Đổi mới tổ chức và quản lý học sinh, sinh viên diện chính sách tại trường dự bị đại học TP.HCM

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH Nguyeãn Thanh Long ÑOÅI MÔÙI TOÅ CHÖÙC VAØ QUAÛN LYÙ HOÏC SINH, SINH VIEÂN DIEÄN CHÍNH SAÙCH TAÏI TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC TP.HCM Chuyeân ngaønh: QUAÛN LYÙ GIAÙO DUÏC Maõ soá: 60 14 05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: TS. TRÖÔNG VAÊN SINH Thaønh phoá Hoà Chí Minh – Naêm 2006 LÔØI CAÛM TAÏ Chuùng toâi xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán: - Ban giaùm hieäu, Hoäi ñoàng khoa hoïc, Phoøng khoa hoïc coâng ngheä – sau ñaïi hoïc, Khoa taâm lyù – giaùo duïc, Quyù giaùo sö, Giaûng vieân, Caùn boä, Coâng nhaân vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Ban Giaùm hieäu, Caùn boä – Coâng nhaân vieân, Giaûng vieân Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Ñaëc bieät laø Thaày höôùng daãn khoa hoïc: Tieán só Tröông Vaên Sinh. - Caùc baïn cuøng khoùa. Ñaõ taän tình giaûng daïy, höôùng daãn, giuùp ñôõ, goùp yù kieán, cung caáp taøi lieäu vaø taïo nhieàu thuaän lôïi giuùp chuùng toâi hoaøn thaønh luaän vaên naøy. Tp. Hoà Chí Minh, Thaùng 04 naêm 2006 MUÏC LUÏC Trang Trang phuï bìa Lôøi caûm taï Danh muïc caùc chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng Muïc luïc Môû ñaàu .................................................................................................................. 1 Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI ........................................................... 5 1.1. Moät soá khaùi nieäm cô baûn lieân quan ................................................................. 5 1.1.1. Giaùo duïc, ñaøo taïo, boài döôõng vaø döï bò ñaïi hoïc ........................................... 5 1.1.1.1. Khaùi nieäm "giaùo duïc" ............................................................................ 5 1.1.1.2. Khaùi nieäm "ñaøo taïo" .............................................................................. 5 1.1.1.3. Khaùi nieäm "boài döôõng".......................................................................... 6 1.1.1.4. Khaùi nieäm "döï bò ñaïi hoïc"..................................................................... 6 1.1.2. Toå chöùc, hoaït ñoäng, quaûn lyù vaø quaûn lyù giaùo duïc ....................................... 6 1.1.2.1. Khaùi nieäm "toå chöùc" .............................................................................. 6 1.1.2.2. Khaùi nieäm “hoaït ñoäng".......................................................................... 7 1.1.2.3. Khaùi nieäm "quaûn lyù" .............................................................................. 7 1.1.2.4. Quaûn lyù giaùo duïc.................................................................................... 8 1.2. Quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà phaùt trieån giaùo duïc-ñaøo taïo cho ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá ........................................................................................... 8 1.2.1.Gaén chaët quan ñieåm phaùt trieån giaùo duïc-ñaøo taïo vôùi quan ñieåm vaø chính saùch daân toäc.......................................................................................... 9 1.2.2. Phaùt trieån giaùo duïc daân toäc phaûi gaén boù chaët cheõ .................................... 10 1.2.3. Phaùt trieån giaùo duïc daân toäc phaûi ñöôïc trieån khai treân nhieàu bình dieän,... 12 1.2.4. Phaùt trieån giaùo duïc daân toäc phaûi phuø hôïp vôùi töøng vuøng, töøng daân toäc ... 12 1.3. Vai troø vaø vò trí cuûa Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc.................................................. 13 1.3.1. Vai troø cuûa Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc .............................................................. 13 1.3.1.1. Tính khaùch quan cuûa söï ra ñôøi caùc tröôøng döï bò ñaïi hoïc ................... 13 1.3.1.2. Söï ra ñôøi cuûa caùc tröôøng döï bò ñaïi hoïc laø moät trong nhöõng hình thöùc goùp phaàn cuûng coá khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân ................................... 14 1.3.1.3.Vai troø cuûa tröôøng döï bò ñaïi hoïc .......................................................... 15 a) Vai troø cuûa Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc noùi chung........................................... 15 b) Vai troø cuûa Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh ñoái vôùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long................................................................................ 16 1.3.2. Vò trí cuûa tröôøng döï bò ñaïi hoïc trong heä thoáng giaùo duïc quoác daân Vieät Nam ..................................................................................................... 18 Chöông 2: TOÅ CHÖÙC VAØ QUAÛN LYÙ ÑAØO TAÏO CUÛA TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH THÔØI GIAN QUA ................. 22 2.1. Toång quan veà Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc TP.HCM ............................................ 22 2.1.1. Quaù trình thaønh laäp tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp.HCM ................................. 22 2.1.2.Chöùc naêng vaø nhieäm vuï cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP.HCM.................... 22 2.1.2.1. Chöùc naêng............................................................................................. 22 2.1.2.2. Nhieäm vuï.............................................................................................. 23 2.1.3. Toå chöùc cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP.HCM............................................. 23 2.2. Hoaït ñoäng ñaøo taïo cuûa Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc Tp.HCM thôøi gian qua..... 24 2.2.1. Hoaït ñoäng tuyeån sinh.................................................................................. 24 2.2.2. Hoaït ñoäng ñaøo taïo ...................................................................................... 27 2.2.2.1. Toå chöùc lôùp hoïc.................................................................................... 27 2.2.2.2. Chöông trình hoïc .................................................................................. 27 2.2.2.3. Noäi dung hoïc taäp vaø phöông phaùp cung caáp kieán thöùc cho sinh vieân 28 2.2.2.4. Phöông phaùp ñaùng giaù hoïc sinh – sinh vieân........................................ 28 2.2.3. Ñaùnh giaù ...................................................................................................... 29 2.2.3.1. Moät soá keát quaû ..................................................................................... 29 2.2.3.2. Moät soá toàn taïi ....................................................................................... 30 2.2.3.3. Nguyeân nhaân cuûa toàn taïi ..................................................................... 32 a) Nguyeân nhaân khaùch quan ............................................................... 32 b) Nguyeân nhaân chuû quan ................................................................... 32 2.3. Coâng taùc quaûn lyù ñaøo taïo cuûa Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh thôøi gian qua ..................................................................................................... 32 2.3.1. Nhaän thöùc cuûa tröôøng veà traùch nhieäm cuûa mình ....................................... 32 2.3.2. Xaây döïng vaø trieån khai noäi dung, chöông trình vaø phöông phaùp ñaøo taïo 32 2.3.3. Vieäc boá trí, saép xeáp caùn boä, GV quaûn lyù vaø ñaøo taïo cho HS dieän chính saùch.............................................................................................................. 34 2.3.4. Thieát laäp quan heä chaët cheõ giöõa tröôøng DBÑH vôùi caùc ñòa phöông vaø caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH ............................................................................... 34 2.3.5. Ñaùnh giaù veà toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo.................................................... 35 2.3.5.1. Moät soá keát quaû ..................................................................................... 35 a) Veà toå chöùc............................................................................................... 35 b) Toå chöùc giaûng daïy vaø hoïc taäp................................................................ 35 2.3.5.2. Moät soá toàn taïi ....................................................................................... 38 2.3.5.3. Nguyeân nhaân cuûa toàn taïi ..................................................................... 39 Chöông 3: ÑOÅI MÔÙI TOÅ CHÖÙC VAØ QUAÛN LYÙ ÑAØO TAÏO HOÏC SINH, SINH VIEÂN DIEÄN CHÍNH SAÙCH ÔÛ TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH....................................................................................................... 43 3.1. Cô sôû ñeå xaây döïng giaûi phaùp............................................................................. 43 3.1.1. Cô sôû lyù luaän ............................................................................................... 43 3.1.1.1. Taàm quan troïng cuûa vaán ñeà daân toäc vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho caùc daân toäc trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc .......... 43 3.1.1.2. Quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà daân toäc vaø phaùt trieån giaùo duïc-ñaøo taïo cho vuøng daân toäc ...................................................................................................... 44 a) Quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà daân toäc ............................................................. 44 b) Quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà phaùt trieån giaùo duïc-ñaøo taïo cho vuøng daân toäc . 44 3.1.2. Cô sôû phaùp lyù .............................................................................................. 48 3.1.3. Cô sôû thöïc tieãn ............................................................................................ 49 3.2. Moät soá nguyeân taéc vaø yeâu caàu khi xaây döïng caùc giaûi phaùp ............................ 49 3.2.1. Moät soá nguyeân taéc ...................................................................................... 49 3.2.1.1. Nguyeân taéc 1 ........................................................................................ 49 3.2.1.2. Nguyeân taéc 2 ........................................................................................ 51 3.2.1.3. Nguyeân taéc 3 ........................................................................................ 52 3.2.2. Moät soá yeâu caàu ........................................................................................... 53 3.2.2.1. Caùc giaûi phaùp taïo ñöôïc söï thoáng nhaát vaø hoã trôï cho nhau................. 53 3.2.2.2. Coù tính khaû thi trong giai ñoaïn saép tôùi................................................ 54 3.3. Moät soá giaûi phaùp............................................................................................... 54 3.3.1. Nhoùm giaûi phaùp ñoåi môùi veà toå chöùc .......................................................... 54 3.3.1.1. Ñoåi môùi veà toå chöùc boä maùy cuûa tröôøng DBÑH TP.HCM.................. 54 3.3.1.2. Ñoåi môùi toå chöùc tuyeån sinh ................................................................. 55 3.3.1.3. Ñoåi môùi coâng taùc toå chöùc ñaøo taïo ....................................................... 59 a) Ñoåi môùi veà chöông trình vaø noäi dung ñaøo taïo....................................... 60 b) Ñoåi môùi veà boá trí ñoäi nguõ giaûng vieân ñeå giaûng daïy nhöõng noäi dung ñaøo taïo..................................................................................................... 62 3.3.1.4. Ñoåi môùi phöông thöùc chuyeån giao hoïc sinh heä DBÑH cho caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp, cao ñaúng, ñaïi hoïc ..................................... 62 3.3.2. Nhoùm giaûi phaùp ñoåi môùi veà quaûn lyù .......................................................... 64 3.3.2.1. Ñoåi môùi veà phaân caáp quaûn lyù, taïo cho tröôøng DBÑH chuû ñoäng trong coâng taùc ñaøo taïo.................................................................................. 65 3.3.2.2. Taêng cöôøng traùch nhieäm vaø söï phoái hôïp giöõa caùc cô quan vaø ñôn vò höõu quan ñoái vôùi coâng taùc ñaøo taïo hoïc sinh heä DBÑH..................... 66 3.4. Moät soá ñeà xuaát, kieán nghò ............................................................................... 70 3.4.1. Hoäi ñoàng daân toäc cuûa Quoác hoäi vaø UÛy ban daân toäc cuûa chính phuû.......... 70 3.4.2. Vôùi Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo ...................................................................... 70 3.4.3. Vôùi chính quyeàn ñòa phöông trong vuøng tuyeån sinh.................................. 71 3.4.4. Vôùi caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng, Trung hoïc chuyeân nghieäp ................ 71 Keát luaän.................................................................................................................... 73 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT CNH, HÑH : Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa CÑ : Cao ñaúng DTNT : Daân toäc noäi truù DBÑH : Döï bò ñaïi hoïc DBÑH.TP.HCM : Döï bò ñaïi hoïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh ÑH : Ñaïi hoïc KT-XH : Kinh teá xaõ hoäi KH-KT : Khoa hoïc kyõ thuaät QLNN : Quaûn lyù Nhaø nöôùc THCN : Trung hoïc chuyeân nghieäp THPT : Trung hoïc phoå thoâng THCS : Trung hoïc cô sôû TP.HCM : Thaønh phoá Hoà Chí Minh UBND : UÛy ban nhaân daân DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Trang Baûng 2.1 Phaân boá theo ñòa phöông 25 Baûng 2.2 Phaân boá theo daân toäc 25 Baûng 2.3 Keát quaû vaøo ÑH, CÑ, THCN, töø 2001-2005 36 Baûng 2.4 Vaøo caùc tröôøng Y Döôïc TP.HCM, Caàn Thô, Taây Nguyeân 37 Baûng 2.5 Vaøo caùc Tröôøng Sö Phaïm 37 Baûng 2.6 Vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa 37 Caùc ñòa phöông Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Hoïc sinh daân toäc Boä Giaùo duïc-Ñaøo taïo Caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH c Giai ñoaïn tuyeån sinh ( giai ñoaïn tieàn DBÑH) e Giai ñoaïn chuyeån giao ( giai ñoaïn haäu DBÑH) - 1 - MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi: 1.1. Moät trong nhöõng quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà caùc daân toäc laø bình ñaúng giöõa caùc daân toäc. Bình ñaúng daân toäc trong quan ñieåm cuûa Ñaûng ta ñöôïc theå hieän qua 5 maët sau: Kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi vaø cô hoäi phaùt trieån. Söï ra ñôøi moät loaït tröôøng daân toäc noäi truù vaø caùc tröôøng Döï Bò Ñaïi Hoïc Daân Toäc laø moät trong nhöõng hình thöùc (bieän phaùp) nhaèm goùp phaàn thöïc hieän quan ñieåm treân ñaây cuûa Ñaûng. 1.2. Khaùc vôùi caùc tröôøng Daân toäc noäi truù, caùc tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc coù chöùc naêng vaø nhieäm vuï boài döôõng vaø naâng cao cho hoïc sinh caùc daân toäc ít ngöôøi, hoïc sinh caùc vuøng saâu, vuøng xa, ñaëc bieät khoù khaên veà kieán thöùc vaên hoaù phoå thoâng ñeå caùc em coù ñuû ñieàu kieän theo hoïc caùc tröôøng cao ñaúng vaø ñaïi hoïc. Coù theå coi Tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc nhö ''loø'' ñaøo taïo tieàn Cao Ñaúng vaø Ñaïi hoïc cho hoïc sinh daân toäc. Do ñoù keát quaû ñaøo taïo cuûa caùc tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán vieäc ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä chuyeân moân cao cho caùc daân toäc ít ngöôøi, cho caùc vuøng saâu, vuøng xa, vuøng ñaëc bieät khoù khaên - nhöõng vuøng luoân luoân gaëp khoù khaên trong phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo noùi chung, trong vieäc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc noùi rieâng phuïc vuï cho coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ôû caùc ñòa phöông. 1.3. Nhö nhieàu Tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc trong caû nöôùc, thôøi gian qua, beân caïnh nhieàu thaønh töïu ñaõ ñöôïc ghi nhaän, Tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh coøn coù nhöõng haïn cheá, toàn taïi xung quanh vieäc ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc. - 2 - Coù nhieàu nguyeân nhaân ñöa ñeán nhöõng haïn cheá, toàn taïi aáy, trong ñoù coù nguyeân nhaân veà toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo. Ñeå nhanh choùng ñaøo taïo ñöôïc moät ñoäi nguõ lao ñoäng coù trình ñoä cao cho caùc daân toäc, cho caùc vuøng saâu, vuøng xa trong giai ñoaïn saép tôùi, ñaõ ñeán luùc caàn phaûi ñoåi môùi toaøn dieän veà tö duy, veà toå chöùc, quaûn lyù vaø coâng taùc ñaøo taïo,… Treân tinh thaàn aáy, chuùng toâi löïa choïn ñeà taøi "ÑOÅI MÔÙI TOÅ CHÖÙC VAØ QUAÛN LYÙ HOÏC SINH, SINH VIEÂN DIEÄN CHÍNH SAÙCH TAÏI TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC TP. HOÀ CHÍ MINH" nhaèm goùp phaàn giaûi quyeát vaán ñeà ñaët ra. 2. Muïc ñích nghieân cöùu: Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø thoâng qua vieäc tìm hieåu, phaân tích ñaùnh giaù khaùch quan quaù trình toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo cuûa tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc TP.HCM thôøi gian qua, töø ñoù, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo nhaèm goùp phaàn ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä laø ngöôøi daân toäc ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naâng cao daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc cho phaùt trieån kinh teá xaõ – hoäi; goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu coâng baèng xaõ hoäi trong giaùo duïc cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. 3. Ñoái töôïng nghieân cöùu vaø khaùch theå nghieân cöùu: - Ñoái töôïng nghieân cöùu: toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo taïi tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh. - Khaùch theå nghieân cöùu: Tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh. 4. Giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu: Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu veà toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo trong 5 naêm qua vaø ñeà ra caùc giaûi phaùp ñoåi môùi toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo ñeán naêm 2010 taïi Tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc TP.Hoà Chí Minh. 5. Ñoùng goùp cuûa ñeà taøi: - 3 - - Veà lyù luaän: goùp phaàn laøm roõ vaán ñeà ñoåi môùi giaùo duïc trong giai ñoaïn môùi - giai ñoaïn coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. - Veà thöïc tieãn: neâu ñöôïc thöïc traïng toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo taïi Tröôøng, töø ñoù ñeà ra ñöôïc giaûi phaùp toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo hoïc sinh Daân toäc taïi Tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc TP.Hoà Chí Minh noùi rieâng caùc tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc Daân toäc noùi chung. 6. Noäi dung vaø phöông phaùp nghieân cöùu: 6.1. Noäi dung nghieân cöùu: Nhö ñaõ giôùi haïn treân ñaây, ôû luaän vaên naøy, chuùng toâi taäp trung nghieân cöùu, tìm hieåu caùc noäi dung cô baûn sau: - Tìm hieåu caùc quan ñieåm, chính saùch cuûa Ñaûng veà giaùo duïc- ñaøo taïo noùi chung cho ñoàng baøo caùc daân toäc noùi rieâng; vai troø vaø vò trí cuûa caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. - Chæ roõ moät caùch khaùch quan veà toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo Hoïc sinh phoå thoâng ôû tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh thôøi gian qua. - Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm ñoåi môùi toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo taïi Tröôøng Döï Bò Ñaïi hoïc TP.Hoà Chí Minh trong thôøi gian tôùi. 6.2. Phöông phaùp nghieân cöùu: 6.2.1. Phöông phaùp luaän: Xuaát phaùt töø quan ñieåm chuû nghóa Maùc - Leânin vaø tö töôûng Hoà Chí Minh, nhìn nhaän vaán ñeà ñöôïc ñaët ra trong caùc moái quan heä bieän chöùng: vieäc gaén nhaø tröôøng vôùi nhu caàu ñaøo taïo cuûa xaõ hoäi, phuïc vuï nguoàn nhaân löïc cho ñòa phöông, giöõa giaùo duïc- ñaøo taïo noùi chung vaø giaùo duïc - ñaøo taïo vuøng daân toäc noùi rieâng. 6.2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu: ñeå trieån khai nghieân cöùu ñeà taøi, chuùng toâi söû duïng moät soá phöông phaùp sau: - 4 - + Phöông phaùp thoáng keâ + Phöông phaùp mieâu taû + Phöông phaùp ñoái chieáu so saùnh (ñaàu vaøo, ñaàu ra, keát quaû taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc). + Phöông phaùp phoûng vaán (qua phieáu ñieàu tra, tröïc tieáp). + Phöông phaùp bieåu ñoà. 7. Keát caáu luaän vaên: Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän vaø taøi lieäu tham khaûo, luaän vaên ñöôïc toå chöùc thaønh 3 chöông: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi. Chöông 2: Toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo cuûa Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP.Hoà Chí Minh thôøi gian qua. Chöông 3: Ñoåi môùi toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo hoïc sinh, sinh vieân dieän chính saùch taïi Tröôøng Döï Bò Ñaïi Hoïc TP. Hoà Chí Minh. ] ^ - 5 - Chöông 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI 1.1. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM COÙ LIEÂN QUAN 1.1.1. Giaùo duïc, ñaøo taïo, boài döôõng vaø döï bò ñaïi hoïc 1.1.1.1. Khaùi nieäm "Giaùo duïc" Trong caùc töø ñieån giaûi thích, thuaät ngöõ "giaùo duïc" ñöôïc hieåu laø quaù trình hoaït ñoäng coù yù thöùc, coù muïc ñích, coù keá hoaïch nhaèm truyeàn cho lôùp ngöôøi môùi nhöõng kinh nghieäm ñaáu tranh vaø saûn xuaát, nhöõng tri thöùc veà töï nhieân, veà xaõ hoäi vaø veà tö duy, ñeå hoï coù theå coù ñuû khaû naêng tham gia vaøo lao ñoäng vaø ñôøi soáng xaõ hoäi" [Vaên Taân: chuû bieân - töø ñieån tieáng Vieät Nxb KHXH, Haø Noäi, 1976, tr.440]. Töø goùc ñoä giaùo duïc hoïc, "giaùo duïc" laø quaù trình trang bò vaø naâng cao kieán thöùc hieåu bieát veà theá giôùi khaùch quan, khoa hoïc, kyõ thuaät, kyõ naêng trong hoaït ñoäng ngheà nghieäp, laø moät trong nhöõng yeáu toá goùp phaàn hình thaønh nhaân caùch con ngöôøi. Giaùo duïc laø moät hoaït ñoäng dieãn ra lieân tuïc trong moät moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, moïi ñôn vò toå chöùc xaõ hoäi nhö gia ñình, nhaø tröôøng, xaõ hoäi, trong ñoù giaùo duïc nhaø tröôøng ñoùng vai troø quyeát ñònh. Laâu nay, trong ñôøi soáng xaõ hoäi Vieät Nam, "giaùo duïc" ñöôïc hieåu theo hai nghóa roäng, heïp khaùc nhau. Theo nghóa roäng, "giaùo duïc ñöôïc hieåu bao goàm giaùo duïc phoå thoâng vaø giaùo duïc sau phoå thoâng (giaùo duïc chuyeân nghieäp, giaùo duïc ñaïi hoïc). Theo nghóa heïp, "giaùo duïc" ñöôïc hieåu chæ laø giaùo duïc phoå thoâng. 1.1.1.2. Khaùi nieäm "ñaøo taïo" Cuõng theo töø ñieån ñaõ daãn, "ñaøo taïo" ñöôïc hieåu ñôn giaûn laø "gaây döïng, boài döôõng cho thaønh” (tr.342). Nhöng trong giaùo duïc hoïc "ñaøo taïo" laø lónh vöïc - 6 - trang bò kieán thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo ñeå hình thaønh chuyeân moân cho ngöôøi lao ñoäng. Caùch hieåu naøy, "ñaøo taïo" laø giaùo duïc sau phoå thoâng. Nhö vaäy, giöõa "giaùo duïc" vaø "ñaøo taïo" coù moái lieân heä maät thieát vôùi nhau, song khoâng hoaøn toaøn ñoàng nhaát vôùi nhau. Ñaây laø hai maët, hai khaâu noái tieáp nhau cuûa moät quaù trình hoaït ñoäng coù muïc ñích chung laø trang bò kieán thöùc (phoå thoâng vaø chuyeân moân saâu), kyõ naêng, kyõ thuaät cho ngöôøi hoïc. 1.1.1.3. Khaùi nieäm "boài döôõng" Gaén vôùi giaùo duïc vaø ñaøo taïo laø "boài döôõng", thoâng thöôøng "boài döôõng" ñöôïc hieåu laø "gìn giöõ vaø taêng theâm söùc khoeû, khaû naêng, ñaïo ñöùc" [töø ñieån ñaõ daãn, tr.107]. Giaùo duïc hoïc hieåu: "boài döôõng" laø quaù trình cung caáp theâm, boå sung theâm treân cô sôû kieán thöùc ñaõ coù. Khi hoaøn taát quaù trình boài döôõng, ngöôøi hoïc ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän (chöùng chæ) veà phaàn kieán thöùc ñaõ ñöôïc boài döôõng. 1.1.1.4. Khaùi nieäm "döï bò ñaïi hoïc" Khaùi nieäm "döï bò" thoâng thöôøng ñöôïc hieåu theo nhieàu nghóa "1. söûa soaïn saün, …, 3. Chöa chính thöùc, ñang ôû thôøi kyø thöû thaùch" [Vaên Taân, töø ñieån ñaõ daãn, tr. 323]. Theo ñoù, "döï bò ñaïi hoïc" laø giai ñoaïn chuaån bò saün (qua ñaøo taïo boài döôõng) nhöõng kieán thöùc, tri thöùc ñeå ngöôøi hoïc coù ñuû ñieàu kieän hoïc ñaïi hoïc. Noùi goïn hôn, noâm na, "döï bò ñaïi hoïc" laø "tieàn ñaïi hoïc". 1.1.2. Toå chöùc, hoaït ñoäng, quaûn lyù vaø quaûn lyù giaùo duïc. 1.1.2.1. Khaùi nieäm "toå chöùc" "Toå chöùc" ñöôïc hieåu töø hai höôùng: Töø höôùng hoaït ñoäng, "toå chöùc" ñöôïc hieåu laø moät quaù trình lieân keát caùc caù theå thaønh moät theå thoáng nhaát hoaëc saép xeáp caùc caù theå trong moät theå thoáng nhaát theo moät kieåu, quy caùch nhaát ñònh: Toå chöùc laïi caùc phoøng ban, Toå chöùc ñaïi hoäi thi ñua. - 7 - Töø höôùng keát caáu quan heä, "toå chöùc" laø moät cô quan, moät ñôn vò xaõ hoäi trong ñoù caùc thaønh vieân coù cuøng chöùc naêng, nhieäm vuï. Ví duï: Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh laø moät toå chöùc cuûa thanh nieân Vieät Nam. Phoøng toå chöùc. "Toå chöùc" ñöôïc duøng trong luaän vaên naøy ñöôïc hieåu theo caû hai höôùng. 1.1.2.2. Khaùi nieäm "hoaït ñoäng". Thoâng thöôøng, "hoaït ñoäng" ñöôïc hieåu laø laøm moät vieäc hay tham gia vaøo moät vieäc naøo ñaáy. Coù hai loaïi hoaït ñoäng: hoaït ñoäng chaân tay vaø hoaït ñoäng trí oùc (hoaït ñoäng nhaän thöùc). Con ngöôøi laø chuû theå lao ñoäng, nhaän thöùc vaø giao löu ñöôïc hình thaønh trong quaù trình hoaït ñoäng. Hoaït ñoäng laøm cho con ngöôøi nhaän thöùc ñöôïc hieän thöïc, kích thích höùng thuù nieàm say meâ saùng taïo vaø laøm naûy sinh nhöõng nhu caàu môùi. 1.1.2.3. Khaùi nieäm "Quaûn lyù". Coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau veà "Quaûn lyù". Moät soá nhaán maïnh maët toå chöùc vaø ñieàu haønh cuûa "Quaûn lyù". Ví duï: Quaûn lyù caùc döï aùn, quaûn lyù nhaø nöôùc. Moät soá nhaán maïnh maët kyõ thuaät cuûa "Quaûn lyù". Ví duï: Quaûn lyù maïng, quaûn lyù Internet. Duø hieåu theo höôùng naøo, "quaûn lyù" laø moät hoaït ñoäng rieâng cuûa con ngöôøi. Noù vöøa laø moät khoa hoïc (khoa hoïc quaûn lyù), vöøa laø moät ngheä thuaät (ngheä thuaät quaûn lyù). Ñaõ noùi ñeán quaûn lyù laø noùi ñeán hoaït ñoäng coù yù thöùc cuûa con ngöôøi nhaèm taùc ñoäng, chæ huy, ñieàu khieån, höôùng daãn caùc söï vaät, hieän töôïng vaø con ngöôøi phaùt trieån phuø hôïp vôùi quy luaät khaùch quan vaø chuû ñònh cuûa ngöôøi quaûn lyù. Trong hoaït ñoäng quaûn lyù coù moái quan heä chaët cheõ giöõa: chuû theå quaûn lyù, khaùch theå quaûn lyù, noäi dung quaûn lyù, muïc ñích quaûn lyù vaø phöông phaùp quaûn lyù. - 8 - Quaûn lyù coù nhieàu loaïi: quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc (quaûn lyù haønh chính coâng), quaûn lyù laõnh thoå, quaûn lyù lónh vöïc, …. Quaûn lyù giaùo duïc (QLGD) laø loaïi quaûn lyù lónh vöïc. Phöông phaùp quaûn lyù Muïc ñích quaûn lyù Noäi dung quaûn lyù Khaùch theå quaûn lyùChuû theå quaûn lyù 1.1.2.4. Quaûn lyù giaùo duïc: Quaûn lyù giaùo duïc laø moät loaïi quaûn lyù lónh vöïc maø ñoái töôïng cuûa noù laø caùc quaù trình giaùo duïc vaø moïi ngöôøi gaén vôùi quaù trình naøy. Quaûn lyù giaùo duïc laø moät heä thoáng nhöõng taùc ñoäng (thoâng qua caùc chuû tröông, chính saùch, …) coù muïc ñích, coù keá hoaïch cuûa caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc (QLNN) töø Trung öông ñeán ñòa phöông nhaèm phaùt trieån söï nghieäp giaùo duïc phuïc vuï cho coâng cuoäc xaây döïng, baûo veä vaø phaùt trieån ñaát nöôùc. 1.2. QUAN ÑIEÅM CUÛA ÑAÛNG TA VEÀ PHAÙT TRIEÅN GIAÙO DUÏC – ÑAØO TAÏO CHO ÑOÀNG BAØO CAÙC DAÂN TOÄC THIEÅU SOÁ. Caên cöù vaøo : - Nghò quyeát soá 22/NQ-TW ngaøy 27-11-1989 cuûa Boä Chính trò veà moät soá chuû tröông, chính saùch lôùn phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi mieàn nuùi. - Quyeát ñònh soá 72/HÑBT, ngaøy 13-03-1990 cuûa Hoäi ñoàng Boä tröôûng nay laø chính phuû) veà moät soá chuû tröông, chính saùch cuï theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi mieàn nuùi. - 9 - - Quyeát ñònh soá 69/CT, ngaøy 04-03-1992 cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng Boä tröôûng (nay 1aø Thuû töôùng chính phuû) veà laäp chöông trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vuøng cao phía Baéc. - Quyeát ñònh soá 611/QÑ , ngaøy 29-06-1985 cuûa Boä tröôûng Boä Giaùo duïc veà vieäc chuyeån loaïi tröôøng thieáu nhi vuøng cao (ôû mieàn Baéc) vaø tröôøng phoå thoâng noäi truù (ôû mieàn Nam) thaønh tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù. - Quyeát ñònh soá 1450/TCCB, ngaøy 25-06-1991 cuûa Boä tröôûng boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo veà vieäc thaønh laäp ban chuû nhieäm chöông trình muïc tieâu VII veà ''Cuûng coá vaø phaùt trieån giaùo duïc mieàn nuùi, vuøng daân toäc ít ngöôøi, vuøng saâu, haûi ñaûo vaø nhöõng vuøng coù nhieàu khoù khaên''. Chæ thò soá 68/CT-TW, ngaøy 18-04-199l cuûa ban Bí thö trung öông Ñaûng veà coâng taùc ôû vuøng ñoàng baøo daân toäc Khmer vaø nhieàu vaên baûn quy phaïm phaùp luaät khaùc cuûa caùc cô quan, toå chöùc ñoaøn theå höõu quan. Coù theå noùi quan ñieåm vaø chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta töïu trung thaønh moät soá ñieåm cô baûn sau ñaây: 1.2.1. Gaén chaët quan ñieåm phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo vôùi quan ñieåm vaø chính saùch daân toäc Quan ñieåm daân toäc cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta döïa treân nguyeân taéc cô baûn cuûa chính saùch bình ñaúng ñoaøn keát vaø tình hình ñaëc ñieåm cuûa vaán ñeà daân toäc ôû Vieät Nam. Vaên kieän Ñaïi hoäi VII ñaõ neâu leân moät caùch cuï theå: ''Thöïc hieän chính saùch bình ñaúng, ñoaøn keát, töông trôï giöõa caùc daân toäc, taïo moïi ñieàu kieän ñeå caùc daân toäc phaùt trieån ñi leân con ñöôøng vaên minh, tieán boä, gaén boù maät thieát vôùi söï phaùt trieån chung cuûa coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam, toân troïng lôïi ích, truyeàn thoáng vaên hoaù, ngoân ngöõ, taäp quaùn, tín ngöôõng cuûa caùc daân toäc, choáng tö töôûng daân toäc lôùn vaø daân toäc heïp hoøi, kyø thò vaø chia reõ daân toäc. Caùc chính saùch kinh teá - 10 - xaõ hoäi phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc thuø töøng vuøng vaø caùc daân toäc, nhaát laø caùc daân toäc thieåu soá. Ñi töø quan ñieåm naøy, trong tình hình môùi khi ñaát nöôùc tieáp tuïc ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, thì chính saùch daân toäc taäp trung vaøo phaùt trieån taát caû caùc maët kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi ôû caùc vuøng daân toäc ít ngöôøi, nhaèm naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cho ñoàng baøo caùc daân toäc, xoaù daàn söï caùch bieät vaø cheânh leäch veà möùc soáng giöõa caùc daân toäc ít ngöôøi vôùi nhau, giöõa caùc daân toäc ít ngöôøi vôùi daân toäc Kinh, giöõa mieàn nuùi vôùi mieàn xuoâi. Muïc tieâu cuûa chính saùch daân toäc phaûi ñöôïc quaùn xuyeán trong moïi lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Hieán phaùp 1992 cuõng khaúng ñònh "Nhaø nöôùc thöïc hieän chính saùch phaùt trieån veà moïi maët, töøng böôùc naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá". Treân cô sôû naøy, phaùt trieån giaùo duïc daân toäc tröôùc heát nhaèm thöïc hieän quan ñieåm daân toäc cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta. Phaùt trieån giaùo duïc daân toäc ñeå naâng cao daân trí cho ñoàng baøo caùc daân toäc vaø thoâng qua giaùo duïc phaùt trieån kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi cho ñoàng baøo, cho mieàn nuùi, vuøng saâu, vuøng xa. Phaùt trieån giaùo duïc coøn nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ñoàng baøo caùc daân toäc gìn giöõ vaø phaùt trieån nhöõng ñaëc saéc cuûa vaên hoaù daân toäc mình. 1.2.2. Phaùt trieån giaùo duïc daân toäc phaûi gaén boù chaët cheõ trong moái quan heä töông taùc vôùi "Phaùt trieån toaøn dieän caû veà kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi, quoác phoøng, an ninh, trong ñoù troïng taâm laø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi..." [Nghò quyeát 22/NQ-TW cuûa Boä chính trò]. Quan ñieåm naøy noùi leân raèng, khi phaùt trieån toaøn dieän mieàn nuùi, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc coi vieäc phaùt trieån ki._.nh teá - xaõ hoäi laø noäi dung troïng taâm, laø noäi dung ñaàu tieân. - 11 - Coù phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, coù "quan taâm ñuùng möùc ñeán vieäc giaûi quyeát vaán ñeà xaõ hoäi, caûi thieän ñôøi soáng vaät chaát vaø vaên hoaù cuûa nhaân daân'' thì môùi coù ñieàu kieän phaùt trieån caùc lónh vöïc khaùc. Ngöôïc laïi phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo, vaên hoaù, an ninh; quoác phoøng, ... seõ coù taùc duïng tích cöïc vöøa ñaûm baûo vöøa thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, töø ñoù caùc daân toäc ít ngöôøi xaùc laäp ñöôïc quyeàn bình ñaúng cuûa mình. Moái töông taùc naøy ñöôïc xaùc ñònh raát roõ raøng taïi Nghò quyeát 22/NQ-TW cuûa Boä chính trò: ''Ñeå thöïc hieän treân thöïc teá quyeàn bình ñaúng giöõa caùc daân toäc, moät maët, phaùp luaät phaûi ñaûm baûo quyeàn bình ñaúng ñoù, maët khaùc, phaûi coù chính saùch vaø taïo ñieàu kieän ñeå nhaân daân caùc daân toäc mieàn nuùi vöôn leân maïnh meõ, phaùt trieån kinh teá, vaên hoaù, töøng böôùc naâng cao naêng suaát lao ñoäng, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa nhaân daân”. Nhö vaäy, khi giaûi quyeát chöông trình VII - chöông trình “Cuûng coá vaø phaùt trieån giaùo duïc mieàn nuùi vaø vuøng khoù khaên”, ñoøi hoûi caû hai maët cuûa moät vaán ñeà coù quan heä raøng buoäc vôùi nhau: - Moät laø: Muoán cuûng coá vaø phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo phaûi ñaët vaø gaén chöông trình naøy vôùi moät loaït chöông trình kinh teá - xaõ hoäi khaùc (chöông trình ñònh canh ñònh cö, giao ñaát giao röøng; chöông trình giaûi quyeát löông thöïc, phaùt trieån chaên nuoâi, chöông trình chuyeån höôùng caây troàng ôû mieàn nuùi; chöông trình xoaù ñoùi giaûm ngheøo; chöông trình ñaøo taïo, boài döôõng, söû duïng caùn boä coâng taùc ôû vuøng cao, ... do nhieàu ñôn vò höõu quan chuû trì) - Hai laø: Phaûi coù söï phoái hôïp chaët cheõ vaø trieån khai ñoàng boä cuûa caùc ngaønh, caùc ñôn vò höõu quan. Moïi chöông trình kinh teá - xaõ hoäi cho mieàn nuùi, cho ñoàng baøo daân toäc neáu khoâng chuù yù hai maët vöøa neâu thì khoù loøng ñaït keát quaû cao. - 12 - 1.2.3. Phaùt trieån giaùo duïc daân toäc phaûi ñöôïc trieån khai treân nhieàu bình dieän, nhieàu noäi dung, vôùi nhieàu khaâu, song tröôùc maét noäi dung troïng taâm laø naâng cao daân trí, laø daïy chöõ. Quan ñieåm phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta laø höôùng tôùi caû ba muïc ñích: naâng cao daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc, boài döôõng nhaân taøi; vaø noäi dung, chöông trình giaùo duïc - ñaøo taïo phaûi chuù troïng caû ba maët: daïy chöõ, daïy ngöôøi, daïy ngheà. Nhöng ñi töø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc ít ngöôøi, khoâng theå cuøng luùc thöïc hieän caû ba muïc ñích vaø caû ba maët. Chuù troïng tôùi muïc ñích "naâng cao daân trí" vaø maët "daïy chöõ" laø chuù troïng tôùi muïc ñích, maët cô baûn, coù taùc duïng laøm cô sôû cho nhöõng muïc ñích vaø nhöõng maët khaùc. 1.2.4. Phaùt trieån giaùo duïc daân toäc phaûi phuø hôïp vôùi töøng vuøng, töøng daân toäc Quan ñieåm thöù nhaát cuûa Nghò quyeát 22/NQ-TW ñaõ chæ roõ ñieàu naøy: ''Phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi mieàn nuùi laø moät boä phaän höõu cô cuûa chieán löôïc phaùt trieån neàn kinh teá quoác daân. Moät maët, caùc ñòa phöông mieàn nuùi coù traùch nhieäm goùp phaàn thöïc hieän nhöõng chuû tröông chieán löôïc phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi noùi chung cuûa caû nöôùc. Maët khaùc, vieäc cuï theå hoaù vaø toå chöùc thöïc hieän nhöõng chuû tröông vaø chính saùch chung ôû mieàn nuùi phaûi tính ñaày ñuû ñeán ñaëc ñieåm veà töï nhieân, lòch söû, kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoaù, phong tuïc, taäp quaùn cuûa mieàn nuùi noùi chung vaø cuûa rieâng töøng vuøng, töøng daân toäc, trong vieäc naøy caàn ñaëc bieät nhaán maïnh vai troø naêng ñoäng, saùng taïo cuûa ñòa phöông vaø cô sôû". Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñöa ra caùc chuû tröông rieâng phaùt trieån giaùo duïc cho ñoàng baøo caùc daân toäc mieàn nuùi phía Baéc, cho ñoàng baøo Khmer, . . . laø ñi töø quan ñieåm naøy. - 13 - 1.3. VAI TROØ VAØ VÒ TRÍ CUÛA TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC 1.3.1. Vai troø cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc 1.3.1.1. Tính khaùch quan cuûa söï ra ñôøi caùc tröôøng döï bò ñaïi hoïc Trong maáy chuïc naêm qua beân caïnh caùc tröôøng phoå thoâng (tieåu hoïc, THCS, THPT) laø caùc tröôøng cao ñaúng, ñaïi hoïc nhaèm ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp cuûa moïi ngöôøi vaø cung caáp löïc löôïng lao ñoäng cho caùc lónh vöïc kinh teá – xaõ hoäi (KT-XH), Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta coøn cho môû moät loaït caùc Tröôøng phoå thoâng Daân toäc noäi truù (DTNT) vaø caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc (DBÑH) daønh rieâng cho con em caùc daân toäc thieåu soá vaø dieän chính saùch. Hieän nay ôû nöôùc ta coù 5 tröôøng DBÑH. Söï ra ñôøi cuûa caùc tröôøng DTNT vaø caùc tröôøng DBÑH xuaát phaùt töø nhöõng ñoøi hoûi caáp baùch khaùch quan: - Vieät Nam laø moät quoác gia ña daân toäc. Hieän nay nöôùc ta coù 54 daân toäc Trong quaù trình döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc noùi chung , trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa (CNH, HÑH) ñaát nöôùc hieän nay noùi rieâng, vai troø cuûa 53 daân toäc thieåu soá heát söùc to lôùn. Taát caû caùc daân toäc, khoâng phaân bieät laø daân toäc ña soá (daân toäc kinh) hay daân toäc thieåu soá (53 daân toäc coøn laïi) taäp hôïp thaønh moät löïc löôïng chính trò voâ cuøng quan troïng cuûa khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân. Vì theá, Ñaûng ta ñaõ khaúng ñònh: "Vaán ñeà daân toäc laø coù vò trí chieán löôïc trong söï nghieäp caùch maïng cuûa Ñaûng" (Vaên kieän ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VI). Ñeå cho caùc daân toäc thieåu soá coù vai troø to lôùn cuûa mình trong söï nghieäp caùch maïng cuûa Ñaûng vaø cuûa Daân toäc, Ñaûng ta chuû tröông phaûi taïo ñieàu kieän cho caùc daân toäc thöïc hieän quyeàn bình ñaúng daân toäc veà kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi vaø cô hoäi phaùt trieån. Ñeán löôït mình, ñeå coù theå bình ñaúng veà kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi vaø cô hoäi phaùt trieån thì phaûi taïo ñieàu kieän cho baø con caùc daân toäc thieåu soá phaùt trieån nhanh choùng veà trình ñoä daân trí, veà vaên hoaù, khoa hoïc, giaùo duïc vaø khoâng ngöøng naâng cao ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn cho ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá. - 14 - Söï phaùt trieån heä thoáng tröôøng daân toäc noäi truù vaø caùc tröôøng döï bò ñaïi hoïc laø nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu vöøa neâu. - Maët khaùc, caùc daân toäc thieåu soá ñang cö truù, sinh soáng ôû caùc vuøng KT- XH chieán löôïc cuûa ñaát nöôùc. Vaán ñeà an ninh bieân giôùi phuï thuoäc raát lôùn vaøo vai troø, khaû naêng vaø traùch nhieäm cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá ñoái vôùi coâng cuoäc giöõ gìn an ninh quoác gia . Chæ khi naøo ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn, nhaän thöùc xaõ hoäi vaø trình ñoä vaên hoaù, giaùo duïc, khoa hoïc, kyõ thuaät cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc coù ñöôïc caûi thieän thì an ninh quoác gia môùi beàn vöõng laâu daøi. Vôùi yù nghóa aáy, vieäc môû roäng vaø phaùt trieån heä thoáng tröôøng daân toäc noäi truù vaø caùc tröôøng döï bò ñaïi hoïc laø moät trong nhöõng hình thöùc ñeå naâng cao vai troø traùch nhieäm vaø khaû naêng baûo veä an ninh quoác gia cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá. 1.3.1.2. Söïï ra ñôøi cuûa caùc tröôøng döï bò ñaïi hoïc laø moät trong nhöõng hình thöùc goùp phaàn cuûng coá khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân. Xaây döïng khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân laø moät thaønh töïu to lôùn cuûa Ñaûng ta trong quaù trình laõnh ñaïo Caùch maïng Vieät Nam. Trong khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân do Ñaûng ta xaây döïng neân coù ba löïc löôïng: caùc daân toäc, caùc toân giaùo vaø khoâng toân giaùo, caùc toå chöùc chính trò xaõ hoäi, trong ñoù caùc daân toäc laø löïc löôïng quan troïng. Khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân coù beàn vöõng vaø phaùt trieån hay khoâng khi caùc löïc löôïng trong khoái coù ñoaøn keát chaët cheõ vôùi nhau hay khoâng vaø phaùt huy ñöôïc vai troø, traùch nhieäm cuûa mình hay khoâng. Nhöng vai troø, traùch nhieäm cuûa caùc löïc löôïng trong khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân laïi phuï thuoäc raát lôùn vaøo söï caûi thieän vaø naâng cao veà ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn cuõng nhö söï phaùt trieån daân trí, khoa hoïc, kyõ thuaät, coâng ngheä cuûa caùc löïc löôïng. Theo ñoù, vieäc ra ñôøi vaø phaùt trieån caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc laø moät phöông thöùc tích cöïc vaø nhanh choùng naâng cao ñoäi nguõ caùn boä vaø tri thöùc cho caùc daân toäc thieåu soá. - 15 - Töø ñoù, ta thaáy vai troø cuûa giaùo duïc-ñaøo taïo ñoái vôùi vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû vuøng daân toäc laø quan troïng, ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy chuùng ta phaûi chuù yù ñeán: - Kieän toaøn, cuûng coá heä thoáng caùc tröôøng, trung taâm ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä daân toäc thieåu soá ñeå naâng cao naêng löïc hoaït ñoäng. - Ña daïng hoaù moâ hình ñaøo taïo, boài döôõng ñeå nhanh choùng coù theå trang bò voán kieán thöùc caàn thieát cho caùn boä daân toäc thieåu soá. - Chuù yù ñaày ñuû ñaëc ñieåm ñoái töôïng khi xaây döïng noäi dung, chöông trình ñaøo taïo. - Traùnh kheùp kín trong ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä daân toäc thieåu soá. - Taêng cöôøng cô sôû vaät chaát, ñieàu kieän daïy vaø hoïc cho caùc tröôøng ñaøo taïo con em daân toäc thieåu soá. 1.3.1.3. Vai troø cuûa tröôøng döï bò ñaïi hoïc a) Vai troø cuûa Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc coù vai troø laø taïo nguoàn cho caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng ñeå ñaøo taïo caùn boä cho caùc daân toäc, tröôùc heát laø giaùo vieân, caùn boä y teá, caùn boä laõnh ñaïo, caùn boä quaûn lyù, caùn boä chuyeân moân khoa hoïc kyõ thuaät. Ñoàng thôøi coøn nhaèm ñaøo taïo löïc löôïng lao ñoäng coù trình ñoä vaên hoaù, kyõ thuaät coù söùc khoeû vaø phaåm chaát toát ñeå tham gia vaøo coâng vieäc xaây döïng queâ höông mieàn nuùi, vuøng daân toäc. - Tuyeån choïn thí sinh thuoäc ñoái töôïng öu tieân 1 vaø thuoäc khu vöïc 1 ñaõ toát nghieäp Trung hoïc phoå thoâng, trung hoïc boå tuùc, trung hoïc chuyeân nghieäp, trung hoïc ngheà ñaõ döï thi Ñaïi hoïc caùc khoái A, B hoaëc C nhöng khoâng truùng tuyeån vaø ngay naêm thi Ñaïi hoïc ñaït ñieåm vaøo Döï bò ñaïi hoïc do caùc tröôøng Ñaïi hoïc qui ñònh, ñöôïc tuyeån choïn vaøo hoïc ôû tröôøng Döï bò ñaïi hoïc. - 16 - - Thí sinh laø ngöôøi daân toäc thieåu soá ñuû ñieàu kieän qui ñònh nhö treân nhöng chöa ñöôïc tuyeån choïn vaøo hoïc Döï bò ñaïi hoïc taïi caùc cô sôû giaùo duïc-ñaøo taïo thì ñöôïc tuyeån choïn vaøo hoïc taïi caùc Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc. Caên cöù vaøo keát quaû hoïc taäp, reøn luyeän cuûa hoïc sinh trong naêm Döï bò ñaïi hoïc, caên cöù vaøo nguyeän voïng cuûa hoïc sinh vaø chæ tieâu ñaøo taïo, caùc Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc phaân boá hoïc sinh vaøo hoïc taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Hoïc vieän, caùc tröôøng cao ñaúng, Trung hoïc chuyeân nghieäp. b) Vai troø cuûa Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh ñoái vôùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Thöïc hieän ñöôøng loái chuû tröông cuûa Ñaûng, trong nhöõng naêm vöøa qua vieäc ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ trí thöùc daân toäc thieåu soá vaãn thieáu veà soá löôïng vaø yeáu veà chaát löôïng, chöa ñaùp öùng ñöôïc ñoøi hoûi cuûa coâng cuoäc ñoåi môùi toaøn dieän ñaát nöôùc hieän nay, nhaát laø yeâu caàu phaùt trieån vuøng daân toäc maø ñaëc bieät laø vuøng daân toäc ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Soá caùn boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø khoa hoïc xaõ hoäi coù trình ñoä hoïc vaán cao laø ngöôøi daân toäc thieåu soá coøn quaù ít so vôùi ñoøi hoûi veà nhieäm vuï coâng taùc daân toäc cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. Theo soá lieäu toång ñieàu tra daân soá naêm 1999, soá ngöôøi toát nghieäp Trung hoïc chuyeân nghieäp trong caû nöôùc coù 1.530.851 trong ñoù ngöôøi daân toäc thieåu soá coù 112.181 chieám tæ leä 7,32%. Soá ngöôøi coù trình ñoä cao ñaúng trong caû nöôùc coù 555.058 trong ñoù daân toäc thieåu soá laø 25.550 chieám tæ leä 4,54%. Soá ngöôøi coù trình ñoä Ñaïi hoïc trong caû nöôùc coù 1.424.910 trong ñoù daân toäc thieåu soá laø 54.226 chieám tæ leä laø 3,8%. Trong khi ñoù chaéc chaén laø ñoàng baèng soâng Cöûu Long chieám tæ leä thaáp nhaát veà trình ñoä Ñaïi hoïc, Cao ñaúng so vôùi caùc vuøng mieàn khaùc trong caû nöôùc. - 17 - Thöïc hieän Nghò quyeát 22/NQ-TW ngaøy 27-1l-1999 cuûa Boä chính trò vaø Quyeát ñònh soá 72/HÑBT ngaøy 13-03-1990 cuûa Hoäi ñoàng Boä tröôûng veà moät soá chuû tröông chính saùch lôùn phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi mieàn nuùi. Thöïc hieän vaên baûn soá 1160/KHTV ngaøy 15-06-1990 cuûa Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo giao theâm nhieäm vuï cho Tröôøng töø naêm hoïc 1990-1991 ''Ñaøo taïo hoïc sinh Döï bò ñaïi hoïc Daân toäc thieåu soá''. - Toång soá hoïc sinh ñöôïc tuyeån vaøo Tröôøng töø naêm 1990-2005 laø 2622 hoïc sinh. - Toång soá hoïc sinh ñöôïc chuyeån vaøo caùc tröôøng Ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp laø 2403. Trong ñoù Ñaïi hoïc: 2024, Cao ñaúng: 159, Trung hoïc chuyeân nghieäp : 220. - Trong ñoù soá hoïc sinh thuoäc caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñöôïc chuyeån vaøo caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp laø 1654 chieám tæ leä 68,83%. Xem phuï luïc soá 2, 3, 4 Ñieàu ñoù noùi leân raèng: - Nhaø tröôøng ñaõ taïo ñöôïc nguoàn tuyeån hoïc sinh daân toäc vaøo caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp taêng nhanh veà soá löôïng ôû caùc tænh phía Nam (töø Ninh Thuaän, Laâm Ñoàng trôû vaøo) ñaëc bieät laø ñoàng baèng soâng Cöûu Long, ñaït yeâu caàu veà chaát löôïng. - Goùp phaàn tích cöïc laøm cho ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá thaáy roõ chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc öu aùi ñoái vôùi con em cuûa hoï, cuûng coá loøng tin cuûa ñoàng baøo daân toäc ñoái vôùi Ñaûng, Nhaø nöôùc, cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa, taêng cöôøng khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân trong coâng cuoäc xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác. - 18 - - Böôùc ñaàu taïo nguoàn nhaân löïc ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng qua caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp trôû veà ñòa phöông phuïc vuï cho coâng cuoäc phaùt trieån noâng thoân, vuøng daân toäc, vuøng saâu, mieàn nuùi. Trong vaên baûn soá 141BC/HÑDT cuûa Hoäi ñoàng Daân toäc Quoác hoäi khoaù XI ngaøy 12 thaùng 05 naêm 2003 ñaõ coù ñaùnh giaù veà ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc cuûa Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh nhö sau: “Trong nhöõng naêm qua, nhaø Tröôøng ñaõ laøm toát coâng taùc ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc thieåu soá. Vieäc tuyeån sinh ñöôïc thöïc hieän daân chuû, coâng khai, töøng böôùc naâng cao chaát löôïng tuyeån sinh ñaàu vaøo. Hoïc sinh ñöôïc tuyeån vaøo tröôøng ñuùng ñoái töôïng, coù chuù yù tôùi caùc ñòa phöông coù ít daân toäc thieåu soá hoaëc daân toäc raát ít ngöôøi. Vieäc toå chöùc giaûng daïy, hoïc taäp, thi vaø xeùt tuyeån vaøo ñaïi hoïc, cao ñaúng ñöôïc ñaëc bieät chuù troïng vaø thöïc hieän theo qui trình kheùp kín thích hôïp vaø coâng khai, ñaûm baûo coâng baèng. Chaát löôïng daïy vaø hoïc ngaøy ñöôïc naâng leân, tæ leä hoïc sinh gioûi haøng naêm töø 20%-30%, khaù vaø trung bình khoaûng 60%. Nhieàu hoïc sinh khi ñöôïc phaân luoàng vaøo caùc Tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng trôû thaønh hoïc sinh khaù, gioûi vaø ñöôïc caùc tröôøng ñaùnh giaù cao (tæ leä sinh vieân coù keát quaû hoïc taäp ñaït töø trung bình trôû leân ôû Ñaïi hoïc Caàn Thô laø 76%; Ñaïi hoïc Y Döôïc 91%, Ñaïi hoïc Sö phaïm TP.HCM 92%...). 1.3.2. Vò trí cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc trong heä thoáng giaùo duïc quoác daân Vieät Nam. Töø sau ngaøy giaûi phoùng mieàn Nam, giaùo duïc ôû mieàn nuùi, ôû caùc vuøng daân toäc ít ngöôøi vaãn coù nhöõng coá gaéng vöôn leân vaø ñaït nhöõng thaønh töïu to lôùn goùp phaàn ñaøo taïo, boài döôõng moät ñoäi nguõ ñoâng ñaûo caùn boä ngöôøi daân toäc phuïc vuï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vuøng daân toäc. Ngaøy 19-06-1994, Ban Bí thö Trung öông Ñaûng ñaõ thoâng baùo veà vieäc thöïc hieän Nghò quyeát Trung öông 4 khoaù VII, trong lónh vöïc giaùo duïc vaø ñaøo taïo. - 19 - Nghò quyeát Trung öông 4 ñaõ laøm cho xaõ hoäi vaø caùc ngaønh caùc caáp nhaän thöùc roõ hôn veà taàm quan troïng cuûa söï nghieäp giaùo duïc, nhôø ñoù maø coù ñöôïc nhieàu söï quan taâm maïnh meõ hôn tröôùc. Qui moâ giaùo duïc phaùt trieån cuøng vôùi tæ leä hoïc sinh boû hoïc giaûm ñi ñaùng keå ôû caùc baäc hoïc vaø daáu hieäu chaám döùt söï suy thoaùi vaø chuyeån sang traïng thaùi phaùt trieån môùi. Cô caáu môùi cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân ñöôïc theå cheá hoaù trong Nghò ñònh 90/CP cuûa Chính phuû, trong ñoù caùc Tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù ñöôïc cuûng coá vaø phaùt trieån nhanh (caùc tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù ñöôïc thoáng nhaát teân goïi töø Quyeát ñònh 661/QÑ ngaøy 29/06/1985 cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo). Nhöõng nhaân toá naøy ñoøi hoûi phaûi ñoåi môùi veà muïc tieâu, noäi dung vaø phöông phaùp giaùo duïc. Cuoäc vaän ñoäng xaõ hoäi hoaù giaùo duïc ñang ñöôïc thöïc hieän roäng raõi vaø maïnh meõ ôû khaép caùc ñòa phöông vôùi nhöõng hình thöùc ña daïng thích hôïp. Vieäc ñaàu tö coù troïng ñieåm theo caùc ''chöông trình - muïc tieâu'' laø caùch giaûi quyeát toái öu maâu thuaãn giöõa nhu caàu cao vaø khaû naêng ngaân saùch coù haïn theo höôùng söû duïng coù hieäu quaû ngaân saùch nhaø nöôùc. Töø khi coù Nghò quyeát 22/NQ-TW cuûa Boä Chính trò ngaøy 27/11/1989 cuõng nhö Quyeát ñònh 72-HÑBT cuûa Chính phuû ngaøy 13-03-1990 ñaõ thöøa nhaän tính öu vieät cuûa loaïi tröôøng naøy ôû caùc tænh mieàn nuùi, vuøng daân toäc, ñaõ nhaéc nhôû ''môû roäng vaø cuûng coá caùc tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù...''. Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñaõ thaønh laäp ban chuû nhieäm chöông trình VII laø chöông trình ''cuûng coá vaø phaùt trieån giaùo duïc mieàn nuùi, vuøng ít ngöôøi, vuøng saâu, haûi ñaûo vaø nhöõng nôi coù nhieàu khoù khaên ''. Ban chuû nhieäm ñaõ neâu muïc tieâu, nhieäm vuï, caùc bieän phaùp ñeå thöïc hieän. Bieän phaùp soá 1 ñöôïc neâu laø ''cuûng coá vaø phaùt trieån heä thoáng caùc tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù töø Trung öông ñeán tænh, huyeän vaø cuïm xaõ ''. - 20 - Töø naêm 1990 Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh ñöôïc giao theâm nhieäm vuï laø ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc thieåu soá töø caùc tænh töø Laâm Ñoàng, Ninh Thuaän trôû vaøo vôùi trình ñoä laø toát nghieäp phoå thoâng trung hoïc, thi rôùt Ñaïi hoïc vaø coù ñieåm saøn theo qui ñònh cuûa Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. Hoïc sinh hoïc 1 naêm neáu ñaït yeâu caàu seõ chuyeån vaøo caùc Tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng khu vöïc phía Nam theo chæ tieâu haøng naêm cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo. Sau ñoù, heä thoáng caùc Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc ñöôïc ñöa vaøo luaät Giaùo duïc ôû muïc 3 ñieàu 56. Muïc 3: Caùc loaïi tröôøng chuyeân bieät. Ñieàu 56: Tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù, Tröôøng phoå thoâng daân toäc baùn truù, Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. 1. Nhaø nöôùc thaønh laäp tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù, tröôøng phoå thoâng daân toäc baùn truù, Tröôøng Döï bò ñaïi hoïc cho con em daân toäc thieåu soá, con em gia ñình caùc daân toäc ñònh cö laâu daøi taïi vuøng coù ñieàu kieän kinh teá - xaõ hoäi ñaëc bieät khoù khaên nhaèm goùp phaàn ñaøo taïo caùn boä cho caùc vuøng naøy. 2. Tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù, tröôøng phoå thoâng daân toäc baùn truù, tröôøng Döï bò ñaïi hoïc ñöôïc öu tieân boá trí giaùo vieân, cô sôû vaät chaát, thieát bò vaø ngaân saùch. - 21 - TIEÅU KEÁT Thöïc hieän ñöôøng loái chuû tröông cuûa Ñaûng trong nhöõng naêm qua Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh ñaõ ñaøo taïo ñöôïc moät soá löôïng hoïc sinh daân toäc thieåu soá cho caùc vuøng daân toäc maø ñaëc bieät laø caùc vuøng daân toäc ôû vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Tuy nhieân, vieäc ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ daân toäc thieåu soá vaãn thieáu veà soá löôïng vaø yeáu veà chaát löôïng, chöa ñaùp öùng ñöôïc ñoøi hoûi cuûa coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, nhaát laø yeâu caàu phaùt trieån vuøng daân toäc vaø mieàn nuùi. Thöïc traïng vuøng daân toäc thieåu soá ñang laø khu vöïc phaùt trieån thaáp veà moïi maët so vôùi caùc vuøng khaùc trong caû nöôùc. Ñieàu naøy ñaõ gaây khoù khaên cho vieäc tieáp nhaän vaø thöïc hieän caùc chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, ñöa caùc kieán thöùc khoa hoïc-kyõ thuaät phuïc vuï cho cuoäc soáng vaø saûn xuaát. Ñoäi nguõ trí thöùc daân toäc thieåu soá caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng cuõng chöa ñaùp öùng yeâu caàu cuûa söï nghieäp phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi vuøng daân toäc trong coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc. Nhö vaäy, caùc Ngaønh caùc caáp caàn ñaàu tö nhieàu hôn nöõa cho caùc Tröôøng Trung hoïc Phoå thoâng Daân toäc noäi truù vaø Döï bò Ñaïi hoïc khoâng nhöõng chæ laø cô sôû vaät chaát maø coøn ñaàu tö trang thieát bò phuïc vuï giaûng daïy vaø hoïc taäp. Ngoaøi ra, caùc Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc caàn phaûi ñoåi môùi toå chöùc vaø quaûn lyù hoïc sinh, sinh vieân dieän chính saùch ñeå taïo nguoàn ñöa vaøo caùc Tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng soá hoïc sinh coù chaát löôïng hôn haàu goùp phaàn taêng cöôøng soá hoïc sinh daân toäc khaù gioûi taïi caùc Tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng nhaèm taïo ra moät nguoàn nhaân löïc coù chaát löôïng cho caùc vuøng daân toäc thieåu soá ñaëc bieät laø ñoàng baèng soâng Cöûu Long. - 22 - Chöông 2 TOÅ CHÖÙC VAØ QUAÛN LYÙ ÑAØO TAÏO CUÛA TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH THÔØI GIAN QUA 2.1. TOÅNG QUAN VEÀ TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC TP. HCM 2.1.1. Quaù trình thaønh laäp tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP.HCM. Sau khi ñaát nöôùc thoáng nhaát, thöïc hieän caùc quan ñieåm vaø chuû tröông cuûa Ñaûng ñoái vôùi caùc daân toäc thieåu soá, Hoäi ñoàng chính phuû quyeát ñònh thaønh laäp moät soá tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. Tröôøng döï bò ñaïi hoïc thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong soá aáy. Ngaøy 06 thaùng 12 naêm 1976, Hoäi ñoàng chính phuû coù quyeát ñònh soá 240/CP chuyeån Vieän Ñaïi hoïc Coäng Ñoàng Tieàn Giang (ñöôïc thaønh laäp töø tröôùc 30/4/1975) thaønh tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tieàn Giang, sau ñoåi teân thaønh tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh, ñaët cô sôû taïi soá 91 Nguyeãn Chí Thanh, Quaän 5, TP. HCM. Nhö vaäy ñeán nay, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP.HCM coù lòch söû 30 naêm hoaït ñoäng vaø phaùt trieån. 2.1.2. Chöùc naêng vaø nhieäm vuï cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP.Hoà Chí Minh. 2.1.2.1. Chöùc naêng: Chöùc naêng cuûa tröôøng DBÑH TP.HCM, töø khi thaønh laäp ñeán nay, coù thay ñoåi tuyø töøng thôøi kyø. Töø naêm 1976 – 1990, chöùc naêng chuû yeáu laø boài döôõng cho hai loaïi ñoái töôïng: - Boài döôõng ngoaïi ngöõ cho hoïc sinh ñöôïc cöû tuyeån du hoïc nöôùc ngoaøi. - Boài döôõng kieán thöùc cho hoïc sinh dieän chính saùch ñöôïc cöû tuyeån vaøo caùc tröôøng Cao ñaúng vaø Ñaïi hoïc. - 23 - Töø naêm hoïc 1990 – 1991 trôû ñi, thöïc hieän Nghò quyeát soá 22/NQ – TW ngaøy 27/11/1989 cuûa Boä chính trò vaø quyeát ñònh soá 72/HÑBT ngaøy 13/3/1990 cuûa Hoäi ñoàng Boä tröôûng veà moät soá chuû tröông chính saùch lôùn phaùt trieån KT-XH mieàn nuùi, ngaøy 15/6/1990 Boä Giaùo duïc–Ñaøo taïo coù vaên baûn soá 1160/KHTV giao theâm cho tröôøng nhieäm vuï "Ñaøo taïo hoïc sinh döï bò ñaïi hoïc daân toäc thieåu soá". Nhö vaäy, hieän nay tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh coù hai chöùc naêng chuû yeáu: - Taïo nguoàn ñaøo taïo caùn boä, tri thöùc caùc daân toäc thieåu soá cho caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH, tröôùc heát ñoäi nguõ giaùo vieân, caùn boä y teá, caùn boä laõnh ñaïo vaø quaûn lyù, ñoäi nguõ caùn boä chuyeân moân KHKT. - Ñaøo taïo heä döï bò ñaïi hoïc cho caùc ñoái töôïng thuoäc dieän chính saùch (con em thöông binh, lieät só, …). 2.1.2.2. Nhieäm vuï: Hieän nay, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh coù hai nhieäm vuï: Moät laø: Toå chöùc daïy heä döï bò ñaïi hoïc cho caùc ñoái töôïng chính saùch öu tieân trong tuyeån sinh, taïo ñieàu kieän cho nhöõng ñoái töôïng ñaït ñöôïc moät trình ñoä nhaát ñònh ñeå hoï coù theå ñaùp öùng yeâu caàu khi ñöôïc tuyeån vaøo caùc tröôøng Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Hai laø: Daïy ngoaïi ngöõ (tieáng Anh, tieáng Nga) cho soá sinh vieân ñöôïc Nhaø nöôùc tuyeån choïn du hoïc nöôùc ngoaøi. 2.1.3. Toå chöùc cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh 1. Nhaân söï cuûa tröôøng: Ñeán naêm hoïc 2005-2006, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh coù 60 ngöôøi, trong ñoù giaùo vieân coù 42 ngöôøi (18 nöõ). Trình ñoä Ñaïi hoïc: Trong ñoù coù: + 2 Tieán só + 18 Thaïc só + soá coøn laïi laø cöû nhaân - 24 - 2. Toå chöùc boä maùy cuûa tröôøng: Hieän nay tröôøng coù 4 phoøng, 2 trung taâm, 1 kyù tuùc xaù, 6 boä moân. (xem phuï luïc 1) 3. Moái quan heä giöõa caùc phoøng, boä moân trong hoaït ñoäng quaûn lyù vaø ñaøo taïo. Moái quan heä töông ñoái toát, laøm cho caùc hoaït ñoäng quaûn lyù vaø ñaøo taïo ñöôïc toå chöùc khaù chu ñaùo vaø nhòp nhaøng, ñi ñuùng höôùng vaø ñaït ñöôïc keát quaû töông ñoái khaû quan. 2.2. HOAÏT ÑOÄNG ÑAØO TAÏO CUÛA TRÖÔØNG DÖÏ BÒ ÑAÏI HOÏC TP. HOÀ CHÍ MINH THÔØI GIAN QUA 2.2.1. Hoaït ñoäng tuyeån sinh: Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh caùc naêm qua ñaõ keát hôïp vôùi caùc ñòa phöông, caùc Sôû giaùo duïc vaø ñaøo taïo, Ban daân toäc, caùc Tröôøng Trung hoïc phoå thoâng daân toäc noäi truù vaø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng thoâng baùo roäng raõi ñeán hoïc sinh bieát chuû tröông, ñoái töôïng, ñieàu kieän, tieâu chuaån ñöôïc tuyeån vaøo hoïc heä Döï bò ñaïi hoïc sao cho tuyeån ñöôïc hoïc sinh coù ñieåm thi Ñaïi hoïc töø cao xuoáng ñeán heát chæ tieâu, traùnh tröôøng hôïp nhöõng hoïc sinh khaù hôn khoâng ñöôïc tuyeån. Töø naêm 1999-2004, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh tuyeån sinh theo Quyeát ñònh soá 37/1999/QÑ-BGD&ÑT ngaøy 30/9/1999 cuûa Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo veà vieäc ban haønh qui cheá "Tuyeån choïn, toå chöùc ñaøo taïo vaø xeùt tuyeån vaøo heä Ñaïi hoïc, Cao ñaúng ñoái vôùi hoïc sinh Döï bò ñaïi hoïc". Vaø töø naêm 2005 tröôøng tuyeån sinh theo Quyeát ñònh soá 09/2005/QÑ-BGD&ÑT ngaøy 29/3/2005 veà vieäc ban haønh qui cheá "Tuyeån choïn, toå chöùc ñaøo taïo hoïc sinh heä Döï bò ñaïi hoïc vaø xeùt tuyeån vaøo Ñaïi hoïc, Cao ñaúng, Trung hoïc chuyeân nghieäp ñoái vôùi hoïc sinh Döï bò ñaïi hoïc". Töø 1990 ñeán nay tröôøng ñaõ tuyeån ñöôïc 16 khoùa vôùi toång soá hoïc sinh nhaäp hoïc laø 2622 hoïc sinh, vaø soá hoïc sinh ñöôïc chuyeån vaøo caùc tröôøng ñöôïc phaân boá nhö sau: - 25 - • Baûng 2.1: Phaân boá theo ñòa phöông STT Tænh Soá löôïng STT Tænh Soá löôïng 1 Traø Vinh 484 11 Ninh Thuaän 75 2 Soùc Traêng 350 12 Caàn Thô 59 3 Laâm Ñoàng 252 13 Bình Phöôùc 42 4 Kieân Giang 248 14 Baø ròa-Vuõng taøu 25 5 Bình Thuaän 222 15 Bình Döông 11 6 An Giang 207 16 Taây Ninh 9 7 Caø Mau 120 17 Tieàn Giang 3 8 Ñoàng Nai 113 18 Haäu Giang 2 9 Baïc Lieâu 97 19 Ñoàng Thaùp 2 10 Vónh Long 82 Toång coäng 2403 “Nguoàn: Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp.HCM” • Baûng 2.2: Phaân boá theo daân toäc STT Daân toäc Soá löôïng STT Daân toäc Soá löôïng 1 Khmer 1640 14 Noäp 6 2 Chaêm 274 15 Thaùi 6 3 Taøy 109 16 Kinh 5 4 K’ho 106 17 Thoå 4 5 Nuøng 66 18 Saùn Dìu 3 6 Chaâu ro 49 19 Maùn 2 7 Möôøng 35 20 Cao lan 1 8 Cill 27 21 AÁn 1 9 Laïch 18 22 Jrai 1 10 Chaâu maï 17 23 EÂñeâ 1 11 Stieâng 11 24 Thanh 1 12 Chu ru 11 25 Vaân Kieàu 1 13 Raéc laây (Raglai) 8 Toång coäng 2403 “Nguoàn: Tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp.HCM” - 26 - Ñoái töôïng tuyeån sinh cuûa Tröôøng laø hoïc sinh daân toäc thieåu soá thuoäc dieän öu tieân 1 vaø thuoäc khu vöïc 1; vuøng tuyeån töø Ninh Thuaän, Laâm Ñoàng ñeán Caø Mau coù chuù yù ñeán caùc ñòa phöông coù ít daân toäc thieåu soá hoaëc daân toäc raát ít ngöôøi. - Veà nhaän thöùc: Ban giaùm hieäu, Caùn boä, Giaùo vieân, Coâng nhaân vieân cuûa tröôøng nhaän thöùc moät caùch saâu saéc vai troø, taàm quan troïng cuûa vieäc ñaøo taïo sinh vieân döï bò ñaïi hoïc trong chieán löôïc phaùt trieån giaùo duïc ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta. Töø ñoù, Ban giaùm hieäu, Caùn boä, Giaùo vieân, Coâng nhaân vieân cuûa tröôøng naâng cao vai troø traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi coâng taùc ñaøo taïo ñöôïc giao. Tröôøng ñaõ toå chöùc cöû caùc caùn boä, giaùo vieân ñeán caùc vuøng saâu, vuøng xa ñeå tìm hieåu hoaøn caûnh soáng vaø ñieàu kieän hoïc taäp cuûa hoïc sinh daân toäc ñeå töø ñoù coù ñöôïc nhöõng phöông thöùc vaø phöông phaùp quaûn lyù, giaûng daïy sao cho toát hôn, saùt hôïp vôùi hoïc sinh daân toäc. Ngoaøi vieäc giuùp cho caùc em nhaän thöùc ñaày ñuû veà chuû tröông, chính saùch öu tieân cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc, xaùc ñònh nhieäm vuï cuûa naêm hoïc döï bò, tröôøng ñaõ: moät laø cuûng coá kieán thöùc phoå thoâng, tieáp caän moät phaàn kieán thöùc gaén vôùi naêm thöù nhaát ôû Ñaïi hoïc; hai laø taïo böôùc chuyeån veà phöông phaùp hoïc taäp, giuùp cho caùc em phöông phaùp hoïc chuû ñoäng baèng caùch ñoïc saùch, hoïc toå nhoùm vaø quan troïng hôn laø töï hoïc coù thaày, coâ tröïc tieáp höôùng daãn, keøm caëp. Beân caïnh vieäc tìm hieåu kyõ veà nhöõng ñaëc ñieåm taâm lyù, caù tính, trình ñoä nhaän thöùc vaø hoaøn caûnh cuûa caùc em ñeå tìm ra phöông phaùp giaûng daïy thích hôïp, taïo moïi ñieàu kieän cho caùc em hoïc taäp toát hôn. Tröôøng coøn boài döôõng, naâng cao kieán thöùc (treân cô sôû kieán thöùc phoå thoâng Trung hoïc) ñeå caùc em nhanh choùng tieáp caän ñöôïc phaàn kieán thöùc ñaïi cöông ôû naêm thöù nhaát Ñaïi hoïc. Tröôøng toå chöùc thi kieåm tra vaø ñaùnh giaù theo ñuùng qui ñònh moät caùch nghieâm tuùc; ñieåm thi theå hieän ñuùng hoïc löïc cuûa hoïc sinh, ñieåm kieåm tra vaø thi ñeàu ñöôïc coâng boá coâng khai cho moïi hoïc sinh daân toäc bieát ñeå ñaûm baûo coâng baèng khi xeùt chuyeån vaøo Ñaïi hoïc, Cao ñaúng. - 27 - 2.2.2. Hoaït ñoäng ñaøo taïo. 2.2.2.1. Toå chöùc lôùp hoïc: Moãi lôùp bieân cheá töø 30 ñeán 45 hoïc sinh tuyø theo ._.aøm quen vôùi caùc chuyeân ngaønh cuûa caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Vôùi thôøi löôïng chæ coù moät naêm, noäi dung ñaøo taïo coù hai phaàn: - Thöù nhaát: oân taäp, cuûng coá vaø naâng cao kieán thöùc phoå thoâng maø hoïc sinh ñaõ ñöôïc trang bò trong ba naêm trung hoïc phoå thoâng. - Thöù hai: trang bò moät soá kieán thöùc ñaïi cöông cuûa chuyeân ngaønh cho hoïc sinh ñeå hoï laøm quen daàn vôùi kieán thöùc chuyeân ngaønh. - 61 - Töø hai noäi dung treân ñaây naåy sinh nhieàu vaán ñeà: noäi dung naøo laø chuû yeáu? Thôøi löôïng cho moãi noäi dung laø bao nhieâu? Boá trí ñoäi nguõ giaûng vieân nhö theá naøo cho hôïp lyù… khi tieán haønh hai noäi dung naøy? v.v… Xöû lyù sao cho thoûa ñaùng nhöõng vaán ñeà naøy quaû laø khoâng deã daøng. Chaúng haïn: vôùi vaán ñeà ñaàu tieân, neáu xem noäi dung thöù nhaát (oân taäp, cuûng coá vaø naâng cao kieán thöùc phoå thoâng) laø chuû yeáu thì chöùc naêng cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc khaùc gì caùc trung taâm luyeän thi ñaïi hoïc bôûi hoïc sinh hoïc taäp theo caùc khoái A, B, C! Ngöôïc laïi khoâng nhaán maïnh vaøo noäi dung naøy thì hoïc sinh daân toäc khoù loøng ñuû ñieàu kieän ñeå chuyeån sang hoïc ôû caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Neáu xem noäi dung thöù hai laø chuû yeáu thì trang bò kieán thöùc ñaïi cöông gì? Laáy giaûng vieân ñaâu ñeå giaûng daïy? Môøi giaûng vieân cuûa caùc tröôøng Cao ñaúng, Ñaïi hoïc thænh giaûng vöøa toán keùm vöøa lieäu coù saùt vôùi naêng löïc tieáp thu cuûa hoïc sinh daân toäc hay khoâng? Ñöa giaûng vieân cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ñaûm nhieäm giaûng daïy tuy ñôõ toán keùm nhöng lieäu coù ñaûm baûo chaát löôïng hay khoâng bôûi khoâng phaûi giaûng vieân naøo cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc cuõng ñaûm nhieäm ñöôïc caùc giaùo trình aáy. Chæ coù nhöõng giaûng vieân giaûng daïy ôû Cao ñaúng vaø Ñaïi hoïc töông ñoái laâu naêm, coù kinh nghieäm vaø coù trình ñoä cao môùi ñaûm nhieäm ñöôïc phaàn kieán thöùc naøy. Vaán ñeà thôøi löôïng cho moãi noäi dung cuõng coù tình hình töông töï. Vôùi thôøi löôïng 10 thaùng ñaøo taïo (theo nieân cheá), roõ raøng cuõng caàn ñöôïc caân nhaéc kyõ caøng, phaûi coù moät tyû leä phuø hôïp. Ñoåi môùi veà noäi dung vaø chöông trình ñaøo taïo laø xem xeùt laïi chöông trình, noäi dung ñaøo taïo ñaõ coù (do Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñöa ra) ñeå ñöa ra moät höôùng giaûi quyeát hôïp lyù cho nhöõng vaán ñeà ñaët ra. Thaät ra, muoán laøm toát ñöôïc nhieäm vuï giaûng daïy ñeå cho hoïc sinh daân toäc coù theå vaøo hoïc toát taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc Cao ñaúng thì 2 noäi dung treân phaûi ñöôïc keát hôïp nhuaàn nhuyeãn. Phaûi xaùc ñònh cho ñöôïc phaàn naøo chæ caàn oân taäp, cuûng coá vaø phaàn naøo caàn phaûi tieáp caän moät soá kieán thöùc ñaïi cöông cuûa chuyeân ngaønh ôû - 62 - Ñaïi hoïc. Ñeå laøm toát ñöôïc ñieàu ñoù yeâu caàu ñaët ra cho Boä moân, giaùo vieân raát cao. Giaùo vieân phaûi ñuû trình ñoä, ñöôïc ñaøo taïo chuaån vaø coù loøng yeâu ngheà môùi phuø hôïp ñöôïc söï phaân coâng ñoù. Veà thôøi löôïng cho moãi noäi dung caên cöù vaøo trình ñoä tieáp thu cuûa hoïc sinh trong töøng naêm hoïc vaø trong töøng lôùp hoïc. Ñieàu naøy quaû thaät raát khoù, noù ñoøi hoûi giaùo vieân phaûi xaùc ñònh ñuùng ñoái töôïng, ñoàng thôøi phaûi coù keá hoaïch ñeå naâng daàn trình ñoä cuûa hoïc sinh, sinh vieân. b) Ñoåi môùi veà boá trí ñoäi nguõ giaûng vieân ñeå giaûng daïy nhöõng noäi dung ñaøo taïo. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø giaûng daïy phaûi ñöôïc tính ñeán nhieàu trong keát quaû giaùo duïc ôû tröôøng. Vì theá ngoaøi vieäc boá trí giaùo vieân ñuùng chuaån tham gia giaûng daïy coøn caàn phaûi quan taâm hôn ñeán tính töï quaûn trong chöông trình giaûng daïy, söï quaûn lyù lôùp, söï thaáu hieåu ñoái töôïng hoïc sinh maø mình daïy. Ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù theo chuùng toâi phaûi ñoåi môùi veà boá trí ñoäi nguõ giaûng vieân ñeå giaûng daïy noäi dung ñaøo taïo theo höôùng: Moät laø: boá trí giaùo vieân ñuùng chuaån, coù taàm khaùi quaùt ñöôïc chöông trình phoå thoâng, coù kieán thöùc vững ôû caùc phaàn ñaïi cöông ôû baäc Ñaïi hoïc; coù khaû naêng phaân tích kyõ phaàn lyù thuyết ñoàng thôøi coù khaû naêng giuùp cho hoïc sinh taêng theâm phaàn kyõ naêng, kyõ xaûo trong thực hành moân hoïc. Hai laø: boá trí giaùo vieân coù taâm huyeát, thöông yeâu hoïc sinh, taän tình chæ baûo cho hoïc sinh. 3.3.1.4. Ñoåi môùi phöông thöùc chuyeån giao hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc cho caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Nhö ñaõ neâu ôû 3.3.1.2, laâu nay caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc heä döï bò ñaïi hoïc do caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc chuyeån giao (theo chæ tieâu do Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo phaân boå cho caùc - 63 - tröôøng). Sau khi ñaøo taïo xong, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc chuyeån giao soá hoïc sinh naøy cho caùc tröôøng. Qui trình chuyeån giao – ñaøo taïo naøy, ngoaøi moät soá haïn cheá ñaõ neâu (xin xem 3.3.1.2), ñaõ haïn cheá söï taùc ñoäng cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ñoái vôùi hoïc sinh do mình ñaøo taïo. Cuï theå, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc haàu nhö khoâng coù quyeàn ñieàu chænh khoái hoïc, ngaønh hoïc cuûa hoïc sinh daân toäc khi nhaän thaáy söùc hoïc cuûa caùc em khoâng phuø hôïp vôùi khoái hoïc, ngaønh hoïc ñaõ choïn. Ví theá, traùch nhieäm cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ñoái vôùi hoïc sinh daân toäc chæ goùi goïn trong moät naêm ñaøo taïo. Ñeå naâng cao vai troø traùch nhieäm cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ngoaøi vieäc ñoåi môùi quy trình toå chöùc tuyeån sinh (xin xem 3.3.1.2) Caàn phaûi ñoåi môùi phöông thöùc chuyeån giao hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc cho caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Höôùng ñoåi môùi nhö sau: treân cô sôû nhu caàu nhaân löïc cho vuøng daân toäc cuûa caùc ñòa phöông vaø chæ tieâu do Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo phaân boá, ñoàng thôøi döïa vaøo keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh daân toäc, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ñeà xuaát vôùi Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo soá löôïng hoïc sinh daân toäc chuyeån giao cho caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, ñaïi hoïc. Khi chuyeån giao cho caùc tröôøng, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc coù traùch nhieäm trình baøy cho caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc veà naêng löïc vaø keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh do mình ñaøo taïo ñeå caùc tröôøng coù keá hoaïch boài döôõng, keøm caëp caùc hoïc sinh daân toäc, taïo cho caùc em theo kòp chöông trình chung. Ñoàng thôøi, giöõa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc vaø caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc phaûi thieát laäp moái quan heä traùch nhieäm trong hoaït ñoäng ñaøo taïo ñoái vôùi hoïc sinh, sinh vieân daân toäc. Ñeán ñaây, chuùng toâi xin toùm taét noäi dung nhoùm giaûi phaùp ñoåi môùi veà toå chöùc ñaøo taïo hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc qua löôïc ñoà sau: Caùc ñòa phöông - 64 - Löôïc ñoà cho thaáy, ôû ba giai ñoaïn gaén vôùi vieäc ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc ñeàu caàn coù söï phoái hôïp chaët cheõ giöõa caùc beân coù lieân quan. 3.3.2. Nhoùm giaûi phaùp ñoåi môùi veà quaûn lyù: Thuoäc nhoùm giaûi phaùp naøy coù nhieàu giaûi phaùp cuï theå 3.3.2.1. Ñoåi môùi veà phaân caáp quaûn lyù taïo cho tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc chuû ñoäng trong coâng taùc ñaøo taïo. Nhö ñaõ neâu ôû chöông 2 vaø moät phaàn trong chöông 3 (xin xem 3.3.1.2), laâu nay tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh noùi rieâng, caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc khaùc noùi noùi chung thöôøng rôi vaøo bò ñoäng trong quaù trình ñaøo taïo hoïc sinh heä - 65 - Döï bò Ñaïi hoïc. Treân danh nghóa, Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo cuõng giao chæ tieâu cho tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc, nhöng tröôøng haàu nhö khoâng ñöôïc pheùp toå chöùc tuyeån sinh nhö caùc tröôøng Cao ñaúng, Ñaïi hoïc, maø chæ laø nhaän ñaøo taïo heä Döï bò Ñaïi hoïc cho nhöõng hoïc sinh dieän chính saùch cho caùc tröôøng Cao ñaúng, Ñaïi hoïc chuyeån giao ( theo chæ tieâu cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo giao cho) vaø tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc tieán haønh ñaøo taïo roài chuyeån giao ngöôïc trôû laïi cho caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Ñeå hoaït ñoäng ñaøo taïo hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc ñaûm baûo chaát löôïng roõ raøng caàn coù söï ñoåi môùi veà phöông phaùp caáp quaûn lyù ñaày ñuû hôn. Cuï theå, Boä Giaùo duïc-Ñaøo taïo maïnh daïn giao chæ tieâu ñaøo taïo tröïc tieáp cho tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc vaø caùc ñòa phöông. Boä Giaùo duïc-ñaøo taïo khoâng vaø khoâng neân aùp ñaët chæ tieâu ñöôïc cöû tuyeån vaøo heä döï ñaïi hoïc cho caùc ñòa phöông. Xuaát phaùt töø nhu caàu taïo nguoàn nhaân löïc cho vuøng ñoàng baøo daân toäc trong ñòa baøn, chính quyeàn ñòa phöông ñeà xuaát chæ tieâu soá löôïng hoïc sinh daân toäc theo hoïc heä döï bò ñaïi hoïc cho Boä Giaùo duïc-Ñaøo taïo vaø Boä Giaùo duïc-Ñaøo taïo caân ñoái, ñieàu chænh neáu thaáy caàn thieát. Ñoái vôùi caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc, Boä Giaùo duïc-Ñaøo taïo giao chæ tieâu ñaøo taïo tröïc tieáp cho caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc, ñoàng thôøi ñaûm baûo cho caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ñöôïc tham gia vaøo quaù trình tuyeån sinh. Coù nhö vaäy, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc môùi chuû ñoäng trong coâng taùc ñaøo taïo vaø naém chaéc ñöôïc ñoái töôïng ñaøo taïo (hoïc sinh daân toäc) ngay töø khi chöa vaøo hoïc döï bò ñaïi hoïc. Boä Giaùo duïc-Ñaøo taïo cuõng caàn coù nhöõng ñieàu chænh caàn thieát veà ngaân saùch cho caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc theo höôùng taêng daàn, ñaûm baûo cho tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc coù ñuû nguoàn taøi chính phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo. 3.3.2.2. Taêng cöôøng traùch nhieäm vaø söï phoái hôïp giöõa caùc cô quan vaø ñôn vò höõu quan ñoái vôùi coâng taùc ñaøo taïo hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc. - 66 - Laâu nay, xung quanh vieäc ñaøo taïo hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc coù hieän töôïng "phaân chia laõnh ñòa": moãi ñôn vò chæ gaén vôùi moät giai ñoaïn cuï theå trong quaù trình ñaøo taïo. Söï phoái hôïp giöõa caùc cô quan, ñôn vò hoaëc khoâng coù hoaëc chæ coù tính hình thöùc. Chaúng haïn vai troø, traùch nhieäm cuûa chính quyeàn ñòa phöông khaù môø nhaït ñoái vôùi hoïc sinh daân toäc cuûa mình khi hoï ñang hoïc ôû heä döï bò ñaïi hoïc, ôû caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc vaø sau khi hoï toát nghieäp. Vì theá, nhieàu ñòa phöông coù theå cho bieát soá löôïng chính xaùc soá hoïc sinh daân toäc ñaäu vaøo caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc vaø ñöôïc cöû tuyeån theo hoïc heä döï bò ñaïi hoïc, nhöng khoâng cho bieát cuï theå coù bao nhieâu hoïc sinh daân toäc toát nghieäp Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc quay veà laøm vieäc ôû queâ nhaø. Vai troø, traùch nhieäm cuûa caùc cô quan vaø ñôn vò höõu quan ñoái vôùi coâng taùc ñaøo taïo hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc laø khaùc nhau tuøy thuoäc caùc cô quan, ñôn vò tham gia vaøo giai ñoaïn naøo cuûa quaù trình ñaøo taïo heä döï bò ñaïi hoïc. * Vai troø, traùch nhieäm cuûa caùc ñòa phöông xuyeân suoát caû quaù trình ñaøo taïo heä döï bò ñaïi hoïc. Do ñoù, caàn taêng cöôøng traùch nhieäm cuûa chính quyeàn ñòa phöông ôû caû ba giai ñoaïn: giai ñoaïn tieàn döï bò ñaïi hoïc, giai ñoaïn trong döï bò ñaïi hoïc vaø giai ñoaïn haäu döï bò ñaïi hoïc. • ÔÛ giai ñoaïn tieàn döï bò ñaïi hoïc (giai ñoaïn tuyeån sinh): Ñeå taïo ñieàu kieän cho tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc coù theå tieán haønh ñaøo taïo toát, vai troø vaø traùch nhieäm cuûa chính quyeàn ñòa phöông laø ôû choã: - Thoâng qua sôû Giaùo duïc- Ñaøo taïo naém chaéc chaát löôïng vaø soá löôïng hoïc sinh daân toäc theo hoïc ôû caùc tröôøng Phoå thoâng daân toäc noäi truù, töø ñoù gôïi yù cho caùc em höôùng choïn ngaønh, ngheà phuø hôïp vôùi nhu caàu veà nhaân löïc ôû caùc vuøng daân toäc. Ñoàng thôøi, phaûi giaùo duïc cho caùc em tình yeâu queâ höông vaø traùch nhieäm phuïc vuï ñòa phöông, phuïc vuï cho daân toäc mình. Coù nhö vaäy, sau khi hoïc xong heä - 67 - döï bò ñaïi hoïc vaø caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc caùc em môùi coù yù thöùc quay veà queâ, laøm vieäc taïi queâ nhaø, taïi daân toäc mình. - Thoâng tin cho tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc moät caùch chính xaùc, ñaày ñuû veà phöông höôùng phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû ñòa phöông, döï kieán ngaønh ngheà cho hoïc sinh daân toäc; veà tình hình ñôøi soáng, hoaøn caûnh gia ñình, naêng löïc hoïc taäp cuûa hoïc sinh daân toäc. Moät khi naém ñöôïc nhöõng thoâng tin naøy, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc seõ coù keá hoaïch phoái hôïp vôùi ñòa phöông goùp phaàn quaûn lyù hoïc sinh daân toäc ngay töø ñòa phöông vaø seõ coù keá hoaïch, phöông phaùp ñaøo taïo phuø hôïp cuõng nhö gôïi yù cho caùc em coù nhöõng ñieàu chænh caàn thieát veà nguyeän voïng ngaønh ngheà khi caùc em böôùc vaøo tröôøng THCN, CÑ, ÑH. • ÔÛ giai ñoaïn trong döï bò ñaïi hoïc (giai ñoaïn ñaøo taïo): Keát hôïp vôùi tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc, chính quyeàn ñòa phöông caàn coù nhöõng hoã trôï caàn thieát veà aên, ôû, ñi laïi taïo cho hoïc sinh daân toäc yeân taâm hoïc taäp. Neáu nhö caùc em yeân taâm hoïc taäp vaø hieåu roõ nhöõng chuû tröông, chính saùch ñuùng ñaén cuûa chính quyeàn ñòa phöông ñoái vôùi mình, thì caùc em seõ hoïc taäp toát hôn, chaát löôïng taêng leân vaø sau khi toát nghieäp CÑ, ÑH seõ saün saøng veà queâ nhaø laøm vieäc. • ÔÛ giai ñoïan haäu döï bò ñaïi hoïc (giai ñoïan hoïc taäp ôû tröôøng THCN, CÑ, ÑH): Chính quyeàn ñòa phöông phaûi tieáp tuïc hoã trôï cho HS daân toäc trong quaù trình hoïc taäp ôû caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH. Thoâng qua caùc tröøông THCN, CÑ, ÑH, chính quyeàn ñia phöông naém chaéc ñaïo ñöùc, tö caùch, naêng löïc hoïc taäp cuûa con em mình, töø ñoù chuaån bò phöông aùn boá trí coâng aên vieäc laøm khi caùc em toát nghieäp THCn, CÑ, ÑH. Moät nguyeân taéc muoân thuôû ai cuõng bieát, moät khi ñöôïc quan taâm ñaày ñuû, caùc em caøng an taâm hoïc taäp, chaát löôïng hoïc taäp seõ naâng leân vaø saün saøng trôû veà phuïc vuï queâ höông. * Vai troø, traùch nhieäm cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc: Taát nhieân cuõng xuyeân suoát cuûa quaù trình ñaøo taïo heä döï bò ñaïi hoïc. - 68 - - ÔÛ giai ñoaïn tieàn döï bò ñaïi hoïc (giai ñoaïn tuyeån sinh) - ÔÛ giai ñoaïn trong döï bò ñaïi hoïc (giai ñoaïn ñaøo taïo) - ÔÛ giai ñoaïn tieàn döï bò ñaïi hoïc (giai ñoaïn chuyeån giao ) Caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc phaûi coù söï keát hôïp chaët cheõ vôùi caùc ñòa phöông, vôùi caùc tröôøng daân toäc noäi truù ñeå coù theå hoã trôï veà chuyeân moân, ñoàng thôøi naém roõ soá löôïng hoïc sinh toát nghieäp haèng naêm vaø nhu caàu nguoàn nhaân löïc cuûa ñòa phöông ñeå coù theå phaân boá chæ tieâu tuyeån sinh haèng naêm theo ñuùng theo yeâu caàu ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho ñòa phöông vaø theo yeâu caàu cuûa ngöôøi hoïc. Nhaèm khaéc phuïc nhöõng haïn cheá ñaõ neâu, theo chuùng toâi thì vai troø, traùch nhieäm cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc caàn phaûi ñoåi môùi vaø taêng cöôøng. Moät laø: phaûi xaây döïng ñoäi nguõ giaùo vieân vaø caùn boä quaûn lyù nhaø tröôøng khoâng nhöõng vöõng veà chuyeân moân maø coøn taâm huyeát, tình caûm trong vieäc ñaøo taïo, boài döôõng hoïc sinh daân toäc, cuï theå laø: + Ngoaøi vieäc phaán ñaáu ñeå ñaït chuaån (hoïc sau Ñaïi hoïc) thì giaùo vieân caàn phaûi ñöôïc boài döôõng chuyeân moân thöôøng xuyeân theo keá hoaïch. + Kieân quyết khoâng boá trí giaùo vieân coù phöông phaùp giaûng daïy khoâng hieäu quaû. + Giaùo vieân phaûi thaáu hieåu hoïc sinh, ñaùnh giaù ñöôïc trình ñoä hoïc sinh vaø taän tình höôùng daãn cho hoïc sinh khi caàn thieát. Hai laø: Cô sôû vaät chaát vaø thieát bò tröôøng hoïc laø ñieàu kieän thieát yeáu ñeå toå chöùc daïy vaø hoïc ñöôïc toát, nhaø tröôøng caàn phaûi ñaàu tö trang thieát bò hieän ñaïi, ñuû phuïc vuï cho daïy vaø hoïc ôû taát caû caùc boä moân. Töøng böôùc xaây döïng, thöïc hieän thö vieän ñieän töû, xaây döïng caùc phoøng thí nghieäm, phoøng nghe nhìn hieän ñaïi. - 69 - Ba laø: Phaûi coù quan heä chaët cheõ vôùi caùc ñòa phöông, vuøng tuyeån ñeå naém chaéc soá löôïng hoïc sinh Daân toäc toát nghieäp phoå thoâng ñeå tuyeån sinh vaø quan taâm ñeán soá löôïng sinh vieân ra tröôøng vaø veà ñòa phöông coâng taùc; ñoàng thôøi quan heä chaët cheõ vôùi caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng, Trung hoïc chuyeân nghieäp trong quaù trình ñaøo taïo hoïc sinh Daân toäc. * Vai troø, traùch nhieäm cuûa caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc Moät soá caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc ñöôïc Boä Giaùo duïc-Ñaøo taïo giao nhieäm vuï ñaøo taïo hoïc sinh heä döï bò ñaïi hoïc ñöôïc chuyeån giao töø caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. Do ñoù, ñeå coù theå ñaûm baûo chaát löôïng ñaøo taïo ñoái töôïng naøy, caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc caàn phaûi naém baét ñaày ñuû veà hoaøn caûnh gia ñình, cuoäc soáng vaø ñaëc bieät laø naêng löïc hoïc taäp cuûa hoïc sinh daân toäc thoâng qua nhöõng tieáp xuùc, trao ñoåi vôùi tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. Ñoái vôùi caùc ñoái töôïng khaùc (hoïc sinh daân toäc Kinh, hoïc sinh mieàn xuoâi), caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao Ñaúng, Ñaïi hoïc coù theå khoâng coi troïng laém vieäc naém baét ñaàu vaøo cuûa ngöôøi hoïc, song ñoái vôùi hoïc sinh daân toäc thì ñieàu naøy heát söùc quan troïng. Taàm quan troïng cuûa vieäc naém chaéc ñaàu vaøo ñoái töôïng hoïc sinh daân toäc laø ôû choã goùp phaàn tröïc tieáp naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo ñoái vôùi nhöõng hoïc sinh naøy, taïo cho hoïc sinh daân toäc sau khi ra tröôøng coù ñöôïc moät kieán thöùc chaéc chaén, ít nhaát cuõng ngang baèng vôùi nhöõng hoïc sinh daân toäc Kinh, hoïc sinh mieàn xuoâi loaïi trung bình. Qua naém baét chaéc chaén ñaàu vaøo, caùc tröôøng seõ coù bieän phaùp thích hôïp keøm caëp, giuùp ñôõ cho hoïc sinh daân toäc coù theå theo kòp baïn beø trong quaù trình hoïc taäp. Maët khaùc, ñeå goùp phaàn taïo nguoàn nhaân löïc laø ngöôøi daân toäc cho caùc ñòa phöông, caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH hoaëc tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp (thoâng qua tröôøng DBÑH) phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc ñòa phöông trong quaù trình ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc. Chaúng haïn, caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH - 70 - coù theå laäp keá hoaïch taêng chæ tieâu tuyeån sinh hoïc sinh daân toäc ñoái vôùi moät soá ngaønh maø caùc ñòa phöông ñang caàn. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy, caùc tröôøng coù theå toå chöùc rieâng leû hay keát hôïp vôùi nhau giuùp ñôõ caùc tröôøng THPT daân toäc oân luyeän. 3.4. MOÄT SOÁ ÑEÀ XUAÁT, KIEÁN NGHÒ Ñeå cho caùc giaûi phaùp neâu treân coù tính khaû thi cao khi ñi vaøo thöïc tieãn, chuùng toâi coù moät soá kieán nghò: 3.4.1. Vôùi Hoäi ñoàng daân toäc cuûa Quoác hoäi, Ủy ban Daân toäc cuûa Chính phuû tham möu cho Quoác hoäi vaø Chính phuû söûa ñoåi, ñieàu chænh moät soá cheá ñoä, chính saùch cho hoïc sinh daân toäc. Chaúng haïn: caàn naâng möùc hoïc boång cho hoïc sinh daân toäc ôû taát caû caùc tröôøng Trung hoïc phoå thoâng daân toäc noäi truù, tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. 3.4.2. Vôùi Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo - Tieáp tuïc ñaàu tö hoaøn thieän maïng löôùi tröôøng lôùp cho hoïc sinh, sinh vieân daân toäc ít ngöôøi thoâng qua heä thoáng tröôøng phoå thoâng daân toäc noäi truù vaø Döï bò Ñaïi hoïc. - Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo neân giöõ laïi caùc khu vöïc vuøng cao (KV1-VC), vuøng saâu (KV1-VS) vaø mieàn nuùi, haûi ñaûo (KV1-MN) trong qui cheá tuyeån sinh ñeå laøm caên cöù cho caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng thöïc hieän chính saùch hoïc boång, mieãn giaûm hoïc phí vaø boá trí choã ôû cho hoïc sinh daân toäc. - Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo cho pheùp tuyeån sinh ôû KV2 vaø KV2-NT ñoái vôùi hoïc sinh daân toäc. 3.4.3. Vôùi chính quyeàn ñòa phöông trong vuøng tuyeån sinh - Ñòa phöông caàn coù qui hoaïch, ñònh höôùng ñaøo taïo vaø keá hoaïch söû duïng hieäu quaû, taïo vieäc laøm cho soá hoïc sinh, sinh vieân daân toäc ñaõ qua ñaøo taïo. - Cöû ngöôøi hoaëc laäp moät boä phaän chaêm lo ñeán giaùo duïc daân toäc. - 71 - - Coù quan heä chaët cheõ vôùi tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. - Ñòa phöông daønh moät phaàn kinh phí ñeå hoã trôï cho hoïc sinh Daân toäc trong thôøi gian hoïc vaø coù cheá ñoä thöôûng khuyeán khích cho nhöõng hoïc sinh Daân toäc ñaït khaù, gioûi. 3.4.4. Vôùi caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng, Trung hoïc chuyeân nghieäp Caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc caàn coù quan heä chaët cheõ vôùi tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc ôû caû 2 giai ñoaïn: khi hoïc sinh ñang hoïc taïi tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc vaø khi ñang theo hoïc taïi tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Quan heä naøy vöøa taïo ñieàu kieän cho caùc tröôøng naøy hieåu roõ, naém chaéc ñoái töôïng ñaøo taïo (hoïc sinh Daân toäc) vöøa naâng cao vai troø, traùch nhieäm cuûa caû tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc vaø traùch nhieäm caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. - 72 - TIEÅU KEÁT Vôùi thöïc traïng toå chöùc vaø quaûn lyù ñaøo taïo cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc trong thôøi gian qua, chuùng toâi ñeà nghò moät soá giaûi phaùp ñoåi môùi ñoàng thôøi kieán nghò vôùi caùc cô quan höõu quan moät soá vaán ñeà caàn thieát ñeå caùc giaûi phaùp ñoåi môùi coù theå coù coù hieäu quaû trong thôøi gian tôùi. Vaø chuùng toâi nghó coù theå coù nhieàu giaûi phaùp khaùc höõu hieäu hôn, nhöng trong khuoân khoå cuûa luaän vaên, chuùng toâi chæ neâu leân moät soá giaûi phaùp, phaàn coøn laïi coù theå seõ ñöôïc nghieân cöùu nhieàu hôn ñeå goùp phaàn thöïc söï ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho ñòa phöông, caùc vuøng daân toäc theo tinh thaàn cuûa hoäi nghò Trung öông Ñaûng laàn thöù 9 (khoùa IX) laø "taäp trung chæ ñaïo quyeát lieät vieäc naâng cao roõ reät chaát löôïng giaùo duïc vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc." - 73 - KEÁT LUAÄN Maëc duø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñaõ coù nhieàu chuû tröông, chính saùch vaø bieän phaùp nhaèm phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi noùi chung vaø giaùo duïc – ñaøo taïo noùi rieâng cho ñoàng baøo caùc daân toäc vaø caùc vuøng daân toäc, nhöng hieän nay, kinh teá – xaõ hoäi vuøng ñoàng baøo daân toäc vaãn thaáp keùm, ñôøi soáng cuûa ñoàng baøo daân toäc gaëp raát nhieàu khoù khaên: giaùo duïc – ñaøo taïo vuøng ñoàng baøo daân toäc phaùt trieån chaäm, chaát löôïng thaáp. Caùc vuøng daân toäc coøn thieáu traàm troïng ñoäi nguõ caùn boä vaø ñoäi nguõ trí thöùc phuïc vuï cho coâng cuoäc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vuøng mieàn nuùi. Caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc laø nôi ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc heä döï bò ñaïi hoïc chuaån bò cho caùc em coù ñuû ñieàu kieän ñeå theo hoïc caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc. Thôøi gian qua, beân caïnh moät soá keát quaû ñaùng ghi nhaän, hoaït ñoäng ñaøo taïo cuûa nhieàu tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc trong ñoù coù tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh coøn khoâng ít haïn cheá. Soá löôïng hoïc sinh daân toäc do tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh vöøa khoâng nhieàu, chaát löôïng vöøa khoâng cao vaø khoâng ít hoïc sinh daân toäc sau khi hoïc xong heä döï bò ñaïi hoïc vaø toát nghieäp caùc tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp, Cao ñaúng, Ñaïi hoïc khoâng trôû veà queâ laøm vieäc, coâng taùc. Nhöõng haïn cheá naøy coù nhieàu nguyeân nhaân khaùch quan cuõng nhö chuû quan trong ñoù moät phaàn do chöa coù nhöõng ñoåi môùi kòp thôøi, veà chuû tröông chính saùch lieân quan ñeán coâng taùc ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc heä döï bò ñaïi hoïc, vaø veà toå chöùc, quaûn lyù cuûa tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc. Ñeå khaéc phuïc nhöõng toàn taïi naøy, trong luaän vaên, chuùng toâi ñeà caäp ñeán hai nhoùm giaûi phaùp: - Nhoùm giaûi phaùp ñoåi môùi veà toå chöùc - Nhoùm giaûi phaùp ñoåi môùi veà quaûn lyù - 74 - Hai nhoùm giaûi phaùp naøy tröïc tieáp gaén vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc, tröôùc heát laø tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh. Töø ñoù chuùng toâi ñeà xuaát, kieán nghò nhöõng vaán ñeà gaén lieàn vôùi vai troø, traùch nhieäm vaø chöùc naêng cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc ôû Trung öông (Quoác hoäi, Chính phuû, Boä Giaùo duïc – Ñaøo taïo) vaø chính quyeàn ñòa phöông (UBND tænh). Nhöõng giaûi phaùp naøy theo thieån yù cuûa chuùng toâi coù tính khaû thi cao. Neáu ñöôïc ñöa vaøo cuoäc soáng thì nhöõng giaûi phaùp ñöôïc ñeà xuaát moät maët coù taùc duïng tröïc tieáp naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo hoïc sinh daân toäc heä döï bò ñaïi hoïc cuûa caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc, theo ñoù goùp phaàn khoâng nhoû vaøo vieäc giaûi quyeát moät phaàn veà tình traïng thieáu nguoàn nhaân löïc, caùn boä, tri thöùc coù naêng löïc laø ngöôøi daân toäc ôû caùc ñòa phöông. Maët khaùc, nhöõng giaûi phaùp naøy vöøa ñoøi hoûi, vöøa ñeà cao vai troø vaø traùch nhieäm cuûa caùc cô quan, ñôn vò gaén vôùi vieäc ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä vaø tri thöùc cho caùc daân toäc, tröôùc heát caùc tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc, trong ñoù coù tröôøng Döï bò Ñaïi hoïc Tp. Hoà Chí Minh. Duø ñaõ noã löïc raát nhieàu, song do thôøi gian haïn cheá vaø hôn nöõa vaán ñeà ñöôïc ñaët ra trong luaän vaên naøy lieân quan ñeán nhieàu cô quan, ñôn vò trong vaø ngoaøi ngaønh giaùo duïc, ôû caáp Trung öông vaø ñòa phöông, neân moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán luaän vaên chuùng toâi taïm phaûi gaùc laïi. Ngay caû nhöõng noäi dung ñöôïc ñeà caäp, chuùng toâi chöa coù ñieàu kieän ñeà caäp ñaày ñuû. Chuùng toâi hy voïng vaø mong chôø söï ñoùng goùp cuûa moïi ngöôøi. Chuùng toâi seõ trôû laïi nhöõng vaán ñeà ñaët ra trong luaän vaên naøy khi ñieàu kieän cho pheùp. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Y Z 1. Baùo caùo veà tình hình giaùo duïc - soá 1534CP-KG cuûa Chính phuû-Haø Noäi ngaøy 14/10/2004. 2. Chieán löôïc phaùt trieån giaùo duïc 2001-2010 (ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 201/2001/QÑ-TTg ngaøy 28/12/2001 cuûa Thuû töôùng chính phuû). 3. Chæ thò soá 68/CT-TW, ngaøy 18/4/1991 cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng veà coâng taùc ôû vuøng ñoàng baøo daân toäc Khmer. 4. Chæ thò soá 40-CT/TW ngaøy 15/06/2004 cuûa Ban Bí thö veà vieäc xaây döïng naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ nhaø giaùo vaø caùn bôï quaûn lyù giaùo duïc. 5. Chính saùch vaø cheá ñoä phaùp lyù ñoái vôùi ñoàng baøo daân toäc vaø mieàn nuùi. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi - 1996. 6. Leâ Vaên Giang - Nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô baûn cuûa khoa hoïc giaùo duïc-nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi - 2001. 7. GS.TS Phaïm Minh Haïc - Xaõ hoäi hoaù coâng taùc giaùo duïc. Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc, Haø Noäi -1997. 8. Keát luaän cuûa Hoäi nghò laàn thöù 6 cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoaù IX. 9. Nguyeãn Vaên Leâ, Nguyeãn Vaên Hoøa - Quaûn trò nhaân söï. Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc-1997. 10. Luaät giaùo duïc. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi-1999. 11. TS. Löu Xuaân Môùi - Lyù luaän daïy Ñaïi hoïc. Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc - 1997. 12. Nghò quyeát soá 22/NQ-TW, ngaøy 27/11/1989 cuûa Boä Chính trò veà moät soá chuû tröông, chính saùch lôùn phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi mieàn nuùi. 13. Nghò quyeát 4 cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoaù VII. Nhaø xuaát baûn Söï thaät - Haø Noäi-1992. 14. Nghò quyeát 2 cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoaù VIII. Nhaø xuaát baûn Söï thaät - Haø Noäi-1996. 15. Nhieàu taùc giaû - Giaùo duïc theá giôùi ñi vaøo theá kyû 21. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi - 2002. 16. Nhieàu taùc giaû - Phöông phaùp laõnh ñaïo vaø quaûn lyù nhaø tröôøng hieäu quaû. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi - 2004. 17. Nhieàu taùc giaû - Moät soá vaán ñeà veà caùch daïy vaø caùch hoïc. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi - 2002. 18. Nhieàu taùc giaû - Kyû yeáu hoäi thaûo ''Ñoåi môùi phöông phaùp daïy - hoïc ôû Ñaïi hoïc vaø Cao ñaúng''. Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc - 2003. 19. Nhöõng qui ñònh veà chính saùch daân toäc. Nhaø xuaát baûn Lao ñoäng - Haø Noäi - 2001. 20. Quyeát ñònh 72/HÑBT ngaøy 13/3/1990 cuûa Hoäi ñoàng Boä tröôûng veà moät soá chuû tröông chính saùch cuï theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi mieàn nuùi. 21. Quyeát ñònh 206/1999/QÑ-TTg ngaøy 25/10/1999 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät keá hoaïch phaùt trieån giaùo duïc-ñaøo taïo khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñeán naêm 2000 vaø giai ñoaïn 2001-2005. 22. Qui cheá tuyeån choïn, toå chöùc ñaøo taïo vaø xeùt tuyeån vaøo Ñaïi hoïc, Cao ñaúng ñoái vôùi hoïc sinh Döï bò Ñaïi hoïc (ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 37/1999/QÑ- BG&ÑT ngaøy 30/9/1999 cuûa Boä tröôûng Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo. 23. ''Qui cheá tuyeån choïn, toå chöùc ñaøo taïo hoïc sinh heä Döï bò Ñaïi hoïc vaø xeùt tuyeån vaø Ñaïi hoïc, Cao ñaúng, Trung hoïc chuyeân nghieäp ñoái vôùi hoïc sinh heä Döï bò Ñaïi hoïc'' ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 09/2005/QÑ-BGD&ÑT ngaøy 29/3/2005 cuûa Boä tröôûng Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo. 24. TS. Tröông Vaên Sinh - Giaùo trình quaûn lyù haønh chính trong giaùo duïc. TP.HCM. 2003. 25. TS. Döông Thieäu Toáng - Suy nghó veà vaên hoaù giaùo duïc Vieät Nam. Nhaø xuaát bản Treû-2002. 26. GS. Ñoaøn Troïng Tuyeán (chuû bieân) - Haønh chính hoïc ñaïi cöông. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi - 1997. 27. Taøi lieäu boå sung veà tình hình giaùo duïc - soá 9021/VP cuûa Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo. 28. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VI. Nhaø xuaát baûn Söï thaät-Haø Noäi-1987. 29. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VII. Nhaø xuaát baûn Söï thaät-Haø Noäi-1991. 30. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VIII. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi -1996. 31. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia - Haø Noäi-2001. 32. Phaïm Vieát Vöôïng - Phöông phaùp luaän nghieân cöùu khoa hoïc. Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Quoác Gia - Haø Noäi - 2000. ._.