Định hướng và giải pháp thu hút FDI hướng về xuất khẩu nhằm phát triển ngoại thương

Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i viÖt n¨m trong 5 n¨m trë l¹i ®©y i. thùc tr¹ng ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. 1. Tæng møc l­u chuyÓn ngo¹i th­¬ng §­êng lèi më cöa vµ ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ N­íc ta ®· ®em l¹i kÕt qu¶ kú diÖu cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi riªng. Tæng møc l­u chuyÓn ngo¹i th­¬ng n¨m 2000 ®¹t 29,5 tû USD, gÊp 6,5 lÇn n¨m 1989. Tæng møc l­u chuyÓn hµng ho¸ XNK b×nh qu©n mçi n¨m giai ®o¹n 1990-2000 ®¹t 14,3 tû USD, gÊp 2,5 lÇn møc b×nh qu©n thêi kú 1981-1990. Sè l­îng ®¬n vÞ tham gia XNK ®· t¨ng lªn nhanh chãng qua c¸c thêi kú. N¨m 1985 chØ cã 40 ®¬n vÞ do Nhµ N­íc qu¶n lý trùc tiÕp XNK, n¨m 1990 cã 270 ®¬n vÞ, nh­ng ®Õn nay ®· lªn ®Õn trªn 10.000 ®¬n vÞ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia, trong ®ã cã c¶ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp FDI. Quan hÖ quèc tÕ nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng thay ®æi lín th«ng qua viÖc tham gia c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc nh­ DiÔn ®µn Kinh tÕ c¸c n­íc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng (APEC – 1998), ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi 61 n­íc, trong ®ã cã Mü (7/2000). N¨m 1990, n­íc ta cã quan hÖ bu«n b¸n víi 50 n­íc vµ vïng l·nh thæ, n¨m 1995 con sè nµy lµ 100 vµ ®Õn nay lµ trªn 170. Quan hÖ th­¬ng m¹i ngµy nay më réng tíi c¸c ch©u lôc, c¸c khèi kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. Ho¹t ®éng XNK ®· dÇn t¹o ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c, më ra nh÷ng tiÒm n¨ng míi trong t­¬ng lai. B¶ng 1: Ngo¹i th­¬ng thêi kú 1990-1995 vµ 1996-2001 §¬n vÞ tÝnh triÖu USD 1990 - 1995 1996 - 2001 1/ Møc l­u chuyÓn ngo¹i th­¬ng b×nh qu©n n¨m 7500 23966,5 + XuÊt khÈu b×nh qu©n n¨m 3300 11123,5 + NhËp khÈu b×nh qu©n n¨m 4200 12843 2/ C¸n c©n th­¬ng m¹i hµng hãa -900 -1719,4 3/ Tû lÖ nhËp siªu % 30,6 15,5 Nguån: Tæng côc thèng kª Thµnh tùu ph¸t triÓn cña ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam cßn ®­îc thÓ hiªn râ khi so s¸nh sè liÖu hai thêi k× 1990-1995 vµ 1996-2001. Ho¹t ®éng XNK kh«ng chØ t¨ng vÒ l­îng víi tæng møc l­u chuyÓn ngo¹i th­¬ng giai ®o¹n 1990-1995 lµ 7500 triÖu USD vµ giai ®o¹n 1996-2001 lµ 23966,5 triÖuUSD mµ cßn c¶i thiÖn vÒ c¸n c©n th­¬ng m¹i.Tuy gi¸ trÞ nhËp siªu t¨ng tõ 900 triÖu USD lªn 1719,4 triÖu USD nh­ng xÐt vÒ tû lÖ nhËp siªu so víi XK tõ 30,6% xuèng cßn 15,5% ta sÏ thÊy ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ph¸t triÓn ngµy cµng lµnh m¹nh. B¶ng 2: C¸n c©n XNK hµng ho¸ 1996 – 2001 §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD Tæng sè XuÊt khÈu NhËp khÈu C©n ®èi Tû lÖ nhËp siªu% 1996 18399 7255 11143 -3887 53,6 1997 20777 9185 11592 -2407 26,2 1998 20859 9360 11499 -2139 22,9 1999 23162 11540 11622 -82 0,7 2000 29500 14300 15200 -900 6,3 2001 31100 15100 16000 -900 6,0 ChØ sè ph¸t triÓn (N¨m tr­íc = 100) §¬n vÞ tÝnh % Tæng sè XuÊt khÈu NhËp khÈu 1996 135,2 133,2 136,6 1997 112,9 126,6 100,4 1998 100,4 101,6 99,2 1999 111,4 123,3 101,1 2000 127,4 123,9 130,8 2001 105,4 105,6 105,3 Nguån: Tæng côc thèng kª Tõ b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn thÊy, nh×n chung tæng kim ng¹ch XNK hµng ho¸ t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m mÆc dï cã nhiÒu biÕn ®éng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ trªn thÕ giíi. N¨m 1997 ®­îc ®¸nh dÊu lµ mèc lÞch sö ra ®êi cña LuËt Th­¬ng m¹i, lÇn ®Çu tiªn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong ®ã cã ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cã mét ®¹o luËt ®iÒu chØnh. TiÕp theo lµ nghÞ ®Þnh sè 57/1998/N§-CP ngµy 31/7/1998, quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt Th­¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý b¸n hµng víi n­íc ngoµi, do Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh. NghÞ ®Þnh nµy cã 6 ch­¬ng vµ 29 ®iÒu quy ®Þnh chi tiÕt vÒ mäi ho¹t ®éng liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ … còng t¹i nghÞ ®Þnh nµy, lÇn ®Çu tiªn Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ níi láng cho phÐp tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh hîp ph¸p ®­îc tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Cïng víi luËt th­¬ng m¹i, NghÞ ®Þnh sè 57/1998/N§ - CP ®· t¹o hµnh lang ph¸p lý quan träng, t¹o ra tÝnh chÝnh ®¸ng cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña Nhµ n­íc. Tuy nhiªn n¨m 1997 c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ x¶y ra ë c¸c n­íc §«ng Nam ¸ vµ ®· ¶nh h­ëng tíi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, trong ®ã cã ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ t¸c ®éng tiªu cùc lªn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña n­íc nhµ. ChØ sè ph¸t triÓn XNK hµng ho¸ cã xu h­íng gi¶m tõ 135,2% n¨m 1996 xuèng cßn 100,4% n¨m 1998. Theo b¸o c¸o cña Bé Th­¬ng m¹i ngµy 20/3/1999 “Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1998 ®¹t 9,361 tû USD b»ng 91% kÕ ho¹ch ®Ò ra (kÕ ho¹ch ®­îc Quèc héi ®iÒu chØnh) vµ chØ t¨ng ë d­íi 2 ch÷ sè. Trong sè nµy, khèi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt 7,332 tû USD chiÕm 78,3% tæng kim ng¹ch vµ gi¶m 1% so víi n¨m 1997" . Nh­ng kÓ tõ n¨m 1999 ®· b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu kh«i phôc chØ sè ph¸t triÓn kim nh¹ch XNK hµng ho¸ t¨ng ®Òu 111% n¨m 1999, 127,4% n¨m 2000. Theo b¸o c¸o cña Bé Th­¬ng m¹i ngµy 15/11/`1999 : "XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ tiÕp tôc cã b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc, tr­íc hÕt ®ã lµ nhÞp ®é xuÊt khÈu t¨ng dÇn, v­ît møc dù kiÕn vµ nhËp siªu gi¶m m¹nh. Tæng kim ng¹ch ®¹t 11 tû USD, t¨ng 17,5% so víi n¨m 1998 vµ v­ît 10,5% so víi chØ tiªu Quèc héi ®Ò ra, c¸c mÆt hµng chñ lùc vÉn gi÷ ®­îc vai trß ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1999… Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 11,2 tû USD, gi¶m 2,8% (300 triÖu USD) so víi n¨m 1998” Tuy nhiªn n¨m 2001 ho¹t ®éng XNK l¹i gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n. Gi¸ c¶ cña nhiÒu hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi gi¶m m¹nh lµm cho gi¸ xuÊt khÈu cña ta bÞ gi¶m nh­: h¹t tiªu gi¶m 39,3%, cµ phª 38%, h¹t ®iÒu 28,3%, dÇu th« 17,5%, g¹o 13,7%; gi¸ gia c«ng hµng dÖt - may gi¶m b×nh qu©n 15 - 20%, thËm chÝ cã chñng lo¹i gi¶m tíi 30%... nªn l­îng xuÊt khÈu t¨ng, nh­ng l¹i gi¶m vÒ gi¸ trÞ hoÆc kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng nh­ng l¹i t¨ng chËm h¬n l­îng hµng xuÊt khÈu. Nhµ n­íc ®· cã chÝnh s¸ch kÞp thêi ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng th«ng qua hµng lo¹t v¨n b¶n khuyÕn khÝch. + QuyÕt ®Þnh sè 46/2001/Q§-TTg ngµy 4/4/2001 ®· ban hµnh c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ æn ®Þnh cho c¶ thêi kú 2001- 2005; b·i bá quy ®Þnh ®Çu mèi vµ h¹n ng¹ch ®èi víi xuÊt khÈu g¹o, nhËp khÈu ph©n bãn; chØ tiªu xuÊt khÈu ®èi víi s¶n phÈm gç rõng tù nhiªn... + NghÞ quyÕt sè 05/2001/NQ-CP ngµy 24/5/2001 bæ sung mét sè gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch n¨m 2001, trong ®ã cã c¸c gi¶i ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th­¬ng nh©n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh­ : ®­îc xuÊt khÈu tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm, kh«ng phô thuéc vµo ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký kinh doanh; ®­îc hç trî mét phÇn chi phÝ trong ho¹t ®éng ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµ ®Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i; ®­îc th­ëng theo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng g¹o, cµ phª, rau qu¶ hép vµ thÞt lîn... + QuyÕt ®Þnh sè 908/Q§-TTg ngµy 26/7/2001 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ qu¶n lý nhËp khÈu 6 th¸ng cuèi n¨m 2001 ®· dµnh ­u ®·i cho gia c«ng s¶n xuÊt thµnh phÈm hoÆc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu; bá lÖ phÝ h¶i quan, phÝ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu; ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc h¶i quan vµ thñ tôc t¹i c¸c cöa khÈu biªn giíi... + NghÞ ®Þnh sè 44/2001/N§-CP ngµy 2/8/2001 vÒ söa ®æi vµ bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 57/1998/N§-CP ngµy 31/7/1998 nh»m më réng quyÒn kinh doanh cho th­¬ng nh©n nh­ : ®­îc xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp; ®­îc xuÊt khÈu, nhËp khÈu tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸, trõ hµng ho¸ thuéc Danh môc hµng ho¸ cÊm xuÊt khÈu, cÊm nhËp khÈu; ®­îc thuª ®¹i lý b¸n hµng ë n­íc ngoµi vµ ®­îc xuÊt khÈu t¹i chç s¶n phÈm gia c«ng, m¸y mãc-thiÕt bÞ cho thuª hoÆc cho m­în, nguyªn-phô liÖu vµ vËt t­ d­ thõa, phÕ phÈm-phÕ liÖu phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh... + Cho phÐp t¹m tr÷ vµ bï lç 70% cho c¸c doanh nghiÖp t¹m tr÷ 150 ngµn tÊn cµ phª ®Ó gi÷ gi¸ cµ phª; t¹m tr÷ 1 triÖu tÊn g¹o ®Ó ®Èy m¹nh tiªu thô lóa hµng ho¸ ë c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Do ®ã, mÆc dÇu thÞ tr­êng thÕ giíi cã nhiÒu khã kh¨n, nh­ng ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam vÉn ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ. C¸n c©n th­¬ng m¹i hµng ho¸ dÇn ®­îc c¶i thiÖn thÓ hiÖn ë møc nhËp siªu ngµy cµng gi¶m tõ 3887,3 triÖu USD n¨m 1996 cßn 900 triÖu USD n¨m 2001. Tû lÖ nhËp siªu trªn XK gi¶m m¹nh tõ trªn 50% vµo n¨m 1996 xuèng chØ cßn 6% vµo n¨m 2001. §ã lµ b»ng chøng râ rµng cho sù thµnh c«ng cña chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng h­íng vÒ XK cña ViÖt Nam. 2. KÕt qu¶ xuÊt khÈu KÕt qu¶ næi bËt cña ho¹t ®éng XK thÓ hiÖn qua c¸c mÆt sau: T¨ng tr­ëng cao vµ liªn tôc; Sù tham gia cña c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã cã ®ãng gãp tÝch cùc cña c¸c doanh nghiÖp FDI; ThÞ tr­êng XK më réng; C¬ cÊu thÞ tr­êng thay ®æi theo h­íng t¨ng tû träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn; Mét sè mÆt hµng chñ lùc, ®ãng gãp lín cho t¨ng tr­ëng XK dÇn dÇn ®­îc kh¼ng ®Þnh. Tû träng XK trong GDP vµ kim ng¹ch XK b×nh qu©n ®Çu ng­êi ngµy cµng t¨ng, n¨m 2000 ®· ®¹t møc XK b×nh qu©n ®Çu ng­êi 184USD/ng­êi, ®©y lµ mèc quan träng ®­a n­íc ta ra khái danh s¸ch c¸c n­íc cã nÒn ngo¹i th­¬ng kÐm ph¸t triÓn, c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, khuyÕn khÝch FDI h­íng vÒ XK. B¶ng 3: XK b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµ so víi GDP 1990 - 1995 1996 - 2000 1/ XuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng­êi (USD) 47 136 2/ Tû lÖ xuÊt khÈu so víi GDP (%) 26,4 37,6 Nguån: Tæng côc thèng kª Nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y mét sè ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ chÕ biÕn ®· ph¸t triÓn m¹nh. C¬ cÊu hµng XK theo ngµnh kinh tÕ quèc d©n ®· thÓ hiÖn xu h­íng ®ã. B×nh qu©n thêi k× 1996-2000, trong tæng gi¸ trÞ XK, s¶n phÈm n«ng l©m ng­ nghiÖp chiÕm tû träng 14,5%, c«ng nghiÖp khai th¸c 20,3%, c«ng nghiÖp chÕ biÕn 63,3%. §¸ng chó ý lµ 3 nhãm s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cao nhÊt (34%) tiÕp theo lµ c«ng nghiÖp khai th¸c (29%) vµ n«ng l©m s¶n (14%). Trong nh÷ng thay ®æi quan träng cña ho¹t ®éng XK hµng ho¸ cßn ph¶i kÓ ®Õn sù tham gia cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp FDI. Khu vùc nµy kh«ng nh÷ng ®· gãp phÇn thóc ®Èy doanh nghiÖp trong n­íc v­¬n lªn mµ cßn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo t¨ng tr­ëng kim ngach XK. B¶ng 4: Kim ngach XK cña c¸c doanh nghiÖp FDI Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng trªn tæng gi¸ trÞ XK(%) 1998 1938 20,8 1999 2590 22,5 2000 3307 22,9 2001 3673 25 Nguån: Vô KÕ ho¹ch – Bé Th­¬ng m¹i Sù gia t¨ng nhanh chãng cña mét sè mÆt hµng nh­ dÇu th«, g¹o, hµng ®iÖn tö, m¸y tÝnh, hµng dÖt may, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ, thuû s¶n, cµ phª, ®iÒu… ®· t¹o diÖn m¹o cho hµng XK n­íc ta. Cã 4 mÆt hµng v­ît qua møc 1 tû USD lµ dÇu th«, hµng dÖt may, giµy dÐp, thuû s¶n (riªng dÇu th« ®· v­ît møc 2 tû USD tõ n¨m 1999). Tr­íc ®©y XK c¸c mÆt hµng chñ lùc nµy chØ chiÕm kho¶ng 60%, hiÖn nay chiÕm 75-80%. B¶ng 5: Mét sè mÆt hµng XK chñ yÕu thêi kú 1996-2000 §¬n vÞ tÝnh % Tû träng b×nh qu©n ChØ sè ph¸t triÓn b×nh qu©n n¨m 1990 - 1995 1996 - 2000 DÇu th« 23,5 18,8 130,0 Hµng dÖt may 10,5 14,5 124,8 Giµy dÐp 2,7 10,3 157,3 Hµng thuû s¶n 12,4 9,2 119,6 G¹o 11,6 8,6 107,6 Nguån: Tæng côc thèng kª XÐt vÒ nh÷ng thay ®æi trong c¬ cÊu mÆt hµng XK trong b¶ng sè liÖu d­íi ®©y ta thÊy, trong sè 10 m¨t hµng XK hµng ®Çu n¨m 1990 ®Õn n¨m 1998 chØ cßn l¹i 8, ®Õn n¨m 2000 th× 4 mÆt hµng cã mÆt trong n¨m 1990 lµ h¹t ®iÒu, cao su, h¹t tiªu, than ®¸ kh«ng cßn n»m trong nhãm 10. Nh÷ng mÆt hµng lät vµo nhãm 10 nµy lµ linh kiÖn ®iÖn tö, s¶n phÈm ®å gç, nhãm hµng rau qu¶ ®· trë l¹i trong nhãm 10. C¸c mÆt hµng dÇu th«, thuû s¶n, dÖt-may, giµy dÐp, g¹o kh¸ æn ®Þnh trong nhãm 5 kÓ tõ n¨m 1992 ®Õn nay. Gäi lµ 10 mÆt hµng XK chñ yÕu vµ nã ®· chiÕm trªn d­íi 75% tæng kim ng¹ch XK hµng n¨m. ë hÇu hÕt c¸c mÆt hµng dÇu th«, g¹o, cao su, than ®¸, cµ phª, h¹t tiªu ®Òu cã tû lÖ t¨ng tæng kim ng¹ch nhanh h¬n sè l­îng so víi n¨m tr­íc trong c¸c n¨m 1999-2000, t×nh h×nh n¨m 2001 th× ®· diÔn ra ng­îc l¹i: cã mÆt hµng gi¸ gi¶m 5-10% nh­ cao su, chÌ, mét sè gi¶m ®Õn 15% nh­ g¹o nh­ng cã lo¹i gi¶m ®Õn 40% nh­ cµ phª vµ 60% nh­ h¹t tiªu. Nh×n chung gi¸ n«ng s¶n ®· gi¶m ®Õn 22% trong n¨m 2001, nªn mÆc dï khèi l­îng XK ®· t¨ng h¬n so víi n¨m tr­íc nh­ng gi¸ l¹i gi¶m nªn kim ng¹ch XK n«ng s¶n n¨m 2001 vÉn thÊp h¬n so víi n¨m 2000. B¶ng 6: Kim ng¹ch XK mét sè mÆt hµng chñ yÕu 1990 1996 1999 2000 2001 Thay ®æi bq n¨m XÕp h¹ng 96-00 00/99 01/00 90 96 00 01 XK 2404 7256 11541 14438 15027 18,9 25,5 3,8 DÇu th« 390 1346 2092 3503 3126 27 67,7 -10,8 1 1 1 1 1000T 2617 8705 14882 15424 16732 15,4 3,6 8,5 DÖtmay 25 1150 1747 1892 1975 13,3 8,3 4,4 4 2 2 2 H¶i s¶n 220 651 971 1479 1778 22,8 52,3 20,2 3 4 3 3 GiµydÐp 530 1392 1472 1560 29,1 5,7 6 5 4 4 §iÖn tö 788,6 595,6 -24,5 5 6 G¹o 272 855 1025 667,8 624,7 -6 -34,8 -6,5 2 3 5 5 1000T 1624 3003 4508 3477 3729 3,7 -22,9 7,2 Cµ phª 25 337 585 501,4 391,3 10,4 -14,3 -22 7 6 7 7 1000T 90 248 482 734 931 26,8 52,3 26,8 S.p gç 294,2 335,1 13,9 8 8 MünghÖ 20 124 168 237,1 235,2 17,6 41,1 -0,8 8 9 9 10 Rauqu¶ 52,3 90 105 213,1 330 24 54,9 5 11 10 9 H¹t®iÒu 130 110 176,3 151,7 6,5 52,1 -9,3 8 11 13 Cao su 16 163 147 166 166 0,5 12,9 0 9 7 12 12 1000T 75,9 194,5 265 273 308 8,8 3 12,8 H¹t tiªu 12 65,5 137 154,7 91,2 22,1 6,4 -37,4 10 12 13 15 1000T 9 25,3 35 37 57 10 5,7 54,1 Than ®¸ 38 115 96 94 113,3 -4,9 -2,1 20,5 6 10 14 14 1000T 798 3647 3260 3251 4290 -2,8 -0,3 32 Céng 1260 5401 8374 11047 10950 Tû träng 52,4 74,4 72,6 76,3 72,9 Nguån: Tæng côc thèng kª (*)Thay ®æi bq n¨m vµ Tû träng tÝnh theo % Gi¸ trÞ XK vµ Céng tÝnh theo 1000USD VÒ thÞ tr­êng, hµng ho¸ ViÖt Nam ®· th©m nhËp ngµy cµng nhiÒu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n, ASEAN, §«ng B¾c ¸, EU, B¾c Mü. ViÖc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU, NhËt B¶n, B¾c Mü ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ cao cho ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng vµ ®· kh¼ng ®Þnh sù tiÕn bé vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ cña n­íc ta v× ®· ®¸p øng kh¸ch hµng ë c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh. Ch©u ¸ lµ khu vùc bu«n b¸n lín nhÊt víi tæng kim ng¹ch hai chiÒu trªn 70%. NhËp siªu cña ViÖt Nam víi khu vùc nµy t¨ng nhanh n¨m 1997 lµ 130%, n¨m 2000 lµ 360%, riªng n¨m 1999 lµ cao gÊp 13 lÇn cña tæng møc nhËp siªu. N¨m 2000 XK vµo thÞ tr­êng ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng chiÕm 58,4%, thÞ tr­êng ¢u- Mü 37%, thÞ tr­êng ch©u Phi – T©y Nam ¸ 4,6%. Sang n¨m 2001 XK sang thÞ tr­êng Mü t¨ng m¹nh 43,4%, thÞ tr­êng Nga t¨ng 63,6%, thÞ tr­êng Ph¸p t¨ng 21,1%, thÞ tr­êng Ir¾c t¨ng 19%. Sù thay ®æi c¬ cÊu thÞ tr­êng XK ®· gãp phÇn ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta v­ît qua nh÷ng khã kh¨n khi thÕ giíi diÔn ra nh÷ng biÕn ®éng lín vµ khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc 1997-1998. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ta ®· kh«i phôc ®­îc thÞ tr­êng §«ng ¢u, vèn lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng cña ngo¹i th­¬ng n­íc ta. ThÞ tr­êng nµy cÇn NK hµng n«ng s¶n, n«ng s¶n chÕ biÕn, thñ c«ng mü nghÖ, hµng may mÆc, giµy dÐp mµ nh÷ng mÆt hµng nµy l¹i lµ thÕ m¹nh cña n­íc ta. N¨m quèc gia hµng ®Çu NK hµng cña ViÖt Nam lµ NhËt B¶n, Trung Quèc, óc, Singapore vµ §µi Loan chiÕm 49% B¶ng 7: ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 1995 1999 2000 2001 XK C§ XK XK C§ XK Kim ng¹chXK 100 -2707 100 100 -1153 100 Ch©u ¸ 72,4 -2394 57,7 59,9 -4135 58,4 §«ng Nam ¸ 20,4 -1266 21,8 18,1 -1830 NhËt B¶n 18 545,3 15,5 17,8 274,3 16,7 Ch©u ©u 13,2 -100 26,7 22,9 1481 23,5 EU 4,4 56 0 19,6 1620 20 Ch©u Mü 3,1 68,6 6,3 6,6 490,3 8,7 Hoa Kú 0,7 39,3 4,4 5,1 369,4 7 Ch©u Phi 1 30,3 1,2 1 95,3 1,2 Ch©u óc 1 -47 7,2 8,9 939 7,2 óc 1 45,2 7,1 8,8 979 Nguån: Tæng côc thèng kª (*) XK tÝnh theo % C§=XK-NK tÝnh theo triÖu USD 3. KÕt qu¶ nhËp khÈu Cïng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña XK vµ c¶ nÒn kinh tÕ, NK còng t¨ng víi tèc ®é kh¸. Nh÷ng mÆt tÝch cùc cña ho¹t ®éng NK thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm sau: NK ®· h­íng vµo môc tiªu chñ yÕu lµ phôc vô chiÕn l­îc XK vµ ®¸p øng nh­ cÇu thiÕt yÕu cña s¶n xuÊt, tiªu dïng trong n­íc; C¬ cÊu NK thay ®æi theo h­íng t¨ng NK t­ liÖu s¶n xuÊt gi¶m NK hµng tiªu dïng; ThÞ tr­êng hµng NK më réng, chÊt l­îng hµng NK ®­îc n©ng cao, gãp phÇn ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. Thêi kú 1996-2001 NK ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n lµ 12,2%/n¨m. Riªng khu vùc FDI mçi n¨m NK chiÕm 27,6% tæng kim ng¹ch NK c¶ n­íc. B¶ng 8: Kim ng¹ch NK cña c¸c doanh nghiÖp FDI Gi¸ trÞ(triÖu USD) Tû träng trªn tæng gi¸ trÞ NK(%) 1998 2668 23,2 1999 1177 29 2000 4984 28 2001 4050 30 Nguån: Vô KÕ ho¹ch-Bé Th­¬ng m¹i Dùa vµo b¶ng sè liÖu d­íi ®©y, cã thÓ nhËn thÊy hµng NK chñ yÕu cña ViÖt Nam lµ ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt mµ ®Æc biÖt lµ ®Ó gia c«ng hµng XK nh­ chÊt dÎo, ho¸ chÊt nguyªn liªu, nguyªn phô liÖu may m¨c, m¸y mãc thiÕt bÞ…Nhãm hµng nµy t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m vµ chiÕm tû träng ngµy cµng lín. Sù t¨ng lªn cña nhãm hµng NK nµy sÏ kÐo theo sù t¨ng lªn cña gi¸ trÞ XK ë kh©u gia c«ng, chÕ biÕn. B¶ng 9: Mét sè mÆt hµng NK chñ yÕu 1999 2000 2001 ¤t« nguyªn chiÕc(chiÕc) 10723 15500 15600 ¤t« d¹ng linh kiÖn l¾p r¸p(bé) 4524 10600 12500 ThÐp thµnh phÈm(1000T) 1237 1630 1600 Ph«i thÐp(1000T) 937 1000 1250 Ph©n bãn urª(1000T) 1890 2150 2200 X¨ng dÇu(1000tÊn) 7403 8400 9500 Xe g¾n m¸y(bé) 509 1580 900 GiÊy c¸c lo¹i(1000T) 195 250 250 ChÊt dÎo(1000T) 578 640 650 Sîi c¸c lo¹i(1000T) 160 180 200 Ho¸ chÊt nguyªn liÖu(1000T) 258 306 310 M¸y mãc,TB kh¸c trõ «t«(triÖuUSD) 2005 2500 2900 T©n d­îc(1000T) 267 300 300 Nguyªn phô liÖu dÖt may, giÇy dÐp(triÖuUSD) 1600 1600 1800 Linh kiÖn ®iÖn tö(triÖuUSD) 630 730 850 Nguån: Bé Th­¬ng m¹i HiÖn nay n­íc ®· NK hµng ho¸ tõ trªn 130 n­íc vµ vïng l·nh thæ. ThÞ phÇn chñ yÕu lµ c¸c n­íc ch©u ¸, trong ®ã NhËt B¶n vµ Hµn Quèc chiÕm vÞ trÝ quan träng. N¨m quèc gia XK lín nhÊt vµo ViÖt Nam lµ Singapore, NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc, Trung quèc chiÕm 64% (sè liÖu n¨m 2000) NK tõ c¸c n­íc ngoµi ASEAN vµ Mü t¨ng lªn nhanh chãng. C¬ cÊu thÞ tr­êng thay ®æi ®· phÇn nµo thÓ hiÖn ®­êng lèi t¨ng c­êng héi nhËp khu vùc vµ ®· cã sù tÝnh to¸n hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. B¶ng 10 : Tû träng mét sè thÞ tr­êng nhËp khÈu chñ yÕu §on vÞ tÝnh% 1990-1995 1996-2001 Ch©u ¸ 66,9 71,9 Trong ®ã: ASEAN 28,9 27,7 Ngoµi ASEAN 38,0 50,2 §«ng ¢u 10,5 2,2 EU 10,2 10,0 Mü 0,7 2,4 Nguån: Tæng côc thèng kª II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng FDI. 1. Thµnh qu¶ chung. Theo th«ng tin tõ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ kÓ tõ khi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ra ®êi (th¸ng 12/1987) tÝnh tíi thêi ®iÓm 25/9/2002 trªn ®Þa bµn c¶ n­íc cã 3.495 dù ¸n FDI cßn hiÖu lùc víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký 22,5 tû USD; 709 dù ¸n ®ang x©y dùng c¬ b¶n víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 11,2 tû USD; 925 dù ¸n ®­îc míi cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµ ch­a triÓn khai víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 5,2 tû USD. n¨m 2001 khu vùc FDI ®· ®ãng gãp 14% vµo GDP, chiÕm 26,5% tæng kim ng¹ch XK c¶ n­íc . Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002 vèn thùc hiÖn ®¹t 1,65 tû USD t¨ng 3% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, doanh thu ®¹t 6,5 tû USD t¨ng 12% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, XK ®¹t 3,079 tû USD t¨ng 12% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, NK ®¹t 4,488 tû USD t¨ng 22% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. ®¸ng chó ý lµ trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002 cã 181 l­ît dù ¸n t¨ng vèn víi tæng vèn ®Çu t­ t¨ng thªm lµ 601 triÖu USD t¨ng 20% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. dù kiÕn trong n¨m 2002, vèn thùc hiªn ®¹t 2,345 tû USD, doanh thu ­íc ®¹t 8,4 tû USD, XK ®¹t 4,2 tû USD, nép ng©n s¸ch 460 triÖu USD, kh¶ quan h¬n so víi dù b¸o. Trong sè c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®­îc cÊp giÊy phÐp, tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 8 n¨m 2001 ®· thùc hiÖn ®­îc kho¶ng 21 tû USD, chiÕm 45% tæng sè vèn cña c¸c dù ¸n. TÝnh riªng thêi kú 1996-2000 vèn ®Çu t­ thùc hiÖn ®¹t 12,8 tû USD t¨ng 80% so víi thêi kú 1991-1995. Luång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thuÇn tuý chiÕm kho¶ng 8,6% GDP trong thËp kû qua. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong h¬n mét thËp kû qua cã thÓ ®­îc nh×n nhËn qua hai giai ®o¹n víi hai xu h­íng ph¸t triÓn kh¸c biÖt víi mèc lµ n¨m 1996. Giai ®o¹n tr­íc n¨m 1996, FDI liªn tôc gia t¨ng vÒ sè dù ¸n vµ vèn ®Çu t­, ®¹t møc kû lôc lµ 8,6 tû USD vµo n¨m 1996. trong giai ®o¹n nµy tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m cña FDI ®¹t kho¶ng 50%/n¨m. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¨ng ®¸ng kÓ tõ møc 34 dù ¸n víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký 342 triÖu USD n¨m 1988 lªn 326 dù ¸n víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lªn ®Õn 8640 triÖu USD n¨m 1996. Tuy nhiªn kÓ tõ 1997 ®Õn nay vµ ®Æc biÖt lµ tõ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc, vèn FDI vµo ViÖt Nam liªn tôc gi¶m. Trong giai ®o¹n 1997-2000 vèn FDI gi¶m trung b×nh kho¶ng 24% /n¨m. FDI ®· gi¶m ®¸ng kÓ tõ møc vèn ®Çu t­ ®¨ng ký kho¶ng 8,6 tû USD n¨m 1996 xuèng cßn 1,9 tû USD n¨m 2000. PhÇn lín vèn FDI ®Õn tõ c¸c n­íc ch©u ¸. Trong ®ã FDI ®Õn tõ NhËt B¶n, Hång K«ng, §µi Loan, Hµn Quèc, Singapore, Malaixia vµ Th¸i Lan chiÕm kho¶ng 60% vèn ®¨ng ký vµ 63% vèn thùc hiÖn. PhÇn cßn l¹i lµ vèn ®Çu t­ cña ch©u ©u (kho¶ng 20%) ch©u Mü (kho¶ng 13%) ch©u ®¹i d­¬ng (kho¶ng 3%). §iÒu nµy ¶nh h­ëng lín tíi yÕu tè thÞ tr­êng XNK cña c¸c doanh nghiÖp FDI còng nh­ cña c¶ n­íc. ®¸ng mõng lµ kÓ tõ n¨m 2000 ®Õn nay ho¹t ®éng FDI cã dÊu hiÖu phôc håi thÓ hiÖn tõ phÝa c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n vµ §µi Loan. Bï l¹i sù gi¶m sót vÒ FDI tõ c¸c n­íc ch©u ¸ nh÷ng n¨m qua c¸c n­íc ch©u ©u nh­ Anh, Hµ Lan, Liªn bang Nga ®· t¨ng vèn ®Çu t­ ë ViÖt Nam . 1.1 VÒ huy ®éng nguån lùc vèn FDI hiÖn ®ang t¨ng qua c¸c n¨m. nÕu thêi kú 1991-1995 ®¹t trªn 7,15 tû USD trong ®ã vèn tõ n­íc ngoµi ®¹t 6,08 tû USD chiÕm 85% vèn thùc hiÖn vµ chiÕm trªn 25% tæng vån ®Çu t­ toµn x· héi th× thêi kú 1996-2000 vån FDI thùc hiÖn ®¹t trªn 12,8 tû USD trong ®ã vèn tõ n­íc ngoµi ®¹t trªn 11,56 tû USD chiÕm trªn 24% tæng vèn ®Çu t­ x· héi. Nguån vèn tõ bªn ngoµi ®­a vµo râ rµng lµ nguån vèn quan träng bæ sung cho ®Çu t­ ph¸t triÓn nãi chung vµ ngo¹i th­¬ng nãi riªng. Th«ng qua vèn FDI nhiÒu nguån lùc trong n­íc ( lao ®éng, ®Êt ®ai, tµi nguyªn..) ®­îc khai th¸c vµ ®­a vµo sö dông víi hiÖu qu¶ cao nhê ho¹t ®éng XK; ®ång thêi Nhµ N­íc còng chñ ®éng h¬n trong bè trÝ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ : dµnh nhiÒu vèn ®Çu t­ trong n­íc, ng©n s¸ch cho ®Çu t­ vµo kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi vµ ®Çu t­ vµo nh÷ng vïng cã dÇu khÝ t¹i Trung CËn §«ng. Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ x¶n xuÊt chung cña doanh nghiÖp, g¾n víi viÖc ®Èy m¹nh XK hµng ho¸, dÞch vô, lao ®éng ra n­íc ngoµi. 1.2. VÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu. NÕu FDI nh÷ng n¨m ®Çu tËp trung nhiÒu vµo lÜnh vùc dÞch vô kinh doanh bÊt ®éng s¶n, ngoµi dÇu khÝ th× trong thêi k× 1996-2001, tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp x©y dùng vµ dÞch vô. Trong tæng sè 2628 dù ¸n cßn hiÖu lùc n¨m 2000 víi sè vèn ®¨ng ký 36,3 tû USD cã tíi 63% tæng sè dù ¸n vµ chiÕm 53% tæng vèn ®¨ng ký tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. Sè dù ¸n dÞch vô chiÕm 24,5% sè dù ¸n vµ 41% tæng vèn ®¨ng ký. ®©y lµ nh©n tè quan träng t¹o nªn sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng n©ng cao tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §ã còng lµ nh©n tè nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n vµ tû träng hµng ho¸ XNK, t¨ng NK m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ vµ XK hµng ho¸ cã gi¸ trÞ chÕ biÕn cao. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng 44,6% gi¸ trÞ xuÊt khÈu chung cña khèi FDI. FDI hiÖn chiÕm gÇn 35% gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp víi tèc ®é t¨ng tr­ëng trªn 20%/ n¨m, gãp phÇn ®­a tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp c¶ n­íc ®¹t tõ 11-13%/n¨m. ®Æc biÖt FDI ®· t¹o nªn nhiÒu ngµnh nghÒ, s¶n phÈm míi gãp phÇn lµm t¨ng ®¸ng kÓ n¨ng lùc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam. hiÖn nay n¨ng lùc s¶n xuÊt cña khu vùc FDI chiÕm 100% vÒ khai th¸c dÇu th«, s¶n xuÊt « t«, m¸y giÆt, tñ l¹nh, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, thiÕt bÞ v¨n phßng, m¸y tÝnh… Ngoµi ra FDI cßn chiÕm kho¶ng 60% s¶n l­îng vÒ thÐp c¸n, 28% vÒ xi m¨ng, 33% vÒ s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö, 76% dông cô y tÕ chÝnh x¸c… Trong c«ng nghiÖp nhÑ FDI chiÕm 55% vÒ sîi c¸c lo¹i, 30% v¶i c¸c lo¹i, 49% vÒ da giÇy, 18% s¶n phÈm may, 25% vÒ thùc phÈm vµ ®å uèng. C¸c s¶n phÈm hµng ho¸ trªn ®Ó phôc vô nhu cÇu trong n­íc nh»m thay thÕ NK vµ c¶ XK thu vÒ gi¸ trÞ cao. Th«ng qua FDI ®· h×nh thµnh hÖ thèng c¸c KCN, KCX . §©y lµ h­íng ®i ®óng , nh»m gãp phÇn ph©n bæ c«ng nghiÖp hîp lý, n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­, khuyÕn khÝch XK. FDI trong lÜnh vùc dÞch vô cã chiÒu h­íng t¨ng lªn, trong ®ã ®Çu t­ x©y dùng h¹ tÇng KCN, b­u chÝnh viÔn th«ng, y tÕ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc…t¨ng nhanh. FDI ®· gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ. NhiÒu c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i ®· ®­îc nhËp vµo ViÖt Nam, nhÊt lµ trong c¸c lÜnh vùc viÔn th«ng, dÇu khÝ, ho¸ chÊt, ®iÖn tö, tin häc, « t«, … t¹o b­íc ngoÆt quan träng trong sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh mòi nhän cña ®Êt n­íc, dÇn n©ng cao tû lÖ chÕ biÕn vµ c«ng nghÖ trong c¸c mÆt hµng XK chø kh«ng chØ XK tµi nguyªn vµ lao ®éng thñ c«ng ®¬n thuÇn. Ho¹t ®éng cña khu vùc FDI còng cã t¸c ®éng tÝch cùc c¸c c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, møc ®ãng gãp cña FDI vµo thu ng©n s¸ch gia t¨ng, t¹o kh¶ n¨ng chñ ®éng trong c©n ®èi ng©n s¸ch, gi¶m béi chi. Dßng ngo¹i tÖ vµo ViÖt Nam céng thªm viÖc më réng nguån thu gi¸n tiÕp tõ FDI ®· gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai, t¹o lîi thÕ trong ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng . 1.3. Tham gia XK vµ më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i. kim ng¹ch Xk cña khu cùc FDI t¨ng nhanh, ch­a kÓ dÇu khÝ, trong 5 n¨m 1996-2000 ®¹t trªn 10,6 tû USD, t¨ng h¬n 8 lÇn so víi 5 n¨m tr­íc vµ chiÕm 23% kim ng¹ch XK c¶ n­íc. Trong mét sè mÆt hµng XK chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay XK cña khu vùc FDI chiÕm tû träng rÊt lín ( 42% hµng giµy dÐp, 25% hµng may mÆc, 84% hµng ®iÖn tö, m¸y vi tÝnh vµ linh kiÖn). Nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu cña chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ h­íng vÒ XK ®· ®­îc thÓ hiÖn qua tû träng XK so víi doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp FDI t¨ng nhanh. TÝnh b×nh qu©n thêi k× 1991-1995 ®¹t gÇn 30%, thêi k× 1996-2000 ®¹t 48,7%. Ngoµi ra khu vùc FDI cßn gãp phÇn më réng thÞ tr­êng trong n­íc, thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ph¸t triÓn nhanh, ®Æc biÖt lµ kh¸ch s¹n, du lÞch, c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ, dÞch vô t­ vÊn ph¸p lý, c«ng nghÖ t¹o cÇu nèi cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc tham gia XK t¹i chç hoÆc tiÕp cËn víi c¸c thÞ tr­êng thÕ giíi. Víi trªn 60 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n FDI t¹i ViÖt Nam, trong ®ã cã nhiÒu tËp ®oµn lín cã tiÒm lùc m¹nh vÒ c«ng nghÖ vµ tµi chÝnh, FDI ®· gãp phÇn ph¸ thÕ bao v©y cÊm vËn, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i t¹o thuËn lîi cho ViÖt Nam gia nhËp ASEAN, ký HiÖp ®Þnh khung víi EU, b×nh th­êng ho¸ quan hÖ vµ ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Mü; ®ång thêi t¨ng c­êng thÕ vµ lùc cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Tõ viÖc më réng quan nhÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i FDI còng gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn. Cho ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· cã h¬n 41 dù ¸n ®Çu t­ ra 12 n­íc vµ vïng l·nh thæ víi tæng sè vèn ®¨ng ký kho¶ng 38 triÖu USD, chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc chÕ biÕn thùc phÈm, th­¬ng m¹i, dÞch vô vµ x©y dùng. Tuy sè dù ¸n ch­a nhiÒu vµ quy m« cßn nhá nh­ng ®©y l¹i lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng phï hîp víi xu h­íng chung cña thÕ giíi. 2. C¸c lÜnh vùc cô thÓ 2.1.DÇu khÝ. Trong lÜnh vùc hoÆc t×m kiÕm, th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, ViÖt Nam ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho 45 hîp ®ång dÇu khÝ víi tæng vèn ®Çu t­ kho¶ng 2,6 tû USD gåm c¸c hîp ®ång chia s¶n phÈm (PSC), hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC), liªn doanh (JV). §Õn nay ®· cã 20 hîp ®ång t×m kiÕm, th¨m dß dÇu khÝ ®· kÕt thóc víi sè vèn ®Çu t­ kho¶ng 1,4 tû USD. DÇu th« XK ®· ®ãng gãp phÇn lín cho sù ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. Tõ 7652 ngh×n tÊn n¨m 1995 lªn 15500 ngh×n tÊn t­¬ng ®­¬ng víi 3570 triÖu USD chiÕm 25% tæng kim ng¹ch XK n¨m 2000 vµ 15800 ngh×n tÊn – 2765 triÖu USD chiÕm 16,7% tæng kim ng¹ch XK n¨m 2001. Cã thÓ nãi, hÇu hÕt toµn bé ho¹t ®éng t×m kiÕm, th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ cña ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸c h×nh thøc hîp t¸c víi n­íc ngoµi, qua ®ã gi¶i quyÕt ®­îc yªu cÇu vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý, gãp phÇn t¹o ra mét ngµnh c«ng nghiÖp míi víi tr×nh ®é kü thuËt tiªn tiÕn. nÕu n¨m 1986 s¶n l­îng khai th¸c dÇu cña ViÖt Nam míi ®¹t 0,04 triÖu tÊn th× n¨m 2000, s¶n l­îng khai th¸c ®­îc t¹i c¸c má Bach Hæ, má Rång vµ c¸c má míi ®­a vµo ho¹t ®éng ®· ®¹t 16 triÖu tÊn dÇu vµ 1,5 tû m3 khÝ. HiÖn t¹i ®ang x©y nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt-Qu¶ng Ng·i víi c«ng suÊt chÕ biÕn 6,5 triÖu tÊn /n¨m víi tæng sè vèn ®Çu t­ 1,3 tû USD vµ x©y ®­êng èng dÉn khÝ tõ vÞnh Nam C«n S¬n vµo bê theo hîp ®ång ký gi÷a Tæng c«ng ty dÇu khÝ ViÖt Nam víi tæ hîp nhµ thÇu n­íc ngoµi . TiÕn tíi n­íc ta kh«ng ph¶i chØ XK dÇu th« trong khi vÉn ph¶i NK c¸c chÕ phÈm tõ dÇu th« nh­ x¨ng, dÇu, ga… mµ cßn cã thÓ n©ng gi¸ trÞ XK nhê viÖc chÕ biÕn dÇu th« vµ gi¶m dÇn l­îng NK. Ngoµi c¸c dù ¸n lín nãi trªn trong lÜnh vùc chÕ biÕn dÇu khÝ ®· cÊp giÊy phÐp cho c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt chÊt dÎo DOP c«ng suÊt 30.000 tÊn /n¨m, nhµ m¸y s¶n xuÊt chÊt dÎo PVC c«ng suÊt 100.000 tÊn /n¨m, hai nhµ m¸y chÕ biÕn nhùa ®­¬ng tæng hîp c«ng suÊt 30.000 tÊn/n¨m, khÝ LPG 130.000 tÊn / n¨m… TÝnh chung l¹i trong toµn bé lÜnh vùc dÇu khÝ tæng vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­ lµ trªn 4 tû USD, chiÕm kho¶ng 11% tæng vèn FDI, ®· cã ®ãng gãp v« cïng to lín cho XK cña ngµnh ngo¹i th­¬ng n­íc nhµ. 2.2. B­u chÝnh viÔn th«ng. §Õn nay ®· cã trªn 20 dù ¸n trong lÜnh vùc b­u chÝnh viÔn th«ng ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng vèn ®Çu t­ trªn 2 tû USD. Trong ®ã c¸c dù ¸n nµy ®¸ng chó ý cã: 10 dù ¸n s¶n xuÊt thiÕt bÞ viÔn th«ng ( tæng ®µi, c¸p quang, c¸c hÖ thèng viÔn th«ng…) víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 120,23 triÖu USD, liªn doanh víi c¸c nhµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ viÔn th«ng lín Siemens (§øc), Fujisu, NEC (NhËt B¶n), Alcatel (Ph¸p), LG (Hµn Quèc)… 6 hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh khai th¸c m¹ng viÔn th«ng , vèn ®Çu t­ 1,9 tû USD bao gåm: dù ¸n viÔn th«ng quèc tÕ víi Telstra (Australia), vèn ®Çu t­ 327 triÖuUSD, ho¹t ®éng tõ n¨m 1989, kÕt qu¶ tèt, doanh thu cao, dù ¸n th«ng tin di ®éng víi Comvik (Thuþ §iÓn) vèn ®Çu t­ 324,6 triÖu USD triÓn khai ho¹t ®éng cã doanh thu tõ n¨m 1995 vµ 4 dù ¸n ph¸t triÓn m¹ng ®iÖn tho¹i néi h¹t t¹i H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh,H¶i D­¬ng. Nh×n chung c¸c dù ¸n FDI trong lÜnh vùc nµy ph¸t triÓn tèt, ®èi t¸c n­íc ngoµi lµ nh÷ng tËp ®oµn, c«ng ty cã tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh vµ chuyªn m«n, ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ trong viÖc gãp phÇn hiÖn ®¹i ho¸, h¹n chÕ viÖc ph¶i NK thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ 100% tõ n­íc ngoµi, n©ng cÊp, më réng, ph¸t triÓn n¨ng lùc phôc vô cña m¹ng b­u chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ t¹o c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i phôc vô ®¾c lùc cho nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng. 2.3. C«ng nghÖ ®iÖn tö tõ n¨m 1988 ®Õn hÕt n¨m 2000 cã 62 dù ¸n FDI trong lÜnh vùc ®iÖn tö ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­ víi tæng vèn ®¨ng ký ®¹t 1,14 tû USD, trong ®ã giai ®o¹n 1991-1995 cã 25 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký 560 triÖu USD; giai ®o¹n 1996-2000 cã 31 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng ký 571 triÖu USD. FDI cã mÆt trong hÇu hÕt c¸c kh©u s¶n xuÊt, l¾p r¸p vµ gia c«ng ®iÖn tö nh­: ®iÖn tö gia dông, ®iÖn tö tin häc, linh kiÖn ®iÖn tö, thiÕt bÞ y tÕ kü thuËt cao …VÒ s¶n l­îng s¶n xuÊt FDI chiÕm 100% vÒ s¶n xuÊt m¸y tÝnh v¨n ._.