh÷ng luËn cø ®· ph©n tÝch, cho phÐp chóng ta nhËn ®Þnh dßng nh¹c tµi tö nam Bé vµ phong trµo ®ên ca tµi tö nam Bé cã ®­îc lµ do nhiÒu nh¹c s­ sinh sèng trªn vïng ®Êt Nam Bé (trong ®ã cã Cµ Mau – B¹c Liªu ) s¸ng t¹o nªn, trªn c¬ së tiÕp thu cã chän läc, cã c¶i biªn mét sè ®ÝÖu thøc tõ nh¹c cung ®×nh Hóª ( nh¹c lÔ ) céng víi viÖc s¸ng t¹o c¸c ®iÖu thøc míÝ trªn c¸Ý nÒn ©m nh¹c d©n gian Nam Bé mµ nh÷ng ng­êÝ cã c«ng lao lín ®ù¬c ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ Nh¹c s­ nguyÔn Quang §¹i ( Ba §êi ) CÇn §­íc, Long An. Nh¹c s­ Kinh LÞch Quên ( TrÇn Quang Quên ) TØnh VÜnh Long vµ nh¹c s­ Lª Tµi KhÞ, tøc hËu tæ nh¹c KhÞ tØnh B¹c LiÒu.. 1.2 – ®ÆC TR­NG CñA LO¹I H×NH NGHÖ THUËt §ên CA tµI Tö NAm Bé. §ên ca tµi tö Nam Bé lµ lo¹i h×nh sinh sau ®Î muén so víi dßng ©m nh¹c cña d©n téc, nã kÕ thõa mét sè bµi b¶n trong dßng ca nh¹c HuÕ, vµ s¸ng t¹o thªm nhiÒu ®iÖu thøc míi dùa trªn c¸i nÒn ©m nh¹c d©n gian Nam Bé ®Ó h×nh thµnh nªn mét dßng ©m nh¹c trong nÒn ©m nh¹c cña d©n téc víi ®Æc tr­ng rÊt ®éc ®¸o, rÊt Nam Bé, ®ã lµ nh¹c tµi tö Nam Bé . Nh¹c tµi tö lµ mét thÓ nh¹c cña c¸c bµi ca, trÝch ®o¹n ca kÞch, phæ biÕn ë trung Nam Bé, ®­îc quÇn chóng biÓu diÔn tù do ®Ó gi¶i trÝ. ¢m nh¹c c¶i l­¬ng h×nh thµnh , b¾t nguån tõ nh¹c tµi tö. [ 12:749]. Cßn tµi tö lµ ng­êi ®µn «ng cã tµi vµ rÊt kho¸ng ®¹t (tµi hoa) ®Ó s¸nh víi giai nh©n. X­a nay khi ®Ò cËp ®Õn tµi s¾c cña trai g¸i ng­êi ta th­êng nãi ®Õn côm tõ '' Tµi tö giai nh©n '' nh­ truyÖn KiÒu NguyÔn Du cã c©u: ''DËp d×u tµi tö giai nh©n Ngùa xe nh­ n­íc, ¸o quÇn nh­ nªm '' Mét ®Þnh nghÜa kh¸c: Tµi tö lµ cã tµi n¨ng nh­ng kh«ng chuyªn, lµm viÖc theo lèi tïy høng, thÝch th× lµm kh«ng thÝch th× bá...{ 12:990 }. Nh¹c tµi tö Nam Bé lµ mét lo¹i h×nh ©m nh¹c cña vïng ®Êt Nam Bé chøa ®ùng yÕu tè ©m nh¹c d©n gian, d©n téc vµ yÕu tè ©m nh¹c b¸c häc. §ên ca tµi tö Nam Bé lµ lo¹i h×nh sinh ho¹t gåm c¶ phÇn ®ên vµ ca. PhÇn ®ên lµ dïng c¸c bµi b¶n nh¹c ®· cã s½n trªn c¬ së ®ã ®Æt lêi ca, do vËy lêi ca bao giê còng lÖ thuéc vµo nèt nh¹c, nhÞp cña tõng c©u theo tõng bµi nh¹c mµ t¸c gi¶ chän. Lo¹i h×nh nghÖ thuËt nµy rÊt gÇn gòi víi mäi thµnh phÇn trong cuéc sèng. Tõ ph©n tÝch cho ta kh¸i niÖm: *Nh¹c tµi tö Nam Bé lµ thÓ nh¹c cña nhiÒu bµi ca; trong ®ã hµm chøc tÝnh b¸c häc vµ tÝnh chÊt ©m nh¹c d©n gian Nam Bé. *§ßn ca tµi tö Nam Bé lµ lo¹i h×nh nghÖ thuËt ®an xen gi÷a tÝnh chÊt chuyªn nghiÖp vµ kh«ng chuyªn nghiÖp biÓu hiÖn b»ng tÝÕng ®ên, /êi ca theo tõng bµi b¶n cña dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé. Trªn c¬ së ®ên ca tµi tö Nam Bé tiÕn lªn h×nh thøc ca ra bé vµo kho¶ng n¨m 1912 - 1915 tøc lµ s©n khÊu hãa nh¹c tµi tö {7: 122] vµ sau ®ã h×nh thµnh nghÖ thuËt s©n khÊu c¶i l­¬ng Nam Bé. YÕu tè d©n gian vµ d©n téc cña ®ên ca tµi tö Nam Bé ®­îc thÓ hiÖn ë sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a tÝnh chÊt chuyªn nghiÖp vµ kh«ng chuyªn. Do vËy tÝnh chÊt phæ cËp vµ phong trµo trong x· héi hÕt søc réng r·i. Cßn yÕu tè b¸c häc ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ ë nh÷ng bµi lín nh­ Nam, o¸n, Ngù. V× khi nh÷ng b¶n nh¹c nµy ®­îc hßa tÊu lªn bÊt cø ë ®©u, ë thêi ®iÓm nµo, bèi c¶nh nh­ thÕ nµo th× vÉn lµ khu«n th­íc ®ã trong tõng lßng b¶n, líp lang, tõng c©u nh¹c, kh«ng sai mét nhÞp, kh«ng thiÕu lÖch mét m« nµo c¶ . Vµ ®Æc biÖt h¬n hÕt lµ hån nh¹c, tÝnh c¸ch cæ ®iÓn cña b¶n nh¹c khØ tÊu lªn vÉn ®­îc tu©n thñ rÊt nghiªm ngÆt tõ bé phËn khÝ nh¹c (dµn ®ên) ®Õn thanh nh¹c (ng­êi ca). §Æc biÖt h¬n n÷a lµ nghÖ thuËt chuyÓn tõ ®iÖu sang h¬i (h¬i xu©n, h¬i ai, h¬i dùng) mµ vÉn gi÷ ®­îc ®iÖu thøc gèc cña b¶n nh¹c thuéc ®iªu thøc B¾c, ®iÖu thøc Nam, hay diÖu thøc oaùn. c¸c bµi b¶n nh¹c tµi tö Nam Bé ®­îc cÊu tróc b»ng c¸c nèt nh¹c, c¸c lo¹i nhÞp trong lßng b¶n, cã sù qui ­íc chÆt chÏ vÒ chiÒu dµi cña tõng c©u nh¹c. Nã cßn lµ c¸i khung thêi gian. Sè nhÞp cã trong c©u lµ tïy thuéc vµo tõng bµi b¶n cô thÓ, cã khi nhÞp l , cã khi nhÞp 2, nhÞp 4, nhÞp 8... Nh¹c tµi tö Nam Bé lµ lo¹i nh¹c truyÒn ngãn hoÆc truyÒn khÈu lµ phæ biÕn trong thùc tiÔn, th­êng nh÷ng ng­êi nh¹c c«ng vµ ca sÜ khi ®ên hoÆc khi ca chØ quan t©m ®Õn lêi ca vµ lßng b¶n nh¹c mµ th«i. Khi mµ nh¹c sÜ ngÉu høng theo lßng b¶n th× giai ®iÖu cã thÓ kh«ng cßn cè ®Þnh, th­êng mçi lóc mét kh¸c, cßn nhiÒu ng­êi cïng hßa tÊu th× b¶n nh¹c lµ sù kÕt hîp cña nhiÒu tuyÕn giai ®iÖu kh¸c nhau. Do ®ã khung thêi gian cña lßng b¶n, tøc sè nhÞp, sè c©u ph¶i ®­îc ng­êi tham gia hßa tÊu tu©n thñ triÖt ®Ó vµ cã mét nh¹c c«ng gi÷ nhÞp ch¸nh b»ng gâ song loan. Tuy nhiªn khung thêi gian kh«ng ph¶i hoµn toµn cè ®Þnh. Ng­êi ta cã thÓ kÐo dµi bµi b¶n ra gÊp ®«i hoÆc bít l¹i._. ph©n nöa b»ng c¸ch d·n hoÆc nhÆt c¸c ®iÓm qui ­íc héi tô ®ång ©m, n©ng sè nhÞp mçi c©u lªn gÊp ®«i hoÆc gi¶m sè nhÞp mçi c©u xuèng cßn l/2, do ®ã ng­êi nh¹c c«ng vµ ng­êi ca chØ cÇn biÕt c¸c nhÞp chÝnh vµ nèt nh¹c chÝnh ë gi÷a c©u, cuèi c©u cßn biÓu diÔn th× theo c¶m høng cña mçi ng­êi ë tõng hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn cô thÓ. Còng cïng b¶n nh¹c, cïng bµi ca nh­ng ng­êi ®ên ng­êi ca thay ®æi kh¸c, tøc th× trong lßng b¶n còng thÓ hiÖn kh¸c nhau, nh­ng gièng nhau ë nèt nh¹c vµ nhÞp chÝnh ë gi÷a c©u, cuèi c©u, còng cã nhiÒu tr­êng hîp chÝnh ng­êi ®ên, ng­êi ca Êy ®ên l¹i, ca l¹i cïng mét b¶n ®ên, mét bµi ca nh­ng kh«ng gièng nhau trong lßng b¶n. V× vËy ta cã thÓ gäi ®ên ca tµi tö Nam Bé lµ t©m ca vµ t©m tÊu. §©y lµ mét trong nh÷ng nÐt ®éc ®¸o nhÊt cña ®ên ca tµi tö Nam Bé mµ c¸c lo¹i ©m nh¹c kh¸c kh«ng cã ®­îc. Nh÷ng ng­êi tham gia ®ên ca tµi tö Nam Bé cã ®Æc ®iÓm gièng nhau lµ kh«ng qu¸ kÐn chän, v× hä ®ên ca kh«ng ph¶i ®Ó kiÕm sèng mµ ®Ó tháa m·n nhu cÇu th­ëng thøc vµ gi¶i trÝ cho m×nh, cho mäi ng­êi, ®ên ca ®Ó gi¶i khu©y c¬n sÇu, ®Ó t×m b¹n tri ©m. V× vËy ®ên ca tµi tö Nam Bé biÓu hiÖn rÊt râ tÝnh tiªu khiÓn, kh«ng thÓ hiÖn tÝnh s©n khÊu cao, chØ cÇn vµi ba ng­êi biÕt ca, biÕt ®ên víi vµi nh¹c cô lµ cã thÓ lµm næi ®×nh næi ®¸m suèt s¸ng, th©u ®ªm. §ên ca tµi tö Nam Bé cã thÓ diÔn ra bÊt cø lóc nµo, bÊt cø n¬i nµo víi ®iÒu kiÖn rÊt ®¬n gi¶n, cã thÓ ®ên ca quanh ®ãng r¬m, d­íi ¸nh tr¨ng, trªn bé v¸n ngùa, quanh chiÕc bµn trßn, quanh chiÕc chiÕu, chiÕc ®Öm tr¶i d­íi ®Êt, ®ên ca trªn ghe, tµu ®i xu«i ng­îc theo s«ng, ®ên ca trong nh÷ng ngµy lÔ héi, ngµy giç, ngµy c­íi, héi nghÞ, mõng thä... Nh÷ng tiÕng ®ên, lêi ca du d­¬ng, rÐo r¾c khoan nhÆt, bæng trÇm dÔ lµm cho mäi ng­êi say mª, c¶m xóc. ChÝnh tõ tÝnh tiªu khiÓn mµ giíi ®ên ca tµi tö Nam Bé kh«ng l­u t©m ®Ó ph©n biÖt mét c¸ch r¹ch rßi vÒ h¬i vµ lµn ®iÖu, do ®ã trong thùc tÕ cho thÊy ®a phÇn nh÷ng ng­êi ®i tr­íc ®· sö ®ông lÉn lén gi÷a h¬i B¾c vµ ®iÖu thøc B¾c, h¬i O¸n vµ ®iÖu thøc O¸n trong c¸c bµi b¶n ®­îc l­u l¹i . Còng chÝnh tõ tÝnh tiªu khiÓn ®ã mµ c¸c danh cÇm, danh ca, nghÖ nh©n kh«ng mµn g× ®Õn chuyÖn ®ót kÕt kinh nghiÖm thµnh nh÷ng lý luËn c¬ b¶n thèng nhÊt vÒ bµi b¶n ®Ó truyÒn nghÒ mét c¸ch khoa häc, n©ng cao vÞ thÕ cña lo¹i h×nh nµy trong ®êi sèng x· héi vµ ®Ó l­u truyÒn cho ®êi saô. Tuy nhiªn ®ên ca tµi tö Nam Bé lu«n gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc x©y dùng t×nh c¶m, ®¹o ®øc, nh©n c¸ch, lèi sèng cña con ng­êi, t×nh yªu ®Êt n­íc, quª h­¬ng vµ thÓ hiÖn ®­îc s¾c th¸i v¨n hãa-©m nh¹c cña vïng ®Êt Nam Bé. Nh¹c tµi tö Nam Bé lu«n tu©n thñ theo hÖ thèng nh¹c Ngò Cung: Hß, Xù, XANG, Xª, CãNG do vËy khi s¸ng t¸c, ®Öm ®µn, ph©n tÝch gi÷a h¬i vµ ®iÖô.. ®Òu cã ph­¬ng ph¸p riªng cña nã, chí kh«ng thÓ dùa vµo c¸c nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p cña ©m nh¹c T©y ph­¬ng ®­îc. I.3- C¸C ®iÖu thøc CñA NH¹C tµi Tö. §iÖu thøc Nam: Nam Xu©n víi tÝnh chÊt ung dung, nhÑ nhµng, thanh tho¸t, nh­ng còng cã ®o¹n vui vÎ trÇm hïng, ©m CHñ cña h¬i Xu©n lµ XµNG, XANG, chØ nhÊn vµ rung nhÑ ë ch÷ Xõ, ch÷ XANG, ch÷ Xª V× tÝnh chÊt nh­ vËy nªn thÓ nh¹c vµ lêi ca th­êng ¸p dông trong tr­êng hîp ca ngîi nh÷ng tÊm g­¬ng, sù kiÖn anh hïng, vÎ ®Ñp cña con ng­êi, mïa xu©n vµ quª h­¬ng ®Êt n­íc. Nam Ai l¹i kh¸c rÊt xa so víi Nam Xu©n, v× khi ®ên ph¶i nhÊn vµ rung m¹nh ch÷ CéNG, Xù, XANG vµ cã nh÷ng ®¶o ph¸ch trong lßng c©u nªn ®iÖu nh¹c nghe u buån, tØ tª, bi lôþ . ThÓ nh¹c nµy chØ sö dông trong hoµn c¶nh ®au th­¬ng, buån th¶m, tang tèc, thª l­¬ng cña con ng­êi vµ cña quª h­¬ng ®Êt n­íc... Nam §¶o ( §¶o Ngò Cung ), ®­îc cÊu t¹o ®Æc biÖt h¬n, bëi b¶n th©n cña nã hµm chøa c¶ h¬i Xu©n, h¬i B¾c vµ h¬i dùng. Nam §¶o h×nh thµnh bëi thang ©m Hß, Xù, XANG, Xª, CèNG xen lÉn víi nh÷ng ®iÖp khóc chøa ®ùng thang ©m XÒ, ó, LIU, PHAN. Khi ®ên th­êng nhÊn vµ rung võa ph¶i ë c¸c ©m XANG, Xª, U, tÝnh chÊt khÈn tr­¬ng vµ quyÕt liÖt h¬n. Hån nh¹c cña Nam §¶o thÓ hiÖn sù ung dung, tù tin, kiªu h·nh vµ oai hïng [ 23: l3 ], nªn rÊt thuËn lîi cho ng­êi viÕt lêi ca ®Ó ca ngîi nh÷ng tÊm g­¬ng tiªu biÓu, lßng kiªn trung cña c¸c bËc anh hïng vµ ®èi víi con ng­êi trong cuéc sèng. §Æc tr­ng cña ®iÖu thøc Nam lµ m« h×nh cÊu tróc nhÞp néi, nhÞp ngo¹Þ Trong ®ã Nam Xu©n vµ Nam Ai thÓ hiÖn râ nhÊt, bëi nã giµu chÊt tr÷ t×nh, ¶nh h­ëng thÓ th¬ qua luËt c©n ®èi niªm vËn, nh­ c©u tr­íc døt nhÞp néi, th× c©u sau døt nhÞp ngo¹i vµ cung nh¹c cña c©u tr­íc døt ch÷ XANG nhÞp néi th× c©u sau døt ch÷ XANG nhÞp ngo¹i. §iÖu thøc B¾c. §iÖu thøc nÇy ®ù¬c sö dông b»ng hÖ thèng ngò cung ch¸nh cña nh¹c tµi tö Nam Bé hay cßn gäi lµ 5 ©m c¬ b¶n: Hß, Xù, Xang, Xª, Cãng c¸c ©m nµy khi ®ên rÊt h¹n chÕ nhÊn vµ rung. ©m chñ cña ®iÖu thøc nµy lµ ©m XµNG vµ LIU ( Liu chÝnh lµ Hß nh­ng l¹i kh¸c nhau mét qu·ng t¸m). S¾c th¸i cña c¸c bµi b¶n B¾c thÓ hiÖn tÝnh x«m tô, khÝ kh¸i m¹nh mÏ, vui t­¬i, phÊn khëi vµ còng cã b¶n thÓ hiÖn tÝnh thanh nh· nh­ b¶n L­U THñY TR­êNG [23: 13,22]. Trong s¸u b¶n B¾c, mçi b¶n lÊy mét ch÷ trong hÖ thèng ngò cung ch¸nh lµm ch÷ khëi ®Çu: - L­u Thñy Tr­êng, vµo ®Çu b»ng cung Hß - Phó Lôc, vµo ®Çu b»ng cung Xù, t­¬ng øng víi cung U - B×nh B¸n ChÊn, vµo ®Çu b»ng cung XANG - Cæ B¶n, vµo ®Çu b»ng cung Xª - Xu©n T×nh, vµo ®Çu b»ng cung CèNG - T©y Thi, vµo ®Çu b»ng cung LIU, t­¬ng øng víi cung Hß. Còng cÇn nãi thªm trong s¸u b¶n B¾c, cã hai b¶n : T©y Thi vµ Xu©n T×nh lµ do c¸c nh¹c sÜ Nam bé s¸ng t¸c, bèn b¶n cßn l¹i ®­îc c¶i biªn tõ c¸c b¶n nh¹c MiÒn Trung. Dùa vµo tÝnh chÊt cña ®iÖu thøc, ng­êi s¸ng t¸c lêi ca th­êng sö dông miªu t¶ nh÷ng sù kiÖn, t×nh huèng x¶y ra trong ®êi th­êng cña con ng­êi, thiªn nhiªn vµ c¸c sù kiÖn lÞch sö. B¶y bµi (H¬i h¹) Cã ng­êi cßn gäi lµ b¶y bµi nh¹c lÔ, b¶y bµi cã gåm c¸c b¶n: Xµng Xª, Ngò §èi Th­îng, Ngò §èi H¹, Long §¨ng, Long Ng©m, V¹n Gi¸, TiÓu Khóc nh÷ng b¶n nh¹c nµy th­êng dïng trong c¸c buæi tÕ lÔ, tÝnh chÊt trang nghiªm. B¶y bµi nµy ®­îc ph¸t triÓn tõ ®iÖu thøc B¾c thµnh nh÷ng “H¬i” cã s¾c th¸i rÊt riªng biÖt cña Nam bé, h¬i ®ã ®­îc gäi lµ “H¬i h¹” v× nã ®­îc sö dông víi tÝnh c¸ch ®iÓn h×nh trong bµi Ngò §èi H¹. Theo gi¸o s­ TrÇn §¨ng Khª “H¬i h¹” kh¸c “H¬i B¾c” chñ yÕu ë chæ nã xª dÞch trôc ©m trô cét Hß – X£ ë ®iÖu B¾c (H¬i B¾c) lªn mét bËc vµ nã dùa vµo trôc Xõ – CèNG, sù chuyÓn trôc nµy lµm cho vÒ h×nh thøc, thang nh¹ gièng nh­ thang Nam, nh­ng do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÇ t¹o ©m “Mæ vµ rung” kh¸c nhau nªn nã hoµn toµn kh«ng thÓ ®ång nhÊt víi h¬i Nam. Ngoµi viÖc sö dông trong c¸c buæi tÕ lÔ nã cßn thÓ hiÖn trong nh÷ng tr­êng hîp nh»m kh¼ng ®Þnh lßng trung nghÜa tiÕt liÖt cña con ng­êÞ.. §iÖu thøc O¸n: Lµ sù kÕt hîp tèi ®a nh÷ng ®iÓm tèi vµ ®iÓm s¸ng cña ©m thanh, phï hîp víi yÕu tè ng÷ v¨n trong nh¹c truyÒn thèng Nam bé [23 :39 ], khi ®ã ®iÓm tèi lµ giäng ©m thanh trÇm th× ®iÓm s¸ng lµ ©m thanh bæng. Tèi vµ s¸ng còng hµm ý lµ buån vµ vui. Nh¹c sÜ Vñy Chæ ®· nhËn ®Þnh: KÕt tô nguån s¸ng ©m nh¹c víi hoµn c¶nh t©m t­ cña bao con ng­êi ly t¸n, l¾m thÕ sù nh©n t×nh mµ bao cuéc ®Êu tranh víi thiªn nhiªn kh¾c nghiÖt ®· c« ®äng l¹i biÕn thµnh c¸ tÝnh MiÒn Nam mang hµo khÝ §ång Nai-Gia §Þnh, ®ång thêi ra ®êi dßng nh¹c B¸c häc mµ tiªu biÓu lµ ®iÖu thøc O¸n [5: 19]. §iÖu thøc O¸n (thuéc hÖ thèng ©m giai: Hß, Xù, X­, XANG, Xª, CèNG. Nã kh¸c h¼n h¬n ®iÖu Nam vµ ®iÖu B¾c ë hai ©m giai phô lµ X¦ vµ OAN, chÝnh tõ ®Æc ®iÓm nµy ®· n©ng vÞ thÕ cña ®iÖu thøc O¸N lªn mét tÇm cao trong dßng nh¹c tµi tö Nam Bé, ®iÖu thøc O¸N ®· t¹o ®­îc mét thêi vµng son khi ch­a cã bµi väng cæ vµ m·i cho tíi b©y giê vÉn cßn nhiÒu líp trong ®iÖu thøc O¸N lu«n chiÕm vÞ thÕ quan träng trong phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé vµ s©n khÊu c¶i l­¬ng, bëi hån nh¹c thÓ hiÖn sù bi ai, n·o nÒ vµ s©u l¾ng. Trong ®iÖu thøc O¸N cã bµi Tø §¹i O¸n lµ tiªu biÓu nhÊt. §iÖu thøc O¸N chØ cã sö dông trong nh÷ng hoµn c¶nh mÊt m¸t, chia l×a, ®au th­¬ng, tang tèc cña con ng­êi vµ c¶nh vËt... I.4- NH÷NG NH¹C Cô TI£U BIÓU TRONG DµN NH¹C TµI Tö NAM Bé. MÆc dï trong dµn nh¹c cña lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé cã rÊt nhiÒu lo¹i nh¹c cô, mçi nh¹c cô ®Òu cã t¸c dông kh¸c nhau, trong ®ã cã nh÷ng nh¹c cô cña d©n téc, cã nh÷ng nh¹c cô ®­îc c¶i tiÕn tõ c¸c nh¹c cô ph­¬ng T©þ Tiªu biÓu lµ : ®ên k×m, ®ên tranh, ®ên cß, ®ên bÇu, song loan (nh¹c cô d©n téc), ®ên xÕn, ®ên vilon, ®ên guita phÝm lâm (nh¹c cô cña ph­¬ng T©y ®­îc c¶i tiÕn). §ên k×m: Cßn gäi lµ nguyÖt cÇm, mÆt ®ên trßn, cÇn ®ên dµi, g¾n tõ 8 ®Õn 10 phÝm b»ng tre giµ, d©y ®ên b»ng d©y g©n, thïng vµ cÇn ®ên b»ng gç, tiÕng ®ên ph¸t ra víi ©m ®ôc. Víi tµi n¨ng cña ng­êi nh¹c sÜ b»ng nh÷ng ngãn ''nhÊn '', ''vuèt '', ''giËt'', ''g©n ch×m'', ''g©n næi ''...t¹o ra tiÕng nh¹c phï hîp ®èi víi tõng ®iÖu thøc, ­u thÕ cña ®ên k×m lµ ®Öm cho ®iÖu thøc nµo còng cã hiÖu qu¶ . Trong dµn nh¹c, ng­êi ®ên k×m th­êng gi÷ nhÞp chÝnh, (gi÷ song loan). ®ên tranh: Cßn gäi lµ ®ên tranh “ VÜnh b¶o “ lµ mét d¹ng c¶i tiÕn ®µn tranh cña nghÖ sÜ NguyÔn VÜnh B¶o, quª ë Sa §Ðc, §ång Th¸p, trong dµn nh¹c tµi tö Nam Bé cã ng­êi rÊt thÝch sö dông lo¹i nh¹c cô nµy, còng cã ng­êi thÝch sö dông nh¹c cô cæ ®iÓn. §ên tranh cã 16 d©y, 16 con nh¹n vµ 16 trôc. ©m s¾c cña c©y ®ên tranh lµ trong s¸ng, vÐo von sö dông ®­îc cho c¶ c¸c ®iÖu thøc trong dßng nh¹c tµi tö Nam Bé. §ên cß: §­îc cÊu tróc b»ng mét èng rçng ng¾n, mét ®Çu cã bÞt da tr¨n hoÆc da k× ®µ , mét cÇn c¾m xuyªn qua èng rçng, trªn cã 2 trôc vµ ®ên cã 2 d©y b»ng g©n hoÆc kim lo¹i. Cung vÜ c¨ng b»ng nh÷ng sîi t¬ mµnh, vÜ luån qua 2 d©y, khi ®ên lµ dïng vÜ kÐo. ©m s¾c cña ®ên cß nghe vÐo v¾t vµ rÊt gîi c¶m, ®ên cß sö dông cho c¶ c¸c ®iÖu thøc trong nh¹c tµi tö Nam bé, nh­ng ­u thÕ cña nã vÉn lµ ®èi víi c¸c bµi nh¹c lÔ vµ ®iÖu thøc O¸n. §ên bÇu: Cßn gäi lµ ®ên ®éc huyÒn, bëi nã chØ cã mét d©y, nã cÊu t¹o rÊt ®¬n gi¶n. TÝnh ®éc ®¸o cña nã lµ kh«ng dïng ©m thËt cña d©y ®ên mµ chØ dïng c¸c phÝm båi ©m lµ chñ yÕu, mét c¸i khÈy nh­ng l¹i t¹o ra nhiÒu ch÷ nh¹c do ph­¬ng ph¸p n¾n vßi ®ên cña ng­êi nh¹c sÜ, ©m s¾c cña ®ên bÇu nghe rÊt n·o nuét, rung c¶m cho nªn trong d©n gian cã c©u ''§ên bÇu ai khÈy n©ý nghe, /µm th©n con g¸i chí nghe ®ên bÇu '' . C©y ®ên bÇu cã thÓ thÝch øng víi c¸c ®iÖu thøc, nh­ng ph¸t huy tèt nhÊt vÉn lµ ®iÖu thøc O¸n trong dßng nh¹c tµi tö Nam bé. Song loan: NhiÒu ng­êi gäi tr¹i lµ song lang. Song loan lµ tªn cña cÆp ph¸ch tre cæ s¬, nã lµ mét nh¹c khÝ gi÷ nhÞp ®ù¬c ph¸t minh tõ rÊt xa x­a vµ th­êng cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c dµn nh¹c truyÒn thèng ViÖt Nam. Nh­ng khi ®Õn víi dµn nh¹c tµi tö Nam Bé th× nã ®­îc c¶i tiÕn mét c¸ch thÝch nghi cho ng­êi võa ®ên võa gâ nhÞp chÝnh. Ng­êi ®ên vµ ng­êi ca bao giê còng chó ý ®Õn l­îc gâ nhÞp song loan, bëi ®ã lµ tiÕng b¸o hiÖu døt c©u hoÆc nh÷ng ®iÓm träng t©m trong lßng c©u (nh­ bµi väng cæ). §Ó ®¸nh gi¸ c¸c nh¹c c«ng trong dµn nh¹c tµi tö Nam Bé vµ ng­êi ca cã giái hay kh«ng th× nhÞp nhµn lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh, muèn x¸c ®Þnh nhÞp ch¾c hay kh«ng ch¾c th× ph¶i c¨n cø vµo tiÕng gâ cña song loan. NÕu nh­ tiÕng song loan gâ cuèi c©u mµ c¸c nh¹c c«ng trong dµn nh¹c vµ ng­êi ca ®Òu r¬i cïng mét ®iÓm trïng víi nhÞp gâ song loan th× míi ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ®ên giái, ca giái. Trong khi ®ã th× ng­êi ®ên gi÷ song loan ph¶i lµ ng­êi ®ên giái [3 l :34]. §ên xÕn: Lµ lo¹i nh¹c cô míi du nhËp vµo ViÖt Nam kho¶ng sau thÕ chiÕn lÇn thø nhÊt, thïng ®ên cã h×nh d¹ng nh­ hoa mai, cã hai d©y b»ng d©y g©n hoÆc kim lo¹i, ©m s¾c rÊt trong s¸ng, xom tô . ­u thÕ cña nã lµ ®Öm cho c¸c ®iÖu thøc B¾c, Qu¶ng vµ B¶y Bµi trong dßng nh¹c tµi tö Nam Bé . §ên violon: Lµ lo¹i ®ên du nhËp tõ ph­¬ng T©y, ®­îc sö dông b»ng vÜ kÐo. Ng­êi cã c«ng c¶i tiÕn ®Ó cho c©y ®ên Violon thÝch nghi víi dµn nh¹c tµi tö Nam Bé lµ cè nghÖ sÜ ­u tó NguyÔn V¨n Thinh, nghÖ sÜ VÜnh B¶o. Víi ©m s¾c ªm dÞu, ngät ngµo cña c©y ®ên Violon ®· lµm phong phó thªm cho dµn nh¹c tµi tö Nam Bé, nhÊt lµ ®Öm cho bµi ca väng cæ. §ên guita phÝm lâm: Còng lµ lo¹i ®ên du nhËp tõ ph­¬ng T©y, nh­ng nã ®­îc c¶i tiÕn mét c¸ch phï hîp ®èi víi ng­êi sö dông vµ ®èi víi c¸c ®iÖu thøc trong dßng nh¹c tµi tö Nam Bé, cã thÓ nãi ®©y lµ mét thµnh c«ng bÒn v÷ng nhÊt trong ph­¬ng h­íng ''thÝch nghi '' c¸c c©y ®ên ph­¬ng T©y vµo dµn nh¹c truyÒn thèng cña Nam Bé do chÝnh c¸c nghÖ sÜ, nghÖ nh©n trong phong trµo ®ên ca tµi tø Nam Bé t¹o nªn. Trong qu¸ tr×nh c¶i tiÕn c¸c nh¹c cô ph­¬ng T©y kh«ng chØ cã ®ên guita ®­îc mãc phÝm mµ cßn cã ®ên Man®olin mãc phÝm, ®ên Violon mãc phÝm nh­ng cuèi cïng c©y ®ên guita mãc phÝm (Guita phÝm lâm) ®· ®¹t ®Õn ng«i vÞ ®éc t«n. §èi víi nh¹c tµi tö Nam Bé Guita phÝm lám cã thÓ nhÊn nh¸ ®­îc theo c¸c h¬i Nam nh­ c©y ®ên k×m, nh­ng ­u tréi h¬n lµ nã kh¸ thuËn tiÖn trong hÇu hÕt c¸c ®iÖu thøc. §Æc biÖt víi hÖ thèng d©y phong vµ b¶n phÝm vÉn ®Ó nguyªn theo thang b×nh qu©n nh­ng nã rÊt dÔ dµng dÞch giäng ®Ó thÝch øng víi c¸c lo¹i t«ng h¸t cña nam vµ n÷, l¹i cßn cã nhiÒu c¸ch so d©y. Sö dông ®ên guita phÝm lám rÊt dÔ dµng dÞch chuyÓn tõ ®iÖu thøc nµy sang ®iÖu thøc kh¸c, tõ cæ sang t©n vµ ng­îc l¹i. Qua tÝnh n¨ng cña c©y ®ên guita phÝm lám cho thÊy nã ®· chiÕm vÞ thÕ rÊt quan träng trong dµn nh¹c tµi tö Nam Bé, cã thÓ thÕ chç cho c©y ®ên k×m víi vai trß lµ c©y ®ên ch¸nh vµ cã khi chØ cÇn mét c©y ®ên guita phÝm lám còng ®ñ phôc vô cho ng­êi ca trong mét cuéc ®ên ca tµi tö Nam Bé. Ch­¬ng 2 ®ên CA TµI Tö TRONG ®êi sèNg v¨N HãA TINH THÇN CñA NG­êi D©N Cµ maU - B¹C LiªU 2. 1- VµI NÐT VÒ §IÒU KIÖN Tù NHIªN, KINH TÕ, x· héi, V¨N HãA. Tõ ®Çu thÕ kû 18, trªn b­íc ®­êng Nam tiÕn ®Ó khÈn hoang më mang bê câi, d©n ViÖt ta ®· dÇn dÇn cã mÆt trªn vïng ®Êt Cµ Mau vµ B¹c Liªu, n¬i '' Ruéng ®ång mÆc søc chim bay BiÓn hå lai l¸ng mÆc bÇy c¸ ®ua ''... Ruéng ®Êt tµi nguyªn thiªn nhiªn th× trï phó v« tËn, nh­ng l¹i chøa ®Çy nh÷ng sî h·i: ''Xø ®©u cã xø l¹ lïng Con chim kªu t«i còng sî, con c¸ vïng t«i còng kinh '' Hay: '' Xø ®©u cã xø l¹ lïng D­íi s«ng sÊu léi trªn rõng cäp um '' [4:25 ] Cho dï gian tru©n khæ cùc, cho dï cã sù sî h·i tr­íc mu«n loµi thó d÷ ®i ch¨ng n÷a, ng­êi d©n ViÖt còng kh«ng nao lßng bëi sù cuèn hót cña mét vïng ®¸t mµu mì ®ang ®ãn chê. Trong khi ®ã vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 17 vïng ®Êt Cµ Mau – B¹c liªu ®· cã c­ d©n sinh sèng, lóc bÊy giê Cµ Mau lµ mét trong b¶y x· thuéc ®Þa phËn Hµ Tiªn do M¹c Cöu cai qu¶n. §Õn n¨m 1714 MÆc Cöu d©ng phÇn ®Êt nµy cho Chóa NguyÔn, ®­îc Chóa NguyÔn Ph­íc Chu s¾c phong cho M¹c Cöu lµm tæng binh trÊn Hµ Tiªn. §Õn n¨m Gia Long thø b¶y ( 1808 ) vïng ®Êt Cµ Mau – B¹c Liªu ®­îc ®æi l¹i lµ huyÖn Long Xuyªn vµ ®Õn ngµy l 8/12/1882 tØnh B¹c Liªu ®­îc thµnh lËp gåm 4 quËn: Cµ Mau, VÜnh Lîi, Gi¸ Rai , VÜnh Ch©u vµ thÞ x· B¹c Liªu [ 16.20]. §Õn ngµy 9/3/1956 chÝnh quyÒn Sµi Gßn t¸ch Cµ Mau ra khái B¹c Liªu vµ thµnh lËp tØnh An Xuyªn [ 15:20,26]. VÒ phÝa chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng l©m thêi MiÒn Nam ViÖt Nam th× ph©n thµnh 2 tØnh Cµ Mau vµ B¹c Liªu. Sau 30/4/1975 ngµy miÒn Nam hoµn toµn gi¶i phãng, Cµ Mau vµ B¹c Liªu s¸t nhËp l¹i thµnh tØnh Minh H¶i vµ ®Õn ngµy l/1/1997 th× tØnh Cµ Mau vµ tØnh B¹c Liªu ®­îc t¸i lËp. Vïng ®Êt Cµ Mau vµ B¹c Liªu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung, ®ã lµ vïng ®Êt ®­îc khai ph¸ muén mµng nhÊt so víi c¸c vïng kh¸c trong khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long, n¬i d©n c­ sèng r¶i r¸c trong c¸c triÒn s«ng ngßi, kinh r¹ch ch»ng chÞt, n¬i céng ®ång d©n c­ cã 3 d©n téc chñ yÕu: VIÖT-HOA-KHMER. Th­êng hä sèng ®an xen nhau chí kh«ng sèng thµnh mét lµng, mét xãm riªng biÖt, h¬n 2/3 d©n sè sèng trong vïng n«ng th«n. VÒ tiÒm n¨ng kinh tÕ khi cßn chung tØnh th× gåm 3 thÕ m¹nh: N«ng - L©m - ng­ nghiÖp, nh­ng khi t¸i lËp th× Cµ Mau vÉn gi÷ nguyªn 3 thÕ m¹nh, cßn B¹c Liªu th× chñ yÕt lµ n«ng-ng­ nghiÖp. HiÖn nay thùc hiÖn hoµn thµnh c¬ b¶n ch­¬ng tr×nh ngät hãa qu¶n lé Phông HiÖp lµm cho m¶ng n«ng nghiÖp cña hai tØnh cµng thªm khëi s¾c. VÒ v¨n hãa th× hai tØnh còng cã nh÷ng nÐt chung cña mét thêi mµ ®Õn nay vÉn cßn l­u truyÒn nh­ di tÝch v¨n hãa ãC Eo ''Th¸p cæ VÜnh H­ng '', Hß B¹c Liªu, nãi th¬ B¹c Liªu, hß lóa, bµi D¹ Cæ Hoµi Lang ( nay lµ väng cæ), chuyÖn kÓ cña B¸c Ba Phi, truyÒn thèng yªu n­íc, yªu chñ nghÜa x· héi, truyÒn thèng ®Êu tranh chèng kÎ thï, b¶o vÖ vµ x©y dùng quª h­¬ng ngµy cµng giµu ®Ñp h¬n.. . tÊt c¶ nh÷ng thÕ Êy ®­îc kÕt tinh tõ trÝ tuÖ , må h«i, n­íc m¾t vµ c¶ m¸u x­¬ng cña c¶ céng ®ång d©n c­ sèng trªn vïng ®Êt B¹c Liªu x­a vµ nay lµ Cµ Mau vµ B¹c Liªu. 2.2- ®êN ca tµI tö NAm Bé TRONG ®êi sèNg v¨n hãa tinh thÇn cña ng­êi d©n cµ mau – b¹c liªu. Khi luËn vÒ phong trµo ®ên ca tµi tö ë nh÷ng n¨m trong thËp kû 20, khi mµ Cµ Mau vµ B¹c Liªu víi mét c¸i tªn chung lµ B¹c Liªu, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn mét c©u danh truyÒn tõ trong giíi ®ên ca tµi tö Nam bé vµ nh÷ng ng­êi h©m mé '' NhÊt B¹c Liªu, nh× CÇn §­íc ''. Kh«ng ph¶i tù nhiªn mµ mäi ng­êi phong cho B¹c liªu chóng ta danh hiÖu nh­ vËy, mµ ®ã chÝnh lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o cËt lùc, kh«ng mÖt mái cña nhiÒu ng­êi, nhiÒu nh¹c sÜ, nhiÒu danh ca, th«ng qua nhiÒu lÇn giao l­u so tµi, tranh søc víi nhau gi÷a c¸c nhãm ®ên ca tµi tö Nam Bé trong tØnh cña chóng ta ®Ó chän ra lo¹i g¹o céi ®i thi thè, tranh tµi víi b¹n bÌ ®ång nghiÖp ë c¸c tØnh ®ång b»ng Nam bé, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ Sµi Gßn, Chî Lín. Ng­îc dßng lÞch sö chóng ta trë l¹i víi thêi kú ban ®Çu khi mµ phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé ®Õn víi vïng ®Êt B¹c Liªu ®Ó chóng ta t×m hiÓu thªm vÒ tµi n¨ng cña nh÷ng ng­êi con trªn quª h­¬ng nµy ®· chinh phôc ®­îc mäi ng­êi trong giíi vµ nh÷ng ng­êi h©m mé . Vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 19, phong trµo ®ên ca tµi tö Nam bé ë c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long nãi chung, B¹c Liªu nãi riªng ®· b¾t ®Çu khëi s¾c, ho¹t ®éng nµy g¾n liÒn víi c¸c lÔ héi, ®×nh ®¸m trong ®ã viÖc tæ chøc ®×nh ®¸m th­êng th× ''Trong chay ngoµi béi '' tøc lµ ë trong ®×nh th× nh¹c lÔ phôc vô cho viÖc cóng b¸i, cßn ë ngoµi s©n ®×nh th× cã phôc vô l¸t béi, dÇn dÇn vÒ sau khi mµ ®ên ca tµi tö Nam Bé ®­îc mäi ng­êi h©m mé th× c¸i kho¶n h¸t béi ngoµi s©n ®×nh Êy lµ thuéc vÒ ho¹t ®éng ®ên ca tµi tö Nam bé, kÓ c¶ nhãm nh¹c lÔ còng chuyÓn sang ®Öm nh÷ng b¶n nh¹c tµi tö Nam bé khi cµng vÒ khuya cßn ng­êi ca th× cã khi lµ ng­êi cïng chung trong ban nh¹c, cã khi l¹i lµ kh¸n gi¶ . Kh¸n gi¶ ë ®©y kh«ng h¹n chÕ vÒ sè l­îng, thµnh phÇn giai cÊp. Líp ng­êi b×nh d©n còng cã, giµu sang còng cã, quan chøc, c«ng chøc, gi¸o viªn còng cã vµ trong sè ®ã cã rÊt nhiÒu ng­êi am t­êng vÒ nh¹c tµi tö, kÓ c¶ vÒ bµi b¶n vµ nhÞp nhµng, cã ng­êi ®ên hay, h¸t gØo n÷a lµ kh¸c. §ên ca tµi tö Nam Bé cø thÕ mµ më réng ra vÒ diÖn, ®èi t­îng vµ ph¹m vi, tõ ®ã kh«ng nh÷ng phôc vô cho lÔ héi, ®×nh ®¸m mµ cßn ®Õn víi c¸c cuéc sinh ho¹t ë ph­êng, x·, Êp vµ ngay c¶ trong c¸c gia ®×nh ¸i mé lo¹i h×nh nµy. §Çu thÕ kû 20 th× phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé ph¸t rtiÓn m¹nh ë kh¾p mäi n¬i trªn vïng ®Êt Nam Bé, trong ®ã B¹c Liªu. Lóc ®ã næi danh nhÊt ë Nam Bé lµ nhãm ®ên ca tµi tö MiÒn ®«ng do «ng NguyÔn Quang §¹i ®øng ®Çu; nhãm thø 2 lµ nhãm ®ên ca tµi tö MiÒn t©y, do «ng nh¹c KhÞ ®øng ®Çu. ¤ng nh¹c KhÞ tªn thËt lµ Lª Tµi KhÞ, sinh n¨m 1862, mÊt n¨m 1924, con cña mét «ng bÇu h¸t bé tªn lµ Lª §×nh An ( BÇu An ) b¶n th©n cña «ng bÇu An lµ ng­êi viÖt gèc Hoa, «ng rÊt mª ®ên ca h¸t x­íng nªn lËp g¸nh h¸t béi ®Ó h¸t, cã lóc lµm ®Õn chøc phã tæng, nªn cã ng­êi gäi lµ phã tæng An, vËy mµ «ng bÊt cÇn c¸i chøc phã tæng ®ã, ngµy ngµy chØ lo cho g¸nh h¸t béi cña m×nh, ®óng lµ ''NghiÖp ch­íng oan gia ''. Sù ®am mª ®ã ®· thÊm vµo m¸u, vµo tim cña «ng vµ ®­îc di truyÒn cho con trai cña m×nh, v× vËy mÆc dï Nh¹c KhÞ mang dÞ tËt nh­ng víi n¨ng khiÕu bÈm sinh céng víi sù dµy c«ng khæ luyÖn nªn «ng sím trë thµnh lµ con chim ®Çu ®µn trong phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé ë B¹c Liªu vµ miÒn T©y Nam bé. Trong gia ®×nh ch¼ng nh÷ng mét m×nh «ng mµ cßn ®øa con trai lµ Lª V¨n Chét vµ ch¸u rÓ lµ TrÞnh Thiªn T­ ®Òu lµ nh÷ng ng­êi ®ên ca giái. M«n ®Ö cña «ng Nh¹c KhÞ rÊt nhiÒu, trong ®ã cã nh÷ng ng­êi næi tiÕng nh­ B¶y Kiªn, Hai Hóa, Ba LÊt, T¸m B»ng... næi tréi h¬n c¶ lµ nh¹c sÜ Cao V¨n LÇu vµ nghÖ sÜ TrÇn V¨n Trung tøc Méng V©n. Nh¹c sÜ Cao v¨n LÇu ch¼ng nh÷ng ®ên giái, h¸t hay mµ cßn s¸ng t¸c ®­îc nh¹c tµi tö, trong nh÷ng bµi cña «ng s¸ng t¸c cã mét bµi ®· ®i vµo lßng ng­êi cho tíi b©y giê vµ mäi ng­êi vÝ bµi Êy lµ ®ãa hoa chóa trong v­ên hoa cña nh¹c tµi tö Nam bé vµ nghÖ thuËt s©n khÊu c¶i l­¬ng. §ã lµ bµi D¹ cæ hoµi lang - bµi väng cæ b©y giê. NghÖ sÜ Méng V©n lµ ng­êi viÕt trªn d­íi 60 tuång h¸t, gÇn 100 bµi b¶n ng¾n, gäi lµ cæ nh¹c canh t©n. Trong ®ã cã nhiÒu bµi b¶n rÊt s¸ng gi¸ mµ giíi ®ên ca tµi tö Nam bé vµ nghÖ thuËt c¶i l­¬ng vÉn th­êng xuyªn sö dông cho tíi b©y giê nh­ b¶n: Phong Ba §×nh, T« vá, Giang t« §iÓu Ng÷, T©n X¸i PhØ, TÊn Phong, S¬n §«ng H­íng M· , Phong NguyÖt, KiÒu N­¬ng, B¸ Hoa, QuÝ Phi, Tóy Töu... Nh¹c sÜ Ba Chét còng s¸ng t¸c rÊt nhiÒu bµi b¶n nh­: MÉu ®¬n, Huúnh hoa, c¸nh xu©n, hßa duyªn, v¹n thä, tam quan nguyÖt, l­ìng long, nhËt nguyÖt... C¸c danh ca, danh cÇm cña B¹c Liªu ®· næi tiÕng kh¾p vïng Nam bé, ngoµi nh÷ng nh¹c sÜ võa nªu trªn cßn cã c¸c danh ca: C« Hai The, Kim Thanh, Ngäc D­¬ng, V¨n Ch­¬ng, Ngäc VÜnh, Sanh Lîi, §ç Ngäc Ch©u, L­ Hßa NghÜa, B¶y Cao, C« Ba Lòy, C« Hai §¸, C« Ba Vµm LÎo. C¸c danh cÇm: Ba Chét, B¶y Nhiªu, T­ BiÖn, T­ Nho, N¨m Nhá, phó Quíi, Ng« Ngäc Th¸i, Ba Khi, T­ B×nh, §ç H÷u TrÝ...[ 23:74,75,80,97, 176...] §Æc biÖt lµ nhµ so¹n gi¶ ngµnh s©n khÊu TrÞnh Thiªn T­ chñ tr× cïng víi nhãm nh¹c sÜ B¹c Liªu biªn so¹n vµ hÖ thèng tÊt c¶ c¸c bµi b¶n Nam, B¾c, Bµi (H¹), O¸n cïng nhiÒu bµi b¶n cæ nh¹c canh t©n vµ chÝnh «ng lµ ng­êi so¹n lêi cho tÊt c¶ c¸c bµi nh¹c mµ «ng so¹n ®Ó in thµnh s¸ch NH¹C Cæ §IÓN B¹C LIªU vµo n¨m 1960, ®©y lµ mét t­ liÖu v« cïng quÝ hiÕm ®èi víi dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé. Nh÷ng danh cÇm, danh ca cña B¹c Liªu thêi bÊy giê gåm nhiÒu thµnh phÇn trong x· héi, nh­ng hÇu hÕt ®Òu lµ nh÷ng ng­êi tr­ëng thµnh nghÒ nghiÖp tõ phong trµo vµ phong trµo ®ã ®­îc lan réng trªn kh¾p vïng B¹c Liªu, kÓ c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ, cã nh÷ng danh ca, danh cÇm lµ thÕ hÖ thø hai, thø ba ®­îc «ng-cha truyÒn nghÒ l¹i. Víi mét lùc l­îng hïng hËu nh­ vËy, víi lßng nhiÖt huyÕt say mª dµy c«ng khæ luyÖn cña c¸c danh cÇm, danh ca vµ víi sù h©m mé cña c«ng chóng trong tØnh còng nh­ trong khu vùc ®ång b»ng Nam Bé ®Æc biÖt lµ yÕu tè tranh ®ua tµi nghÖ víi nhau gi÷a c¸ nh©n, gi÷a c¸c nhãm ®ên ca trong tØnh, gi÷a c¸ nh©n víi nhau, gi÷a c¸c nhãm ®ên ca vµ ng­êi ®øng ®Çu cña 2 vïng ( miÒn T©y vµ miÒn §«ng ) lµm cho ®ên ca tµi tö Nam Bé ë B¹c Liªu ph¸t triÓn lªn nhanh vµ t¹o ®­îc vÞ thÕ cña m×nh ®èi víi khu vùc Nam Bé, còng chÝnh tõ ®ã mµ ®éi ngò danh cÇm, danh ca mçi ngµy mçi ®«ng thªm, giái thªm vµ ng­êi h©m mé còng cµng ®«ng h¬n. VÒ mÆt tæ chøc lóc bÊy giê ®­îc h×nh thµnh theo tõng nhãm, theo tõng côm d©n c­ hoÆc nhãm cña gia ®×nh dßng téc, ai giái ®ên hoÆc giái ca th× ®­îc ®­a ra lµm nhãm tr­êng, tuy kh«ng cã qui ­íc néi quy cô thÓ nh­ng rÊt nÒ nÕp trong ho¹t ®éng vµ nghiªm kh¾c trong nghÖ thuËt. Mét c©u nãi cña «ng Nh¹c KhÞ thÓ hiÖn tÝnh nghiªm kh¾c lµm cho trong giíi lu«n coi ®ã ®Ó mµ phÊn ®Êu, «ng nãi ''Ch¬i ®ên ca tµi tö nh­ ®ang ra trËn, hÔ ®ên ca sai nhÞp lµ coi nh­ r¬i g­¬m gi÷a trËn tuyÕn '' chÝnh ®iÒu nµy ®· t¹o cho c¸c danh ca, danh cÇm lu«n phÊn ®Êu ®Ó ®ên giái, h¸t hay, nhÞp ch¾c vµ hÇu nh­ ng­êi nµo còng biÕt hÕt c¸c bµi b¶n trong dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé . Cã nh÷ng sù kiÖn tiªu biÓu trong phong trµo ®ên ca tµi tö Nam bé ë B¹c Liªu ®¸nh dÊu tõng thêi kú sung m·n cña phong trµo. Thø nhÊt lµ sù xuÊt hiÖn cña bµi D¹ Cæ Hoµi Lang nh­ ®· nªu ë phÇn trªn. Bµi D¹ Cæ Hoµi Lang ra ®êi trªn c¸i nÒn nh¹c tµi tö Nam Bé tõ sù rung c¶m ch©n thµnh cña ng­êi nh¹c sÜ hÕt lßng thñy chung ®èi víi ng­êi vî mµ m×nh yªu quÝ nhÊt trªn ®êi, nh­ng ngÆt v× t­ t­ëng phong kiÕn cßn gieo r¾c nÆng nÒ ®èi víi mÑ cha nªn ph¶i ®µnh ly biÖt ng­êi m×nh yªu bëi ''Tam niªn v« tö bÊt thµnh thª '', trong khi ®ã ®¹o lý cña con ng­êi dï c­íi nhau mét ngµy còng lµ t×nh chång nghÜa vî huèng hå chi ®· chung ch¨n chung gèi víi nhau rßng r· suèt ba n¨m trêi. H¬n ai hÕt, ng­êi nghÖ sÜ sím nhËn ra ®iÒu ®ã vµ cã sù rung c¶m s©u l¾ng trong tËn ®¸y lßng,. ®Ó råi m­în hån nh¹c trçi lªn nh÷ng cung bËc bæng trÇm ®Ó bµy tá nçi niÒm nhí th­¬ng da diÕt vµ ®Ó ngãng tr«ng hy väng, ®îi chê vµ cuèi cïng cã lÏ v× vËy nghÖ sÜ Cao V¨n LÇu ®· bËt thµnh khóc nh¹c. D¹ Cæ HOµI LANG Nh¹c : l- Hß lµ-xang xª cèng 2- U liu céng liu cèng xª xµng 3- Hß xª liu cèng xª xang lµ hß 4- Xª xang xª xang lµ hß 5- Liu x¸ng u liu xµng 6- Liu x¸ng xµng xÒ liu ó liu 7- Hß lµ xang xª cèng 8- Xª lÝu xõ cèng xª lÝu xõ xang 9- Hß xª cèng xª xang xù l0- Xª liu xõ cèng xª xõ xang l l- Xõ xang xõ cèng xª xang lµ hß 12- XÒ xang xÒ lµ hß (xÒ lµ hß) l 3- Cèng xª xang hß-xang cèng xª 14- Xª lÝu xõ cèng xª lÝu xõ xang 15- ó liu céng liu-céng xª xµng 16- Liu x¸ng xµng xÒ ph¹n liu (ó liu) 17- Lµ xù cèng xª xang lµ hß l 8- Xª lÝu xù cèng xª lÝu xù xang 19- ó liu céng liu céng xª xµng 20- Liu x¸ng xµng xÒ ph¹n liu (ó liu) LêI CA: l- Tõ lµ - tõ phu t­íng 2- B¸u kiÕm s¾c ph¸n lªn ®µng 3- Vµo ra luèng tr«ng tin nh¹n 4- N¨m canh m¬ mµng 5- Em luèng tr«ng tin chµng 6 – ¤i gan vµng thªm ®au - 7- §­êng dÇu xa ong b­ím 8- Xin ®ã ®õng phô nghÜa tµo khang 9- Cßn ®ªm luèng tr«ng tin b¹n 10- Ngµy mái mßn nh­ ®¸ väng phu l l – väng - phu väng (?) Luèng tr«ng tin chµng 12- Lßng xin chí phô phµng - 13- Chµng lµ chµng cã hay 14- §ªm thiÕp n»m luèng nh÷ng sÇu t©y l 5- BiÕt bao thuë ®ã - ®©y sum dÇy? 16- Duyªn s¾c cÇm ®õng lît phai l 7- Lµ nguyÖn - cho chµng l 8- Hai ch¸t an - b×nh an 19- Trë l¹i - gia ®µng 20- Cho Ðn nh¹n hiÖp ®«i – [ 23 : 177, 178, 179]. Bµi D¹ cæ hoµi lang ra ®êi trong c¸i nÒn cña dßng nh¹c tµi tö Nam Bé cµng lµm cho dßng nh¹c tµi tö Nam Bé phong phó h¬n, g¾n bã thuyÕt phôc h¬n víi mäi ng­êi, mÆc dï bµi ''D¹ cæ hoµi lang '' sanh sau ®Î muén nh­ng l¹i sím chiÕm ®­îc ­u thÕ, c¶m t×nh trong giíi vµ kh¸n thÝnh gi¶ mé ®iÖu. TÝnh ®éc ®¸o ë ®©y lµ sù biÕn ®æi ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña bµi D¹ cæ hoµi lang, tõ nhÞp 4 chuyÓn sang nhÞp 8, nhÞp 16, nhÞp 32 vµ 64 chÝnh lµ bµi väng cæ b©y giê. Sù kiÖn thø hai lµ vµo n¨m 1935 vµ n¨m 1938 nhãm ®ên ca tµi tö Nam Bé cña B¹c Liªu do nh¹c sÜ Cao V¨n LÇu dÉn ®Çu ®i dù thi ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Sµi Gßn, trong cuéc thi cã nhiÒu nhãm tõ MiÒn §«ng cho tíi MiÒn T©y. Qua hai lÇn tranh tµi Êy nhãm cña B¹c Liªu ®Òu ®o¹t gi¶i nhÊt, nhãm CÇn §­íc thuéc tØnh Long An ®o¹t gi¶i nh×, nhãm Sµi Gßn h¹ng 3 vµ nhãm R¹ch Gi¸ h¹ng 4. §iÒu ®ã kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a vÒ tµi n¨ng cña giíi ho¹t ®éng vµ phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé ë B¹c liªu ®· cã mét b­íc tiÕn bé v­ît bËc thËt xa so víi c¸c tØnh trong khu vùc ®ång b»ng Nam Bé . Mét sù kiÖn kh¸c cã quan hÖ ®Õn lÜnh vùc ®ên ca tµi tö Nam Bé mµ kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ vµo nh÷ng n¨m 1946 khi bµi D¹ cæ Hoµi Lang ®· trë thµnh bµi väng cæ ®­îc thÞnh hµnh trong c«ng chóng kh¾p c¶ mäi miÒn ®Êt n­íc th× Trung ­¬ng cÊm, v× cho r»ng bµi väng cæ lµ yÕu mÒm dÔ bÞ mÊt n­íc. KÓ tõ ®ã phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé ë vïng n«ng th«n B¹c Liªu gÆp ph¶i khã kh¨n, v× thiÕu bµi väng cæ lµ thiÕu ®i sù c¶m hãa thuyÕt phôc mäi ng­êi, c¸c nhãm, c¸c ®éi th«ng tin v¨n nghÖ cña c¸ch m¹ng cè g¾ng ph¸t huy tèi ®a c¸c bµi b¶n nh¹c tµi tö Nam bé, nh­ng ng­êi h©m mé rÊt xa dÇn vµ mét sè ng­êi trong giíi còng lÇn l­ît bá ®i, cßn nh÷ng ng­êi t©m huyÕt th× cè g¾ng t×m tßi mét lµn ®iÖu nµo ®ã ®Ó thÕ vµo chç trèng cña bµi väng cæ. NghÖ nh©n Th¸i §¾c Hµng, quª ë An Xuyªn tr«i l¹c vÒ lµng Viªn An vµ cã vî n¬i ®ã, v× biÕt ®ên ca nªn «ng ®· nhiÒu n¨m theo ®éi th«ng tin tuyªn truyÒn cña huyÖn N¨m C¨n còng v× bøc xóc tõ sù thiÕu v¾ng bµi ca väng cæ ®èi víi c¸ nh©n «ng vµ ®èi víi ch­¬ng tr×nh th«ng tin tuyªn truyÒn h»ng ®ªm cña ®éi nªn «ng ®· nhiÒu ®ªm thøc tr¾ng vµ cuèi cïng n¨m 1947 «ng cho ra ®êi mét lµn ®iÖu “ Th¬ B¹c liªu ”. NH¹C Cèng xª x­ xª cèng xª cèng lÝu hß Xª xõ x­ xª liu xÒ oan liu cèng xª hß Hß xª liu xª liu cèng xª ( xª cèng xª hß ) Liu cèng xª x­ xª liu cèng xª hß hß x­ xang xª Cèng xª x­ xª cèng xª cèng liu hß §Öm l¸i: Xª liu x­ xÕ x­ xÒ liu C«ng c«ng X­ xª liu cèng xª hß cèng xª cèng lÝu xª Cèng liu xª x­ xª cèng xª cèng lÝu hß. §Öm l¸i: Xª liu x­ xÕ x­ xÒ liu Cèng lÝu c«ng x­ xª liu cèng xª hß cèng xª cèng lÝu xª Cèng lÝu xª x­ xª cèng xª cèng lÝu hß §Öm l¸i: Xª liu x­ xÕ x­ xÒ liu Cèng lÝu c«ng xª x­ liu cèng xª hß cèng xª cèng liu xª Cèng lÝu xª x­ xª cèng xª cèng liu xª (xª cèng liu hß) Liu cèng xª x­ xª liu xÒ oan liu cèng xª hß Cèng xª x­ xª cèng xª cèng lÝu hß §Öm l¸i: Xª liu x­ xÕ x­ xÒ liu X­ cèng xª xõ xª liu cèng xª hß cèng xª cèng lÝu xª Cèng lÝu xª xö xª cèng xª cèng lÝu hß §Öm l¸i: Xª liu x­ xÕ x­ xÒ liu NãI TH¬ B¹C lIªu Bµi Lý M­êi th­¬ng M¸ ¬i, con chöa muèn chång con chê chiÕn sÜ thµnh c«ng trë vÒ §êi nay chiÕn sÜ hiªn ngang §¸nh t©y giái qu¸, nªn lßng con th­¬ng Mét th­¬ng chÝÕn sÜ sa tr­êng Hai th­¬ng chiÕn sÜ can c­êng ®¸nh T©y Ba th­¬ng lÆn léi bïn lÇy Bèn th­¬ng sóng nãp c¶ ngµy nÆng vai N¨m th­¬ng khæ cùc ch¼ng nµi S¸u th­¬ng lÔ phÐp, mÆt mµy h©n hoan B¶y th­¬ng b¶o vÖ giang san T¸m th­¬ng cøu n­íc gian nan nhäc nh»n ChÝn th­¬ng tay sóng tay cÇm M­êi th­¬ng chiÕn th¾ng th­¬ng thÇm m¸ ¬i ! M¸ ¬i, chiÕn th¾ng, th­¬ng thÇm. [ 20:224] Tuy hån nh¹c vµ lêi ca mang ®Ëm s¾c th¸i d©n ca Nam bé, nh­ng phÇn nµo còng thÓ hiÖn ®­îc h¬i h¸m cña nh¹c tµi tö Nam Bé cho nªn lµn ®iÖu nãi th¬ B¹c Liªu ra ®êi kh«ng bao l©u th× chiÕm lÜnh ®­îc lßng ng­êi B¹c Liªu vµ c¸c tØnh l©n cËn. N¬i ®¸m tiÖc còng th¬ B¹c Liªu, tµu thuyÒn ®i trªn s«ng còng ng©n nga th¬ B¹c Liªu, c¸c ch­¬ng tr×nh th«ng tin tuyªn truyÒn còng th¬ B¹c Liªu... Tõ n¨ng 1947- 1951 th¬ B¹c Liªu ®· thËt sù thay cho vÞ trÝ bµi väng cæ trong dßng nh¹c tµi tö Nam Bé ë B¹c Liªu vµ c¸c tØnh phô cËn. §ên ca tµi tö Nam bé lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh sinh ho¹t v¨n hãa tinh thÇn ®èi víi ®a phÇn ng­êi d©n ë Cµ Mau - B¹c Liªu chÝnh lùc l­îng nh©n d©n lao ®éng ®«ng ®¶o ®· gãp phÇn s¸ng t¹o nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa chung, trong ®ã cã lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé [ 26:6 ]. BÊt kú mét lo¹i h×nh v¨n hãa nghÖ thuËt nµo tån t¹i trong ®êi sèng x· héi ®Òu hµm chøa nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa, xem xÐt vµ nh×n nhËn ë gãc ®« ®ã sÏ thÊy r»ng vai trß cña ®ên ca tµi tö Nam Bé rÊt cã ý nghÜa trong thùc tiÔn ®èi víi ®êi sèng tinh thÇn céng ®ång d©n c­ cña Cµ Mau - B¹c Liªu. §ên ca tµi tö Nam bé lµ s¶n phÈm cña nÒn v¨n hãa n«ng nghiÖp, trªn 80% d©n c­ sèng b»ng nghÒ n«ng quanh n¨m suèt th¸ng dÇu d·i n¾ng m­a, s­¬ng giã c¶i t¹o thiªn nhiªn khÈn hoang, trång trät ®· t¹o cho Cµ Mau - B¹ Liªu cã thÕ m¹nh vÒ kinh tª vµ v¨n hã._.NAM Bé: C©u l¹c bé ®ên ca tµi tö Nam Bé lµ mét tæ chøc ®­îc h×nh thµnh theo d¹ng hîp tan, h×nh thµnh theo tõng ®Þa bµn cô thÓ. Do vËy khi cã nhu cÇu phôc vô cho nh÷ng ngµy lÔ, héi, ®¸m tiÖc, giao l­u, kh¸ch tham quan...cña ®Þa ph­¬ng së t¹i vµ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c th× c¸c thµnh viªn cña c©u l¹c bé tËp hîp l¹i ®Ó biÓu diÔn, phôc vô. Tuú theo tÝnh chÊt vµ mèi quan hÖ mµ c©u l¹c bé ®ên ca tµi tö Nam Bé cã thÓ thu tiÒn hoÆc kh«ng thu tiÒn. Kho¶n tiÒn thu ®­îc tõ c¸c hîp ®ång vµ tiÒn th­ëng cña kh¸n gi¶ sÏ ®­îc ph©n chia mét phÇn lín cho c¸c thµnh viªn trong c©u l¹c bé, phÇn cßn l¹i ®­a vµo qòy cña c©u l¹c bé ®Ó chi phÝ cho ho¹t ®éng chung. Mçi lÇn häp ®Þnh kú, Ban chñ nhiÖm c©u l¹c bé cã tr¸ch nhiÖm c«ng khai tµi chÝnh tr­íc c¸c thµnh viªn. 3.1.7.3- C¬ CÊU CH­¬NG TR×NH §ên CA TµI Tö NAM Bé: Tïy theo tÝnh chÊt, ®èi t­îng phôc vô mµ c¬ cÊu c¸c ®iÖu thøc cña ®ên ca tµi tö Nam Bé trong mçi ch­¬ng tr×nh, trong ®ã nhÊt thiÕt ph¶i cã Ýt nhÊt mçi ®iÖu thøc mét bµi, thªm vµo ®ã bµi väng cæ vµ mét vµi bµi b¶n Qu¶ng, d©n ca vµ B¾c ng¾n. VÝ dô: C¬ cÊu ch­¬ng tr×nh phôc vô cho nh÷ng ngµy lÔ héi, ngµy vui, kh¸ch tham quan gåm c¸c ®iÖu thøc: - Nam §¶o ( §¶o Ngò Cung) ( Trong 3 Nam) - Xu©n T×nh ( Trong 6 B¾c) - Xµng Xª (Trong 7 Bµi) - Phông Hoµng ( trong 4 O¸n) - B×nh Xa L¹c Nh¹n (Trong O¸n Phô) - S­¬ng ChiÒu-Tó Anh (Trong nh¹c Qu¶ng) - Väng Kim Lang ( Trong Lý , d©n ca) - Kiªm TiÒn B¶n (Trong B¾c ng¾n) - Väng cæ C¬ cÊu ch­¬ng tr×nh phôc vô cho c¸c cuéc ®au th­¬ng, buån tñi, tang tãc gåm c¸c thÓ lo¹i: - Nam Ai (Trong 3 Nam) - L­u Thñy Tr­êng (Trong 6 B¾c) - Ngò §èi H¹ (Trong 7 Bµi) - Tø §¹i O¸n (Trong 4 O¸n) - Xu©n N÷ (Trong O¸n Phô) - §o¸n Khóc Nam Giang (Trong Lý , D©n Ca) - D¹ Cæ Hoµi Lang - Väng cæ C¬ cÊu ch­¬ng tr×nh nh­ ®· vÝ dô trªn cßn phô thuéc vµo kh«ng gian, thêi gian, nhu cÇu cña ®èi t­îng ®Ó cã thÓ s¾p xÕp thø tù c¸c bµi b¶n trong ch­¬ng tr×nh, thêi l­îng ch­¬ng tr×nh. NÕu thêi gian phôc vô kÐo dµi th× cã thÓ sö dông nguyªn b¶n, cßn thêi gian ng¾n th× chän c¸c líp hay nhÊt trong mçi bµi cña mç i ®iÖu thøc. §iÒu rÊt quan träng trong c¬ cÊu ch­¬ng tr×nh lµ néi dung cña tõng bµi ca ph¶i cã chñ ®Ò phï hîp víi nhu cÇu vµ ®èi t­îng phôc vô . C¬ cÊu ch­¬ng tr×nh nµy sö dông cho c¶ nhãm vµ gia ®×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé. 3.1.7.4 - CHÝNH S¸CH §èI VíI C©U L¹C Bé §ên CA Tµi Tö NAM Bé: C©u l¹c bé ®ên ca tµi tö Nam Bé lµ mét tæ chøc nghÒ nghiÖp mang tÝnh chÊt x· héi hãa rÊt cao. Tuy nhiªn ë mçi ®¬n vÞ ®Þa ph­¬ng cã c©u l¹c bé cÇn cã sù quan t©m vÒ chç n¬i sinh ho¹t, tæ chøc ho¹t ®éng, giao l­u, ®Çu t­ mét phÇn trang thiÕt bÞ ©m thanh, nh¹c cô, tæ chøc häc tËp chÝnh trÞ, ®µo t¹o nghiÖp vô chuyªn m«n, quan hÖ ®Ó thu thanh, thu h×nh ph¸t sãng, hµng n¨m cã xÐt thi ®ua khen th­ëng, thµnh viªn nµo ®¹t tiªu chuÈn qui ®Þnh cña Nhµ n­íc ®­îc xÐt ®Ò nghÞ tÆng huy ch­¬ng ''V× sù nghiÖp v¨n hãa quÇn chóng '', nÕu cã thµnh tÝch ®Æc biÖt sÏ ®­îc ®Ò nghÞ tÆng c¸c danh hiÖu cao h¬n. H»ng th¸ng, quÝ, n¨m nªn dµnh mét Ýt kinh phÝ cÇn thiÕt ®Ó c©u l¹c bé sinh ho¹t ®Þnh kú, c¸c cuéc héi nghÞ, lÔ héi; NÕu c©u l¹c bé cã biÓu diÔn phôc vô th× ph¶i cã tiÒn båi d­ìng theo chÝnh s¸ch Nhµ n­íc hiÖn hµnh. Ngoµi ra nÕu nh­ c¸ nh©n nµo trong c©u l¹c bé ®ên ca tµi tö Nam Bé ho¹t ®éng tÝch cùc, th­êng xuyªn vµ næi bËt trong ho¹t ®éng phôc vô nhiÖm vô chÝnh trÞ cña ®Þa ph­¬ng th× chÝnh quyÒn n¬i ®ã cã thÓ xem xÐt vËn dông miÔn nghÜa vô nµo ®ã trong tõng n¨m. B¶n th©n cña c©u l¹c bé ®ên ca tµi tö Nam bé ph¶i tù m×nh v­¬n lªn trong mäi mÆt vµ cÇn nhËn thøc r»ng chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, ®Þa ph­¬ng, ®¬n vÞ ®èi víi ho¹t ®éng cña c©u l¹c bé ®ên ca tµi tö Nam Bé chØ lµ chÊt xóc t¸c mµ th«i. 3.2- GI¶I pH¸p CHiÕN L­îC. Song song víi nh÷g gi¶i ph¸p tr­íc m¾t cÇn ph¶i chuÈn bÞ c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt c¬ b¶n, chiÕn l­îc l©u dµi. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ vËn hµnh c¸c gi¶i ph¸p chiÕn l­îc vÉn duy tr× c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ ®Ó t¹o sù ®an xen víi nhau thóc ®Èy, t¸c ®éng lÉn nhau, t¹o tiÒn ®Ò , ®iÒu kiÖn cho nhau ph¸t triÓn. 3.2.1- C¶I TIÕN BµI B¶N: MÆc dï dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé cã rÊt nhiÒu bµi b¶n, gåm c¸c b¶n lín, b¶n nhá, nh­ng th­êng th× trong giíi còng nh­ nh÷ng ng­êi am hiÓu chØ ®Ò cËp ®Õn 20 bµi nh¹c tæ, 4 bµi o¸n phô vµ bµi väng cæ. Trong hµng lo¹t nh÷ng bµi b¶n ®ã khi sö dông cho c¸c ®ît sinh ho¹t, biÓu diÔn còng chØ dïng mét sè b¶n nh¹c tiªu biÓu, víi nh÷ng líp tiªu biÓu trong mçi b¶n nh¹c mµ th«i, Ýt khi sö dông hÕt nguyªn b¶n nh¹c. §iÒu ®ã cho thÊy cã nh÷ng ®iÒu trong c¸c bµi b¶n thiÕu phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña con ng­êi víi nhu cÇu ®ßi hái tÝnh kh¸i qu¸t cao h¬n trong ©m nh¹c. Bëi lÏ c¸c bµi b¶n trong dßng nh¹c tµi tö Nam Bé phÇn ®«ng lµ thêi l­îng cña mçi bµi b¶n kh¸ dµi, cã nhiÒu c©u gièng nhau trong mét líp, cã nhiÒu líp gièng nhau trong mét bµi b¶n dÔ lµm cho ng­êi ®ên, ng­êi ca vµ ng­êi th­ëng thøc nhµm ch¸n, ®iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù c¶i tiÕn l¹i bµi b¶n. VÒ quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c c¶i tiÕn ph¶i ®¶m b¶o ng¾n, gän h¬n bµi b¶n gèc, nh­ng kh«ng ph¸ vì ®iÖu thøc, kh«ng lai c¨ng, pha t¹p, kh«ng ®­îc l¹m dông sù c¶i tiÕn mµ tiÕn hµnh c¶i tiÕn mét c¸ch trµn lan. Mçi thÓ lo¹i cã thÓ chän ra mét bµi b¶n ®Ó c¶i tiÕn. Qóa tr×nh c¶i tiÕn, biªn so¹n l¹i c¸c bµi b¶n, cã ng­êi chñ tr× vµ ng­êi chñ tr× ®ã cÇn trao ®æi víi c¸c nghÖ nh©n trong nhãm, c¸c nhãm víi nhau, c¶i tiÕn nh¹c song song víi biªn so¹n lêi ca kÌm theo. Khi hoµn thµnh c¸c c«ng ®o¹n c¬ b¶n nªn tæ chøc giíi thiÖu trªn hÖ thèng th«ng tin ®¹i chóng, tæ chøc nhiÒu ®ªm sinh ho¹t giao l­u gi÷a c¸c nhãm trong tØnh, gi÷a hai tØnh víi nhau vµ c¸c tØnh l©n cËn trong khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Th«ng qua ®ã n¾m b¾t sù ph¶n håi cña d­ luËn trong giíi, trong x· héi ®Ó tiÕp tôc bæ sung, hoµn chØnh. ViÖc c¶i tiÕn sao cho phï hîp víi nhu cÇu, nguyÖn väng trong giíi ®ên ca tµi tö Nam Bé trong nh©n d©n vµ xu thÕ ph¸t triÓn chung cña x· héi. Víi quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c ®ã, t¸c gi¶ ®Ò tµi m¹nh d¹n nªu ra c¸c bµi b¶n ®­îc chän c¶i tiÕn nh­ sau: - Trong 6 bµi b¶n B¾c: Chän b¶n Xu©n T×nh ®Ó c¶i tiÕn. - Trong 6 bµi b¶n Nam: Chän b¶n Nam Ai ®Ó c¶i tiÕn. - Trong 7 bµi H¹ : SÏ chän b¶n Long §¨ng ®Ó c¶i tiÕn. - Trong 4 bµi O¸n Ch¸nh: SÏ chän b¶n Tø §¹i O¸n ®Ó c¶i tiÕn. - Trong 4 bµi O¸n Phô : Chän b¶n V¨n Thiªn T­êng ®Ó c¶i tiÕn. Chän c¸c b¶n nªu trªn n»m trong tõng thÓ ®iÖu cña dßng nh¹c tµi tö v× r»ng trong tõng bµi b¶n cã nhiÒu c©u gièng nhau trong líp, nhiÒu líp gièng nhau trong b¶n cho nªn nÕu nh­ chóng ta b¾t ®Çu c¶i tiÕn tõ nh÷ng phÇn ®¬n gi¶n nhÊt lµ gi¶m c¸c c©u, c¸c líp gièng nhau Êy th× ch¾c ch¾n sÏ ®¶m b¶o ®­îc quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c võa nªu trªn. ViÖc c¶i tiÕn nh­ vËy ®· ®­îc vËn dông ®èi víi bµi ca väng cæ, tõ 20 c©u rót gän cßn 6 c©u vµ hiÖn nay chØ cßn 4 c©u phæ biÕn ®ã lµ c©u 1,2,5,6. Tuy nhiªn nÕu nh­ 16 c©u cßn l¹i ®­îc nghiªn cøu bè trÝ mét c¸ch lîp lý th× còng thÓ ®­îc bèn bµi väng cæ n÷a vµ khi ®ã chóng ta sÏ cã väng cæ 1,väng cæ 2,väng cæ 3,väng cæ 4,väng cæ 5, viÖc c¶i tiÕn c¸c bµi b¶n trong c¸c thÓ ®iÖu cña dßng nh¹c tµi tö Nam Bé kh«ng ph¶i lµ néi dung chÝnh cña bµi nghiªn cøu nµy, nh­ng ë ®©y t¸c gi¶ muèn nªu nh­ lµ nuét gi¶i ph¸p ®Ó c¸c bËc nghÖ nh©n vµ trong giíi suy nghÜ ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu ë nh÷ng ®Ò tµi tiÕp theo, chuyªn s©u h¬n trong lÜnh vùc chuyªn m«n, nghÒ nghiÖp. Vµ ch¾c r»ng sÏ thµnh c«ng nÕu nh­ gi¶i ph¸p nµy ®­îc thùc thi trong cuéc sèng. Trong c¶i tiÕn bµi b¶n còng cÇn l­u ý c¶i tiÕn vÒ c¸ch viÕt lêi ca. HiÖn nay kh«ng Ýt t¸c gi¶ khi viÕt lêi ca th­êng dïng c©u ch÷ v¨n ch­¬ng hoa mü nh­ng l¹i kh«ng g¾n víi chñ ®Ò mµ m×nh ®ang ®Ò cËp trong bµi viÕt nªn cã khi ph¶n t¸c dông, cã ng­êi th× lËp ®i, lËp l¹i c¸c côm tõ trong bµi rÊt nhiÒu lÇn. Kh«ng Ýt ng­êi hiÓu rÊt Ýt vÒ ©m ®iÖu cña tõng bµi b¶n nªn khi viÕt lêi ca kh«ng phï hîp víi tõng c©u nh¹c lµm cho ng­êi ca rÊt khã thÓ hiÖn. VÒ néi dung cã nh÷ng t¸c gi¶ qu¸ tham lam nªn ®­a ra chñ ®Ò rÊt lín, cã ®«i khi lêi ca kh«ng lét t¶ ®­îc nh÷ng ý niÖm cña chñ ®Ò, nªn kh«ng mang tÝnh thuyÕt phôc. Kh«ng Ýt t¸c gi¶ chØ chó ý ch¹y theo xu thÕ viÕt lêi ca cæ mµ kh«ng khai th¸c ë c¸c bµi b¶n trong dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé. Trong khi ®ã, dßng ©m nh¹c nµy cã nh÷ng bµi b¶n gÇn nh­ ®¹t ®Õn tr×nh ®é phæ cËp nh­ng kh«ng ®­îc ph¸t huy. Do vËy ng­êi viÕt lêi ca ph¶i chó ý khai th¸c néi dung tõ nh÷ng m¶nh ®êi th­êng, nh÷ng th©n phËn cña con ng­êi, nh÷ng sù viÖc x¶y ra hµng ngµy trong cuéc sèng, viÕt ph¶i dÔ hiÓu, dÔ ca, tróng ©m ®iÖu cña tõng c©u nh¹c, cã nh­ vËy níi t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho nhau gi÷a ®ên vµ ca trong c¸c cuéc sinh ho¹t, biÓu diÔn vµ giao l­u ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c Liªu. 3.2.2-c«ng t¸c gi¶ng d¹y. §ên ca tµi tö Nam Bé ®­îc h×nh thµnh, ph¸t triÓn trªn vïng ®Êt Nam Bé, trong ®ã cã Cµ Mau – B¹c Liªu h¬n mét thÕ kû nay, nã ®· trë thµnh mét bé phËn ©m nh¹c truyÒn thèng cña d©n téc thÓ hiÖn tÝnh ®Æc thï v¨n hãa cña vïng ®Êt Ph­¬ng Nam, do ®ã nã ph¶i ®­îc kÕ thõa vµ truyÒn b¸ cho c¸c ®êi sau. HiÖn nay hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o ®· ®­a ch­¬ng trình giaûng daïy aâm nh¹c, mü thuËt vµo c¸c tr­êng cÊp I, cÊp II, cÊp III, khi ®ã ch­a ®­a viÖc gi¶ng d¹y ©m nh¹c truyÒn thèng cña d©n téc vµo. ThiÕt nghÜ ë c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long, trong ®ã cã Cµ Mau – B¹c Liªu còng nªn suy nghÜ vÒ viÖc ®­a ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y dßng ©m nh¹c tµi tø Nam Bé vµo c¸c cÊp tr­êng nh­ ©m nh¹c vµ mü thuËt hiÖn nay, hoÆc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cña tr­êng Trung häc V¨n hãa NghÖ thuËt tØnh. §­a néi dung, ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé vµo c¸c tr­êng phæ th«ng hoÆc tr­êng Trung häc V¨n hãa NghÖ thuËt cña tØnh võa bæ sung kiÕn thøc ©m nh¹c cho häc sinh, võa ®· ph¸ , thøc tØnh ®èi víi nh÷ng ng­êi cã c¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ lÖch l¹c ®èi víi ©m truyÒn thèng cña d©n téc nãi chung, dßng ©m nh¹c nµy nãi riªng. Bëi hä cho r»ng ©m nh¹c truyÒn thèng vµ dßng ©m nh¹c nµy lµ cæ lç vÒ h×nh thøc, l¹c hËu vÒ néi dung, lµ lo¹i ©m nh¹c th«, Êu trÜ, dÔ d·i. Vµ nh÷ng ai b¶o vÖ tinh thÇn, cèt c¸ch ©m nh¹c truyÒn thèng lµ ng­êi nÖ cæ, b¶o thñ [ 19:17]. Trong khi ®ã hä l¹i t«n sïng ©m nh¹c ph­¬ng t©y, ch¹y theo mét c¸ch mï qu¸ng quªn ®i truyÒn thèng, céi nguån cña d©n téc. Kh«ng Ýt tr­êng hîp bÞ ¶nh h­ëng tõ ©m nh¹c ph­¬ng T©y lµm b¨ng ho¹i t­ t­ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng. Nghiªm träng h¬n n÷a la vi ph¹m ph¸p luËt. §· ®Õn lóc ph¶i cÇn ®Õn sù ®Ò kh¸ng ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm ©m nh¹c kh«ng lµnh m¹nh cña ph­¬ng T©y b»ng søc m¹nh tõ néi t¹i, ®ã chÝnh lµ nÒn ©m nh¹c truyÒn thèng d©n téc. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ ®ãng cöa, vÉn ph¶i tiÕp thu, nh­ng trong tiÕp thu ph¶i biÕt chän lùa nh÷ng g× tinh tóy, tiÕn bé cña nh©n lo¹i. Muèn cho søc ®Ò kh¸ng m¹nh th× viÖc gi¸o dôc ©m nh¹c truyÒn thèng trong nhµ tr­êng, ngoµi x· héi lµ bøc xóc lµ cÇn thiÕt. Muèn gi¶ng d¹y ®­îc tèt, c«ng viÖc tr­íc tiªn cña c¸c ngµnh chuyªn m«n ph¶i tranh thñ c¸c bËc nghÖ nh©n, c¸c gi¸o viªn ©m nh¹c truyÒn thèng, c¸c nh¹c sü, ca sü cã nhiÒu hiÓu biÕt, kinh nghiÖm vµ nhiÒu n¨m ho¹t ®éng trong nghÒ tiÕn hµnh biªn so¹n gi¸o ¸n cho mçi cÊp häc, gi¸o ¸n gåm cã phÇn lý thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c Liªu, c¸c b¶n nh¹c vµ bµi ca kÌm theo. 3.2.3- ®µo t¹o lùc l­îng kÕ thõa. ViÖc ®­a ch­¬ng tr×nh ©m nh¹c tµi tö Nam Bé vµo gi¶ng d¹y ë c¸c tr­êng phæ th«ng míi chØ dõng l¹i ë tr×nh ®é phæ cËp vµ mang tÝnh chÊt h­íng nghiÖp mµ th«i, chÝnh tõ ®ã vµ tõ trong phong trµo míi ph¸t hiÖn ®­îc n¨ng khiÕu, së thÝch ®Ó b­íc tiÕp theo ®µo t¹o chuyªn ngµnh. Trong ®µo t¹o ph¶i chó ý tÝnh toµn diÖn vµ chuyªn s©u. NÕu nh­ ë c¸c tr­êng phæ th«ng ®µo t¹o theo d¹ng h­íng nghiÖp, ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu th× ë c¸c tr­êng trung häc v¨n hãa nghÖ thuËt, c¸c tr­êng trung häc, cao ®¼ng s­ ph¹m, c¸c thiÕt chÕ cña ngµnh v¨n hãa ph¶i lµ n¬i ®µo t¹o chÝnh quy, ®óng bµi b¶n c¨n c¬. Muèn ®µo t¹o lùc l­îng kÕ thõa giái vÒ mäi mÆt th× ph¶i cã ®éi ngò thÇy gi¸o giái. Ng­êi thÇy gi¸o Êy tèi thiÓu còng ph¶i cã nh÷ng tiªu chuÈn: -Cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao ( ¢m nh¹c, ®ên vµ ca ) -Cã ph­¬ng ph¸p s­ ph¹m tèt -Cã sù say mª nghÒ nghiÖp -T¸c phong, ®¹o ®øc tèt. -Am hiÓu nh÷ng lÜnh vùc cã liªn quan ®Õn lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé. HiÖn nay ë Cµ Mau – B¹c Liªu lùc l­îng gi¶ng d¹y héi ®ñ c¸c tiªu chuÈn trªn lµ rÊt hiÕm hoi, v× phÇn ®«ng c¸c bËc nghÖ nh©n truyÒn nghÒ lµ tõ kinh nghiÖm, kh«ng ®­îc ®µo t¹o qua tr­êng líp vµ trong thùc tÕ cho tíi nay bé gi¸o tr×nh cho dßng ©m nh¹c nµy vÉn ch­a ®­îc biªn so¹n hoµn chØnh, ch­a nhÊt qu¸n víi nhau gi÷a n¬i nµy víi n¬i kh¸c, gi÷a tr­êng nµy víi tr­êng kh¸c. Tr­íc thùc tÕ ®ã ®ßi hái c¸c tr­êng, c¸c ngµnh chuyªn m«n ph¶i chän ng­êi göi ®i ®µo t¹o ë c¸c tr­êng chÝnh qui cña khu vùc, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng ®Ó sau nµy ®ñ ®iÒu kiÖn truyÒn ®¹t kiÕn thøc l¹i cho c¸c thÇy d¹y ©m nh¹c trong c¸c tr­êng phæ th«ng vµ c¸c h¹t nh©n phong trµo, nhÊt lµ c¸c c¬ së vµ trong c¸c thiÕt chÕ cña ngµnh. Qu¸ tr×nh nµy ph¶i më réng liªn kÕt, phèi hîp mêi c¸c thÇy giái ë Trung ­¬ng vÒ gi¶ng d¹y cho nh÷ng ®èi t­îng cÇn thiÕt, ®ång thêi kh«ng thÓ bá quªn viÖc ®µo t¹o ë t¹i c¸c nhãm, c¸c c©u l¹c bé vµ c¸c gia ®×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé. 3.2.4- C«NG T¸C S­u TÇM NGHiªN Cøu. Lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé lµ s¶n phÈm v¨n hãa phi vËt thÓ, mang tÝnh rÊt ®Æc thï trong viÖc h×nh thµnh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn. So víi c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt kh¸c cña d©n téc, th× lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam bé rÊt h¹n chÕ nÕu nh­ kh«ng nãi lµ kh«ng cã t­ liÖu ghi l¹i mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ sù h×nh thµnh, ra ®êi vµ ph¸t triÓn dßng ©m nh¹c nµy, nªn m·i ®Õn b©y giê ch­a x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vÒ nguån gèc? ChØ cßn l­u l¹i mét vµi cuèn s¸ch nh¹c cæ ®iÓn ViÖt Nam cña mét vµi nghÖ nh©n ®· cã c«ng s­u tÇm biªn so¹n l¹i, nh­ng nghiªn cøu tõ c¸c lo¹i s¸ch ®ã thÊy r»ng cßn nhiÒu ®iÓm ch­a nhÊt qu¸n víi nhau vÒ tªn gäi, vÒ lßng b¶n cña mét sè bµi b¶n, vÒ hÖ thèng bµi b¶n cña dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé...V× lÏ ®ã viÖc s­u tÇm, nghiªn cøu ®èi víi dßng ©m nh¹c nµy lµ mét ®ßi hái bøc xóc, cÇn cã sù quan t©m cña ngµnh v¨n hãa th«ng tin, c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc, c¸c nghÖ nh©n. C«ng t¸c s­u tÇm ph¶i h­íng vµo nhiÖm vô träng t©m lµ truy t×m ë c¸c th­ viÖn, B¶o tµng, Côc l­u tr÷, c¸c nghÖ nh©n vÒ nh÷ng h×nh ¶nh, t­ liÖu, vËt liÖu...§Ó biªn tËp, dµn dùng, phôc chÕ, tr­ng bµy giíi thiÖu vµ biÕn nh÷ng s¶n phÈm ®ã thµnh t­ liÖu quÝ cho sau nµy. Tõ viÖc s­u tÇm cã thÓ gióp chóng ta tõng b­íc hiÓu thªm vÒ gi¸ trÞ, céi nguån cña lo¹i h×nh nµy tõ ®ã h×nh thµnh nh÷ng ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch, ®Þnh h­íng gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn nã trong cuéc sèng. Nghiªn cøu lo¹i h×nh h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé lµ ®Ó ph¸t hiÖn, khai th¸c s©u h¬n, khoa häc h¬n trªn lÜnh vùc nghÒ nghiÖp c¶ vÒ lý thuyÕt lÉn thùc hµnh, trªn c¬ së ®ã giíi thiÖu nh÷ng gi¸ trÞ nghÖ thuËt, gi¸ trÞ v¨n hãa ®Æc s¾c cña d©n téc ®Õn víi ®«ng ®¶o ®ång bµo, c¸n bé vµ chiÕn sÜ trong hai tØnh nh»m t¸c ®éng vµo nhËn thøc thÞ hiÕu thÈm mü nghÖ thuËt vµ t×nh c¶m cña tõng c¸ nh©n trong céng ®ång, mÆt kh¸c ®¸p øng ®­îc phÇn nµo vÒ nhu cÇu h­ëng thô v¨n hãa tinh thÇn ®èi víi c¸c ®èi t­îng Êy. §ång thêi viÖc nghiªn cøu cßn phôc vô cho viÖc truyÒn b¸ , gi¶ng d¹y, s¸ng t¸c vµ biÓu diÔn ®óng bµi b¶n, c¨n c¬, khoa häc h¬n. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c s­u tÇm, nghiªn cøu, ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò ®· nªu trªn cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra x· héi häc vÒ nhu cÇu h­ëng thô lo¹i h×nh nµy trong c«ng chóng ë nhiÒu giíi, løa tuæi, thµnh phÇn kh¸c nhau. HÖ thèng hãa trong tõng côm chuyªn ®Ò cô thÓ, ghi ©m ghi h×nh c¸c b¶n nh¹c, lêi ca nguyªn gèc, dÞ b¶n vµ c¸c m« h×nh ®ên ca tµi tö ®­îc phôc chÕ l¹i nh­ x­a, còng nh­ m« h×nh hiÖn t¹i trong cuéc sèng h«m nay. TiÕn hµnh c¸c cuéc täa ®µm, m¹n ®µm, héi th¶o khoa häc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé , trong ®ã cã ®¸nh gi¸ thèng nhÊt víi nhau trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn cña lo¹i h×nh nµy; c¸c cuéc giao l­u, liªn hoan, héi thi ®ên ca tµi tö Nam Bé ph¶i ®­îc tæng kÕt rót kinh nghiÖm nghiÖp vô, chuyªn m«n còng nh­ vÒ tæ chøc. 3.2.5-nh÷ng nhu cÇu bøc xóc cÇn ®­îc ®¸p øng. C«ng t¸c s­u tÇm, nghiªn cøu, ho¹t ®éng, sinh ho¹t, gi¶ng d¹y...®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu nh­ phßng èc, nh¹c cô, m¸y ¶nh, camÐra, ©m thanh, ¸nh s¸ng, c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa. Mét yÕu tè hÕt søc quan träng quyÕt ®Þnh cho mäi th¾ng lîi ®ã lµ con ng­êi, bao gåm ph¶i am hiÓu vÒ chÝnh trÞ, nghiÖp vô chuyªn m«n, cã n¨ng lùc tËp hîp, qu¶n lý ®iÒu hµnh, say mª nghÒ nghiÖp, chÞu khæ, chÞu khã l¨n lén víi phong trµo, víi c¬ së Nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu ®ã cÇn cã nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch x¸c hîp, nh­ chÝnh s¸ch ®µo t¹o, tµi chÝnh, khen th­ëng, nghiªn cøu khoa häc, øng dông c¸c ®Ò tµi khoa häc trong cuéc sèng.. . VÒ biÓu diÔn, kh«ng nªn b¶o thñ quan ®iÓm cò x­a nay lµ ®ên ca tµi tö Nam bé ph¶i thÓ hiÖn tÝnh chÊt d©n d·, tuy nhiªn nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ cã sù ®ßi hái cÇu kú, bëi ®©y lµ lo¹i h×nh sinh ho¹t rÊt gÇn gòi rÊt ®êi th­êng cña quÇn chóng nh©n d©n, trong xu thÕ con ng­êi ngµy cµng ph¸t triÓn v¨n minh, hiÖn ®¹i h¬n th× tÝnh chÊt d©n d· ®ã còng ph¶i ®­îc ph¸t triÓn lªn mét b­íc. NÕu x­a kia d©n d· trong thêi kú Êu trÜ th× b©y giê d©n d· trong v¨n minh vµ hiÖn ®¹i, ®Ó cho dï ë bÊt kú giai ®o¹n lÞch sö nµo, bÊt kú ë kh«ng gian nµo chóng ta còng lu«n ®­îc nghe nh÷ng tiÕng ®ên, giäng ca víi giai ®iÖu thiÕt tha, m­ît mµ cña dßng ©m nh¹c d©n téc. V­ît lªn tÝnh chÊt d©n d· Êy, vÒ chç n¬i sinh ho¹t ®ên ca tµi tö Nam Bé ®· cã mÆt ë nh÷ng kh¸n phßng sang träng, ®Õn víi c¸c s©n khÊu lé thiªn, héi tr­êng réng lín víi c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®iÒu ®ã cho thÊy lo¹i h×nh nµy ®· dÇn dÇn thÝch nghi víi m«i tr­êng vµ ®èi t­îng tiÕp xóc réng r·i h¬n. ChÝnh ®iÒu ®ã c¸c nhµ qu¶n lý chuyªn ngµnh ph¶i suy nghÜ ®Õn thiÕt chÕ cho lo¹i h×nh nµy, cã thÓ lµ mét thiÕt chÕ riªng vµ còng cã thÓ lµ mét thiÕt chÕ chung víi c¸c bé m«n nghÖ thuËt kh¸c gÇn gòi víi nã, nh­ng dï thÕ nµo ®i n÷a th× thiÕt chÕ ®ã ph¶i sang träng, s¹ch sÏ, khang trang ®Ó ng­êi ®ên ca vµ ng­êi th­ëng thøc tù träng vµ tr©n träng nhau h¬n, ®iÒu kiÖn ®ã còng ®· t¹o ®­îc c¶m xóc ban ®Çu cho nh÷ng ng­êi ®ên ca, ng­êi ®Õn th­ëng thøc. 3.2.6 - X· HéI HãA HO¹T §éNG §ên CA TµI Tö nam bé ë cµ mau – b¹c liªu. Trong c¸c lo¹i h×nh ho¹t ®éng v¨n hãa nghÖ thuËt th× lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé vµ lo¹i h×nh c¶i l­¬ng thÓ hiÖn tÝnh x· héi hãa râ h¬n hÕt, v× r»ng hai lo¹i h×nh nµy khi míi h×nh thµnh lµ nã b¾t nguån tõ nh÷ng c¸ nh©n, nh÷ng nhãm say mª nã mµ kh«ng phô thuéc vµo mét tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi nµo c¶ . Tuy nhiªn trong nhiÒu n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× lo¹i h×nh s©n khÊu c¶i l­¬ng ë nhiÒu n¬i ®· h×nh thµnh lµ ®¬n vÞ nghÖ thuËt quèc doanh, cã n¬i lµ d©n doanh tËp thÓ, cã n¬i lµ ®oµn t­ nh©n. Riªng lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé cho tíi nay ë Cµ Mau – B¹c liªu còng nh­ c¸c tØnh kh¸c trong khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu long ch­a cã mét nhãm hoÆc mét c©u l¹c bé nµo lµ ®¬n vÞ quèc doanh c¶. Víi tÝnh ®Æc tr­ng kh¸ ®Æc biÖt cña lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé, víi c¬ cÊu bé m¸y, thiÕt chÕ cña ngµnh v¨n hãa th«ng tin vµ c¸c ngµnh kh¸c cã liªn quan cho tíi thêi ®iÓm nµy vµ ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2010 th× c¸c tæ chøc nh­ nhãm, c©u l¹c bé, gia ®×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé kh«ng thÓ lµ mét tæ chøc, ®¬n vÞ h­ëng ng©n s¸ch Nhµ n­íc, mµ ho¹t ®éng theo hÖ thèng tæ chøc nghÒ nghiÖp, lµ ch©n rÕt, lµ bé phËn nghÒ nghiÖp cña c¸c thiÕt chÕ trong ngµnh V¨n hãa th«ng tin. §iÒu ®ã còng rÊt phï hîp víi tinh thÇn NghÞ quyÕt sè 90/CP cña ChÝnh phñ vÒ x· héi hãa trong lÜnh vùc v¨n hãa. ë ®©y cã ®iÒu cÇn l­u ý lµ lµm thÕ nµo x· héi hãa ho¹t ®éng ®ên ca tµi tö Nam Bé ph¶i cã nh÷ng mÆt tiÕn bé so víi thêi kú tr­íc ®©y bëi tr­íc ®©y c¸c nhãm, c©u l¹c bé, c¸ nh©n gia ®×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau - B¹c Liªu hä ho¹t ®éng theo sù ngÉu høng vµ nhu cÇu tr­íc m¾t, kh«ng chó ý ®Õn viÖc tån t¹i vµ ph¸t triÓn, kh«ng cã ®Þnh h­íng nghÖ thuËt, kh«ng chó ý ®Õn yÕu tè chÝnh trÞ, ph¸p luËt v× thÕ trong sinh ho¹t, ho¹t ®éng hä bÊt cÇn sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, cña ngµnh. Trong xu thÕ hiÖn nay x· héi hãa ®èi víi lo¹i h×nh nµy ®iÒu tr­íc tiªn lµ ph¶i h­íng vµo môc ®Ých b¶o tån, gi÷ g×n, kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nã trong mét hÖ thèng nÒn t¶ng ©m nh¹c truyÒn thèng ®Ó kh«ng ngõng ®¸p øng nhu cÇu h­ëng thô cña quÇn chóng nh©n d©n, nh÷ng ­íc mong cña c¸c bËc nghÖ nh©n vµ nh÷ng ng­êi ®· tõng say mª g¾n bã víi lo¹i h×nh nµy. Muèn thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã tr­íc tiªn ph¶i vËn ®éng, tuyªn truyÒn, gîi më, mêi gäi, ®éng viªn c¸c bËc nghÖ nh©n, c¸c ng­êi ho¹t ®éng trong nghÒ , nh÷ng ng­êi h©m mé, c¸c m¹nh th­êng qu©n tù gi¸c tham gia vµo c¸c nhãm, c©u l¹c bé, ®éi th«ng tin v¨n nghÖ hoÆc gia nhËp vµo c¸c gia ®×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé, trªn c¬ së ®ã cñng cè l¹i chuyªn m«n, tæ chøc, ph­¬ng tiÖn, trang thiÕt bÞ. .. vµ ®Ò ra ®Þnh h­íng, qui ­íc tr­íc m¾t vµ l©u dµi. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®ã ph¶i ®Æt mèi quan hÖ th­êng xuyªn víi c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa n¬i m×nh c­ tró ®Ó ®­îc gióp ®ì vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n còng nh­ c¸c vÊn ®Ò kh¸c cã quan hÖ . §Æc biÖt lµ ph¶i tu©n thñ vÒ quyÒn qu¶n lý Nhµ n­íc cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp theo chøc n¨ng ®­îc luËt ph¸p qui ®Þnh. VÒ phÇn m×nh, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ë mçi cÊp, ngµnh V¨n hãa Th«ng tin ph¶i nhËn thøc r»ng x· héi hãa ho¹t ®éng ®ên ca tµi tö Nam Bé kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng cã sù gióp ®ì vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc, cña ngµnh, nhÊt lµ trong thêi kú më cöa giao liu víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, trong lóc c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ngµy cµng ph¸t triÓn hiÖn ®¹i t¨ng tèc h¬n vµ trong lóc cßn nhiÒu s¶n phÈm v¨n hãa ®éc h¹i ®ang len lái vµo tËn gia ®×nh vµ trong lóc cã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh v¨n hãa nghÖ thuËt kh¸c ®ang lÊn ¸t th× sù quan t©m ®Õn lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau-B¹c liªu cµng cã cã ý nghÜa thiÕt thùc h¬n. Sù quan t©m ®ã kh«ng chØ b»ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn, b»ng sù ®µo t¹o mµ cßn ph¶i vËn ®éng ph¸t ®éng phong trµo th«ng qua c¸c ho¹t ®éng hç trî cña ngµnh V¨n hãa Th«ng tin, tæ chøc c¸c cuéc giao l­u, liªn hoan, héi thi, héi diÔn. §Çu t­ cã träng ®iÓm vµ ®Çu t­ mang tÝnh xóc t¸c vÒ nh¹c cô , t¨ng ©m ®Ó giùt dËy phong trµo, kÝch thÝch phong trµo... Mét ®èi t­îng hÕt søc quan träng thùc hiÖn x· héi hãa ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c liªu lµ nh÷ng ng­êi h©m mé, tøc lµ kh¸n thÝnh gi¶. V× kh«ng cã kh¸n thÝnh gi¶ th× dï cho lo¹i h×nh v¨n hãa nghÖ thuËt nµo cã tèt ®Õn ®©u còng b»ng kh«ng. Do vËy còng ph¶i ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p nh­ tuyªn truyÒn, vËn ®éng, thuyÕt phôc, ®éng viªn vµ c¶m hãa hä b»ng chÝnh tµi nghÖ cña c¸c nghÖ nh©n, nghÖ sÜ th«ng qua néi dung, h×nh thøc thÓ hiÖn trong biÓu diÔn, sinh ho¹t, giao l­u, liªn hoan, héi thi, héi diÔn. Tõng b­íc biÕn lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé lµ mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi hä vµ ®Õn møc ®é cao h¬n lµ lµm cho hä trë thµnh ng­êi biÕt ®ên hoÆc biÕt ca tµi tö Nam Bé . Tãm l¹i: C¸c gi¶i ph¸p ®· ®­îc ®Ò cËp ë ch­¬ng tr×nh nµy lµ nh»m vµo viÖc b¶o tån, ph¸t huy vµ ph¸t triÓn lo¹i h×nh nghÖ thuËt ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau-B¹c Liªu, c¸c gi¶i ph¸p ®ã hoµn toµn phï hîp víi xu thÕ chung vµ phï hîp víi kÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc ë Cµ Mau - B¹c Liªu vµ mét sè tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Tuy nhiªn, tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph­¬ng nªn cã nh÷ng vËn dông s¸ng t¹o ®Ó c¸c gi¶i ph¸p Êy ®¹t hiÖu qu¶ cao. kÕt luËn Lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ®­îc ra ®êi trªn c¸i nÒn v÷ng ch¾c cña dßng ©m nh¹c d©n gian Nam Bé, nã kÕ thõa mét c¸ch s¸ng t¹o cña nÒn ©m nh¹c d©n téc ®Ó råi cã ®­îc dßng ©m nh¹c vµ phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé víi tÝnh ®Æc thï riªng cña Nam Bé. §ên ca tµi tö Nam Bé mÆc dï ra ®êi muén mµn h¬n mét sè lo¹i h×nh nghÖ thuËt kh¸c, nh­ng nã vÉn tån t¹i, ph¸t triÓn vµ lan táa ®Õn mäi miÒn ®Êt n­íc, §ên ca tµi tö lµ c¬ së h×nh thµnh lo¹i h×nh nghÖ thuËt s©n khÊu c¶i l­¬ng Nam Bé, nh¹c trong s©n khÊu c¶i l­¬ng Nam Bé chÝnh lµ nh¹c tµi tö Nam Bé. Kh«ng ai cã thÓ c·i chèi ®­îc §ên ca tµi tö Nam Bé lµ mét bé phËn trong nÒn ©m nh¹c truyÒn thèng cña d©n téc viÖt nam. ViÖc gãp phÇn h×nh thµnh lo¹i h×nh nµy lµ do nhiÒu ng­êi, nhiÒu thÕ hÖ, trong ®ã cã sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña c¸c bËc nghÖ nh©n ë Cµ Mau – B¹c Liªu. Ngµy nay trong khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t¸c ®éng hµng ngµy h»ng giê ®Õn ®êi sèng cña mçi con ng­êi lµm ¶nh h­ëng ®Õn c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt truyÒn thèng, trong ®ã cã lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé. Sù ¶nh h­ëng ®ã ®· Ýt, nhiÒu lµm cho phong trµo ®ên ca tµi tö Nam Bé c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu long nãi chung, Cµ Mau – B¹c liªu nãi riªng ngµy cµng chång chÊt nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong khi ®ã x· héi vÉn cßn nhu cÇu ®èi víi lo¹i h×nh nµy, kÓ c¶ ng­êi trong giíi vµ ®«ng ®¶o ng­êi h©m mé, ®iÒu ®ã ®· chøng minh qua nh÷ng th«ng sè kÕt qña cña cuéc th¨m dß, ®iÒu tra b»ng phiÕu ch¾c nghiÖm ë mét sè n¬i trong tØnh vµ ë Long An – VÜnh Long. §øng tr­íc nhu cÇu bøc xóc vÒ viÖc b¶o tån, kÕ thõa vµ ph¸t huy lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö trong cuéc sèng hiÖn nay vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo nh»m ®¸p øng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n, h¬n ai hÕt ngµnh V¨n hãa th«ng tin vµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc mçi cÊp ph¶i suy nghÜ ngay viÖc h×nh thµnh ®Þnh h­íng cho lo¹i h×nh nµy. §Þnh h­íng ®ã ph¶i g¾n liÒn víi vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc, qu¶n lý cña ngµnh V¨n hãa th«ng tin. K.Max ®· nãi “ BÊt cø lao ®éng x· héi nµo mµ tiÕn hµnh trªn quy m« lín ®Òu yªu cÇu ph¶i cã mét sù chØ ®¹o ®Ó ®iÒu tiÕt nh÷ng ho¹t ®éng c¸ nh©n riªng lÎ. Mét nh¹c sÜ ®éc tÊu th× tù ®iÒu khiÓn lÊy m×nh, cßn mét dµn nh¹c th× cÇn ph¶i cã nh¹c tr­ëng”vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc cña ®Þa ph­¬ng vµ cña ngµnh v¨n hãa Th«ng tin ®èi víi lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam bé lµ nh¹c tr­ëng trong mét dµn nh¹c lín, phøc t¹p. Nh÷ng gi¶i ph¸p tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi ®­îc ®Ò cËp trong ®Ò tµi nµy míi chØ lµ ý t­ëng, ®ßi hái ph¶i ®­îc tæ chøc triÓn khai ®Ó kiÓm nghiÖm hiÖu qña trong qu¸ tr×nh cä x¸t víi thùc tiÔn, tõ ®ã kÞp thêi uèn n¾n bæ sung mét c¸ch hoµn thiÖn vµ ®óc kÕt thµnh lý luËn c¬ b¶n ®Ó phæ biÕn l­u truyÒn. CÇn tiÕn hµnh thÓ nghiÖm c¸c m« h×nh vµ c¶i tiÕn mét sè b¶n nh¹c trong dßng ©m nh¹c tµi tö Nam Bé ®Ó cho nã ®­îc phong phó, sinh ®éng h¬n, phï hîp víi nhÞp sèng cña mét x· héi c«ng nghiÖp, ®ã còng lµ hîp víi quy luËt tÊt yÕu ®Ó tån t¹i mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt trong nÒn v¨n hãa chung cña d©n téc. Chóng ta kh«ng nªn ngÇn ng¹i viÖc hiÖn ®¹i hãa lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé, bëi v× hiÖn ®¹i hãa kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc lµm gi¶m gi¸ trÞ v¨n hãa vèn lµ nÒn t¶ng cña lo¹i h×nh nghÖ thuËt d©n téc. HiÖn ®¹i hãa theo quan ®iÓm b¶o tån, ph¸t huy, kÕ thõa vµ tiÕp thu cã chän läc, h¬n n÷a ®ên ca tµi tö Nam Bé lµ tinh hoa cña nghÖ thuËt d©n téc, lµ s¶n phÈm v¨n hãa phi vËt thÓ ®· tån t¹i h¬n mét thÕ kû qua, g¾n bã m¸u thÞt víi ng­êi d©n Nam Bé, víi ng­êi d©n Cµ Mau – B¹c Liªu. NÕu thùc thi c¸c gi¶i ph¸p ®· nªu trong thêi gian s¾p tíi ch¾c ch¾n sÏ t¨ng thªm néi lùc cho lo¹i h×nh ®ên ca tµi tö Nam Bé ë Cµ Mau – B¹c Liªu v­ît qua sù ch­íng ng¹i, khã kh¨n thö th¸ch trong qu¸ tr×nh giao l­u vµ héi nhËp v¨n hãa thÕ giíi, gãp phÇn quan träng trong viÖc x©y dùng nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc v× d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng – d©n chñ – v¨n minh./- ( Trong ®Ò tµi cã kÌm theo nhiÒu h×nh ¶nh minh häa). DANH MôC TµI LIÖU THAM KH¶O 01- vÜnh An- B¸c Hå cña chóng ta víi vèn v¨n nghÖ d©n téc. 02- Së VHTT tØnh Long An Kû yÕu Héi th¶o khoa häc vÒ ®øc nghÖ nh©n tiªn phong nh¹c lÔ-nh¹c tµi tö- NguyÔn Quang §¹i- (Ba §îi) n¨m 1996. 03- NguyÔn V¨n ¸i- Tõ ®iÓn ph­¬ng ng÷ Nam bé- Nhµ xuÊt b¶n thµnh phè Hå ChÝ Minh- 1994 (l­u ý tÝnh c¸ch Nam bé). 04- V¨n hãa NghÖ thuËt Nam Bé- T¹p chÝ v¨n hãa nghÖ thuËt Nhµ XuÊt b¶n VHTT Hµ Néi - 1997. 05- Vñy Chç- TiÕn tr×nh ph¸t triÓn nh¹c tµi tö MiÒn Nam s©n kh©u 11/1994. 06- §oµn V¨n Chóc- V¨n hãa häc- ViÖn v¨n hãa-nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa Th«ng tin Hµ Néi - 1997. 07- Hoµng Ch­¬ng- §i t×m vÎ ®Ñp cña s©n khÊu d©n téc-nhµ xuÊt b¶n s©n khÊu Hµ Néi - 1993. 08- NguyÔn §×nh §Çu- Nghiªn cøu ®Þa b¹ triÒu NguyÔn Hµ Tiªn-Kiªn Giang-Minh H¶i- Nhµ xuÊt b¶n thµnh ph«' Hå ChÝ Minh- 1994. 09- M¹c §­êng - VÊn ®Ò d©n téc ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long- Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· hét – 1991. 10- §ç Huy - V¨n hãa víi ViÖt nam sù thèng nhÊt vµ ®a d¹ng- Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· héi-viÖn v¨n hãa – 1996. 11- TrÇn HiÕu Hïng- Lµng rõng nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö v¨n hãa-luËn v¨n th¹c sÜ khoa häc v¨n hãa-Hµ Néi - 1997. 12- Nh­ ý - Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt th«ng dông-Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc-/996. l3- Tr­¬ng VÜnh Ký - TiÓu gi¸o tr×nh ®Þa lý Nam kú Ên b¶n n¨m 1875. NguyÔn §×nh §Çu l­îc dÞch vµ chó thÝch-Nhµ xuÊt b¶n trÎ 1997. 14- TrÇn V¨n Khª- TiÓu phÈm-Nhµ xuÊt b¶n trÎ- 1997. 15- Nghª V¨n L­¬ng- Cµ Mau x­a vµ An Xuyªn nay-Trung t©m häc liÖu Bé Gi¸o dôc Sµi Gßn-/968. 16- Huúnh Minh- B¹c liªu x­a vµ nay-s¸ch s­u kh¶o t¸c gi¶ xuÊt b¶n n¨m 1966. 17- Hå ChÝ Minh- V¨n hãa nghÖ thuËt lµ mét mÆt trËn. Nhµ xuÊt b¶n v¨n häc Hµ Néi – 1981. 18- NguyÔn V¨n Ng­u- Cæ nh¹c tæ truyÒn nguyªn lý-Nhµ xuÊt b¶n v¨n nghÖ thµnh phè Hå ChÝ Minh – 1995. 19- L­u H÷u Ph­íc- Kh¬i s©u thªm m¹ch truyÒn thèng trong ©m nh¹c d©n téc t¹p chÝ NCNT4/1978. 20- TrÇn Thanh Ph­¬ng- Minh H¶i ®Þa chÝ- Nhµ xuÊt b¶n Mòi Cµ Mau-1985. 21- Tr­¬ng BØnh Tßng- Nh¹c tµi tö, nh¹c s©n khÊu c¶i l­¬ng- Nhµ xuÊt b¶n s©n kh©u – 1996. 22- Tr­¬ng BØnh Tßng - Nh÷ng chÆng ®­êng s©n kh©ó-Nhµ xuÊt b¶n V¨n nghÖ thµnh phè Hå ChÝ Minh- 1995. 23- TrÞnh Thiªn T­- Nh¹c cæ ®iÓn B¹c Liªu - ¸ Ch©u tæng ph¸t hµnh ngµy 4/5/1962. 24- SÜ TiÕn - B­íc ®Çu t×m hiÓu s©n kh©u c¶i l­¬ng-Nhµ xuÊt b¶n thµnh phè Hå ChÝ Minh- 1984. 25- M¸c Tuyªn- ¢m nh¹c nhÞp cÇu t©m linh víi lÞch sö-Nhµ xuÊt b¶n v¨n hãa vµ th«ng tin Hµ Néi- 1996. 26- Lª Anh Trµ- §­êng vµo v¨n hãa- ViÖn v¨n hãa nghÖ thuËt ViÖt Nam,t¹p chÝ V¨n hãa nghÖ thuËt Hµ Néi - 1993. 27- Vò NhËt Th¨ng- Thang ©m cña Nh¹c tµi tö c¶i l­¬ng. T¹p chÝ nghiªn cøu v¨n hãa nghÖ thuËt- Bé VHTT sè 3 ( 73) th¸ng 5- 6/1987. 28- Vò NhËt Th¨ng- T×m hiÓu th¨ng ©m cña mét s«' bµi b¶n thuéc ®iÖu B¾c-T¹p chÝ nghiªn cøu VHNT-Bé VHTT-S«' 2 (79) th¸ng 3-4//1998. 29 - NguyÔn Quang Th¾ng- TiÕn tr×nh v¨n nghÖ MiÒn Nam-Nhµ xuÊt b¶n An Giang-1990. 30- T« Vò- Søc sèng cña nÒn ©m nh¹c truyÒn thèng ViÖt Nam- Nhµ xuÊt b¶n ©m nh¹c Hµ Néi 1996 31- T« Vò - ¢m nh¹c cæ truyÒn Nam bé, VHNT-1996. 32- TrÇn Quèc v­îng- V¨n hãa häc ®¹i c­¬ng vµ c¬ së v¨n hãa ViÖt Nam-Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· héi vµ Nhµ xuÊt b¶n Mòi Cµ Mau - 1996. c¬ quan chñ tr× c¬ quan chñ qu¶n chñ nhiÖm ®Ò tµi së vhtt së kh-cn.mt Nh¹c sü Lª Hoµng Böu NguyÔn V¨n T­ NghÖ sü Huúnh Kh¸nh ___________________________________________ Ng­êi kiÓm tra nhËp liÖu: D­¬ng Hång Sang ._.