Đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN

§æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp ASEAN Ch­¬ng I C¬ së lý luËn cña ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. 1.1. TÝnh tÊt yÕu cña ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. 1.1.1. Häc thuyÕt cña Adam Smith vµ c¸c tr­êng ph¸i “Cæ ®iÓn míi” vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i 1.1.1.1. Häc thuyÕt cña Adam Smith vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i Tõ thÕ kû XVI - XVII tr­êng ph¸i träng th­¬ng ë T©y ¢u mµ ®¹i biÓu lµ: Thoms Mum ®· ®Ò cao vai trß cña ngo¹i th­¬ng ®èi víi sù giµu cã kinh tÕ cña mét quèc gia. C¸c nhµ kinh tÕ cña tr­êng ph¸i träng th­¬ng cho r»ng “Néi th­¬ng lµ mét hÖ thèng èng dÉn, ngo¹i th­¬ng lµ c¸i m¸y b¬m, muèn t¨ng cña c¶i ph¶i cã ngo¹i th­¬ng nhËp dÇu cña c¶i qua néi th­¬ng” sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ®· chøng minh viÖc tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña ngo¹i th­¬ng cña tr­êng ph¸i träng th­¬ng. Chñ nghÜa träng th­¬ng lµ t­ t­ëng kinh tÕ cña giai cÊp t­ s¶n trong giai ®o¹n ph­¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn tan r· vµ chñ nghÜa t­ b¶n míi ra ®êi. §©y lµ giai ®o¹n chñ nghÜa t­ b¶n ®ang trong thêi kú tÝch luü nguyªn thuû t­ b¶n, s½n sµng dïng b¹o lùc ®Ó thùc hiÖn viÖc c­íp bãc ®Ó tÝch luü. Ngo¹i th­¬ng lóc ®ã lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó giai cÊp t­ s¶n thùc hiÖn c¸ch c­íp bãc ë thuéc ®Þa th«ng qua viÖc trao ®æi ngang gi¸. Nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ lèi bu«n b¸n theo kiÓu c­íp ®o¹t, quèc gia nµy cã lîi giÇu lªn trªn c¬ së quèc gia kh¸c chÞu bÊt lîi, nghÌo ®ãi. ChÝnh v× nh÷ng h¹n chÕ ®ã chñ nghÜa träng th­¬ng ®· nh­êng b­íc cho c¸c häc thuyÕt nghiªn cøu vÒ kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa mét c¸ch toµn diÖn h¬n. Tuy vËy, chñ nghÜa träng th­¬ng ®· cã nh÷ng cèng hiÕn nhÊt ®Þnh vÒ mÆt lý luËn khi chØ ra vai trß quan träng cña ngo¹i th­¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa tõ thÕ kû XVIII trë ®i, vai trß cña ngo¹i th­¬ng ®­îc nh×n nhËn trong tæng thÓ víi c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c, trong ®ã tiªu biÓu lµ lý thuyÕt vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña nhµ kinh tÕ häc ng­êi Anh Adam Smith (1723 - 1790) næi tiÕng thÕ giíi. ¤ng lµ nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn næi tiÕng ë Anh vµ trªn thÕ giíi , t­ t­ëng tiªu biÓu cña giai cÊp t­ s¶n sím cã t­ t­ëng thñ tiªu tµn tÝch phong kiÕn, më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn , ®· viÕt t¸c phÈm næi tiÕng “The Wealth of Nations - cña c¶i cña c¸c d©n téc” n¨m 1776. Víi lý t­ëng cho r»ng c¸c c¸ nh©n trªn thÞ tr­êng tù do theo ®uæi quyÒn lîi cña m×nh b»ng c¸ch cè g¾ng lµm cµng nhiÒu cho m×nh cµng tèt tuú kh¶ n¨ng cña m×nh kh«ng cã sù gióp ®ì hoÆc can thiÖp nµo cña chÝnh phñ. Adam Smith lËp luËn r»ng sù theo ®uæi quyÒn lîi trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã sù ®iÒu hµnh tõ trung ­¬ng cã thÓ t¹o ra ®­îc mét x· héi liªn kÕt chÆt chÏ cã kh¶ n¨ng ®­a ra ®­îc c¸c quyÕt ®Þnh ph©n bè nguån lùc chung cña x· héi mét c¸ch hîp lý. §ã lµ t­ t­ëng vÒ thÞ tr­êng tù do lµ thÞ tr­êng mµ nhµ n­íc kh«ng can thiÖp vµo. C¸c nhµ kinh tÕ häc ®· nghiªn cøu sù th©m thuý tuyÖt vêi cña Adam Smith ph¸t triÓn t­ t­ëng nµy vµ h×nh thµnh lý thuyÕt cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn vÒ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tù ®iÒu tiÕt th«ng qua khai th¸c lý thuyÕt vÒ “bµn tay v« h×nh” cña SmÝth. 1.1.1.2. Lý thuyÕt cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn míi vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i Khi chñ nghÜa t­ b¶n ra ®êi vµ ph¸t triÓn, tõ ®ã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tõng b­íc ®­îc h×nh thµnh. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ th«ng qua quan hÖ ®Æc thï cña nã, trong ®ã quan träng nhÊt lµ quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ vµ quy luËt c¹nh tranh nhµ n­íc t­ b¶n lóc nµy chØ lµ ng­êi “canh g¸c b¶o vÖ, tµi s¶n cho chñ nghÜa t­ b¶n, ñng hé, hç trî cho c¸c th­¬ng nh©n tham gia bu«n b¸n. Nh­ vËy nÒn s¶n xuÊt cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn nhanh, c¸c nhµ t­ b¶n ®ua nhau më réng quy m« s¶n xuÊt vµ c¸c ngµnh nghÒ. Tù do c¹nh tranh lµ ®ßi hái cÊp thiÕt cña ®êi sèng kinh tÕ lóc bÊy giê. C¸c nhµ kinh tÕ ñng hé c¹nh tranh tù do vµ lý thuyÕt “bµn tay v« h×nh”, nguyªn lý “nhµ n­íc kh«ng can thiÖp” vµo ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc ®Ò cao. Häc thuyÕt nµy còng cho r»ng viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ cÇn tu©n theo nguyªn t¾c tù do, ho¹t ®éng cña nã lµ do c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi. Mçi ng­êi ho¹t ®éng chØ nh»m lîi nhuËn sinh ng¹ch, song do “bµn tay v« h×nh” cña thÞ tr­êng chi phèi hoÆc ng­êi ta ph¶i phôc tïng tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n , ®iÒu nµy n»m ngoµi ý ®Þnh cña nhµ n­íc qu¶ lµ trong qu¸ tr×nh tån t¹i cña m×nh chñ nghÜa t­ b¶n ®· ®­a l¹i nÒn s¶n xuÊt víi n¨ng suÊt cao víi hÖ thèng m¸y mãc hiÖn ®¹i vµ lµm ra cña c¶i x· héi lín h¬n nhiÒu, so víi chÕ ®é phong kiÕn nh­ M¸c-¡ngghen ®· ph©n tÝch. Nh­ng ®Õn cuèi thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20 nh÷ng m©u thuÉn vèn cã vµ nh÷ng khã kh¨n kinh tÕ, thÊt nghiÖp vµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµo nh÷ng n¨m 1825 vµ 1930 ®· lµm n¶y sinh nhiÒu hiÖn t­îng kinh tÕ x· héi míi ®ßi hái ph¶i cã sù ph©n tÝch kinh tÕ míi. Tr­íc bèi c¶nh ®ã, c¸c häc thuyÕt kinh tÕ cña tr­êng ph¸i t­ b¶n “cæ ®iÓn”®· tá ra bÊt lùc trong viÖc b¶o vÖ CNTB. §ßi hái ph¶i cã nh÷ng häc thuyÕt kinh tÕ míi thay thÕ vµ nhiÒu tr­êng ph¸i kinh tÕ chÝnh trÞ tiÒn hiÖn ®¹i xuÊt hiÖn. Trong ®ã tr­êng ph¸i “cæ ®iÓn míi” ®ãng vai trß quan träng, tr­êng ph¸i nµy gi÷ vai trß thèng trÞ vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 19, ®Çu thÕ kû 20. Còng gièng nh­ tr­êng ph¸i “cæ ®iÓn cò”, c¸c nhµ kinh tÕ häc tr­êng ph¸i “cæ ®iÓn míi” ñng hé tù do th­¬ng m¹i, chèng sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo kinh tÕ . Hä tin t­ëng ch¾c ch¾n vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng tù ph¸t sÏ ®¶m b¶o th¨ng b»ng cung cÇu, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tr­êng ph¸i “cæ ®iÓn míi” dùa vµo yÕu tè t©m lý chñ quan, ®Ó gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng vµ qu¸ tr×nh kinh tÕ, ñng hé lý thuyÕt gi¸ trÞ chñ quan theo lý luËn nµy, cïng mét hµng ho¸ víi ng­êi cÇn nhiÒu th× gi¸ trÞ cña hµng ho¸ sÏ lín h¬n vµ ng­îc l¹i. Hä chuyÓn sù chó ý ph©n tÝch sang lÜnh vùc trao ®æi, l­u th«ng vµ nhu cÇu, tÝch cùc ¸p dông to¸n häc vµo ph©n tÝch kinh tÕ. C¸c nhµ kinh tÕ tr­êng ph¸i “cæ ®iÓn míi” sö dông c¸c c«ng cô to¸n häc nh­ c«ng thøc ®å thÞ, m« h×nh vµo ph©n tÝch kinh tÕ…®Ó ®­a ra c¸c kh¸i niÖm míi nh­ “lîi Ých giíi h¹n” “n¨ng xuÊt giíi h¹n” vµ “s¶n phÈm giíi h¹n” v× vËy tr­êng ph¸i nµy cßn mang tªn lµ tr­êng ph¸i “giíi h¹n” thµnh viªn cña (¸o) tr­êng ph¸i “giíi h¹n” Mü, tr­êng ph¸i Lausanni (Thuþ sÜ) tr­êng ph¸i Cambrridge (Anh)… Víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc vµ sù xuÊt hiÖn lý thuyÕt Keynes, cïng víi cuéc khñng ho¶ng cã tÝnh chÊt thÕ giíi cña chñ nghÜa t­ b¶n (1929-1933) l¹i xuÊt hiÖn “chñ nghÜa tù do míi” c¸c nhµ t­ t­ëng t­ s¶n hiÖn ®¹i kÕt hîp tÊt c¶ c¸c quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i “cæ ®iÓn cò” tr­êng ph¸i träng th­¬ng míi, tr­êng ph¸i keynes ®Ó h×nh thµnh hÖ t­ t­ëng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ TBCN; T­ t­ëng c¬ b¶n cña “chñ nghÜa tù do míi” lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh víi khÈu hiÖu lµ “thÞ tr­êng nhiÒu h¬n, nhµ n­íc can thiÖp Ýt h¬n”. 1.1.2. Nh÷ng yÕu tè bªn ngoµi ®ßi hái ph¶i ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam 1.1.2.1. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc. ThÕ giíi ®ang b­íc vµo kû nguyªn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, víi ®Æc tr­ng kü thuËt vµ c«ng nghÖ cao trë thµnh ph­¬ng tiÖn quan träng nhÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Ngµy nay ng­êi ta dïng thuËt ng÷ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó nãi chung cho cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt lÇn thø 3 b¾t ®Çu tõ nöa thÕ kû 20. Cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt lÇn nµy më ra nh÷ng triÓn väng hÕt søc lín lao ®i vµo khai th¸c c¸c quy luËt cña thÕ giíi vi m« vµ vËt liÖu sèng ®Ó t¹o ra mét hÖ thèng c«ng nghÖ míi vÒ chÊt so víi hÖ thèng kü thuËt cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ lÇn thø 2. Víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· lµm cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn m¹nh tõ nÒn kinh tÕ khai th¸c thiªn nhiªn lµ chñ yÕu sang khai th¸c trÝ tuÖ lµ chñ yÕu . §ã lµ nÒn kinh tÕ tri thøc víi xu thÕ c«ng nghÖ trë thµnh yÕu tè s¶n xuÊt cã tÝnh quyÕt ®Þnh h¬n c¶ vèn vµ lao ®éng. Môc tiªu ngµy nay kh«ng ph¶i lµ t¸i s¶n xuÊt më réng mµ lµ s¸ng t¹o ra s¶n phÈm míi víi hµm l­îng trÝ tuÖ ngµy cµng cao. NÕu trong thêi kú tr­íc ®©y t¸i s¶n xuÊt vËt chÊt vµ lao ®éng gi¶n ®¬n lµ nguån lùc kinh tÕ chñ yÕu th× ngaú nay th«ng tin ®ang ®­îc h×nh thµnh t¹o nªn nguån lùc kinh tÕ chñ yÕu. Trong ®ã con ng­êi trë thµnh yÕu tè trung t©m cña sù ph¸t triÓn. §Çu t­ ®Ó cã nh÷ng ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o chÝnh quy, cã kü n¨ng, cã ®Çu ãc t×m tßi s¸ng t¹o, lµ ®Çu t­ quan träng nhÊt. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, c¸c ngµnh dÞch vô cã hµm l­îng tri thøc cao nh­ tµi chÝnh, ph¸t thanh truyÒn h×nh, ch¨m sãc y tÕ, ®µo t¹o nh©n lùc, luËt ph¸p, xö lý sè liÖu….sÏ rÊt ph¸t triÓn . §ång thêi viÖc thay ®æi c¸c yÕu tè, c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, viÖc cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia, t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn chiÒu h­íng ph¸t triÓn vµ c¬ cÊu th­¬ng m¹i thÕ giíi theo h­íng: C¸c lo¹i h×nh dÞch vô (XK v« h×nh) vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ kh«ng ngõng gia t¨ng vÒ tû träng trong tæng doanh sè th­¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c s¶n phÈm (XK h÷u h×nh) cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao, cã gi¸ trÞ gia t¨ng lín sÏ kh«ng ngõng t¨ng vÒ gi¸ trÞ vµ tû träng trong tæng sè kim ng¹ch bu«n b¸n thÕ giíi. Ngµy nay xu h­íng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang b­íc sang 1 giai ®o¹n míi triÖt ®Ó h¬n. Víi c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i c¸c dÞch vô ph¸t thanh truyÒn h×nh , ®Æc biÖt lµ dÞch vô Internet ®· lµm cho thÕ giíi h×nh nh­ nhá bÐ l¹i trong bèi c¶nh ®ã bÊt cø c«ng ty nµo còng cã thÓ trë thµnh “®a quèc gia” víi ý nghÜa mäi s¶n phÈm ®Òu cã thÓ s¶n xuÊt vµ ®­îc b¸n ë mäi n¬i , mäi lóc. §èi víi ViÖt Nam, sù trao ®æi vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang cßn ë giai ®o¹n s¬ khai, nh÷ng ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, võa ph¶i tÝnh ®Ðn xu h­íng toµn cÇu ho¸, võa ph¶i tÝnh ®Õn xu h­íng khu vùc ho¸ kinh tÕ nhÊt lµ sau khi ViÖt Nam ®· trë thµnh, thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN. Mét ®Æc ®iÓm quan träng kh¸c cña nÒn kinh tÕ th­¬ng m¹i thÕ giíi hiÖn nay lµ tÝnh c¹nh tranh khèc liÖt. C¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín coi thÞ tr­êng thÕ giíi lµ “s©n ch¬i” riªng cña m×nh víi luËt ch¬i “tù do th­¬ng m¹i” nh»m ®¹t môc tiªu duy nhÊt lµ “tèi thiÓu ho¸ chi phÝ vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn”. ChÝnh hä cã lîi thÕ nhÊt trong viÖc thu nhËp, xö lý th«ng tin, t¹o ra vµ ¸p dông tr­íc nhÊt c¸c c«ng nghÖ míi, v× vËy hä chiÕm ®Þa vÞ chi phèi. Nh÷ng tËp ®oµn siªu quèc gia nµy lµm cho c¸c chÝnh phñ lóng tóng ph¶i lo b¶o hé mËu dÞch, b¶o hé nÒn kinh tÕ quèc gia vµ x¶y ra c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c c«ng ty. Dï lµ quèc gia nµo hïng m¹nh ®Õn ®©u, còng vÉn bÞ sù c¹nh tranh khèc liÖt l«i kÐo dån Ðp. Trong cuéc c¹nh tranh nµy, hè ng¨n c¸ch gi÷a n­íc giµu vµ n­íc ngoµi ngµy cµng thªm réng ra, cã nguy c¬ c¸c n­íc nghÌo bÞ “bá r¬i” l©u vµo thÕ “tôt hËu”. Trong sè nh÷ng n­íc nghÌo, chØ cã nh÷ng n­íc ®ñ n¨ng lùc néi sinh vµ ®ñ kh«n khÐo ®Ó tËn dông nh÷ng c¬ héi ®i t¾t, ®ãn ®Çu míi hy väng tho¸t khái nguy c¬ bÞ lo¹i trõ trong c¹nh tranh. 1.1.2.2. Xu h­íng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, kh¸i niÖm “khu vùc ho¸” , “toµn cÇu ho¸” b¾t ®Çu ®­îc ®Ò cËp mét c¸ch réng r·i, kh«ng chØ trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cã tÝnh chÊt häc thuËt cña c¸ nhµ khoa häc, mµ cßn ®­îc xem nh­ c¸ch ®Ò cËp míi, mét c¸ch suy nghÜ míi cña nhiÒu n­íc trong viÖc ®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña m×nh. Khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ ®Òu lµ s¶n phÈm cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ tin häc, giao th«ng vËn t¶i, b­u chÝnh viÔn th«ng vµ lµ xu thÕ ph¸t triÓn míi n¶y sinh trong kû nguyªn míi cña khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Xu thÕ nµy ®Èy sù vËt ph¸t triÓn v­ît ra khái ph¹m vi biªn giíi cña mét quèc gia riªng lÎ ®Ó trë nªn mét hiÖn t­îng bao trïm lªn toµn thÕ giíi. Khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ dïng ®Ó chØ tËp hîp nh÷ng hiÖn t­îng vèn ch­a cã tÝnh chÊt khu vùc vµ toµn cÇu nh­ng ®ang vËn ®éng ®Ó v­¬n lªn thµnh hiÖn t­îng toµn khu vùc vµ thÕ giíi nhê sö dông nh÷ng thµnh tùu míi cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Còng cÇn ph©n biÖt c¸c côm tõ: Chñ nghÜa toµn cÇu, toµn cÇu ho¸ vµ quèc tÕ ho¸. Chñ nghÜa toµn cÇu lµ chÝnh s¸ch cã tÝnh to¸n cÇu cña c¸c n­íc lín khi ®Ò ra chiÕn l­îc ®èi ngoaÞ trong cuéc c¹nh tranh gi÷a hä víi nhau, còng nh­ trong cuéc ®Êu tranh cña hä chèng l¹i c¸c n­íc nhá bÐ h¬n nh»m ¸p ®Æt ¶nh h­ëng cña m×nh trªn toµn thÕ giíi. Cßn toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu ph¸t triÓn míi nÈy sinh trªn c¬ së trong cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ. Quèc tÕ ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã mèi quan hÖ ®­îc thÓ chÕ ho¸ gi÷a c¸c d©n téc dùa trªn nh÷ng tiªu chuÈn vµ hÖ thèng chung ®· ®­îc céng ®ång quèc tÕ chÊp nhËn vµ thùc hiÖn th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc, hiÖp ®Þnh vµ qua c¸c tËp qu¸n quèc tÕ. Trªn mét sè mÆt ho¹t ®éng cña x· héi loµi ng­êi “quèc tÕ ho¸” lµ b­íc ®Çu ®Ó ®i ®Õn “toµn cÇu ho¸” . VÝ dô chÕ ®é mËu dÞch tù do ®· ®­îc quèc tÕ ho¸ b»ng viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh GATT, chÕ ®é nµy sÏ ®­îc toµn cÇu ho¸ trong t­¬ng lai víi viÑc tham gia cña ®¹i bé phËn c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Cßn toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ viÖc h×nh thµnh mét thÞ tr­êng thÕ giíi thèng nhÊt, mét hÖ thèng tµi chÝnh, tÝn dông toµn cÇu; lµ sù ph¸t triÓn vµ më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u; lµ sù më réng giao l­u kinh tÕ vµ khoa häc c«ng nghÖ gi÷a c¸c quèc gia trªn toµn cÇu; lµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi cã tÝnh toµn cÇu nh­ vÊn ®Ò d©n sè, tµi nguyªn thiªn nhiªn, m«i tr­ßng vµ sinh th¸i. Trong khi ®ã khu vùc ho¸ kinh tÕ chØ diÔn ra trong mét kh«ng gian ®Þa lý nhÊt ®Þnh d­íi nhiÒu h×nh thuøc nh­ khu mËu dÞch tù do, ®ång minh thuÕ quan, ®ång minh kinh tÕ, ®ång minh tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chung nh»m môc ®Ých hîp t¸c, hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. Xo¸ bá nh÷ng c¶n trë trong viÖc di chuyÓn ®Çu t­, lùc l­îng lao ®éng, hµng ho¸, dÞch vô…tiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn nh÷ng di chuyÓn nãi trªn gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn trong khu vùc. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®­îc thóc ®Èy bëi c¶ hai xu h­íng toµn cÇu ho¸ lÉn khu vùc ho¸, mËu dÞch thÕ giíi vµ bu«n b¸n khu vùc ®an xen cïng ph¸t triÓn. Sù xuÊt hiÖn tæ chøc mËu dÞch thÕ giíi (WTO) víi quyÒn h¹n réng lín h¬n GATT vµ ®­îc luËt ph¸p quèc tÕ c«ng nhËn (®iÒu mµ GATT kh«ng cã) ®· vµ ®ang lµm cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cã ®­îc ng­êi ®iÒu khiÓn, l·nh ®¹o (v× trong c¬ cÊu cña WTO cã hÖ thèng gi¶i quyÕt tranh chÊp nhÊt qu¸n). Trong t­¬ng lai khi héi tô ®­îc ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c n­íc, WTO sÏ thùc sù trë thµnh tæ chøc mËu dÞch chung cho toµn thÕ giíi. Tuy nhiªn WTO xuÊt hiÖn sÏ thóc ®Èy xu h­íng ®a ph­¬ng ho¸ nh­ng kh«ng ng¨n c¶n ®­îc xu h­íng h×nh thµnh c¸c tæ chøc khu vùc. Trªn thÕ giíi cho ®Õn nay ®· cã tíi 12 khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau nh­: khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA), Hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), Liªn minh ch©u ¢u (EU), HiÖp héi kinh tÕ ch©u ¢u (EEA), s¸ng kiÕn thµnh lËp nhãm kinh tÕ §«ng ¸ (EAEC)…lµm lµn sãng chñ nghÜa khu vùc d©ng cao võa gióp gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò khu vùc, võa bæ sung vµ cã t¸c ®éng thóc ®©û, cñng cè xu h­íng toµn cÇu. Sù liªn minh kinh tÕ trªn thÕ giíi bao gåm nhiÒu møc ®é kh¸c nhau. Thø nhÊt, b­íc ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do. Trong ®ã c¸c n­íc tham gia xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan nh­ng vÉn gi÷ chÝnh s¸ch riªng ®èi víi c¸c n­íc n»m ngoµi khu vùc. Thø hai, tiÕn tíi h×nh thµnh liªn minh thuÕ quan, theo ®ã c¸c n­íc thµnh viªn còng thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch thuÕ quan chung víi tÊt c¶ c¸c n­íc bªn ngoµi khu vùc. Thø ba, ë møc ®é liªn kÕt kinh tÕ cao h¬n sÏ h×nh thµnh mét thÞ tr­êng chung, trong ®ã c¸c n­íc thµnh viªn cho phÐp l­u chuyÓn mäi hµng ho¸ lÉn nhau. Thø t­, h×nh thµnh liªn minh kinh tÕ, trong ®ã c¸c n­íc thµnh viªn ¸p dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ chung, thµnh lËp mét ng©n hµng ph¸t hµnh chung, thËm chÝ sö dông mét ®ång tiÒn chung. 1.1.3. C¸c nh©n tè bªn trong yªu cÇu ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam : 1.1.3.1. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cßn nhiÒu bÊt cËp h¹n chÕ ®Õn héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ch­a t¹o nªn mèi quan hÖ g¾n bã gi÷a thÞ tr­êng xuÊt khÈu víi thÞ tr­êng nhËp khÈu. Chóng ta ch­a x©y dùng ®­îc chÝnh s¸ch thÞ tr­êng vµ chÝnh s¸ch s¶n phÈm xuÊt khÈu phï hîp víi ®iÒu kiÖn n­íc ta vµ bèi c¶nh bªn ngoµi. TÝnh ®ång bé vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña n­íc ta cßn thÊp. 1.1.3.2. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cßn thiÕu tÇm chiÕn l­îc cho héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i khi tham gia khu vùc vµ quèc tÕ còng nh­ nh÷ng quy ®Þnh trong c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i khu vùc ch­a cã chiÕn l­îc héi nhËp vµ ch­a ®­îc tuyªn truyÒn th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c ®Õn c¸c doanh nghiÖp. Nh÷ng m©u thuÉn vµ bÊt cËp trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vÉn cßn phæ biÕn tõ luËt ph¸p ®Õn triÓn khai cña chÝnh phñ. TÝnh æn ®Þnh cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ch­a cao. Sù thay ®æi th­êng xuyªn trong chÝnh s¸ch ®· g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. NhiÒu khi nã cßn lµm suy gi¶m lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ g©y c¶n trë trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®· l¹c hËu l¹i chËm söa ®æi, bæ sung, ®iÒu chØnh hoÆc thay thÕ ®· g©y khã kh¨n trong qu¸ tr×nh héi nhËp. C¸c n­íc trong ASEAN ®Òu ®· phôc håi nhanh chãng trong cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ ®· phôc håi vµ t¨ng tr­ëng nhanh chãng nh­ Xingapore, Th¸i Lan C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a s½n sµng thùc hiÖn AFTA vµ héi nhËp: cã t­ t­ëng cho r»ng viÖc tham gia vµo ASEAN; APEC; WTO lµ c«ng viÖc cña nhµ n­íc, ë tÇm vÜ m« cßn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cã tr¸ch nhiÖm. §iÒu nµy thËt lµ nguy hiÓm v× khi thùc thi c¸c doanh nghiÖp l¹i lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn vµ t¸c ®éng rÊt lín tíi sù tån t¹i, hiÖu qu¶ kinh doanh. Do kh«ng biÕt hoÆc ch­a s½n sµng tham gia vµ héi nhËp nªn c¸c doanh nghiÖp kh«ng chñ ®éng ®Çu t­, thay ®æi c¸ch qu¶n lý vµ chuÈn bÞ kü l­ìng nªn bÞ ®éng thua thiÖt. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng kh¶ n¨ng chèng l¹i t¸c ®éng tiªu cùc khi thùc hiÖn héi nhËp cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ rÊt yÕu. Tæ chøc ®iÒu hµnh thùc hiÖn chÝnh s¸ch cßn nhiÒu nh­îc ®iÓm tÝnh ®ång bé vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch ë n­íc ta cßn ch­a cô thÓ vµ cßn thÊp. §iÒu nµy mét mÆt do c¬ së luËt ph¸p ch­a cã hÖ thèng, mÆt kh¸c do hÖ thèng hµnh chÝnh cña ta cßn cång kÒnh, quan liªu cßn nÆng, sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý ch­a ®­îc chÆt chÏ vµ cô thÓ. Nh÷ng m©u thuÉn vµ bÊt cËp trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vÉn cßn phæ biÕn tõ luËt ph¸p ®Õn triÓn khai cña chÝnh phñ, h­íng dÉn cña c¸c bé, ngµnh cã liªn quan võa ch­a kÞp thêi, ®Ó kÐo dµi võa ch­a ®ång bé cã khi c¶n trë ¸p dông cã chÝnh s¸ch ban hµnh xa thùc tiÔn nªn kh«ng ¸p dông ®­îc. Cã chÝnh s¸ch l¹i kh«ng nghiªn cøu kü vµ dù b¸o ®­îc thùc tiÔn ¸p dông chÝnh s¸ch nªn hiÖu qu¶ kÐm. 1.1.4. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh héi nhËp ASEAN 1.1.4.1. Nh÷ng c¬ héi trong qu¸ tr×nh héi nhËp ASEAN Tham gia hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i víi khu vùc vµ quèc tÕ ViÖt Nam cã thÓ cã ®­îc mét sè c¬ héi sau: Cã ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ tõ nh÷ng n­íc thõa vèn vµ ®ang cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu m¹nh sang c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt cao, sö dông Ýt nh©n c«ng trong khu vùc nh­ Singapor, Th¸i lan, NhËt b¶n, Hµn Quèc… Cã ®iÒu kiÖn tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt cao ë c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ c¸c nøc ®ã ®ang cÇn chuyÓn giao. TËn dông ­u thÕ vÒ lao ®éng nhµn rçi vµ cã hµm l­îng chÊt x¸m cao ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang c¸c n­íc trong khu vùc. Sö dông vèn vµ kü thuËt cao cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó khai th¸c kho¸ng s¶n vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng . NÕu ®­îc nhËn nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ quan hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn t¨ng xuÊt khÈu. Häc hái ®­îc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc vÒ kinh tÕ vµ héi nhËp. 1.1.4.2. Nh÷ng th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh héi nhËp: Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp ViÖt Nam sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n mµ tr­íc hÕt ®ã lµ nh÷ng hËu qña nÆng nÒ cña qu¸ khø ®iÒu nµy dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. N­íc ta ®ang ë trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c quan hÖ thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam thùc sù ch­a ®ñ lín (c¸i b¶o thñ cña cung c¸ch quan liªu bao cÊp trong qu¶n lý cßn nÆng nÒ) ®iÒu nµy thÓ hiÖn møc ®é s½n sµng ®ãn nhËn tiÕn tr×nh AFTA ch­a cao xÐt vÒ mÆt c¬ chÕ qu¶n lý. Quan träng h¬n n÷a lµ kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN (vÒ thu nhËp, b×nh qu©n trªn ®Çu ng­êi, dù tr÷ ngo¹i tÖ, tû lÖ l¹m ph¸t, vèn ®Çu t­ , tr×nh ®é c«ng nghÖ…) cho thÊy sù c¸ch biÖt qu¸ lín bÊt lîi cho ViÖt Nam lµ mèi lo ng¹i cho qu¸ tr×nh hoµ nhËp, tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt nh­ hiÖn nay, ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh chñ chèt nh­ c«ng nghÖ chÕ biÕn, chÕ t¹o m¸y cßn ë møc yÕu kÐm th× sÏ kh«ng ®ñ søc ®Ó c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ cã thÓ sÏ lµ n¬i tiªu thô hµng ho¸ cña c¸c n­íc ASEAN thËm chÝ cã thÓ nhiÒu doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. C¬ cÊu ngµnh hµng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN lµ t­¬ng ®èi gièng nhau v× vËy cã thÓ g©y ra sù c¹nh tranh trong khu vùc, trong viÖc thu hót ®Çu t­, t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ c«ng nghÖ (ë møc ®é kh¸c nhau) vµ cßn ph¶i nãi ®Õn sù c¹nh tranh cña ViÖt Nam vµ c¶ khèi víi Trung Quèc trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i lÉn thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ngoµi ra, khã kh¨n lín nhÊt mµ ViÖt Nam sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu trong qu¸ tr×nh héi nhËp sÏ lµ nh©n tè vÒ con ng­êi do tr×nh ®é kÓ c¶ c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ cña c¸c doanh nh©n cßn ch­a ®¸p øng ®­îc víi nhu cÇu ®Æt ra cña t×nh h×nh míi. M«i tr­êng vÜ m« cña ViÖt Nam ch­a ®­îc æn ®Þnh (trong ®ã cã thñ tôc hµnh chÝnh con ng­êi, c¬ chÕ h¹ tÇng c¬ së) vÉn ch­a s½n sµng héi nhËp. Mét th¸ch thøc lín n÷a lµ c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam lu«n lu«n bÞ nhËp siªu trong khi ®ã cã mét sè n­íc trong khu vùc mong muèn héi nhËp quèc tÕ nhanh h¬n ®ã lµ: Singapo, Th¸i Lan, In®«nexia… 1.2. chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ Néi dung ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc ASEAN. 1.2.1. C¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ 1.2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc . * Kh¸i niÖm vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i: ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i lµ hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c vµ biÖn ph¸p thÝch hîp mµ nhµ n­íc ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh phï hîp víi lîi Ých chung cña x· héi. Nã lµ mét bé phËn quan träng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. Cã quan hÖ chÆt chÏ vµ phôc vô cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, c¶i tiÕn c¬ cÊu kinh tÕ, ®Õn quy m« vµ ph­¬ng thøc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng vµ thÞ tr­êng quèc tÕ. * Vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc: trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc th× nhµ n­íc lu«n ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ ®ã lµ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, ®iÒu tiÕt kinh tÕ c¶ vÒ vi m« vµ vÜ m« ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ n­íc nhµ ®i ®óng h­íng. * ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ : ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c, c«ng cô vµ biÖn ph¸p thÝch hîp mµ nhµ n­íc ¸p dông qu¶n lý, ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cña mét quèc gia trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc ®Ých ®· ®Þnh trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong mét quèc gia. ViÖc tham gia m¹nh mÏ vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ mËu dÞch quèc tÕ, ®ang ®­a l¹i nhiÒu lîi Ých to lín nh­ng víi nhiÒu lý do kh¸c nhau, mçi quèc gia cã chñ quyÒn ®Òu cã chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ riªng thÓ hiÖn ý chÝ vµ môc tiªu cña nhµ n­íc ®ã trong viÖc can thiÖp vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cã liªn quan ®Õn nÒn kinh tÕ quèc gia. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña mét quèc gia cã ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu quèc gia kh¸c. Bëi vËy nã chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nguyªn t¾c nh»m chèng l¹i sù ph©n biÖt ®èi sö, ®¶m b¶o sù cã ®i cã l¹i cho c¸c bªn tham gia hîp t¸c vµ bu«n b¸n quèc tÕ. Do m«i tr­êng kinh tÕ thÕ giíi ®ang cßn bÞ chi phèi vµ t¸c ®éng bëi v× mèi quan hÖ chÝnh trÞ vµ c¸c môc tiªu phi kinh tÕ kh¸c cho nªn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña mçi quèc gia cïng ph¶i ®¸p øng víi nhiÒu môc tiªu cô thÓ kh¸c nhau cña tõng thêi kú. Nh÷ng môc tiªu chung cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ nh»m ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ theo chiÒu h­íng cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña quèc gia trong ®iÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. * Néi dung cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ. ChÝnh s¸ch thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch ChÝnh s¸ch tµi trî xuÊt khÈu ChÝnh s¸ch kü thuËt thùc thi nhËp khÈu ChÝnh s¸ch ®iÒu chØnh vÒ thÓ chÕ th­¬ng m¹i ChÝnh s¸ch ®iÒu chØnh vÒ khu«n khæ luËt ph¸p ChÝnh s¸ch ®iÒu chØnh vÒ hÖ thèng kinh doanh phôc vô * ChÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu lµ: Nhµ n­íc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua c«ng cô rÊt quan träng lµ chÝnh s¸ch qu¶n lý. ChÝnh s¸ch qu¶n lý th­¬ng m¹i quèc tÕ cña nhµ n­íc lµ c¸c nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh, quy ®Þnh cña chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ vÒ lÜnh vùc th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ã lµ c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu . * Néi dung cña chÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu lµ: ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ c¬ chÕ gi¸ c¶ ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ quota vµ giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ ®èi t­îng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ tµi trî vµ b¶o hiÓm xuÊt khÈu. 1.2.1.2. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu ThuÕ quan lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu hoÆc qu¸ c¶nh. ThuÕ nhËp khÈu lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ hµng nhËp khÈu, theo ®ã ng­êi mua trong n­íc ph¶i tr¶ cho nh÷ng hµng ho¸ nhËp khÈu mét kho¶n lín h¬n møc mµ ng­êi xuÊt khÈu ngo¹i quèc thu ®­îc. ThuÕ xuÊt khÈu lµ thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu. ThuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ xuÊt khÈu ®Òu t¸c ®éng ®Õn gi¸ hµng ho¸ cã liªn quan. Nh­ng thuÕ xuÊt khÈu kh¸c thuÕ nhËp khÈu ë hai ®iÓm: Mét lµ, nã ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt khÈu chø kh«ng ph¶i hµng ho¸ nhËp khÈu; Hai lµ, nã lµm cho gi¸ c¶ quèc tÕ cña hµng ho¸ bÞ ®¸nh thuÕ v­ît qu¸ xa gi¸ c¶ trong n­íc (chø kh«ng ph¶i ng­îc l¹i), hay nãi c¸ch kh¸c nã h¹ thÊp t­¬ng ®èi møc gi¸ c¶ trong n­íc cña hµng ho¸ cã thÓ xuÊt khÈu xuèng so víi møc gi¸ c¶ quèc tÕ. §iÒu ®ã sÏ lµm cho s¶n l­îng trong n­íc cña hµng ho¸ cã thÓ xuÊt khÈu gi¶m ®i vµ s¶n xuÊt trong n­íc sÏ thay ®æi bÊt lîi cho mÆt hµng nµy. Trong mét sè tr­êng hîp viÖc ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu kh«ng lµm cho khèi l­îng xuÊt khÈu gi¶m ®i nhiªï mµ vÉn cã lîi nhiÒu cho n­íc xuÊt khÈu. V× vËy mµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hiÖn nay hÇu nh­ kh«ng ¸p dông thuÕ xuÊt khÈu. Cßn thuÕ nhËp khÈu ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë c¸c n­íc, tuy r»ng møc thuÕ cã kh¸c nhau. §­¬ng nhiªn, kÕt qu¶ kinh tÕ cña thuÕ nhËp khÈu lµ lµm cho gi¸ trÞ hµng ho¸ trong n­íc v­ît cao h¬n møc gi¸ nhËp khÈu vµ chÝnh ng­êi tiªu dïng trong n­íc ph¶i trang tr¶i cho g¸nh nÆng thuÕ quan nµy. Bëi vËy, viÖc quy ®Þnh tû lÖ thuÕ nhËp khÈu lu«n lµ ®Ò tµi quan t©m tõ nhiÒu ph­¬ng diÖn. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong hai tr­êng hîp sau: MiÔn hoÆc gi¶m thuÕ nhËp khÈu: Xem xÐt trong tr­êng hîp mét n­íc nhá, khi kh«ng cã thuÕ, n­íc nµy sÏ s¶n xuÊt ë møc So, tiªu dïng ë møc Do vµ cÇn ph¶i nhËp khÈu mét khèi l­îng lµ Do-So (h×nh a). NÕu chÝnh phñ ®¸nh thuÕ nhËp khÈu, gi¸ hµng ho¸ trong n­íc sÏ t¨ng lªn tíi Pw(1+t), tiªu dïng sÏ gi¶m xuèng D1, s¶n xuÊt trong n­íc sÏ t¨ng lªn S1 vµ khèi l­îng nhËp khÈu lµ D1-S1 (nh­ h×nh b). B©y giê, nÕu chÝnh phñ gi¶m thuÕ nhËp khÈu, gi¸ c¶ hµng ho¸ trong n­íc sÏ gi¶m tõ Pw(1+t) xuèng cßn Pw, ®iÒu nµy lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt trong n­íc vµ qua ®ã khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. E P PW(1+t) PW PW(1+t) D1 Do So S1 S1 So Dd PW EDW Sd Do D1 S¬ ®å 1.1: T¸c ®éng cña thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu H×nh b H×nh a MiÔn hoÆc gi¶m thuÕ xuÊt khÈu: Khi ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu, gi¸ c¶ trong n­íc sÏ thÊp h¬n gi¸ c¶ quèc tÕ. S¶n xuÊt trong n­íc sÏ gi¶m tõ S0 xuèng S1, tiªu dïng trong n­íc sÏ t¨ng tõ Do lªn D1, do vËy xuÊt khÈu sÏ gi¶m tõ So - Do xuèng cßn S1 - D1. Ng­îc l¹i, khi chÝnh phñ miÔn hoÆc gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, ®iÒu ng­îc l¹i sÏ x¶y ra khèi l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu sÏ t¨ng lªn. (xem h×nh b). 1.2.1.3. ChÝnh s¸ch phi thuÕ quan Trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i nhµ n­íc vÉn qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu th«ng qua h¹n ng¹ch (quota) vµ giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu. Trªn thÕ giíi qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch th­êng chØ ®Æt ra ®èi víi hµng nhËp khÈu, h¹n ng¹ch nhËp khÈu cã thÓ mang tÝnh chÊt chung nh»m quy ®Þnh sè l­îng (hoÆc gi¸ trÞ) nhËp khÈu ®èi víi tõng n­íc nh»m b¶o vÖ thÞ tr­êng néi ®Þa c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n hoÆc lµ ®iÒu kiÖn ®Ó mÆc c¶ trong c¸c cuéc th­¬ng l­îng bu«n b¸n. H¹n ng¹ch xuÊt khÈu lµ quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ sè l­îng hoÆc gi¸ trÞ cña mét mÆt hµng hoÆc nhãm mÆt hµng ®­îc phÐp xuÊt khÈu. Còng nh­ thuÕ quan, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu Ýt ®­îc sö dông h¬n so víi h¹n ng¹ch nhËp khÈu. BiÖn ph¸p nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong nh÷ng tr­êng hîp sau: §èi víi nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu cÇn ®¶m b¶o an toµn cho thÞ tr­êng trong n­íc. Ch¼ng h¹n mÆt hµng g¹o ®èi víi ViÖt Nam. Nh÷ng mÆt hµng xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng mµ ë ®ã cã quy ®Þnh h¹n ng¹ch (nh­ hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU vµ Canada) nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng “cung v­ît qu¸ cÇu” vµ bÞ Ðp gi¸. Nh×n chung, h¹n ng¹ch cã mét sè t¸c ®éng t­¬ng tù nh­ thuÕ quan nh­ng gi÷a chóng cã mét sè ®iÓm kh¸c biÖt, thÓ hiÖn: H¹n ng¹ch cho biÕt tr­íc sè l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu, cßn thuÕ quan th× kh«ng. H¹n ng¹ch kh«ng ®em l¹i thu nhËp cho chÝnh phñ vµ kh«ng cã t¸c dông hç trî c¸c lo¹i thuÕ kh¸c. H¹n ng¹ch cã thÓ biÕn mét doanh nghiÖp trong n­íc trë thµnh nhµ ®éc quyÒn (trong tr­êng hîp chØ cã doanh nghiÖp ®ã lµ ng­êi duy nhÊt nhËn ®­îc h¹n ng¹ch). Trong thùc tÕ, h¹n ng¹ch cã thÓ ®em l¹i lîi nhuËn rÊt lín cho ng­êi xin ®­îc, v× vËy dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tiªu cùc khi xin h¹n ng¹ch. §Ó h¹n chÕ hiÖn t­îng nµy, ng­êi ta ¸p dông biÖn ph¸p b¸n ®Êu gi¸ h¹n ng¹ch. VÝ dô nh­ võa qua Bé th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· ¸p dông thÝ ®iÓm ®èi víi hµng dÖt may. 1.2.1.4. ChÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i. §©y lµ h×nh thøc nhµ n­íc ®ßi hái tÊt c¶ c¸c kho¶n thu chi ngo¹i tÖ ph¶i ®­îc thùc hiÖn qua hÖ thèng ng©n hµng hoÆc c¬ quan qu¶n lý ngo¹i hèi. Trªn c¬ së ®ã nhµ n­íc cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ngo¹i tÖ cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Ó qua ®ã ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. VÝ dô nhµ n­íc h¹n chÕ viÖc rót ngo¹i tÖ ë tµi kho¶n ®Ó thanh to¸n hµng n._.hËp khÈu víi c¸c mÆt hµng h¹n chÕ nhËp khÈu vµ t¹o ®iÒu kiÖn thanh to¸n nhanh, ®¬n gi¶n c¸c mÆt hµng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa (The nominal exchange rate - NER): Tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ ®Þnh nghÜa theo nhiÒu c¸ch. C¸ch ®Þnh nghÜa ®¬n gi¶n nhÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa (NER) lµ gi¸ ®ång néi tÖ cña mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ. C¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c, NER lµ tû lÖ trao ®æi tiÒn tÖ hay tû lÖ mµ hai ®ång tiÒn trao ®æi víi nhau. Mét ®ång tiÒn ®­îc coi lµ gi¶m (t¨ng) gi¸ trÞ khi t¨ng (gi¶m) ®¬n vÞ néi tÖ ®­îc mua bëi mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ. Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh thøc hoÆc kh«ng chÝnh thøc. Do vËy, ë trªn thÞ tr­êng kh«ng ®­îc thõa nhËn chÝnh thøc hoÆc kh«ng cã mét thÞ tr­êng t­¬ng tù. §iÒu nµy cã nghÜa lµ tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ duy nhÊt. Th«ng th­êng, cã thÓ cã hai tû gi¸ danh nghÜa hoÆc nhiÒu h¬n cïng ®­îc x¸c ®Þnh. Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ (The real exchange rate - RER): Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ ®­îc sö dông ®Ó ®o tû lÖ trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô gi÷a nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Nã ®­îc x¸c ®Þnh bëi sù ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa theo gi¸ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. RER = Ro(Pw/Pd) Trong ®ã: RER lµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ, Ro lµ tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa, Pw lµ chØ sè gi¸ quèc tÕ, Pd lµ chØ sè gi¸ trong n­íc, hoÆc chØ sè gi¸ c¶ tiªu dïng. Khi tû gi¸ thùc tÕ t¨ng, ®ång tiÒn néi tÖ gi¶m gi¸, vµ khi tû gi¸ thùc tÕ gi¶m, ®ång tiÒn néi tÖ t¨ng gi¸. Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa gi¶m dÉn ®Õn sù gi¶m gi¸ ®ång tiÒn néi tÖ, nh­ng nÕu gi¸ trong n­íc t¨ng nhanh h¬n gi¸ quèc tÕ, ®ång tiÒn néi tÖ sÏ t¨ng gi¸. Tû gi¸ thùc tÕ còng cã thÓ ®­îc ¸p dông cho hµng ho¸ phi th­¬ng m¹i mµ ®­îc ®o b»ng ®¬n vÞ cña hµng ho¸ th­¬ng m¹i. Trong ng¾n h¹n, mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ thùc tÕ vµ lîi nhuËn cña khu vùc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®­îc gi¶i thÝch bëi Montiel. Xem xÐt mét nÒn kinh tÕ bao gåm 3 khu vùc: xuÊt khÈu (X) , nhËp khÈu (Z) vµ hµng ho¸ phi th­¬ng m¹i (N). Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cÇn cã lao ®éng vµ vèn, nh­ng trong ng¾n h¹n , vèn ®· ®­îc x¸c ®Þnh. Lîi nhuËn còng nh­ møc s¶n l­îng ®Çu ra tû lÖ nghÞch víi chi phÝ s¶n phÈm trong tõng khu vùc. Theo Montiel, tû gi¸ thùc tÕ gi¶m lµm gi¶m chi phÝ s¶n phÈm trong khu vùc xuÊt khÈu, do vËy lµm t¨ng lîi nhuËn ng¾n h¹n cña khu vùc xuÊt khÈu vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt xuÊt khÈu. H¬n n÷a, chi phÝ cËn biªn cña khu vùc nµy t¨ng, viÖc duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ gi¶m sÏ lµm t¨ng ®Çu t­ vµ do vËy më réng quy m« s¶n xuÊt xuÊt khÈu trong dµi h¹n (®é co d·n xuÊt khÈu trong ng¾n h¹n nhá h¬n trong dµi h¹n, do vËy cÇn thiÕt ph¶i më réng quy m« khu vùc xuÊt khÈu). Tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc coi lµ mét c«ng cô t¸c ®éng tíi th­¬ng m¹i quèc tÕ, mµ tr­íc hÕt lµ t¸c ®éng tíi xuÊt nhËp khÈu, trong hai tr­êng hîp: n©ng gi¸ hoÆc gi¶m ®ång néi tÖ. 1.2.1.5. ChÝnh s¸ch c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n C¸n c©n th­¬ng m¹i: C¸n c©n kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu võa ph¶n ¸nh “®é më” cña nÒn kinh tÕ sù tiÕn triÓn cña quèc tÕ c«ng nghiÖp ho¸, võa ph¶n ¸nh “thÓ tr¹ng søc khoÎ cña nÒn kinh tÕ” quèc gia. Tuy nhiªn vÊn ®Ò kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ xuÊt siªu hay nhËp siªu mµ lµ nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn dµi h¹n. VÝ dô nh­ Hµn Quèc , §µi Loan nh÷ng n¨m 60, Trung Quèc thËp kû 80 - khi mµ c¸c n­íc nµy míi b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ®Òu ë trong t×nh tr¹ng nhËp siªu nh­ng chØ Ýt n¨m sau trªn c¬ së nhËp siªu trong tr¹ng th¸i “nãng” cña nÒn kinh tÕ nªn c¸c n­íc nµy ®· c©n b»ng ®­îc xuÊt nhËp vµ chuyÓn sang xuÊt siªu (Hµn quèc, §µi Loan ®Çu thËp kû 70 Trung quèc ®Çu thËp kû 90). Râ rµng chÊp nhËn nhËp siªu trong t­¬ng lai lµ ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc vµ lµ vÊn ®Ò ph­¬ng ph¸p luËn cña viÖc sö lý c¸n c©n th­¬ng m¹i cña n­íc ta hiÖn nay. Cè nhiªn ®Ó thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng h­íng ®ã th× ph¶i cã ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®ång bé. C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ: C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ bao gåm c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai (trao ®æi hµng ho¸ vÒ dÞch vô) vµ c¸n c©n vèn (trao ®æi vèn) tøc lµ mét tµi kho¶n tæng hîp tÊt c¶ ®ång ngo¹i tÖ vµo ra cña ®Êt n­íc trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh th­êng lµ quý hoÆc n¨m. Khi dßng ngo¹i tÖ ra lín h¬n dßng vµo gäi lµ th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Trong tr­êng hîp ng­îc l¹i gäi ®ã lµ thÆng d­ c¸n c©n thanh to¸n. C¸n c©n v·ng lai lµ tæng hîp c¸c giao dÞch vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô ®­îc thùc hiÖn gi÷a n­íc ta víi n­íc ngoµi, bao gåm tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu chØ lµ mét thµnh phÇn cña c¸n c©n v·ng lai nh­ng lµ phÇn quan träng nhÊt. HiÖn nay tÊt c¶ c¸c n­íc , c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Òu chó träng biÕn ®éng cña c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai. 1.2.2. Néi dung ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam 1.2.2.1.§æi míi môc tiªu cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ ViÖt Nam Trong thêi gian tíi, ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam lµ thµnh viªn ®Çy ®ñ cña khu vùc mËu dÞch ASEAN (AFTA), lµ thµnh viªn cña diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i b×nh D­¬ng (APEC), chuÈn bÞ lµ thµnh viªn cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ®ång thêi ViÖt Nam ®ang chÞu sù t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ Ch©u ¸ do ®ã, c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam bao gåm c¶ c¸c môc tiªu ng¾n h¹n vµ môc tiªu dµi h¹n. CÇn ph¶i ®æi míi vµ hoµn thiÖn. Môc tiªu ng¾n h¹n: B¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi c¸c n­íc trong khu vùc mËu dÞch do AFTA. §©y lµ môc tiªu quan träng vµ cÊp b¸ch hiÖn nay trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i héi nhËp cña ViÖt Nam. Tr­íc hÕt, ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan nhËp khÈu ®Õn møc 0-5% theo lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ b×nh th­êng vµ lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhanh sao cho viÖc c¾t gi¶m thuÕ ®­îc hoµn tÊt vµo n¨m 2006 theo cam kÕt chÝnh thøc víi c¸c n­íc trong khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA). §ång thêi, cÇn chuÈn bÞ ph­¬ng ¸n ®Ó lo¹i bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan theo tho¶ thuËn gi÷a c¸c n­íc, c¶i tæ bé m¸y h¶i quan, thiÕt lËp hÖ thèng luång xanh h¶i quan, x©y dùng vµ ¸p dông c¸c m· sè vÒ thuÕ thÝch hîp, x©y dùng bé m¸y gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi c¸c n­íc trong AFTA… ViÖc tham gia vµo AFTA cÇn chó ý h¹n chÕ nh÷ng yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Æc biÑt lµ h¹n chÕ cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña ViÖt Nam so víi c¸c n­íc trong AFTA. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ ch©u ¸ ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ ch©u ¸ ®· g©y ra t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë viÖc gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi do møc gi¸ hµng xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng khu vùc gi¶m m¹nh (ch¼ng h¹n gi¸ dÇu má, gi¸ hµng may mÆc gia c«ng…), b¹n hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Mèi ®e do¹ nµy cßn ®­îc t¨ng thªm bëi t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ganh ®ua nhau ®Ó gi¶m gi¸ hµng xuÊt khÈu nh»m gi÷ ch©n b¹n hµng vµ ®èi t¸c lµm gi¶m lîi Ých quèc gia vµ doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam cã xu h­íng chËm l¹i vµ nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· rót lui khái thÞ tr­êng ViÖt Nam. Hµng tr¨m dù ¸n ®Çu t­ ®· ngõng ho¹t ®éng. V× vËy, môc tiªu ®Æt ra lµ ph¶i t×m biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ vµ khai th¸c c¸c t¸c ®éng tÝch cùc nh»m thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ kiÓm so¸t nhËp khÈu hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o vÖ vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn. C¸c biÖn ph¸p sÏ thùc hiÖn tr­íc m¾t lµ biÖn ph¸p vÒ tµi chÝnh - tiÒn tÖ mµ chñ yÕu lµ ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i thÝch hîp ®Ó võa khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, võa ph¶n ¸nh ®óng t­¬ng quan vÒ tiÒm lùc kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc, võa b¶o ®¶m b¶o hé s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Sö dông cã hiÖu qu¶ c«ng cô l·i suÊt ®Ó t¨ng c­êng thu hót vèn vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. §iÒu chØnh bé m¸y qu¶n lý th­¬ng m¹i ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng g©y ¸ch t¾c ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp. §Èy m¹nh ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu trung thùc, cËp nhËt phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. TÝch cùc chèng c¸c hiÖn t­îng bu«n lËu biªn giíi vµ gian lËn th­¬ng m¹i, xö lý nghiªm minh c¸c vi ph¹m. §©y lµ biÖn ph¸p ®Ó t¨ng c­êng qu¶n lý xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu nh»m b¶o vÖ lîi Ých quèc gia, b¶o ®¶m m«i tr­êng kinh doanh ®èi ngo¹i cã tÝnh ph¸p lý cao, cã møc ®é b¶o hé tèt vµ h×nh thµnh nÒn nÕp kinh doanh æn ®Þnh, cã trËt tù, t¹o lßng tin ®èi víi c¸c b¹n hµng n­íc ngoµi. Môc tiªu dµi h¹n: Ph¸t triÓn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ nh»m ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, gia t¨ng c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã hµm l­îng khoa häc - c«ng nghÖ vµ vèn ®Çu t­ cao, khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ph¸t triÓn , t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng. Thùc hiÖn qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i tõ thÊp ®Õn cao theo xu h­íng chung cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. ViÖc lµm nµy nh»m thùc hiÖn viÖc gi¶m thiÓu c¸c hµng rµo c¶n trë c¸c ho¹t ®éng xuÊt vµ nhËp khÈu hiÖn nay. B¶o ®¶m tÝnh nhÊt qu¸n vµ tÝnh æn ®Þnh cña hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh ®èi víi c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i phï hîp víi c¸c cam kÕt cña khu vùc th­¬ng m¹i tù do (AFTA), DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i b×nh D­¬ng (APEC), Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). X©y dùng chiÕn l­îc th­¬ng m¹i thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn héi nhËp tõ viÖc x¸c ®Þnh thÞ tr­êng träng ®iÓm (hiÖn nay thÞ tr­êng khu vùc ch©u ¸ - th¸i B×nh D­¬ng chiÕm kho¶ng 80% kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam), quy ho¹ch mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ thÝch hîp, tæ chøc m¹ng l­íi ph©n phèi hµng xuÊt khÈu h÷u hiÖu… Sö dông tæng hîp c¸c c«ng cô tû gi¸ hèi ®o¸i, l·i suÊt, trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i theo c¸c môc tiªu ®Æt ra. §ång thêi, cÇn chó träng ®Õn t¸c ®éng riªng rÏ cña tõng lo¹i c«ng cô ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó sö dông mét c¸ch linh ho¹t cho thÝch hîp ®èi víi tõng lo¹i quan hÖ th­¬ng m¹i trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. C¶i tiÕn c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¬ quan lËp ph¸p vµ c¬ quan hµnh ph¸p trong viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i. §iÒu hoµ hîp lý mèi quan hÖ gi÷a qu¶n lý vÜ m« vµ vi m« trong ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. Tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c c¬ quan qu¶n lý cã thÈm quyÒn kh«ng nh÷ng kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi mµ cßn g©y ¸ch t¾c cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp. T¨ng c­êng hiÖu lùc thùc hiÖn cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i (t¨ng c­êng ph¸p chÕ th­¬ng m¹i). Xö lý nghiªm minh c¸c tr­êng hîp vi ph¹m c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ qu¶n lý th­¬ng m¹i c¶ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc lÉn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i, gia t¨ng tû lÖ c¸c hµng xuÊt khÈu chÕ biÕn s©u n©ng tû lÖ nµy lªn 50% vµo n¨m 2000. B¶o ®¶m c©n ®èi gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®Ó c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i. Lo¹i bá t×nh tr¹ng nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ trong n­íc cã thÓ s¶n xuÊt hoÆc s¶n xuÊt víi chÊt l­îng cao h¬n. TÝch cùc thóc ®Èy xuÊt khÈu theo ph­¬ng ch©m ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng. 1.2.2.2. §æi míi c¸c chÝnh s¸ch phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp ASEAN Néi dung c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®­îc ®æi míi ph¶i phï hîp víi yªu cÇu cña tiÕn tr×nh héi nhËp sù ®æi míi Êy ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c nguyªn t¾c sau: Mét lµ, nguyªn t¾c t­¬ng hç: Nguyªn t¾c nµy lµ c¸c n­íc cã quan hÖ ngo¹i th­¬ng dµnh chonhau nh÷ng ­u ®·i vµ nh©n nh­îng t­¬ng xøng nhau trong quan hÖ bu«n b¸n dùa trªn c¬ së tiÒm lùc kinh tÕ cña c¸c bªn tham gia. Th«ng th­êng, bªn yÕu h¬n sÏ chÞu sù lÐp vÒ vµ th­êng bÞ buéc ph¶i chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn do bªn cã thùc lùc kinh tÕ m¹nh h¬n ®­a ra. Song, ngµy nay trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn nguyªn t¾c nµy ®­îc Ýt ¸p dông h¬n. Hai lµ, nguyªn t¾c tèi huÖ quèc: §©y lµ mét phÇn trong chÝnh s¸ch kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, nghÜa lµ c¸c n­íc tham gia trong quan hÖ bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng sÏ dµnh cho nhau nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i theo nguyªn t¾c lµ: TÊt c¶ nh÷ng ­u ®·i vµ miÔn gi¶m mµ mét bªn n­íc thø ba nµo, th× còng ®­îc dµnh cho bªn tham gia kia ®­îc h­ëng mét c¸ch v« ®iÒu kiÖn. Hay nãi c¸ch kh¸c cô thÓ h¬n lµ : TÊt c¶ c¸c hµng ho¸ di chuyÓn tõ mét bªn tham gia trong quan hÖ bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng ®­a vµo l·nh thæ cña bªn tham gia kia sÏ kh«ng ph¶i chÞu møc thuÕ vµ c¸c tèn phÝ cao h¬n nh÷ng thuÕ quan vµ nh÷ng thñ tôc phiÒn to¸i h¬n thuÕ quan vµ thñ tôc ®ang ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ nhËp vµo tõ n­íc thø ba kh¸c. Theo luËt ph¸p th­¬ng m¹i quèc tÕ th× ®©y lµ mét nguyªn t¾c ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ th­¬ng m¹i vµ kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc trªn c¬ së hiÖp ®Þnh, hiÖp ­íc gi÷a c¸c n­íc mét c¸ch b×nh ®¼ng cã ®i cã l¹i hai bªn cïng cã lîi. XÐt vÒ luËt quèc tÕ th× ®ã kh«ng ph¶i cho nhau h­ëng c¸c ®Æc quyÒn mµ lµ nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c quèc gia cã chñ quyÒn víi môc ®Ých thóc ®Èy quan hÖ bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc phô thuéc vµo møc ®é th©n thiÖn gi÷a c¸c n­íc víi nhau. Nguyªn t¾c nµy thùc chÊt nã lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c n­íc trong quan hÖ bu«n b¸n. Sù ph©n biÖt nµy ®­îc biÓu hiÖn trªn c¸c mÆt: - Tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c n­íc cã sù chªnh lÖch lín ¸p dông nh÷ng ­u ®·i chung trong quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c n­íc giÇu vµ nghÌo, mµ lîi Ých kinh tÕ thu ®­îc gi÷a c¸c n­íc nµy kh¸c nhau vµ c¸c n­íc nghÌo sÏ bÊt lîi h¬n trong th­¬ng m¹i so víi c¸c n­íc giÇu. Nguyªn t¾c tèi huÖ quèc lµ c«ng cô ®Ó ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c n­íc ®­îc h­ëng vµ kh«ng ®­îc nguyªn t¾c nµy. MÆt kh¸c nguyªn t¾c nµy ®­îc sö dông ®Ó g©y ¸p lùc kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®èi víi c¸c n­íc muèn vµ ®· ®­îc h­ëng. HiÖn nay nguyªn t¾c nµy ®ang ®­îc ¸p dông trong bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng ë nhiÒu n­íc. Ba lµ, nguyªn t¾c ngang b»ng d©n téc: Nguyªn t¾c ngang b»ng d©n téc ®­îc biÓu hiÖn víi néi dung chÝnh lµ: c¸c bªn tham gia quan hÖ bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng ®­îc h­ëng mäi quyÒn lîi vµ nghÜa vô nh­ nhau (trõ quyÒn bÇu cö, øng cö vµ nghÜa vô qu©n sù). §iÒu nµy cã nghÜa lµ mäi c«ng d©n, c«ng ty cña nhµ n­íc A sinh sèng ®Æt trô së ë n­íc B th× ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi vµ nghÜa vô nh­ c«ng d©n n­íc B vµ ng­îc l¹i. Nguyªn t¾c nµy th«ng th­êng gi÷a hai n­íc cã quan hÖ ®· ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i kinh tÕ cã quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c ngang b»ng d©n téc. 1.2.2.3. §æi míi c«ng t¸c x©y dùng vµ thùc thi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ T¨ng c­êng sù phèi kÕt hîp gi÷a c¸c bé, ngµnh trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¬ chÕ vµ x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ngo¹i th­¬ng. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò kh¸ “næi cém” hiÖn nay lµ thiÕu sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, ngµnh h÷u quan trong viÖc ra c¸c v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch, c¬ chÕ vµ ph¸p lý cã liªn quan ®Õn ngo¹i th­¬ng. Sù ®¬n ph­¬ng vµ riªng rÏ cña mét sè Bé ngµnh trong viÖc ra c¸c v¨n b¶n ph¸p lý còng nh­ quyÕt ®Þnh ®iÒu hµnh vÜ m« s¶n xuÊt - kinh doanh cña c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn ®Þnh h­íng chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu kÕt häp víi thay thÕ nhËp khÈu ®· mét mÆt chØ tÝnh ®Õn lîi Ých cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, lµm gi¶m hiÖu lùc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc, gi¶m hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ®ã. V× thÕ, t¨ng c­êng sù phèi hîp gi÷a c¸c Bé, ngµnh vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc trong viÖc ra c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, chÝnh s¸ch vµ c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh vÜ m« c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng…®­îc coi lµ mét ®iÒu kiÖn, biÖn ph¸p vÜ m« ®Ó tiÕp tôc hoµn chØnh c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng. Trong thêi gian tíi, cÇn t¨ng c­êng sù phèi hîp kÕt hîp gi÷a c¸c Bé, ngµnh trong viÖc ra c¸c v¨n b¶n vÒ c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng. Tr¸ch nhiÖm cña Bé th­¬ng m¹i vµ c¸c ngµnh liªn quan NghÞ ®Þnh 57/CP ngµy 31-7-1998 cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· quy ®Þnh: Bé th­¬ng m¹i lµ c¬ quan thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc thèng nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu. Trong thêi gian tíi, nh»m c¶i c¸ch mét b­íc nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc, tr­íc hÕt lµ c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, Bé th­¬ng m¹i cÇn thùc hiÖn nh÷ng viÖc sau: - TiÕp tôc rµ so¸t c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh trong chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó tr×nh ChÝnh phñ hoÆc Bé quyÕt ®Þnh nh»m lo¹i bá nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng phï hîp. - B·i bá tiÕp mét sè thñ tôc hµnh chÝnh ®ang cßn tån t¹i nh÷ng thÊy kh«ng cÇn thiÕt, cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu xö lý nh­: cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, giao chØ tiªu xuÊt nhËp khÈu c¸c mÆt hµng theo kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng. TiÕp tôc b·i bá c¬ chÕ qu¶n lý b»ng kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng ®èi víi mét sè mÆt hµng ph©n bãn, xe « t« d­íi 12 chç ngåi, xe 2 b¸nh g¾n m¸y…chØ gi÷ l¹i 2 mÆt hµng lµ g¹o vµ x¨ng dÇu, coi nh­ nhµ n­íc vÉn cßn t¹m thêi ®éc quyÒn 2 mÆt hµng nµy vµ nhµ n­íc chØ giao cho mét sè ®¬n vÞ ®­îc chØ ®Þnh lµm. §Ó tiÕn tíi b·i bá c¬ chÕ “ban cho” lµ c¬ chÕ tù th©n nã mang nhiÒu s¬ hë tiªu cùc, ®Ó chèng tiªu cùc tõ gèc trong th­¬ng m¹i, Bé th­¬ng m¹i cÇn gÊp rót nghiªn cøu x©y dùng ®Ò ¸n vÒ ®¨ng ký vµ kiÓm tra th­¬ng m¹i nh»m ®­a c¸c viÖc: ®¨ng ký kinh doanh cÊp giÊy phÐp v¨n phßng ®¹i diÖn, cÊp quyÒn xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng phï hîp theo tËp qu¸n chung cña thÕ giíi. §©y lµ nh»m gãp phÇn ®æi míi rÊt c¬ b¶n nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc, ®­a c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh quèc gia trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng vµo nÒ nÕp, qu¶n lý b»ng ph¸p luËt, ®ßi hái cã sù ®æi míi (trong ®ã cã viÖc lËp c¬ quan Registration “®¨ng ký vµ kiÓm tra th­¬ng m¹i”, tæ chøc mang tÝnh ®éc lËp vµ liªn quan ®Õn tæ chøc vµ chøc n¨ng toµ ¸n kinh tÕ hoÆc toµ ¸n th­¬ng m¹i). §æi míi thñ tôc cña ngµnh H¶i quan còng lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp thiÕt. Hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm tra h¶i quan theo quy ®Þnh cña ASEAN vÒ luång xanh, ®á, vµng. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh vµ giÊy tê song ph¶i thÝt chÆt ®­îc sù qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ chèng gian lËn, bu«n lËu th­¬ng m¹i. ¸p dông c«ng nghÖ vµ kü thuËt hiÖn ®¹i trong qu¶n lý . 1.3. Kinh nghiÖm vÒ ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi. 1.3.1. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Hµn Quèc vµ Singapo. So víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn th× Hµn Quèc lµ mét trong bèn n­íc NICS cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp , tµi nguyªn nghÌo nµn, thÞ tr­êng néi ®Þa kh«ng lín. §iÒu g× ®· t¹o ra sù thÇn kú trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña NICS lµ mÆc dï chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ tæng qu¸t vÒ c¬ b¶n lµ nh­ nhau nh­ng n­íc nµy ®· t×m ®­îc, hay nãi ®óng h¬n lµ s¸ng t¹o nh÷ng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i phï hîp víi ®iÒu kiÖn lÞch sö cña m×nh. ChÝnh v× vËy hä ®· khai th¸c tèi ­u lîi thÕ so s¸nh, chän ®­îc nhiÒu gi¶i ph¸p ®óng ®¾n. Vµo nh÷ng n¨m 50 vµ 60 Singapo vµ Hµn Quèc lµ mét trong bèn n­íc NICS Ch©u ¸ sím ¸p dông chiÕn l­îc th­¬ng m¹i theo h­íng khai th¸c tèi ­u lîi thÕ so s¸nh ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ChiÕn l­îc nµy chØ chó ý ®Õn mét sè ngµnh cô thÓ , c¸c l·nh vùc cô thÓ cã lîi thÕ so s¸nh, cã kh¶ n¨ng ®ét ph¸ t¹o ra sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tèc ®é nhanh. Vµo thêi kú ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ Singapo vµ Hµn Quèc ®· lùa chän chiÕn l­îc c¬ cÊu kh¸c víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Dµnh phÇn lín thêi gian vµ sù ­u tiªn cho ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô ®i ®«i víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Trong th­¬ng m¹i - dÞch vô, c¸c h×nh thøc hçn hîp së h÷u. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®an xen nhau, cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn nh­ng l¹i cã tÝnh chÊt ph©n chia h¬n lµ c¹nh tranh. Kinh tÕ quèc doanh ®Òu hiÖn diÖn vµ cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ cña Singapo Hµn quèc; víi hai vai trß : mét lµ, cung cÊp c¬ së h¹ tÇng, giao th«ng, th«ng tin vµ c¸c dÞch vô c«ng céng kh¸c vµ hai lµ, ®¶m nhËn vai trß më ®­êng b»ng viÖc thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh mòi nhän mµ v× nhiÒu lý do t­ nh©n ch­a s½n sµng ®Çu t­. Hçn hîp së h÷u lµ h×nh thøc t­¬ng ®èi phæ biÕn t¹i Hµn Quèc vµ Singapo. §©y lµ c¸ch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ kh«n khÐo nh»m tËp trung vèn ®Çu t­, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n, kÕt hîp ®­îc vèn trong n­íc víi vèn n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ trong n­íc nhanh chãng tiÕp cËn víi c«ng nghÖ qu¶n lý tiªn tiÕn, tiÕp thu kü thuËt hiÖn ®¹i, ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ. C¬ chÕ qu¶n lý vµ vai trß cña nhµ n­íc trong th­¬ng m¹i: Vai trß cña nhµ n­íc v« cïng quan träng vµ thÓ hiÖn ë chøc n¨ng chñ yÕu sau: Mét lµ: t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Yªu cÇu quan träng bËc nhÊt ®èi víi æn ®Þnh kinh tÕ lµ æn ®Þnh tµi chÝnh - tiÒn tÖ mµ nhiÖm vô hµng ®Çu lµ ph¶i kiÓm so¸t ®­îc l¹m ph¸t. Mét trong nh÷ng néi dung quan träng kh¸c trong chøc n¨ng t¹o m«i tr­êng cña nhµ n­íc lµ cung cÊp c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c tiÒn ®Ò kh¸c nh­: giao th«ng, ®iÖn, n­íc, th«ng tin, hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ, tÝn dông, gi¸ c¶ tû gi¸, ph¸p lý. Hai lµ: dïng c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« d Én d¾t, hç trî cho th­¬ng m¹i - dÞch vô vËn ®éng theo ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch. Tuy nhiªn kÕ ho¹ch chØ cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng vµ chØ dÉn, rÊt Ýt c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh. Mçi kÕ ho¹ch ®Òu thÓ hiÖn mét phÇn môc tiªu chiÕn l­îc dµi h¹n vµ ®i liÒn víi nã lµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ, tû mû. ChiÕn l­îc th­¬ng m¹i g¾n víi ph¸t triÓn kinh tÕ: ChiÕn l­îc th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Hµn Quèc vµ Singapo bao gåm c¸c b­íc: B­íc 1: s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng tiªu dïng thay thÕ nhËp khÈu, trong khi vÉn nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm vµ hµng c«ng nghiÖp nÆng kh¸c. B­íc 2: xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng tiªu dïng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng cÇn nhiÒu vèn nh»m s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm trung gian, thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó thay thÕ nhËp khÈu. §©y chÝnh lµ giai ®o¹n thay thÕ nhËp khÈu lÇn 2. B­íc 3: chuyÓn giao c«ng nghÖ c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng cÇn nhiÒu lao ®éng, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp cã hµm l­îng khoa häc kü thuËt cao ®Ó xuÊt khÈu. Khëi ®Çu qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ b»ng b­íc thay thÕ nhËp khÈu. Tuy nhiªn chiÕn l­îc thay thÕ nhËp khÈu kh«ng qu¸ kÐo dµi, Hµn Quèc chÊm døt vµo cuèi kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt (1962-1966) . Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ søc mua thÞ tr­êng néi ®Þa qu¸ thÊp v× thu nhËp cña d©n c­ cßn h¹n chÕ; mét sè nhµ s¶n xuÊt Ýt quan t©m ®Õn c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÆt kh¸c, khi ¸p dông c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu th× c¸n c©n ngo¹i th­¬ng kh«ng ®­îc c¶i thiÖn, møc th©m hôt vÉn t¨ng lªn v× ®Ó thay thÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng, vÉn ph¶i nhËp khèi l­îng lín vËt t­, nguyªn liÖu, thiÕt bÞ, m¸y mãc. Singapo vµ Hµn quèc ®· nhanh chãng chuyÓn sang b­íc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp nhÑ ®ång thêi x©y dùng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng ®Ó cã s¶n phÈm trung gian, thiÕt bÞ m¸y mãc thay thÕ nhËp khÈu. ViÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng lóc ®Çu còng chó ý thÞ tr­êng trong n­íc tr­íc khi xuÊt khÈu. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trong nh÷ng ngµy ®Çu cña Hµn quèc vµ Singapo còng kh¸c c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë chç phÇn lín c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn xuÊt khÈu n«ng s¶n vµ kho¸ng s¶n cßn bèn n­íc nµy l¹i b¾t ®Çu b»ng nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp tiªu dïng sö dông nhiÒu lao ®éng, ®ång thêi còng lµ nh÷ng ngµnh hä cã lîi thÕ so s¸nh trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Singapo Hµn quèc ®· khai th¸c nguån tiÒm n¨ng lao ®éng. Hä nghiªn cøu kü nh÷ng chç “trèng” trong nhu cÇu thÞ tr­êng quèc tÕ vµ quyÕt ®Þnh sö dông lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm nhá, cÇn Ýt vèn ®Çu t­ nh­ng kh¶ n¨ng tiªu thô trªn thÞ tr­êng rÊt lín. Nhê b­íc ®i nµy, Hµn quèc vµ Singapo kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp h­íng ngo¹i mµ cßn gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. Bµi häc quan träng rót ra tõ kinh nghiÖm cña Hµn Quèc vµ Singapo lµ ph¶i t×m ra cho ®­îc c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ so s¸nh vµ cã khèi l­îng tiªu thô lín mµ c¸c n­íc ch­a s¶n xuÊt hoÆc s¶n xuÊt cßn Ýt. ViÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng quèc tÕ ph¶i ®i tr­íc mét b­íc vµ cã ý nghÜa cùc kú quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu. B­íc ba trong chiÕn l­îc th­¬ng m¹i cña con hæ §«ng ¸ lµ tõ nh÷ng n¨m 1980 trë l¹i ®©y, Hµn quèc vµ Singapo gÆp khã kh¨n lín vÒ gi¸ nh©n c«ng cao, lîi thÕ c¹nh tranh cho s¶n phÈm c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng ®· hÕt nªn c¸c n­íc nµy ®· vµ ®ang ®Èy c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng sang c¸c n­íc kh¸c mµ ë ®ã gi¸ nh©n c«ng thÊp. Kh¶ n¨ng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Hµn Quèc vµ Singapo t­¬ng ®èi lín v× hiÖn ®ang cã møc dù tr÷ ngo¹i tÖ cao. §Èy m¹nh xuÊt khÈu nh©n tè chñ chèt trong chiÕn l­îc th­¬ng m¹i quèc tÕ . BiÖn ph¸p quan träng hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hµn Quèc lµ thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ theo h­íng xuÊt khÈu. Hµng c«ng nghiÖp ®· trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña Hµn quèc vµ Singapo. Tr­íc ®Çy lµ hµng ho¸ cã hµm l­îng lao ®éng cao, hiÖn nay lµ hµng ho¸ cã hµm l­îng kü thuËt cao. Nhê nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nªn mÆt hµng xuÊt khÈu kh«ng ngõng t¨ng lªn. Tõ n¨m 1970 ®Õn 1983, sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ giÇy dÐp, quÇn ¸o, hµng dÖt may, v¶i sîi, hµng ®iÖn tö, ®iÖn l¹nh, m¸y tÝnh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, n­íc nµy l¹i cã thªm mÆt hµng xuÊt khÈu míi nh­ « t«, dµn khoan dÇu, tµu biÓn, phô tïng « t«… TËn dông lîi thÕ cña m×nh vÒ ®Þa lý vµ vËn t¶i biÓn, Hµn quèc vµ Singapo cßn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng t¸i xuÊt. Hä mua n«ng s¶n hµng ho¸, kho¸ng s¶n , nguyªn liÖu tõ Ch©u ¸ vÒ s¬ chÕ råi ®em xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng T©y ©u vµ B¾c mü. Do ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc trong khu vùc ngµy cµng t¨ng lªn, chiÕm tû träng lín t rong tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i cña thÕ giíi, ®ãng gãp vµo møc t¨ng tr­ëng GDP vµ trë thµnh mét huyÒn tho¹i cña Ch©u ¸. Nhê cã xuÊt khÈu t¨ng nhanh nªn ®· t¹o c¬ së n©ng cao khèi l­îng nguyªn liÖu, thiÕt bÞ nhËp khÈu phôc vô cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ. XuÊt khÈu ®· trë thµnh ®éng lùc chñ yÕu thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn hiÖn nay Hµn Quèc vµ Singapo ®· vÊp ph¶i mét sè khã kh¨n trªn con ®­êng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Gi¸ nh©n c«ng t¨ng nhanh nªn hµng ho¸ ®· gi¶m søc c¹nh tranh. §Ó kh¾c phôc khã kh¨n trªn, c¸c n­íc nµy ®· thùc hiÖn ba gi¶i ph¸p c¬ b¶n: 1/ §a ph­¬ng ho¸ quan hÖ ngo¹i th­¬ng, më réng quan hÖ víi c¸c n­íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, trong ®ã cã ASEAN; 2/ T¨ng c­êng ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi, kÓ c¶ ®Çu t­ vµo Mü ®Ó tr¸nh b¶o hé mËu dÞch; 3/ H­íng vµo phôc vô nhu cÇu trong n­íc. * Nh÷ng h¹n chÕ vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Hµn quèc vµ Singapo. Cã nh÷ng lý do x¸c ®¸ng ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng m« h×nh nµy chØ cã thÓ thµnh c«ng trong ®iÒu kiÖn mµ kh«ng ph¶i bÊt cø quèc gia nµo, trong bÊt kú bèi c¶nh quèc tÕ nµo vµ ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo còng héi tô. VÒ néi lùc, ®Êt n­íc ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc x· héi thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nh­ (1) nguån lao ®éng dåi dµo, cã tr×nh ®é häc vÊn cao vµ rÎ, t¹o mét lîi thÕ so s¸nh thùc sù; (2) Cã ®éi ngò kinh doanh giái nghiÖp vô; (3) cã c¬ chÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn; (4) Cã mét nhµ n­íc m¹nh, cã n¨ng lùc tæ chøc vµ ®­a ra ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng ®¾n. Nh÷ng ®iÒu kiÖn bªn ngoµi gåm : (1) ®iÒu kiÖn an ninh b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ; (2) nÒn kinh tÕ g¾n ®­îc víi trung t©m kinh tÕ, khoa häc - c«ng nghÖ ph¸t triÓn, ®¶m b¶o æn ®Þnh c¶ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt lÉn ®Çu ra cña s¶n phÈm; (3) c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu, vÝ dô nh­ c¸c b¹n hµng lín cho phÐp ­u tiªn xuÊt khÈu nh­ng vÉn ®­îc phÐp b¶o hé ®èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ. Nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn hiÖn nay, theo mét sè nhµ ph©n tÝch kinh tÕ, kh«ng cßn héi tô nh­ vËy do t×nh h×nh quèc tÕ ®· cã nh÷ng thay ®æi rÊt c¨n b¶n, Ýt nhÊt th× nh÷ng ®iÒu kiÖn quèc tÕ tõ sau chiÕn tranh l¹nh ®· lµm thay ®æi nh÷ng ­u ®·i th­¬ng m¹i xuÊt ph¸t tõ lý do chÝnh trÞ trong hoµn c¶nh cã sù ®èi ®Çu trùc tiÕp gi÷a hai hÖ thèng x· héi; sè l­îng c¸c quèc gia h­íng theo chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu gia t¨ng lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh trªn mäi ph­¬ng diÖn. §ång thêi, do c¬ cÊu kinh tÕ quèc tÕ hiÖn ®ang ë giai ®o¹n thay ®æi m¹nh d­íi t¸c ®éng cña nh÷ng xu h­íng míi cu¶ c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ nªn nhiÒu chuÈn mùc ®¸nh gi¸ lîi thÕ so s¸nh vÒ lao ®éng kiÓu cò kh«ng cßn thÝch hîp n÷a. V× thÕ, ch¾c ch¾n viÖc ¸p dông m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu cña Hµn quèc vµ Singapo ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh lín trªn h­íng c¬ b¶n lµ: n©ng cao n¨ng lùc x· héi ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn quèc tÕ míi ®ang lµm thay ®æi nhanh chãng c¬ cÊu kinh tÕ. Trong ®ã yªu cÇu míi vÒ chÊt l­îng lao ®éng do cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ vµ xu h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ tµi chÝnh theo quy chÕ míi cña WTO lµ nh÷ng “trôc chÝnh” quy ®Þnh chiÒu h­íng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch. 1.3.2. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Trung Quèc: Sau mét gÇn hai thËp kû tiÕn hµnh c«ng cuéc c¶i c¸ch th­¬ng m¹i, Trung quèc ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu næi bËt trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, víi møc t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n ®¹t trªn d­íi 10% ®­îc xÕp hµng cao nhÊt thÕ giíi. Sù t¨ng tèc cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc cã nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã sù gãp phÇn quan träng cña c«ng cuéc c¶i c¸ch ngo¹i th­¬ng, víi träng t©m lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Tõ Héi nghÞ Trung ­¬ng §¶ng lÇn 3 kho¸ XI (12/1978), Trung Quèc ®· ®Ò ra ®­êng lèi c¶i c¸ch vµ më cöa kinh tÕ, lÊy viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i lµm träng t©m. Qua nhiÒu b­íc thùc hiÖn chiÕn l­îc më cöa, trªn l·nh thæ Trung quèc ®· h×nh thµnh mét vßng cung më cöa bao gåm 5 ®Æc khu kinh tÕ; 14 thµnh phè ven biÓn; 3 vïng ®ång b»ng; 2 b¸n ®¶o ; 284 huyÖn, thÞ cña 12 thµnh phè trùc thuéc tØnh, khu tù trÞ; 25 thµnh phè ven s«ng; 13 thµnh phè ë 2 vïng biªn giíi §«ng B¾c, T©y Nam chiÕm h¬n 60% s¶n l­îng c«ng nghiÖp c¶ n­íc vµ chiÕm 2/3 l­îng hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc. Môc tiªu cña chiÕn l­îc më cöa lµ thu hót vèn ®Çu t­, kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña thÕ giíi, c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ trong n­íc, trong ®ã nh»m phôc vô cho sù nghiÖp xuÊt khÈu, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Néi dung c¨n b¶n cña chiÕn l­îc më cöa lµ: Thø nhÊt: ¦u tiªn x©y dùng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ®Æc khu kinh tÕ: Trung quèc x©y dùng c¸c ®Æc khu kinh tÕ trë thµnh nh÷ng c¬ së thÞ tr­êng h­íng ra thÕ giíi, lµ trung t©m ho¹t ®éng th­¬ng m¹i lín nhÊt ë Trung Quèc, lµ c¬ së gia c«ng xuÊt khÈu tiªn tiÕn. KÕ ho¹ch x©y dùng c¸c ®Æc khu ®­îc tuÇn tù tiÕn hµnh qua hai b­íc. B­íc mét chó träng x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ. B­íc hai huy ®éng vèn ®Çu t­, tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo ®iÒu kiÖn cña tõng ®Æc khu. X©y dùng c¸c lo¹i h×nh xÝ nghiÖp kh¸c nhau - xÝ nghiÖp ba lo¹i vèn: vèn trong n­íc; vèn ._.hÝnh trÞ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi cÇn ®Èy m¹nh c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia c¶ vÒ thÓ chÕ hµnh chÝnh, vÒ tæ chøc bé m¸y; vÒ c¶i tiÕn lÒ lèi lµm viÖc cña bé m¸y nhµ n­íc. VÒ thÓ chÕ hµnh chÝnh: tiÕp tôc hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ c¸c luËt thuÕ, ng©n hµng, th­¬ng m¹i vµ chuÈn bÞ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn qui ®Þnh chi tiÕt ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ngay ®­îc khi c¸c luËt nãi trªn ®­îc th«ng qua ban hµnh. KhÈn tr­¬ng ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c luËt vµ ph¸p luËt cßn thiÕu, rµ so¸t c¸c v¨n b¶n ®· cã ®Ó tr¸nh chång chÐo m©u thuÉn vµ söa ®æi bæ sung. §æi míi qui tr×nh x©y dùng dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh vµ thùc hiÖn ®óng quy tr×nh C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ g©y ¸ch t¾c nh­ thñ tôc xem xÐt ®Çu t­, thñ tôc xin phÐp xuÊt nhËp khÈu … thùc hiÖn m« h×nh “1 cöa, 1 con dÊu” trong qu¶n lý hµnh chÝnh. VÒ tæ chøc: chÊn chØnh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng th­¬ng m¹i tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, lo¹i bá c¸c tÇng nÊc trung gian, c¸c bé phËn chång chÐo g©y ¸ch t¾c trong ®iÒu hµnh qu¶n lý. X©y dùng quy chÕ t¨ng c­êng phèi hîp gi÷a c¸c bé c¸c ngµnh, gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng; C¶i tiÕn lÒ lèi lµm viÖc cña c¬ quan nhµ n­íc cho phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng; rµ so¸t c¸c thñ tôc hµnh chÝnh liÖn quan tíi cÊp phÐp kinh doanh, thñ tôc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i, khai b¸o vµ kiÓm tra hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu t¹i c¸c cöa khÈu b¶o ®¶m th«ng tho¸ng, kÞp thêi nhanh chãng. 3.2.7.3.X©y dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn. Khi hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p luËt ®ång bé phï hîp th× nã sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi vµ ®¶m b¶o tù do th«ng tho¸ng cho H§KD th× nã sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t­. Vµ muèn t¹o mét m«i tr­êng hÊp dÉn cho ®Çu t­ th× ph¶i x¸c llËp m«i tr­êng kinh doanh râ rµng vµ æn ®Þnh. 3.3-BiÖn ph¸p thùc hiÖn ®æi míi chÝnh s¸ch TMQT cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp ASEAN. 3.3.1- T¨ng c­êng x©y dùng vµ thùc thi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña nhµ n­íc . 3.3.1.1.ChÝnh s¸ch héi nhËp ASEAN ph¶i n»m trong chÝnh s¸ch kinh tÕ chung. Do xuÊt ph¸t ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam thÊp vµ hÖ thèng thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cßn ë trong t×nh tr¹ng s¾p xÕp, tæ chøc l¹i, hÖ thèng luËt ph¸p chÝnh s¸ch ®ang n»m trong giai ®o¹n hoµn thiÖn, c¬ së h¹ tÇng l¹c hËu … nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc chÞu t¸c ®éng cña hµng lo¹t nh÷ng th¸ch thøc to lín v× vËy tiÕn tr×nh héi nhËp ASEAN cña ViÖt Nam vµo ASEAN nhanh hay chËm chñ yÕu phô thuéc vµo qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ trong n­íc. §Ó tiÕn tr×nh héi nhËp vµo ASEAN cã hiÖu qu¶ th× chÝnh phñ cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ héi nhËp ASEAN n»m trong chÝnh s¸ch kinh tÕ chung cña c¶ n­íc vµ ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nhÊt ®Þnh c¶ ë ph¹m vi quècgia vµ ph¹m vi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. 3.3.1.2.X©y dùng lé tr×nh tham gia cña ViÖt Nam vµo ASEAN ViÖc tham gia cña ViÖt Nam vµo ASEAN cÇn ®­îc thùc hiÖn theo mét kÕ ho¹ch thèng nhÊt vµ cã b­íc ®i cô thÓ trªn c¬ së c©n nh¾c c¸c nh©n tè t¸c ®ång c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam, lé tr×nh tham gia vµo ASEAN cÇn ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh nh÷ng b­íc ®i cô thÓ vµ thµnh nh÷ng nhiÖm vô trong tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. C¸c b­íc tham gia vµo ASEAN cña ViÖt Nam lµ: §¸nh gi¸ l¹i nh÷ng lîi thÕ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do AFTA. ViÖt nam nªn chó träng khai th¸c lîi thÕ so s¸nh tÜnh th«ng qua chÝnh s¸ch khai th¸c nguån lao ®éng rÎ, nguån tµi nguyÖn rõng, biÓn, kho¸ng s¶n vµ xuÊt nhËp khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn ë tr×nh ®é thÊp. Lùa chän c¬ cÊu mÆt hµng tham gia vµo th­¬ng m¹i khu vùc thÝch hîp trong tõng thêi kú. C¬ cÊu mÆt hµng tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA cÇn ®­îc c©n nh¾c c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi theo ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cã hiªô lùc chung, tuy nhiªn viÖc c¾t gi¶m mÆt hµng nµo vµo n¨m nµo cÇn ®­îc xem xÐt cô thÓ ®Ó tr¸nh g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc. C¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ c¬ së ®Ó ®iÒu chØnh trùc tiÕp c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i gi­· c¸c n­íc vµ thùc thi chÝnh s¸ch liªn kÕt kinh tÕ trªn thùc tÕ. ViÖc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ lµ “hßn ®¸ t¶ng” cña viÖc thùc hiÖn c¸c quan hÖ kh¸c. C¶i c¸ch hÖ thèng doanh nghiÖp ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ cña chóng trong qu¸ tr×nh tham gia liªn kÕt. ViÖc c¶i c¸ch hÖ thèng doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ lµ c¬ së ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do AFTA. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc s¾p xÕp, ph©n lo¹i hoÆc cho s¸t nhËp, ph¸ s¶n theo c¸ch thÝch thÝch hîp ®Ó chóng cã thÓ ph¸t huy ®­îc t¸c dông trong qu¸ tr×nh liªn kÕt. C¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nªn t¹o ra m«i tr­êng ho¹t ®éng cho c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch b×nh ®¼ng bao gåm chÝnh s¸ch gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c chÝnh s¸ch ¸p dông cho c¸c ngµnh, c¸c chÝnh s¸ch ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi vµ c¸c chÝnh s¸ch tr­íc m¾t vµ l©u dµi còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vµ c¸c ®Þa ph­¬ng. Sù ph¸t triÓn æn ®Þnh c¶u khu vùc doanh nghiÖp lµ c¬ së kinh tÕ bªn trong ®èi víi qu¸ tr×nh c¹nh tranh quèc tÕ khu vùc. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, qóa tr×nh cæ phÇn ho¸ cÇn ®­îc coi träng ®Ó gia t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chóng trong c¬ chÕ c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp trong c¸c n­íc AFTA. §èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, ®Ó cã thÓ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vÊn ®Ò lµ ph¶i chÊn chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña chóng theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn chung cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó lo¹i bá dÇn t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n kinh doanh kh«ng ®óng ph¸p luËt, bu«n lËu, trèn thuÕ. Lé tr×nh tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA ®­îc minh ho¹ ë s¬ ®å: S¬ ®å lé tr×nh tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA §¸nh gi¸ l¹i lîi thÕ cña ViÖt Nam Lùa chän c¬ cÊu mÆt hµng tham gia hîp lý C¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu S¾p xÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp 3.3.1.3.C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch Muèn thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT ®ßi hái ph¶i cã mét sè ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o thi hµnh. Nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh lµ æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ-x· héi. ViÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i th­¬ng. Sù rñi ro vÒ chÝnh trÞ tøc lµ kÐm bÒn v÷ng cña mét chÕ ®é chÝnh trÞ cña mét nhµ n­íc sÏ lµ mét t¸c nh©n m¹nh mÏ lµm mÊt lßng tin, lµm nh¹t ý chÝ cña nh©n d©n trong n­íc còng nh­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. æn ®Þnh kinh tÕ tr­íc hÕt lµ sù ®¶m b¶o æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn còng lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt t¹o m«i tr­êng thuËn lîi, ®Ó thùc thÞ sù ®æi míi cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ. Kiªn tr× thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi, ®­êng lèi “më cöa”. Trªn c¬ së cã mét nÒn chÝnh trÞ æn ®Þnh, cã quan ®iÓm ph­¬ng h­íng chung trong x©y dùng ®Êt n­íc ®· ®­îc thèng nhÊt s©u réng trong toµn §¶ng, toµn d©n th× chóng ta còng cÇn ph¶i kiªn tr× thùc hiÖn ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi trong ®ã cã sù ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng m¹i quèc tÕ . Víi chÝnh s¸ch “më cöa” lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trong nh÷ng n¨m ®æi míi, th«ng qua rÊt nhiÒu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ ngo¹i giao tÝch cùc ®· gióp cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i “®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸” kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n to lín do tr­íc kia bÞ cÊm vËn th­¬ng m¹i, bÞ c¾t gi¶m viÖn vµ võa råi l¹i bÞ khñng ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ nh­ng chóng ta ®Òu v­ît qua, ®©y lµ sù ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi th­¬ng m¹i quèc tÕ thµnh c«ng. Thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«: ph¶i kh¼ng ®Þnh nh»m sù thùc hiÖn thµnh c«ng cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ ®æi míi ®ßi hái ph¶i cã mét kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, cã mét c¬ së h¹ t©ng ®óng cÊp. Yªu cÇu ®­îc ®Æt ra ë ®©y lµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cÇn ®­îc x©y dùng mét c¸ch hoµn chØnh, ®ång bé vµ cã c¬ së khoa häc, ®­îc tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi m¬Ý ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®i vµo héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. Con ng­êi thùc thi chÝnh s¸ch ®æi míi: Con ng­êi lµ vèn quý nhÊt cña x· héi nÕu chóng ta kh«ng biÕt ®Çu t­ cho gi¸o dôc, ®µo t¹o, kh«ng n©ng tr×nh ®é cho ng­êi lao ®éng. Hai lµ chÝnh con ng­êi lµ trë ng¹i cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi c¶n trë sù ®æi míi, ®i lªn cña ®Êt n­íc. Nãi ®óng ra lµ ®· chÝnh s¸ch ®­a ra cã hay kh«ng tèt ®Õn nh­ thÕ nµo, mµ nh÷ng ng­êi triÓn khai vµ thùc hiÖn l¹i kh«ng ®ñ tr×nh ®é ®Ó n¾m b¾t, ®Ó hiÓu biÕt vµ vËn dông th× chÝnh s¸ch ®æi míi ®ã sÏ kh«ng thµnh c«ng. Më réng chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng r·i cho doanh nghiÖp, cho mäi ng­êi hiÓu ®­îc chÝnh s¸ch: muèn thÕ chóng ta ph¶i tæ chøc ra bé phËn x©y dùng chÝnh s¸ch vµ thùc thi chÝnh s¸ch ®­îc ®Ò ra ®ã lµ ph¶i cã nh÷ng c¸n bé hiÓu biÕt chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã , phæ biÕn c¸c chÝnh s¸ch qua c«ng v¨n, s¸ch b¸o, ®µi ph¸t thanh vµ truyÒn h×nh. 3.3.2.T¨ng c­êng qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ . 3.3.2.1.T¨ng c­êng chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cu¶ c¸c bé c¸c ngµnh. Nh­îc ®iÓm lín nhÊt cña qu¶n lý nhµ n­íc trong thêi gian qua lµ thiÕu sù phèi hîp gi÷a c¸c bé, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i thèng nhÊt. V× vËy cÇn ph¶i ®Èy m¹nh sù ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. ChÝnh phñ vµ c¸c bé sÏ tËp trung x©y dùng thÓ chÕ, x©y dùng qui hoach vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn toµn quèc, gi¶m bít sù can thiÖp vµo c«ng viÖc cô thÓ cña ®Þa ph­¬ng. §ång thêi ra søc cñng cè chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng hîp lý v÷ng m¹nh ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®éng s¸ng t¹o c¶u mçi ®Þa ph­¬ng. §Æc biÖt phèi hîp gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong viÖc qu¶n lý thÞ tr­êng, chèng bu«n lËu, chÊn chØnh viÖc bu«n b¸n qua biªn giíi. Khã kh¨n phøc t¹p lµ ë chç lîi Ých gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng kh«ng trïng hîp, bé m¸y qu¶n lý cña nhµ n­íc kh«ng n¾m ®­îc ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë ®Þa ph­¬ng, quan niÖm vÒ mËu dÞch ®­êng biªn ch­a th«ng, c¬ chÕ ®iÒu hµnh ch­a s¸t víi thùc tiÔn v× vËy cÇn: ¸p dông bu«n b¸n mËu dÞch ®­êng biªn víi c¸c n­íc thèng nhÊt theo chÝnh s¸ch thuÕ chung vµ theo th«ng lÖ quèc tÕ. Ban hµnh ngay quy chÕ bu«n b¸n mËu dÞch ®­êng biÓn cho phï hîp víi t×nh h×nh ¸p dông sö lý nghiªm kh¾c ®Ó chèng bu«n lËu, bu«n b¸n hµng cÊm. Truy quÐt bu«n b¸n, s¶n xuÊt hµng gi¶, nh·n hiÖu gi¶ m¸c ngo¹i. ChÊn chØnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu theo ®­êng phi mËu dÞch. 3.3.2.2. Th­êng xuyªn ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch. ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch lµ c¬ së ®Ó t¹o ra c¬ së ph¸p lý ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong n­íc vµ quèc tÕ. HÖ thèng ph¸p luËt chÝnh s¸ch cã ý nghÜa quan träng trong viÖc b¶o vÖ lîi Ých vµ lµ c¬ së ®Ó xö lý c¸c quan hÖ gi÷a c¸c thÕ nh©n vµ ph¸p nh©n trong n­íc vµ quèc tÕ. HÖ thèng luËt ph¸p, vµ c¸c chÝnh s¸ch cÇn ®­îc söa ®æi theo h­íng hÖ thèng ho¸ æn ®Þnh vµ cã hiÖu lùc l©u dµi vµ c¸c chÝnh s¸ch cÇn th­êng xuyªn ®­îc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh x©y dùng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cÇn tÝnh ®Õn ®iÒu cña c¸c n­íc trong khèi. Tuy nhiªn, hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cÇn ®­îc rµ so¸t vµ söa ®æi trong tr­êng hîp cÇn thiÕt ®Æc biÖt hÖ thèng luËt ph¸p , chÝnh s¸ch trong tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng vïng kinh tÕ ®Æc biÖt lµ c¸c vïng kinh tÕ ®éng lùc cu¶ ®Êt n­íc gåm cã: Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, §µ N½ng, thµnh phè Hå ChÝ Minh, Vòng TÇu, Biªn Hoµ. C¸c chÝnh s¸ch theo ngµnh vµ theo vïng ®ãng vai trß c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh t¹o nÒn t¶ng cho c¸c giao l­u kinh tÕ trong n­íc. Tr­íc m¾t hÖ thèng cÇn ®­îc bæ xung vµ hoµn thiÖn nh­ hoµn chØnh vµ thùc hiÖn luËt th­¬ng m¹i ban hµnh c¸c ®¹o luËt míi nh­ luËt chèng ®éc quyÒn, x©y dùng vµ thùc hiÖn nghiªm minh chÕ ®é b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ … §©y lµ nh÷ng cè g¾ng thùc tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh khu«n ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh víi c¸c n­íc trong ASEAN võa ®iÒu chØnh ®­îc c¸c quan hÖ cu¶ c¸c chñ thÓ kinh doanh trong n­íc, võa ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh doanh cña c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN. HÖ thèng luËt ph¸p cÇn ®­îc hoµn thiÖn trªn c¬ së gi¶m bít nh÷ng m©u thuÉn chång chÐo gi÷a c¸c ®¹o luËt. Do hiÖn t­îng trïng l¾p gi÷a chÝnh s¸ch cña c¸c ngµnh, gi÷a quy ®Þnh chung cña nhµ n­íc víi c¸c quy ®Þnh cñ c¸c ®Þa ph­¬ng, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a trong n­íc vµ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× vËy c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c quy ®Þnh cña c¸c ngµnh, cña c¸c ®Þa ph­¬ng vµ bao trïm lµ chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc lu«n lu«n phaØ th­êng xuyªn thay ®æi ®Ó cho phï hîp víi tõng thêi ®iÓm vµ tõng khu vùc. 3.3.2.3. Chñ ®éng ®iÒu tiÕt sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chñ ®éng x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh ®Ó thÝch øng víi m«i tr­êng kinh doanh trong khu vùc ASEAN. ChiÕn l­îc kinh doanh cÇn ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh nh÷ng b­íc ®i cô thÓ víi tõng lo¹i mÆt hµng vµ tõng lo¹i thÞ tr­êng. ViÖc ®¸nh gi¸ c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong khu vùc cÇn ®­îc chó träng vµ ®Ò cao. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ víi c¸c n­íc trong ASEAN, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng ®Çu t­ theo chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh doanh ®­îc c¶i thiÖn khi h×nh thµnh khu vùc mËu dÞch tù do AFTA. ViÖc liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp cÇn ®­îc coi träng ®Ó tËn dông kh¶ n¨ng hç trî vÒ vèn vµ c«ng nghÖ cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn coi träng viÖc ®æi míi kiÓu d¸ng cña s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l­îng cña hµng ho¸ vµ ph¶i cã chiÕn l­îc qu¶ng c¸o thÝch hîp. HiÖn nay ®a sè c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®Òu cã quy m« nhá, khã cã thÓ lµm chñ ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc vµ kh«ng thÓ v­¬n ra ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp nhá lÎ, rêi r¹c hiÖn nay cÇn tËp hîp l¹i víi nhau thµnh c¸c hiÖp héi, ngµnh hµng, ®Ó phèi hîp ®­îc c¸c thÕ m¹nh c¶u nhau trong viÖc kh¶o s¸t thÞ tr­êng, cung cÊp hµng ho¸ víi khèi l­îng lín vµ c¶i tiÕn vÊn ®Ò chÊt l­îng … H¬n n÷a trong m«i tr­êng kinh doanh phøc t¹p, c¸c doanh nghiÖp cÇn chó träng ®Õn ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh, coi träng hÖ thèng th«ng tin t­ vÊn, vµ thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan h÷u quan trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng kinh daonh lín h¬n. 3.3.2.4.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trong n­íc h­íng tíi héi nhËp. Môc tiªu ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong n­íc lµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng, më réng giao l­u hµng ho¸ trªn tÊt c¶ c¸c vïng, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸.Muèn thùc hiÖn môc tiªu trªn th× chóng ta ph¶i nhanh chãng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trong n­íc ®Ó tiÕn tíi héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ: Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ c«ng cô qu¶n lý th­¬ng m¹i trong n­íc theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch khai th¸c, më réng thÞ tr­êng trong n­íc, ®Æc biÖt chó träng ®Õn thÞ tr­êng n«ng th«n miÒn nói. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tæ chøc qu¶n lý, ®æi míi ph­¬ng thøc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, ®Ó n¾m gi÷ ®­îc vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô trong n­íc. ®ång thêi hoµn thiÖn chÝnh s¸ch gi¸ vµ c¬ chÕ ®Þnh gi¸. 3.3.3- §éng viªn vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia héi nhËp ASEAN. 3.3.3.1.Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho mét sè doanh nghiÖp. §Ó tËp trung ®Çu t­ vèn nh»m ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt hµng ho¸ víi chÊt l­îng cao ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng ho¸ cu¶ ASEAN c¸c kho¶n ®Çu t­ vèn cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt mÆt hµng xuÊt khÈu cÇn ph¶i ®­îc ­u ®·i ®Õn møc cao nhÊt. T¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè doanh nghiÖp: lµ cÊp vèn l­u ®éng, ®Ó l¹i khÊu hao c¬ b¶n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu sang c¸c n­íc trong ASEAN Cho vay vèn víi l·i xuÊt ­u ®·i nhÊt, sö dông vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). Tû lÖ l·i xuÊt cña vèn vay nµy kh«ng ®­îc cao h¬n møc l·i xuÊt cña vèn vay mµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi cïng s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã ph¶i tr¶. 3.3.3.2.Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch víi c¸c doanh nghiÖp. §èi t­îng ¸p dông luËt th­¬ng m¹i lµ c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu gåm c¸ nh©n, ph¸p nh©n, tæ hîp t¸c, tæ gia ®×nh cã ®¨ng ký kinh doanh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i mét c¸ch ®éc lËp th­êng xuyªn vµ c¸ nh©n tõ 18 tuæi trë lªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ ®Òu ®­îc cÊp giÊy ®¨ng ký kinh doanh vµ trë thµnh doanh nghiÖp nÕu cÇn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, kÓ c¶ xuÊt nhËp khÈu uû th¸c vµ uû th¸c xuÊt nhËp khÈu ®­îc thùc hiÖn theo giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh (®iÌu 3-ND37), nh­ng cÇn ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu qua Bé Th­¬ng m¹i n÷a. C¸c chi nh¸nh tæng c«ng ty, c«ng ty còng ®­îc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ thÝch hîp theo uû quyÒn cña tæng gi¸m ®èc doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp kinh doanh cïng ngµnh hµng ®Òu ®­îc phÐp thµnh lËp hiÖp héi ngµnh hµng xuÊt nhËp khÈu theo quy chÕ cña Bé Th­¬ng m¹i. Doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc phÐp nhËn gia c«ng cho doanh nghiÖp n­íc ngoµi, kh«ng h¹n chÕ sè l­îng, chñng lo¹i. Doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ®­îc phÐp lµm ®¹i lý mua, b¸n hµng ho¸ cho doanh nghiÖp n­íc ngoµi khi cã ®¨ng ký kinh doanh phï hîp. 3.3.4. §µo t¹o båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé ®Ó ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp. Trong c¸c bé ph©n then chèt cña chÝnh s¸ch t¨ng tr­ëng ®uæi kÞp vÒ kinh tÕ th× chÝnh s¸ch con ng­¬× lµ quan träng nhÊt. Thùc tÕ ë n­íc ta mét träng nh÷ng yªó kÐm vµ thÕ lùc ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn th­¬ng m¹i tù do lµ chóng ta thiÕu c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng mét ®éi ngò c¸n bé chuyªn gia vÒ th­¬ng m¹i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. §Æc biÖt lµ thiÕu nghiªm träng nh÷ng ng­êi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch am hiÓu t­êng tËn luËt ph¸p vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ. ThiÕu nh÷ng nhµ kinh doanh tinh th«ng nghiÖp vô dÇy d¹n kinh doanh th­¬ng m¹i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ngµy nay ®Òu nhËn thøc ®­îc r»ng nguån gèc cu¶ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®èi víi c¸c n­íc lµ ®æi míi, tiÕp thu nhanh chãng c¸c c«ng nghÖ míi vµ ®Çu t­, quan träng h¬n lîi thÕ c¹nh tranh phô thuéc vµo c¸c ý t­ëng, kü n¨ng chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®Çu vµo truyÒn thèng vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn s½n cã. Bëi vËy ®Ó t¹o ra ®éi ngò c¸n bé, c¸c nhµ kinh doanh th­¬ng m¹i ®«ng ®¶o kh«ng cßn c¸ch kh¸c lµ ph¶i t¨ng c­êng ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸c nhµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trë thµnh nh÷ng nhµ doanh nghiÖp cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ, th«ng minh, vµ th«ng th¹o nghiÖp vô kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®©y lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó nhanh chãng héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. Mét ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc kinh doanh ngo¹i th­¬ng rÊt cÇn cho viÖc t¨ng c­êng xuÊt nhËp khÈu cña ®Êt n­íc th«ng qua viÖc t×m hiÓu mét c¸ch râ rµng chÝnh x¸c nh÷ng nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cu¶ thÞ tr­êng thÕ giíi. Muèn vËy mçi c¸n bé vµ nh©n viªn doanh nghiÖp tr­íc tiªn ph¶i giái nghiÖp vô ë vÞ trÝ ho¹t ®éng cña m×nh, ®ång thêi ph¶i giãi c¶ ngo¹i ng÷ trong ®ã tiÕng Anh lµ quan träng. Lu«n rÌn luyÖn thãi quen, theo râi ghi nhËn, nghiªn cøu vµ ph©n tÝch c¸c th«ng tin cã liªn quan tíi s¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp, thÞ tr­êng môc tiªu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi … ®ång thêi ph¶i n¾m ®­îc kü n¨ng sö dông mét sè ph­¬ng tiÖn ph©n tÝch vµ truyÒn d÷ liÖu nh­ m¸y vi tÝnh, m¸y fax. G¾n víi c«ng viÖc ®µo t¹o lµ viÖc bè trÝ s¾p xÕp c«ng viÖc thÝch hîp víi tr×nh ®é cña ®«i ngò c¸n bé ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ng­êi kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kh«ng cã kh¶ n¨ng kinh doanh l¹i ®¶m ®­¬ng nh÷ng kh©u quan träng trong kinh doanh. Ph­¬ng thøc ®µo cã thÓ thùc hiÖn qua nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh­ ®µo t¹o dµi h¹n, ®µo t¹o ng¾n h¹n, ®µo g¹o chÝnh quy, ®µo t¹o t¹i chøc, ®µo t¹o t¹i chç, ®µo t¹o tõ xa, ®µo t¹o trong n­íc, ®µo t¹o ngoµi n­íc … KÕt luËn Trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, th­¬ng m¹i nãi chung vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng cña n­íc ta ®· cã vai trß lÞch sö rÊt to lín. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trong mçi thêi kú ®· gãp phÇn quan träng thùc thi ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña nhµ n­íc. Nh×n l¹i chÆng ®­êng h¬n m­êi n¨m ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nãi chung vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng, chóng ta ®· cã thÓ kh»ng ®Þnh nh÷ng ®Þnh h­íng ®óng ®¾n theo nguyªn t¾c më cöa, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ vµ ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp tù chñ cña ®Êt n­íc. Nhê chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®óng ®¾n ®· lµm phån thÞnh nÒn kinh tÕ trong n­íc, t¨ng c­êng xuÊt khÈu thu hÑp nhËp khÈu, ®ång thêi ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. MÆt kh¸c ta còng nh×n thÊy nh÷ng khuyÕt ®iÓm lín cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nhÊt lµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ang c¶n trë qu¸ tr×nh kinh doanh, h¹n chÕ ®Çu t­ vµ bÊt cËp víi yªu cÇu thay ®æi nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ. §èi chiÕu víi môc ®Ých nghiªn cøu luËn v¨n ®· rót ra c¸c kÕt qu¶ sau: * HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi bao gåm: HÖ thèng ho¸ c¸c lÝ thuyÕt vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i HÖ thèng ho¸ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ Nghiªn cøu c¸c kinh nghiÖm vÒ ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi. * Víi t­ liÖu phong phó cËp nhËt luËn v¨n ®· ph©n tÝch toµn diÖn vµ theo quan ®iÓm lÞch sö c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam thêi kú 1990-1999. Tõ ®ã rót ra nh÷ng nhËn xÐt ®¸nh gi¸ x¸c thùc vÒ 6 ­u ®iÓm: Mét lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· tõng b­íc cô thÓ ho¸ ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng. Hai lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vÜ m« ®· ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng ch©m ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i Ba lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña nhµ n­íc ®· thay ®æi theo h­íng ngµy cµng phï hîp h¬n víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Bèn lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· dÇn xo¸ bá ®­îc c¸c ®Þnh kiÕn chuyÓn ®æi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tõ qu¶n lý theo m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kiÓu qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ tr­êng . N¨m lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu vµ ®· lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu víi tèc ®é kh¸ cao. S¸u lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· thóc ®Èy viÖc chóng ta xuÊt khÈu tíi thÞ tr­êng ®Ých vµ nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng nguån. C¸c nh­îc ®iÓm: Mét lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ch­a t¹o nªn mèi quan hÖ g¾n bã gi÷a thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ thÞ tr­êng nhËp khÈu. Hai lµ, chóng ta ch­a x©y dùng ®­îc chÝnh s¸ch thÞ tr­êng vµ chÝnh s¸ch s¶n phÈm xuÊt khÈu phï hîp víi ®iÒu kiÖn n­íc ta vµ bèi c¶nh bªn ngoµi. Ba lµ, c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu ch­a ®¶m b¶o tû träng hîp lý ®Æc biÖt ®èi víi c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nh­ng khã tÝnh. Bèn lµ, chÝnh s¸ch s¶n phÈm ch­a cã trong thùc tÕ nªn rÊt lóng tóng trong xuÊt khÈu vµ bè trÝ l¹i c¬ cÊu trong n­íc N¨m lµ, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ch­a ®­îc tuyªn truyÒn th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c tíi c¸c doanh nghiÖp , ng­êi tham gia xuÊt nhËp khÈu . S¸u lµ, tÝnh ®ång bé vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña n­íc ta cßn thÊp. BÈy lµ, tÝnh æn ®Þnh cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vÜ m« ch­a cao. * LuËn v¨n ®· ®Ò xuÊt 4 quan ®iÓm vµ 7 ph­¬ng h­íng, 4 biÖn ph¸p §Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý vµ kinh doanh th­¬ng m¹i . T¸c gi¶ xin tr©n träng c¶m ¬n sù gióp ®ì gãp ý cña thÇy gi¸o h­íng dÉn vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa th­¬ng m¹i cïng c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c c¬ quan thùc tÕ. Chương I 3 Cơ sở lý luận của đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập khu vực và quốc tế. 3 1.1. Tính tất yếu của đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập. 3 1.1.1. Học thuyết của Adam Smith và các trường phái “Cổ điển mới” về tự do hoá thương mại 3 1.1.1.1. Học thuyết của Adam Smith về tự do hoá thương mại 3 1.1.1.2. Lý thuyết của trường phái cổ điển mới về tự do hoá thương mại 4 1.1.2. Những yếu tố bên ngoài đòi hỏi phải đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam 6 1.1.2.1. Sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật hình thành nền kinh tế tri thức. 6 1.1.2.2. Xu hướng khu vực hoá, toàn cầu hoá và tự do hoá thương mại 8 1.1.3. Các nhân tố bên trong yêu cầu đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam : 10 1.1.3.1. Chính sách thương mại quốc tế còn nhiều bất cập hạn chế đến hội nhập khu vực và quốc tế. 10 1.1.3.2. Chính sách thương mại quốc tế còn thiếu tầm chiến lược cho hội nhập khu vực và quốc tế. 10 1.1.4. Những cơ hội và thách thức trong quá trình hội nhập ASEAN 12 1.1.4.1. Những cơ hội trong quá trình hội nhập ASEAN 12 1.1.4.2. Những thách thức trong quá trình hội nhập: 12 1.2. chính sách thương mại quốc tế và Nội dung đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập khu vực ASEAN. 13 1.2.1. Các chính sách thương mại quốc tế 13 1.2.1.1. Khái niệm về chính sách thương mại, thương mại quốc tế và vai trò quản lý kinh tế của nhà nước . 13 1.2.1.2. Chính sách thuế xuất nhập khẩu 16 1.2.1.3. Chính sách phi thuế quan 17 1.2.1.4. Chính sách quản lý ngoại tệ và tỷ giá hối đoái. 18 1.2.1.5. Chính sách cán cân thương mại và cán cân thanh toán 20 1.2.2. Nội dung đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam 21 1.2.2.1.Đổi mới mục tiêu của chính sách thương mại quốc tế Việt Nam 21 1.2.2.2. Đổi mới các chính sách phù hợp với tiến trình hội nhập ASEAN 25 1.2.2.3. Đổi mới công tác xây dựng và thực thi chính sách thương mại quốc tế 26 1.3. Kinh nghiệm về đổi mới chính sách thương mại quốc tế của một số nước trên thế giới. 28 1.3.1. Chính sách thương mại quốc tế của Hàn Quốc và Singapo. 28 1.3.2. Chính sách thương mại quốc tế của Trung Quốc: 34 1.3.3. Chính sách thương mại quốc tế của Thái Lan và Malaysia 37 Chương II 41 Thực trạng chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình tham gia ASEAN 41 2.1- Quá trình tham gia ASEAN 41 2.1.1 Khái quát về ASEAN và khu vực mậu dịch tự do AFTA 41 2.1.1.1 Khái quát về ASEAN. 41 2.1.1.2 Nội dung của AFTA 47 2.1.1.3. Cơ cấu tổ chức của AFTA. 50 2.1.2. Quá trình tham gia ASEAN của Việt nam và những đóng góp . 52 2.1.3. Quan hệ thương mại giữa Việt Nam và ASEAN. 62 2.2 Thực trạng chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình tham gia ASEAN. 72 2.2.1. Khái quát chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trước khi tham gia ASEAN (từ năm 1995 về trước trên các mặt). 72 2.2.2. Thực trạng chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam từ khi tham gia ASEAN. 77 2.2.3. Tổ chức và điều hành của chính phủ trong quá trình tham gia ASEAN. 104 2.3. Các kết luận rút ra thông qua phân tích chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 107 2.3.1. Về mặt ưu điểm của chính sách: 107 2.3.2. Những nhược điểm của chính sách và vấn đề thực tiễn đang đặt ra. 110 2.3.3. Những thách thức trong tương lai: 112 Chương III 114 Phương hướng và biện pháp đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN 114 3.1. Bối cảnh kinh tế thương mại khu vực và quan điểm đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam 114 3.1.1. Dự báo tình hình kinh tế thương mại thế giới và khu vực 114 3.1.2. Quan điểm đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 114 3.1.2.1. Quan điểm 1: Đổi mới chính sách thương mại quốc tế phải phù hợp với tiến trình hội nhập ASEAN 114 3.1.2.2. Quan điểm 2: chính sách thương mại quốc tế nhằm thực hiện chủ trương của Đảng và nhà nước 115 3.1.2.3. Quan điểm 3: Tự do hoá thương mại quốc tế và bảo hộ có chọn lọc: 115 3.1.2.4. Quan điểm 4: Xây dựng đồng bộ hệ thống chính sách quản lý thương mại quốc tế : 116 3.2. Phương hướng đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 117 3.2.1. Thúc đẩy quá trình hội nhập khu vực mậu dịch tự do ASEAN. 117 3.2.2. Phương hướng đổi mới chính sách quản lý xuất nhập khẩu hàng hoá. 118 3.2.2.1. Những quy định về tự do và khuyến khích kinh doanh xuất nhập khẩu : 118 Khuyến khích kinh doanh xuất nhập khẩu: 118 3.2.2.2. Quy định quyền chủ động cho các đơn vị sản xuất kinh doanh xuất khẩu. 119 3.2.2.3. Quy định hạn ngạch xuất nhập khẩu: 120 3.2.3. Phương hướng đổi mới chính sách thuế xuất nhập khẩu: 121 3.2.3.1. Vai trò của chính sách thuế xuất nhập khẩu 121 3.2.3.2. Xây dựng hệ thống mã thuế và chữ số 122 3.2.2.3. Công bố lệ trình giảm thuế đến 2006 123 3.2.3.4. Xây dựng biểu thuế theo mặt hàng 124 3.2.4. Phương hướng đổi mới chính sách bảo vệ sản xuất trong nước 124 3.2.4.1. Những điều kiện để nhà nước ủng hộ có chọn lọc khi hội nhập ASEAN. 124 3.2.4.2. Cần công bố có thời gian và mức độ bảo hộ với các mặt hàng và các doanh nghiệp: 125 3.2.4.3. Chính sách bảo hộ sản xuất của nhà nước: 126 3.2.5. Phương hướng đổi mới chính sách tỷ giá và cán cân thanh toán với khu vực ASEAN 127 3.2.5.1. Chính sách tỷ giá sát với thị trường. 127 3.2.5.2. Chính sách một tỷ giá. 127 3.2.6. Phương hướng đổi mới chính sách mặt hàng và thị trường . 128 3.2.6.1. Đối với chính sách mặt hàng 128 3.2.6.2. Đổi mới chính sách thị trường 130 3.2.7. Phương hướng đổi mới chính sách hợp tác đầu tư xuất khẩu. 132 3.2.7.1. Hoàn thiện chính sách đầu tư 132 3.2.7.2 Chính sách thủ tục hành chính 133 3.2.7.3.Xây dựng môi trường đầu tư hấp dẫn. 134 3.3-Biện pháp thực hiện đổi mới chính sách TMQT của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 134 3.3.1- Tăng cường xây dựng và thực thi chính sách thương mại quốc tế của nhà nước . 134 3.3.1.1.Chính sách hội nhập ASEAN phải nằm trong chính sách kinh tế chung. 135 3.3.1.2.Xây dựng lộ trình tham gia của Việt Nam vào ASEAN 135 Sơ đồ lộ trình tham gia của Việt Nam vào AFTA 136 3.3.1.3.Các điều kiện để thực hiện chính sách 137 3.3.2.Tăng cường quản lý và điều tiết vĩ mô của nhà nước trong quá trình thực hiện chính sách thương mại quốc tế . 138 3.3.2.1.Tăng cường chức năng quản lý kinh tế cuả các bộ các ngành. 138 3.3.2.2. Thường xuyên điều chỉnh các chính sách. 139 3.3.2.3. Chủ động điều tiết sự phát triển của các ngành các lĩnh vực 140 3.3.2.4.Hoàn thiện chính sách thương mại trong nước hướng tới hội nhập. 141 3.3.3- Động viên và khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam tham gia hội nhập ASEAN. 141 3.3.3.1.Nhà nước đầu tư vốn và các điều kiện cho một số doanh nghiệp. 141 3.3.3.2.Có chính sách khuyến khích với các doanh nghiệp. 142 3.3.4. Đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ để đáp ứng yêu cầu hội nhập. 142 Kết luận 144 Các nhược điểm: 145 ._.