Đổi mới quản lý vốn tự có tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các Ngân hàng Thương mại Cổ phần TP.HCM

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN QUOÁC KHAÙNH ÑOÅI MÔÙI QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ TAÏO MOÂI TRÖÔØNG CAÏNH TRANH LAØNH MAÏNH CHO CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NAÊM 2007 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN QUOÁC KHAÙNH ÑOÅI MÔÙI QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ TAÏO MOÂI TRÖÔØNG CAÏNH TRANH LAØNH MAÏNH CHO CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chuyeân ngaønh : TAØI CHÍNH, LÖU THOÂNG TIEÀN TEÄ VAØ TÍN DUÏNG Maõ soá : 5. 02. 09 LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: 1. NGND.TS NGUYEÃN VAÊN HAØ 2. TS LE THÒ HIEÄP THÖÔNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NAÊM 2007 1 MUÏC LUÏC Trang phuï bìa Trang Lôøi cam ñoan Muïc luïc Danh muïc caùc kyù hieäu, caùc chöõ vieát taét, Danh muïc caùc Baûng soá lieäu, caùc Bieåu döõ lieäu, Danh muïc caùc hình minh hoaï, ñoà thò, coâng thöùc xaùc ñònh. MÔÛ ÑAÀU 1 CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. 4 1.1. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ VOÁN TÖÏ COÙ CUÛA NHTM . 4 1.1.1. Khaùi quaùt veà voán töï coù cuûa NHTM. 4 1.1.2. Caáu thaønh voán töï coù cuûa NHTM. 7 1.1.3. Caùc ñaëc tröng cuûa voán töï coù cuûa NHTM. 9 1.1.4. Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa voán töï coù cuûa NHTM. 10 1.2. YEÂU CAÀU ÑAÛM BAÛO AN TOAØN VOÁN TRONG HÑKD NGAÂN HAØNG. 12 1.2.1. Quy ñònh chung veà cheá ñoä an toaøn voán. 13 1.2.2. Nhöõng thay ñoåi veà caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán. 17 1.2.3. Caùc quy ñònh phaùp luaät ñieàu chænh caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán. 21 1.2.4. Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán. 30 1.2.5. Xu höôùng ñoåi môùi caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán. 33 1.3. NHIEÄM VUÏ, NOÄI DUNG, MO HÌNH VAØ ÑIEÀU KIEÄN QUAÛN LYÙ VTC TRONG HÑKD CUÛA NHTM . 35 1.3.1. Nhieäm vuï quaûn lyù voán töï coù cuûa NHTM. 36 1.3.2. Noäi dung quaûn lyù voán töï coù cuûa NHTM. 36 1.3.3. Caùc moâ hình quaûn lyù voán töï coù cuûa NHTM. 37 1.3.4. Ñieàu kieän quaûn lyù voán töï coù cuûa NHTM. 46 1.4. VAI TROØ QUAÛN LYÙ RUÛI RO VAØ THU NHAÄP TRONG QUAÛN LYÙ VTC CUÛA NHTM. 47 1.4.1. Vai troø cuûa quaûn lyù ruûi ro. 47 2 1.4.2. Vai troø cuûa quaûn lyù thu nhaäp. 51 1.4.3. Vai troø cuûa quaûn lyù toång hôïp ruûi ro vaø thu nhaäp. 52 1.5. NHÖÕNG BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM RUÙT RA TÖØ QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ NGAÂN HAØNG ÔÛ CAÙC NÖÔÙC TRONG KHU VÖÏCVAØ TREÂN THEÁ GIÔÙI. 56 1.5.1. Nhöõng kinh nghieäm quaûn lyù voán töï coù ngaân haøng ôû taàm vó moâ. 56 1.5.2. Nhöõng kinh nghieäm quaûn lyù voán töï coù ngaân haøng ôû taàm vi moâ. 61 1.5.3. Baøi hoïc kinh nghieäm quaûn lyù voán töï coù cho hoaït ñoäng ngaân haøng taïi Vieät Nam. 63 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 64 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ TAÏI CAÙC NHTMCP TP.HCM. 65 2.1. THÖÏC TRAÏNG QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ CUÛA CAÙC NHTM TAÏI VIEÄT NAM. 65 2.1.1. Boái caûnh kinh teá tröôùc yeâu caàu chuaån hoaù an toaøn voán töï coù. 65 2.1.2. Ñaëc thuø hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM taïi Vieät Nam. 67 2.1.3. Ñaùnh giaù chung tình hình ñaàu tö voán vaøo caùc NHTM taïi Vieät Nam. 68 2.2. THÖÏC TRAÏNG QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ TAÏI CAÙC NHTMCP TP.HCM. 71 2.2.1. Thöïc traïng chung veà quaûn lyù voán töï coù taïi caùc NHTMCP TP.HCM. 71 2.2.2. Phaân tích naêng löïc taøi chính cuûa caùc NHTMCP TP.HCM. 83 2.2.3. Phaân tích hieäu quaû aùp duïng caùc chuaån möïc ñaùnh giaù voán töï coù an toaøn theo quy ñònh cuûa BIS taïi NHTMCP AÙ Chaâu (ACB). 100 2.3. NHÖÕNG KEÁT QUAÛ VAØ HAÏN CHEÁ TRONG QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ TAÏI CAÙC NHTMCP TP.HCM 104 2.3.1. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc. 104 2.3.2. Nhöõng haïn cheá trong quaûn lyù voán töï coù taïi caùc NHTMCP TP.HCM. 105 2.4. NHÖÕNG NGUYEÂN NHAÂN CHUÛ YEÁU CUÛA TOÀN TAÏI TRONG QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ TAÏI CAÙC NHTMCP TP.HCM. 108 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 114 CHÖÔNG 3: ÑOÅI MÔÙI QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ TAÏO MOÂI TRÖÔØNG CAÏNH TRANH LAØNH MAÏNH CHO CAÙC NHTMCP TP.HCM. 115 3 3.1. ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN VAØ ÑOÅI MÔÙI QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ ÑOÁI VÔÙI CAÙC NHTMCP TP.HCM GIAI ÑOAÏN TÖØ 2007 – 2020. 115 3.1.1. Nhu caàu voán töï coù toái thieåu cho muïc tieâu phaùt trieån giai ñoaïn 2007 - 2020. 115 3.1.2. Quaûn lyù quaù trình taêng tröôûng voán töï coù trung bình ñoái vôùi caùc NHTMCP TP.HCM. 118 3.1.3. Muïc tieâu phaùt trieån voán töï coù ñoái vôùi caùc NHTMCP TP.HCM. 124 3.1.4. Nguyeân taéc phaùt trieån voán töï coù ñoái vôùi caùc NHTMCP TP.HCM. 124 3.1.5. Ñònh höôùng ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù ñoái vôùi caùc NHTMCP TP.HCM. 126 3.2. GIAÛI PHAÙP ÑOÅI MÔÙI QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ ÑOÁI VÔÙI CAÙC NHTMCP TP.HCM. 127 3.2.1. Söûa ñoåi theå cheá, xaùc ñònh moâ hình vaø ñònh vò thò tröôøng muïc tieâu. 127 3.2.2. Ñoåi môùi cô cheá quaûn trò ruûi ro theo coâng ngheä quaûn trò hieän ñaïi. 132 3.2.3. Ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù an toaøn voán phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa BIS. 141 3.2.4. Taùi caáu truùc sôû höõu voán coå phaàn theo höôùng beàn vöõng. 153 3.3. GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CAÙC CÔ QUAN QUAÛN LYÙ, GIAÙM SAÙT AN TOAØN VOÁN TÖÏ COÙ. 161 3.3.1. Ñoåi môùi cô cheá chính saùch giaùm saùt, ñaùnh giaù an toaøn voán. 161 3.3.2. Môû roäng khung tyû leä ñaùnh giaù voán töï coù an toaøn. 164 3.3.3. Aùp duïng heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù voán töï coù an toaøn ña daïng. 166 3.3.4. Thöïc hieän cô cheá ña phaân taàng trong quaûn lyù, giaùm saùt an toaøn voán. 168 3.3.5. Xaây döïng cheá ñoä kyû luaät an toaøn voán chaët cheõ, nghieâm minh. 169 3.3.6. Hoaøn thieän cô cheá thanh tra, giaùm saùt an toaøn voán. 171 3.4. KIEÁN NGHÒ GIAÛI PHAÙP HOà TRÔÏ ÑOÅI MÔÙI QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ. 173 3.4.1. Kieán nghò vôùi Nhaø nöôùc Vieät Nam. 173 3.4.2. Kieán nghò vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. 176 3.4.3. Kieán nghò vôùi UBND Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 180 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 182 KEÁT LUAÄN 183 DANH MUÏC CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 4 DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT NHTM : Ngaân haøng thöông maïi NHTMCP : Ngaân haøng thöông maïi Coå phaàn NHTMNN : Ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc NHTMLD : Ngaân haøng thöông maïi Lieân doanh NHTMNNg : Ngaân haøng thöông maïi Nöôùc ngoaøi NHTP : Ngaân haøng Thaønh phoá NHTMVN : Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam NHNN : Ngaân haøng Nhaø nöôùc NHTTQT : Ngaân haøng Phuïc vuï Thanh toaùn Quoác teá (BIS) NHTMTNc : Ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc TCTC, TCTD : Toå chöùc Taøi chính, Toå chöùc Tín duïng HTXTD : Hôïp taùc xaõ Tín duïng. DNNN : Doanh nghieäp Nhaø nöôùc DNNNg : Doanh nghieäp Nöôùc ngoaøi DNCP : Doanh nghieäp Coå phaàn DNTN : Doanh nghieäp Tö nhaân DNVVN : Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû HÑKD : Hoaït ñoäng kinh doanh HÑLS, HÑGD : Hôïp ñoàng laõi suaát, Hôïp ñoàng giao dòch HÑQT : Hoäi ñoàng quaûn trò. KTTÑPN : Kinh teá troïng ñieåm Phía Nam Voán Csh : Voán chuû sôû höõu DTBS VÑL : Döï tröõ Boå sung Voán ñieàu leä TSC, TSN : Taøi saûn Coù, Taøi saûn Nôï. CPHÑ : Chi phí Hoaït ñoäng BCÑTS : Baûng Caân ñoái Taøi saûn. KNTT : Khaû naêng Thanh toaùn CV TDH : Cho vay Trung Daøi haïn TP, CP : Traùi phieáu, Coå phieáu ADB, WB, WTO,…: Teân vieát taét thoâng duïng cuûa caùc toå chöùc taøi chính quoác teá 5 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Trang Baûng (1.1) : Tyû leä naém giöõ Sôû höõu Coå phaàn cuûa caùc NHNNg ôû caùc nöôùc Asean 59 Baûng (1.2) : Tyû leä naém giöõ toång Taøi saûn coù cuûa caùc NHNNg ôû caùc nöôùc Asean 59 Baûng (1.3) : Soá löôïng caùc NHNNg vaø NHTMTNc ôû caùc nöôùc Asean 59 Baûng (2.1) : Cô caáu voán ñieàu leä cuûa caùc NHTM taïi Vieät Nam tính ñeán 31/12/2006. 69 Baûng (2.2) : Cô caáu naém giöõ Nguoàn taøi chính caùc NHTM TP.HCM tính ñeán 31/12/2006 71 Baûng (2.3) : Taêng tröôûng Hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM TP.HCM naêm 06/05. 72 Baûng (2.4) : Bieán ñoäng Heä soá Hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM TP.HCM naêm 06/05 72 Baûng (2.5) : Cô caáu Voán vaø caùc Quyõ cuûa caùc NHTM TP.HCM tính ñeán 31/12/06 73 Baûng (2.6) : Tình hình an toaøn Voán cuûa caùc NHTM TP.HCM tính ñeán 31/12/06. 75 Baûng (2.7) : Khaû naêng Thanh toaùn cuûa caùc NHTM TP.HCM tính ñeán 31/12/06. 76 Baûng (2.8) : Cô caáu Dö nôï cuûa caùc NHTM TP.HCM tính ñeán 31/12/06. 78 Baûng (2.9) : Cô caáu Nguoàn thu cuûa caùc NHTM TP.HCM naêm 2006. 79 Baûng (2.10): Keát quaû Taøi chính cuûa caùc NHTM TP.HCM naêm 2006. 80 Baûng (2.11): Cô caáu Söû duïng Chi phí cuûa caùc NHTM TP.HCM naêm 2006. 81 Baûng (2.12): Tình hình Phaùt trieån theo Quy moâ voán cuûa caùc NHTMCP TP.HCM. 85 Baûng (2.13): Maïng löôùi Hoaït ñoäng cuûa caùc NHTMCP TP.HCM tính ñeán 31/12/06. 88 Baûng (2.14): Xeáp loaïi Chaát löôïng hoaït ñoäng caùc NHTMCP TP.HCM töø 02-05 88 Baûng (2.15): Tình hình Saùp nhaäp, Hôïp nhaát caùc NHTMCP TP.HCM töø 97 - 06. 89 Baûng (2.16): Tình hình baùn Coå phaàn cho caùc Ñoái taùc Chieán löôïc nöôùc ngoaøi 90 Baûng (2.17) : Phaân tích Tình hình taêng tröôûng vaø Cô caáu Voán caùc NHTMCP TP.HCM 91 Baûng (2.18): Tyû leä caáu phaàn VTC/TSC rr cuûa 5 NHTMCP daãn ñaàu taïi TP.HCM 92 Baûng (2.19): Phaân tích tình hình Trích laäp döï phoøng taïi caùc NHTMCP TP.HCM 94 Baûng (2.20): Bieán ñoäng Cô caáu Taøi saûn sinh lôïi/TSC cuûa caùc NHTMCP TP.HCM 95 6 Baûng (2.21): Bieán ñoäng Cô caáu Voán huy ñoäng caùc NHTMCP TP.HCM töø 02-06 96 Baûng (2.22): Tình hình Ñaûm baûo Khaû naêng Chi traû cuûa caùc NHTMCP TP.HCM 97 Baûng (2.23): Phaân tích Chung tình hình Taøi chính cuûa caùc NHTMCP TP.HCM 98 Baûng (2.24): Bieán ñoäng Heä soá taøi chính cuûa caùc NHTMCP TP.HCM töø 03 - 06 99 Baûng (3.1) : Döï ñoaùn Nhu caàu Voán toái thieåu cho HÑNH töø naêm 2007 -2015 116 Baûng (3.2) : Xaùc ñònh Muïc tieâu quaù trình taêng tröôûng VTC trung bình cho caùc NHTMCP TP.HCM töø naêm 2007 - 2010. 119 Baûng (3.3) : Döï kieán Keá hoaïch Taøi chính toång theå theo caùc muïc tieâu hoaït ñoäng trung bình cho caùc NHTMCP TP.HCM töø naêm 2007 - 2010. 121 Baûng (3.4) : Döï kieán Nhu caàu boå sung VTC trung bình töø caùc nguoàn noäi löïc cho caùc NHTMCP TP.HCM töø naêm 2007 - 2010. 122 Baûng (3.5) : Döï kieán Nhu caàu boå sung VTC trung bình töø caùc nguoàn voán beân ngoaøi cho caùc NHTMCP TP.HCM töø naêm 2007 - 2010. 123 Baûng (3.6) : Moâ phoûng Kyõ thuaät hoaùn ñoåi Voán theo phöông phaùp tyû troïng ruûi ro 149 Baûng (3.7) : Moâ phoûng Kyõ thuaät hoaùn ñoåi Laõi suaát TSC ruûi ro theo SWAP 152 7 DANH MUÏC CAÙC BIEÅU Trang Bieåu (1.1) : Quy ñònh veà Tyû leä Voán toái thieåu cuûa Basel I. 24 Bieåu (1.2) : Quy ñònh chi tieát aùp duïng Tyû leä Voán toái thieåu cuûa Basel I. 24 Bieåu (1.3) : Xaùc ñònh caùc Chæ tieâu Sinh lôïi theo Heä soá ROIF vaø ROFL. 43 Bieåu (1.4) : Phaân tích taùc ñoäng cuûa Ñoøn caân nôï vaø Möùc sinh lôïi ñeán ROFL. 43 Bieåu (1.5) : Quy ñònh Tyû leä Voán töï coù toái thieåu ñoái vôùi caùc NHTM taïi Hoa Kyø. 62 Bieåu (1.6) : Baûng ñaùnh giaù ñieåm soá Voán an toaøn taïi caùc NHTM Hoa Kyø. 62 Bieåu (2.1) : Phaân tích Phöông phaùp xaùc ñònh Voán töï coù ñeå tính Tyû leä an toaøn voán toái thieåu theo caùch tính cuõ vaø môùi. 100 Bieåu (2.2) : Phaân tích Phöông phaùp xaùc ñònh ruûi ro noäi baûng theo caùch tính cuõ vaø môùi. 101 Bieåu (2.3) : Phaân tích Phöông phaùp xaùc ñònh ruûi ro ngoaïi baûng theo caùch tính cuõ vaø môùi. 102 Bieåu (2.4) : Phaân tích Phöông phaùp xaùc ñònh Hôïp ñoàng giao dòch laõi suùaât, Hôïp ñoàng giao dòch ngoaïi teä theo caùch tính cuõ vaø môùi. 102 Bieåu (2.5) : Phaân tích chung hieäu quaû cuûa Phöông phaùp xaùc ñònh Voán töï coù an toaøn toái thieåu theo caùch tính cuõ vaø môùi. 103 Bieåu (3.1) : Döï kieán Heä thoáng khung Tyû leä ñaùnh giaù Voán töï coù an toaøn. 165 8 DANH MUÏC CAÙC HÌNH MINH HOAÏ Trang Hình (1.1) : Moâ hình quaûn lyù Voán töï coù toång quaùt. 37 Hình (1.2) : Moâ hình quaûn lyù Voán töï coù truyeàn thoáng. 38 Hình (1.3) : Moâ hình quaûn lyù Voán töï coù theo Heä soá ROIF vaø ROFL. 42 Hình (1.4) : Moâ hình xu theá phaùt trieån hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM. 56 Hình (2.1a): So saùnh Tyû leä Voán ñieàu leä bình quaân giöõa caùc NHTM. 69 Hình (2.1b): So saùnh Möùc Voán ñieàu leä bình quaân giöõa caùc NHTM. 70 Hình (2.2) : Tyû leä naém giöõ caùc nguoàn taøi chính cuûa caùc NHTM TPHCM. 71 Hình (2.3) : So saùnh Heä soá Taøi saûn coù/Voán chuû sôû höõu cuûa caùc NHTM TPHCM. 72 Hình (2.4) : So saùnh Caáu truùc Voán töï coù giöõa 5 NHTMCP daãn ñaàu vaø NHNNg. 74 Hình (2.5) : So saùnh Chaát löôïng Tín duïng giöõa caùc NHTM taïi TP.HCM. 75 Hình (2.6) : So saùnh Khaû naêng Thanh khoaûn giöõa caùc NHTM taïi TP.HCM. 77 Hình (2.7) : So saùnh Cô caáu nguoàn thu giöõa 5 NHTMCP daãn ñaàu vaø NHNNg. 79 Hình (2.8) : So saùnh Cô caáu Chi phí giöõa 5 NHTMCP daãn ñaàu vaø NHNNg. 82 Hình (2.9) : Cô caáu Söû duïng voán cuûa caùc NHTMCP TP.HCM naêm 2006. 95 Hình (2.10): So saùnh Cô caáu Voán huy ñoäng caùc NHTMCP TP.HCM naêm 05-06. 96 DANH MUÏC CAÙC COÂNG THÖÙC TÍNH TOAÙN Trang Phöông trình (1.1) : Caùc Chæ tieâu xaùc ñònh Voán töï coù ñaày ñuû cuûa Uûy ban Basel. 27 Phöông trình (1.2) : Moâ hình quaûn lyù Voán truyeàn thoáng. 38 Phöông trình (1.3) : Moâ hình xaùc ñònh Heä soá ROIF vaø ROFL. 41 Phöông trình (1.4) : Moâ hình toång hôïp Heä soá ROIF vaø ROFL. 42 Phöông trình (1.5) : Moâ hình taêng tröôûng Tích saûn. 45 Phöông trình (1.6) : Moâ hình toång hôïp Heä soá ROA vaø ROE. 45 9 MÔÛ ÑAÀU l. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, voán töï coù laø cô sôû hình thaønh phaùp lyù kinh doanh cho caùc doanh nghieäp, ñoàng thôøi cuõng laø yeáu toá taøi chính quan troïng nhaát trong vieäc ñaûm baûo caùc khoaûn nôï ñoái vôùi khaùch haøng. Trong lónh vöïc kinh doanh tieàn teä, voán töï coù coøn laø yeáu toá coù yù nghóa quyeát ñònh soáng coøn ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån laâu daøi cuûa ngaân haøng. Duy trì quy moâ voán töï coù hôïp lyù, ñaûm baûo khaû naêng taêng tröôûng voán töï coù maïnh meõ phuø hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán naêng löïc taøi chính cuûa ngaân haøng. Noùi khaùc ñi, khi voán töï coù cuûa ngaân haøng ñöôïc quaûn lyù höõu hieäu theo coâng ngheä hieän ñaïi baèng nhöõng tieâu chuaån an toaøn tieân tieán thì naêng löïc taøi chính cuûa ngaân haøng seõ ñöôïc nhaân leân nhieàu laàn. Naêng löïc taøi chính cao vaø laønh maïnh laø ñieàu kieän cô baûn ñeå ngaân haøng môû roäng khaû naêng huy ñoäng voán, taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh, taêng cöôøng khaû naêng töï baûo veä tröôùc caùc ruûi ro vaø phaùt trieån oån ñònh, beàn vöõng. Tuy nhieân, moät trong soá nhöõng ñieåm yeáu cuûa heä thoáng NHTMCP Vieät Nam hieän nay ñoù laø quy moâ voán töï coù quaù thaáp vaø trình ñoä quaûn lyù an toaøn voán vaãn coøn quaù yeáu keùm. Ñieåm yeáu naøy ñaõ vaø ñang coù nhöõng aûnh höôûng xaáu ñeán khaû naêng caïnh tranh, uy tín, vò theá vaø möùc ñoä an toaøn trong kinh doanh cuûa caùc NHTMCP. Khaéc phuïc ñieåm yeáu naøy caøng coù yù nghóa quan troïng hôn khi Vieät Nam ñang ñöùng tröôùc ngöôõng cöûa hoäi nhaäp kinh teá toaøn caàu. Vaán ñeà ñaët ra laø laøm theá naøo ñeå caùc NHTMCP coù ñuû khaû naêng ñeå choáng ñôõ vôùi nhöõng aùp löïc caïnh tranh töø söï “ñoå boä” cuûa caùc NHNNg, vaø vöôït qua nhöõng raøng buoäc khaét khe bôûi 10 caùc ñaïo luaät giaùm saùt an toaøn voán ôû ñaúng caáp cao cuûa cô quan giaùm saùt ngaân haøng quoác teá maø vaãn ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu sinh lôïi cuûa mình. Maëc daàu, caùc quy ñònh veà an toaøn voán töï coù trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng ôû Vieät Nam gaàn ñaây ñaõ ñöôïc caûi thieän theo caùc quy ñònh cuûa quoác teá, nhöng caùc NHTMCP vaãn chöa theå thöïc thi ñöôïc do coøn coù quaù nhieàu yeáu keùm veà trình ñoä, coâng ngheä, chuaån möïc vaø ñieàu kieän phaùp lyù. Maët khaùc trong quaù trình trieån khai, nhieàu baát caäp giöõa caùc ngaân haøng ñaõ phaùt sinh, nhieàu vaán ñeà khoù khaên ñaët ra,… Nhaèm giuùp caùc NHTMCP TP.HCM nhanh choùng hieän ñaïi hoùa, phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc chuaån möïc quoác teá veà an toaøn voán vaø thöïc tieãn cuûa Vieät Nam, qua ñoù ñaåy maïnh taêng tröôûng, môû roäng khaû naêng sinh lôïi, töøng böôùc xaùc laäp ñöôïc vò theá caïnh tranh beàn vöõng treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá, taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi “Ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù taïo moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh cho caùc NHTMCP TP.HCM” ñeå thöïc hieän luaän aùn tieán só cuûa mình. ll. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän aùn nhaèm laøm saùng toû caùc luaän cöù khoa hoïc caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn quaûn lyù voán töï coù trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng. Khaûo cöùu thöïc traïng quaûn lyù voán töï coù vaø ñeà xuaát heä thoáng caùc giaûi phaùp ñoåi môùi toaøn dieän quaûn lyù voán töï coù phuø hôïp vôùi yeâu caàu chuaån hoùa an toaøn voán trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng quoác teá, taïo ñieàu kieän ñeå caùc NHTMCP TP.HCM phaùt trieån hieäu quaû, oån ñònh vaø beàn vöõng. lll. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän aùn laø heä thoáng lyù luaän veà quaûn lyù voán töï coù, heä thoáng phaùp luaät, heä thoáng caùc chuaån möïc ñaùnh giaù, giaùm saùt an toaøn voán töï coù. Troïng taâm nghieân cöùu laø caùc vaán ñeà veà kyõ naêng quaûn trò voán töï coù cuûa caùc NHTM vaø phöông thöùc quaûn lyù voán cuûa cô quan giaùm saùt ngaân haøng theo yeâu caàu quaûn lyù an toaøn voán töï coù hieän ñaïi cuûa BIS,… taïi caùc NHTMCP TP.HCM. 11 lV. PHÖÔNG PHAÙP TOÅ CHÖÙC NGHIEÂN CÖÙU. Luaän aùn söû duïng toång hôïp caùc phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp thoáng keâ, so saùnh, xöû lyù heä thoáng, moâ hình hoaù kinh teá vó moâ, coù ñoái chöùng vôùi caùc phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc khaùc. Luaän aùn ñaõ tieáp thu yù kieán phaûn bieän cuûa nhieàu chuyeân gia, caùn boä quaûn lyù, ñieàu haønh coù lieân quan ñeå hoaøn thieän caùc giaûi phaùp. V. NHÖÕNG ÑIEÅM MÔÙI CUÛA LUAÄN AÙN. ƒ Söûa ñoåi theå cheá quyeàn sôû höõu voán coå phaàn phuø hôïp vôùi nhöõng ñoåi môùi töø Luaät Doanh nghieäp. Phaùt trieån hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng theo moâ hình taäp ñoaøn taøi chính ña naêng, ñònh vò laïi thò tröôøng muïc tieâu; ƒ Ñoåi môùi cô caáu voán töï coù an toaøn, xaây döïng chieán löôïc taùi caáu truùc sôû höõu voán coå phaàn beàn vöõng; Ñoåi môùi chöông trình, noäi dung, cô cheá, chính saùch quaûn lyù, giaùm saùt, ñaùnh giaù an toaøn voán phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá vaø loä trình thöïc hieän caùc cam keát quoác teá; ƒ Ñoåi môùi quaûn lyù, ñaùnh giaù voán töï coù an toaøn theo höôùng môû roäng khung tyû leä theo khaû naêng ñaùp öùng voán vaø möùc ñoä ruûi ro, aùp duïng heä thoáng chæ tieâu ña daïng coù ñieàu kieän, thöïc hieän cô cheá quaûn lyù ña phaân taàng. Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän aùn daøi 184 trang, vôùi 12 Bieåu; 34 Baûng; 15 Hình minh hoaï, 6 phöông trình. Noäi dung chính cuûa luaän aùn ñöôïc theå hieän ôû ba chöông (I, II vaø III). 12 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ QUAÛN LYÙ VOÁN TÖÏ COÙ CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. 1.1. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ VOÁN TÖÏ COÙ CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. 1.1.1. Khaùi quaùt veà voán töï coù cuûa ngaân haøng thöông maïi. 1.1.1.1. Caùc khaùi nieäm veà voán töï coù cuûa ngaân haøng thöông maïi. Nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa moät ngaân haøng thöông maïi (NHTM) ñang hoaït ñoäng kinh doanh treân thò tröôøng thöôøng ñöôïc phaân chia thaønh boán loaïi: − Voán cuûa NHTM goàm voán ñieàu leä vaø voán xaây döïng cô baûn; − Caùc quyõ cuûa NHTM; − Lôïi nhuaän chöa phaân phoái cuûa NHTM; − Caùc khoaûn cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn, tyû giaù hoái ñoaùi, vaøng baïc,…. Nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa NHTM coøn ñöôïc goïi laø voán töï coù cuûa NHTM. Ñöùng ôû goùc ñoä ruûi ro kinh doanh, voán töï coù cuûa NHTM ñöôïc xem laø “söùc maïnh vaø ñeäm” an toaøn cho hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng. ƒ Theo Luaät caùc TCTD Vieät Nam ñaõ söûa ñoåi vaø boå sung naêm 2004 [25], voán töï coù cuûa NHTM bao goàm: giaù trò thöïc coù cuûa voán ñieàu leä, caùc quyõ döï tröõ vaø moät soá taøi saûn nôï khaùc, goàm caùc khoaûn voán ñieàu leä, quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä, quyõ döï tröõ ñaëc bieät ñeå döï phoøng buø ñaép ruûi ro, lôïi nhuaän chöa chia, giaù trò taêng theâm do ñònh giaù laïi taøi saûn coá ñònh, voán Nhaø nöôùc caáp ñeå cho vay daøi haïn, caùc loaïi voán, quyõ khaùc,... ƒ Theo Quyeát ñònh soá 457/2005/QÑ-NHNN [25] ngaøy 19/4/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNNVN, voán töï coù cuûa NHTM Vieät Nam goàm hai loaïi voán caáp 1 vaø voán caáp 2. 13 − Voán caáp 1, goàm voán ñieàu leä (bao goàm voán ñaõ ñöôïc caáp vaø voán ñaõ goùp) vaø caùc quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä, quyõ döï phoøng taøi chính, quyõ ñaàu tö phaùt trieån nghieäp vuï, lôïi nhuaän khoâng chia, tröø ñi khoaûn giaù trò cheânh leäch lôïi theá thöông maïi; − Voán caáp 2, goàm nhöõng khoaûn nôï coù tính chaát nhö voán coù theå ñöôïc söû duïng ngay ñeå buø ñaép trong hoaït ñoäng kinh doanh, bao goàm: 50% phaàn giaù trò taêng theâm cuûa taøi saûn coá ñònh ñöôïc ñònh giaù laïi; 40% phaàn giaù trò taêng theâm cuûa caùc chöùng khoaùn ñaàu tö; traùi phieáu chuyeån ñoåi hoaëc coå phieáu öu ñaõi do TCTD phaùt haønh coù thôøi gian coøn laïi toái thieåu laø 5 naêm tröôùc khi chuyeån ñoåi thaønh coå phieáu phoå thoâng; caùc coâng cuï nôï thöù caáp khaùc coù kyø haïn ban ñaàu toái thieåu treân 10 naêm; vaø quyõ döï phoøng chung ñöôïc giôùi haïn toái ña baèng 1,25% toång taøi saûn coù ruûi ro; − Caùc quy ñònh khaùc, caáu phaàn cuûa voán caáp 2 ñöôïc giôùi haïn toái ña baèng 100% voán caáp 1, giôùi haïn ñoái vôùi traùi phieáu chuyeån ñoåi hoaëc coå phieáu öu ñaõi vaø caùc coâng cuï nôï thöù caáp khaùc toái ña khoâng quaù 50% voán caáp 1. Ñoái vôùi caùc khoaûn khaáu tröø khoûi voán töï coù, goàm: toaøn boä giaù trò taøi saûn coá ñònh vaø chöùng khoaùn ñaàu tö bò giaûm ñi khi ñònh giaù laïi theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; toaøn boä soá voán ñaõ ñaàu tö vaøo TCTD khaùc döôùi hình thöùc goùp voán, mua coå phaàn; phaàn goùp voán lieân doanh, mua coå phaàn cuûa caùc quyõ ñaàu tö, doanh nghieäp khaùc vaø caùc khoaûn loã kinh doanh bao goàm caû caùc khoaûn loã luõy keá. ƒ Theo Quy cheá Basel II cuûa Ngaân haøng Phuïc vuï Thanh toaùn quoác teá (BIS) [1], voán töï coù cuûa NHTM goàm ba loïai voán caáp 1, voán caáp 2 vaø voán caáp 3. − Voán caáp 1 (hay voán coát loûi), laø voán chaát löôïng cao, goàm: voán treân soå saùch cuûa coå phaàn thöôøng, coå phaàn öu ñaõi tích luõy khoâng thöôøng xuyeân vaø caùc quyõ döï tröõ töø nhöõng thu nhaäp tích luõy sau thueá; − Voán caáp 2 (hay voán boå sung), laø voán coù chaát löôïng thaáp bao goàm caùc khoaûn voán lieân quan ñeán nhöõng ñieàu kieän bieán ñoåi, nhö: döï tröõ toån thaát cho vay noùi chung, nôï phuï thuoäc daøi haïn vaø caùc coå phaàn öu ñaõi tích luõy hoaëc taùi khaû duïng; 14 − Voán caáp 3 (ñöôïc döï truø nhaèm môû roäng ñònh nghóa voán), goàm caùc khoaûn nôï phuï thuoäc ngaén haïn ñöôïc duøng ñeå buø ñaép caùc ruûi ro thò tröôøng. ƒ Theo khía caïnh chuyeân moân, voán töï coù cuûa NHTM ñöôïc dieãn giaûi, nhö sau: - Veà khía caïnh keá toaùn, voán töï coù cuûa moät ngaân haøng laø giaù trò taøi saûn roøng, hay laø hieäu soá giöõa giaù trò ghi soå cuûa taøi saûn coù vaø giaù trò ghi soå cuûa taøi saûn nôï cuûa ngaân haøng taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh[10]. Vôùi caùch dieãn giaûi naøy, voán töï coù khoâng ñöôïc xem laø moät loaïi taøi saûn nôï cuûa ngaân haøng nhö quan nieäm truyeàn thoáng, nhöng döïa vaøo moái quan heä töông quan giöõa voán töï coù vôùi caùc chæ tieâu taøi chính khaùc ngaân haøng coù theå xaùc ñònh ñöôïc voán töï coù thöïc chính xaùc hôn; - Veà khía caïnh kinh teá, voán töï coù laø voán rieâng cuûa ngaân haøng do caùc chuû sôû höõu ñoùng goùp vaø voán ñöôïc taïo ra trong quaù trình kinh doanh döôùi daïng lôïi nhuaän ñöôïc giöõ laïi vaø caùc hình thöùc thu huùt khaùc[10]. Theo quan ñieåm naøy, voán töï coù laø cô sôû ñeå ngaân haøng chuû ñoäng ñònh höôùng caùc chính saùch phaân phoái taøi chính, thöïc hieän chieán löôïc thu huùt voán, môû roäng hôïp taùc, phaùt trieån kinh doanh; - Veà khía caïnh phaùp lyù, voán töï coù cuûa ngaân haøng laø ñieàu kieän phaùp lyù caên baûn ñeå ngaân haøng ñöôïc thaønh laäp vaø laø yeáu toá taøi chính chuû yeáu ñeå ñaûm baûo caùc khoaûn nôï ñoái vôùi khaùch haøng, ñaûm baûo söï an toaøn cho hoaït ñoäng[10]. Vieäc luaät hoùa töøng loaïi voán töï coù goùp phaàn laøm roõ hôn traùch nhieäm phaùp lyù cuûa ngaân haøng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi göûi tieàn vaø khaû naêng ñaûm baûo naêng löïc hôïp taùc ñaàu tö; - Veà khía caïnh quaûn trò, voán töï coù cuûa ngaân haøng ñöôïc chia thaønh hai loaïi voán coát loûi vaø voán boå sung[10]. Vieäc phaân bieät voán töï coù theo caáu truùc laøm taêng theâm tính linh hoaït cho hoaït ñoäng quaûn lyù, chi phí voán seõ ñöôïc tieát giaûm vaø voán coát loûi seõ ñöôïc baûo veä toát hôn. Ngaân haøng coù theå naâng cao chaát löôïng toång nguoàn voán baèng chính saùch quaûn lyù voán töï coù tích cöïc ñeå gia taêng khaû naêng caïnh tranh. Nhìn chung, khaùi nieäm veà voán töï coù cuûa NHTM bao haøm caû voán ñieàu leä vaø voán lôïi nhuaän khoâng chia thuoäc nguoàn voán chuû sôû höõu maø ngaân haøng phaûi toå chöùc 15 huy ñoäng, vaø caùc loaïi voán ñöôïc hình thaønh thoâng qua kyõ thuaät xaùc ñònh voán töï coù an toaøn theo quy cheá giaùm saùt cuûa NHNN maø baûn thaân ngaân haøng khoâng theå aùp ñaët theo yù muoán chuû quan. 1.1.1.2. Moät soá thuaät ngöõ veà voán lieân quan ñeán voán töï coù cuûa NHTM. Söû duïng voán töï coù trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM thöôøng gaén lieàn vôùi moät soá thuaät ngöõ voán khaùc coù lieân quan nhö: ƒ Voán khaû duïng cuûa ngaân haøng, laø voán ñöôïc söû duïng ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán kinh doanh theo keá hoaïch, nhö cho vay, ñaàu tö, thanh toaùn tieàn göûi vaø tieàn vay ñeán haïn, thanh toaùn ngoaïi baûng,…. Cô caáu voán khaû duïng cuûa ngaân haøng bao goàm: tieàn maët toàn quyõ nghieäp vuï, tieàn göûi thanh toaùn, caùc loaïi chöùng khoaùn thanh khoaûn cao (toái ña 30 ngaøy) do NHTM naém giöõ [10]. Veà lyù thuyeát voán khaû duïng cuûa ngaân haøng ñöôïc hình thaønh chuû yeáu töø nguoàn voán töï coù cuûa NHTM, nhöng trong thöïc tieãn vieäc phaân ñònh cô caáu voán khaû duïng raát khoù do tính löu hoaït cuûa töøng nguoàn voán trong toång nguoàn voán; ƒ Voán ñaàu tö cuûa ngaân haøng, laø khoaûn voán baèng tieàn ñöôïc ngaân haøng söû duïng vaøo caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ngaén vaø daøi haïn [10]. Toùm laïi, voán töï coù cuûa NHTM laø moät phaïm truø kinh teá coù yù nghóa khaù roäng phaûn aùnh taát caû caùc giaù trò taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu naém giöõ cuûa chuû ngaân haøng döôùi nhieàu hình thöùc taøi saûn khaùc nhau coù theå quy ra giaù trò. Trong quaù trình hoaït ñoäng, voán töï coù cuûa NHTM ñöôïc söû duïng chuû yeáu ñeå ñaàu tö phaùt trieån caùc nghieäp vuï kinh doanh nhaèm mang laïi lôïi ích cho caùc chuû sôû höõu ngaân haøng vaø ñaûm baûo yeâu caàu an toaøn caàn thieát cho hoaït ñoäng kinh doanh. 1.1.2. Caáu thaønh voán töï coù cuûa ngaân haøng thöông maïi. Voán töï coù cuûa NHTM coù theå ñöôïc caáu thaønh theo nhieàu caùch khaùc nhau, tuøy loaïi hình sôû höõu cuûa ngaân haøng coù ba daïng toàn taïi chính, 16 ƒ Voán coå phaàn cuûa ngaân haøng, laø soá voán do caùc coå ñoâng ñoùng goùp tröïc tieáp hoaëc mua coå phieáu ñöôïc ghi vaøo ñieàu leä hay hôïp ñoàng khi thaønh laäp ngaân haøng, hay laø toång giaù trò cuûa soá coå phaàn chöa thanh toaùn cuûa caùc coå ñoâng saùng laäp vaø coå ñoâng thöôøng. Theo Luaät caùc TCTD Vieät Nam, voán coå phaàn cuûa NHTM chæ ñöôïc hình thaønh khi coù ít nhaát töø 35 coå ñoâng trôû leân, trong ñoù coå ñoâng laø DNNN phaûi coù soá coå phaàn sôû höõu ít nhaát 10% hoaëc coå ñoâng laø caùc phaùp nhaân, theå nhaân nöôùc ngoaøi nhöng toång soá coå phaàn sôû höõu chieám khoâng quaù 30% voán ñieàu leä[25]; ƒ Caùc quyõ cuûa ngaân haøng, laø nhöõng khoaûn voán ñöôïc hình thaønh khi coù söï taêng giaù trò taøi saûn, bao goàm: thaëng dö voán coå phaàn; lôïi nhuaän khoâng chia boå sung voán ñieàu leä; cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn; caùc quyõ chöa söû duïng,... Theo Nghò ñònh Chính phuû soá 146/2005/NÑ-CP ngaøy 23/11/2005, quy ñònh haøng naêm treân cô sôû lôïi nhuaän roøng caùc ngaân haøng phaûi trích 5% ñeå laäp quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä (soá dö cuûa quyõ khoâng ñöôïc vöôït quaù möùc voán ñieàu leä). Phaàn lôïi nhuaän coøn laïi sau khi tröø caùc khoaûn loã naêm tröôùc vaø caùc khoaûn do vi phaïm phaùp luaät seõ ñöôïc trích 10% ñeå laäp quyõ döï phoøng taøi chính (soá dö cuûa quyõ khoâng ñöôïc vöôït quaù 25% möùc voán ñieàu leä) vaø trích 50% laäp quyõ ñaàu tö phaùt trieån nghieäp vuï vaø 5% cho quyõ döï phoøng trôï caáp maát vieäc laøm (soá dö cuûa quyõ khoâng ñöôïc vöôït quaù 6 thaùng löông thöïc hieän)…. Ñoái vôùi caùc NHTMCP caùc tyû leä naøy do HÑQT quyeát ñònh [25]; ƒ Traùi phieáu boå sung vaø giaáy nôï cuûa ngaân haøng, laø caùc khoaûn tieàn göûi khoâng chòu yeâu caàu döï tröõ baét buoäc, coù kyø haïn daøi, coù chi phí thu huùt töông ñoái thaáp vaø khoâng laøm giaûm lôïi töùc treân moãi coå phaàn khi phaùt haønh theâm coå phieáu môùi [3]. Caùc chöùng khoaùn nôï laø nguoàn voán quan troïng ñöôïc NHTM söû duïng ñeå boå sung voán vaø thöôøng ñöôïc xeáp loaïi sau caùc taøi saûn keâ bieân khi thanh toaùn nôï. Hieän nay Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ ban haønh Luaät caùc coâng cuï chuyeån nhöôïng nhöng do coøn thieáu caùc vaên baûn höôùng daãn neân caùc NHTM vaãn chöa coù ñaày ñuû cô sôû phaùp lyù ñeå khai thaùc caùc coâng cuï naøy. 17 1.1.3. Caùc ñaëc tröng cuûa voán töï coù cuûa ngaân haøng thöông maïi. ƒ Voán ñöôïc söû duïng coù keá hoaïch, coù muïc tieâu, voán töï coù luoân vaän ñoäng vaø tham gia thöôøng xuyeân vaøo toaøn boä quaù trình kinh doanh cuûa ngaân haøng. Moïi quyeát ñònh taêng theâm voán luoân gaén lieàn vôùi yeâu caàu phaùt trieån caùc saûn phaåm, dòch vuï môùi, môû roäng hoaït ñoäng,…. Söû duïng voán coù keá hoaïch seõ laøm taêng tính chuû ñoäng cho ngaân haøng trong vieäc ñöa ra caùc quyeát saùch taøi chính; ƒ Voán mang tính xaõ hoäi, vo._.án töï coù ñöôïc hình thaønh töø caùc nguoàn voán hôïp phaùp ñöôïc pheùp löu chuyeån roäng raõi treân thò tröôøng. Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, voán töï coù cuûa ngaân haøng mang tính quoác teá gaén vôùi moâi tröôøng caïnh tranh cao. Vieäc thu huùt voán qua thò tröôøng taøi chính baèng caùc coâng cuï taøi chính ña daïng môû ra nhieàu höôùng lieân thoâng, lieân keát ñeå ngaân haøng coù theå phaân taùn bôùt ruûi ro; ƒ Voán coù giaù trò vaø giaù caû rieâng, giaù trò cuûa voán töï coù gaén lieàn vôùi uy tín, naêng löïc, vò theá cuûa chuû sôû höõu voán vaø quan heä cung caàu voán treân thò tröôøng. Naêng löïc noäi taïi cuûa voán ñöôïc quyeát ñònh bôûi khaû naêng quaûn trò, chaát löôïng saûn phaåm dòch vuï, vò theá ruûi ro, lôïi theá vaø tieàm naêng phaùt trieån cuûa ngaân haøng; ƒ Voán coù phí toån, möùc ñoä phí toån cuûa voán bò chi phoái bôûi ñaëc ñieåm cuûa keânh thu huùt, moãi keânh chæ thích öùng nhaát ñònh vôùi cô cheá quaûn lyù, muïc tieâu vaø vò theá cuûa töøng nhaø ñaàu tö vaø cuûa töøng ngaân haøng söû duïng voán. Quan heä cung caàu voán ñaàu tö raát ña daïng vaø coù tính thôøi cô raát cao, ñònh vò chính xaùc chuaån bò toát caùc ñieàu kieän caên baûn vaø quyeát ñònh kòp thôøi laø ñieàu kieän ñeå ngaân haøng löïa choïn ñöôïc nguoàn voán ñaàu tö phuø hôïp, ñem laïi lôïi ích cao; ƒ Voán coù tính kinh teá, hieäu quaû söû duïng voán chæ phaùt huy khi voán töï coù ñöôïc tích luõy vaø taäp trung ñeán moät möùc ñoä caàn thieát, ñuû ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån cuûa toå chöùc trong töøng thôøi kyø vaø treân töøng thò tröôøng cuï theå. Tính kinh teá cuûa quy moâ voán seõ taêng daàn theo baäc thang lôïi theá caïnh tranh, voán töï coù caøng cao ngaân haøng caøng coù nhieàu ñieàu kieän ñeå löïa choïn ñöôïc nhöõng thò tröôøng thuaän lôïi hôn. 18 ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån, hoaït ñoäng ngaân haøng ñang trong quaù trình ñoåi môùi, heä thoáng phaùp luaät vaø cô cheá chính saùch chöa hoaøn thieän, neân vieäc quaûn lyù voán töï coù ôû caùc NHTM thöôøng gaëp nhieàu khoù khaên. Nhaän thöùc ñaày ñuû thuoäc tính cuûa voán töï coù caùc ngaân haøng coù theå tìm kieám phöông thöùc phaùt trieån voán phuø hôïp hôn. 1.1.4. Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa voán töï coù cuûa ngaân haøng thöông maïi. Trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh, voán töï coù cuûa NHTM thöïc hieän ba chöùc naêng: chöùc naêng traùch nhieäm, chöùc naêng hoaït ñoäng vaø chöùc naêng ñieàu chænh. 1.1.4.1. Voán töï coù laøm chöùc naêng chòu traùch nhieäm veà taøi saûn ñoái vôùi ngöôøi göûi tieàn. Vôùi tö caùch laø moät coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, tröôùc tieân caùc NHTM phaûi theå hieän ñöôïc ñaày ñuû traùch nhieäm veà taøi saûn cuûa ngöôøi kinh doanh ñoái vôùi nhöõng khoaûn tieàn göûi nhaèm taïo ra söï tin caäy vaø an taâm cho khaùch haøng. Baûo veä quyeàn lôïi cho nhöõng ngöôøi göûi tieàn thöïc chaát cuõng chính laø baûo veä söï an toaøn cho ngaân haøng. Khi thöïc hieän chöùc naêng naøy, ngaân haøng phaûi coù ñuû voán töï coù ñeå baûo ñaûm ñöôïc khaû naêng thanh toaùn trong moïi tröôøng hôïp, ñoàng thôøi ngaân haøng coøn phaûi cung caáp ñöôïc moät khoaûn voán döï tröõ ñuû ñeå duy trì ñöôïc khaû naêng traû nôï traùnh khoûi moïi söï ñe doïa do thua loã. Kinh doanh ngaân haøng laø lónh vöïc hoaït ñoäng coù tính nhaïy caûm cao, thöôøng xuyeân gaén lieàn vôùi caùc ruûi ro. Moät ngaân haøng vaãn coù theå gaùnh chòu nhöõng toån thaát baát ngôø, maëc duø moïi hoaït ñoäng ñang dieãn ra raát toát ñeïp vaø ñaõ chuaån bò ñaày ñuû caùc bieän phaùp höõu hieäu ñeå laøm giaûm thaáp nhöõng ruûi ro ôû möùc ñoä toái thieåu. Chính vì vaäy trong quaù trình quaûn trò, caùc ngaân haøng luoân phaûi caân nhaéc ñoàng thôøi giöõa caùc döï kieán veà lôïi nhuaän vôùi caùc döï kieán veà ruûi ro. Ñaây cuõng laø lyù do khieán NHTW ôû caùc nöôùc ñeàu raát quan taâm ñeán vieäc thieát cheá nhöõng quy ñònh an toaøn ñaëc bieät ñeå giaùm saùt chaët cheõ voán töï coù cuûa caùc NHTM, nhaèm traùnh nhöõng aûnh höôûng xaáu ñeán neàn kinh teá baûo veä quyeàn lôïi cho xaõ hoäi. Noùi chung khi thöïc hieän chöùc naêng traùch nhieäm veà taøi saûn ñoái vôùi ngöôøi göûi tieàn, voán töï coù cuûa ngaân haøng phaûi ñöôïc chuaån bò ñaày ñuû vôùi tö caùch laø nguoàn voán 19 thöôøng xuyeân saún saøng buø ñaép moïi ruûi ro coù theå xaûy ra. Moät NHTM coù voán töï coù lôùn seõ coù moät traùch nhieäm taøi saûn lôùn hôn caùc NHTM coù voán töï coù nhoû, nhöng ñieàu ñoù cuõng khoâng coù nghóa laø voán töï coù lôùn thì hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng seõ an toaøn hôn. Do ñoù, “soá voán töï coù caàn coù cho moät NHTM khoâng hoaøn toaøn chòu söï quyeát ñònh cuûa quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh, maø chuû yeáu phaûi gaén vôùi möùc ñoä maïo hieåm thöïc teá maø ngaân haøng ñaõ vaø ñang chaáp nhaän”. 1.1.4.2. Voán töï coù laøm chöùc naêng ñaàu tö ñaùp öùng caùc yeâu caàu HÑKD ngaân haøng. Voán töï coù khoâng chæ ñöôïc duøng laøm “laù chaén” vaø “ñeäm” an toaøn maø coøn ñöôïc duøng ñeå ñaàu tö ñaùp öùng yeâu caàu hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. Khi laøm chöùc naêng ñaàu tö, voán töï coù cuûa ngaân haøng ñöôïc söû duïng cho muïc ñích ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh vaø ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn ñeå sinh lôøi. Taøi saûn coá ñònh laø ñieàu kieän veà vaät chaát vaø coâng ngheä coù yù nghóa quyeát ñònh ñeán taàm côû, quy moâ cuûa moät ngaân haøng. Khaû naêng hieän ñaïi hoùa taøi saûn coá ñònh tuøy thuoäc vaøo ngaân haøng coù ñuû quy moâ nguoàn voán töï coù caàn thieát vaø chieán löôïc ñaàu tö coù ñöôïc söû duïng ñuùng möùc khoâng. Theo Luaät caùc TCTD Vieät Nam, caùc NHTM chæ ñöôïc pheùp ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh toái ña baèng 50% voán töï coù [25]. Khi ñaàu tö vaøo taøi saûn ngaén haïn vaø daøi haïn, voán töï coù cuûa NHTM ñöôïc duøng ñeå ñaàu tö vaøo coå phieáu, traùi phieáu coâng ty, traùi phieáu chính phuû,…. moät maët vöøa ñeå sinh lôøi, maët khaùc nhaèm duy trì möùc voán khaû duïng cho ngaân haøng. 1.1.4.3. Voán töï coù laøm chöùc naêng xaùc laäp caùc giôùi haïn cho HÑKD ngaân haøng. Khi thaønh laäp hoaëc phaùt trieån caùc chi nhaùnh môùi cuõng nhö khi trieån khai caùc hoaït ñoäng môùi, caùc nghieäp vuï môùi, hoaëc khi quyeát ñònh ñaàu tö, cho vay, mua saém taøi saûn, hay khi quyeát ñònh mua laïi, saùp nhaäp,… ñeå coù ñuû khaû naêng thöïc hieän caùc quyeát ñònh treân vaø coù ñuû cô sôû phaùp lyù ñeå ñöôïc caáp giaáy pheùp kinh doanh, soá voán töï coù cuûa ngaân haøng cuõng caàn thieát phaûi ñöôïc xaùc ñònh laïi sao cho töông öùng vôùi caùc yeâu caàu thöïc teá coù theå phaùt sinh. 20 Caùc cô quan giaùm saùt ngaân haøng thöôøng quyeát ñònh soá voán töï coù caàn coù baèng caùch ñöa ra caùc quy ñònh giôùi haïn möùc voán toái thieåu cuï theå cho töøng hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Caùc giôùi haïn naøy ñöôïc luaät hoùa baèng caùc tieâu chuaån phaùp lyù cuï theå vôùi haøng loaït caùc quy ñònh raøng buoäc coù lieân quan, döïa treân cô sôû phaân loaïi möùc ñoä ruûi ro cuûa caùc taøi saûn ñaàu tö, möùc ñoä gaëp khoù khaên, söï khaùc bieät giöõa caùc ngaân haøng... ÔÛ nhieàu quoác gia, cô quan quaûn lyù, giaùm saùt ngaân haøng söû duïng caùc quy ñònh veà tyû leä giôùi haïn voán töï coù nhö moät coâng cuï vó moâ ñeå ñieàu tieát hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM. Chính söï raøng buoäc khaét khe naøy ñaõ khieán caùc ngaân haøng phaûi quan taâm nhieàu hôn ñeán ñoåi môùi cô caáu danh muïc ñaàu tö vaø quaûn lyù ruûi ro, ñeán xaây döïng chieán löôïc khai thaùc vaø söû duïng voán töï coù sao cho coù hieäu quaû cao nhö caùc nguoàn voán ñaàu tö daøi haïn khaùc. Toùm laïi, vieäc thöïc thi ñaày ñuû caùc chöùc naêng cuûa voán töï coù seõ laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå ngaân haøng taïo ra moät khuoân khoå laønh maïnh cho coâng taùc quaûn trò, giaûm bôùt caùc haønh vi maïo hieåm vôùi ruûi ro. Tuy nhieân, caùc ngaân haøng cuõng caàn phaûi coù quan ñieåm ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù tích cöïc vaø phuø hôïp hôn ñeå thöïc söï ñem laïi söï gia taêng laâu daøi vaø oån ñònh cho lôïi nhuaän, duy trì söï phaùt trieån beàn vöõng, ñoàng thôøi ngaên chaën caùc chính saùch baûo thuû cöïc ñoan nguy hieåm hoaëc maïo hieåm quaù ñaùng. 1.2. YEÂU CAÀU ÑAÛM BAÛO AN TOAØN VOÁN TRONG HÑKD NGAÂN HAØNG. Taêng voán laø ñieàu kieän cô baûn ñeå ngaân haøng thöïc hieän ñaày ñuû caùc chöùc naêng, nhöng taêng voán cuõng seõ laøm taêng phí toån vaø laøm giaûm lôïi nhuaän. Ñeå ñaït ñöôïc lôïi nhuaän mong muoán caùc ngaân haøng thöôøng haï thaáp tyû leä giôùi haïn voán hoaëc giöõ möùc voán töï coù cao, nhöng ñoàng thôøi cuõng taêng theâm caùc phöông thöùc kinh doanh maïo hieåm. Nhaèm buoäc caùc NHTM phaûi ñi vaøo hoaït ñoäng caån troïng, ôû caùc nöôùc NHTW ñeàu chuù troïng taêng cöôøng caùc bieän phaùp baûo ñaûm an toaøn voán, vôùi noäi dung chính laø xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc quy ñònh veà cheá ñoä an toaøn voán. 21 1.2.1. Quy ñònh chung veà cheá ñoä an toaøn voán trong HÑKD ngaân haøng. 1.2.1.1. Quy ñònh caùc khaùi nieäm an toaøn voán. Theo coâng boá cuûa UÛy ban Basle naêm 1989, caùc NHTM phaûi thöôøng xuyeân döï tröõ ñuû caùc nguoàn quyõ döï phoøng caàn thieát, saún saøng buø ñaép ñöôïc moïi toån thaát coù theå xaûy ra ñeå ñaûm baûo an toaøn cho hoaït ñoäng kinh doanh. Tuøy theo tính chaát cuûa töøng loaïi toån thaát, ngaân haøng ñöôïc söû duïng nhöõng nguoàn voán töông thích ñeå buø ñaép: − Ñoái vôùi caùc toån thaát ñaõ löôøng tröôùc ñöôïc ruûi ro, ngaân haøng coù theå söû duïng nguoàn voán töø quyõ döï phoøng ruûi ro nôï xaáu ñaõ ñöôïc xeáp loaïi theo tieâu chuaån ñeå buø ñaép. Maëc daàu nguoàn voán naøy ñöôïc trích laäp töø chi phí kinh doanh nhöng neáu tyû leä trích laäp quaù cao coù theå aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán lôïi nhuaän vaø quyeàn lôïi cuûa coå ñoâng laøm giaûm uy tín cuûa ngaân haøng treân thò tröôøng; − Ñoái vôùi caùc toån thaát khoâng löôøng tröôùc ñöôïc ruûi ro, ngaân haøng phaûi duøng voán töï coù laøm nguoàn döï phoøng ñeå buø ñaép. Neáu khaû naêng quaûn trò ruûi ro yeáu keùm gaây ra möùc toån thaát cao voán töï coù cuûa ngaân haøng seõ bò hao moøn, quy moâ taøi chính vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaân haøng seõ bò aûnh höôûng. Töø caên cöù lyù luaän treân, BIS ñaõ ñöa ra moät soá ñònh nghóa ñeå ño löôøng möùc ñoä voán töï coù an toaøn cho moät NHTM nhö sau: ƒ Voán töï coù an toaøn, laø möùc voán töï coù toái thieåu caàn thieát maø moät NHTM caàn phaûi coù ñeå thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng chuû yeáu laø “döï phoøng nhöõng toån thaát khoâng theå löôøng tröôùc” nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi göûi tieàn vaø ngöôøi cho vay[18]; ƒ Möùc voán töï coù toái thieåu, laø soá voán töï coù toái thieåu maø moät NHTM buoäc phaûi coù ñeå ñaûm baûo ñöôïc yeâu caàu kinh doanh. Möùc ñoä voán töï coù toái thieåu tuøy vaøo töøng ñoái töôïng cuï theå, luaät phaùp cuûa töøng quoác gia vaø yeâu caàu phaùt trieån kinh teá trong töøng thôøi kyø [18]. Caùc chuaån taéc naøy ñöôïc quy ñònh nhö sau: - Ñoái vôùi caùc ngaân haøng môùi ñi vaøo hoaït ñoäng, möùc voán töï coù toái thieåu laø moät giaù trò danh nghóa ñöôïc NHTW quy ñònh; 22 - Ñoái vôùi caùc ngaân haøng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, möùc voán töï coù toái thieåu laø tyû leä voán döïa treân cô sôû ruûi ro; - Ñoái vôùi caùc cô quan giaùm saùt ngaân haøng, möùc voán töï coù toái thieåu laø söï tuaân thuû cuûa caùc ngaân haøng veà caùc giôùi haïn ñaûm baûo caàn thieát treân cô sôû coù caân nhaéc ñeán töøng hoaøn caûnh cho pheùp. ƒ Tyû leä voán töï coù döïa treân cô sôû ruûi ro, laø moät chæ tieâu soá töông ñoái bieåu thò baèng tyû leä phaàn traêm giöõa voán töï coù cuûa ngaân haøng so vôùi giaù trò taøi saûn coù chöùa ñöïng ruûi ro ñöôïc haïch toaùn ôû noäi baûng vaø caùc khoaûn ruûi ro haïch toaùn ôû ngoaïi baûng. Caùc heä soá xaùc ñònh naøy ñöôïc quy ñònh baèng nhöõng möùc ñoä ruûi ro khaùc nhau, tuøy theo tính chaát cuûa töøng loaïi taøi saûn[18]. Noùi chung, thuaät ngöõ voán töï coù an toaøn ñöôïc duøng ñeå chæ soá voán töï coù toái thieåu maø moät ngaân haøng hoaït ñoäng caàn phaûi coù ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu buø ñaép caùc khoaûn toån thaát baát ngôø ngoaøi döï kieán, töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro hieän coù maø ngaân haøng coù theå phaûi gaùnh chòu treân nhöõng thò tröôøng caïnh tranh cuï theå. 1.2.1.2. Quy ñònh cheá ñoä xaùc ñònh soá voán töï coù an toaøn. Theo BIS, cheá ñoä xaùc ñònh soá voán töï coù an toaøn caàn thieát cho moät NHTM veà cô baûn ñöôïc quy ñònh goàm ba yeáu toá laø: caáu phaàn, quy cheá vaø nguoàn hình thaønh voán töï coù an toaøn. Maëc daàu cheá ñoä xaùc ñònh soá voán töï coù an toaøn cuï theå ôû töøng quoác gia coù moät soá quy ñònh khaùc nhau, song ñeàu toân troïng nguyeân taéc cô baûn chung laø “Moïi nguoàn voán töï coù an toaøn ñeàu phaûi ñaët troïng taâm vaøo caùc yeáu toá saún saøng buø ñaép ñöôïc caùc khoaûn toån thaát ngoaøi döï kieán” [18]. ƒ Quy cheá veà caáu phaàn cuûa voán töï coù an toaøn[18], quy ñònh voán töï coù an toaøn cuûa moät NHTM phaûi ñöôïc taïo laäp töø caùc yeáu toá coù khaû naêng buø ñaép cho nhöõng khoaûn toån thaát baát ngôø. Caùc yeáu toá naøy ñöôïc saép xeáp theo tính chaát cuûa töøng loaïi voán. Veà cô baûn voán töï coù an toaøn ñöôïc xeáp thaønh hai loaïi: 23 − Loaïi thöù nhaát goïi laø voán coát loûi, goàm caùc loaïi voán coù chaát löôïng cao nhö voán coå phaàn vaø caùc quyõ döï tröõ cô baûn; − Loaïi thöù hai goïi laø voán thöù caáp hay voán boå sung, cuõng goàm caùc yeáu toá coù theå trang traõi ñöôïc caùc khoaûn toån thaát baát ngôø nhöng xeùt veà tính chaát möùc ñoä vöõng chaéc cuûa caùc yeáu toá naøy thaáp hôn. ƒ Quy cheá veà voán töï coù an toaøn[18], quy ñònh roõ veà caùc thaønh phaàn treân BCÑTS ñöôïc xem laø voán cuûa baûn thaân ngaân haøng, trong ñoù caùc yeáu toá ñöôïc xem laø neàn taûng cuûa voán coát loûi vaø nhöõng thaønh phaàn cuûa voán ñöôïc xem laø voán boå sung. Vaø quy ñònh nhöõng khoaûn phaûi khaáu tröø vaøo voán töï coù an toaøn goàm nhöõng tích saûn coù khoù khaên vaø nhöõng tích saûn coù giaù trò höõu hình thaáp. Quy cheá coøn quy ñònh, caùc ngaân haøng phaûi thieát laäp ñaày ñuû caùc quyõ döï tröõ vaø söû duïng caùc nguoàn voán boå sung nhaèm taêng theâm khaû naêng choáng ñôõ ruûi ro, baûo veä an toaøn cho voán coát loûi, ñoàng thôøi laøm ñoøn baåy ñeå môû roäng quy moâ hoaït ñoäng laøm taêng khaû taêng sinh lôïi. ƒ Quy cheá veà nguoàn hình thaønh voán töï coù an toaøn[18] quy ñònh, - Nguoàn voán cô baûn, hay coøn goïi laø voán coát loûi goàm caùc yeáu toá voán coù lieân quan tröïc tieáp ñeán lôïi nhuaän roøng vaø khaû naêng môû roäng khoái löôïng taøi chính cuûa ngaân haøng. Vieäc xaùc ñònh voán cô baûn gaén vôùi ñaùnh giaù chaát löôïng toång nguoàn voán laø cô sôû ñeå xaùc laäp tieâu chuaån voán töï coù an toaøn toái thieåu. Voán cô baûn goàm: + Coå phieáu thöôøng, ñöôïc hình thaønh töø hai nguoàn, moät phaàn töø nguoàn lôïi nhuaän giöõ laïi ñöôïc duøng ñeå cung caáp theâm voán cho coå phieáu vaø moät phaàn töø nguoàn phaùt haønh coå phieáu môùi ñöôïc duøng ñeå taêng voán coå phaàn; + Caùc quyõ döï tröõ cô baûn, laø caùc quyõ ñöôïc laäp hay ñöôïc xaùc ñònh tyû leä vôùi laõi löu giöõ hoaëc caùc khoaûn thaëng dö khaùc ñöôïc trích laäp töø lôïi nhuaän sau khi ñaõ noäp thueá, nhö: tieàn thöôûng coå phaàn, lôïi nhuaän khoâng chia sau khi traû laõi coå phaàn, quyõ döï tröõ toång hôïp, quyõ döï tröõ phaùp ñònh ñeå boå sung voán, lôïi nhuaän töø caùc khoaûn huøn voán coå phaàn ôû caùc chi nhaùnh…. 24 - Nguoàn voán boå sung, hay coøn goïi laø voán thöù caáp, caùc NHTM coù theå laäp caùc khoaûn voán boå sung sau tuøy vaøo söï cho pheùp cuûa cô quan giaùm saùt: + Caùc quyõ döï tröõ ngaàm, goàm caùc phaàn thaëng dö tích luõy sau thueá töø lôïi nhuaän tích luõy. Caùc quyõ naøy coù theå ñöôïc taïo laäp baèng nhieàu caùch tuøy theo quy cheá vaø cheá ñoä haïch toaùn cuûa töøng quoác gia; + Quyõ döï tröõ do ñaùnh giaù laïi taøi saûn, tuøy cheá ñoä haïch toaùn ôû töøng quoác gia. Thoâng thöôøng coù hai caùch, ñaùnh giaù chính thöùc taøi saûn cuûa ngaân haøng coù trong quyeát toaùn theo söï bieán ñoäng cuûa thò tröôøng vaø ñaùnh giaù laïi caùc chöùng khoaùn ñaàu tö cuûa ngaân haøng ñaõ ñöôïc haïch toaùn trong BCÑTS so vôùi giaù thaønh tröôùc ñoù; + Quyõ döï tröõ chung, laø caùc quyõ döï tröõ toång hôïp phoøng maát voán cho vay ñöôïc taïo laäp ñeå phoøng nhöõng thua loã cho vay chöa xaùc ñònh ñöôïc trong töông lai, khoâng lieân quan ñeán nhöõng tích saûn ñaõ ñöôïc xeáp loaïi. Möùc toái ña cuûa quyõ naøy ñöôïc laäp laø 1,25% hoaëc cao nhaát laø 2% cuûa tích saûn coù chöùa ñöïng ruûi ro; + Caùc phöông tieän voán pha troän (Nôï - Voán coå phaàn), goàm caùc coâng cuï voán mang tính chaát phoái hôïp cuûa caû nôï vaø voán coå phaàn nhöng phaûi thoûa maõn ñöôïc moät soá yeâu caàu: Thöù nhaát, chöa ñöôïc ñaûm baûo, khoâng quan troïng vaø chòu söï ñoùng goùp hoaøn toaøn; Thöù hai, ngöôøi giöõ ñaàu tieân khoâng ñöôïc baùn laïi neáu chöa ñöôïc thanh tra cho pheùp; Thöù ba, saún saøng buø ñaép nhöõng thua loã maø ngaân haøng khoâng buoäc phaûi taïm ngöøng coâng vieäc kinh doanh (khaùc vôùi caùc khoaûn nôï phuï); Thöù tö, ñöôïc chi traû theo laõi suaát coá ñònh. Hieän nay xeáp vaøo loaïi naøy coù caùc coå phaàn öu ñaõi coù tích luõy vaø caùc phöông tieän voán, nhö: coå phaàn öu ñaõi daøi haïn ôû Canada; chöùng chæ goùp voán vaø phieáu traùi khoaùn phuï vôùi thôøi haïn khoâng xaùc ñònh ôû Phaùp, Gensscheine ôû Ñöùc; caùc khoaûn nôï phuï vónh vieãn nhö coå phaàn öu ñaõi ôû Anh; caùc phöông tieän nôï coù theå chuyeån ñoåi, uûy thaùc ôû Hoa Kyø,….; + Caùc khoaûn nôï phuï thuoäc coù kyø haïn (tín phieáu voán vaø caùc giaáy nôï), goàm caùc khoaûn nôï phuï thuoäc chöa ñöôïc baûo ñaûm. Theo thoâng leä chung, caùc coâng cuï naøy phaûi coù thôøi haïn goác toái thieåu laø 7 naêm keå töø ngaøy phaùt haønh, neáu ngaén hôn seõ 25 phaûi chòu möùc döï tröõ theo yeâu caàu phaùp ñònh vaø phaûi coù giôùi haïn thôøi haïn coù theå buø vaøo caùc coå phaàn öu ñaõi. Quy ñònh chung, trong thôøi haïn 5 naêm cuoái cuøng caùc khoaûn nôï naøy seõ phaûi chòu heä soá chieát khaáu tích luõy laø 20% naêm nhaèm theå hieän söï suït giaûm giaù trò döôùi tö caùch laø moät nguoàn löïc lieân tuïc. Caùc phöông tieän naøy thöôøng ñöôïc giôùi haïn ôû möùc toái ña laø 50% voán cô baûn do khoâng coù saún ñeå buø loã. 1.2.2. Nhöõng thay ñoåi veà caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán. Taêng voán töï coù toái thieåu ñeán möùc an toaøn caàn thieát laø yeâu caàu cô baûn ñeå buø ñaép caùc toån thaát baát ngôø xaûy ra. Tuy nhieân, vaán ñeà ñaët ra laø laøm theá naøo ñeå ñaùnh giaù chính xaùc möùc ñoä ruûi ro hieän coù cuûa moät ngaân haøng nhaèm xaùc ñònh ñöôïc soá voán töï coù an toaøn caàn coù. Cô quan giaùm saùt ngaân haøng ôû caùc nöôùc ñaõ ñöa ra nhieàu bieän phaùp, Quy cheá Basel laø moät trong nhöõng boä tieâu chuaån ñaùnh giaù an toaøn voán gaàn ñaây coù aûnh höôûng toaøn dieän nhaát ñeán hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng. Maëc daàu ñöôïc aùp duïng roäng raõi, caùc chuaån möïc Basel cuõng khoâng haún ñaõ phuø hôïp ñoái vôùi taát caû caùc quoác gia, caùc loaïi hình ngaân haøng. Nghieân cöùu toaøn dieän quaù trình phaùt trieån caùc chuaån möïc an toaøn voán laø ñieàu kieän ñeå tìm kieám phöông thöùc quaûn lyù voán toát hôn cho caùc ngaân haøng. 1.2.2.1. Caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán tröôùc khi coù Quy cheá Basel. Tröôùc khi coù Quy cheá Basel, vaán ñeà xaùc ñònh voán töï coù an toaøn toái thieåu cuõng ñaõ ñöôïc phaùp luaät ngaân haøng ôû nhieàu quoác gia quan taâm. ÔÛ moãi quoác gia, NHTW ñeàu xaây döïng caùc chæ tieâu quaûn lyù voán rieâng ñeå raøng buoäc hoaït ñoäng cuûa caùc NHTMTNc. Nhìn chung, haàu heát ñeàu cho raèng “soá voán töï coù an toaøn cuûa moät ngaân haøng caàn coù phaûi ñaûm baûo ñöôïc khaû naêng saún saøng chi traû vaø khaû naêng thanh toaùn cuoái cuøng ñoái vôùi ngöôøi göûi tieàn vaø nhöõng ngöôøi thöù ba noùi chung, ñoàng thôøi goùp phaàn taïo ra söï caân baèng thöôøng xuyeân cuûa cô caáu taøi chính” [3]. Caùc chæ tieâu xaùc ñònh voán töï coù an toaøn thöôøng ñöôïc theå hieän döôùi daïng tyû leä, phaûn aùnh soá voán töï coù töông ñoái cuûa ngaân haøng ñöôïc tính theo tyû leä phaàn traêm 26 so vôùi toång taøi saûn coù hoaëc toång taøi saûn nôï, hoaëc baèng soá voán töï coù cuûa ngaân haøng nhaân vôùi moät heä soá nhaát ñònh. Moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn voán cuûa ngaân haøng ñaõ ñöôïc söû duïng khaù phoå bieán [37], nhö: − Heä soá voán töï coù so vôùi taøi saûn coù vaø voán töï coù so vôùi toång soá tieàn göûi; − Heä soá voán töï coù so vôùi toång taøi saûn coù ruûi ro, trong ñoù möùc ñoä cheânh leäch cuûa caùc heä soá ruûi ro döïa vaøo tyû leä sai heïn thanh toaùn cuûa traùi phieáu chính phuû. Vaøo thaäp nieân 1950 heä soá naøy ñöôïc quy ñònh toái thieåu laø 20%; − Heä soá voán khaû duïng, quy ñònh ít nhaát phaûi ñaït 100% giöõa moät beân laø toång soá voán khaû duïng khoâng kyø haïn (hoaëc toái ña laø moät thaùng) cuøng vôùi caùc yeáu toá khaùc, vôùi moät beân laø toång soá tieàn khaû chi khoâng kyø haïn hoaëc trong moät thaùng; − Heä soá voán vaø nguoàn voán thöôøng xuyeân, ôû Phaùp NHTW quy ñònh caùc NHTM phaûi ñaït ít nhaát 60% giöõa toång soá nguoàn voán coù thôøi haïn coøn laïi hôn 5 naêm, vôùi toång soá söû duïng voán cuõng coù thôøi haïn coøn laïi treân 5 naêm; Nhìn chung, caùc heä soá ñaùnh giaù an toaøn voán tröôùc khi coù Quy cheá Basel môùi chæ phaûn aùnh ñöôïc soá voán töï coù ban ñaàu cuûa moät ngaân haøng caàn coù ñeå ñöôïc hoaït ñoäng maø chöa chæ ra ñöôïc nhöõng moái lieân heä giöõa voán töï coù vôùi caùc yeáu toá ruûi ro. Trong thò tröôøng töông ñoái phaùt trieån caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù an toaøn voán raát cao, neáu söû duïng caùc heä soá naøy keát quaû ñaùnh giaù seõ khoâng chính xaùc. Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc thò tröôøng tính caïnh tranh coøn thaáp caùc khoaûn vay nôï chöa ñöôïc hình thaønh, hoaëc ñoái vôùi caùc ngaân haøng maø hoaït ñoäng cho vay leä thuoäc phaàn lôùn vaøo soá tieàn göûi huy ñoäng, vieäc söû duïng caùc heä soá treân vaãn coøn mang laïi moät soá yù nghóa nhaát ñònh. Ôû nhieàu nöôùc, luaät ngaân haøng hieän vaãn cho pheùp duy trì caùc heä soá naøy nhaèm thuùc ñaåy ngaønh ngaân haøng trong nöôùc coù ñieàu kieän phaùt trieån, ñaëc bieät trong thôøi gian ñaàu caïnh tranh hoäi nhaäp. Trong ñoù taäp trung troïng yeáu vaãn laø caùc chæ tieâu heä soá voán töï coù so vôùi toång soá taøi saûn coù vaø so vôùi toång soá tieàn göûi. Ñaây cuõng laø 27 nguyeân nhaân ñaõ khieán nhieàu NHTMTNc chuû quan trong vaán ñeà quaûn lyù voán töï coù daãn ñeán nhöõng nguy cô ruûi ro tieàm aån khoù löôøng. 1.2.2.2. Caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán töï coù theo Quy cheá Basel. Naêm 1988, taïi Basle (Thuïy Só) döôùi quyeàn phaùn quyeát cuûa BIS, NHTW cuûa caùc quoác gia trong nhoùm G10 goàm Bæ, Canada, Phaùp, Ñöùc, YÙ, Nhaät, Haø lan, Thuïy Ñieån, Thuïy Só, Anh vaø hai cô quan giaùm saùt cuûa Hoa Kyø ñaõ gaëp nhau ñeå laäp ra moät uûy ban giaùm saùt ngaân haøng goïi taét laø Basel. Uûy ban Basel ñaõ thoaû thuaän ñöa ra heä thoáng caùc quy taéc chuaån möïc chung, maø troïng ñieåm laø caùc ñònh nghóa veà vai troø cuûa caùc quy taéc voán trong nhöõng tình huoáng phaùp lyù cuï theå. Muïc tieâu cuûa UÛy ban Basel nhaèm giaùm saùt caùc ngaân haøng coù hoaït ñoäng thöông maïi quoác teá vaø caùc ngaân haøng sôû höõu coâng ty, ñoàng thôøi khuyeán khích söï ñoàng nhaát thöïc hieän yeâu caàu voán töï coù an toaøn toái thieåu ñeå ngaân haøng ôû taát caû caùc quoác gia ñeàu coù theå caïnh tranh vôùi nhau treân moät saân chôi bình ñaúng. Maëc daàu, UÛy ban Basel khoâng coù quyeàn cheá taøi phaùp lyù nhöng tröôùc söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, taát caû caùc quoác gia döï phaàn ñeàu thaáy coù traùch nhieäm caàn phaûi nhanh choùng aùp duïng caùc quy taéc Basel. Böôùc ñaàu, UÛy ban Basel cho pheùp moät soá nöôùc ñöôïc aùp duïng caùc tieâu chuaån moät caùch linh hoaït phuø hôïp vôùi cheá ñoä sôû taïi nhaèm khaéc phuïc söï khaùc bieät veà luaät leä giöõa caùc nöôùc. Tuy nhieân, ñeán naêm 2007 söï phaân bieät naøy seõ khoâng coøn vaø Basel seõ trôû thaønh boä tieâu chuaån thoáng nhaát ñoái vôùi taát caû caùc ngaân haøng coù tham gia vaøo hoaït ñoäng thöông maïi toaøn caàu. Veà cô baûn, caùc chuaån möïc Basel hình thaønh vaø phaùt trieån theo hai giai ñoïan: ƒ Giai ñoïan töø naêm 1992 ñeán 1998 (coøn goïi laø Basel I), UÛy ban Basel ñöa ra heä soá Cooke quy ñònh caùc ngaân haøng phaûi coù tyû leä voán töï coù an toaøn toái thieåu phaûi lôùn hôn 8% vaø phaûi ñaûm baûo ñöôïc chaát löôïng quaûn lyù ruûi ro. Tuy nhieân, quy cheá Basel I môùi chæ ñeà caäp ñeán nhöõng ruûi ro veà tín duïng maø chöa baøn ñeán caùc ruûi ro khaùc, nhö: ruûi ro 28 hoaït ñoäng, ruûi ro thò tröôøng, ruûi ro laõi suaát,.. Trong khi thöïc teá chính caùc ruûi ro naøy laïi ñang laø taùc nhaân chuû yeáu gaây ra caùc cuoäc khuûng hoaûng taøi chính; ƒ Giai ñoïan töø naêm 1998 ñeán nay (coøn goïi laø Basel II), nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu an toaøn voán cho caùc toå chöùc taøi chính khoång loà, taêng cöôøng quaûn trò toaøn caàu hoùa taøi chính cuõng nhö khai thaùc toái ña tieàm naêng lôïi nhuaän vaø haïn cheá ruûi ro cho caùc ngaân haøng, UÛy ban Basel ñaõ boå sung theâm caùc quy ñònh veà tieâu chuaån ñaùnh giaù ruûi ro hoaït ñoäng, ruûi ro thò tröôøng, ruûi ro laõi suaát, ñoàng thôøi ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa thanh tra trong coâng taùc quaûn lyù ngaân haøng. Basel II ñaõ ñöa ra heä soá CAR, quy ñònh caùc ngaân haøng phaûi ñaûm baûo soá tieàn voán cô baûn chia cho soá tieàn cho vay khoâng ñöôïc döôùi 8%, ñoàng thôøi khuyeán khích naâng cao khaû naêng töï quaûn lyù baèng vieäc höôùng daãn caùc phöông phaùp ñaùnh giaù noäi boä veà nhu caàu söû duïng voán. Ngoaøi ra, Basel II coøn boå sung theâm caùc yeáu toá thò tröôøng vaøo heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù ñeå taäp trung laøm roõ hôn tình traïng ruûi ro vaø möùc ñoä voán hoaù thöïc söï, nhaèm buoäc caùc ngaân haøng phaûi coâng khai hoùa thoâng tin vaø taïo ñieàu kieän cho caùc ñoái taùc duø ôû theå cheá naøo cuõng ñeàu coù theå ñaùnh giaù ñöôïc ruûi ro. Noùi chung, caùc chuaån möïc Basel ñaõ taäp trung vaøo vieäc phaân chia voán töï coù an toaøn ra thaønh nhieàu loaïi nhaèm phuø hôïp vôùi möùc ñoä buø ñaép cho töøng loaïi ruûi ro khaùc nhau. Vieäc phaân ñònh roõ caáu thaønh vaø xaây döïng nguyeân taéc xaùc ñònh cho töøng loaïi voán ñaõ taïo ñieàu kieän ñeå caùc ngaân haøng töï hình thaønh caùc quyõ döï phoøng thích hôïp vaø tìm kieám theâm caùc nguoàn voán boå sung baûo veä an toaøn cho voán coát loûi, cuõng nhö phaùt trieån theâm caùc coâng cuï nôï môùi tham gia saâu hôn vaøo thò tröôøng taøi chính tieàn teä. Maët khaùc, Basel cuõng buoäc caùc ngaân haøng phaûi xaây döïng quy trình, chính saùch kieåm soaùt noäi boä veà tín duïng vôùi caùc quy ñònh chaët cheõ vaø caùc tieâu chí cuï theå hôn, ñoàng thôøi cuõng ñöa ra caùc phöông phaùp giuùp caùc ngaân haøng töï quaûn trò ruûi ro, töï xaùc ñònh ñöôïc giaù trò thöïc cuûa voán töï coù. 29 1.2.3. Caùc quy ñònh phaùp luaät ñieàu chænh caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán. 1.2.3.1. Caùc quy ñònh phaùp luaät ñieàu chænh caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán quoác teá. Treân theá giôùi, heä thoáng caùc chuaån möïc ñieàu chænh caùc quy ñònh veà an toaøn voán coù moät quaù trình phaùt trieån khaù daøi vaø cuøng toàn taïi vôùi nhieàu quan ñieåm khaùc nhau tröôùc khi xuaát hieän heä thoáng chuaån möïc Basel [1]. 1- Giai ñoaïn tröôùc chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai. Ñaàu nhöõng naêm 1900, haàu heát NHTW ôû caùc nöôùc phaùt trieån ñeàu söû duïng quy taéc ngoùn tay caùi vôùi chæ tieâu tyû leä voán treân toång soá tieàn göûi baèng 10%, nhöng töø naêm 1940 – 1945 laïi aùp duïng chæ tieâu tyû leä voán treân toång taøi saûn coù baèng 8%. Thöïc teá caû hai chæ tieâu ñaõ khoâng phaûn aùnh ñöôïc söï taùc ñoäng cuûa caùc loaïi ruûi ro tín duïng khaùc nhau trong cô caáu taøi saûn coù cuûa ngaân haøng, trong khi tyû leä caùc khoaûn cho vay naøy chieám tôùi hôn 85% taøi saûn coù. 2- Giai ñoaïn sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai Nhaèm giôùi haïn soá voán cuûa caùc NHTM, NHTW ôû caùc nöôùc phaùt trieån ñaõ ñöa ra chæ tieâu tyû leä voán treân taøi saûn coù ruûi ro giaûn ñôn (xaùc ñònh baèng caùch laáy giaù trò taøi saûn coù tröø ñi ngaân quyõ vaø chöùng khoaùn chính phuû). Naêm 1950, NHTW caùc nöôùc laïi trieån khai chæ tieâu tyû leä voán treân taøi saûn coù ruûi ro ñaõ ñöôïc ñieàu chænh vôùi möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng loaïi taøi saûn coù ñaõ ñöôïc ñieàu chænh töông öùng vôùi 6 loaïi: 0%, 5%, 12%, 20%, 50%, 100%. Naêm 1956, nhaèm boå sung theâm cho vieäc ñaùnh giaù möùc voán an toaøn vaø môû roäng giaùm saùt khaû naêng thanh khoaûn phuø hôïp vôùi vieäc môû roäng theâm nghieäp vuï ARBIT, NHTW caùc nöôùc laïi ñöa ra Phöông trình ABC quy ñònh “ngaân haøng caøng ít thanh khoaûn thì voán toái thieåu phaûi caøng taêng”. 3- Giai ñoaïn töø naêm 1960-1981 Töø naêm 1960, ñeå ñaùnh giaù tính ñaày ñuû cuûa voán an toaøn toát hôn ñoàng thôøi giaûm bôùt caùc pheâ phaùn veà söï leä thuoäc vaøo caùc heä soá an toaøn NHTW caùc nöôùc phaùt trieån ñaõ ñöa ra theå thöùc phaân tích voán töï coù theo chaát löïông töøng loaïi, nhö: chaát löôïng quaûn lyù, 30 thanh khoaûn cuûa taøi saûn coù, lòch söû lôïi nhuaän vaø tích luõy lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng, chaát löôïng vaø ñaëc ñieåm cuûa voán chuû sôû höõu, gaùnh naëng cuûa caùc chi phí kinh doanh goäp, tieàm naêng cuûa cô caáu tieàn göûi nhaïy caûm vôùi laõi suaát, chaát löôïng chieán löôïc quaûn trò kinh doanh, khaû naêng cuûa ngaân haøng trong vieäc phoái hôïp caùc nhu caàu taøi chính hieän taïi vaø töông lai taïi caùc lónh vöïc kinh doanh khaùc nhau,… Vôùi nguyeân taéc chung laø “neáu ngaân haøng khoâng ñaûm baûo chaát löôïng cuûa moät trong nhöõng yeáu toá treân thì yeâu caàu veà voán töï coù toái thie._.aân bieät ñoái xöû giöõa quyeàn lôïi ngaân haøng vôùi quyeàn ñöôïc chaát vaán cuûa khaùch haøng. Caùc ngaân haøng phaûi coâng khai, minh baïch hoaït ñoäng ôû nhöõng möùc ñoä coù theå nhaèm laøm giaûm bôùt caùc hieän töôïng thao tuùng, cöûa quyeàn ñem laïi lôïi ích chung cho xaõ hoäi. Ñaây laø nguyeân nhaân khieán thò tröôøng saûn phaåm tín duïng bò boùp meùo, ruûi ro ñaïo ñöùc phaùt sinh; ƒ Luaät quaûng caùo tín duïng, quy ñònh cuï theå caùc giôùi haïn trong caùc bieän phaùp marketing, quaûng caùo, chieâu thò ñeå thu huùt khaùch haøng vaø phaïm vi ñöôïc quaûng baù thöông hieäu nhaèm giaûm bôùt ruûi ro trong vieäc kieåm soaùt chaát löôïng saûn phaåm dòch vuï cung caáp vaø traùnh cho khaùch haøng coù moät caùch nhìn sai leäch; ƒ Luaät baùo caùo tín duïng trung thöïc, quy ñònh caùc baùo caùo cuûa ngaân haøng phaûi ñöôïc söï xaùc nhaän töø caùc cô quan kieåm toaùn coù uy tín caû ôû trong vaø ngoaøi nöôùc, yù kieán cuûa cô quan quaûn lyù giaùm saùt töø xa. Caùc baùo caùo phaûi ñöôïc söï xaùc nhaän cuûa heä thoáng kieåm soaùt, thanh tra noäi boä cuûa caùc Hieäp hoäi chaát löôïng ngaønh ngheà, caùc toå chöùc ñaùnh giaù chaát löôïng quoác teá maø ngaân haøng laø hoäi vieân. Muïc tieâu nhaèm taïo söï raøng buoäc traùch nhieäm cuoái cuøng ñeå coù bieän phaùp cheá taøi kòp thôøi khi phaùt hieän ra nhöõng sai leäch trong caùc baùo caùo tín duïng cuûa caùc ngaân haøng; 183 ƒ Luaät cho vay tieâu duøng vaø cho thueâ leasing, quy ñònh giôùi haïn quy moâ cho vay tieâu duøng khoâng ñöôïc vöôït quaù khaû naêng thu nhaäp cuûa khaùch haøng. Hieän thò tröôøng naøy phaùt trieån khaù maïnh do chính saùch kích caàu cuûa Chính phuû, cuøng vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa caùc coâng cuï theû tín duïng, caùc maùy ATM, heä thoáng ngaân haøng baùn leû, caïnh tranh,.. Neáu tyû troïng cho vay vöôït quaù möùc so vôùi caùc danh muïc khaùc seõ bieán thaønh toån thaát khi taêng tröôûng kinh teá chaäm laïi. Baøi hoïc nhöõng naêm 95 – 96 vaãn coøn nhöng hieän vaãn chöa coù nhöõng quy taéc raøng buoäc; ƒ Luaät taùi ñaàu tö coäng ñoàng, nhaèm gaén traùch nhieäm xaõ hoäi vôùi söï phaùt trieån kinh teá cuûa coäng ñoàng caàn quy ñònh caùc ngaân haøng phaûi duøng voán ñöôïc boå sung töø lôïi nhuaän ñeå tieáp tuïc môû roäng ñaàu tö taïi ñòa baøn hoaït ñoäng. Hieän phaàn lôùn caùc tænh nhoû ñeàu ñöôïc xem nhö laø nôi cung öùng ñaàu vaøo thuaàn tuùy, söï khai thaùc quaù möùc khieán tieàm löïc phaùt trieån cuûa moät soá ñòa phöông nhanh choùng bò caïn kieät; ƒ Hoaøn thieän caùc luaät leä lieân quan ñeán phaùt haønh coå phieáu, boå sung ñieàu chænh vieäc mua coå phaàn ôû caùc TCTD trong nöôùc cuûa caùc NHNNg, sôùm ban haønh Nghò ñònh söûa ñoåi boå sung Nghò ñònh 144 ngaøy 28/11/2003 theo höôùng môû roäng ñoái töôïng tham gia giao dòch treân TTCK ñoái vôùi caùc toå chöùc taøi chính nhö baûo hieåm, tieát kieäm böu ñieän. Ban haønh môùi quy ñònh veà phaùt haønh traùi phieáu, coå phieáu DNNN, chænh söûa laïi quyeát ñònh 30/03/QÑ-TTg ngaøy 11/3/2003 vaø 149/03/QÑ-TTg ngaøy 17/7/2003 veà vieäc goùp voán mua coå phaàn cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñoái vôùi Nghò ñònh 38/03/NÑ-CP cho coâng ty coù voán nöôùc ngoaøi baùn coå phieáu neân quy ñònh cho pheùp nhaø ñaàu tö ñöôïc ruùt voán vaø lôïi nhuaän chính ñaùng töø thöïc löïc; ƒ Sôùm xaây döïng Luaät doanh nghieäp thoáng nhaát môùi, theo höôùng baõi boû nhöõng haïn cheá veà ñieàu kieän kinh doanh ñöa ra quy ñònh hình thaønh moät cô cheá quaûn lyù hieäu quaû cho caùc chuû theå kinh doanh ñöôïc caïnh tranh bình ñaúng, haïn cheá caùc tieâu cöïc trong hoaït ñoäng ñaàu tö taïo ñieàu kieän giaûm chi phí vaø taêng thu lôïi nhuaän, ñoåi laïi quaûn lyù chaët cheõ caùc ñieàu kieän ñaàu vaøo baèng quaûn lyù haäu kieåm nghieâm ngaët; 184 ƒ Söûa ñoåi laïi luaät ngaân haøng vaø caùc luaät khaùc coù lieân quan, trong ñoù caàn quy ñònh cuï theå hôn veà ñaïo ñöùc kinh doanh vaø trích laäp quyõ döï phoøng, traùch nhieäm xaõ hoäi cuûa caùn boä nhaân vieân ngaân haøng trong chaáp haønh luaät. Taäp trung hôn vaøo vaán ñeà ñaûm baûo söùc khoûe taøi chính, söï an toaøn cho khaùch haøng, söï tin caäy cuûa heä thoáng baûo hieåm tín duïng, baûo hieåm tieàn göûi. Boå sung theâm caùc vaán ñeà môùi phaùt sinh trong söû duïng maùy ATM, söû duïng theû, quaûn lyù, theá chaáp, tín chaáp, thaåm ñònh, kieåm soaùt, hôïp taùc ñaàu tö, tieáp thò, thöông hieäu.....; ƒ Xaây döïng chöông trình söûa ñoåi luaät, nghò quyeát phuø hôïp vôùi caùc cam keát vôùi WTO, môû roäng phaïm vi ñieàu chænh bao haøm caùc hoaït ñoäng thöông maïi phuø hôïp vôùi tính chaát ña daïng vaø phong phuù cuûa hoäi nhaäp. Ñöa ra nhöõng noäi dung khaùi nieäm cuï theå chuyeân saâu, caùc quy ñònh phuø hôïp vôùi thöïc tieãn hoaït ñoäng thöông maïi cuõng nhö phaùp luaät, taäp quaùn thöông maïi quoác teá. Caùc quy ñònh caàn phaûi roõ raøng deã aùp duïng vaøo cuoäc soáng vaø khoâng coù söï choàng cheùo maâu thuaãn vôùi caùc quy ñònh vaø caùc luaät khaùc; ƒ Keøm theo caùc vaên baûn quy ñònh khaùc, quy ñònh veà voán chuû sôû höõu phaûi döïa treân cô sôû ruûi ro, nhö caùc luaät: Luaät baûo hieåm tieàn göûi, Luaät quy trình giao dòch thanh toaùn baát ñoäng saûn, Luaät coâng khai theá chaáp nhaø ôû,... Hieän caùc vaên baûn naøy haàu nhö chöa coù hoaëc coù nhöng ôû trình ñoä phaùp lyù thaáp vaø coù nhieàu baát caäp, möùc cheá taøi keùm, ñaây cuõng laø nguyeân nhaân chính gaây ra nhöõng ruûi ro nôï ñoïng hieän nay. 3.4.2. Kieán nghò vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. Ñeå taïo moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh vaø sôùm hoaøn thieän cô cheá chính saùch quaûn lyù, khuyeán khích caùc NHTMCP ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù ñeå coù ñieàu kieän ñi vaøo phaùt trieån beàn vöõng, luaän aùn kieán nghò: ƒ Taïo moâi tröôøng kinh doanh ña daïng coù hình thöùc sôû höõu phong phuù, phuø hôïp vôùi caùc thoâng leä cuûa hoaït ñoäng ngaân haøng theá giôùi, neân cho pheùp hình thaønh môùi caùc NHTMCP theo chuyeân ngaønh, chuyeân lónh vöïc, chuyeân nhoùm khaùch haøng, chuyeân vuøng, taùch baïch caùc ngaân haøng toaøn caàu vaø caùc ngaân haøng ñòa 185 phöông ñeå deã quaûn lyù, cho pheùp thaønh laäp Ngaân haøng Vieät Kieàu, ngaân haøng 100% voán cuûa tö nhaân, coå phaàn hoùa caùc NHTMNN, taäp hôïp caùc tieäm caàm ñoà vaøo caùc TCTD xaõ hoäi vôùi quy cheá kinh doanh roõ raøng, cho pheùp aùp duïng laõi suaát linh hoaït nhöng raøng buoäc veà quy cheá tín duïng vaø tín chaáp chaët hôn...; ƒ Phaùt trieån thò tröôøng tín duïng phi kieåm soaùt, môû roäng cho vay khoâng caàn taøi saûn theá chaáp vôùi laõi suaát linh hoaït thoâng qua caùc giao dòch phoå thoâng nhaèm taêng khaû naêng phuïc vuï caùc DNVVN. Ñaây seõ laø phöông thöùc ñeå ñoäng vieân nguoàn voán xaõ hoäi, gia taêng taøi trôï cho khu vöïc daân doanh vaø hoä gia ñình, goùp phaàn ñaåy luøi naïn nhuõng nhieãu, ngaên chaän naïn cho vay naëng laõi. Tuy nhieân veà hình thöùc caàn coù nhöõng chuyeån ñoåi thích hôïp, ñeå giaûm bôùt ruûi ro neân taøi trôï giaùn tieáp qua caùc ngaân haøng tö nhaân vôùi nhöõng raøng buoäc veà voán vaø giôùi haïn tín duïng khaét khe hôn; ƒ Taêng tính lieân thoâng giöõa caùc thò tröôøng, keå caû thò tröôøng baûo hieåm tieàn göûi, baûo hieåm tieàn vay. Môû cô cheá môùi taïo caàu noái giöõa thò tröôøng taøi chính vaø phi taøi chính, thò tröôøng coù vaø khoâng coù toå chöùc, caùc toå chöùc taøi chính - ngaân haøng vaø phi ngaân haøng, caùc toå chöùc ngaân haøng coù kieåm soaùt vaø phi kieåm soaùt, phaân laäp töøng nhoùm theo quy moâ, möùc ñoä chuyeân moân hoùa vaø söï vöõng maïnh taøi chính; ƒ Hình thaønh thò tröôøng taøi chính - ngaân haøng thoáng nhaát, treân cô sôû ñònh höôùng phaùt trieån vaø ñònh löôïng naêng löïc caïnh tranh cho töøng nhoùm ngaân haøng, sôùm phaân coâng laïi hoaït ñoäng ngaân haøng, thieát ñònh baøi toaùn caïnh tranh, hình thaønh chieán löôïc phaùt trieån chung cho toaøn heä thoáng khoâng phaân bieät thaønh phaàn, khu vöïc, loaïi hình, taïo moâi tröôøng caïnh tranh bình ñaúng; ƒ Ban haønh chính saùch hoã trôï phaùt trieån thò tröôøng cung vaø caàu, khuyeán khích tieáp caän vôùi coâng ngheä phuø hôïp ñaït naêng löïc caïnh tranh quoác teá, thuùc ñaåy chuyeån giao coâng ngheä töø caùc tröôøng ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu. Caàn coù nhöõng thay ñoåi lôùn trong chính saùch taøi chính tieàn teä, cô cheá phaùp lyù ñeå goùp phaàn ñoåi môùi hoã trôï caùc NHTMCP phaùt trieån toát hôn vaø hoaït ñoäng hieäu quaû hôn; 186 ƒ Taêng cöôøng caùc bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö, thu huùt söï ñoùng goùp cuûa tö nhaân, coâng chuùng, ñoàng thôøi vôùi taêng cöôøng vai troø cuûa cô quan quaûn lyù caïnh tranh ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng. Ñeå thuùc ñaåy söï phaùt trieån caùc moâ hình NHTMCP môùi caàn sôùm ban haønh caùc chính saùch vôùi phaïm vi hoaït ñoäng roäng hôn, khuyeán khích tinh thaàn kinh doanh vaø caïnh tranh maïnh meõ hôn; • Ban haønh khung phaùp lyù veà toå chöùc hoaït ñoäng quaûn trò ñieàu haønh ñoái vôùi caùc NHTM, laøm cô sôû ñeå caùc NHTMCP xaây döïng baûn ñieàu leä môùi, caàn xaùc ñònh roõ yeâu caàu quaûn trò toát, kieåm soaùt ruûi ro, nguyeân taéc minh baïch trong vay möôïn giöõa caùc nhoùm coå ñoâng taïo ñieàu kieän cho ngaân haøng coù nhieàu quyeàn hôn trong quyeát ñònh veà caùc tieâu chuaån ngöôøi ñaïi dieän, uyû quyeàn cuûa coå ñoâng, HÑQT...; • Ban haønh quy ñònh xaùc ñònh nôï quaù haïn theo tieâu chuaån Basel II, trong ñoù caàn quy ñònh chi tieát caùc tieâu chuaån phaân loaïi, trình baøy roõ caùc ñònh nghóa veà phaân loaïi nôï, caàn quy ñònh roõ loä trình, phöông thöùc xaùc ñònh, phöông trình tính caùc loaïi nôï nhaèm taïo ñieàu kieän cho vieäc hoaøn thieän quy cheá kieåm tra giaùm saùt caùc tieâu chuaån hoaït ñoäng an toaøn voán....; • Boå sung quy ñònh veà thaønh laäp môùi NHTMCP, xaùc ñònh roõ söï caàn thieát, hieäu quaû kinh teá, keát quaû thaåm ñònh khoa hoïc nghieâm tuùc, ñaëc bieät veà quy moâ voán ñieàu leä vaø giaûi phaùp hình thaønh voán,... ñaûm baûo caùc NHTMCP môùi ra ñôøi ñeàu coù ñuû voán ñeå hoaït ñoäng. Quy ñònh roõ caùc giôùi haïn quy moâ voán gaén vôùi quy moâ thò tröôøng, thò phaàn, möùc ñoä ñöôïc môû roäng, ña daïng hoùa hoaït ñoäng, saûn phaåm; • Môû roäng quy ñònh sôû höõu coå phaàn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, theo höôùng nôùi roäng ñeán 40%, naâng tyû leä naém giöõ moãi caù nhaân leân 20% nhö ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, hoaëc cho pheùp naém giöõ toái ña tôùi 90% nhöng seõ thu heïp daàn tyû leä naém giöõ theo thôøi gian. Cho pheùp NHTMCP phaùt haønh coå phieáu ra nöôùc ngoaøi, nôùi roäng tyû leä coå phieáu phaùt haønh ra coâng chuùng, ña daïng caùc coâng cuï nôï; 187 • Nôùi roäng giôùi haïn ñaàu tö, cho pheùp NHTMCP ñaàu tö treân 50% voán chuû sôû höõu cuûa caùc doanh nghieäp, ñöôïc pheùp thaønh laäp caùc coâng ty con neáu naém treân 51% voán chuû sôû höõu, hoaëc coâng ty lieân doanh lieân keát neáu naém giöõ döôùi 51%. Ñoái vôùi taäp ñoaøn NHTMCP hình thaønh theo moâ hình meï con caàn quy ñònh roõ möùc ñoä ñaàu tö voán vaøo coâng ty con, coâng ty lieân keát, kinh doanh caùc dòch vuï taøi chính, quyeàn chi phoái caùc coâng ty con thoâng qua voán coâng ngheä, thöông hieäu, thò tröôøng; • Taïo ñieàu kieän cho caùc NHTMCP naâng cao söùc caïnh tranh, ngaên chaän caùc NHNNg coù quy moâ nhoû taøi chính khoâng laønh maïnh vaøo Vieät Nam, nôùi roäng voán toái thieåu, cuï theå: ñoái vôùi caùc NHLD voán phaûi treân 20 tyû USD, caùc NHNNg voán phaûi treân 10 tyû USD thôøi haïn hoaït ñoäng 99 naêm, caùc chi nhaùnh NHNNg voán cuûa ngaân haøng meï phaûi treân 50 tyû USD. Ñoái vôùi caùc NHNNg ñaõ hoaït ñoäng tröôùc quy ñònh naøy seõ ñieàu chænh phaïm vi hoaït ñoäng baèng caùc coâng cuï raøo caûn thích hôïp; • Xaây döïng heä thoáng caûnh baùo sôùm ruûi ro tín duïng vaø quy trình giaùm saùt töø xa ôû caáp vó moâ, cung caáp thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro coâng khai, duy trì giôùi haïn taêng tröôûng tín duïng phuø hôïp vôùi chính saùch tieàn teä. Xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc ñònh cheá veà baûo hieåm tín duïng, hoaøn taát quy trình thanh tra, giaùm saùt theo tieâu chuaån quoác teá. Xaùc laäp cô cheá can thieäp cuûa Nhaø nöôùc vaø cô cheá baûo hieåm tieàn göûi quoác gia cho töøng heä thoáng, duy trì traät töï heä thoáng taøi chính treân internet; • Taïo ñieàu kieän nhieàu hôn cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cho pheùp chuyeån tieàn vaøo kinh doanh chöùng khoaùn vaø ñöôïc pheùp chuyeån ngoaïi teä ra töï do maø khoâng bò gaêm giöõ laïi hôn moät naêm, ñôn giaûn hoùa quy trình môû taøi khoaûn vaõng lai, cho pheùp giao dòch tröïc tieáp vôùi coâng ty chöùng khoaùn baèng ngoaïi teä, haïn cheá chi phí chuyeån ñoåi, ñöôïc môû taøi khoaûn chuyeân duøng kinh doanh chöùng khoaùn taïi NHTM; • Naâng cao naêng löïc caùc cô quan giaùm saùt, thoáng nhaát, chuaån hoùa boä maùy giaùm saùt veà naêng löïc ñaùnh giaù, thaùi ñoä khaùch quan, ñoä chính xaùc, tính hôïp lyù cuûa caùc tieâu chuaån ño löôøng, möùc ñoä phaân ñònh caùc thaønh phaàn voán, loaïi hình hoaït 188 ñoäng, quy moâ nghieäp vuï, taïo ñieàu kieän cho cô quan giaùm saùt coù ñaày ñuû cô sôû phaùp lyù vaø giaûi phaùp coâng ngheä ñeå thöïc hieän caùc chöùc naêng vaø nghieäp vuï quaûn lyù; • Thieát laäp cô cheá phaûn öùng nhanh vôùi tình huoáng xaáu, hoã trôï caùc ngaân haøng, caùc toå chöùc taøi chính hình thaønh löïc löôïng phaûn öùng nhanh döôùi söï tham gia cuûa NHNN, Chính quyeàn ñòa phöông, Hieäp hoäi ngaân haøng, Hieäp hoäi taøi chính,.. Xaây döïng chính saùch, cheá ñoä, ñieàu kieän hoã trôï cuï theå nhaèm taêng cöôøng theâm chöùc naêng giaùm saùt taøi chính vaø naâng cao traùch nhieäm cuûa caùc NHTMCP. 3.4.3. Kieán nghò vôùi UBND Thaønh phoá Hoà Chí Minh. ƒ Kích thích söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc NHTMCP daãn ñaàu, laøm cô sôû ñònh höôùng ñeå môû roäng thò tröôøng lieân ngaân haøng, ñònh ra caùc tieâu chuaån chung cho thò tröôøng. Taïo ñieàu kieän cho caùc NHTMCP lôùn tham gia taïo laäp phaùt trieån thò tröôøng tieàn teä, môû ra saân chôi cho caùc phöông tieän thanh toaùn qua ngaân haøng laøm coâng cuï ñeå phoøng ngöøa ruûi ro vaø ñaùp öùng nhu caàu veà voán vaø ñaàu tö; ƒ Cho pheùp thaønh laäp hieäp hoäi NHTMCP, theo höôùng chuyeân quaûn lyù veà maët coâng vieäc, ngheà nghieäp, taäp hôïp giôùi kinh doanh, caùc nhaø taøi chính coù uy tín, coù ñaïo ñöùc ñeå thuùc ñaåy phaùt trieån ngheà nghieäp, baûo veä lôïi ích hôïp phaùp taïo ñieàu kieän cho caùc NHTMCP phaùt trieån ra quy moâ toaøn caàu. Taêng cöôøng vai troø cuûa hieäp hoäi trong vieäc döï baùo caùc bieán ñoäng, xu höôùng phaùt trieån, thieát keá caùc dòch vuï môùi ñeå xaây döïng lôïi theá caïnh tranh cho coäng ñoàng; ƒ Môû roäng chöùc naêng cuûa hieäp hoäi NHTMCP, cung caáp thoâng tin phaùp luaät thò tröôøng, tö vaán coâng ngheä kinh doanh, giaûi quyeát tranh chaáp, phaùt trieån moái quan heä vaø tìm kieám caùc nguoàn taøi trôï töø caùc toå chöùc quoác teá, tö vaán cô hoäi kinh doanh,... taïo ñieàu kieän ñeå caùc NHTMCP hoaïch ñònh chieán löôïc hoaït ñoäng, phaùt trieån tieáp thò truyeàn thoâng. Cho pheùp hieäp hoäi ñöôïc toå chöùc caùc chöông trình ñaøo taïo chuyeân nghieäp, caáp giaáy chöùng nhaän, phaùt theû kinh doanh, theû haønh ngheà theo caùc tieâu chuaån cuï theå hoaëc ñeà nghò caám caùc ngaân haøng vi phaïm phaùp luaät hoaït ñoäng; 189 ƒ Taêng theâm quyeàn haïn cho hieäp hoäi NHTMCP, trong vieäc ñöùng ra toå chöùc xaây döïng cô caáu khai thaùc thò tröôøng, phaân taàng thu huùt voán, theo höôùng phaân boå caùc NHTMCP coù quy moâ nhoû taäp trung vaøo caùc khaùch haøng coù giaù trò khai thaùc thaáp, nhu caàu ñôn giaûn. Khi khai thaùc buoäc caùc NHTMCP phaûi döïa treân giaù trò cuûa töøng nhoùm khaùch haøng, coù tính ñeán khai thaùc caùc giaù trò coäng theâm nhaèm tieán ñeán chaám döùt loái phaùt trieån töï do maïnh ai naáy laøm; ƒ Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån thöông hieäu chung cho caùc NHTMCP TP.HCM, taïo ra nhöõng ñaëc tröng rieâng bieät laøm noåi baät moät caùch nhaát quaùn caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø caùc chöông trình quaûng baù, loâi keùo söï tham gia cuûa caùc toå chöùc hieäp hoäi khaùc lieân keát ñeå phaùt trieån toaøn dieän. Trong loä trình phaùt trieån thöông hieäu caàn coù chính saùch mieãn giaûm thueá nhaát ñònh, cho pheùp caùc NHTMCP ñöôïc töï chuû taøi chính nhieàu hôn trong vieäc söû duïng chi phí phaùt trieån thöông hieäu; ƒ Khuyeán khích söï hoã trôï töø caùc toå chöùc tö vaán quoác teá, ñeå giuùp caùc NHTMCP thöïc hieän caùc chöông trình hieän ñaïi hoùa saâu roäng theo caùc tieâu chuaån quoác teá, töø ñoåi môùi ñieàu haønh hoaït ñoäng, phaùt trieån nguoàn nhaân söï, hieän ñaïi hoùa heä thoáng thoâng tin ñeán naâng cao chaát löôïng boä phaän theå cheá vaø coâng ngheä; ƒ Thaønh laäp ban chæ ñaïo ñoåi môùi phaùt trieån thò tröôøng taøi chính tín duïng, thuùc ñaåy, taïo ñieàu kieän phaùt trieån caùc ngaân haøng theo moâ hình coâng ty hoaù, taäp ñoaøn hoaù vaø sieâu thò hoaù. Treân cô sôû ñaùnh giaù laïi tính phuø hôïp trong quy hoaïch toång theå ñeå ñieàu chænh laïi caùc muïc tieâu, soaïn thaûo cô cheá kinh doanh ngaân haøng ñaëc thuø ñònh roõ khuoân khoå vaø nhöõng chuaån möïc buoäc phaûi tuaân thuû nhaèm haïn cheá thaáp nhaát nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc vaø baát caäp cuûa thò tröôøng; ƒ Xaùc laäp loä trình laønh maïnh hoùa moâi tröôøng hoaït ñoäng ngaân haøng, ñaåy maïnh caûi caùch caùc thuû tuïc vaø boä maùy haønh chính, hieän ñaïi hoùa heä thoáng phaùp lyù, xaây döïng hôïp ñoàng ñôn giaûn coù hieäu löïc cao, laøm saùng toû quyeàn sôû höõu taøi saûn, quyeàn chuyeån nhöôïng vaø baûo ñaûm vieäc cho vay voán, ñaåy nhanh toác ñoä caáp soå ñoû 190 cho ngöôøi daân vaø doanh nghieäp taïo thuaän lôïi cho giao dòch thò tröôøng, hình thaønh caùc thò tröôøng lieân quan ñeå taêng khaû naêng chuyeån hoaù baát ñoäng saûn, ñoäng saûn; ƒ Thuùc ñaåy caùc NHTMCP lieân keát vôùi caùc toå chöùc thöông maïi, thaønh laäp heä thoáng FFTPOS (nhö kinh nghieäm cuûa Thaùi Lan) treân cô sôû ñaûm baûo haøi hoøa lôïi ích giöõa caùc beân coù quyeàn lôïi lieân quan hoaëc lieân hieäp vôùi caùc NHTMCP khaùc thaønh laäp caùc Hieäp hoäi choáng ruûi ro tín duïng, Hieäp hoäi choáng caïnh tranh khoâng laønh maïnh ñeå baûo veä lôïi ích chung cho coäng ñoàng. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Trong moâi tröôøng toaøn caàu hoùa, phaùt trieån voán vaø ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù theo caùc chuaån möïc an toaøn tieân tieán laø ñieàu kieän ñeå caùc NHTMCP caïnh tranh vaø phaùt trieån nhöng ñieàu ñoù cuõng khoâng coù nghóa laø ngaân haøng phaûi ñaùnh ñoåi baèng moïi giaù. Ñeå vieäc aùp duïng caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán ñem laïi hieäu quaû, quaù trình ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù ôû caùc ngaân haøng ñoøi hoûi phaûi ñaûm baûo ñöôïc tính tuaàn töï, ñoàng boä vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá. Tuy nhieân, ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù theo caùc chuaån möïc quoác teá ôû caùc NHTMCP TP.HCM chæ thöïc söï thaønh coâng neáu coù nhöõng thay ñoåi töông ñoàng vaø maïnh meõ töø caùc cô quan quaûn lyù, giaùm saùt cuûa NHNN trong vieäc ñoåi môùi trieät ñeå töø noäi dung, chieán löôïc ñeán cô cheá chính saùch quaûn lyù, giaùm saùt, ñaùnh giaù an toaøn voán, phuø hôïp vôùi loä trình thöïc hieän caùc cam keát quoác teá. Beân caïnh ñoù cuõng caàn coù söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc, cuûa NHNN Vieät Nam vaø cuûa UBND thaønh phoá Hoà Chí Minh. Caïnh tranh thaønh coâng trong ñieàu kieän hoäi nhaäp laø raát khoù nhöng khoâng coù nghóa laø khoâng theå, vaán ñeà laø ôû söï quyeát taâm ñoåi môùi vaø söï nhaát quaùn cuûa taát caû caùc ngaønh, caùc caáp vaø cuûa chính baûn thaân caùc NHTMCP. 191 KEÁT LUAÄN Luaän aùn ñaõ ñoùng goùp ñöôïc moät soá noäi dung quan troïng sau ñaây: 1. Phaân tích sô boä ñeå laøm roõ vai troø, taàm quan troïng cuûa vieäc ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng tröôùc yeâu caàu phaùt trieån an toaøn beàn vöõng vaø caïnh tranh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 2. Phaân tích saâu lyù luaän veà voán töï coù, moái quan heä giöõa quaûn lyù voán töï coù vôùi yeâu caàu chaáp haønh caùc chuaån möïc an toaøn voán, cuõng nhö taàm quan troïng cuûa quaûn lyù voán töï coù höõu hieäu vôùi yeâu caàu naâng cao an toaøn voán, ñoàng thôøi ñaõ ñuùc ruùt ñöôïc moät soá baøi hoïc töø nghieân cöùu kinh nghieäm quaûn lyù voán töï coù trong hoaït ñoäng ngaân haøng ôû caùc nöôùc. Treân cô sôû khaûo saùt thöïc traïng quaûn lyù voán töï coù taïi caùc NHTMCP TP.HCM, phaân tích nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc, caùc maët coøn haïn cheá, luaän aùn ñaõ chæ ra ñöôïc nhöõng nguyeân nhaân cuûa caùc toàn taïi caàn giaûi quyeát. 3. Caên cöù vaøo lyù luaän vaø thöïc tieãn ñaõ phaân tích, xuaát phaùt töø yeâu caàu muïc tieâu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø cuûa ngaønh ngaân haøng treân ñòa baøn, döïa treân caùc caên cöù khoa hoïc, luaän aùn döï baùo nhu caàu vaø hoaïch ñònh quaûn lyù quaù trình taêng tröôûng voán töï coù trung bình, xaùc ñònh muïc tieâu, nguyeân taéc vaø ñònh höôùng ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù cho caùc NHTMCP TP.HCM. 4. Ñoái vôùi caùc NHTMCP TP.HCM, luaän aùn ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù theo caùc chuaån möïc an toaøn voán quoác teá, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá cuûa töøng ngaân haøng, taïo ñieàu kieän phaùt trieån an toaøn, hieäu quaû, oån ñònh vaø beàn vöõng, bao goàm: - Söûa ñoåi theå cheá quyeàn sôû höõu voán coå phaàn phuø hôïp vôùi nhöõng ñoåi môùi töø luaät doanh nghieäp, ñònh höôùng moâ hình phaùt trieån vaø ñònh vò thò tröôøng muïc tieâu; - Ñoåi môùi toaøn dieän cô cheá quaûn trò ruûi ro theo coâng ngheä hieän ñaïi; - Ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù voán töï coù an toaøn baèng caùc giaûi phaùp kyõ thuaät; 192 - Xaây döïng chieán löôïc taùi caáu truùc sôû höõu voán coå phaàn beàn vöõng, laáy lao ñoäng chuyeân moân cao vaø ñoái taùc chieán löôïc nöôùc ngoaøi laøm muïc tieâu troïng taâm. 5. Ñoái vôùi caùc cô quan quaûn lyù, giaùm saùt ngaân haøng, nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn lyù, giaùm saùt, thuùc ñaåy caùc NHTMCP TP.HCM nhanh choùng ñi vaøo thöïc thi ñoåi môùi caùc chuaån möïc quaûn lyù an toaøn voán thaønh coâng, luaän aùn ñeà xuaát caùc giaûi phaùp taêng cöôøng vai troø quaûn lyù vó moâ phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá vaø loä trình thöïc hieän caùc cam keát quoác teá, cuï theå laø: - Ñònh höôùng chöông trình, noäi dung, cô cheá, chính saùch quaûn lyù, giaùm saùt an toaøn voán theo caùc chuaån möïc Basel; - Ñoåi môùi heä thoáng tyû leä, chæ tieâu, phöông phaùp ñaùnh giaù voán töï coù an toaøn; - Ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, giaùm saùt, ñaùnh giaù an toaøn voán. 6. Luaän aùn kieán nghò vôùi Nhaø nöôùc Vieät Nam, NHNNVN, UBND TP.HCM moät soá giaûi phaùp hoã trôï nhaèm taïo ñieàu kieän cho quaù trình thöïc thi ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù cuûa caùc NHTMCP TP.HCM sôùm thaønh coâng, nhö: - Kieän toaøn heä thoáng luaät phaùp coù lieân quan ñeán vieäc thöïc thi caùc chuaån möïc an toaøn voán quoác teá; - Hoaøn thieän caùc cô cheá quaûn lyù Nhaø nöôùc veà giaùm saùt, tö vaán hoã trôï; - Hình thaønh caùc toå chöùc ngaønh ngheà, caùc toå chöùc xaõ hoäi vaø thieát laäp caùc ban chæ ñaïo, hoã trôï, tö vaán giaùm saùt an toaøn voán; Toùm laïi, luaän aùn ñaõ thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu laø ñeà xuaát heä thoáng caùc giaûi phaùp ñoåi môùi quaûn lyù voán töï coù toaøn dieän theo caùc chuaån möïc ñaùnh giaù an toaøn voán tieân tieán cuûa quoác teá. Ñeå caùc noäi dung treân trieån khai khaû thi trong thöïc tieãn, taùc giaû raát mong seõ coù theâm nhieàu coâng trình nghieân cöùu tieáp theo ñeå xaây döïng caùc giaûi phaùp cuï theå, chi tieát hôn. 193 DANH MUÏC CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ COÙ LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN ÑAÕ COÂNG BOÁ 1/ Nguyeãn Quoác Khaùnh (2000), “ Voán töï coù muïc tieâu vaø loái ra cho quaûn trò kinh doanh NHTMCP”, Taïp chí Khoa hoïc vaø ñaøo taïo ngaân haøng, soá (3), thaùng 5+6/2000, trang 24 – 26; 2/ Nguyeãn Quoác Khaùnh (2001), “Baûo hieåm tieàn göûi vaø söï an toaøn cuûa caùc NHTMCP”, Taïp chí Khoa hoïc vaø ñaøo taïo ngaân haøng, soá (2), thaùng 3+4/2001, trang 7 – 8; 3/ Nguyeãn Quoác Khaùnh (2001), “Quaûn lyù thu nhaäp vaø ruûi ro ôû caùc NHTMCP”, Taïp chí Khoa hoïc vaø ñaøo taïo ngaân haøng, soá (3), thaùng 5+6/2001, trang 26 – 29; 4/ Nguyeãn Quoác Khaùnh (2003), “Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong caùc NHTMCP”, Taïp chí Khoa hoïc vaø ñaøo taïo ngaân haøng, soá (5), thaùng 9+10/2003, trang 52 - 55. 194 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO TIEÁNG ANH 1. Trang Website cuûa “BIS” lieân quan ñeán caùc quy ñònh veà voán töï coù an toaøn. 2. George H.Henpel vaø Donald G Simmonson (1991), “Bank financial management Strategics and techniques for a changing industry”. 3. Timothy W.Kock (1995), “Bank management”, NXB The Dryden Press, Tröôøng Ñaïi hoïc South Carolina. TIEÁNG VIEÄT 4. Ngaân haøng Nhaø nöôùc TP.HCM, “Caùc taøi lieäu veà tình hình taøi chính cuûa caùc NHTM TP.HCM töø naêm 2000 – 6/2006”. 5. Ngaân haøng theá giôùi(1998), “Caùc heä thoáng taøi chính vaø söï phaùt trieån”, Tuyeån taäp Chính saùch vaø Nghieân cöùu Haø Noäi, NXB Giao thoâng Vaän taûi. 6. Baïch Thuï Cöôøng (2002), “Baøn veà caïnh tranh toaøn caàu”, NXB Thoâng Taán Xaõ. 7. Thanh tra NHNN (1994), “Coâng ngheä ngaân haøng daønh cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån”, Vieän Khoa hoïc Ngaân haøng. 8. Chu Vaên Caáp (2003), “Naâng cao söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá nöôùc ta trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá”, NXB Chính trò Quoác gia, Haø Noäi. 9. Hoà Dieäu (1998) “Caùc ñònh cheá taøi chính”, döïa treân taøi lieäu cuûa Peter S.Rose vaø James W.Kolari, NXB Thoáng Keâ. 10. Hoïc vieän Ngaân haøng (2002), “Giaùo trình quaûn trò vaø kinh doanh ngaân haøng”, NXB Thoáng Keâ. 11. Jenny Gordon vaø Bob Warrner (2005), “Hoäi nhaäp quoác teá trong heä thoáng ngaân haøng”, Döï aùn xaây döïng chieán löôïc hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng, chöông trình taêng cöôøng naêng löïc quaûn trò hieäu quaû Vieät Nam, Australia (CEG), Trung taâm Kinh teá quoác teá. 195 12. Hoäi Khoa hoïc kinh teá Vieät Nam (2000), “Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam vaø Hoa Kyø veà Thò tröôøng vaø doanh nghieäp”, Haø Noäi. 13. Leâ Thò Hoøa (2002), “Caùc vaán ñeà ñaët ra ñoái vôùi dòch vuï ngheà nghieäp keá toaùn, kieåm toaùn ôû Vieät Nam tröôùc xu theá hoäi nhaäp”, Taïp chí Taøi chính Haø Noäi, Boä Taøi chính, soá (3). 14. Vuõ Troïng Huøng, Phan Troïng Quyeàn (1999), “Markerting ñònh höôùng vaøo khaùch haøng”, NXB Ñoàng Nai. 15. Cao Baù Khoaùt (2002), “Chuyeån nhöôïng coå phaàn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn”, Baùo Nhaân daân Haø Noäi, Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam, 27/3/2002 trang 2. 16. Vuï chieán löôïc vaø phaùt trieån NHNNVN (2000), “Kyû yeáu caùc coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc ngaønh ngaân haøng naêm 1999-2000”, NXB Thoáng Keâ, Haø Noäi. 17. Vuï Chieán löôïc phaùt trieån NHNNVN (2005), “Kyû yeáu caùc coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc”, NXB Phöông Ñoâng. 18. Thanh Tra NHNN (1994), “Kyõ thuaät thanh tra daønh cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån”, Vieän Khoa hoïc Ngaân haøng. 19. Traàn Du Lòch (2000), “Toång keát 10 naêm quaûn lyù ñaàu tö trong nöôùc taïi TP.HCM 91-00”, Vieän Kinh teá TP.HCM vaø sôû keá hoaïch ñaàu tö TP.HCM. 20. Vieän Khoa hoïc Ngaân haøng (1996), “Markerting trong ngaân haøng”, NXB Thoáng Keâ, Haø Noäi. 21. Vieän Chieán löôïc phaùt trieån, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (2002) “Moät soá vaán ñeà veà lyù luaän, phöông phaùp luaän xaây döïng chieán löôïc quy hoaïch vaø phaùt trieån kinh teá Vieät Nam”, NXB Chính trò Quoác gia, Haø Noäi. 22. Nguyeãn Vaên Nam – Hoaøng Xuaân Quyeán (2002), “Phaân tích söï bieán ñoäng giaù coå phieáu treân Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam”, Taïp chí Kinh teá vaø Phaùt trieån, Haø Noäi, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân, soá (3). 23. VCCI (2001), “Naêng löïc caïnh tranh quoác gia vaø naêng löïc caïnh tranh cuûa 1 soá saûn phaåm, dòch vuï cuûa Vieät Nam”, Taøi lieäu Hoäi thaûo khoa hoïc. 24. Leâ xuaân Nghóa (2001), “Nghieân cöùu giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc toång theå phaùt trieån ngaønh ngaân haøng Vieät Nam giai ñoaïn 2001-2010”, ñeà taøi NCKH. 196 25. Heä thoáng caùc vaên baûn “Phaùp luaät Vieät Nam”, töø naêm 1997 – 2006. 26. SIDA, Thuïy Ñieån (1995), “Quaûn lyù nghieäp vuï ngaân haøng thöông maïi”. 27. Caùc baøi vieát lieân quan ñeán “Quaûn lyù voán töï coù cuûa caùc NHTM”, ñaêng treân caùc Taïp chí Khoa hoïc, caùc trang WEB khoa hoïc, caùc Baùo caùo thöôøng nieân. 28. “Taøi lieäu noäi boä” cuûa moät soá NHTMCP TP.HCM. 29. Nguyeãn Quang Thaùi (2002), “Ñaàu tö vaø hieäu quaû ñaàu tö nhöõng naêm 1995 – 2001”, Taïp chí Nghieân cöùu Kinh teá Haø Noäi, Vieän Kinh teá hoïc , soá (3). 30. Traàn Ngoïc Thô (2002), “Taøi Chính doanh nghieäp hieän ñaïi”, NXB Thoáng Keâ, Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh teá TP.HCM. 31. Leâ vaên Teà (1997), “Nghieäp vuï ngaân haøng thöông maïi”, NXB Thoáng Keâ. 32. NHNN TP.HCM (2000) “Toång keát hoaït ñoäng vaø phöông höôùng nhieäm vuï ngaân haøng naêm 2000-2005”. 33. NHNN TP.HCM (2000), “Toång keát 10 naêm ñoåi môùi cô cheá toå chöùc vaø hoaït ñoäng ngaân haøng treân ñòa baøn TP.HCM 1989-1999”. 34. Leâ Vaên Tö (1991), “Ngaân haøng vaø neàn kinh teá haøng hoùa”, NXB Thoáng Keâ, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. 35. Leâ vaên Tö (1995), “Tieàn teä tín duïng ngaân haøng trong neàn kinh teá thò tröôøng”, NXB Thoáng Keâ, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. 36. Leâ Vaên Tö (1994), “Caùc nghieäp vuï ngaân haøng thöông maïi”, NXB Thoáng Keâ, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. 37. Leâ vaên Tö (2002), “Quaûn lyù tyû giaù trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi vaø khu vöïc”, Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá , soá 137. 38. Cuïc xuaát baûn (2003), “Töï do hoùa taøi chính vaø heä thoáng ngaân haøng Vieät nam”, Boä Vaên hoaù- Thoâng tin. 39. Nguyeãn Quoác Vieät (1993), “Coâng ngheä ngaân haøng Hoa Kyø”, NXB Giaùo duïc. 197 ._.