Doanh nghiệp Nhà nước sau cổ phần hóa ở Bộ Giao thông vận tải - Thực trạng và giải pháp phát triển

Më §Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi §æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN) lµ mét néi dung quan träng trong c«ng cuéc ®æi míi, c¶i c¸ch kinh tÕ ë n­íc ta, trong ®ã cæ phÇn hãa (CPH) DNNN lµ mét néi dung träng t©m. Tõ n¨m 1992 ®Õn nay, n­íc ta ®· CPH ®­îc gÇn 4.000 DNNN. Cã thÓ thÊy, qu¸ tr×nh CPH ®· ®em l¹i nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan cho DNNN còng nh­ cho nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh CPH vµ ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH còng ®Æt ra cho nÒn kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ nhiÒu vÊn ®Ò cÇn th¸o gì. Mét mÆt, b¶n th©n qu¸ tr×nh CPH víi sù thay ®æi liªn tôc chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®· lµm cho DNNN sau CPH kh«ng ho¹t ®éng trªn nÒn t¶ng nh­ nhau. MÆt kh¸c, do m«i tr­êng CPH ch­a thuËn lîi, do nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta ch­a ph¸t triÓn, … nªn ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña C«ng ty cæ phÇn (CTCP) cßn khã kh¨n. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã t¸c ®éng dai d¼ng ®Õn ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH, lµm cho nhiÒu kú väng cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ ng­êi d©n vµo c¸c DNNN sau CPH kh«ng trë thµnh hiÖn thùc. MÆt kh¸c, mét sè DNNN sau CPH b¾t ®Çu gÆp khã kh¨n tõ nhiÒu phÝa nh­ m«i tr­êng ho¹t ®éng thay ®æi, DN kh«ng kÞp thÝch øng, c¸n bé qu¶n lý cña DN vÉn hµnh ®éng theo ph­¬ng thøc cò, cæ ®«ng thiÕu kh¶ n¨ng tham gia qu¶n lý DN, nhµ n­íc ch­a chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®Ó qu¶n lý lo¹i h×nh DN míi… Ngoµi ra, mét sè DNNN sau CPH vÉn duy tr× phÇn vèn khèng chÕ cña nhµ n­íc nªn trªn thùc tÕ nhµ n­íc vÉn cã quyÒn kiÓm so¸t c¸c DN nµy nh­ tr­íc kia, trong khi ®ã m« h×nh ho¹t ®éng vµ ®Þa vÞ ph¸p lý cña DN ®· thay ®æi. C¸ch qu¶n lý ®ã kh«ng chØ g©y bøc xóc cho c¸c cæ ®«ng thiÓu sè trong CTCP do nhµ n­íc khèng chÕ, mµ cßn g©y lóng tóng cho b¶n th©n giíi qu¶n lý DN vµ c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn qu¶n lý DN ®ã. Bé Giao th«ng vËn t¶i (GTVT) lµ c¬ quan nhµ n­íc chñ qu¶n cña nhiÒu DNNN. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu DNNN, Bé GTVT ®· tiÕn hµnh CPH nhiÒu DN trùc thuéc. Sau CPH, kh«ng nh÷ng nhiÒu DNNN ®· CPH thuéc Bé lóng tóng trong ho¹t ®éng, mµ b¶n th©n nhiÒu bé phËn qu¶n lý cña Bé ®­îc giao chøc n¨ng kiÓm so¸t DNNN sau CPH còng lóng tóng. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho DNNN sau CPH ho¹t ®éng tèt h¬n, t¹o niÒm tin vµ ®éng lùc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CPH, ®Ó t×m kiÕm c¸c ph­¬ng thøc qu¶n lý DNNN sau CPH hiÖu qu¶, cÇn ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu thÊu ®¸o hiÖn tr¹ng ho¹t ®éng vµ c¬ chÕ qu¶n lý cña c¸c DNNN sau CPH, trong ®ã cã nhiÒu DN thuéc Bé GTVT. §ã chÝnh lµ lý do mµ ®Ò tµi “Doanh nghiÖp Nhµ n­íc sau CPH ë Bé Giao th«ng vËn t¶i - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn “ ®­îc chän nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi CPH DNNN vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý DNNN ®· ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ vµ c«ng tr×nh quan t©m nghiªn cøu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc nµy theo c¸c nhãm sau: Nhãm thø nhÊt nghiªn cøu tæ chøc s¾p xÕp l¹i DNNN, trong ®ã cã CPH, d­íi khÝa c¹nh gi¶i ph¸p t¸i c¬ cÊu c¸c DNNN ë c¸c quèc gia kh¸c nhau, nhÊt lµ ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, coi ®ã nh­ gi¶i ph¸p chuyÓn c¸c c¬ së s¶n xuÊt cña Nhµ n­íc cho t­ nh©n. §iÓn h×nh cho nhãm t¸c gi¶ nµy lµ c¸c nhµ kinh tÕ ë Ch©u ¢u, mét sè nhµ kinh tÕ lµm viÖc trong c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ. Néi dung nghiªn cøu cña nhãm nµy lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch sang kinh tÕ thÞ tr­êng, trong ®ã cã qu¸ tr×nh gi¶i thÓ cña c¸c DNNN vµ t¸i c¬ cÊu l¹i chóng theo c¸c gi¶i ph¸p sèc, lÊy CPH toµn d©n (n­íc Nga), hay t­ nh©n ho¸ së h÷u nhµ n­íc lµm träng t©m. Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu tiªu biÓu lµ “ChuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc” cña c¸c t¸c gi¶ Barry Spicer, David Emanuel, Michael Powel; “C¶i c¸ch doanh nghiÖp thÕ giíi” bµi viÕt trªn t¹p chÝ Tµi chÝnh sè 12 – 1997 cña t¸c gi¶ §µo Träng Thanh... Nhãm thø hai lµ c¸c nhµ kinh tÕ cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc, hä nghiªn cøu CPH vµ ®æi míi DNNN d­íi gi¸c ®é c¶i c¸ch ®æi míi ®Ó lµm cho c¸c DN nµy ho¹t ®éng tèt h¬n, t¹o thÓ chÕ ®Ó Nhµ n­íc kiÓm so¸t DN cã hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng. §iÓn h×nh cña nhãm nµy lµ s¸ch: “C¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc ë Trung quèc so s¸nh víi ViÖt Nam” do viÖn kinh tÕ thÕ giíi thuéc ViÖn khoa häc x· héi nh©n v¨n ViÖt Nam biªn so¹n. “Nh×n l¹i bèn n¨m CPH DNNN” bµi viÕt cña t¸c gi¶ Hoµng C«ng Thi trªn t¹p chÝ tµi chÝnh sè 12 – 1997; “Kinh nghiÖm thÝ ®iÓm chÕ ®é CPH ë Trung Quèc” s¸ch do ViÖn kinh tÕ thuéc ViÖn Khoa häc x· héi nh©n v¨n ViÖt Nam biªn so¹n... Nhãm thø ba chñ yÕu lµ c¸c nhµ kinh tÕ ViÖt Nam ®i s©u nghiªn cøu vµ mæ xÎ c¸c vÊn ®Ò gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CPH DNNN ë ViÖt Nam. §iÓn h×nh cho h­íng nghiªn cøu nµy lµ luËn ¸n tiÕn sÜ cña NguyÔn ThÞ Th¬m vÒ ®Ò tµi “CPH doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam – Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”; luËn ¸n tiÕn sÜ cña NguyÔn V¨n Héi vÒ ®Ò tµi “CPH doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i”. GÇn ®©y, ®· cã mét sè nhµ nghiªn cøu l­u t©m xem xÐt c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi DNNN sau CPH nh­ Héi th¶o vÒ hËu CPH vµo th¸ng 8 -2004 do ViÖn Qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng tæ chøc ... Riªng chñ ®Ò “Doanh nghiÖp nhµ n­íc sau CPH ë Bé Giao th«ng vËn t¶i - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn” ch­a ®­îc ®Ò cËp mét c¸ch hÖ thèng trong c«ng tr×nh khoa häc nµo. 3. Môc ®Ých, nhiÖm vô nghiªn cøu cña luËn v¨n Môc ®Ých nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH ë Bé GTVT ®Ó ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn chóng trong t­¬ng lai. Phï hîp víi môc ®Ých nªu trªn, luËn v¨n cã c¸c nhiÖm vô sau ®©y: - HÖ thèng ho¸ c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ ph¸t triÓn DNNN sau CPH trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. - Tæng thuËt kinh nghiÖm ph¸t triÓn DNNN sau CPH ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH ë Bé GTVT. - §Ò xuÊt ph­¬ng h­íng, vµ mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c DNNN sau CPH ë Bé GTVT trong thêi gian tíi. 4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n DNNN sau CPH ë Bé GTVT ®­îc kh¶o s¸t trong luËn v¨n lµ c¸c DNNN sau CPH cã vèn nhµ n­íc lín h¬n hoÆc b»ng 30% vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. Thêi gian kh¶o s¸t ho¹t ®éng cña c¸c DN nµy giíi h¹n tõ n¨m 2000 ®Õn nay. Tuy nhiªn, do DNNN sau CPH ë Bé Giao th«ng vËn t¶i chÞu ¶nh h­ëng s©u s¾c cña qu¸ tr×nh CPH vµ qu¸ tr×nh ®æi míi DNNN nªn trong tõng vÊn ®Ò cô thÓ, c¸c ph©n tÝch vµ d÷ liÖu cã thÓ lÊy ë tõng kho¶ng thêi gian xa h¬n. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu trong luËn v¨n Trªn c¬ së thÕ giíi quan, ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ lËp tr­êng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, luËn v¨n sö dông chñ yÕu ph­¬ng ph¸p quy n¹p tõ c¸c luËn ®iÓm lý thuyÕt vµ b»ng chøng thùc tÕ ®Ó ph©n tÝch cã phª ph¸n c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra trong luËn v¨n. Trong c¸c ph©n tÝch cô thÓ, luËn v¨n dùa vµo sè liÖu thèng kª, sè liÖu cña c¸c c«ng tr×nh, b¸o c¸o ®· cã. Trong ®iÒu kiÖn cã thÓ, luËn v¨n sÏ dùa trªn sè liÖu ®iÒu tra ë quy m« nhá vµ pháng vÊn riªng. 6. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n - LuËn v¨n ®· gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lý thuyÕt vÒ ph¸t triÓn DNNN sau CPH trong nÒn KTTT. - §­a ra vµ ph©n tÝch bøc tranh toµn c¶nh vÒ DNNN sau CPH ë Bé GTVT. - §Ò xuÊt mét sè ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn DNNN sau CPH ë Bé GTVT. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng, 8 tiÕt. Ch­¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ ë ViÖt nam 1.1. kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ 1.1.1. Mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ 1.1.1.1. Doanh nghiÖp nhµ n­íc DNNN lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n­íc ®Çu t­ 100% vèn hoÆc gi÷ phÇn vèn khèng chÕ. ë c¸c n­íc, DNNN, mét mÆt, ®­îc thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý theo LuËt Doanh nghiÖp, mÆt kh¸c, chÞu sù kiÓm so¸t cña c¬ quan ®Çu t­ vµ kinh doanh vèn nhµ n­íc vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô do Nhµ n­íc giao. Do chñ së h÷u DNNN lµ Nhµ n­íc, nªn so víi c¸c DN kh¸c, DNNN cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n sau: - Lµ mét ph¸p nh©n do nhµ n­íc ®Çu t­ vèn vµ tæ chøc qu¶n lý. Nãi c¸ch kh¸c, quyÒn kiÓm so¸t DN thuéc vÒ Nhµ n­íc. VÒ nguyªn t¾c, tµi chÝnh DNNN t¸ch biÖt víi tµi chÝnh nhµ n­íc, nh­ng Nhµ n­íc cã thÓ hç trî DNNN b»ng nhiÒu c¸ch nh­ t¨ng vèn, ®Ó l¹i lîi nhuËn cho DNNN. Do ®ã, dï ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c th­¬ng m¹i b×nh th­êng, DNNN vÉn ®­îc h­ëng ­u ®·i tõ Nhµ n­íc nhiÒu h¬n c¸c DN kh¸c. - DNNN cã nghÜa vô thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô do Nhµ n­íc giao. RÊt nhiÒu khi nhiÖm vô ®ã kh«ng thuÇn tuý lµ nhiÖm vô kinh doanh. VÝ dô nh­ DNNN ®­îc Nhµ n­íc sö dông nh­ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô kinh tÕ, lùc l­îng vËt chÊt ®Ó Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (KT-XH), lµ m« h×nh tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ theo h­íng x· héi chñ nghÜa (XHCN)... Ngoµi ra, Nhµ n­íc cßn sö dông DNNN ®Ó ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc c«ng céng, c¬ së h¹ tÇng, phóc lîi x· héi, b¶o vÖ m«i tr­êng…, lµ nh÷ng khu vùc cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ, nh­ng kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp, thêi gian thu håi vèn l©u, kh«ng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ t­ nh©n. Do c¸c DNNN cã ®Æc ®iÓm riªng nh­ vËy, nªn nhiÒu DNNN sau khi CPH vÉn ch­a rò bá ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm khi cßn lµ DNNN. V× thÕ, ph¸t triÓn c¸c DNNN sau CPH mang nhiÒu nÐt kh¸c biÖt so víi c¸c CTCP kh¸c. 1.1.1.2. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc a. Kh¸i niÖm c«ng ty cæ phÇn Kh¸i niÖm CTCP ®­îc qui ®Þnh trong LuËt Doanh nghiÖp nh­ sau: - Vèn ®iÒu lÖ ®­îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. - Cæ ®«ng cã thÓ lµ tæ chøc, c¸ nh©n. Sè l­îng cæ ®«ng tèi thiÓu lµ 3 vµ kh«ng h¹n chÕ tèi ®a. - Cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña DN trong ph¹m vi vèn gãp vµo DN. - Cæ ®«ng cã quyÒn tù do chuyÓn nh­îng cæ phÇn cña m×nh cho ng­êi kh¸c (trõ tr­êng hîp cæ ®«ng s¸ng lËp hoÆc cæ ®«ng së h÷u cæ phÇn ­u ®·i khi chuyÓn nh­îng ph¶i kÌm theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh). Nh­ vËy, CTCP lµ lo¹i h×nh DN dùa trªn chÕ ®é së h÷u hçn hîp, trong ®ã c¸c thµnh viªn cïng gãp vèn, cïng chia sÎ lîi nhuËn, cïng chÞu lç, cïng tham gia qu¶n lý t­¬ng øng víi phÇn vèn gãp vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vÒ c¸c kho¶n nî cña c«ng ty trong ph¹m vi phÇn vèn gãp cña m×nh vµo c«ng ty. Víi ®Æc ®iÓm trªn, CTCP cã rÊt nhiÒu lîi thÕ vÒ viÖc huy ®éng vèn cña c¸c thµnh viªn lµ cæ ®«ng cña c«ng ty. CTCP cã thêi gian tån t¹i lµ v« h¹n, kh«ng phô thuéc vµo cuéc sèng c¸ nh©n cña c¸c cæ ®«ng. C¸c cæ phiÕu cã thÓ ®­îc tù do mua b¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ ®­îc quyÒn thõa kÕ. Trong CTCP, quyÒn së h÷u t¸ch rêi khái quyÒn qu¶n lý vµ g¾n kÕt trë l¹i th«ng qua c¬ chÕ ®¹i diÖn kh¸ phøc t¹p lµ §¹i héi cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban kiÓm so¸t. Ng­êi qu¶n lý kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ ng­êi së h÷u c«ng ty. §iÒu nµy cho phÐp c«ng ty sö dông c¸c nhµ qu¶n lý chuyªn nghiÖp ®Ó ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn, CTCP còng mang trong m×nh nã mét sè nh­îc ®iÓm. §ã lµ hiÖn t­îng thao tóng cña cæ ®«ng ®a sè, lµ hiÖn t­îng giíi qu¶n lý lîi dông quyÒn h¹n ®Ó t­ lîi riªng, lµ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t t­¬ng ®èi yÕu cña chñ së h÷u nÕu kh«ng tham gia bé m¸y qu¶n lý, lµ c¬ chÕ qu¶n lý kh¸ cång kÒnh ... MÆc dï CTCP dùa trªn së h÷u hçn hîp, nh­ng trªn thùc tÕ, quyÒn kiÓm so¸t vÉn thuéc vÒ mét hoÆc mét nhãm nhá cæ ®«ng n¾m phÇn vèn chi phèi trong c«ng ty. Do ®ã, ®Ó hç trî cæ ®«ng, nhÊt lµ cæ ®«ng thiÓu sè, Nhµ n­íc, th«ng qua luËt ph¸p vµ c¸c c¬ quan gi¸m s¸t thi hµnh luËt ph¸p, ph¶i chÕ ®Þnh chÆt chÏ ho¹t ®éng cña CTCP. CTCP ®­îc h×nh thµnh b»ng c¸c con ®­êng sau: - CTCP ®­îc thµnh lËp míi ngay tõ ®Çu. ViÖc thµnh lËp míi nµy cã thÓ do mét sè cæ ®«ng s¸ng lËp ®­a ra ý t­ëng vµ kªu gäi mäi ng­êi cïng gãp vèn ®Ó kinh doanh. - CTCP ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së chuyÓn ®æi tõ mét sè lo¹i h×nh DN kh¸c nh­ DN t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (CTTNHH), DNNN, DN liªn doanh... b. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc CPH DN nãi chung ®­îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi h×nh thøc tæ chøc cña DN tõ chç kh«ng ph¶i lµ CTCP sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc CTCP. Do viÖc thay ®æi h×nh thøc ph¸p lý cña tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh nh­ vËy, nªn c¬ cÊu tæ chøc cña CTCP vµ sù chÕ ®Þnh cña ph¸p luËt ®èi víi DN sau CPH còng cã sù thay ®æi. CPH DNNN ë n­íc ta thùc chÊt lµ chuyÓn ®æi h×nh thøc s¶n xuÊt kinh doanh cña DNNN tõ m« h×nh 100% vèn nhµ n­íc, ho¹t ®éng theo LuËt DNNN sang m« h×nh CTCP ®a së h÷u ho¹t ®éng theo LuËt DN. Sau CPH Nhµ n­íc cã thÓ tham gia së h÷u trong CTCP d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­ cæ ®«ng khèng chÕ, cæ ®«ng thiÓu sè. Mét néi dung quan träng cña CPH DNNN lµ chuyÓn mét phÇn së h÷u cña Nhµ n­íc trong DNNN cho t­ nh©n. " VÒ h×nh thøc, CPH lµ viÖc nhµ n­íc b¸n mét phÇn hay toµn bé gi¸ trÞ cæ phÇn cña m×nh trong xÝ nghiÖp cho c¸c ®èi t­îng lµ tæ chøc hoÆc c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc, hoÆc cho c¸c c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n cña xÝ nghiÖp b»ng h×nh thøc ®Êu gi¸ c«ng khai hay th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó h×nh thµnh c¸c CT TNHH hoÆc CTCP" [24, tr 84]. Tuy nhiªn, khÝa c¹nh chuyÓn ®æi së h÷u th­êng kh«ng ®­îc nh÷ng ng­êi chñ tr­¬ng CPH ë n­íc ta coi träng b»ng chuyÓn ®æi m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. D­íi gi¸c ®é chuyÓn ®æi m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, CPH DNNN ë n­íc ta cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: - VÒ môc ®Ých, CPH DNNN ë n­íc ta lµ mét h×nh thøc t¸i c¬ cÊu DNNN theo h­íng phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña chóng vµ phï hîp víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. - VÒ së h÷u, CPH chuyÓn mét phÇn n¨ng lùc s¶n xuÊt kh«ng thÝch hîp víi chÕ ®é së h÷u Nhµ n­íc sang së h÷u t­ nh©n nh»m c¶i thiÖn hiÖu qu¶ sö dông chóng. - Ch­¬ng tr×nh CPH kh«ng chØ nh»m môc ®Ých c¬ cÊu l¹i hÖ thèng DNNN mµ cßn nh»m t¹o ra mét hÖ thèng DNNN sau CPH ho¹t ®éng hiÖu qu¶ b»ng c¸ch tù do ho¸ viÖc tham gia së h÷u, chuÈn mùc ho¸ qu¶n lý c«ng ty, víi quyÒn chñ ®éng cña giíi qu¶n lý DN cao h¬n, thu hót ng­êi lao ®éng mua cæ phiÕu ®Ó trë thµnh cæ ®«ng… 1.1.1.3. Doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ DNNN sau CPH lµ mét thuËt ng÷ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh CPH DNNN ë ViÖt Nam dïng ®Ó chØ c¸c CTCP lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh CPH DNNN. §©y lµ mét d¹ng DN ®Æc biÖt xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh: + VÒ h×nh thøc lµ CTCP míi ®­îc thµnh lËp vµ ®¨ng ký l¹i, nh­ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN ®· h×nh thµnh tõ l©u vµ DN míi kÕ thõa c¶ thµnh qu¶ lÉn nî nÇn, yÕu kÐm cña DNNN cò; + VÒ ®Þa vÞ ph¸p lý, DNNN sau CPH ho¹t ®éng theo LuËt DN, nh­ng tuú thuéc vµo sù kiÓm so¸t nhiÒu hay Ýt cña Nhµ n­íc, DN nµy cßn chÞu sù chÕ ®Þnh cña LuËt DNNN; + C¸c cæ ®«ng cña DNNN sau CPH chñ yÕu lµ ng­êi lao ®éng, c¬ quan nhµ n­íc vµ mét phÇn nhá lµ ®èi t¸c vµ cæ ®«ng tù do. §a phÇn c¸c cæ ®«ng cña DNNN sau CPH ch­a cã kinh nghiÖm qu¶n lý CTCP. + DNNN sau CPH gåm nhiÒu lo¹i ®a d¹ng: cã DN Nhµ n­íc gi÷ cæ phÇn khèng chÕ (CTCP nhµ n­íc); cã DN Nhµ n­íc kh«ng n¾m phÇn vèn khèng chÕ nh­ng l­îng vèn cña Nhµ n­íc cßn kh¸ lín vµ Nhµ n­íc cßn cã ¶nh h­ëng ®Õn qu¶n trÞ DN th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh; cã DN Nhµ n­íc chØ gi÷ cæ phÇn kh«ng ®¸ng kÓ; cã DN nhµ n­íc hoµn toµn kh«ng cã cæ phÇn. H¬n n÷a, ngay trong c¸c CTCP Nhµ n­íc cßn gi÷ phÇn cæ phÇn lín còng gåm hai lo¹i: Lo¹i Nhµ n­íc cÇn gi÷ cæ phÇn khèng chÕ ®Ó n¾m quyÒn kiÓm so¸t DN do vai trß quan träng cña nã; lo¹i Nhµ n­íc cßn gi÷ cæ phÇn lín lµ do kh«ng b¸n ®­îc cæ phÇn…. Víi c¸c lo¹i DNNN sau CPH kh¸c nhau th× chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh»m ph¸t triÓn chóng còng kh¸c nhau. 1.1.2. §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ 1.1.2.1. Doanh nghiÖp ph¶i chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty cæ phÇn Thêi ®iÓm CPH thµnh c«ng lµ DNNN ®­îc chÝnh thøc thõa nhËn ®· hoµn thµnh thñ tôc CPH vµ b¾t ®Çu tiÕn hµnh ®¨ng ký kinh doanh theo h×nh thøc CTCP. VÒ mÆt ph¸p lý, DNNN sau CPH cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó vËn hµnh theo m« h×nh míi. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ, cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò vÒ tæ chøc trong DN cßn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn. Ch¼ng h¹n nh­ vÊn ®Ò vËn hµnh cña §¹i héi cæ ®«ng. Do chÝnh s¸ch CPH cña Nhµ n­íc ta ­u tiªn ng­êi lao ®éng trong DN ®­îc mua cæ phiÕu theo chÕ ®é ­u ®·i, nªn vÒ mÆt h×nh thøc, hÇu hÕt ng­êi lao ®éng cña DNNN cò ®Òu trë thµnh cæ ®«ng. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, nhiÒu ng­êi lao ®éng kh«ng cã tiÒn mua cæ phiÕu nªn ®· sang nh­îng quyÒn mua cæ phiÕu cho ng­êi kh¸c, kÓ c¶ ng­êi ngoµi DN, mét c¸ch kh«ng chÝnh thøc nªn vÊn ®Ò qu¶n lý cæ ®«ng rÊt phøc t¹p. NhiÒu CTCP kh«ng ®¹i héi ®­îc cæ ®«ng v× mét sè c¸ nh©n ngoµi DN thu gom cæ phiÕu, trë thµnh cæ ®«ng ®a sè mét c¸ch kh«ng chÝnh thøc vµ lòng lo¹n §¹i héi cæ ®«ng mµ Héi ®ång qu¶n trÞ ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh CPH kh«ng cã kh¶ n¨ng æn ®Þnh vµ kiÓm so¸t t×nh h×nh. HoÆc mét sè c¸n bé qu¶n lý DNNN cò, b»ng c¸c con ®­êng kh«ng chÝnh thøc, còng thu gom cæ phiÕu ®Ó lòng ®o¹n DN míi. ThËm chÝ, mét sè c¸n bé qu¶n lý CTCP míi muèn gi÷ quyÒn kiÓm so¸t DN ®· vi ph¹m quyÒn cña cæ ®«ng… Ngay c¶ ph­¬ng thøc vËn hµnh cña bé m¸y qu¶n trÞ míi còng kh«ng ph¶i lu«n su«n sÎ sau CPH. Cã hiÖn t­îng mét sè c¸n bé ®¹i diÖn cho cæ phÇn Nhµ n­íc muèn duy tr× cung c¸ch qu¶n trÞ vµ sù chi phèi cña c¬ quan nhµ n­íc ®èi víi DNNN sau CPH nh­ lµ DNNN tr­íc kia. NhiÒu c¸n bé ®· lµm ®­îc ®iÒu nµy v× hä ®¹i diÖn cho phÇn vèn khèng chÕ vµ gi÷ c¸c chøc vô quan träng trong Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. Cung c¸ch qu¶n lý nh­ vËy c¶n trë DNNN sau CPH ph¸t huy lîi thÕ cña m« h×nh CTCP. Cã nh÷ng DNNN sau CPH l¹i vÊp ph¶i vÊn ®Ò c¸n bé qu¶n lý chñ chèt cña DN t×m c¸ch thao tóng DN g©y lén xén vµ bÊt b×nh trong cæ ®«ng … B¶n th©n c¸c cæ ®«ng lµ ng­êi lao ®éng còng kh«ng cã kinh nghiÖm, tri thøc vµ nhu cÇu tham gia qu¶n lý DN, nªn nÕu bé m¸y qu¶n lý míi cña CTCP kh«ng cã n¨ng lùc vµ kh«ng c«ng t©m th× CTCP míi sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. 1.1.2.2. KÕ thõa nhiÒu di s¶n cña doanh nghiÖp nhµ n­íc cò Sau nhiÒu n¨m ho¹t ®éng d­íi sù ®Çu t­ vµ qu¶n lý trùc tiÕp cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¸c DNNN sau CPH kÕ thõa nhiÒu di s¶n cña DNNN mµ ch­a thÓ thay ®æi trong mét thêi gian ng¾n, cô thÓ lµ: + Tµi s¶n trong c¸c DNNN sau CPH cã quy m« vµ c¬ cÊu kh«ng hîp lý. §a phÇn tµi s¶n ®· cò, ngoµi sè ®· bµn giao vÒ cho tæ chøc qu¶n lý tµi s¶n cña Nhµ n­íc, sè tµi s¶n cßn l¹i ®Òu l¹c hËu vµ kh«ng ®ång bé, ®ßi hái c¸c DNNN sau CPH ph¶i c¬ cÊu l¹i. + DNNN sau CPH cã thÕ m¹nh lµ mÆt b»ng s¶n xuÊt, kinh doanh th­êng réng r·i, thuËn lîi h¬n c¸c DN t­ nh©n vµ DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Lîi thÕ nµy th­êng kh«ng n»m trong gi¸ trÞ cña DNNN khi CPH nªn cã thÓ coi ®©y lµ “cña håi m«n” cã gi¸ trÞ cña DNNN sau CPH. NÕu DN nµo biÕt c¸ch sö dông ­u thÕ nµy th× kh¶ n¨ng ph¸t triÓn sÏ thuËn lîi. + NhiÒu DNNN sau CPH cßn ph¶i g¸nh nh÷ng mãn nî cña DNNN cò hoÆc chÞu chi phÝ cho c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ tr­íc kia ®Çu t­ kh«ng hîp lý. Gi¶i quyÕt ®­îc hÕt c¸c tån ®äng nµy còng lµ mét th¸ch thøc ®èi víi DNNN sau CPH. + Lùc l­îng lao ®éng trong DNNN sau CPH vÉn chñ yÕu lµ lùc l­îng lao ®éng cña DNNN cò, ngo¹i trõ sè ®­îc gi¶i quyÕt tr­íc CPH. Sè ng­êi bæ sung míi vµo CTCP th­êng kh«ng nhiÒu, chñ yÕu ­u tiªn cho c¸c c­¬ng vÞ qu¶n lý vµ kü thuËt quan träng. Do ®a phÇn lµ ng­êi lao ®éng cò, nªn viÖc thay ®æi thãi quen vµ kû luËt lao ®éng ®èi víi hä lµ rÊt khã kh¨n. Hä th­êng gi÷ c¸ch t­ duy cò, phong c¸ch lµm viÖc cò, quen dùa vµo chÕ ®é vµ ­u ®·i cña Nhµ n­íc. H¬n n÷a, ph¸p luËt vÒ lao ®éng hiÖn t¹i ch­a cho phÐp DNNN sau CPH cã thÓ sa th¶i dÔ dµng ng­êi lao ®éng cña c«ng ty. ChÝnh søc ú nµy lµm cho CTCP míi khã ho¹t ®éng n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ nh­ mong ®îi. + NhiÒu DNNN sau CPH vÉn duy tr× ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ DNNN cò. Sè c¸n bé nµy, mét mÆt, rÊt khã thay ®æi cung c¸ch qu¶n lý phï hîp víi m« h×nh míi; mÆt kh¸c, t×m mäi c¸ch, kÓ c¶ c¸c thñ ®o¹n lµm gi¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña CTCP, ®Ó duy tr× ®Þa vÞ cña m×nh. T×nh thÕ ®ã c¶n trë ho¹t ®éng tÝch cùc cña CTCP míi. + C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc cÊp trªn cña DNNN tr­íc kia vÉn muèn g©y ¶nh h­ëng tíi c¸c DNNN sau CPH. Tuy giê ®©y hä kh«ng ®­îc can thiÖp trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña DN nh­ tr­íc, nh­ng th«ng qua vai trß ®¹i diÖn phÇn vèn nhµ n­íc t¹i DN, hä vÉn t×m c¸ch chi phèi DN. V× vËy, nhiÒu qui ®Þnh cô thÓ vµ c¸ch thøc qu¶n lý cña Nhµ n­íc ch­a theo kÞp víi sù thay ®æi cña DNNN sau CPH. + Mét sè DNNN sau CPH ch­a quen víi c¬ chÕ tù chñ réng r·i, bì ngì khi kh«ng cã c¬ quan cÊp trªn chØ b¶o, kh«ng tiÕp cËn ®­îc th«ng tin cña cÊp trªn vµ lóng tóng trong tù v¹ch ph­¬ng h­íng hµnh ®éng hiÖu qu¶. 1.1.2.3. Doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ ph¶i ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c th­¬ng m¹i b×nh th­êng, kh«ng ®­îc Nhµ n­íc bao cÊp nh­ cò + Ngay sau khi hoµn thµnh CPH, DNNN chuyÓn sang ho¹t ®éng theo sù chÕ ®Þnh ph¸p lý ®èi víi CTCP. Nãi c¸ch kh¸c, dï giíi qu¶n lý DN vµ c¬ quan nhµ n­íc cã cßn gi÷ cung c¸ch cò, th× vÒ nguyªn t¾c, mäi vÊn ®Ò cña DN ®Òu ph¶i ®­îc quyÕt ®Þnh theo c¬ cÊu: §¹i héi cæ ®«ng- Héi ®ång qu¶n trÞ- Ban kiÓm so¸t vµ Ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. C¸c cæ ®«ng lµ t­ nh©n cã quyÒn khiÕu kiÖn nÕu bé m¸y ®iÒu hµnh CTCP kh«ng tu©n thñ ph¸p luËt vµ §iÒu lÖ cña c«ng ty. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc muèn quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan träng cña c«ng ty ph¶i th«ng qua c¬ chÕ quyÕt ®Þnh cña §¹i héi cæ ®«ng. C¸c vÊn ®Ò vÒ ®Ó l¹i lîi nhuËn, ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t hµnh cæ phiÕu t¨ng vèn… ®Òu do §¹i héi cæ ®«ng hoÆc §¹i héi cæ ®«ng uû quyÒn cho Héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh. Nãi c¸ch kh¸c, Nhµ n­íc kh«ng cßn quyÒn ®¬n ph­¬ng tù m×nh quyÕt ®Þnh ph­¬ng h­íng vµ hµnh ®éng cña DN nh­ tr­íc kia. - CTCP cã quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu ra thÞ tr­êng theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK). Vèn cña DN kh«ng cßn phô thuéc vµo nguån vèn Nhµ n­íc cÊp nh­ tr­íc. H¬n n÷a, qua c¸c ®ît ph¸t hµnh cæ phiÕu, cæ phÇn cña Nhµ n­íc cã thÓ gi¶m mét c¸ch t­¬ng ®èi. - Mèi quan hÖ cña DNNN sau CPH víi c¸c ®èi t¸c kh¸c, kÓ c¶ víi DN 100% vèn nhµ n­íc, lµ quan hÖ trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô b×nh ®¼ng theo ph¸p luËt. Sau CPH, CTCP kh«ng thuéc diÖn ®­îc vay tÝn chÊp, kh«ng thuéc lÜnh vùc riªng cña Nhµ n­íc, kh«ng cã c¬ quan chñ qu¶n ®ì ®Çu trong viÖc xin vèn ®Çu t­, xin dù ¸n hoÆc che ®ì trong quan hÖ víi c¬ quan thuÕ, h¶i quan… ChÝnh v× thÕ, sau CPH, nhiÒu DN c¶m thÊy bÞ thiÖt thßi, bÞ bá r¬i, bÞ ph©n biÖt ®èi xö … - DNNN sau CPH hoµn toµn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c vÊn ®Ò lç, l·i ®­îc DN xö lý víi t­ c¸ch mét ph¸p nh©n ®éc lËp, trong ®ã Nhµ n­íc chØ cã quyÒn øng xö nh­ mét cæ ®«ng. 1.2.1.4. Cæ ®«ng nhµ n­íc Trong c¸c DNNN sau CPH Nhµ n­íc lµ cæ ®«ng nh­ mäi cæ ®«ng kh¸c. ViÖc Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh m×nh tham gia víi t­ c¸ch nµo (lµ cæ ®«ng th«ng th­êng, cæ ®«ng chi phèi hoÆc kh«ng gi÷ l¹i vèn cña m×nh trong DN) tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña DN vµ môc tiªu mµ Nhµ n­íc ®Æt ra ®èi víi DN. Cã thÓ, trong giai ®o¹n ®Çu khi CTCP khã b¸n cæ phiÕu cho t­ nh©n, Nhµ n­íc sÏ trë thµnh cæ ®«ng chi phèi mét c¸ch bÊt ®¾c dÜ. Khi CTCP ho¹t ®éng tèt, Nhµ n­íc, nÕu xÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt tham gia qu¸ nhiÒu vµo vèn cña CTCP, cã thÓ b¸n bít cæ phiÕu cña m×nh trªn TTCK. Còng cã DN Nhµ n­íc gi÷ vÞ trÝ cæ ®«ng chi phèi l©u dµi nh»m kiÓm so¸t lÜnh vùc do DN n¾m gi÷ ... Nãi c¸ch kh¸c, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña DNNN sau CPH, ®Þa vÞ cña Nhµ n­íc cã thÓ thay ®æi. §èi víi c¸c DNNN sau CPH mµ Nhµ n­íc lµ cæ ®«ng chi phèi th× c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh DN Ýt cã ®éng lùc thay ®æi. H¬n n÷a, hiÖn t¹i, chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi lo¹i h×nh DN nµy ch­a râ rµng, ch­a ®Çy ®ñ, ch­a hoµn thiÖn, nªn Ýt nhiÒu t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó giíi l·nh ®¹o c¸c DN nµy chËm thay ®æi c¸ch qu¶n lý vµ vËn hµnh kiÓu cò. 1.2.1.5. Sù tham gia cña ng­êi lao ®éng víi t­ c¸ch cæ ®«ng. Kh¸c víi DN 100% vèn nhµ n­íc vµ còng kh¸c víi CTCP thµnh lËp míi dùa trªn sù gãp vèn cña t­ nh©n, ng­êi lao ®éng trong DNNN sau CPH hÇu hÕt lµ cæ ®«ng ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. Lóc nµy, ng­êi lao ®éng cña DN kh«ng chØ tham gia víi t­ c¸ch lµ ng­êi lµm thuª cho chñ së h÷u mµ ®­îc tham gia víi t­ c¸ch lµ cæ ®«ng, ng­êi gãp vèn vµo DN. VÞ trÝ míi nµy ®ßi hái ng­êi lao ®éng buéc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm h¬n víi DN, khiÕn hä quan t©m tíi kÕt qu¶ kinh doanh h¬n, v× ngoµi tiÒn l­¬ng, hä cßn ®­îc chia cæ tøc. Ng­êi lao ®éng còng cã nhiÒu quyÒn h¬n trong viÖc tham gia kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh doanh, gãp phÇn ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch vÒ tµi chÝnh, nh©n sù ... cña DN. Tuy nhiªn, ®a phÇn ng­êi lao ®éng trong c¸c DNNN sau CPH lµ ng­êi lao ®éng tr­ëng thµnh tõ m«i tr­êng DNNN víi chÕ ®é lµm viÖc suèt ®êi, víi c¸c chÕ ®é an sinh cao h¬n c¸c lo¹i h×nh DN kh¸c, quen lµm viÖc theo chÕ ®é, chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, kÐm n¨ng ®éng, sî rñi ro, kh«ng cã tri thøc vµ kü n¨ng cña cæ ®«ng, coi träng lîi Ých ng¾n h¹n ... §a phÇn ng­êi lao ®éng trë thµnh cæ ®«ng mét c¸ch bÞ ®éng (®­îc chia cæ phiÕu, mua ­u ®·i hoÆc mua ®Ó gi÷ chç lµm viÖc ...). Víi mét ®éi ngò cæ ®«ng nh­ vËy, DN cÇn ph¶i gi¸o dôc hä, gióp hä tæ chøc l¹i thµnh cæ ®«ng ®a sè, t¹o c¬ chÕ cho hä cö ®¹i diÖn cña m×nh vµo c¸c c¬ quan qu¶n lý CTCP ... th× t¸c ®éng tÝch cùc cña hä míi ®­îc ph¸t huy. NÕu kh«ng lµm ®­îc nh­ vËy, th× ®éi ngò cæ ®«ng nµy chÝnh lµ ®iÓm h¹n chÕ cña DN do tÝnh kh«ng nhÊt qu¸n, thiÕu tri thøc vµ kinh nghiÖm, dÔ bÞ chia rÏ vµ lîi dông ... cña hä. 1.2.3. Vai trß cña doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ 1.2.3.1. Vai trß cña doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ ®èi víi Nhµ n­íc a. C«ng ty cæ phÇn nhµ n­íc lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ ë n­íc ta, môc ®Ých chñ yÕu cña CPH DNNN lµ ®Ó Nhµ n­íc t¸i c¬ cÊu l¹i hÖ thèng DNNN cña m×nh theo h­íng hiÖu qu¶, thÝch nghi víi kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp. Môc tiªu t¸i c¬ cÊu DNNN ®­îc ­u tiªn h¬n môc tiªu chuyÓn ®æi së h÷u cña Nhµ n­íc trong DNNN cho t­ nh©n. C¸ch lµm nh­ vËy võa gióp cho n­íc ta tr¸nh ®­îc c¸c suy tho¸i nh­ c¸ch lµm cña Nga vµ c¸c n­íc §«ng ©u tr­íc ®©y, ®ång thêi vÉn cho phÐp Nhµ n­íc, th«ng qua c¸c DNNN sau CPH, ®iÒu tiÕt vÜ m« vµ kiÓm so¸t nÒn kinh tÕ. Vai trß ®iÒu tiÕt ®ã dùa chñ yÕu vµo c¸c CTCP nhµ n­íc vµ tËp ®oµn kinh tÕ do Nhµ n­íc khèng chÕ. Thùc tÕ ®æi míi DNNN ë n­íc ta nh÷ng n¨m qua cho thÊy, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín, c¸c tæng c«ng ty lín sau CPH vÉn cã thÓ chÞu sù chi phèi cña Nhµ n­íc, ®ång thêi vÉn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ duy tr× ®­îc kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng. H¬n n÷a, th«ng qua m« h×nh CTCP Nhµ n­íc gi÷ cæ phÇn chi phèi, Nhµ n­íc cã thÓ x©y dùng c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, cã n¨ng lùc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, gióp Nhµ n­íc kiÓm so¸t mét lÜnh vùc réng lín mµ kh«ng cÇn t¨ng ®Çu t­ vèn nhµ n­íc qu¸ lín. b. §Çu t­ d­íi h×nh thøc gi÷ cæ phÇn trong c«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc ®Çu t­ cã lîi ®èi víi Nhµ n­íc. ViÖc CPH DNNN b»ng c¸ch ph¸t hµnh thªm vèn, kh«ng b¸n tµi s¶n cña Nhµ n­íc trong DN kh«ng lµm cho n¨ng lùc s¶n xuÊt cña Nhµ n­íc bÞ thu hÑp l¹i. Ng­îc l¹i, d­íi h×nh thøc CTCP ®a së h÷u, trong ®ã Nhµ n­íc gi÷ phÇn cæ phÇn khèng chÕ, Nhµ n­íc cã thÓ sö dông ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt x· héi ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu mµ m×nh mong muèn. H¬n n÷a, c¬ chÕ qu¶n lý ®Æc thï theo luËt cña CTCP võa cho phÐp Nhµ n­íc t¸ch biÖt râ rµng tµi chÝnh nhµ n­íc vµ tµi chÝnh DN, võa t¹o c¬ chÕ ®Ó nhµ n­íc kinh doanh tµi s¶n cña m×nh mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n th«ng qua c¬ chÕ thuª gi¸m ®èc ®iÒu hµnh vµ c¬ chÕ kiÓm so¸t néi bé ®éc lËp víi c¸n bé qu¶n lý ®iÒu hµnh. Ngoµi ra, th«ng qua CPH, Nhµ n­íc cã thÓ thu håi ®­îc vèn cña c¸c DN CPH ®Ó ®Çu t­ sang c¸c lÜnh vùc kh¸c cña nÒn kinh tÕ phï hîp h¬n víi vÞ thÕ cña Nhµ n­íc .... CTCP nhµ n­íc còng lµ h×nh thøc liªn kÕt së h÷u nhµ n­íc vµ së h÷u t­ nh©n hiÖu qu¶. Th«ng qua c¸c DNNN sau CPH, Nhµ n­íc hç trî ®Ó më réng tiÒm n¨ng ®Çu t­ tõ kinh tÕ t­ nh©n. Nh­ vËy, c¸c DNNN sau CPH sÏ lµm cho ®Çu t­ cña c¶ Nhµ n­íc vµ ®Çu t­ t­ nh©n võa t¨ng lªn, võa cã hiÖu qu¶ h¬n. ChØ tÝnh trong giai ®o¹n 1989- 1996, cã 10 DNNN ®­îc CPH ®· t¨ng doanh thu b×nh qu©n 56,0%, ®ång thêi khu vùc DNNN còng t¨ng tr­ëng h¬n 10% [29]. 1.2.3.2. Lîi Ých cña doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸ xÐt tõ phÝa doanh nghiÖp a. Cæ phÇn ho¸ gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ vèn kinh doanh Tr­íc ®©y, c¸c DNNN muèn ®Çu t­ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ, ®Êt ®ai nhµ x­ëng, nghiªn cøu ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, më réng thÞ tr­êng... ®Òu ph¶i ®i xin cÊp vèn ®Çu t­ tõ NSNN. Trong khi ®ã, NSNN kh«ng ®ñ søc ®¸p øng nhu cÇu vÒ t¨ng vèn cña DNNN. T×nh tr¹ng bã buéc ®ã ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña DNNN, khiÕn nhiÒu DNNN ph¶i bá phÝ c¬ héi kinh doanh, kÕt qu¶ lµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ tiÒm n¨ng hiÖu qu¶ cña DNNN ®Òu kh«ng ®­îc khai th¸c tèt. Víi CPH, DNNN ®­îc ph¸t hµnh cæ phiÕu thu hót vèn. Ph­¬ng thøc nµy ®· c¬ b¶n gióp DNNN gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Thùc tiÔn CPH ®· chøng minh nhËn ®Þnh nµy. TÝnh tõ n¨m 1993- 1997 b×nh qu©n vèn cña DNNN sau CPH t¨ng 45%/n¨m [29]. Ngoµi ra, do vèn chñ së h÷u t¨ng, DN sau CPH cã n¨ng lùc tµi chÝnh ®¶m b¶o lín h¬n ®Ó ký hîp ®ång tÝn dông vay c¸c kho¶n vèn lín. c. Doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ ®­îc h­ëng lîi tõ c¸c yÕu tè ®éng lùc h­íng tíi hiÖu qu¶ Sau CPH, lîi Ých cña ng­êi lao ®éng, ng­êi qu¶n lý vµ chñ së h÷u ®­îc n©ng lªn do hä ®­îc h­ëng trùc tiÕp thµnh qu¶ cña kinh doanh d­íi h×nh thøc cæ tøc vµ chªnh lÖch gi¸ cæ phiÕu. H¬n n÷a, c¬ chÕ qu¶n lý theo nguyªn t¾c t¸ch biÖt vµ ®¹i diÖn cho phÐp DNNN sau CPH thu hót ®­îc nhiÒu nh©n tµi phôc vô ho¹t ®éng kinh doanh. QuyÒn chñ ®éng cña DN d­íi h×nh thøc CTCP cho phÐp DN t¨ng kh¶ n¨ng më réng liªn doanh liªn kÕt, thu hót vèn, c«ng nghÖ míi ... cho s¶n xuÊt kinh doanh. M« h×nh qu¶n lý cña CTCP còng ®ßi hái t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch vµ hiÖu qu¶ trong ®iÒu hµnh DN, nhê ®ã DN còng ®­îc qu¶n lý vµ kiÓm so¸t tèt h¬n. TÊt c¶ nh÷ng lîi thÕ ®ã gãp phÇn kh«ng chØ t¨ng lîi nhuËn ng¾n h¹n cho cæ ®«ng, mµ cßn t¹o vÞ thÕ, uy tÝn, thÞ phÇn vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN, cho phÐp DN ph¸t triÓn vÒ l©u dµi. Khi DN ngµy cµng lµm ¨n tÊn tíi th× c¶ chñ së h÷u lÉn ng­êi lµm c«ng ®Òu ®­îc lîi. 1.2. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn Doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ 1.2.1. ChÝnh s¸ch vµ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ trong thùc tiÔn 1.2.1.1. ChÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ thay ®æi theo thêi gian ®· h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸ cã nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng gièng nhau Tõ §¹i Héi §¶ng lÇn thø VI, sau khi nhÊt trÝ chñ tr­¬ng chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta sang quü ®¹o cña kinh tÕ thÞ tr­êng, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu so¹n th¶o chÝnh s¸ch CPH. Tuy nhiªn, v× lùa chän xu h­íng XHCN, v× ch­a cã sù hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm CPH, nªn §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· lùa chän gi¶i ph¸p CPH thËn träng víi c¸c b­íc thö nghiÖm kÐo dµi vµ sù bæ sung, ®æi míi chÝnh s¸ch th­êng xuyªn. ChÝnh v× thÕ, mÆc dï lµ kÕt qu¶ cña CPH, ®Òu ®­îc gäi lµ DNNN sau CPH, nh­ng c¸c thùc thÓ kinh tÕ nµy rÊt kh«ng gièng nhau vµ gÆp ph¶i nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c nhau. VÝ dô, trong giai ®o¹n thö nghiÖm 1992-1995, c¸c DNNN thuéc diÖn CPH ph¶i lµ c¸c DNNN lµm ¨n cã hiÖu qu¶, ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô, th­¬ng m¹i hoÆc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tiªu dïng. §iÒu kiÖn CPH nh­ vËy ®· t¹o thuËn lîi rÊt lín cho c¸c DN nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ sau CPH v× kh«ng vÊp ph¶i vÊn ®Ò nî nÇn, kh«ng ph¶i bï lç cho c¸c ho¹t ®éng tr­íc CPH vµ ho¹t ®éng trong c¸c lÜn._.h vùc sinh lîi cao. H¬n n÷a, giai ®o¹n thö nghiÖm CPH theo QuyÕt ®Þnh 22/CP cßn ®­îc h­ëng kh¸ nhiÒu ­u ®·i nh­ mÆt b»ng ®Þnh gi¸ thÊp, lîi thÕ th­¬ng m¹i vµ ®Êt ®ai Ýt ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ DNNN ®Ó CPH, ng­êi lao ®éng trong DN ®­îc cho kh«ng mét sè cæ phiÕu ... ChÝnh v× cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi rÊt lín ®ã mµ hÇu hÕt c¸c DNNN trong giai ®o¹n thö nghiÖm ®Òu ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶ sau khi ®­îc CPH, thÓ hiÖn ë sù t¨ng nhanh doanh sè vµ lîi nhuËn cña chóng. §Õn giai ®o¹n më réng CPH (1996 – 2004), diÖn DNNN CPH ®­îc më réng ®Õn tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ, kÓ c¶ c¸c ngµnh cã møc thu lîi thÊp nh­ c¸c nhµ m¸y ®­êng, giao th«ng ...; CPH c¶ c¸c DNNN kh«ng lµm ¨n hiÖu qu¶; ChÝnh s¸ch CPH ®­îc thay ®æi theo h­íng Ýt lîi h¬n cho DNNN sau CPH nh­ kh«ng cho kh«ng ng­êi lao ®éng cæ phiÕu mµ hä ph¶i mua theo gi¸ ­u ®·i, hoÆc cÊp tÝn dông ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng mua cæ phiÕu víi ®iÒu kiÖn kh«ng ®­îc chuyÓn nh­îng khi ch­a tr¶ hÕt nî, gi¸ trÞ DN ®­îc x¸c ®Þnh s¸t gi¸ thÞ tr­êng h¬n, Nhµ n­íc hç trî gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ vµ nî ®äng cña DN b»ng c¸c tæ chøc chuyªn m«n ho¸ vµ b»ng c¸c quü cña Nhµ n­íc; quyÒn ®­îc mua cæ phiÕu më réng cho ng­êi ngoµi DN ... KÕt qu¶ cña CPH giai ®o¹n nµy lµ sè l­îng CTCP do CPH t¹o thµnh t¨ng nhanh, ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH khã kh¨n h¬n, khã ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó huy ®éng vèn h¬n .... §· cã mét sè DNNN sau CPH gÆp khã kh¨n trong ho¹t ®éng buéc Nhµ n­íc ph¶i ra tay cøu trî. Nh×n chung, DNNN sau CPH b¾t ®Çu gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n tr­íc nh­ c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ n­íc ch­a kÞp thay ®æi cho phï hîp, c¬ quan nhµ n­íc Ýt quan t©m ®Õn DNNN sau CPH, c¸c lo¹i thñ tôc x¸c ®Þnh quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông sau CPH th­êng kÐo dµi vµ phøc t¹p ... CPH kh«ng cßn lµ con ®­êng mang l¹i toµn lîi Ých cho ng­êi lao ®éng vµ DNNN sau CPH nh­ giai ®o¹n thö nghiÖm. Tõ n¨m 2005 ®Õn nay, víi chñ tr­¬ng hoµn thµnh CPH trong thêi gian sím nhÊt, ®ång thêi cè g¾ng h¹n chÕ thÊt tho¸t vèn nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh CPH, diÖn DNNN cÇn CPH ®· më réng ®Õn tÊt c¶ c¸c DNNN, chÝnh s¸ch CPH ®· ®­îc x©y dùng chuÈn mùc vµ chÆt chÏ h¬n nh­ viÖc ®Þnh gi¸ DNNN ®· cã tÝnh ®Õn gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt, chÝnh s¸ch hç trî gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ ®éc lËp víi tiÕn tr×nh CPH, ph­¬ng thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu mang tÝnh thÞ tr­êng nhiÒu h¬n .... TÊt c¶ nh÷ng thay ®æi ®ã ®· dÉn ®Õn t×nh h×nh lµ DNNN sau CPH kÕ thõa ®­îc rÊt Ýt lîi Ých tõ DNNN vµ chÝnh s¸ch CPH cña Nhµ n­íc, trong khi thÞ tr­êng ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu CTCP h¬n, møc c¹nh tranh ngµy cµng cao. §Æc ®iÓm nµy ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn tiÕp theo cña DNNN sau CPH ë thêi kú nµy. 1.2.1.2. C¸c thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®· ®Æt doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸ vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n VÒ nguyªn t¾c, CTCP do CPH t¹o ra ho¹t ®éng theo khu«n khæ luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch kh¸c víi DNNN. Tuy nhiªn, viÖc vËn hµnh c¸c khu«n khæ míi nµy c¶ vÒ phÝa Nhµ n­íc lÉn vÒ phÝa DN ®Òu kh«ng thµnh th¹o vµ nhiÒu khi kh«ng cã tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn hiÖu qu¶. ChÝnh v× thÕ DNNN sau CPH th­êng bÞ ®Æt vµo thÕ l­ìng nan, nhÊt lµ c¸c DNNN sau CPH mµ Nhµ n­íc chiÕm cæ phÇn chi phèi. VÝ dô, sau CPH, dï Nhµ n­íc chiÕm cæ phÇn khèng chÕ trong CTCP, th× Nhµ n­íc còng chØ cã quyÒn nh­ mét cæ ®«ng ®a sè. Nh­ng do Nhµ n­íc ch­a chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn (vÒ luËt ph¸p, vÒ bé m¸y vµ vÒ c¸n bé) ®Ó thùc thi hoµn h¶o vai trß cæ ®«ng ®a sè, nªn trong hÇu hÕt c¸c CTCP do CPH t¹o ra mµ Nhµ n­íc chiÕm gi÷ cæ phÇn chi phèi, ®¹i diÖn Nhµ n­íc t¹i CTCP vÉn duy tr× cung c¸ch ho¹t ®éng cña c«ng ty nh­ cò. Do ®ã xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng “ b×nh míi, r­îu cò” rÊt khã ®Ó CTCP ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Ngoµi ra, c¸c thñ tôc ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n sang c¸c chñ së h÷u míi vµ x¸c nhËn quyÒn sö dông cña DNNN sau CPH th­êng khã thùc hiÖn vµ kÐo dµi. VÝ dô, viÖc cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho CTCP th­êng khã kh¨n, nhiÒu CTCP kh«ng ®­îc cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt v× liªn quan ®Õn CPH vµo thêi kú ch­a tÝnh gi¸ quyÒn sö dông ®Êt, hoÆc hå s¬ ph¸p lý kh«ng ®Çy ®ñ ... Thñ tôc bµn giao tµi s¶n DN kh«ng sö dông vÒ cho Nhµ n­íc còng kh«ng ®­îc thùc hiÖn døt ®iÓm, dÉn ®Õn hiÖn t­îng nhËp nhÌm gi÷a tµi s¶n nhµ n­íc vµ tµi s¶n cña CTCP ... C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc Ýt quan t©m ®Õn DNNN sau CPH, nhÊt lµ c¸c DN, Nhµ n­íc kh«ng gi÷ cæ phÇn khèng chÕ. Sù “bá r¬i” nµy, mét mÆt, lµm cho DNNN sau CPH hoang mang, khi gÆp khã kh¨n kh«ng biÕt tr«ng cËy vµo ®©u, thËm chÝ kh«ng cã ®Þa chØ ®Ó lÊy th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc; mÆt kh¸c, nhiÒu vÊn ®Ò cña DN sau CPH cÇn sù hç trî bªn ngoµi DN nh­ tranh chÊp gi÷a c¸c cæ ®«ng, gi÷a cæ ®«ng vµ Héi ®ång qu¶n trÞ, vÊn ®Ò cÊp giÊy x¸c nhËn quyÒn së h÷u cæ phÇn, vÊn ®Ò chuyÓn nh­îng cæ phiÕu ... CTCP kh«ng nhËn ®­îc sù hç trî cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc chñ qu¶n nªn thùc sù khã kh¨n. Nãi tãm l¹i, do diÖn DNNN CPH qu¸ réng, do chÝnh s¸ch CPH cña Nhµ n­íc th­êng xuyªn thay ®æi, do d©n c­ vµ giíi qu¶n lý DN ch­a kÞp lµm quen víi CTCP do CPH t¹o ra, do c¸c c¬ quan nhµ n­íc ch­a ®­îc chuÈn bÞ ®Ó hç trî DNNN sau CPH ... nªn ®· ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH vµ ®Æt DNNN sau CPH vµo ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng kh¸ ®Æc biÖt so víi c¸c CTCP kh¸c. 1.2.2. M«i tr­êng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp 1.2.2.1. M«i tr­êng ph¸p lý M«i tr­êng ph¸p lý ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng cña CTCP bëi ®©y lµ m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña DN mang tÝnh x· héi ho¸ cao nhÊt. NÕu nh­ c¸c m« h×nh DN t­ nh©n, CT TNHH cßn cã sù hç trî kiÓm so¸t trùc tiÕp cña c¸ nh©n chñ së h÷u ®èi víi ho¹t ®éng cña DN, th× CTCP hoµn toµn chÞu sù qu¶n lý cña c¸c c¬ quan ®¹i diÖn, chñ së h÷u chØ cã vai trß qu¶n lý gi¸n tiÕp ho¹t ®éng cña c«ng ty. Do ®ã, luËt ph¸p cÇn ph¶i chÕ ®Þnh ho¹t ®éng cña CTCP chÆt chÏ h¬n c¸c m« h×nh ho¹t ®éng kh¸c cña DN ®Ó, mét phÇn, b¶o vÖ lîi Ých cho giíi chñ së h÷u, nhÊt lµ c¸c cæ ®«ng thiÓu sè, phÇn kh¸c, ®Ó ng¨n ngõa ho¹t ®éng phiªu l­u, l¹m dông cña giíi qu¶n lý CTCP. ChÝnh v× thÕ, néi dung cña c¸c chÕ ®Þnh trong c¸c luËt kinh tÕ cã ¶nh h­ëng v« cïng lín tíi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña CTCP do CPH t¹o ra. Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn LuËt DN. LuËt DN cµng râ rµng minh b¹ch, cµng chÕ ®Þnh chÆt chÏ hµnh vi cña giíi qu¶n lý CTCP th× CTCP cµng cã c¬ héi ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ bÒn v÷ng. Ng­îc l¹i, c¸c LuËt DN s¬ hë, thiÕu sù chÕ ®Þnh hµnh vi cña c¸n bé qu¶n lý CTCP, thiÕu c¬ chÕ b¶o vÖ cæ ®«ng, th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho giíi ®Çu c¬ lòng ®o¹n CTCP nh»m lµm lîi cho riªng hä, ph¸ h¹i sù æn ®Þnh cña CTCP, thËm chÝ cã thÓ lµm cho CTCP ph¸ s¶n. Nãi c¸ch kh¸c, LuËt DN cña mét n­íc cµng ®¹t ®Õn tr×nh ®é chuÈn mùc vµ phï hîp víi yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, th× cµng t¹o ®iÒu kiÖn cho CTCP ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c luËt kh¸c nh­ LuËt Lao ®éng, LuËt Th­¬ng m¹i (nhÊt lµ néi dung c¹nh tranh trong LuËt Th­¬ng m¹i), LuËt së h÷u trÝ tuÖ … t¹o m«i tr­êng ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó CTCP ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn. NÕu c¸c luËt nµy th«ng tho¸ng vµ hîp lý, nÕu bé m¸y Nhµ n­íc ®ñ n¨ng lùc thùc thi hiÖu qu¶ c¸c s¾c luËt nµy, th× CTCP sÏ cã ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng tèt h¬n. Ng­îc l¹i, c¸c s¾c luËt kh«ng hîp lý, nhÊt lµ c¸c quy ®Þnh l¹c hËu vµ kh«ng nhÊt qu¸n víi nhau, kh¶ n¨ng thùc thi luËt cña Nhµ n­íc yÕu kÐm, sÏ lµm cho CTCP kh«ng chØ ph¶i chi phÝ nhiÒu h¬n, mµ cßn cã nguy c¬ ho¹t ®éng kh«ng an toµn. V× thÕ, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, c¸c Nhµ n­íc, kÓ c¶ c¸c n­íc thÝch sö dông hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c tù ®Þnh trong nÒn kinh tÕ, ®Òu ph¶i chó träng hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn tèi cÇn thiÕt ®Ó hÖ thèng DN cña hä, nhÊt lµ c¸c CTCP cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn lîi. 1.2.2.2. §­êng lèi, chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp cña Nhµ n­íc Víi sù lùa chän xu h­íng XHCN, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta tÊt yÕu thùc thi chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ nhµ n­íc, trong ®ã cã c¸c DNNN, ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®¶m ®­¬ng ®­îc vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ. H¬n n÷a, trong qu¸ khø vµ hiÖn t¹i, hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc ta ®· ®­îc thiÕt kÕ víi phÇn ­u ®·i cho DNNN kh¸ lín. VÒ nguyªn t¾c, ­u ®·i cho DNNN lµ t¹o vÞ thÕ c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng cho c¸c DN kh¸c, nhÊt lµ cho c¸c DN võa tho¸t thai khái m« h×nh DNNN, tøc lµ c¸c DNNN sau CPH. C¸c ­u ®·i cho DNNN cßn t¹o t©m lý ganh tþ trong ng­êi lao ®éng vµ c¸n bé ë DNNN thuéc diÖn CPH. §Ó khuyÕn khÝch hä ñng hé CPH, cã hai c¸ch lµm: Mét lµ, xo¸ bá ­u ®·i cho c¸c DNNN cßn l¹i; hai lµ, ®Òn bï cho nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong c¸c DN thuéc diÖn CPH. Nhµ n­íc ta ®· chän c¸ch lµm thø hai trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch nhµ n­íc v« cïng h¹n hÑp, th­êng xuyªn bÞ béi chi. C¸ch lµm ®ã ®· ¶nh h­ëng ®Õn DNNN sau CPH theo hai h­íng: 1, DNNN thuéc diÖn CPH cè t×nh tr× ho·n CPH ®Ó ®ßi ®­îc chÕ ®é ®Òn bï cao h¬n. Trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch CPH cña n­íc ta lu«n thay ®æi, c¸c DNNN cµng cã lý do ®Ó chê ®îi; 2; ChÕ ®é ®Òn bï cña Nhµ n­íc kh«ng nhÊt qu¸n do ng©n s¸ch kh«ng ®ñ søc g¸nh chÞu, dÉn ®Õn c¸c chÕ ®é båi th­êng trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, võa t¹o ra t×nh tr¹ng kh«ng c«ng b»ng, g©y bÊt b×nh trong sè nh÷ng ng­êi cã liªn quan, võa t¹o cí ®Ó DNNN kh«ng muèn CPH. Thêi gian gÇn ®©y, d­íi søc Ðp cña ®­êng lèi ®æi míi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN vµ søc Ðp cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Nhµ n­íc ®· tuyªn bè kiªn quyÕt xo¸ bá bao cÊp cho DNNN d­íi mäi h×nh thøc, tõng b­íc ®­a DNNN ho¹t ®éng trong m«i tr­êng th­¬ng m¹i b×nh th­êng, b×nh ®¼ng víi c¸c DN kh¸c. Mét sè gi¶i ph¸p ®· ®­îc ®­a vµo thùc hiÖn nh­ khÈn tr­¬ng xo¸ bá ®Æc quyÒn vµ ®éc quyÒn kinh doanh cña c¸c DNNN phï hîp víi lé tr×nh gia nhËp WTO; ®æi míi qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi DNNN, thµnh lËp c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh cña Nhµ n­íc vµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®Ó thùc hiÖn thèng nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ chøc n¨ng ®¹i diÖn chñ së h÷u vèn nhµ n­íc ®Çu t­ vµo DN thuéc mäi ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n; chuyÓn DNNN sang ho¹t ®éng theo LuËt DN n¨m 2005... Tuy nhiªn, vÉn cßn nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i cho DNNN nh­ giao ®Êt, tÝn chÊp, bï lç, tÝn dông ­u ®·i, hç trî cña c¬ quan chñ qu¶n... T×nh tr¹ng nµy ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn cña DNNN sau CPH. 1.2.2.3. M«i tr­êng kinh tÕ- x· héi cña quèc gia a. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña quèc gia Nh­ c¸c lo¹i h×nh DN kh¸c, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña DNNN sau CPH phô thuéc rÊt lín vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña quèc gia. Trong nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng tèt, c¸c DNNN sau CPH sÏ cã ®iÒu kiÖn më réng quy m« ngµnh nghÒ vµ quy m« s¶n xuÊt, kinh doanh. Trong nÒn kinh tÕ tr× trÖ, DN lµ tæ chøc ph¶i chÞu thiÖt h¹i nhiÒu nhÊt do s¶n xuÊt kh«ng hÕt c«ng suÊt ®· ®Çu t­, do tiªu thô hµng ho¸ khã kh¨n, do thu håi vèn ®Çu t­ chËm, chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng ... V× thÕ, duy tr× t×nh tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ t¨ng tr­ëng hîp lý vµ æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn cho DNNN sau CPH nãi riªng, DN nãi chung ph¸t triÓn thuËn lîi. Ngoµi ra, tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña nÒn kinh tÕ còng cho phÐp tÝch tô ®­îc l­îng vèn lín h¬n cho ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn cho DNNN sau CPH ph¸t hµnh cæ phiÕu mét c¸ch dÔ dµng. Nh÷ng biÕn ®éng trong nÒn kinh tÕ nh­ l¹m ph¸t, khñng ho¶ng, thay ®æi chÕ ®é chÝnh trÞ ¶nh h­ëng tai h¹i ®Õn gi¸ cæ phiÕu, qua ®ã ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn c¸c DNNN sau CPH. b. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña hÖ thèng c¸c lo¹i thÞ tr­êng DNNN sau CPH ho¹t ®éng theo m« h×nh CTCP. Thùc tiÔn vµ lý luËn chøng minh r»ng, CTCP lµ h×nh th¸i cao cña tæ chøc DN. Sù vËn hµnh vµ ph¸t triÓn cña CTCP ®ßi hái ph¶i cã mét m«i tr­êng thÞ tr­êng, nhÊt lµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, t­¬ng ®èi ph¸t triÓn. ChÝnh v× thÕ, tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña thÞ tr­êng ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn viÖc vËn hµnh cã thuËn lîi hay kh«ng thuËn lîi cña DNNN sau CPH. Cã thÓ ph©n tÝch sù ¶nh h­ëng ®ã ë mét sè ph­¬ng diÖn sau: - Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña TTCK ¶nh h­ëng hai chiÒu ®Õn DNNN sau CPH. ChiÒu thø nhÊt lµ dung l­îng thÞ tr­êng ¶nh h­ëng ®Õn quy m« vèn cæ phiÕu mµ CTCP muèn ph¸t hµnh. Dung l­îng thÞ tr­êng qu¸ nhá sÏ kh«ng hç trî ®óng møc c¸c CTCP. ChiÒu ¶nh h­ëng thø hai lµ chÊt l­îng cao cña TTCK kh«ng chØ t¹o thuËn lîi cho CTCP vÒ ph­¬ng diÖn tÝnh thanh kho¶n cña cæ phiÕu, mµ cßn gióp DN tr¸nh khái c¸c rñi ro thÞ tr­êng nh­ ®Çu c¬, lòng ®o¹n. Ng­îc l¹i, TTCK cã chÊt l­îng thÊp sÏ ®Æt DNNN sau CPH vµo t×nh tr¹ng rñi ro nhiÒu h¬n, thËm chÝ cã thÓ bÞ sôp ®æ kh«ng ph¶i do sai lÇm cña CTCP. Nãi c¸ch kh¸c, TTCK ph¸t triÓn lu«n lµ nÒn t¶ng bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn cña c¸c CTCP nãi chung vµ DNNN sau CPH nãi riªng. - ThÞ tr­êng dÞch vô, nhÊt lµ thÞ tr­êng ®Þnh gi¸ DN vµ thÞ tr­êng kiÓm to¸n: CTCP cÇn hÖ thèng dÞch vô hç trî, nhÊt lµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh. KiÓm to¸n ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ chó träng v× nã cung cÊp th«ng tin ®Ó cæ ®«ng kiÓm so¸t CTCP. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n g¾n liÒn víi víi c¸c CTCP, ®Æc biÖt lµ g¾n víi viÖc niªm yÕt vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn sµn giao dÞch chøng kho¸n cña c¸c CTCP. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· thùc sù t¹o ra søc Ðp quan träng ®Ó thóc ®Èy tÝnh minh b¹ch vÒ tµi chÝnh vµ qu¶n lý cña c¸c CTCP. C«ng t¸c kiÓm to¸n còng ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc cho c¸c DNNN sau CPH. Bëi v×, tr­íc ®©y ho¹t ®éng cña DNNN ch­a chó träng sö dông kiÓm to¸n ®éc lËp trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. C¸c tæ chøc ®Þnh gi¸ vµ tÝn nhiÖm DN cung cÊp th«ng tin tham chiÕu ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ quyÕt ®Þnh cã ®Çu t­ hay kh«ng. V× thÕ, nÕu c¸c dÞch vô nµy ph¸t triÓn th× CTCP ho¹t ®éng hiÖu qu¶ sÏ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n c¸c DN kh¸c. - Sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i thÞ tr­êng kh¸c: ThÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô vµ thÞ tr­êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo lu«n lµ yÕu tè trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn chÝnh s¸ch kinh doanh cña DN. C¸c DNNN sau CPH muèn ph¸t triÓn th× cÇn ph¶i nhanh chãng chiÕm lÜnh vµ lµm chñ ®­îc thÞ tr­êng cña m×nh. NhiÒu DNNN sau CPH cã qui m« lín, cã lîi thÕ tõ tr­íc trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. C¸c DNNN sau CPH cã qui nhá sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc duy tr× vµ më réng thÞ tr­êng cña m×nh. 1.2.3. C¸c yÕu tè bªn trong doanh nghiÖp Cïng víi sù ¶nh h­ëng tõ m«i tr­êng bªn ngoµi, c¸c vÊn ®Ò thuéc néi bé DNNN sau CPH còng lµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn cña DNNN sau CPH. 1.2.3.1. ChiÕn l­îc kinh doanh ViÖc x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l­îc cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi DN nãi chung vµ DNNN sau CPH nãi riªng. ChiÕn l­îc kinh doanh gióp DN cã ®­îc t­ duy, tÇm nh×n dµi h¹n, x¸c ®Þnh ®­îc ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, nh÷ng lîi thÕ cña m×nh so víi c¸c ®èi thñ kh¸c trong m«i tr­êng c¹nh tranh, gióp DN ®Þnh ra ®­îc môc tiªu râ rµng, cô thÓ vµ phï hîp víi n¨ng lùc cña DN. ViÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc sÏ g¾n kÕt ®­îc ng©n s¸ch víi kÕ ho¹ch, ®¶m b¶o tµi chÝnh vµ nguån lùc phï hîp víi môc tiªu vµ chØ tiªu ®· lùa chän, gióp cho nhµ qu¶n lý ra quyÕt ®Þnh, lùa chän gi¶i ph¸p hµnh ®éng mét c¸ch chÝnh x¸c. ChiÕn l­îc lµ c¬ së ®Ó DN ph¸t huy tÝnh linh ho¹t vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao. Mçi DN cÇn ph¶i x©y dùng ChiÕn l­îc kinh doanh cña m×nh ë c¶ 3 cÊp ®é: ChiÕn l­îc c«ng ty; ChiÕn l­îc s¶n phÈm; ChiÕn l­îc chøc n¨ng. *ChiÕn l­îc c«ng ty: §©y lµ chiÕn l­îc tæng thÓ cña DN. Néi dung cña ChiÕn l­îc c«ng ty h­íng tíi c¸c môc tiªu chung nhÊt, quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn DN trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. C¨n cø vµo c¸c môc tiªu tæng thÓ, DN tiÕn hµnh ph©n bæ c¸c nguån lùc theo tõng giai ®o¹n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu. *ChiÕn l­îc s¶n phÈm: §©y ®­îc gäi lµ chiÕn l­îc c¹nh tranh bëi v× c¸c DN c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng chÝnh lµ c¹nh tranh vÒ c¸c s¶n phÈm. Th«ng th­êng c¸c DN lùa chän ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm nh»m chia sÎ rñi ro. Mçi mét s¶n phÈm, dÞch vô cã thÓ cã mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn riªng theo xu h­íng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng. C¸c chiÕn l­îc s¶n phÈm cho phÐp DN cã ®­îc c¸c lîi thÕ c¹nh tranh kh¸c nhau. Cho nªn, DN c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ hay kh«ng tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c chiÕn l­îc vÒ s¶n phÈm, dÞch vô. ChiÕn l­îc s¶n phÈm ph¶i n»m trong chiÕn l­îc chung cña DN, lµ mét bé phËn cña chiÕn l­îc chung. *ChiÕn l­îc chøc n¨ng: ChiÕn l­îc chøc n¨ng lµ c¸c chiÕn l­îc bé phËn ®­îc x©y dùng theo tõng chøc n¨ng qu¶n lý. C¸c chiÕn l­îc chøc n¨ng trong DN gåm: ChiÕn l­îc marketing, chiÕn l­îc tµi chÝnh, chiÕn l­îc vÒ nguån nh©n lùc .... C¸c chiÕn l­îc chøc n¨ng cho phÐp gia t¨ng c¸c gi¸ trÞ cho kh¸ch hµng vµ DN. ChiÕn l­îc chøc n¨ng lµ c¬ së gióp cho qu¶n lý DN ®­îc bÒn v÷ng vµ n©ng cao tÝnh chñ ®éng ®èi phã cña DN tr­íc sù thay ®æi cña thÞ tr­êng vµ sù thay ®æi cña b¶n th©n DN. Mçi mét chiÕn l­îc chøc n¨ng lµ mét bé phËn n»m trong chiÕn l­îc chung cña DN. Tuy nhiªn, ®Ó cã chiÕn l­îc tèt, ®ßi hái c¸n bé qu¶n trÞ DN ph¶i cã tµi n¨ng. Yªu cÇu nµy còng lµ th¸ch thøc ®èi víi DNNN sau CPH ë n­íc ta. 1.2.3.2. C¸c nguån lùc trong doanh nghiÖp C¸c nguån lùc cña DN lµ nh÷ng yÕu tè t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó DN tiÕp tôc ph¸t triÓn sau CPH. * Nguån nh©n lùc: Nguån nh©n lùc cña DNNN sau CPH ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn tiÕp theo cña DN. Nh©n lùc ®Çy ®ñ vÒ sè l­îng, tinh th«ng vÒ chÊt l­îng, tËn tôy, trung thµnh víi lîi Ých cña CTCP lµ yÕu tè quan träng ®Ó DNNN sau CPH thµnh c«ng. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, th­êng c¸c DNNN sau CPH l¹i gÆp khã kh¨n vÒ nguån nh©n lùc do viÖc sö dông lao ®éng trong CTCP sau nµy phô thuéc rÊt lín vµo viÖc gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ trong qu¸ tr×nh CPH DNNN. CTCP th­êng ph¶i kÕ thõa biªn chÕ kh«ng ®­îc hîp lý cña DNNN tr­íc kia vµ th­êng ph¶i ®èi xö víi hä sau CPH kh«ng ®­îc kh¸c qu¸ xa so víi tr­íc nÕu kh«ng muèn gÆp r¾c rèi. ChÝnh v× vËy, gi¶i quyÕt tèt hay kh«ng tèt lùc l­îng lao ®éng hiÖn cã quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña DNNN sau CPH. Nguån nh©n lùc cña DNNN sau CPH ®­îc thÓ hiÖn qua mét sè khÝa c¹nh sau: - N¨ng lùc vµ tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ DN: §éi ngò c¸n bé qu¶n lý c¸c cÊp cña DN ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc x©y dùng vµ triÓn khai c¸c nhiÖm vô kinh doanh. Ngµy nay, ®Ó qu¶n lý CTCP, nhµ qu¶n lý ph¶i cã tÇm nh×n, cã kh¶ n¨ng dù ®o¸n sù ph¸t triÓn cña DN trong t­¬ng lai, x¸c ®Þnh ®­îc c¸c biÕn ®éng tÝch cùc, tiªu cùc tõ phÝa m«i tr­êng bªn ngoµi ¶nh h­ëng tíi DN ... §Æc biÖt, nhµ l·nh ®¹o cÇn ph¶i biÕt DN cña m×nh sÏ ®i ®Õn ®©u, ®¹t ®Ých nµo trong t­¬ng lai cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p. Do sè l­îng DNNN sau CPH cña n­íc ta kh¸ nhiÒu, nªn t×m cho ®ñ sè c¸n bé ®¸p øng yªu cÇu trªn kh«ng ph¶i dÔ dµng. - Qui m« vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc: Sù gia t¨ng vÒ qui m« ho¹t ®éng cña tæ chøc trong t­¬ng lai sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn qui m« nguån nh©n lùc. Do ®ã CTCP ph¶i cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ tr­íc cho m×nh. Sù c¹nh tranh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng, kinh doanh sÏ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng nguån nh©n lùc mµ CTCP cã thÓ l­u gi÷ ®­îc. Nãi c¸ch kh¸c, qui m« vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai CTCP cã thÓ chi phèi lµ yÕu tè quan träng ¶nh h­ëng ®Õn thµnh c«ng cña DNNN sau CPH. *Nguån tµi chÝnh: §©y lµ nh©n tè quan träng, cã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u cña DNNN sau CPH. Nguån lùc tµi chÝnh ®­îc thÓ hiÖn: - N¨ng lùc tµi chÝnh dåi dµo, an toµn, v÷ng ch¾c ... ®Ó cã thÓ lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n chiÕn l­îc ®ßi hái ®Çu t­ lín vµ cã thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ cao, cho phÐp DN cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ dµi h¹n, cã thÓ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ ... ®Ó chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt cho s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. NÕu c¸c DNNN sau CPH gÆp ph¶i khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cã thÓ dÉn ®Õn khã thùc hiÖn hoÆc lµ ph¶i tõ bá nh÷ng ph­¬ng ¸n chiÕn l­îc hiÖu qu¶, nh­ng qu¸ tÇm tµi chÝnh cña m×nh. V× vËy, t×m ®­îc ph­¬ng c¸ch thu hót ®­îc nguån lùc tµi chÝnh tõ bªn ngoµi cã ý nghÜa quan träng ®Ó cñng cè nÒn t¶ng tµi chÝnh v÷ng ch¾c cho DNNN sau CPH. *H¹ tÇng kü thuËt vµ th«ng tin: HÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin liªn l¹c... nh­: DiÖn tÝch mÆt b»ng, ®Êt ®ai nhµ x­ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, th­¬ng m¹i ®iÖn tö ... cã ¶nh h­ëng ®Õn ph­¬ng h­íng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH. 1.3. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi 1.3.1. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc H¬n 20 n¨m c¶i c¸ch vµ më cöa, qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn DNNN cña Trung Quèc thùc sù ®· thæi luång sinh khÝ míi cho ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o ra nh÷ng thµnh tùu to lín cho ®Êt n­íc h¬n 1,3 tû d©n nµy. Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch DNNN cña Trung Quèc ®· tr¶i qua nhiÒu thêi kú nh­: Gi¶m sù can thiÖp hµnh chÝnh; t¨ng quyÒn tù chñ cho c¸c DN; më réng quyÒn kinh doanh, tõng b­íc t¸ch quyÒn së h÷u víi quyÒn kinh doanh vµ x©y dùng chÕ ®é DN hiÖn ®¹i. Tæng quan tiÕn tr×nh c¶i c¸ch DNNN cña Trung quèc ®­îc chia thµnh 3 giai ®o¹n chÝnh: - Giai ®o¹n 1978- 1984: Träng ®iÓm cña giai ®o¹n nµy lµ thÝ ®iÓm viÖc më réng quyÒn tù chñ, khuyÕn khÝch kinh doanh d­íi nhiÒu h×nh thøc së h÷u. - Giai ®o¹n 1984-1991: ChuyÓn tõ giai ®o¹n “më réng quyÒn nh­îng lîi” sang giai ®o¹n " chuyÓn lîi nhuËn thµnh thuÕ" nh»m lµm râ h¬n quan hÖ gi÷a Nhµ n­íc vµ DN, x©y dùng mét thÓ chÕ thu thuÕ dùa vµo thu thuÕ s¶n phÈm, thùc hiÖn kho¸n kinh doanh d­íi nhiÒu h×nh thøc. - Giai ®o¹n 1992 - nay: Môc tiªu lµ th«ng qua sù ®iÒu chØnh mèi quan hÖ quyÒn qu¶n lý, së h÷u tµi s¶n cña Nhµ n­íc, ph©n t¸ch gi÷a Nhµ n­íc víi DN, thùc hiÖn quyÒn lµm chñ thùc sù cña DNNN. DNNN cã tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n cña Nhµ n­íc. Víi chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc Trung Quèc, cho ®Õn ®Çu n¨m 2000, Trung Quèc ®· thµnh lËp ®­îc 11.500 CTCP cã së h÷u hçn hîp, trong ®ã, Nhµ n­íc n¾m gi÷ kho¶ng 40%, c¸c ph¸p nh©n kho¶ng 40%, c¸c c¸ nh©n kho¶ng 20% [1]. TiÕn tr×nh CPH DNNN cña Trung Quèc ®­îc tiÕn hµnh dùa vµo c¸c gi¶i ph¸p chÝnh nh­: - Ph©n lo¹i vµ t¸i c¬ cÊu l¹i DNNN. Trong ®ã ®èi víi DNNN cã qui m« lín Nhµ n­íc tiÕn hµnh CPH vµ x©y dùng m« h×nh CTCP theo h­íng Nhµ n­íc n¾m cæ phÇn khèng chÕ. - ThiÕt lËp l¹i mèi quan hÖ gi÷a DNNN víi ng©n hµng th«ng qua viÖc thµnh lËp c¸c c«ng ty qu¶n lý tµi s¶n trùc thuéc 4 ng©n hµng th­¬ng m¹i lín. C¸c c«ng ty nµy cã quyÒn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng. Sau ®ã, c¸c c«ng ty nµy dïng vèn huy ®éng ®­îc mua l¹i c¸c kho¶n nî khã ®ßi cña ng©n hµng, trùc tiÕp chuyÓn c¸c kho¶n nî khã ®ßi nµy sang kho¶n ®Çu t­ vµo DN hoÆc thµnh cæ phÇn cña DN. - T¨ng c­êng ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ qu¶n lý cho c¸c DNNN sau CPH. T¨ng chi ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Ó xö lý lao ®éng thÊt nghiÖp, lao ®éng d«i d­ trong c¸c DNNN sau CPH. Sau CPH, c¸c DN Trung Quèc ®­îc Nhµ n­íc Trung Quèc t¹o ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n trong n­íc vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n quèc tÕ. §ång thêi víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ t­ nh©n m¹nh mÏ, më réng quyÒn cho ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ®Æc khu kinh tÕ, c¸c DNNN sau CPH ®· cã m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Nhµ n­íc Trung Quèc còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DN nµy liªn doanh, liªn kÕt víi DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã ®· gióp nhiÒu DNNN sau CPH v­¬n lªn lµm ¨n thµnh ®¹t c¶ trong n­íc vµ quèc tÕ. Mét sè DN ®· cã kh¶ n¨ng th©u tãm c¶ DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ Trung Quèc. 1.4.2. Kinh nghiÖm cña Hµn Quèc Trong nh÷ng n¨m 60 Hµn Quèc ®· thµnh lËp nhiÒu DNNN nh»m thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Nh­ng do hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c DN nµy thÊp, trong suèt h¬n 40 n¨m qua, Hµn Quèc ®· tiÕn hµnh t­ nh©n ho¸ rÊt nhiÒu DNNN. Hµn Quèc ¸p dông chÝnh s¸ch "CPH toµn d©n" víi 95% cæ phÇn dµnh cho tÇng líp cã thu nhËp thÊp trong vµ ngoµi DN víi môc ®Ých nh»m h¹n chÕ ph©n ho¸ giµu nghÌo. HiÖn nay, Hµn Quèc t­ nh©n ho¸ c¶ c¸c lÜnh vùc nh¹y c¶m nh­ ®iÖn, viÔn th«ng, giao dÞch tµi chÝnh... DNNN chØ ®­îc t­ nh©n ho¸ víi ®iÒu kiÖn: - XuÊt ph¸t tõ sù kiÕn nghÞ hîp lý cña DN. - N¨ng lùc thùc sù cña khu vùc t­ nh©n cã thÓ qu¶n lý ®­îc nh÷ng ngµnh mµ tr­íc ®©y vÉn do Nhµ n­íc qu¶n lý. - ThÞ tr­êng chøng kho¸n cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót luång mua b¸n cæ phiÕu. - §¶m b¶o tÝnh ®éc lËp tù chñ cña DNNN sau CPH. Nhµ n­íc chØ can thiÖp khi ph¸t hiÖn cã vÊn ®Ò tiªu cùc trong DN. Sau CPH, c¸c DN cña Hµn Quèc ho¹t ®éng kh¸ thuËn lîi do cã m«i tr­êng thÞ tr­êng tµi chÝnh ®· ph¸t triÓn, do thu hót ®­îc c¸c cæ ®«ng cã n¨ng lùc vµ kü n¨ng qu¶n lý, do Ýt gÆp sù ph¶n ®èi CPH tõ x· héi … 1.4.3. Kinh nghiÖm cña Nga vµ c¸c n­íc §«ng ¢u * T¹i Nga: ChÝnh s¸ch t­ nh©n ho¸ ®­îc thùc hiÖn qua nhiÒu giai ®o¹n: - Tr­íc tiªn, tiÕn hµnh t­ nh©n ho¸ ®èi víi DNNN qui m« nhá. Sau ®ã lªn kÕ ho¹ch t­ nh©n ho¸ c¸c DNNN lín vµ võa. - C¸c h×nh thøc ¸p dông: Gäi thÇu, b¸n ®Êu gi¸, b¸n theo tho¶ thuËn, b¸n qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. Trªn thùc tÕ, tiÕn tr×nh t­ nh©n ho¸ ë Nga cßn m¾c mét sè h¹n chÕ nh­ qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸ thiÕu minh b¹ch, cã hiÖn t­îng ®Þnh gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ thÞ tr­êng, së h÷u t­ nh©n h­íng nhiÒu vµo c¸c nhµ chÝnh trÞ, l·nh ®¹o... Do ®ã, c¸c DNNN sau CPH chñ yÕu do tÇng líp cã quyÒn lùc hoÆc th«ng qua hä c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi n¾m gi÷. Ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng rÊt Ýt lîi Ých tõ CPH c¸c DNNN, thËm chÝ hä cßn bÞ mÊt s¹ch do giíi ®Çu c¬ lòng ®o¹n thÞ tr­êng cæ phiÕu. Do nh÷ng nguyªn nh©n ®ã, nªn sau CPH nhiÒu DN l©m vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ, mÊt ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt, thËm chÝ sôp ®æ. ChØ cã c¸c DN ho¹t ®éng trong lÜnh vùc cã lîi nhuËn siªu ng¹ch lµ tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh. Cã thÓ thÊy, CPH lµ mét ho¹t ®éng c¶i c¸ch Ýt thµnh c«ng cña n­íc Nga. * T¹i Ba Lan: TiÕn tr×nh t­ nh©n ho¸ DNNN tËp trung chÝnh vµo thêi kú tõ 1989 ®Õn nay. Qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c biÖn ph¸p: - T­ nh©n ho¸ trùc tiÕp c¸c DNNN võa vµ nhá theo chuÈn: Lao ®éng kh«ng qu¸ 500 ng­êi. T­ nh©n ho¸ lo¹i h×nh DNNN nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua: B¸n cho c¸c nhµ kinh doanh, cho thuª lao ®éng. - T­ nh©n ho¸ gi¸n tiÕp ®­îc sö dông b»ng c¸ch th­¬ng m¹i ho¸ c¸c xÝ nghiÖp thuéc së h÷u nhµ n­íc. C¸ch thøc nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c DNNN lín, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ. - Thanh lý ®­îc ¸p dông cho c¸c DNNN lµm ¨n thua lç. §Õn n¨m 2000, gÇn 80% c¸c c«ng ty cña Ba Lan ®­îc ®¨ng ký ho¹t ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Sè DN nµy chiÕm 61% GDP vµ 65% lùc l­îng lao ®éng. N¨m 1990, Ba Lan cã 8.453 xÝ nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ n­íc, ®Õn cuèi 1999 ®· chuyÓn ®æi 4.951 xÝ nghiÖp (h¬n 60%) thµnh DN t­ nh©n. Nh×n chung, do Ba Lan cã sù hç trî cña thÞ tr­êng t­ nh©n ch­a ®­îc c¶i c¸ch triÖt ®Ó d­íi CNXH vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc Ba Lan míi h­íng ®Õn chñ nghÜa t­ b¶n nªn CPH cña Ba Lan thùc chÊt lµ t­ nh©n ho¸. Sau CPH DN ho¹t ®éng nhê ®éng lùc cña së h÷u t­ nh©n vµ còng ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Nhê ®ã, Ba Lan kh«ng bÞ ngËp s©u vµo suy tho¸i nh­ n­íc Nga [10]. * T¹i Hunggary: ChÝnh s¸ch t­ nh©n ho¸ h­íng tíi nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp, l·nh ®¹o doanh nghiÖp vµ cæ ®«ng nhá. T­ nh©n ho¸ ®­îc tiÕn hµnh chñ yÕu th«ng qua gäi thÇu vµ b¸n ®Êu gi¸ c«ng khai. Tuy nhiªn, do tèc ®é t­ nh©n ho¸ qu¸ nhanh nªn ®Çu t­ vµ n¨ng lùc hÊp thô cña t­ nh©n Hunggary kh«ng theo kÞp dÉn ®Õn suy gi¶m n¨ng lùc s¶n xuÊt quèc gia trong mét sè n¨m sau CPH. 1.4.4. Bµi häc rót ra cho ViÖt Nam - Qu¸ tr×nh CPH vµ t­ nh©n ho¸ DNNN t¹i c¸c n­íc trªn ®Òu ®­îc tiÕn hµnh ®ång bé víi c¶i c¸ch hÖ thèng luËt ph¸p, nhÊt lµ ban hµnh ®¹o luËt riªng cho tiÕn tr×nh CPH vµ t­ nh©n ho¸. ChÝnh v× thÕ, sau CPH, c¸c DN cã khu«n khæ vµ vÞ thÕ ho¹t ®éng æn ®Þnh, ®a sè ho¹t ®éng nh­ DN t­ nh©n, mét sè nhá cßn lµ DNNN còng ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng theo chÕ ®é th­¬ng m¹i b×nh th­êng. C¸ch lµm nh­ vËy Ýt nhiÒu cã lîi cho DNNN sau CPH ë chç chóng chØ râ c¸ch thøc mµ DN sÏ ph¶i vËn ®éng ph¸t triÓn. §i cïng víi khuynh h­íng ñng hé t­ nh©n râ nÐt, nhÊt lµ ë c¸c n­íc §«ng ¢u, DNNN sau CPH cã khu«n khæ ph¸p lý ®Ó ho¹t ®éng kh¸ thuËn lîi. - C¸c n­íc ®Òu tiÕn hµnh c¶i c¸ch c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng, ph©n lo¹i DNNN tr­íc khi CPH, thËm chÝ cho ph¸ s¶n c¸c DNNN lµm ¨n thua lç, nhê ®ã c¸c DNNN sau CPH ®Òu cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cã lêi vµ cã m«i tr­êng thÞ tr­êng t­¬ng ®èi thuËn lîi cho CTCP ph¸t triÓn. - NhiÒu n­íc tiÕn hµnh ®Êu gi¸ c«ng khai c¸c DNNN thuéc diÖn CPH. C¸ch lµm nµy Ýt ra còng h¹n chÕ ®­îc sù chèng ®èi CPH tõ c¸c lùc l­îng ®èi lËp trong x· héi do hä khã vin vµo lý do b¸n cæ phiÕu cña DNNN CPH víi gi¸ thÊp, lµm thiÖt h¹i lîi Ých chung. ViÖc b¸n ®Êu gi¸ c«ng khai còng t¹o ®iÒu kiÖn cho DNNN sau CPH ë ph­¬ng diÖn sµng läc cæ ®«ng vµ buéc cæ ®«ng cã tr¸ch nhiÖm h¬n víi CTCP. - B¸n cæ phiÕu cho d©n chóng hoÆc tËp thÓ ng­êi lao ®éng trong xÝ nghiÖp víi gi¸ ­u tiªn nh»m t¹o sù ñng hé cña nh÷ng ng­êi tiÕp tôc lµm viÖc trong CTCP h×nh thµnh tõ CPH. ViÖc biÕn ng­êi lao ®éng thµnh cæ ®«ng mang l¹i cho DNNN sau CPH hai ®iÓm lîi: T¨ng tÝnh tÝch cùc cña ng­êi lao ®éng, t¹o ®éng c¬ quan t©m ®Õn lîi nhuËn cña hä; khuyÕn khÝch ng­êi cã n¨ng lùc tham gia qu¶n lý DN. - Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch nh»m quan t©m tíi ng­êi lao ®éng sau khi CPH: Më réng c¸c lo¹i h×nh kinh doanh b¶o hiÓm; ­u tiªn cho nh÷ng DN cã ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt tèt lao ®éng d«i d­ ... - Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸ t¹i mét sè n­íc cßn thiÕu minh b¹ch; mét sè DNNN ®­îc ®Þnh gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng, tµi s¶n Nhµ n­íc kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c... ®· g©y d­ luËn ph¶n ®èi CPH vµ g©y khã kh¨n cho viÖc ®iÒu hµnh CTCP sau nµy do tranh giµnh quyÒn lùc trong CTCP, do kÕt hîp mê ¸m quyÒn lùc chÝnh trÞ vµ quyÒn lùc cña cæ ®«ng chi phèi ... Mét sè l·nh ®¹o cao cÊp së h÷u phÇn lín gi¸ trÞ DNNN sau CPH t¹o t©m lý ph¶n c¶m cña x· héi ... Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng Doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ ë Bé Giao th«ng vËn t¶i 2.1. Cæ PhÇn Ho¸ Doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i 2.1.1. Qu¸ tr×nh triÓn khai cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc bé Giao th«ng vËn t¶i Thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ®æi míi vµ s¾p xÕp l¹i DNNN, tõ n¨m 1992 tíi nay Bé GTVT ®· tiÕn hµnh 3 ®ît s¾p xÕp l¹i DNNN: Giai ®o¹n 1- Giai ®o¹n thÝ ®iÓm CPH (1992- 1996): Trªn tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 2, NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 7 kho¸ VII cña §¶ng (th¸ng 12 n¨m 1991) lµ “chuyÓn mét sè DN quèc doanh cã ®iÒu kiÖn thµnh CTCP vµ thµnh lËp mét sè DN quèc doanh cæ phÇn míi, ph¶i lµm thÝ ®iÓm chØ ®¹o chÆt chÏ, rót kinh nghiÖm chu ®¸o tr­íc khi më réng trong ph¹m vi thÝch hîp”, Bé GTVT ®· chñ ®éng vµ tÝch cùc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh thÝ ®iÓm CPH mét sè ®¬n vÞ ®ñ ®iÒu kiÖn trong ngµnh. KÕt qu¶ lµ, trong giai ®o¹n nµy Bé GTVT ®· chØ ®¹o thµnh c«ng viÖc chuyÓn c«ng ty §¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn thuéc tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt nam thµnh CTCP §¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn. §©y lµ 1 trong 5 ®¬n vÞ ®Çu tiªn cña c¶ n­íc thùc hiÖn thµnh c«ng CPH thÝ ®iÓm. Cã thÓ nãi sù thµnh c«ng trong viÖc CPH c«ng ty._.dông ®Õn møc nµo. V× vËy, ng­êi kiÓm tra ®¸nh gi¸ kh«ng nhÊt thiÕt cø ph¶i lµ qu¶n trÞ cÊp trªn cña ng­êi ®i häc mµ cã thÓ lµ c¶ ng­êi cïng cÊp vµ cÊp d­íi hoÆc kh¸ch hµng cïng tham gia ®¸nh gi¸ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan vµ nh×n nhËn hiÖu qu¶ ®µo t¹o tõ nhiÒu gãc nh×n kh¸c nhau. Nh­ vËy, viÖc kiÓm tra cÇn ®­îc tiÕn hµnh ®ång bé c¶ tr­íc, trong vµ sau kho¸ ®µo t¹o. ViÖc sö dông kÕt qu¶ kiÓm tra qu¸ tr×nh ®µo t¹o còng cÇn ®­îc CTCP quan t©m vµ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n. KÕt qu¶ kiÓm tra c¸c kho¸ ®µo t¹o cÇn ®­îc th«ng b¸o mét c¸ch chÝnh thøc b»ng v¨n b¶n tíi trùc tiÕp ng­êi häc vµ ®¬n vÞ cÊp c¬ së n¬i ng­êi häc ®ang lµm viÖc. KÕt qu¶ kiÓm tra nµy gióp cho nhµ qu¶n lý, nhÊt lµ tr­ëng phã c¸c ®¬n vÞ cö c¸n bé ®i häc biÕt ®­îc qu¸ tr×nh häc cña nh©n viªn nh­ thÕ nµo. §ång thêi lµm cho ng­êi häc cã ý thøc vµ buéc ph¶i cè g¾ng n©ng cao thµnh tÝch häc tËp cña m×nh. d. Më réng liªn kÕt trong ®µo t¹o C«ng t¸c ®µo t¹o kh«ng nªn bã hÑp trong ph¹m vi néi bé vµ cµng kh«ng nªn cho ®©y lµ viÖc riªng cña tõng DN. C¸c DN cÇn më réng liªn kÕt vÒ ®µo t¹o víi c¸c tr­êng, viÖn, trung t©m nghiªn cøu trong vµ ngoµi ngµnh trªn c¶ n­íc vµ n­íc ngoµi. C¸ch lµm nµy sÏ gi¶m g¸nh nÆng cho viÖc ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt, ®iÒu kiÖn gi¶ng d¹y vµ ®éi ngò gi¸o viªn, nh÷ng yÕu tè kh«ng ph¶i lµ thÕ m¹nh cña DN trong ®µo t¹o. Ngoµi ra cÇn t×m mét h­íng ®i n÷a lµ trao ®æi chuyªn gia, c¸n bé kü thuËt trong ngµnh víi nhau vÒ c¸c kü thuËt míi, c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong s¶n xuÊt kinh doanh. Trong thêi gian tíi, c¸c DN cÇn m¹nh d¹n ®Çu t­ thªm kinh phÝ ®Ó cö c¸n bé kü thuËt ®i häc tËp vµ ®µo t¹o chÝnh qui tõ n­íc ngoµi vÒ c¸c kü thuËt míi mµ trong n­íc ch­a cã ®iÒu kiÖn lµm tèt, kh«ng nªn dõng l¹i ë viÖc tham quan d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña mét sè c¸n bé qu¶n lý cÊp cao. Nh÷ng h¹t nh©n ®­îc ®µo t¹o nµy sÏ lµ yÕu tè quan träng ®Ó gióp cho c¸c DNNN sau CPH lµm chñ ®­îc c¸c kü thuËt hiÖn ®¹i mµ hiÖn nay vÉn cßn do c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ®¶m nhËn. 3.2.3.2. Khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh Nhu cÇu vèn cho DNNN sau CPH ®ang lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ thiÕt yÕu hiÖn nay. Nhu cÇu vÒ vèn ®­îc x¸c ®Þnh trong thêi gian tíi cña c¸c DN thuéc ngµnh GTVT rÊt lín. B¶ng 3.1: Nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng - giao th«ng ë n­íc ta ®Õn 2020 §¬n vÞ: tû ®ång TT Hạng mục Giai đoạn 2002-2010 Giai đoạn 2011-2020 Tổng GĐ 2002-2020 BQ/năm GĐ 2002-2020 1 Đường bộ 245.990 328.530 574.520 31.918 2 Đường sắt 218.661 393.576 612.237 34.013 3 Đường biển 20.378 65.000 85.378 4.744 4 Đường sông 4.673 4.507 9.180 510 5 Hàng không dân dụng 17.880 36.330 54.210 3.012 6 GTĐT 195.886 423.595 619.481 34.416 7 Giao thông nông thôn 86.500 77.850 164.350 9.131 Tổng cộng: 789.977 1.329.388 2.119.364 117.744 Nguån: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh GTVT ®Õn 2020. Cïng nhu cÇu vèn lín ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng - giao th«ng, nhu cÇu ph¸t triÓn ph­¬ng tiÖn vËn t¶i trong thêi gian tíi ë n­íc ta còng t¨ng m¹nh. B¶ng 3.2: Nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho ph­¬ng tiÖn vËn t¶i §¬n vÞ: tû ®ång TT Hạng mục Giai đoạn 2002-2010 Giai đoạn 2011-2020 Tổng GĐ 2002-2020 BQ/năm GĐ 2002-2020 1 Đường bộ* 266.250 1.226.250 1.492.500 82.917 2 Đường sắt 12.870 50.000 62.870 3.493 3 Đường biển 17.800 28.000 45.800 2.544 4 Đường sông 4.500 8.399 12.899 717 5 Hàng không dân dụng 32.000 71.000 103.000 5.722 Tổng cộng 333.420 1.383.649 1.717.069 95.393 Nguån: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh GTVT ®Õn 2020 Nhu cÇu vèn nµy thÓ hiÖn sù ®Çu t­ lín cña nÒn kinh tÕ cho GTVT. §©y lµ c¬ héi ®Ó DN nãi chung vµ DNNN sau CPH nãi riªng tranh thñ huy ®éng vèn nh»m ph¸t triÓn m¹nh. Muèn khai th¸c ®­îc c¸c c¬ héi nµy, c¸c DNNN sau CPH cÇn: - TËn dông triÖt ®Ó lîi thÕ cña CTCP trong viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu ra thÞ tr­êng. Muèn vËy, c¸c DNNN sau CPH cÇn m¹nh d¹n h¬n n÷a trong viÖc héi ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó niªm yÕt trªn trung t©m giao dÞch chøng kho¸n - C¸c DNNN sau CPH nªn tÝch cùc t×m kiÕm c¸c ®èi t¸c chiÕn l­îc trong vµ ngoµi n­íc cã tiÒm n¨ng vÒ vèn, kinh nghiÖm qu¶n lý, c«ng nghÖ míi, thÞ tr­êng tiªu thô... ®Ó liªn doanh, liªn kÕt, bëi ®©y lµ con ®­êng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña DN thuËn lîi. - TËn dông c¬ héi ph¸t hµnh cæ phiÕu ra n­íc ngoµi. §©y sÏ lµ c¬ héi hÕt søc lín ®Ó mêi gäi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo DNNN sau CPH. - Khai th¸c nguån tµi chÝnh ngay trong chÝnh cæ ®«ng lµ ng­êi lao ®éng trong DN. Lµm ®­îc ®iÒu nµy sÏ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc t¨ng c­êng quyÒn qu¶n lý, quyÒn së h÷u cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng trong DN. Muèn vËy cÇn ph¶i lµm cho ng­êi lao ®éng thùc sù tin t­ëng vµo chiÕn l­îc vµ t­¬ng lai ph¸t triÓn cña DN. - T¨ng c­êng kiÓm to¸n néi bé ®Ó ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch vÒ tµi chÝnh DN. §©y sÏ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó buéc c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i chuyªn nghiÖp h¬n trong ®iÒu hµnh. §ång thêi tÝnh minh b¹ch tµi chÝnh sÏ lµ c¬ së quan träng nhÊt ®Ó ng­êi lao ®éng vµ nhµ ®Çu t­ tin t­ëng ®Çu t­ vèn vµo DN. 3.2.3.2. Khai th¸c hiÖu qu¶ hÖ thèng s¬ së vËt chÊt - kü thuËt vµ th«ng tin hiÖn cã cña doanh nghiÖp §Æc thï cña DN kinh doanh trong ngµnh GTVT lµ ®ßi hái vÒ diÖn tÝch ®Êt, mÆt b»ng ho¹t ®éng lín, c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­îc bè trÝ ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, ®Þa h×nh phøc t¹p, c«ng nghÖ míi. Do hiÖn tr¹ng vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña hÇu hÕt c¸c DNNN sau CPH cña ngµnh GTVT cßn hÕt søc nhá bÐ vµ l¹c hËu, kh¶ n¨ng hiÖn ®¹i ho¸ nhanh kh¸ khã kh¨n, nªn, tr­íc m¾t, ®Ó tiÕp tôc n©ng søc c¹nh tranh sau CPH c¸c DN cÇn chó träng h¬n n÷a kh©u khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt - kü thuËt hiÖn cã. Muèn vËy, cÇn chó träng mét sè gi¶i ph¸p sau: - M¹nh d¹n ®Çu t­ vèn vµo c¸c kh©u cÇn thiÕt ®Ó ®ång bé ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao søc c¹nh tranh vÒ c«ng nghÖ cña DN trªn thÞ tr­êng. - TËn dông c¬ së vËt chÊt hiÖn cã, khai th¸c tèi ®a c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ kÕt hîp víi ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua c¶i tiÕn, s¸ng kiÕn, häc hái kinh nghiÖm ®Ó n©ng cao hiÖu suÊt sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn cã. - Khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ cña kho¶n vèn ®· ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ, trong ®ã chó träng c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ tin häc øng dông trong s¶n xuÊt. - Më réng liªn kÕt víi c¸c DN kh¸c trªn c¬ së tËn dông lîi thÕ cña hä vÒ c«ng nghÖ míi ®Ó tõng b­íc ®­a DN tiÕp cËn vµ lµm chñ víi c«ng nghÖ míi. 3.2.4. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao chÊt l­îng chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ Trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng vµ nhu cÇu biÕn ®æi nhanh nh­ hiÖn nay th× cã mét chiÕn l­îc kinh doanh ®óng h­íng, cho phÐp DN øng phã ®­îc víi sù thay ®æi lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña thµnh c«ng. Tuy nhiªn, hiÖn t¹i c¸c DNNN sau CPH ë Bé GTVT lµm ®­îc rÊt Ýt trong lÜnh vùc nµy. Kh¶o s¸t mét sè DN sau CPH cho thÊy, cã tíi 65% sè ng­êi ®­îc hái ®Òu thõa nhËn hä x©y dùng chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n kinh doanh chØ mang tÝnh ®èi phã ®Ó ®ñ thñ tôc th«ng qua ph­¬ng ¸n CPH. ThËm chÝ cã tíi 30% sè ng­êi ®­îc hái ®· cho biÕt, hä cã bá phiÕu ®Ó th«ng qua ph­¬ng ¸n kinh doanh sau CPH nh­ng hiÖn nay kh«ng nhí g× vÒ néi dung nµy c¶. Qua kh¶o s¸t còng cho thÊy cã trªn 55% c¸c DNNN sau CPH cña ngµnh GTVT ch­a x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc thùc sù. §Ó ph¸t triÓn hiÖu qu¶, trong thêi gian tíi, c¸c DNNN sau CPH cÇn triÓn khai ngay viÖc rµ so¸t tÝnh kh¶ thi, tÝnh hiÖu qu¶ cña chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n kinh doanh cña DN. ViÖc rµ so¸t l¹i chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n kinh doanh nªn theo h­íng: - §¸nh gi¸ l¹i mét c¸ch nghiªm tóc hiÖn tr¹ng vÒ c¸c nguån nh©n lùc, vËt lùc, tµi lùc cña DNNN sau CPH. §iÒu nµy ®· ®­îc thùc hiÖn khi x©y dùng ph­¬ng ¸n CPH. Tuy vËy, v× nhiÒu lý do kh¸c nhau c¶ vÒ chñ quan vµ kh¸ch quan, sù ®¸nh gi¸ nµy ch­a ®óng thùc tr¹ng cña DN. Cho nªn ®Ò nghÞ c¸c DN cÇn nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ l¹i mét c¸ch toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ hiÖn tr¹ng c¸c nguån lùc cña m×nh, x¸c ®Þnh râ thuËn lîi vµ khã kh¨n hiÖn nay cña DN. - X¸c ®Þnh râ thêi c¬ vµ th¸ch thøc tõ m«i tr­êng bªn ngoµi DNNN sau CPH. DN cÇn chØ râ nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc tõ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, tõ thÞ tr­êng tiªu thô, tõ ®èi thñ c¹nh tranh, tõ kh¸ch hµng.... ®Ó lµm c¬ së quan träng cho phÐp DN vËn dông linh ho¹t c¸c quyÕt s¸ch kinh doanh cña m×nh. - KiÓm tra vµ x©y dùng hÖ thèng môc tiªu cô thÓ cho tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña DNNN sau CPH. - KiÓm ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p ®­a ra ®Ó thùc hiÖn ChiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n kinh doanh. NÕu thÊy kh«ng cã tÝnh kh¶ thi cÇn ®iÒu chØnh ngay ®Ó thÝch hîp víi m« h×nh cña CTCP. §èi víi c¸c DN ch­a x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc kinh doanh cÇn triÓn khai viÖc x©y dùng chiÕn l­îc theo h­íng: - G¾n chiÕn l­îc kinh doanh víi m« h×nh CTCP, trong ®ã nhÊn m¹nh ®Õn chiÕn l­îc vÒ vèn, nguån nh©n lùc, chiÕn l­îc thÞ tr­êng trong t­¬ng lai. - G¾n chiÕn l­îc víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, trong ®ã cÇn lµm râ nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc khi ph¶i c¹nh tranh víi c¸c DN tõ n­íc ngoµi. 3.2.5. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ kiÖn toµn tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ 3.2.5.1. KiÖn toµn tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ Bé m¸y qu¶n trÞ DN lµ nh©n tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña DNNN sau CPH. Trªn thùc tÕ khi chuyÓn ®æi sang CTCP, khã kh¨n lín cña DN lµ lµm sao ®iÒu chØnh ®­îc c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y cång kÒnh, phøc t¹p khi cßn lµ DNNN víi nhiÒu ban bÖ kh¸c nhau phï hîp víi yªu cÇu bé m¸y tinh gän cña CTCP. ViÖc ®iÒu chØnh kh«ng tèt sÏ lµm x¸o trén bé m¸y dÉn ®Õn c¶n trë sù ph¸t triÓn cña DN. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng bÊt lîi nªu trªn, ®Ò nghÞ viÖc kiÖn toµn bé m¸y qu¶n trÞ trong DNNN sau CPH nªn theo h­íng: - Thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c ai lµ ng­êi n¾m gi÷ cæ phiÕu nhiÒu h¬n sÏ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong bé m¸y qu¶n trÞ. - §¹i héi cæ ®«ng sÏ quyÕt ®Þnh nh©n sù, c¬ quan ®¹i diÖn vèn cña Nhµ n­íc chÊm døt c¸ch qu¶n lý hµnh chÝnh víi CTCP nh­ chÕ ®é chñ qu¶n tr­íc ®©y (ngo¹i trõ viÖc cö c¸n bé tham gia qu¶n lý phÇn vèn gãp cña Nhµ n­íc trong DN). - Lo¹i bá c¸c phßng ban kh«ng cÇn thiÕt. - S¸p nhËp c¸c phßng ban cã nh÷ng chøc n¨ng chång chÐo nhau, thèng nhÊt thµnh 1 phßng ban. - C¸c c¸n bé qu¶n trÞ n¨ng ®éng s¸ng t¹o, ®· thÓ hiÖn ®­îc n¨ng lùc qu¶n lý qua tõng thêi kú, nÕu kh«ng n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi, nªn vÉn tiÕp tôc bè trÝ lµm c¸c vÞ trÝ qu¶n lý, kÓ c¶ Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. §iÒu nµy kh«ng ¶nh h­ëng g× ®Õn quyÒn lîi cña H§QT mµ chØ cã tèt h¬n v× hä lµ ng­êi cã n¨ng lùc vµ lµm viÖc trªn c¬ së do H§QT thuª ®Ó ®iÒu hµnh DN. - Qu¸ tr×nh kiÖn toµn bé m¸y qu¶n trÞ DN còng lµ dÞp ®Ó lo¹i bá nh÷ng c¸n bé qu¶n lý cã t­ duy thô ®éng, û l¹i vµo cÊp trªn, kh«ng cßn phï hîp víi sù n¨ng ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. - Tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o båi d­ìng kiÕn thøc qu¶n lý trong c¸c CTCP cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ míi cña DN ®Ó hä theo kÞp víi yªu cÇu ®æi míi DN. 3.2.5.2. KiÖn toµn tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi trong c«ng ty cæ phÇn Nªn quan t©m vµ ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vÒ kinh phÝ, thêi gian vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cho c¸c tæ chøc chÝnh trÞ -x· héi nh­ tæ chøc §¶ng, C«ng ®oµn, §oµn thanh niªn, c¸c héi nghÒ nghiÖp … Cô thÓ lµ: a. §èi víi c¬ së §¶ng trong CTCP: Trong CTCP tæ chøc c¬ së §¶ng ph¶i t¸c ®éng tÝch cùc ®Ó ®­êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ t¹i ®¬n vÞ c¬ së. Trong tr­êng hîp c¸c §¶ng viªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn n¾m gi÷ c¸c vÞ trÝ chñ chèt cña CTCP th× tæ chøc c¬ së §¶ng nªn lµ h¹t nh©n chÝnh trÞ, cã c¸c h×nh thøc vËn ®éng kh¸c nhau tõ ®éng viªn, gi¸o dôc, kiÓm tra, gi¸m s¸t ®Õn ®Êu tranh ®Ó CTCP ho¹t ®éng theo ®óng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc. Trong ®iÒu kiÖn CTCP ng­êi ®¶ng viªn ph¶i cã b¶n lÜnh, cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ cã ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng thÝch hîp víi sù ®éc lËp t­¬ng ®èi cña bé m¸y qu¶n trÞ DN. Trong tr­êng hîp c¸c ®¶ng viªn cã ®iÒu kiÖn n¾m gi÷ c¸c vÞ trÝ chñ chèt cña CTCP, th× tæ chøc §¶ng nªn ®¶m ®­¬ng vai trß l·nh ®¹o ®èi víi CTCP, thÓ hiÖn trùc tiÕp qua quyÕt t©m cña c¸n bé qu¶n lý thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña tæ chøc c¬ së ®¶ng trong CTCP. Muèn vËy, ho¹t ®éng cña tæ chøc c¬ së §¶ng ph¶i cã môc tiªu, kÕ ho¹ch râ rµng. Néi dung sinh ho¹t §¶ng ph¶i tËp trung th¸o gì nh÷ng khã kh¨n cña SXKD, cã thÓ lµ chç dùa v÷ng ch¾c cho H§QT vµ Ban gi¸m ®èc trong viÖc ®Ò ra c¸c quyÕt s¸ch ph¸t triÓn CTCP. b. §èi víi c¸c tæ chøc C«ng ®oµn, §oµn Thanh niªn, Héi nghÒ nghiÖp: Khi chuyÓn sang CTCP, do ph¶i tiÕt kiÖm chi phÝ, nªn nãi chung c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi Ýt ®­îc quan t©m h¬n. §Ó thÝch nghi, ®Ò nghÞ tæ chøc ®oµn thÓ ë cÊp ®Þa ph­¬ng vµ quèc gia quan t©m hç trî ho¹t ®éng cña tæ chøc ®oµn thÓ x· héi trong CTCP. Tr­íc hÕt cÇn kiÖn toµn l¹i bé m¸y c¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi trong CTCP theo h­íng tinh gän, nh­ng chuyªn nghiÖp. Gi¶m sè c¸n bé lµm c«ng t¸c chuyªn tr¸ch, nh­ng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô vµ t¨ng phô cÊp, chÕ ®é cho c¸n bé ®oµn thÓ x· héi trong CTCP. §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng phong trµo, trong ®ã nhÊn m¹nh c¸c phong trµo thi ®ua trong SXKD, ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kinh nghiÖm, tæ chøc c¸c buæi häc tËp, thi chuyªn ®Ò trong ®éi ngò CBCNV cña CTCP vÒ c¸c néi dung liªn quan ®Õn chuyªn m«n nghiÖp vô cña hä nh­ thi tay nghÒ, t×m hiÓu vÒ TTCK... - Duy tr× vµ ph¸t huy chøc n¨ng cña §¹i héi c«ng nh©n viªn chøc trong CTCP. §¹i héi c«ng nh©n viªn chøc cÇn thùc hiÖn tr­íc §¹i héi Cæ ®«ng hµng n¨m, t¹o m«i tr­êng d©n chñ ®Ó ng­êi lao ®éng qu¶n lý tèt CTCP. 3.3. kiÕn nghÞ mét sè ®iÒu kiÖn hç trî doanh nghiÖp nhµ n­íc sau cæ phÇn ho¸ ë bé giao th«ng vËn t¶i ph¸t triÓn tèt 3.3.1. KiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ - §Ò nghÞ ChÝnh phñ sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt h­íng dÉn chuyÓn DNNN sang ho¹t ®éng theo LuËt DN n¨m 2005 theo ®óng tinh thÇn c¸c NghÞ quyÕt cña §¶ng vµ c¸c cam kÕt cña n­íc ta víi quèc tÕ. Cã c¸c v¨n b¶n nh­ vËy, DNNN sau CPH míi hÕt hèi tiÕc c¸c ­u ®·i Nhµ n­íc giµnh cho DN 100% vèn nhµ n­íc vµ cã h­íng ph¸t triÓn râ rµng. - §Ò nghÞ ChÝnh phñ cã c¸c biÖn ph¸p th¸o gì khã kh¨n vÒ vèn vµ c¸c kho¶n nî xÊu hiÖn nay cña c¸c DNNN sau CPH, ®Æc biÖt cÇn sím thanh to¸n khèi l­îng c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh ®­a vµo khai th¸c sö dông ®Ó c¸c DN tr¸nh ph¶i tr¶ l·i ng©n hµng kÐo dµi. - Trong thùc tÕ, tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé chñ qu¶n ®èi víi c¸c DN trùc thuéc rÊt nÆng nÒ nh­ng l¹i kh«ng ®ñ bé m¸y ®Ó qu¶n lý, do vËy ®Ò nghÞ ChÝnh phñ quy ®Þnh râ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña Bé (®¹i diÖn chñ së h÷u vèn nhµ n­íc t¹i c¸c DN) ®èi víi c¸c DN, ®Æc biÖt lµ c¸c TCT 91, 90 thuéc Bé. CÇn sím thµnh lËp Bé qu¶n lý c¸c DN nhµ n­íc ®Ó c¸c Bé chuyªn ngµnh tËp trung vµo lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n­íc (nh­ Trung quèc ®· lµm). - §Ò nghÞ quy ®Þnh ¸p dông réng r·i h×nh thøc thuª DN kiÓm to¸n hoÆc tæ chøc cã chøc n¨ng ®Þnh gi¸ thùc hiÖn c«ng t¸c thÈm ®Þnh, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN (tr­êng hîp gi¸ trÞ DN qu¸ nhá th× cã thÓ do DN tù thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ vµ tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt ph­¬ng ¸n CPH quyÕt ®Þnh). H×nh thøc lùa chän DN kiÓm to¸n hoÆc tæ chøc cã chøc n¨ng ®Þnh gi¸ lµ chØ ®Þnh kh«ng ph¶i tæ chøc ®Êu thÇu. - §Ò nghÞ ChÝnh phñ sím ban hµnh c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn m« h×nh H§QT thuª Tæng gi¸m ®èc, c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn tiªu chuÈn ng­êi ®¹i diÖn phÇn vèn nhµ n­íc, tr×nh tù, thñ tôc cö ng­êi ®¹i diÖn phÇn vèn nhµ n­íc t¹i c¸c DN kh¸c ... - §Ò nghÞ ChÝnh phñ cÇn cã qui ®Þnh cô thÓ vÒ c¸c DNNN (kÓ c¶ CTCP mµ nhµ n­íc n¾m cæ phÇn chi phèi) kh«ng ®­îc ®Êu thÇu c¸c dù ¸n do WB, ADB... tµi trî. 3.5.2. KiÕn nghÞ ®èi víi c¸c Bé vµ c¬ quan ngang Bé - §Ò nghÞ Ng©n hµng Nhµ n­íc chØ ®¹o c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c DN ®Ó cã gi¶i ph¸p xö lý c¸c kho¶n nî tån ®äng theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 69/2002/N§-CP ngµy 12/7/2002 cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý vµ xö lý nî tån ®äng ®èi víi c¸c DNNN , nhÊt lµ c¸c kho¶n nî ®äng cña DNNN (cã khã kh¨n lín vÒ tµi chÝnh) t¹i c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, mµ c¬ chÕ xö lý hiÖn hµnh ch­a ®ñ m¹nh ®Ó th¸o gì. - §Ò nghÞ Bé Tµi ChÝnh nghiªn cøu bæ sung c¬ chÕ ®Ó cã c¸c gi¶i ph¸p tÝn dông ®Æc thï (khoanh, gi·n, xo¸ nî …). Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®Ò nghÞ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn phèi hîp chÆt chÏ h¬n n÷a víi c¸c DN ®Ó kÞp thêi b¸o c¸o khã kh¨n v­íng m¾c vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p thiÕt thùc tíi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ®Ó gióp c¸c DN v­ît qua khã kh¨n, tù c©n ®èi vµ thanh to¸n ®­îc c¸c kho¶n nî, ®Æc biÖt lµ viÖc cho vay, ®Ó tiÕp tôc thi c«ng c¸c c«ng tr×nh dë dang, nh»m h¹n chÕ viÖc chËm tiÕn ®é ë mét sè c«ng tr×nh x©y dùng hiÖn nay. - §Ò nghÞ giao cho Bé Tµi chÝnh chøc n¨ng gi¸m s¸t kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®èi víi c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc 90. - KiÕn nghÞ Bé Tµi chÝnh t¨ng c­êng ho¹t ®éng gi¸m s¸t tµi chÝnh c¸c DN sö dông vèn nhµ n­íc, ®Æc biÖt b»ng h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp vµ ®Ò xuÊt c¸c c¬ chÕ, gi¶i ph¸p ®Æc thï kÞp thêi th¸o gì khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cho c¸c DNNN thuéc Bé GTVT ®Ó c¸c DN cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn CPH nhanh. 3.3.3. KiÕn nghÞ ®èi víi Bé Giao th«ng vËn t¶i - KiÕn nghÞ Bé GTVT chØ ®¹o gi¶i quyÕt døt ®iÓm viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 41/2002/N§-CP vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d­ do s¾p xÕp l¹i DNNN. V× hiÖn nay cßn nhiÒu DNNN thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i, do nhiÒu lý do, ch­a hoµn thµnh viÖc s¾p xÕp l¹i, nªn cã kh¶ n¨ng kh«ng ®­îc thùc hiÖn chÝnh s¸ch theo NghÞ ®Þnh sè 41/2002/N§-CP. T×nh tr¹ng trªn g©y t©m lý lo l¾ng cho ng­êi lao ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn tr×nh CPH DNNN thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i. - KiÕn nghÞ Bé tiÕp tôc kiÖn toµn Ban ®æi míi vµ s¾p xÕp l¹i DNNN cña Bé theo h­íng t¨ng c­êng c¸n bé chuyªn tr¸ch ®Ó dµnh nhiÒu thêi gian h¬n n÷a cho c«ng t¸c chØ ®¹o tiÕn tr×nh CPH DNNN vµ theo dâi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH. - KiÕn nghÞ Bé sím tæng kÕt, x©y dùng m« h×nh DNNN sau CPH lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ®Ó tæ chøc trao ®æi kinh nghiÖm vµ häc tËp réng r·i trong c¸c DNNN sau CPH ngµnh GTVT. KÕt luËn CPH DNNN ë n­íc ta lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p vµ ®Æc thï. Nhµ n­íc ta tiÕn hµnh CPH kh«ng ph¶i ®Ó thu hÑp cµng nhanh cµng tèt khèi DNNN, mµ ®Ó ®¹t môc tiªu quan träng lµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng DNNN hiÖn cã. Do ®ã, CPH xong kh«ng cã nghÜa lµ qu¸ tr×nh c¶i c¸ch DNNN ®· kÕt thóc. Quan träng h¬n lµ lµm sao ®Ó DNNN sau CPH ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. NhËn thøc ®­îc b¶n chÊt vµ tÇm quan trong cña CPH DNNN vµ ph¸t triÓn DNNN sau CPH, Bé GTVT ®· tham gia ngay tõ ngµy ®Çu thö nghiÖm CPH vµ ®· thu ®­îc kÕt qu¶ kh¶ quan. Cho ®Õn nay, Bé GTVT ®· CPH ®­îc sè l­îng lín DNNN trùc thuéc. Cïng víi thêi gian, sè DNNN sau CPH ngµy cµng ®«ng h¬n, cµng trë thµnh lùc l­îng quan trong trong x©y dùng CSHT vµ c«ng nghiÖp GTVT. Tuy nhiªn, lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn tèt sè DN nµy vÉn cßn lµ bµi to¸n ch­a cã lêi gi¶i ®Çy ®ñ. Víi mong muèn gãp c«ng søc cïng Bé gi¶i tiÕp bµi to¸n ®ã, luËn v¨n ®· hÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ CPH DNNN vµ DNNN sau CPH trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng; ®· ®­a ra vµ ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn DNNN sau CPH ngµnh GTVT; ®· tæng thuËt kinh nghiÖm ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ rót ra bµi häc cho n­íc ta. §ång thêi luËn v¨n ®· ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH ë Bé GTVT trªn hai l¸t c¾t lµ ®iÓm yÕu vµ ®iÓm m¹nh. KÕt luËn chung mµ luËn v¨n ®¹t ®Õn lµ nh×n chung c¸c DNNN sau CPH ë Bé GTVT ®· ®¹t ®­îc nhiÒu chØ tiªu KT-XH tèt nh­ t¨ng tr­ëng vÒ vèn, ng­êi lao ®éng ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm, æn ®Þnh trong t­ t­ëng, mét sè CTCP ®· niªm yÕt trªn TTCK vµ ngµy cµng më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã, luËn v¨n còng chØ ra ®iÓm yÕu cña DNNN sau CPH ngµnh GTVT lµ qui m« vèn vÉn cßn nhá bÐ, thÞ tr­êng hÑp, c«ng nghÖ ch­a ®­îc c¶i thiÖn nhiÒu, cßn gÆp nhiÒu v­íng m¾c trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn hËu CPH cña Nhµ n­íc. LuËn v¨n ®· ph©n tÝch râ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c h¹n chÕ ®ã. §iÒu quan träng lµ luËn v¨n ®· nç lùc ®Ò xuÊt ph­¬ng h­íng vµ hÖ thèng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn DNNN sau CPH ë Bé GTVT trªn c¸c mÆt ®Èy nhanh tèc ®é CPH, ®æi míi chÝnh s¸ch ®èi víi CTCP, nhÊt lµ ®èi víi CTCP h×nh thµnh tõ CPH, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN sau CPH ngµnh GTVT... Ph¸t triÓn DNNN sau CPH ngµnh GTVT lµ ®Ò tµi phøc t¹p, nhiÒu vÊn ®Ò v­ît qu¸ tÇm hiÓu biÕt cña chÝnh häc viªn. ChÝnh v× thÕ, dï ®· nç lùc hÕt søc, dï ®­îc sù chØ b¶o cña gi¸o viªn h­íng dÉn vµ sù gióp ®ì cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp, luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái cßn khiÕm khuyÕt. Häc viªn mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o, cña c¸c nhµ khoa häc ®Ó cã thÓ tiÕp tôc hoµn thiÖn vÒ sau. DANH Môc Tµi LiÖu THAM Kh¶o Ban ChØ ®¹o Trung ­¬ng ®æi míi doanh nghiÖp (06/09/1997), B¸o c¸o thùc tr¹ng DN Nhµ n­íc vµ ph­¬ng h­íng tiÕp tôc ®æi míi, Hµ Néi. Barry Spicer – David Emanuel – Michael Powel (1998), ChuyÓn ®æi c¸c DN nhµ n­íc. Qu¶n lý thay ®æi triÖt ®Ó tæ chøc trong m«i tr­êng phi ®iÒu tiÕt, ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ trung ­¬ng – Trung t©m th«ng tin t­ liÖu, Hµ Néi. Bé Giao th«ng vËn t¶i (2007), B¸o c¸o kÕt qu¶ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc n¨m 2007. Bé Giao th«ng vËn t¶i, Tæng hîp tõ b¸o c¸o kÕt qu¶ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc qua c¸c n¨m. Bé Tµi chÝnh (3/1995), §æi míi c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp nhµ n­íc (Tµi liÖu dïng cho kho¸ båi d­ìng qu¶n lý tµi chÝnh DNNN), TËp I, Hµ Néi. Bé X©y dùng (8/2004), Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, Hµ Néi. C¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam (08/2002), Nghiªn cøu so s¸nh tr­íc vµ sau CPH vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nh÷ng khã kh¨n vµ kiÕn nghÞ chÝnh s¸ch. C¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc ë Trung Quèc so s¸nh víi ViÖt Nam (1997), Nxb Khoa häc x· héi,Hµ Néi. ChÝnh phñ (1999), NghÞ ®Þnh sè 103/1999/ N§-CP ngµy 10/09/1999 vÒ giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª doanh nghiÖp nhµ n­íc. TrÇn V¨n Chö (03/1993), "Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc – Nh÷ng kinh nghiÖm tõ n­íc ngoµi", T¹p chÝ Nghiªn cøu lý luËn. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc (C¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1995), NghÞ quyÕt sè 10/ NQ-TW ngµy 17 th¸ng 03 n¨m 1995 cña Bé chÝnh trÞ tiÕp tôc ®æi míi ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña DNNN. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1987), V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991), V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1998), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø t­ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. "Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn trong sù nghiÖp ®æi míi (LÜnh vùc kinh tÕ)" (2005), T¹p chÝ Céng s¶n, Hµ Néi. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1995), LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1999), LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (19/11/2005), LuËt doanh nghiÖp – Sè 60/2005/ QH11. §µo Träng Thanh (1997), "C¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc: Kinh nghiÖm thÕ giíi", T¹p chÝ Tµi chÝnh, (12/398). NguyÔn §×nh Th¶o (1998), "Doanh nghiÖp nhµ n­íc trªn thÕ giíi", T¹p chÝ Doanh nghiÖp, (6). PGS. PTS Hoµng C«ng Thi (1996), "Nh×n l¹i bèn n¨m cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc", T¹p chÝ Tµi chÝnh, (8/382). T×m hiÓu LuËt kinh tÕ (2003), Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, Hµ néi. T­ nh©n ho¸ c¸c DN t¹i Ph¸p 1986-1995, Héi th¶o: Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¶i c¸ch khu vùc c«ng. Uû ban Khoa häc x· héi ViÖt Nam – ViÖn Kinh tÕ häc ( 2004 ), Kinh nghiÖm thÝ ®iÓm chÕ ®é cæ phÇn ho¸ ë Trung Quèc. ViÖn Khoa häc tµi chÝnh ( 2004 ), Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¶i c¸ch khu vùc c«ng. ViÖn Qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng vµ UNDP, Héi th¶o cæ phÇn ho¸ DA VIE – 97/016 vÒ m«i tr­êng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Website §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n (2005), Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp. phô lôc Phô lôc 1: Sè l­îng DN thuéc Bé GTVT (®Õn th¸ng 12/2005) I. DN trùc thuéc Bé, trùc thuéc c¸c Côc chuyªn ngµnh vµ c¸c Tr­êng: 99 DN, trong ®ã: - §· chuyÓn sang CTCP: 43 DN. - DN ®éc lËp trùc thuéc Bé, Côc vµ Tr­êng: 24 DN. - DN c«ng Ých: 32 DN. II. DN trùc thuéc c¸c Tæng c«ng ty: 1. DN trùc thuéc c¸c Tæng c«ng ty 91: - Tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam: 40 DN (24 DN cæ phÇn, cßn l¹i 13 DN ®éc lËp vµ 3 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam: 24 DN (14 DN cæ phÇn, cßn l¹i 5 DN ®éc lËp, 5 DN h¹ch to¸n phô thuéc) - Tæng c«ng ty §­êng s¾t ViÖt Nam: 56 DN (28 DN cæ phÇn, cßn l¹i 2 DN kinh doanh h¹ch to¸n ®éc lËp, 20 DN c«ng Ých, 6 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty C«ng nghiÖp tµu thuû ViÖt Nam: 78 DN (31 DN cæ phÇn, 33 DN ®éc lËp (4 c«ng ty TNHH nhµ n­íc mét thµnh viªn, 29 c«ng ty nhµ n­íc), 14 DN h¹ch to¸n phô thuéc). 2. DN trùc thuéc c¸c Tæng c«ng ty 90: - Tæng c«ng ty X©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 1: 32 DN (18 DN cæ phÇn, 12 DN h¹ch to¸n ®éc lËp, 2 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty X©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 4: 20 DN (13 DN cæ phÇn, 3 DN ®éc lËp, 4 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty X©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 5: 28 DN (13 DN cæ phÇn, 7 DN ®éc lËp, 8 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty X©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 6: 19 DN (11 DN cæ phÇn, 3 DN ®éc lËp, 4 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty X©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 8: 19 DN (10 DN cæ phÇn, 8 DN ®éc lËp, 1 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty X©y dùng Th¨ng long: 19 DN (13 DN cæ phÇn, 2 DN ®éc lËp, 4 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty X©y dùng ®­êng thuû: 19 DN (3 DN cæ phÇn, 11 DN ®éc lËp, 5 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty T­ vÊn thiÕt kÕ GTVT: 12 DN (6 DN cæ phÇn, 4 DN ®éc lËp, 2 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty C«ng nghiÖp « t« ViÖt Nam: 28 DN (16 DN cæ phÇn, 3 DN ®éc lËp, 9 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty Th­¬ng m¹i vµ x©y dùng: 10 DN (8 DN cæ phÇn, 2 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty §­êng s«ng miÒn B¾c: 19 DN (9 DN cæ phÇn, 1 DN ®éc lËp, 9 DN h¹ch to¸n phô thuéc). - Tæng c«ng ty §­êng s«ng miÒn Nam: 11 DN (7 DN cæ phÇn, 4 DN h¹ch to¸n phô thuéc). Phô lôc 2 danh s¸ch c¸c DN 100% vèn nhµ n­íc thuéc Bé giao th«ng vËn t¶i STT Tªn DN Vèn nhµ n­íc (triÖu ®ång, ­íc tÝnh ®Õn 01/7/2006) Ghi chó 1. C«ng ty Th«ng tin ®iÖn tö Hµng h¶i 2. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 1 3. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 2 4. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 3 5. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 4 6. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 5 7. C«ng ty Trôc vít cøu hé ViÖt Nam 8. C«ng ty B¶o ®¶m an toµn hµng h¶i I 9. C«ng ty B¶o ®¶m an toµn hµng h¶i II 10. Côm c¶ng Hµng kh«ng miÒn B¾c 11. Côm c¶ng Hµng kh«ng miÒn Trung 12. Côm c¶ng Hµng kh«ng miÒn Nam 13. Trung t©m Qu¶n lý bay d©n dông ViÖt Nam 14. Nhµ XuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i 15. C«ng ty mÑ C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ Hîp t¸c ®Çu t­ giao th«ng vËn t¶i 16. C«ng ty mÑ C«ng ty VËn t¶i ®a ph­¬ng thøc 17. C«ng ty mÑ C«ng ty VËn t¶i vµ XÕp dì ®­êng thuû néi ®Þa 18. C«ng ty §Çu t­ ph¸t triÓn ®­êng cao tèc ViÖt Nam 19. C«ng ty X©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng (thuéc Tr­êng Cao ®¼ng Giao th«ng vËn t¶i). 20. C«ng ty T­ vÊn vµ øng dông khoa häc - c«ng nghÖ Giao th«ng vËn t¶i (thuéc Tr­êng §¹i häc GTVT thµnh phè Hå ChÝ Minh). 21. C«ng ty VËn t¶i biÓn vµ xuÊt khÈu lao ®éng (thuéc Tr­êng §¹i häc Hµng h¶i). 22. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 226 23. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 242 24. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 244 25. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 483 26. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 495 27. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé Gia Lai 28. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 71 29. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 76 30. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 78 31. C«ng ty Qu¶n lý vµ söa ch÷a ®­êng bé 714  Phô lôc 3 KÕt qu¶ thùc hiÖn tõ ®Çu n¨m 2006 ®Õn nay(6 th¸ng ®Çu n¨m 2006) 1. QuyÕt ®Þnh phª duyÖt ph­¬ng ¸n vµ chuyÓn 12 DN thµnh CTCP, gåm: - C«ng ty CÇu 14 - C«ng ty CÇu ®­êng 10 - C«ng ty C«ng tr×nh thuû - C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu vµ X©y dùng c«ng tr×nh 1 - C«ng ty Xi m¨ng ChiÒng Sinh - C«ng ty Th­¬ng m¹i, §Çu t­ vµ X©y dùng 424 - XÝ nghiÖp X©y dùng c«ng tr×nh - C«ng ty Thi c«ng c¬ giíi - XÝ nghiÖp X©y dùng c«ng tr×nh 2 - C«ng ty Th­¬ng m¹i vµ S¶n xuÊt vËt t­ thiÕt bÞ GTVT - C«ng ty S¶n xuÊt vµ Kinh doanh xe m¸y - C«ng ty VËn t¶i vµ Thuª tµu - C«ng ty C«ng tr×nh giao th«ng 675 Phô lôc 4 c¸c C«ng ty gi÷ nguyªn ph¸p nh©n a) C¸c DN trùc thuéc Côc §­êng bé ViÖt Nam (10 DN): ChuyÓn 10 DN ë miÒn nói, biªn giíi, vïng s©u, vïng xa ®Ó chuyÓn sang DN nhµ n­íc thùc hiÖn nhiÖm vô c«ng Ých theo NghÞ ®Þnh 31/2005/N§-CP ngµy 11/03/2005 cña ChÝnh phñ phôc vô cho c«ng t¸c ®¶m b¶o giao th«ng, gãp phÇn gi÷ v÷ng an ninh, quèc phßng. b) C¸c DN trùc thuéc Côc Hµng h¶i ViÖt Nam (12 DN): 1. C«ng ty Th«ng tin ®iÖn tö Hµng h¶i 2. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 1 3. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 2 4. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 3 5. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 4 6. C«ng ty Hoa tiªu khu vùc 5 7. XÝ nghiÖp liªn hîp trôc vít cøu hé 8. C«ng ty B¶o ®¶m an toµn hµng h¶i I 9. C«ng ty B¶o ®¶m an toµn hµng h¶i II 10. C¶ng NghÖ TÜnh 11. C¶ng Quy Nh¬n 12. C¶ng Nha Trang c) C¸c DN trùc thuéc Côc Hµng kh«ng ViÖt Nam (5 DN): 1. Côm c¶ng Hµng kh«ng miÒn B¾c 2. Côm c¶ng Hµng kh«ng miÒn Trung 3. Côm c¶ng Hµng kh«ng miÒn Nam 4. Trung t©m Qu¶n lý bay d©n dông ViÖt Nam 5. C«ng ty DÞch vô hµng kh«ng s©n bay T©n S¬n NhÊt (Sasco). d) C¸c §o¹n Qu¶n lý ®­êng s«ng (5 DN): TiÕp tôc s¾p xÕp l¹i 5 §o¹n Qu¶n lý ®­êng s«ng ®Ó chuyÓn sang DN nhµ n­íc thùc hiÖn nhiÖm vô c«ng Ých theo NghÞ ®Þnh 31/2005/N§-CP. e) DN trùc thuéc Bé (5 DN): 1. Nhµ XuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i (hiÖn ®ang lµ DNNN ho¹t ®éng c«ng Ých, ®Ò nghÞ cho gi÷ nguyªn lµ DNNN thùc hiÖn nhiÖm vô c«ng Ých theo NghÞ ®Þnh 31/2005/N§-CP cña ChÝnh phñ). 2. C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ Hîp t¸c ®Çu t­ giao th«ng vËn t¶i 3. C«ng ty VËn t¶i ®a ph­¬ng thøc 4. C«ng ty VËn t¶i vµ XÕp dì ®­êng thuû néi ®Þa 5. C«ng ty §Çu t­ ph¸t triÓn ®­êng cao tèc ViÖt Nam g) C¸c DN trùc thuéc c¸c Tr­êng §¹i häc, Cao ®¼ng (3 DN): 1. C«ng ty X©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng (thuéc Tr­êng Cao ®¼ng Giao th«ng vËn t¶i). 2. C«ng ty T­ vÊn vµ øng dông khoa häc - c«ng nghÖ Giao th«ng vËn t¶i (thuéc Tr­êng §¹i häc GTVT thµnh phè Hå ChÝ Minh). 3. C«ng ty VËn t¶i biÓn vµ xuÊt khÈu lao ®éng (thuéc Tr­êng §¹i häc Hµng h¶i). ._.