Định hướng và giải pháp phát triển dịch vụ của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong quá trình hội nhập

-1- BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HOÀ CHÍ MINH ---------------------------------- NGUYEÃN NGOÏC QUEÁ CHI ÑÒNH HÖÔÙNG VAØ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN DÒCH VUÏ CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM TRONG QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2005 -2- MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1- TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VAØ HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG 6 1.1. Khaùi nieäm veà dòch vuï ngaân haøng 6 1.2. Caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng 9 1.2.1. Huy ñoäng tieàn gôûi 9 1.2.2. Caáp tín duïng 11 1.2.2.1. Cho vay 11 1.2.2.2. Baûo laõnh ngaân haøng 12 1.2.2.3. Cho thueâ taøi chính 13 1.2.2.4. Chieát khaáu 13 1.2.2.5. Bao thanh toaùn 14 1.2.3. Dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ 14 1.2.3.1. Thanh toaùn noäi ñòa 14 1.2.3.2. Thanh toaùn quoác teá 14 1.2.3.3. Dòch vuï thu chi hoä 16 1.2.4. Caùc dòch vuï khaùc 16 1.2.4.1. Baûo quaûn an toaøn vaät coù giaù 16 1.2.4.2. Dòch vuï uûy thaùc 16 1.2.4.3. Caùc dòch vuï khaùc 16 1.3. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng 17 1.3.1. Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng laø gì 17 1.3.2. Ñoäng löïc cuûa hoäi nhaäp quoác teá 18 1.3.2.1. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø xu theá taát yeáu 18 -3- 1.3.2.2. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø moät phaàn cuûa phaùt trieån kinh teá 19 1.3.3. Caùc ñaëc ñieåm cuûa hoäi nhaäp quoác teá 20 1.3.4. Caùc cam keát vaø loä trình veà môû cöûa trong lónh vöïc ngaân haøng 20 1.3.4.1. Gia nhaäp WTO 21 1.3.4.2. Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam- Hoa Kyø 22 1.3.4.3. Hieäp ñònh khung cuûa ASEAN veà dòch vuï 23 1.3.5. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng vaø 24 phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng CHÖÔNG 2- THÖÏC TRAÏNG HEÄ THOÁNG DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM VAØ CAÙC NGUYEÂN NHAÂN TOÀN TAÏI 27 2.1. Thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøngVN 27 2.1.1. Haïn cheá veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï 28 2.1.1.1. Huy ñoäng voán 28 2.1.1.2. Caáp tín duïng 32 2.1.1.3. Caùc dòch vuï khaùc 37 2.1.2. Haïn cheá veà thò tröôøng 37 2.1.3. Haïn cheá veà tính caïnh tranh 38 2.1.4. Tyû troïng caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng 39 2.1.5. Hoaït ñoäng tín duïng 40 2.1.6. Nhaän thöùc cuûa baûn thaân caùc NHVN 41 2.2. Moät soá nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa nhöõng toàn taïi, yeáu keùm cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN. 41 2.2.1. Nguyeân nhaân töø baûn thaân caùc NHTMVN 42 -4- 2.2.2. Nguyeân nhaân töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc 44 2.2.3. Nguyeân nhaân töø ñieàu kieän neàn kinh teá VN 44 2.2.4. Nguyeân nhaân töø moâi tröôøng phaùp lyù 45 2.2.5. Nguyeân nhaân töø NHNN 45 2.2.6. Nguyeân nhaân töø heä thoáng CNTT 46 CHÖÔNG 3- ÑÒNH HÖÔÙNG VAØ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM 48 3.1. Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng 48 3.1.1. Ñònh höôùng chung 48 3.1.2. Ñònh höôùng phaùt trieån moät soá dòch vuï ngaân haøng chuû yeáu 49 3.1.2.1. Dòch vuï huy ñoäng voán 49 3.1.2.2. Dòch vuï caáp tín duïng 51 3.1.2.3. Dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ 53 3.1.2.4. Caùc dòch vuï khaùc 55 3.2. Caùc giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån dòch vuï NHVN 56 3.2.1. Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi baûn thaân caùc NHTMVN 56 3.2.1.1. Taêng cöôøng naêng löïc taøi chính 56 3.2.1.2. Naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro 57 3.2.1.3. Hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng 59 3.2.1.4. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 61 3.2.1.5. Caùc giaûi phaùp khaùc 62 3.2.2. Nhoùm giaûi phaùp mang tính vó moâ 63 3.2.2.1. Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät vaø cô cheá, chính saùch 63 3.2.2.2. Giaûi phaùp ñoái vôùi NHNN 65 KEÁT LUAÄN 68 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO -5- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Theá giôùi ñang böôùc vaøo kyû nguyeân cuûa hoäi nhaäp kinh teá vaø xu höôùng toaøn caàu hoaù dieãn ra roäng khaép. Söï xuaát hieän cuûa caùc khoái kinh teá vaø maäu dòch treân theá giôùi laø moät taát yeáu khaùch quan, moät naác thang phaùt trieån môùi trong quaù trình toaøn caàu hoaù neàn kinh teá. Khi gia nhaäp vaøo caùc toå chöùc thöông maïi trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, moãi quoác gia ñeàu coù nhöõng muïc ñích rieâng, nhöng nhìn chung thì caùc nöôùc ñeàu muoán höôùng tôùi moät neàn kinh teá phaùt trieån, moät xaõ hoäi vaên minh, hieän ñaïi, ñôøi soáng xaõ hoäi ñöôïc caûi thieän. Kinh nghieäm quoác teá ñaõ ñöa caùc nhaø nghieân cöùu ñeán keát luaän laø heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng caïnh tranh vaø môû cöûa laø heä thoáng taøi chính toát nhaát cho phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Hoäi nhaäp toaøn caàu seõ môû ra vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaø söû duïng nguoàn löïc tieàm naêng vaø taïo ra caùc cô hoäi taêng tröôûng töø söï chuyeân moân hoaù, maø neáu khoâng hoäi nhaäp seõ khoâng khai thaùc söû duïng ñöôïc. Cuõng nhö nhieàu ngaønh khaùc, caùc ngaân haøng cuûa VN ñang ñöùng tröôùc moät cuoäc caïnh tranh ñöôïc döï baùo tröôùc laø voâ cuøng khoác lieät khi hoäi nhaäp khu vöïc vaø quoác teá. Ngaân haøng laø lónh vöïc hoaøn toaøn môû trong cam keát gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) cuûa VN vôùi loä trình 7 naêm. Chính vì vaäy, caùc chuyeân gia cho raèng, neáu khaû naêng VN gia nhaäp WTO vaøo cuoái naêm 2005 laø hieän thöïc, thì hôn baát cöù ngaønh naøo, lónh vöïc ngaân haøng caàn phaûi taêng toác naâng cao naêng löïc caïnh tranh vì chính caïnh tranh cho pheùp caùc doanh nghieäp coù ñoäng löïc ñeå naâng cao chaát löôïng vaø ñoåi môùi toaøn dieän caùc maët hoaït ñoäng. Trong lòch söû ngaønh ngaân haøng, chöa coù thôøi ñieåm naøo caùc NHTM laïi phaùt trieån maïnh nhö hieän nay. Ngoaøi 5 NHTMNN, coøn coù ñeán 37 NHTM coå phaàn, 13 coâng ty taøi chính, 26 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, 4 ngaân haøng lieân doanh vaø moät heä thoáng caû ngaøn quyõ tín duïng nhaân daân caû trung öông laãn cô sôû. Heä thoáng -6- ngaân haøng VN cuõng ñaõ coù söï lôùn maïnh ñaùng keå veà dòch vuï, chaát löôïng hoaït ñoäng nhôø öùng duïng nhöõng coâng ngheä hieän ñaïi trong ngaønh ngaân haøng. Söï lôùn maïnh naøy vaãn chöa ñuû trong cuoäc caïnh tranh vôùi ngaân haøng khu vöïc vaø treân theá giôùi vaøo thôøi ñieåm VN chính thöùc hoäi nhaäp. Töøng dòch vuï ngaân haøng chöa taïo döïng ñöôïc thöông hieäu rieâng, qui moâ cuûa töøng dòch vuï coøn nhoû, chaát löôïng dòch vuï coøn haïn cheá, söùc caïnh tranh thaáp, ñaëc bieät laø tieän ích cuûa moät soá dòch vuï chöa cao, chöa thaät söï ña daïng vaø ñaùp öùng moïi nhu caàu cuûa khaùch haøng. Dòch vuï ngaân haøng ñöôïc döï baùo laø lónh vöïc caïnh tranh khoác lieät khi voøng baûo hoä cho ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc khoâng coøn. Xuaát phaùt töø yeâu caàu cuûa hoäi nhaäp, moät trong nhöõng giaûi phaùp ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi VN laø phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá chính laø lyù do maø toâi choïn ñeà taøi naøy. 2. Xaùc ñònh vaán ñeà: Vôùi nhieàu chuyeån bieán tích cöïc cuûa ngaønh ngaân haøng trong thôøi gian gaàn ñaây, song nhìn chung dòch vuï NHVN vaãn coøn raát nhieàu haïn cheá, haïn cheá veà soá löôïng dòch vuï ngheøo naøn, ñôn ñieäu, haïn cheá veà chaát löôïng dòch vuï thaät söï vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Neáu nhö Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp WTO vaøo cuoái naêm 2005 thì ngaønh ngaân haøng seõ laø moät trong nhöõng ngaønh bò caïnh tranh nhieàu nhaát. Vôùi thöïc traïng veà heä thoáng dòch vuï cuûa caùc NHVN nhö hieän nay, chaéc chaén ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc seõ khoâng ñuû söùc ñeå caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi chöa keå nhöõng yeáu toá khaùc nhö veà qui moâ voán, trình ñoä quaûn lyù, heä thoáng coâng ngheä thoâng tin, söï hieåu bieát caùc nghieäp vuï cuûa moät ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi…. Vaán ñeà troïng taâm maø Luaän vaên muoán ñeà caäp laø laøm theá naøo ñeå phaùt trieån caùc dòch vuï ñeå NHVN coù theå naâng cao naêng löïc caïnh tranh khi Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá. Nghieân cöùu thöïc traïng heä thoáng dòch vuï ngaân haøng trong nöôùc vaø -7- heä thoáng dòch vuï ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå töø ñoù coù theå ñöa ra ñöôïc nhöõng ñònh höôùng vaø giaûi phaùp thích hôïp nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong nöôùc veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng trong nhöõng naêm tieáp theo. 3. Muïc tieâu nghieân cöùu: Ngaân haøng Vieät Nam tham gia hoäi nhaäp trong boái caûnh trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø coâng ngheä thaáp, ñaëc bieät caùc dòch vuï ngaân haøng coøn heát söùc ngheøo naøn, chuû yeáu laø caùc dòch vuï mang tính truyeàn thoáng (huy ñoäng voán vaø cho vay), chaát löôïng dòch vuï thaáp, möùc ñoä phoå bieán cuûa dòch vuï khoâng cao, ñoái töôïng söû duïng dòch vuï coøn phaân taùn. Trong hoaït ñoäng ngaân haøng, xu theá môû roäng dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ vaø ñang laø muïc tieâu phaán ñaáu, laø lónh vöïc caïnh tranh hieäu quaû giöõa caùc ngaân haøng. Hôn nöõa, khi Vieät Nam gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi Quoác teá (WTO), dòch vuï ngaân haøng coøn laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö, cho vieäc thoâng giao quoác teá vaø môû roäng dòch vuï, du lòch. Trong khi ñieåm maïnh cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø söï ña daïng cuûa caùc loaïi hình dòch vuï (chieám hôn 50% treân toång thu nhaäp) thì thu nhaäp töø hoaït ñoäng caáp tín duïng vaãn coøn phoå bieán ôû haàu heát caùc ngaân haøng TMVN. So saùnh dòch vuï hieän coù cuûa caùc NHTMVN vaø dòch vuï cuûa moät soá ngaân haøng nöôùc ngoaøi ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Citibank, HSBC, UOB, Wachovia, American Express …. qua ñoù ñöa ra ñònh höôùng vaø giaûi phaùp cho söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaùp öùng yeâu caàu caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp chính laø muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu luaän vaên: Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phöông phaùp luaän moät caùch coù heä thoáng cuûa vaán ñeà caàn nghieân cöùu: -8- DVNH laø gì vaø vì sao phaûi phaùt trieån DVNH khi neàn kinh teá VN hoäi nhaäp QT Thöïc traïng cuûa heä thoáng DVNHVN khi so saùnh vôùi caùc nöôùc phaùt trieån vaø tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa noù Ñònh höôùng ñeå phaùt trieån DVNH vaø caùc giaûi phaùp cuï theå Khi nghieân cöùu luaän vaên, phöông phaùp nghieân cöùu döõ lieäu thöù caáp ñöôïc vaän duïng ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng dòch vuï cuûa caùc NHVN trong caùc naêm qua cho ñeán hieän nay vaø so saùnh vôùi heä thoáng ngaân haøng cuûa caùc nöôùc phaùt trieån khaùc. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, töùc ñöa ra ñònh höôùng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng treân cô sôû ñaõ phaân tích thöïc traïng vaø nhöõng nguyeân nhaân toàn taïi cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN nhaèm ñaùnh giaù ñöôïc baûn chaát cuûa vaán ñeà ñang nghieân cöùu. 5. Noäi dung nghieân cöùu: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên bao goàm 3 chöông. Chöông I seõ ñi saâu vaøo tìm hieåu theá naøo laø dòch vuï ngaân haøng, nhöõng dòch vuï truyeàn thoáng cuûa moät ngaân haøng nhö ñi vay vaø cho vay coù phaûi laø dòch vuï ngaân haøng khoâng. -9- Qua ñoù vieäc tìm hieåu lyù do vì sao phaûi phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong neàn kinh teá hoäi nhaäp quoác teá. Khi Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp WTO maø döï kieán laø cuoái naêm 2005, söï caïnh tranh seõ dieãn ra heát söùc khoác lieät trong ñoù lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng seõ chòu aûnh höôûng tröïc tieáp. Caùc NHVN haàu nhö chöa coù kinh nghieäm trong vieäc tieáp caän vôùi dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi khi heä thoáng ngaân haøng VN coøn heát söùc non treû (laâu ñôøi nhaát cuõng chæ 30 naêm) trong khi ñoù nhieàu ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ coù quaù trình phaùt trieån treân haøng traêm naêm qua. Nhaän daïng ñöôïc nhöõng thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN vaø tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa nhöõng baát caäp, yeáu keùm seõ ñöôïc trình baøy ôû Chöông II cuûa luaän vaên. Cuoái cuøng, ôû Chöông III luaän vaên seõ ñi saâu vaøo nghieân cöùu ñònh höôùng phaùt trieån cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN vaø qua ñoù ñeà ra nhöõng giaûi phaùp cuï theå nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng VN nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá vaø hoäi nhaäp quoác teá. 6. YÙ nghóa nghieân cöùu: Dòch vuï ngaân haøng heát söùc ña daïng, vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi thì dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ngöøng caûi tieán veà chaát löôïng vaø phaùt trieån veà soá löôïng, neân khoâng theå giôùi haïn hay neâu cuï theå taát caû caùc dòch vuï maø ngaân haøng VN caàn phaûi thöïc hieän bôûi moâi tröôøng hoaït ñoäng, naêng löïc hoaït ñoäng cuûa moãi ngaân haøng laø khaùc nhau. Ñeà taøi nghieân cöùu caàn höôùng ñeán laø laøm theá naøo ñeå dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng trôû neân ña naêng vaø hieän ñaïi khi Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá. -10- CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VAØ HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG 1.1. Khaùi nieäm veà dòch vuï ngaân haøng: Cho ñeán nay, ôû nöôùc ta vaãn chöa coù moät khaùi nieäm naøo ñöôïc neâu cuï theå veà dòch vuï ngaân haøng. Coù khoâng ít quan nieäm cho raèng dòch vuï ngaân haøng khoâng thuoäc phaïm vi kinh doanh tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï ngaân haøng theo chöùc naêng cuûa moät trung gian taøi chính (huy ñoäng tieàn gôûi, cho vay…), chæ nhöõng hoaït ñoäng ngaân haøng khoâng thuoäc noäi dung treân môùi goïi laø dòch vuï ngaân haøng nhö dòch vuï chuyeån tieàn, thu hoä uûy thaùc, mua baùn hoä, moâi giôùi kinh doanh chöùng khoaùn … Moät soá khaùc laïi cho raèng taát caû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng phuïc vuï cho khaùch haøng laø caù nhaân vaø doanh nghieäp ñeàu goïi laø dòch vuï ngaân haøng. Ngay caû Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn cuûa ngaân haøng hieän nay cuõng ñaõ coù söï phaân bieät dòch vuï ngaân haøng khoâng coù hoaït ñoäng töø tín duïng vaø caùc ngaân haøng thöông maïi khi coâng boá thoâng tin veà tyû leä thu dòch vuï treân toång thu nhaäp cuõng ñaõ bao haøm thu dòch vuï khoâng coù thu nhaäp töø tín duïng. Ñoái vôùi hoaït ñoäng huy ñoäng voán vaø cho vay, caùc ngaân haøng thöôøng traùnh neù söû duïng thuaät ngöõ “dòch vuï” maø thay vaøo ñoù laø cuïm töø “saûn phaåm”. Theo Luaät caùc toå chöùc tín duïng do NHNNVN ban haønh, dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ñöôïc ñònh nghóa vaø giaûi thích cuï theå. Taïi khoaûn 1 vaø khoaûn 7, ñieàu 20 thì hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng bao haøm caû ba noäi dung: nhaän tieàn gôûi, caáp tín duïng vaø cung öùng dòch vuï thanh toaùn, nhöng ñaâu laø kinh doanh tieàn teä vaø ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng thì vaãn chöa ñöôïc phaân ñònh roõ raøng. -11- Nhö vaäy, dòch vuï ngaân haøng seõ ñöôïc hieåu theo hai nghóa: nghóa roäng vaø nghóa heïp. Theo nghóa roäng, lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng laø toaøn boä hoaït ñoäng tieàn teä, tín duïng, thanh toaùn, ngoaïi hoái…cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoái vôùi khaùch haøng laø doanh nghieäp vaø caù nhaân (nhöng khoâng bao goàm hoaït ñoäng töï laøm cho mình cuûa caùc toå chöùc tín duïng). Quan nieäm naøy ñöôïc söû duïng ñeå xem xeùt lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng trong cô caáu cuûa neàn kinh teá quoác daân cuûa moät quoác gia. Quan nieäm naøy phuø hôïp vôùi caùch phaân ngaønh dòch vuï ngaân haøng trong dòch vuï taøi chính cuûa WTO vaø cuûa Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø, cuõng nhö cuûa nhieàu nöôùc phaùt trieån treân Theá giôùi. Theo nghóa heïp, dòch vuï ngaân haøng chæ bao goàm nhöõng hoaït ñoäng ngoaøi chöùc naêng truyeàn thoáng cuûa ñònh cheá taøi chính trung gian (huy ñoäng voán vaø cho vay). Quan nieäm naøy chæ neân duøng trong phaïm vi heïp, khi xem xeùt hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng cuï theå ñeå xem caùc dòch vuï môùi, phaùt trieån nhö theá naøo, cô caáu ra sao trong hoaït ñoäng cuûa mình. Khi noùi lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi neàn kinh teá, caùc nöôùc ñeàu quan nieäm dòch vuï ngaân haøng theo nghóa roäng. Trong thöïc teá, moät ngaân haøng baùn leû lôùn thöôøng coù treân 300 dòch vuï khaùc nhau cho khaùch haøng caù nhaân hay doanh nghieäp. Dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng hieän ñaïi vaø khoâng coù giôùi haïn khi neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, xaõ hoäi ngaøy caøng vaên minh vaø nhu caàu cuûa con ngöôøi ngaøy caøng cao vaø ña daïng. Theo Toå chöùc thöông maïi Theá Giôùi (WTO): moät dòch vuï taøi chính laø baát kyø dòch vuï naøo coù tính chaát taøi chính, ñöôïc moät nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính cung caáp. Dòch vuï taøi chính bao goàm moïi dòch vuï baûo hieåm vaø dòch vuï lieân quan ñeán baûo hieåm, moïi dòch vuï ngaân haøng vaø dòch vuï taøi chính khaùc (ngoaïi tröø baûo hieåm). Nhö vaäy dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän caáu thaønh neân dòch vuï taøi -12- chính vaø cuõng khoù phaân ñònh roõ ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng vaø ñaâu laø dòch vuï taøi chính nhö : - Nhaän tieàn gôûi - Taát caû caùc loaïi hình cho vay - Cho thueâ taøi chính - Dòch vuï thanh toaùn vaø chuyeån tieàn - Baûo laõnh vaø cam keát - Buoân baùn cho chính taøi khoaûn cuûa mình hoaëc cho taøi khoaûn cuûa ngöôøi tieâu duøng hoaëc laø taïi sôû giao dòch, taïi thò tröôøng phi taäp trung hoaëc ôû caùc nôi khaùc caùc saûn phaåm sau: caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä, ngoaïi teä, caùc saûn phaåm phaùi sinh, tyû giaù vaø caùc coâng cuï laõi suaát, caùc chöùng khoaùn chuyeån nhöôïng ñöôïc, caùc coâng cuï mua baùn ñöôïc khaùc vaø caùc taøi saûn chính - Tham döï vaøo taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chöùng khoaùn, bao goàm nhaän baûo laõnh vaø ñaàu tö nhö moät ñaïi lyù vaø cung caáp caùc dòch vuï coù lieân quan - Moâi giôùi tieàn teä - Quaûn lyù taøi saûn - Caùc dòch vuï thanh toaùn ñoái vôùi taøi saûn chính - Caùc dòch vuï tö vaán vaø phuï trôï khaùc - Cung caáp vaø chuyeån thoâng tin taøi chính vaø xöû lyù caùc döõ lieäu taøi chính vaø phaàn meàm lieân quan ñöôïc cung caáp bôûi caùc nhaø cung öùng dòch vuï taøi chính khaùc. Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam-Hoa Kyø vaø Hieäp ñònh khung ASEAN veà dòch vuï (AFAS) ñaõ ñöôïc kyù keát cuõng hieåu vaø phaân loaïi dòch vuï taøi chính (trong ñoù coù dòch vuï ngaân haøng) töông töï nhö WTO. Toùm laïi, dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính vaø caàn phaûi ñöôïc hieåu theo nghóa roäng nhö Luaän vaên ñaõ ñeà caäp ôû phaàn treân. -13- 1.2. Caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng: Dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính neân dòch vuï ngaân haøng raát ña daïng. Vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi, dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån keå caû veà maët löôïng vaø chaát, neân khoâng theå thoáng keâ heát toaøn boä caùc dòch vuï ngaân haøng. Maët khaùc vieäc aùp duïng töøng loaïi dòch vuï ngaân haøng coøn tuyø thuoäc vaøo naêng löïc, quy moâ… cuûa töøng ngaân haøng khaùc nhau vaø taäp quaùn, thoùi quen, caùch soáng, thu nhaäp cuûa ngöôøi daân nhöng cô baûn dòch vuï ngaân haøng bao goàm nhöõng loaïi dòch vuï nhö huy ñoäng tieàn gôûi, caáp tín duïng, dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ vaø caùc dòch vuï khaùc. 1.2.1. Huy ñoäng tieàn gôûi: Caùc NH thöïc hieän moät dòch vuï raát quan troïng ñoái vôùi taát caû caùc khu vöïc cuûa neàn kinh teá baèng caùch cung öùng nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc gôûi tieàn tieát kieäm cuûa daân chuùng baèng caùch ñöa ra nhöõng phöông thöùc deã daøng ñeå thöïc hieän caùc muïc ñích coù tính chaát xaõ hoäi. Ngöôøi gôûi tieàn tieát kieäm seõ ñöôïc höôûng moät laõi suaát ñöôïc aán ñònh treân toång soá tieàn gôûi vôùi möùc ñoä an toaøn vaø thanh khoaûn cao. Caùc loaïi hình tieàn gôûi phoå bieán: ¾ Tieàn gôûi thanh toaùn: Tieàn gôûi thanh toaùn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi laø tieàn gôûi cuûa caù nhaân, cuûa caùc nhaø doanh nghieäp vaø nhieàu nöôùc treân theá giôùi chính phuû trung öông vaø ñòa phöông cuõng môû taøi khoaûn thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng thöông maïi. Ñoái vôùi loaïi tieàn gôûi naøy, muïc ñích gôûi laø nhaèm ñaûm baûo an toaøn veà taøi saûn vaø thöïc hieän caùc khoaûn chi traû trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø tieâu duøng. Ñoái vôùi phaàn lôùn caùc khaùch haøng, muïc ñích höôûng lôïi ñoái vôùi loaïi tieàn gôûi naøy chæ giöõ vai troø thöù yeáu. Taøi khoaûn ñöôïc söû duïng cho tieàn gôûi thanh toaùn ñöôïc goïi laø taøi khoaûn giao dòch hay coøn goïi laø taøi khoaûn cheque (seùc), vì phaàn lôùn caùc khoaûn giao dòch -14- khoâng qua taøi khoaûn naøy ñöôïc thöïc hieän baèng seùc, maëc duø ngaøy nay vieäc chuyeån tieàn qua maïng vaø theû thanh toaùn ñaõ trôû thaønh phoå bieán. ¾ Tieàn gôûi coù kyø haïn: Caùc doanh nghieäp vaø caù nhaân coù thu nhaäp taïm thôøi chöa söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh coù theå gôûi vaøo ngaân haøng döôùi hình thöùc kyù thaùc coù kyø haïn. Theo nguyeân taéc ñoái vôùi loaïi tieàn gôûi naøy, ngöôøi gôûi chæ ñöôïc ruùt ra khi ñaùo haïn. Tuy nhieân treân thöïc teá do aùp löïc caïnh tranh maø caùc ngaân haøng thöôøng cho pheùp khaùch haøng ruùt ra tröôùc haïn vôùi ñieàu kieän laø ngöôøi gôûi khoâng ñöôïc traû laõi, hoaëc chæ höôûng laõi khoâng kyø haïn hoaëc phaûi chòu moät möùc phaït naøo ñoù. Tieàn gôûi ñònh kyø vôùi nhieàu loaïi kyø haïn khaùc nhau thoâng thöôøng bao goàm caùc loïai sau: 1tuaàn, 1thaùng, 2 thaùng … ñeán 36 thaùng. Khaùc vôùi tieàn gôûi thanh toaùn, tieàn gôûi ñònh kyø laø tieàn taïm thôøi chöa söû duïng cuûa doanh nghieäp, caù nhaân maø chuû yeáu laø caù nhaân. Vì vaäy muïc ñích gôûi tieàn vaøo ngaân haøng laø nhaèm tìm kieám lôïi töùc. Ñoái vôùi ngaân haøng tieàn gôûi ñònh kyø laø nguoàn voán oån ñònh trong kinh doanh, do ñoù laõi suaát maø caùc ngaân haøng chi traû cho loaïi tieàn gôûi naøy cao hôn laõi suaát chi traû cho tieàn gôûi thanh toaùn. Maët khaùc, ñeå khuyeán khích khaùch haøng gôûi tieàn theo kyø haïn daøi ngaân haøng thöôøng aùp duïng nguyeân taéc kyø haïn caøng daøi thì laõi suaát caøng cao. Hieän nay caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñang aùp duïng hai loaïi tieàn gôûi ñònh kyø laø: tieàn gôûi theo taøi khoaûn vaø tieàn gôûi ñònh kyø döôùi hình thöùc phaùt haønh kyø phieáu ngaân haøng. Ngoaøi ra caùc ngaân haøng thöông maïi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån coøn huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh moät loaïi giaáy nhaän nôï coù meänh giaù cao goïi laø chöùng chæ tieàn gôûi ñöôïc chuyeån nhöôïng. ¾ Tieàn gôûi tieát kieäm: Tieàn gôûi tieát kieäm ñoái vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi coù hai loaïi chính: -15- Loaïi 1: Tieàn gôûi tieát kieäm theo taøi khoaûn coù thoâng tri, töùc laø tieàn gôûi khoâng coù thôøi gian ñaùo haïn maø ngöôøi gôûi khi muoán ruùt ra phaûi baùo tröôùc cho ngaân haøng moät thôøi gian, tuy nhieân ngaøy nay caùc ngaân haøng thöôøng cho pheùp khaùch haøng ñöôïc ruùt tieàn tieát kieäm maø khoâng caàn baùo tröôùc. Loaïi 2: Tieàn gôûi tieát kieäm coù muïc ñích: ngöôøi gôûi kyù thaùc ôû ngaân haøng ñeå söû duïng vaøo moät muïc ñích nhaát ñònh nhö mua nhaø ôû, trang traõi chi phí hoïc taäp… Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi gôûi tieàn loaïi naøy ngaân haøng thöôøng caáp tín duïng ñeå buø ñaép theâm phaàn thieáu huït khi söû duïng theo muïc ñích cuûa tieàn gôûi tieát kieäm. Ñoái vôùi Vieät Nam tieàn gôûi tieát kieäm heát söùc ña daïng nhö tieàn gôûi khoâng kyø haïn; tieàn gôûi tieát kieäm coù muïc ñích (tieát kieäm an cö cuûa Ngaân haøng Ñoâng AÙ, tích luyõ thöôûng cuûa Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín); tieát kieäm coù laõi vaø coù thöôûng (tieát kieäm ngoaïi teä coù thöôûng cuûa Ngaân haøng AÙ Chaâu, cô hoäi vaøng cuûa Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín); tieát kieäm luyõ tieán …. 1.2.2. Caáp tín duïng Caáp tín duïng laø moät trong nhöõng nghieäp vuï quan troïng nhaát ñem laïi nguoàn thu nhaäp chuû yeáu cho caùc NHTM, caáp tín duïng bao goàm nhöõng dòch vuï chuû yeáu nhö sau: 1.2.2.1. Cho vay: Tín duïng laø ñöôïc hieåu nhö laø moät giao dòch veà taøi saûn (tieàn hoaëc haøng hoaù) giöõa beân cho vay (ngaân haøng vaø caùc ñònh cheá taøi chính khaùc) vaø beân ñi vay (caù nhaân, doanh nghieäp vaø caùc chuû theå khaùc), trong ñoù beân cho vay chuyeån giao taøi saûn cho beân ñi vay söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh theo thoaû thuaän, beân ñi vay coù traùch nhieäm hoaøn traû voâ ñieàu kieän voán goác vaø laõi cho beân cho vay khi ñeán haïn thanh toaùn. Coù raát nhieàu caùch ñeå phaân loaïi cho vay: -16- ¾ Caên cöù vaøo muïc ñích cho vay, goàm coù: cho vay saûn xuaát kinh doanh; taøi trôï xuaát nhaäp khaåu; cho vay mua saém baát ñoäng saûn; cho vay mua saém xe oâ toâ; cho vay tieâu duøng; cho vay noâng nghieäp; cho vay goùp chôï; cho vay du hoïc. ¾ Caên cöù vaøo thôøi haïn cho vay, goàm coù: cho vay ngaén haïn: döôùi 12 thaùng; cho vay trung haïn: töø 1 ñeán 5 naêm (moät soá nöôùc treân theá giôùi laø7 naêm), cho vay daøi haïn: treân 5 naêm (ñoái vôùi Vieät Nam), treân 7 naêm (ñoái vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi). ¾ Caên cöù vaøo möùc ñoä tín nhieäm, goàm coù: - Cho vay coù ñaûm baûo: ngöôøi ñi vay phaûi coù taøi saûn ñeå theá chaáp hoaëc caàm coá hoaëc ñöôïc beân thöù 3 baûo laõnh. - Cho vay khoâng coù ñaûm baûo: ngöôøi ñi vay khoâng coù taøi saûn ñeå theá chaáp hoaëc caàm coá hoaëc ñöôïc beân thöù 3 baûo laõnh maø chuû yeáu chæ döïa vaøo uy tín cuûa beân ñi vay. Loaïi hình naøy chæ aùp duïng ñoái vôùi khaùch haøng coù tình hình taøi chính laønh maïnh, coù khaû naêng taøi chính toát hoaëc nhöõng caù nhaân laøm vieäc ôû cô quan ñôn vò. ¾ Caên cöù vaøo phöông phaùp hoaøn traû, goàm coù: - Cho vay traû goùp: voán vaø laõi traû haøng thaùng - Cho vay moùn: voán traû cuoái kyø, laõi traû haøng thaùng. - Cho vay hoaøn traû theo yeâu caàu: aùp duïng kyõ thuaät thaáu chi. 1.2.2.2. Baûo laõnh ngaân haøng: Baûo laõnh ngaân haøng cuõng laø moät loaïi tín duïng ñöôïc aùp duïng phoå bieán, nhöng tín duïng döôùi daïng chöõ kyù, chöa phaùt sinh giao dòch veà taøi saûn (tieàn hoaëc haøng hoaù). Ñeå ñaûm baûo thöïc hieän moät nghóa vuï cuûa khaùch haøng, ngaân haøng ñöùng ra baûo laõnh cho khaùch haøng baèng vieäc phaùt haønh caùc chöùng thö baûo laõnh. Chöùng thö baûo laõnh laø giaáy cam keát cuûa ngaân haøng seõ thöïc hieän nghóa vuï thay ngöôøi ñöôïc baûo laõnh neáu ngöôøi naøy khoâng thöïc hieän nghóa vuï. -17- Baûo laõnh ngaân haøng coù caùc loaïi thoâng duïng nhö sau: baûo laõnh döï thaàu; baûo laõnh thöïc hieän hôïp ñoàng; baûo laõnh mua haøng traû chaäm; baûo laõnh thanh toaùn; baûo laõnh thueá quan; baûo laõnh thanh toaùn khoaûn taïm öùng; baûo laõnh baûo haønh saûn phaåm; baûo laõnh vay voán…. 1.2.2.3. Cho thueâ taøi chính: Cho thueâ taøi chính laø moät giao dòch hôïp ñoàng giöõa hai chuû theå goàm beân chuû sôû höõu taøi saûn vaø beân söû duïng taøi saûn, trong ñoù beân chuû sôû höõu taøi saûn (beân cho thueâ) chuyeån giao taøi saûn cho beân ñi thueâ söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh vaø beân söû duïng taøi saûn phaûi thanh toaùn tieàn thueâ cho beân chuû sôû höõu taøi saûn. Cho thueâ taøi chính laø loaïi cho thueâ voán daøi haïn, beân thueâ khoâng ñöôïc huyû boû hôïp ñoàng. Beân ñi thueâ chòu traùch nhieäm baûo trì, ñoùng baûo hieåm vaø thueá taøi saûn. Phaàn lôùn caùc hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính, beân thueâ ñöôïc quyeàn gia haïn hôïp ñoàng hoaëc ñöôïc quyeàn mua ñöùt taøi saûn sau khi thôøi haïn hôïp ñoàng keát thuùc. Thöïc chaát cuûa cho thueâ taøi chính laø moät hình thöùc taøi trôï voán, trong ñoù theo yeâu caàu söû duïng cuûa beân ñi thueâ, beân cho thueâ tieán haønh mua taøi saûn vaø chuyeån giao cho beân ñi thueâ söû duïng. Caùc loaïi cho thueâ taøi chính: - Taùi cho thueâ hay coøn goïi laø baùn vaø thueâ laïi, laø moät daïng ñaëc bieät cuûa phöông thöùc cho thueâ coù söï tham gia cuûa hai beân. - Cho thueâ hôïp taùc: beân cho thueâ ñaõ vay phaàn lôùn voán töø ngaân haøng ñeå mua taøi saûn cho thueâ. - Cho thueâ giaùp löng. 1.2.2.4. Chieát khaáu: Ngaân haøng ñöôïc chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn khaùc ñoái vôùi toå chöùc, caù nhaân vaø coù theå taùi chieát khaáu caùc thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn khaùc ñoái vôùi ngaân haøng khaùc. -18- 1.2.2.5. Bao thanh toaùn: Ñaây laø moät hình thöùc caáp tín duïng cuûa ngaân haøng cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua, baùn haøng hoùa ñaõ ñöôïc beân baùn haøng vaø beân mua haøng thoaû thuaän trong hôïp ñoàng mua, baùn haøng. Bao thanh toaùn goàm caùc loaïi bao thanh toaùn noäi ñòa vaø bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu. 1.2.3. Dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ: 1.2.3.1. Thanh toaùn noäi ñòa: Khaùch haøng coù theå söû duïng dòch vuï naøy ñeå thanh toaùn cho caùc nhaø cung caáp, caùc chuû nôï khaùc hoaëc duøng ñeå traû löông tröïc tieáp cho nhaân vieân qua taøi khoaûn cuûa hoï. Coù raát nhieàu phöông thöùc thanh toaùn qua heä thoáng ngaân haøng nhö: - Thanh toaùn baèng uûy nhieäm thu - Thanh toaùn baèng uûy nhieäm chi - Thanh toaùn baèng theû - Chuyeån tieàn qua ñieän thoaïi vaø maïng vi tính - Chuyeån tieàn ñieän töû EFTPOS (Electronic Funds Transfer at Point of Sales). 1.2.3.2. Thanh toaùn quoác teá: Quan heä thöông maïi quoác teá taát yeáu daãn ñeán naûy sinh nhöõng nghóa vuï tieàn teä giöõa caùc chuû theå ôû caùc quoác gia khaùc nhau. Vieäc thöïc hieän nhöõng nghóa vuï tieàn teä naøy laø thöïc hieän quan heä thanh toaùn quoác teá. Quan heä thanh toaùn quoác teá ñöôïc tieán haønh thoâng qua caùc phöông thöùc thanh toaùn. Ñeå phuø hôïp vôùi tính ña daïng vaø phong phuù cuûa moái quan heä thöông maïi vaø thanh toaùn quoác teá, ngöôøi ta ñaõ ñöa ra nhieàu phöông thöùc thanh toaùn khaùc nhau. -19- ¾ Chuyeån tieàn: Phöông thöùc chuyeån tieàn laø phöông thöùc thanh toaùn, trong ñoù moät khaùch haøng (ngöôøi traû tieàn) yeâu caàu ngaân haøng phuïc vuï mình chuyeån moät soá tieàn nhaát ñònh cho moät ngöôøi khaùc (ngöôøi höôûng lôïi) ôû moät ñòa ñieåm nhaát ñònh. Phöông thöùc chuyeån tieàn coù theå ñöôïc tieán haønh baèng hình thöùc chuyeån tieàn thö (M/T) hoaëc chuyeån tieàn baèng ñieän (T/T). Vieäc chuyeån tieàn ngaøy nay coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua heä thoáng SWIFT. Phöông thöùc chuyeån tieàn laø moät phöông thöùc ñôn giaûn, ngaân haøng chæ ñoùng vai troø trung gian ne._.ân ngöôøi baùn seõ gaëp ruûi ro neáu ngöôøi mua khoâng thöïc hieän thanh toaùn. ¾ Phöông thöùc nhôø thu: Phöông thöùc nhôø thu laø moät phöông thöùc thanh toaùn, trong ñoù ngöôøi baùn sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï chuyeån giao haøng hoaù hoaëc cung öùng dòch vuï cho khaùch haøng, uûy thaùc cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn cuûa ngöôøi mua treân cô sôû hoái phieáu do ngöôøi baùn laäp ra. Caùc loaïi nhôø thu: nhôø thu phieáu trôn vaø nhôø thu keøm chöùng töø. ¾ Phöông thöùc tín duïng chöùng töø (Documentary Credits): Tín duïng chöùng töø laø phöông thöùc thanh toaùn quoác teá ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát hieän nay. Noù laø söï thoaû thuaän trong ñoù moät ngaân haøng theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng cuûa mình (ngöôøi xin môû L/C) seõ traû tieàn cho ngöôøi thöù ba hoaëc traû cho baát cöù ngöôøi naøo theo leänh cuûa ngöôøi thöù ba hoaëc seõ traû, chaáp nhaän mua hoái phieáu do ngöôøi höôûng lôïi phaùt haønh; hoaëc cho pheùp moät ngaân haøng khaùc traû tieàn, chaáp nhaän hay mua hoái phieáu khi xuaát trình ñaày ñuû caùc chöùng töø ñaõ quy ñònh vaø moïi ñieàu kieän ñaët ra ñeàu thöïc hieän ñaày ñuû. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø phöông thöùc ñöôïc söû duïng töông ñoái phoå bieán hieän nay. -20- 1.2.3.3. Dòch vuï thu chi hoä: Ngaân haøng thay maët khaùch haøng ñeå thöïc hieän nghieäp vuï thu hoä khaùch haøng tieàn töø ngöôøi mua haøng hoaù, dòch vuï… hoaëc chi traû hoä löông, chi traû tieàn cho ñoái taùc cuûa khaùch haøng. Dòch vuï thu chi hoä coù theå baèng tieàn maët hoaëc baèng phöông thöùc chuyeån khoaûn. 1.2.4. Caùc dòch vuï khaùc 1.2.4.1. Baûo quaûn an toaøn vaät coù giaù: Baûo quaûn an toaøn vaät coù giaù laø moät trong nhöõng dòch vuï laâu ñôøi nhaát ñöôïc caùc ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän. Coâng vieäc baûo quaûn vaät coù giaù ñöôïc chia thaønh hai boä phaän khaùc nhau: - Keùt saét baûo quaûn kyù thaùc: ñöôïc laäp ra ñeå cho khaùch haøng thueâ. Khaùch haøng ñöôïc quyeàn kieåm tra taøi saûn coù giaù cuûa hoï vaøo baát kyø thôøi ñieåm naøo. Caùc ngaân haøng chæ ñôn thuaàn cung caáp kho baûo quaûn. - Tröïc tieáp baûo quaûn caùc giaáy tôø coù giaù trò: ngaân haøng tröïc tieáp quaûn lyù nhö moät ñaïi lyù ñoái vôùi khaùch haøng 1.2.4.2. Dòch vuï uûy thaùc: Ñaõ nhieàu naêm qua ngaân haøng ñaõ vaø ñang ñieàu haønh quaûn trò tình hình taøi chính, taøi saûn cuûa caùc caù nhaân vaø caùc coâng ty (vôùi khoaûn phí nhaát ñònh tuyø thuoäc vaøo ñaùnh giaù quy moâ taøi saûn vaø caùc hoaït ñoäng). Haàu heát caùc ngaân haøng ñeà xuaát thöïc hieän dòch vuï uûy thaùc caù nhaân daønh cho caùc caù nhaân vaø hoä gia ñình, dòch vuï uûy thaùc thöông maïi- daønh cho caùc doanh nghieäp. Thoâng qua boä phaän dòch vuï uûy thaùc caù nhaân, khaùch haøng coù theå ñeå daønh tieàn chi traû hoïc phí cho con caùi sau naøy baèng caùch chuyeån giao cho ngaân haøng khaû naêng ñieàu haønh vaø ñaàu tö nguoàn tieàn cuûa hoï trong khi hoï chöa caàn ñeán. Caùc ngaân haøng thöôøng ñoùng vai troø thöïc hieän di chuùc, ñieàu haønh taøi saûn cuûa khaùch -21- haøng khi qua ñôøi. Ngaân haøng ñaûm baûo nguyeân veïn caùc taøi saûn quyù giaù ñeå ngöôøi thöøa keá nhaän ñöôïc taøi saûn naøy khi ñeán thôøi ñieåm phuø hôïp. Thoâng qua dòch vuï uûy thaùc thöông maïi, ngaân haøng ñieàu haønh danh muïc chöùng khoaùn cuûa coâng ty vaø cung caáp dòch vuï ñaïi dieän cho caùc coâng ty, phaùt haønh coå phieáu hay traùi phieáu, chi traû coå töùc hay laõi suaát khi ñeán haïn… 1.2.4.3. Caùc dòch vuï khaùc: Ngoaøi ra, dòch vuï ngaân haøng coøn bao goàm: dòch vuï ñaàu tö, dòch vuï baûo hieåm, dòch vuï tö vaán, caùc nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, tyû giaù, laõi suaát …. Caùc dòch vuï naøy ñaõ ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû caùc nöôùc treân theá giôùi nhöng hieän vaãn chöa ñöôïc aùp duïng roäng raõi ôû Vieät Nam. 1.3. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng: 1.3.1. Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng laø gì? Hoäi nhaäp quoác teá coù raát nhieàu khía caïnh. Veà maët chính saùch nhaèm khuyeán khích hoäi nhaäp quoác teá, caùc nöôùc thöôøng haønh ñoäng baèng caùch môû cöûa khaû naêng tieáp caän thò tröôøng, ñoái xöû quoác gia, vaø ñaûm baûo moâi tröôøng chính saùch trong nöôùc hoã trôï cho caïnh tranh. Möùc ñoä hoäi nhaäp quoác teá ñaït ñöôïc treân thöïc teá tuyø thuoäc vaøo söï phaûn hoài cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø caùc ngaân haøng trong nöôùc ñoái vôùi caùc cô hoäi do söï thay ñoåi cuûa chính saùch. Do ñoù, caùc bieän phaùp hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng coù theå bao goàm vieäc ñaùnh giaù caùc raøo caûn ñoái vôùi söï tham gia hoaëc “ñoä môû cöûa”; veà möùc ñoä khaùc bieät veà giaù taøi saûn taøi chính vaø dòch vuï ôû caùc nöôùc (laõi suaát thò tröôøng seõ phaûn aùnh söï khaùc bieät veà ruûi ro giöõa caùc nöôùc); möùc ñoä töông töï giöõa caùc chuaån möïc vaø caùc nguyeân taéc quy ñònh hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng ôû caùc nöôùc khaùc nhau; hoaëc möùc ñoä caïnh tranh trong khu vöïc ngaân haøng, trong khi caùc bieän phaùp khaùc nhö cheânh leäch giöõa laõi suaát tieàn gôûi vaø cho vay, caùc tyû leä veà möùc ñoä taäp trung ñöôïc söû duïng khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñaùng tin caäy; thò phaàn cho vay cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi; -22- vaø möùc ñoä cuûa caùc luoàng voán quoác teá vaø thanh toaùn dòch vuï, keå caû chuyeån lôïi nhuaän veà nöôùc. Ngoaøi vieäc cho pheùp caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi caïnh tranh trong moät saân chôi coâng baèng vaø taïo thuaän lôïi cho caùc toå chöùc tín duïng trong nöôùc thaâm nhaäp thò tröôøng quoác teá, hoäi nhaäp quoác teá coøn lieân quan ñeán caùc chuaån möïc toát nhaát giuùp cho heä thoáng ngaân haøng vaø neàn kinh teá VN coù theå tieáp caän vôùi löu chuyeån voán vaø giao thöông quoác teá. Ngaân haøng laø moät boä phaän quan troïng trong heä thoáng taøi chính ñoái vôùi caùc quoác gia, ñaëc bieät laø ñoái vôùi VN khi thò tröôøng voán vaãn haõy coøn nhoû beù. Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng laïi caøng quan troïng trong moät neàn kinh teá hoäi nhaäp quoác teá hoaøn toaøn nhö VN chuùng ta. 1.3.2. Ñoäng löïc cuûa hoäi nhaäp quoác teá: 1.3.2.1. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø xu theá taát yeáu: Vieät Nam ñaõ ñi ñuùng con ñöôøng hoäi nhaäp quoác teá. Vôùi Hieäp ñònh thöông maïi song phöông ñaõ kyù vôùi Myõ (USVN BTA), caùc nghóa vuï trong khuoân khoå Hieäp ñònh khung veà dòch vuï ASEAN vaø caùc cuoäc ñaøm phaùn gia nhaäp Hieäp ñònh chung veà Thöông maïi dòch vuï cuûa Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO-GATS), Vieät Nam cam keát nôùi loûng caùc haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Chaúng haïn nhö, trong Hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ cho pheùp ngaân haøng vaø chi nhaùnh ngaân haøng cuûa Myõ ñöôïc pheùp huy ñoäng voán baèng đVNÑ. Vôùi tö caùch laø hoäi vieân cuûa WTO, khoâng chæ ngaân haøng Myõ maø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi cuõng coù quyeàn töï do ñoù vaø coù theå cung caáp caùc dòch vuï ngaân haøng taïi Vieät Nam. Coù raát ít caùc quoác gia khoâng coù keá hoaïch hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng. Nhöõng quoác gia khoâng coá gaéng hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng thì ít coù khaû naêng hoäi nhaäp ôû nhöõng lónh vöïc khaùc trong neàn kinh teá cuûa mình. Moät khi ñaõ môû cöûa thöông maïi, caùc doanh nghieäp seõ yeâu caàu ñöôïc cung -23- caáp dòch vuï taøi chính toát hôn, khaùch haøng ñöôïc nhieàu quyeàn löïa choïn caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính mang tính caïnh tranh hôn. Caùc coâng ty ña quoác gia cuõng muoán coù caùc dòch vuï taøi chính trong nöôùc hoã trôï cho voán ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi cuûa mình. Caùc nöôùc Lieân Xoâ cuõ ñang vaät loän vôùi khoù khaên, khoâng taïo caùc ñieàu kieän ñeå khuyeán khích hoäi nhaäp ñaõ coù nhöõng keát quaû khoâng toát, trong khi ñoù nhieàu nöôùc Ñoâng Aâu nhanh choùng hoäi nhaäp quoác teá ñang phaùt trieån raát toát. 1.3.2.2. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø moät phaàn cuûa phaùt trieån kinh teá: Phaùt trieån taøi chính vaø taêng tröôûng kinh teá coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Vai troø cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong phaùt trieån taøi chính vaãn coøn laø ñieàu ñang coøn nhieàu tranh caûi. Söï tham gia cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính cho moät quoác gia vaø söï tham gia vaøo thò tröôøng quoác teá cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc ñeàu taïo ñoäng löïc vaø ñieàu kieän ñeå chuyeån giao coâng ngheä giöõa caùc quoác gia vôùi nhau. Ñoái vôùi moät soá quoác gia vôùi xuaát phaùt ñieåm laø khoâng coù heä thoáng ngaân haøng thöông maïi (heä thoáng ngaân haøng noùi chung laø söï môû roäng cuûa chính saùch taøi khoaù cuûa chính phuû trong neàn kinh teá meänh leänh), söï chuyeån giao coâng ngheä dieãn ra treân toaøn boä caùc dòch vuï ngaân haøng. Ñoái vôùi caùc nöôùc khaùc, chuyeån giao coâng ngheä laø ñöa ra caùc saûn phaåm vaø kyõ thuaät quaûn lyù môùi. Heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng caïnh tranh vaø môû cöûa laø nhöõng heä thoáng taøi chính toát nhaát cho phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Caùc cuoäc tranh luaän veà taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån taøi chính ñeàu uûng hoä coâng cuoäc caûi caùch nhaèm taïo ra caùc ñieàu kieän, theo ñoù söï caïnh tranh coù theå lôùn maïnh giöõa caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc ñöôïc giaùm saùt vaø quaûn lyù an toaøn. Baèng chöùng roõ raøng laø söï caïnh tranh seõ laøm cho heä thoáng ngaân haøng lôùn hôn, hoaït ñoäng hieäu quaû hôn vaø laønh maïnh hôn. Ñieàu naøy seõ taïo thuaän lôïi cho -24- phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Do vaäy, caùc nöôùc ñang phaùt trieån noùi chung mong muoán caûi thieän heä thoáng ngaân haøng nhö moät phaàn noã löïc cuûa hoï nhaèm phaùt trieån kinh teá. Cho pheùp caùc nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng ôû thò tröôøng trong nöôùc thöôøng laø moät caùch hieäu quaû ñeå aùp duïng caïnh tranh vaø ñaåy maïnh phaùt trieån taøi chính. Hoäi nhaäp quoác teá laø moät phaàn quan troïng vaø khoâng theå thieáu trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa moät nöôùc. Hoäi nhaäp toaøn caàu seõ môû ra vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaø söû duïng nguoàn löïc tieàm naêng vaø taïo ra caùc cô hoäi taêng tröôûng töø söï chuyeân moân hoaù, maø neáu khoâng hoäi nhaäp seõ khoâng ñöôïc khai thaùc söû duïng. 1.3.3. Caùc ñaëc ñieåm cuûa hoäi nhaäp quoác teá: Khi caùc nöôùc hoäi nhaäp vaøo heä thoáng taøi chính quoác teá seõ coù nhöõng thay ñoåi cô baûn: ‐ Möùc ñoä sôû höõu cuûa ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong caùc ngaân haøng trong nöôùc. ‐ Thò phaàn dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. ‐ Thò phaàn dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng ña quoác gia (ngaân haøng trong nöôùc cuøng vôùi söï hieän dieän nöôùc ngoaøi, hoaëc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vôùi söï hieän dieän trong nöôùc). ‐ Phaïm vi aùp duïng caùc tieâu chuaån quoác teá, quy cheá vaø quy ñònh. ‐ Phaïm vi dòch vuï ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng laø ngöôøi cö truù. Trong nhieàu nöôùc phaùt trieån, heä thoáng ngaân haøng hoäi nhaäp quoác teá hoaøn toaøn vôùi hai ñaëc ñieåm cuoái cuøng, nhöng khoâng hoaøn toaøn ñoái vôùi ñaëc ñieåm ñaàu tieân. Khi dòch vuï ngaân haøng ñöôïc cung caáp döôùi caùc raøo caûn baûo hoä trong nöôùc seõ laøm taêng chi phí cho chính khaùch haøng cuûa heä thoáng ngaân haøng. 1.3.4. Caùc cam keát vaø loä trình veà môû cöûa trong lónh vöïc ngaân haøng: Trong tieán trình ñaøm phaùn ñeå gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi WTO, Vieät Nam phaûi kyù keát haøng loaït caùc Hieäp ñònh song phöông vaø ña phöông vôùi haàu heát caùc nöôùc thaønh vieân WTO theo nhöõng nguyeân taéc cô baûn vaø loä trình -25- môû cöûa ñöôïc quy ñònh trong Hieäp ñònh chung veà thöông maïi, dòch vuï (GATS) cuûa WTO nhö cheá ñoä quoác gia, qui cheá toái hueä quoác, tính minh baïch cuûa caùc chính saùch lieân quan ñeán hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï. 1.3.4.1. Gia nhaäp WTO: Vieät Nam ñaõ noäp ñôn xin gia nhaäp WTO vaøo naêm 1995. Muïc tieâu hieän nay laø hoaøn taát ñaøm phaùn kòp ñeå gia nhaäp cuoái naêm 2005. Caùc nöôùc ñang chuaån bò gia nhaäp WTO phaûi traûi qua moät quaù trình ñaøm phaùn song phöông ñaày khoù khaên vôùi taát caû caùc nöôùc thaønh vieân, moät quaù trình maø caùc nöôùc thaønh vieân ban ñaàu khoâng phaûi thöïc hieän. Caùc cuoäc ñaøm phaùn song phöông naøy thöôøng ñieàu chænh quan heä thöông maïi giöõa caùc nöôùc thaønh vieân khi hoï ñaõ trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc. Vieäc tieáp caän khu vöïc ngaân haøng laø do caùc quy ñònh cuûa GATS trong phuï luïc veà dòch vuï taøi chính. Caùc lónh vöïc cam keát laø: tieáp caän thò tröôøng vaø ñoái xöû quoác gia. Nguyeân taéc cuûa WTO veà toái hueä quoác (MFN) ñoøi hoûi taát caû caùc thaønh vieân phaûi ñöôïc ñoái xöû nhö nhau. Ñieàu naøy khieán cho caùc cam keát trong USVNBTA trôû thaønh möùc toái thieåu cuûa GATS. Caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä veà nguyeân taéc toái hueä quoác vaãn ñöôïc chaáp nhaän, nhöng thoâng thöôøng ñoái xöû theo MFN caàn phaûi aùp duïng vaøo moät thôøi gian ñöôïc xaùc ñònh trong töông lai. Theo quy ñònh veà tieáp caän thò tröôøng, caùc haïn cheá laø khoâng ñöôïc cho pheùp tröø caùc haïn cheá ñaõ ñöôïc ñöa vaøo cam keát. Caùc loaïi haïn cheá caàn phaûi ñöôïc cam keát laø: - Soá löôïng caùc nhaø cung caáp; toång giaù trò caùc giao dòch dòch vuï hoaëc taøi saûn; - Toång soá nhöõng theå nhaân coù theå ñöôïc thueâ; - Caùc bieän phaùp haïn cheá hoaëc yeâu caàu caùc loaïi phaùp nhaân hoaëc lieân doanh nhaát ñònh; vaø - Vieäc nöôùc ngoaøi tham gia goùp voán. -26- Caùc nöôùc coù ba löïa choïn chung veà ñaøm phaùn theo Hieäp ñònh dòch vuï taøi chính GATS, ñoù laø: Thöù nhaát, cam keát môû cöûa ôû möùc ñoä hieän haønh, ñieàu naøy coù giaù trò ôû choå noù buoäc chính phuû phaûi cam keát thöïc hieän möùc ñoái xöû hieän haønh. Thöù hai, cam keát ôû möùc döôùi möùc hieän thôøi, thöôøng laø do ngaïi veà söï oån ñònh taøi chính hoaëc laø ñeå ñaûm baûo thöông löôïng cho caùc cuoäc ñaøm phaùn trong töông lai. Ñoâi khi ñaây laø phöông phaùp ñöôïc duøng khi lòch söû cho thaáy coù söï hieän dieän cuûa nöôùc ngoaøi treân thò tröôøng trong thôøi gian daøi vaø “ñieàu khoaûn baûo löu” cho pheùp duy trì hieän traïng naøy trong khi khoâng cho pheùp nhöõng thaønh vieân môùi gia nhaäp ñöôïc höôûng cuøng möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng. Thöù ba, cam keát môû cöûa hôn möùc hieän haønh, söû duïng quaù trình ñaøm phaùn WTO ñeå ñònh höôùng cho quaù trình caûi caùch khu vöïc taøi chính. Voøng ñaøm phaùn gia nhaäp WTO cuûa Vieät Nam ñaõ baét ñaàu töø naêm 2000, cho ñeán nay vaãn chöa keát thuùc. 1.3.4.2. Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Hoa Kyø (USVN BTA): Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Hoa Kyø ñaõ ñöôïc kyù ngaøy 13.7.2000, trong ñoù coù caùc cam keát veà tieáp caän thò tröôøng vaø ñoái xöû quoác gia ñoái vôùi caùc ngaân haøng Hoa kyø seõ ñöôïc nôùi loûng daàn trong thôøi gian 9 naêm. Trong ñoù cuõng coù cam keát veà tính minh baïch vaø vieäc tham vaán trong quaù trình xaây döïng chính saùch taøi chính vaø giaûi quyeát tranh chaáp sao cho roõ raøng, coâng baèng vaø kòp thôøi. Caùc cam keát chuû yeáu veà ngaân haøng nhö sau: - Sau 3 naêm thöïc hieän ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû veà vieäc tieáp caän vôùi caùc coâng cuï chieát khaáu, hoaùn ñoåi vaø kyø haïn cuûa ngaân haøng trung öông. - Caùc ngaân haøng Hoa Kyø coù theå hình thaønh caùc lieân doanh vôùi caùc ñoái taùc Vieät Nam vôùi löôïng coå phaàn töø 30% ñeán 49%. Sau naêm 2010 seõ cho pheùp caùc coâng ty con 100% voán nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi VN. -27- - Trong thôøi gian töø 8 ñeán 10 naêm ñaàu thöïc hieän töøng böôùc ñoái xöû quoác gia moät caùch ñaày ñuû lieân quan ñeán quyeàn cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng Hoa Kyø trong vieäc nhaän tieàn göûi baèng ñoàng VN töø caùc khaùch haøng VN. Haïn cheá veà tieàn göûi baèng ñoàng VN ñaõ ñöôïc taêng leân 100% soá voán ñaêng kyù cuûa ngaân haøng vaø vaøo thaùng 12 naêm 2003 haïn möùc naøy ñaõ ñöôïc taêng leân ñeán 500%. - Caùc ñònh cheá taøi chính do Hoa Kyø ñaàu tö seõ ñöôïc pheùp phaùt haønh theû tín duïng vôùi ñieàu kieän töông töï nhö caùc ngaân haøng cuûa Vieät Nam sau 8 naêm. Caùc cam keát khaùc bao goàm vieäc cho pheùp laép ñaët heä thoáng maùy ruùt tieàn töï ñoäng (ATM), nôùi loûng caùc quy ñònh veà hoaït ñoäng tieàn gôûi baèng ngoaïi teä, söûa ñoåi caùc quy ñònh veà vieäc söû duïng taøi saûn theá chaáp laø quyeàn söû duïng ñaát ñoái vôùi caùc toå chöùc tín duïng nöôùc ngoaøi, vaø vieäc cho vay baèng ngoaïi teä ñoái vôùi khaùch haøng vay laø ngöôøi Vieät Nam. USVN BTA khaù toaøn dieän trong caùc cam keát veà tieáp caän thò tröôøng vaø ñoái xöû quoác gia. Caùc cuoäc ñaøm phaùn WTO ñang thuùc ñaåy USVN BTA, trong ñoù chuû yeáu laø vieäc ñaåy nhanh hôn caùc cam keát veà tieáp caän thò tröôøng. Loä trình chuû yeáu giaønh cho caùc nhaø cung caáp Hoa Kyø laø: - Tôùi naêm 2009, thöïc hieän ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû veà vieäc nhaän tieàn göûi baèng VND cuûa caùc phaùp nhaân cuûa Vieät nam (ñöôïc nôùi loûng daàn) - Tôùi naêm 2009, phaùt haønh theû tín duïng treân cô sôû ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû - Tôùi naêm 2010, thieát laäp caùc ngaân haøng con 100%, vaø - Tôùi naêm 2011, thöïc hieän ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû veà vieäc nhaän tieàn göûi baèng ñoàng VN cuûa caùc caù nhaân ngöôøi Vieät nam (ñöôïc nôùi loûng daàn). 1.3.4.3. Hieäp ñònh khung cuûa ASEAN veà dòch vuï: Hieäp ñònh khung cuûa ASEAN veà dòch vuï (AFAS) ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1995. Vieät Nam gia nhaäp ASEAN vaøo thaùng 7 naêm 1995. Caùc nöôùc ASEAN laø thaønh vieân cuûa WTO (trong ñoù coù Vieät Nam) cam keát thöïc hieän caùc yeâu caàu nhö - Xaây döïng moâi tröôøng phaùp lyù veà ngaân haøng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. -28- - Khoâng haïn cheá soá löôïng nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång giaù trò caùc giao dòch veà dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång caùc hoaït ñoäng taùc nghieäp hay toång soá löôïng dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång soá ngöôøi ñöôïc tuyeån duïng cuûa caùc toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi. - Khoâng coù caùc bieän phaùp haïn cheá hay yeâu caàu phaûi mang moä hình thöùc phaùp nhaân naøo cuï theå. - Khoâng haïn cheá vieäc tham gia goùp voán cuûa beân nöôùc ngoaøi döôùi hình thöùc tyû leä phaàn traêm toái ña soá coå phieáu nöôùc ngoaøi ñöôïc naém giöõ theo nguyeân taéc thoaû thuaän. Caùc thaønh vieân môùi nhö Vieät Nam ñöôïc pheùp coù theâm thôøi gian ñeå ñaït ñöôïc caùc cam keát chung trong hieäp ñònh. Ñoái vôùi Vieät Nam, thôøi gian mieãn tröø thöïc hieän ñoái xöû toái hueä quoác laø 3 naêm. 1.3.5. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng: Ñoái vôùi ngaønh ngaân haøng, hoäi nhaäp quoác teá môû ra nhieàu cô hoäi ñeå trao ñoåi, hôïp taùc quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng nhö hoaïch ñònh chính saùch tieàn teä, ñeà ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro, qua ñoù naâng cao uy tín vaø vò theá cuûa heä thoáng NHVN trong caùc giao dòch taøi chính quoác teá. Ngaønh ngaân haøng VN coù nhieàu ñieàu kieän ñeå tranh thuû voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ caùn boä, coù khaû naêng theo kòp yeâu caàu phaùt trieån thò tröôøng taøi chính trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Caùc NHTMVN baét buoäc phaûi chuyeân moân hoùa saâu hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán, nhanh choùng tieáp caän vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi. -29- Trong quaù trình hoäi nhaäp, caùc NHVN cuõng chòu taùc ñoäng maïnh töø thò tröôøng taøi chính quoác teá trong khi phaûi thöïc hieän nhieàu nghóa vuï vaø caùc cam keát quoác teá, chính ñieàu naøy ñaët ra cho caùc NHVN nhieàu thaùch thöùc: Thöù nhaát, caùc NHVN ngaøy caøng chòu aùp löïc trong vieäc giöõ vaø môû roäng thò phaàn cuûa mình ngay treân laõnh thoå VN. Hieän nay, caùc NHVN phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh khoâng chæ bôûi caùc NH nöôùc ngoaøi maø coøn phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh vôùi caùc toå chöùc taøi chính trung gian khaùc vaø ñònh cheá taøi chính khaùc nhö thò tröôøng chöùng khoaùn, cho thueâ taøi chính, baûo hieåm. Ngoaøi ra, vieäc phaûi loaïi boû daàn nhöõng haïn cheá ñoái vôùi NH nöôùc ngoaøi coù nghóa laø caùc NH nöôùc ngoaøi seõ töøng böôùc tham gia ñaày ñuû vaøo moïi lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng taïi VN. Thöù hai, caïnh tranh trong vieäc huy ñoäng voán ngaøy caøng gay gaét. Thöïc hieän hoäi nhaäp ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thöïc hieän loä trình côûi boû nhöõng haïn cheá ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong vieäc huy ñoäng voán. Ngaøy 16.9.2004, Ngaân haøng Nhaø nöôùc VN ñaõ ñieàu chænh tyû leä huy ñoäng voán tieàn gôûi VNÑ ñoái vôùi chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng ôû VN töø 25% leân 50%. VN cuõng ñang cam keát môû cöûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính- ngaân haøng theo loä trình nôùi loûng daàn vaø tieán tôùi xoaù boû caùc haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng. Giai ñoaïn töø 2001 ñeán 2010, caùc ngaân haøng Myõ seõ ñöôïc thaønh laäp caùc ngaân haøng lieân doanh vôùi soá voán töø 30%-49%, tôùi naêm 2010 ñöôïc thaønh laäp ngaân haøng vôùi voán 100% cuûa Myõ. Hoäi nhaäp ngaân haøng ñoøi hoûi caùc NHVN phaûi nhanh choùng taêng quy moâ, ñaàu tö coâng ngheä, caûi tieán trình ñoä quaûn lyù…Coâng ngheä hieän ñaïi vaø trình ñoä quaûn lyù cuõng nhö tieàm löïc taøi chính doài daøo cuûa nhöõng ngaân haøng nöôùc ngoaøi seõ laø nhöõng öu theá cô baûn taïo söùc eùp caïnh tranh trong ngaønh ngaân haøng vaø buoäc caùc ngaân haøng VN phaûi taêng theâm voán, ñaàu tö kyõ thuaät, caûi tieán phöông phaùp quaûn trò, hieän ñaïi hoaù heä thoáng thanh toaùn maø ñaëc bieät laø caûi tieán vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng vaø naêng löïc caïnh tranh. -30- Thöù ba, caïnh tranh trong vieäc söû duïng lao ñoäng ngaøy caøng gay gaét. Moïi söï thaønh coâng cuûa moät doanh nghieäp ñeàu xuaát phaùt töø yeáu toá con ngöôøi. Hieän nay, cheá ñoä ñaõi ngoä cho lao ñoäng ñaëc bieät laø lao ñoäng coù trình ñoä cao ôû caùc NHVN chöa ñuû söùc thuyeát phuïc ñeå loâi keùo nhöõng lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân cao. Thöù tö, caïnh tranh trong vieäc cung caáp dòch vuï ngaân haøng cuõng ngaøy caøng quyeát lieät. Ngaøy nay, ngoaøi nhöõng nghieäp vuï truyeàn thoáng nhö tín duïng vaø huy ñoäng voán thì dòch vuï ngaân haøng cuõng taïo neân saéc thaùi môùi cho ngaân haøng trong chieán löôïc caïnh tranh vaø taïo thò phaàn cho mình. Do ñoù, caùc NHVN cuõng phaûi chòu aùp löïc taïo neân phong caùch vaên hoaù cho ngaân haøng mình, taïo neân phong caùch phuïc vuï rieâng theå hieän neùt ñaëc thuø cuûa mình môùi hy voïng taïo theá ñöùng vöõng chaéc treân thò tröôøng. -31- CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HEÄ THOÁNG DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM VAØ CAÙC NGUYEÂN NHAÂN TOÀN TAÏI 2.1. Thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN: Trong 5 naêm qua, neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ coù nhieàu böôùc taêng tröôûng ñaùng keå, toác ñoä taêng tröôûng GDP taêng daàn haøng naêm nhö naêm 2000 laø 6,79%, naêm 2004 laø 7,69%, keá hoaïch naêm 2005 laø 8,5%. Ñaây chính laø ñieàu kieän thuaän lôïi giuùp moâi tröôøng hoaït ñoäng ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån. Nhu caàu veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam ngaøy caøng taêng. Moät soá dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ ñöôïc trieån khai vaø xaõ hoäi chaáp nhaän (ngaân haøng ñieän töû: home banking, mobile banking, phone banking, theû ATM…). Heä thoáng ngaân haøng ñaõ coù nhöõng caûi thieän ñaùng keå veà naêng löïc, theå cheá, taøi chính, hoaït ñoäng, coâng ngheä, quaûn trò ñieàu haønh, cô caáu toå chöùc vaø maïng löôùi hoaït ñoäng. Soá löôïng caùc toå chöùc cung caáp dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng taêng cuøng vôùi quaù trình töï do hoaù kinh teá vaø môû cöûa thò tröôøng taøi chính trong nöôùc. Vôùi vai troø noøng coát trong heä thoáng taøi chính, heä thoáng ngaân haøng laø keânh huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn löïc taøi chính chuû choát, goùp phaàn taïo neân nhöõng thaønh töïu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam trong thôøi gian qua. Heä thoáng ngaân haøng ñaõ huy ñoäng vaø cho vay moät khoái löôïng voán lôùn cho neàn kinh teá, hoã trôï khu vöïc kinh teá tö nhaân phaùt trieån, phaùt trieån keát caáu haï taàng kinh teá- xaõ hoäi, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu, thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Trong giai ñoaïn 2000-2004, dö nôï tín duïng taêng tröôûng bình quaân 27%/naêm, ñaït qui moâ taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2004 töông ñöông 65% GDP vaø huy ñoäng voán taêng tröôûng bình quaân 25%/naêm, ñaït qui moâ taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2004 töông ñöông 62% GDP. Doanh soá thanh toaùn trong nöôùc taêng nhanh nhôø phaùt trieån caùc heä thoáng thanh toaùn ñieän töû (thanh toaùn lieân ngaân haøng, -32- buø tröø, chuyeån tieàn), bình quaân gaàn 50%/ naêm, ñaït hôn 8,7 trieäu tyû ñoàng naêm 2004 – gaáp hôn 12 laàn GDP. Heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng töø thaùng 5/2002 vaø ñaït khoái löôïng giao dòch thanh toaùn trung bình 11.000-13.000 moùn/ngaøy vôùi 8.000 tyû ñoàng/ngaøy, coù ngaøy leân tôùi 20.000 moùn vôùi gaàn 16.000 tyû ñoàng, ñoàng thôøi coù xu höôùng ngaøy caøng taêng. (1) Maëc duø coù nhöõng böôùc tieán quan troïng veà qui moâ vaø trình ñoä phaùt trieån, song heä thoáng dòch vu ïngaân haøng vaãn coøn toàn taïi nhieàu haïn cheá vaø baát caäp nhö: 2.1.1 Haïn cheá veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï: Dòch vuï cuûa haàu heát caùc NHVN hieän coøn khaù ñôn ñieäu, chuûng loaïi ngheøo naøn vaø chæ laø nhöõng dòch vuï mang tính truyeàn thoáng: huy ñoäng, cho vay vaø thanh toaùn. 2.1.1.1. Huy ñoäng voán: Bieåu ñoà 1. Huy ñoäng voán töø neàn kinh teá (2) 0 100 200 300 400 500 2000 2001 2002 2003 2004 Toång huy ñoäng Baèng VND Baèng USD Ngaøn tyû ñoàng (1) &(2) Nguoàn soá lieäu: Baùo caùo thöôøng nieân Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 2004 -33- Tính ñeán cuoái naêm 2004, huy ñoäng cuûa toaøn heä thoáng TCTD taêng 33,2%, cao hôn toác ñoä taêng 25,8% cuûa naêm 2003. Tuy nhieân, toác ñoä taêng huy ñoäng voán baèng VND ñaït 33,73%, chaäm hôn so vôùi naêm 2003 (naêm 2003 taêng 38,6%), trong khi ñoù, traùi ngöôïc vôùi xu theá giaûm ñoác ñoä huy ñoäng ngoaïi teä cuûa naêm 2003 so vôùi caùc naêm tröôùc, huy ñoäng ngoaïi teä cuûa heä thoáng ngaân haøng ñaõ taêng maïnh trôû laïi, ñaït 31,96%. Nghieäp vuï huy ñoäng voán cuûa caùc NHVN hieän nay vaãn chuû yeáu döôùi daïng tieàn gôûi tieát kieäm coù kyø haïn cuûa khaùch haøng caù nhaân (bình quaân chieám hôn 70% toång nguoàn voán huy ñoäng), chæ tröø moät soá ít ngaân haøng nhö Ngaân haøng Ngoaïi thöông VN hieän laø trung taâm thanh toaùn cuûa caùc TCTD (ngoaøi NHNN, haàu heát caùc TCTD ñeàu môû taøi khoaûn taïi NH naøy ñeå tieän giao dòch). Tieàn gôûi thanh toaùn chieám tyû troïng khaù thaáp trong toång nguoàn huy ñoäng vôùi ña soá laø tieàn gôûi ñònh kyø. Baûng 1. Tieàn gôûi cuûa khaùch haøng vaø caùc TCTD khaùc taïi Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu (3) Chæ tieâu Naêm 2004 (trieäu VNÑ) Naêm 2003 (trieäu VNÑ) 1. Tieàn gôûi cuûa caùc TCTD khaùc: - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn (thanh toaùn) - Tieàn gôûi ngaén haïn 2. Tieàn gôûi cuûa caùc khaùch haøng: - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn (thanh toaùn) - Tieàn gôûi coù kyø haïn - Tieàn gôûi tieát kieäm - Tieàn gôûi voán chuyeân duøng 3. Tyû troïng tieàn gôûi khoâng kyø haïn 898.898 8.411 890.487 12.580.744 1.894.302 146.149 10.539.071 1.222 14% 644.769 10.473 634.296 8.969.542 1.258.025 151.941 7.544.085 15.491 13% (3) Nguoàn soá lieäu: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa NHTMCP AÙ Chaâu naêm 2004 -34- Tieàn gôûi tieát kieäm vaãn chæ chung chung cho moïi ñoái töôïng söû duïng, chöa coù söï phaân bieät daønh cho töøng loaïi ñoái töôïng khaùch haøng khaùc nhau (nhö sinh vieân hoïc sinh), dòch vuï huy ñoäng thieáu söï ña daïng veà muïc ñích gôûi tieàn cuûa khaùch haøng (nhö tieát kieäm an sinh, tieát kieäm tích luõy, tieát kieäm du hoïc, tieát kieäm mua nhaø…) Baûng 2. Baûng so saùnh caùc hình thöùc huy ñoäng tieàn gôûi daønh cho khaùch haøng caù nhaân cuûa Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu vaø Ngaân haøng HSCB (4) NHTMCP AÙ Chaâu HSBC (Canada) 1. Baèng VNÑ - Tieàn gôûi thanh toaùn - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn - Tieàn gôûi coù kyø haïn 2. Baèng USD - Tieàn gôûi thanh toaùn - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn - Tieàn gôûi coù kyø haïn 3. Baèng vaøng - Tieàn gôûi coù kyø haïn - Kieåm ñònh – Giöõ hoä 4. Tieàn gôûi tích goùp döï thöôûng 1. Tieàn gôûi tieát kieäm ( Saving Account) - Tieát kieäm ñaàu tö (Investment Savings) - Tieát kieäm thoâng thöôøng (Regular Savings) - Tieát kieäm ngoaïi teä (Foreign Currency) 2. Tieàn gôûi thanh toaùn seùc (Chequing Account) - Taøi khoaûn troïn goùi tröïc tieáp (Direct Banking Package) - Taøi khoaûn cô baûn (Basic banking) - Taøi khoaûn troïn goùi thöïc hieän (Performance Package) - Taøi khoaûn ñaûm baûo kích hoaït (Performance Activity) - Taøi khoaûn troïn goùi chi phí thaáp (Peak Performance Package) - Taøi khoaûn coäng theâm (Performance PLUS) - Taøi khoaûn 60 (Performance 60) (4) Nguoàn: döõ lieäu ñöôïc laáy töø Website cuûa 2 ngaân haøng treân -35- Trong khi ñoù ôû caùc nöôùc phaùt trieån, moïi giao dòch cuûa khaùch haøng ñeàu lieân quan ñeán taøi khoaûn seùc (hay coøn goïi laø taøi khoaûn tieàn gôûi thanh toaùn, taøi khoaûn vaõng lai). Ñaây laø loaïi taøi khoaûn thoâng duïng nhaát, khaùch haøng ñöôïc chi traû löông thoâng qua taøi khoaûn naøy, söû duïng seùc ñeå thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng, söû duïng taøi._. laõi suaát lieân quan ñeán caùc taøi saûn vaø thu nhaäp baèng ngoaïi teä cuûa caùc NH, doanh nghieäp vaø caù nhaân, ñoàng thôøi thuùc ñaåy thò tröôøng taøi chính, ñaëc bieät laø thò tröôøng lieân ngaân haøng nhaèm söû duïng coù hieäu quaû voán khaû duïng vaø baûo ñaûm an toaøn khaû naêng thanh toaùn. Taïo ñieàu kieän cho caùc NH tham gia coù hieäu quaû vaøo vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính phi ngaân haøng ñeå ña daïng hoaù cô caáu nguoàn thu vaø taêng thu nhaäp cuûa NH, ñoàng thôøi giuùp caùc NH tham gia tích cöïc hôn vaøo thò tröôøng voán vaø thò tröôøng baûo hieåm ñeå ña daïng hoaù hoaït ñoäng kinh doanh, naâng cao khaû naêng -60- chuyeån ñoåi vaø phoøng ngöøa ruûi ro cuûa NH. Phaùt trieån caùc dòch vuï taøi chính phi ngaân haøng nhö kinh doanh baûo hieåm – moâi giôùi, ñaïi lyù, kinh doanh tröïc tieáp, kinh doanh chöùng khoaùn – moâi giôùi, töï doanh, baûo laõnh phaùt haønh, löu kyù, quaûn lyù quó ñaàu tö; tö vaán taøi chính danh muïc ñaàu tö, quaûn lyù taøi saûn theo uyû quyeàn… kinh doanh vaøng, moâi giôùi ñaàu tö, baûo hieåm ruûi ro haøng hoaù qua caùc coâng cuï phaùi sinh … ñeå trôû thaønh caùc dòch vuï boå trôï quan troïng trong chieán löôïc ña daïng hoaù hoaït ñoäng kinh doanh, môû roäng cô sôû khaùch haøng vaø khai thaùc toái ña cô sôû vaät chaát kyõ thuaät vaø naêng löïc cung caáp dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc NHVN. 3.2. Caùc giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng VN: Phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng laø moät trong nhöõng giaûi phaùp ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHVN khi neàn kinh teá hoäi nhaäp quoác teá. Caùc NHVN caàn xaây döïng cho mình nhöõng böôùc ñi thích hôïp nhaèm vöôït qua nhöõng thaùch thöùc cuûa quaù trình hoäi nhaäp treân cô sôû ñaõ coù nhöõng ñònh höôùng chieán löôïc trong vieäc xaây döïng heä thoáng dòch vuï hieän ñaïi vaø ña naêng. Beân caïnh ñoù, ñeå heä thoáng dòch vuï ngaân haøng phaùt trieån khoâng chæ töø noäi löïc cuûa caùc ngaân haøng maø chaéc chaén caàn phaûi coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä töø caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc. 3.2.1. Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi baûn thaân caùc NHTMVN: 3.2.1.1.Taêng cöôøng naêng löïc taøi chính: Ñaây ñöôïc xem laø moät trong nhöõng giaûi phaùp quan troïng nhaát nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NH vaø taïo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi. Ñeå taêng cöôøng naêng löïc taøi chính caùc NH caàn phaûi: ¾ Taêng voán töï coù : Taêng nhanh voán töï coù qua nhieàu hình thöùc khaùc nhau: huy ñoäng töø thò tröôøng qua hình thöùc phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu, taêng voán töø lôïi nhuaän ñöôïc pheùp giöõ laïi, töø nguoàn nhaø nöôùc boå sung vaø töø nguoàn thu nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù nhöng qui moâ taøi saûn coù treân nguyeân taéc ñaûm baûo tyû leä an toaøn voán toái thieåu theo chuaån -61- möïc quoác teá (≥ 8%); naâng cao chaát löôïng taøi saûn coù (giaûm tyû troïng taøi saûn coù ruûi ro, taêng tyû troïng taøi saûn coù sinh lôøi trong toång taøi saûn coù). Ñoái vôùi caùc NHTMNN caàn sôùm ñaåy maïnh tieán ñoä coå phaàn hoaù nhaèm taïo cho doanh nghieäp coù nhieàu chuû sôû höõu vaø seõ söû duïng moät caùch hieäu quaû hôn voán cuøng taøi saûn Nhaø nöôùc hieän coù, cuõng nhö huy ñoäng theâm nhieàu nguoàn löïc vaøo kinh doanh ngaân haøng; laøm taêng khaû naêng tieàm löïc taøi chính cho moãi ngaân haøng. Vaø ñaây laø con ñöôøng nhanh nhaát giuùp caùc NHTMNN vöôn leân ñaït ñöôïc chæ tieâu an toaøn voán theo thoâng leä quoác teá. Taêng nhanh voán töï coù laø cô sôû ñeå NH môû roäng hoaït ñoäng kinh doanh, phaùt trieån saûn phaåm, dòch vuï môùi. Voán cuõng laø ñieàu kieän ñeå thu huùt khaùch haøng, ñöùng vöõng tröôùc ruûi ro. Do vaäy, caùc NHTMCP cuõng caàn taêng nhanh voán ñieàu leä thoâng qua hình thöùc phaùt haønh coå phieáu cho caùc coå ñoâng trong nöôùc vaø coå ñoâng nöôùc ngoaøi (nhö Ngaân haøng AÙ Chaâu vaø Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín ñaõ thöïc hieän). Vieäc thu huùt voán töø caùc ñònh cheá taøi chính nöôùc ngoaøi giuùp caùc NHVN coù nhieàu cô hoäi ñeå tranh thuû veà kinh nghieäm quaûn lyù, ñieàu haønh, veà cô caáu toå chöùc boä maùy cuûa moät ngaân haøng hieän ñaïi cuõng nhaèm ñeå caùc NHTMVN tieáp caän nhanh caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi maø ôû caùc nöôùc phaùt trieån ñaõ vaø ñang thöïc hieän. ¾ Xöû lyù nôï xaáu: Xöû lyù nôï xaáu cuûa caùc NH coù 3 yù nghóa lôùn goàm: giaûi phoùng haøng nghìn tyû ñoàng nôï toàn ñoïng ñeå taùi quay voøng voán ñaàu tö cho neàn kinh teá, laøm laønh maïnh hoaù moâi tröôøng tín duïng cuûa NH vaø naâng cao naêng löïc taøi chính cho caùc NHVN trong tieán trình hoäi nhaäp quoác teá. Ñaåy maïnh xöû lyù nôï xaáu phaûi theo thoâng leä vaø chuaån möùc quoác teá, giaûm nôï xaáu ñi ñoâi vôùi vieäc xaây döïng cô cheá kieåm soaùt, giaùm saùt höõu hieäu chaát löôïng tín duïng cuûa caùc NHVN. 3.2.1.2. Naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro: Ruûi ro haàu nhö coù maët trong töøng nghieäp vuï ngaân haøng. Muoán coù lôïi nhuaän caùc NH buoäc phaûi chaáp nhaän ruûi ro ôû möùc thaáp nhaát vaø hieäu quaû kinh -62- doanh cuûa caùc NHTM tuyø thuoäc vaøo naêng löïc quaûn trò ruûi ro. Trong xu theá kinh doanh hieän ñaïi, caùc NH seõ giaûm daàn tyû troïng thu tín duïng, taêng tyû troïng thu nhaäp töø caùc hoaït ñoäng dòch vuï khaùc, nhö vaäy ruûi ro seõ coù maët trong töøng dòch vuï cuûa NH neáu nhöõng dòch vuï ñoù khoâng ñöôïc quaûn lyù theo moät quy trình chaët cheõ. Trong boái caûnh caïnh tranh vaø hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng, ñoøi hoûi ngaønh NH phaûi coù nhöõng caûi caùch maïnh meõ ñeå naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro trong töøng hoaït ñoäng dòch vuï. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, caùc NHVN caàn thöïc hieän nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä sau: Thöù nhaát, phaûi xaây döïng vaø hoaøn thieän chieán löôïc chính saùch quaûn trò ruûi ro ñuùng ñaén. Thöïc hieän caûi toå toaøn dieän caùc yeáu toá coù aûnh höôûng taùc ñoäng ñeán naêng löïc quaûn trò bao goàm hoaïch ñònh vaø xaây döïng chieán löôïc vaø chính saùch quaûn trò ruûi ro, taùi cô caáu boä maùy toå chöùc, ñaåy maïnh aùp duïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro. Hoaøn thieän heä thoáng giaùm saùt NH nhaèm naâng cao chaát löôïng phaân tích tình hình taøi chính vaø phaùt trieån heä thoáng caûnh baùo sôùm nhöõng tieàm aån trong hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM, bao goàm vieäc phaân tích baùo caùo taøi chính vaø xaùc ñònh caùc “ñieåm” nhaïy caûm, phaùt trieån vaø thoáng nhaát caùch thöùc giaùm saùt ngaân haøng treân cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn, xaây döïng caùch tieáp caän ñeán coâng vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng quaûn lyù ruûi ro noäi boä caùc NH, naâng cao ñoøi hoûi kyõ thuaät trong vieäc trích laäp döï phoøng ruûi ro theo qui ñònh hieän haønh cuûa NHNN. Thöù hai, taùi cô caáu boä maùy toå chöùc quaûn trò ruûi ro theo höôùng boä phaän chuyeân traùch quaûn lyù, taùch baïch boä maùy quaûn trò ruûi ro ñoäc laäp vôùi kinh doanh ñeå coù theå kieåm soaùt toát moïi ruûi ro ñaëc bieät trong lónh vöïc tín duïng. Phaân caáp quaûn lyù dòch vuï ngaân haøng neân theo ngaønh doïc nhaèm giaûm daàn möùc ñoä uûy quyeàn phaân caáp theo haøng ngang ñeå coù theå quaûn lyù toát, traùnh doàn quyeàn haïn quaûn lyù taäp trung cho moät ngöôøi vaø kieåm soaùt toát ñoái vôùi töøng loaïi dòch vuï ngaân haøng vaø trong töøng maët hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. -63- Thöù ba, thöïc hieän quy trình, quy cheá hoaù moïi hoaït ñoäng trong ngaân haøng cuõng nhö quy trình, quy cheá ñoái vôùi töøng dòch vuï ngaân haøng cuï theå. Thöù tö, naâng cao chaát löôïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro vaø tieáp tuïc aùp duïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro môùi. Caàn thöïc hieän Baûng xeáp haïng tín duïng ñoái vôùi taát caû caùc khaùch haøng, coâng cuï haïn möùc tín duïng, heä thoáng thoâng tin tín duïng ñaày ñuû, nhaát laø thoâng tin veà khaùch haøng vaø moâi tröôøng kinh doanh, ngaønh ngheà kinh doanh. Ñoàng thôøi phaûi thieát laäp heä thoáng quaûn lyù ruûi ro tín duïng höõu hieäu, xaây döïng cô cheá phoøng ngöøa, xöû lyù ruûi ro tín duïng thích hôïp cuûa töøng NH. Chuaån hoaù quy trình nghieäp vuï tín duïng vaø ñôn giaûn hoaù caùc thuû tuïc caáp tín duïng vaãn phaûi baûo ñaûm thöïc hieän ñuùng caùc qui ñònh cuûa phaùp luaät vaø an toaøn hoaït ñoäng cuûa chính NH. Thöù naêm, thöïc hieän minh baïch vaø coâng khai hoaù thoâng tin. Chöùc naêng naøy chính laø cô sôû, ñoäng löïc ñeå naâng cao chaát löôïng quaûn trò ruûi ro. Caùc NH phaûi ñöôïc kieåm toaùn ñoäc laäp haøng naêm vaø ñònh kyø coâng boá thoâng tin veà hoaït ñoäng taøi chính khoâng chæ giöõa caùc NH TM vôùi NHNN maø coøn giöõa caùc NHTM vôùi coâng chuùng. 3.2.1.3. Hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng: Hieän nay, vieäc öùng duïng coâng ngheä hieän ñaïi trong hoaït ñoäng cung caáp dòch vuï ngaân haøng laø xu höôùng taát yeáu. Vôùi nhu caàu ngaøy caøng ña daïng cuûa ngöôøi söû duïng vaø môû roäng hoaït ñoäng cuûa caùc NH, caùc NHTMVN caàn xuùc tieán khaån tröông xaây döïng vaø trieån khai caùc öùng duïng, giaûi phaùp hoã trôï cho giao dòch qua maïng vaø Internet. Söï phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin luoân ñi ñoâi vôùi vieäc taêng cöôøng baûo maät döõ lieäu, an toaøn heä thoáng. Caùc NH ñang phaûi chòu nhieàu aùp löïc: ñeå caïnh tranh phaûi phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng veà soá löôïng vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï, giaûm chi phí, giaûm thieåu ruûi ro ñeå baûo veä khaùch haøng cuõng nhö ñaûm baûo söï hoaït ñoäng cuûa chính mình. -64- Hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng laø moät trong nhöõng giaûi phaùp quan troïng ñeå giuùp caùc NHVN coù ñieàu kieän phaùt trieån ñöôïc caùc dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng vaø dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhöng phaûi ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu sau: Thöù nhaát, heä thoáng CNTT phaûi ñaûm baûo naâng cao chaát löôïng cuûa caùc dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng, ñoàng thôøi ñaûm baûo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaëc bieät laø dòch vuï ngaân haøng ñieän töû Internet banking, home banking, mobile banking …, caùc dòch vuï thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët nhö caùc loaïi theû tín duïng vaø theû ghi nôï, dòch vuï ñaàu tö, dòch vuï baûo hieåm, caùc coâng cuï phaùi sinh tieàn teä, laõi suaát, tyû giaù … Thöù hai, söï phaùt trieån CNTT phaûi luoân ñi ñoâi vôùi vieäc taêng cöôøng baûo maät döõ lieäu, an toaøn qua maïng nhaèm baûo veä caùc nguoàn thoâng tin noäi boä cuõng nhö choáng laïi söï xaâm nhaäp vaøo heä thoáng cuûa moät soá thoâng tin khoâng mong muoán nhö virus. Thöù ba, löïa choïn giaûi phaùp kyõ thuaät, trang thieát bò tieân tieán ñeå ruùt ngaén khoaûng caùch veà trình ñoä coâng ngheä vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Xaây döïng chöông trình phaàn meàm öùng duïng hôïp lyù, chuaån möïc quoác teá vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän Vieät Nam coù khaû naêng keát noái, môû roäng trong moâi tröôøng coâng ngheä cao vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Thöù tö, taêng cöôøng hôïp taùc, lieân keát giöõa NH vôùi caùc toå chöùc kinh teá, giöõa caùc NH vôùi nhau trong lónh vöïc coâng ngheä, môû roäng caùc dòch vuï ngaân haøng ñieän töû, ñoåi môùi phöông thöùc phuïc vuï khaùch haøng, ñaåy maïnh tuyeân truyeàn, quaûng baù caùc dòch vuï ngaân haøng môùi tôùi moïi taàng lôùp daân cö nhaèm thu huùt khaùch haøng, phaùt trieån thò tröôøng. Thöù naêm, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc vôùi trình ñoä kyõ thuaät nghieäp vuï ñuû söùc tieáp caän ñöôïc vôùi coâng ngheä môùi. Ñaëc bieät chuù troïng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc CNTT qua coâng taùc ñaøo taïo, ñaøo taïo laïi vaø tuyeån duïng môùi. -65- Ñoåi môùi coâng ngheä ngaân haøng khoâng chæ mang laïi hieäu quaû trong hoaït ñoäng ngaân haøng, cho neàn kinh teá maø coøn mang laïi cho ngöôøi söû duïng söï thuaän tieän, nhieàu söï löïa choïn dòch vuï ngaân haøng vaø ñaûm baûo an toaøn taøi saûn. 3.2.1.4. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc: Thaùch thöùc lôùn nhaát cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng khoâng nhöõng ñeán töø beân ngoaøi maø ñeán töø chính nhaân toá beân trong cuûa heä thoáng caùc NHVN. Cuøng vôùi vieäc ñaàu tö hieän ñaïi hoaù coâng ngheä, giaûi phaùp ñeå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng khoâng theå thieáu ñoù laø phaùt trieån vaø naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Nguoàn nhaân löïc luoân laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc NHVN hieän nay vaø coøn laø ñieåm yeáu khi heä thoáng NHVN ñang trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá. Ñeå naâng cao chaát löôïng vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, caùc NHVN caàn quan taâm, xem xeùt ñeán nhöõng giaûi phaùp sau: Moät laø, caàn toå chöùc ñaøo taïo ñoäi nguõ nhaân vieân coù trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï, coù khaû naêng veà ngoaïi ngöõ toát ñeå tieáp caän nhanh vôùi nhöõng dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhö nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, laõi suaát, tyû giaù, nghieäp vuï kinh doanh hoái ñoaùi, dòch vuï ñaàu tö, tö vaán taøi chính… Ñeå coù theå ñaït ñöôïc keát quaû nhö mong muoán, ngoaøi vieäc ñaøo taïo taïi choã, caùc NH coù theå cöû nhaân vieân sang hoïc taäp tröïc tieáp taïi caùc ngaân haøng ñaïi lyù, ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Caàn coù keá hoaïch vaø chieán löôïc ñaøo taïo nhaân söï cuï theå tröôùc khi NH trieån khai caùc dòch vuï môùi trong töông lai. Dòch vuï môùi cuûa ngaân haøng coù thaønh coâng hay khoâng coøn phuï thuoäc raát nhieàu vaøo coâng taùc ñaøo taïo cuûa NH. Toå chöùc caùc khoaù hoïc cuûa NH ñeå boå sung cho nhaân vieân kyõ naêng nghieäp vuï chuyeân moân ñoái vôùi caùc dòch vuï truyeàn thoáng, naâng cao khaû naêng thaåm ñònh tín duïng, thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö … cuõng laø bieän phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng vaø nhaèm giuùp nhaân vieân coù ñieàu kieän phaùt huy toái ña naêng löïc chuyeân moân. Töø ñoù hình thaønh ñoäi nguõ nhaân vieân giaøu naêng löïc, gioûi -66- kieán thöùc nghieäp vuï chuyeân moân, kyõ naêng nghieäp vuï vaø thích öùng nhanh vôùi yeâu caàu ñoåi môùi vaø phaùt trieån cuûa NH. Hai laø, xaây döïng chính saùch tuyeån duïng coâng khai, quan taâm ñeán moâi tröôøng laøm vieäc vaø cheá ñoä ñaõi ngoä nhaân vieân. Caùc NH caàn xaây döïng Quy cheá tuyeån duïng cuï theå nhaèm ñaûm baûo tuyeån duïng coâng khai vaø chaát löôïng thöïc söï cuûa nhaân söï ñöôïc tuyeån duïng. Phaùt hieän vaø ñöa vaøo danh saùch nhaân vieân döï tuyeån nhöõng nhaân vieân coù naêng löïc vaø phaåm chaát ñaïo ñöùc toát ngay trong thôøi gian nhaân vieân ñoù coøn thöïc taäp taïi NH. Taïo moïi ñieàu kieän ñeå nhaân vieân phaùt huy heát khaû naêng vaø naêng löïc cuûa baûn thaân vôùi moâi tröôøng laøm vieäc luoân theå hieän söï ñoaøn keát vaø hôïp taùc toát giöõa caùc ñoàng nghieäp vôùi nhau. Nhaân vieân coù trình ñoä nghieäp vuï, phaåm chaát ñaïo ñöùc toát, coù kyõ naêng laõnh ñaïo phaûi coù nhöõng cô hoäi ñeå thaêng tieán trong töông lai. Beân caïnh ñoù, caùc NH caàn coù cheá ñoä ñaõi ngoä nhaân vieân roõ raøng thoâng qua quy cheá veà tieàn löông, quy cheá thi ñua khen thöôûng, caùc cheá ñoä veà nhaø ôû, xe coä.. ñoái vôùi caùc caáp laõnh ñaïo hay nhöõng chuyeân vieân baäc cao cuûa NH. Ba laø, taêng cöôøng ñaøo taïo, boài döôõng vaø naâng cao trình ñoä moïi maët cho caùc caùn boä laõnh ñaïo cuûa NH, ñoàng thôøi naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro, ñieàu haønh kinh doanh vaø taàm nhìn chieán löôïc cuûa laõnh ñaïo caùc caáp. Caàn höôùng caùc caùn boä laõnh ñaïo coù nhaän thöùc saâu saéc veà taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc NH ñoái vôùi söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng noùi rieâng vaø hoaït ñoäng cuûa NH noùi chung. 3.2.1.5. Caùc giaûi phaùp khaùc: Ñeå phaùt trieån caùc dòch vuï môùi vaán ñeà tieáp thò laø moät yeáu toá raát quan troïng. Nhieàu dòch vuï môùi ra ñôøi khoâng coù khaùch haøng söû duïng, thaäm chí deã bò queân laõng, hay chi phí ñaàu tö quaù möùc caàn thieát… Do vaäy muoán thöïc hieän moät dòch vuï hay saûn phaåm môùi, caùc NH caàn coù moät chieán löôïc tieáp thò cuï theå nhö nghieân cöùu kyõ veà thò tröôøng, ñoái töôïng ñeå phuïc vuï, ñoái thuû caïnh tranh, nhu caàu veà dòch vuï -67- ñoù, caùch thöùc quaûng caùo dòch vuï, toång voán caàn ñaàu tö … thì môùi coù theå ñöa ñeán söï thaønh coâng trong quaù trình phaùt trieån nhöõng dòch vuï môùi. Ngoaøi ra, vôùi nhöõng dòch vuï coøn heát söùc môùi meû ñoái vôùi thò tröôøng trong nöôùc hay vöôït qua khoûi söï nhaän thöùc vaø hieåu bieát cuûa nhaân vieân ngaân haøng, neân caàn coù söï lieân keát ñeå phaùt trieån dòch vuï nhö lieân keát vôùi caùc toå chöùc phaùt haønh theû quoác teá nhö theû Visa, Master … nhaèm tranh thuû uy tín, thöông hieäu, trình ñoä coâng ngheä cao vaø thò tröôøng maø caùc coâng ty naøy ñaõ coù ñöôïc. Lieân keát vôùi caùc coâng ty baûo hieåm nhaèm thöïc hieän baùn caùc dòch vuï coù keøm baûo hieåm nhö baûo hieåm tieàn gôûi, baûo hieåm tín duïng. Tuøy theo naêng löïc veà taøi chính, khaû naêng quaûn trò ñieàu haønh maø caùc NH caàn xaây döïng cho mình loä trình cuï theå ñeå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong töøng giai ñoaïn phaùt trieån. 3.2.2. Giaûi phaùp mang tính vó moâ: 3.2.2.1. Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät vaø cô cheá, chính saùch: Ngoaøi nhöõng noã löïc maø caùc NHTMVN phaûi thöïc hieän ñeå töï xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng coøn ñoøi hoûi söï hoã trôï töø caùc cô quan, ban ngaønh khaùc coù lieân quan baèng nhöõng giaûi phaùp cuï theå sau: Thöù nhaát, caàn tieán haønh raø soaùt, söûa ñoåi, boå sung cô cheá, chính saùch vaø caùc vaên baûn phuø hôïp vôùi loä trình thöïc hieän caùc cam keát quoác teá veà lónh vöïc tieàn teä, ngaân haøng, tröôùc heát laø Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät- Myõ; Hieäp ñònh töï do thöông maïi ASEAN (AFTA), Hieäp ñònh khung thöông maïi dòch vuï ASEAN (AFAS), theo yeâu caàu caûi caùch ñeå gia nhaäp WTO vaø Ñieàu leä cuûa Quyõ tieàn teä Quoác teá (IMF). Thöù hai, tieán haønh söûa ñoåi caên baûn Luaät NHNN vaø Luaät caùc TCTD, ñoàng thôøi hoaøn thieän caùc vaên baûn höôùng daãn, trong ñoù chuù troïng moät soá vaán ñeà sau: - Naâng cao vò trí, tính ñoäc laäp vaø töï chuû cuûa NHNN trong xaây döïng, ñieàu haønh chính saùch tieàn teä; quaûn lyù, thanh tra vaø giaùm saùt hoaït ñoäng ngaân haøng. -68- - Muïc tieâu bao truøm cuûa chính saùch tieàn teä laø bình oån giaù trò ñoàng tieàn, kieåm soaùt laïm phaùt, baûo ñaûm an toaøn heä thoáng ngaân haøng vaø taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho taêng tröôûng kinh teá. - Xaùc ñònh roõ phaïm vi vaø ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa Luaät NHNN vaø Luaät caùc TCTD, phaûi bao goàm taát caû caùc hoaït ñoäng ngaân haøng, khoâng phaân bieät ñoái töôïng tieán haønh. - Môû cöûa thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng vaø ñoái xöû bình ñaúng hôn giöõa caùc loaïi hình TCTD. - Thuùc ñaåy caïnh tranh laønh maïnh vaø öùng duïng caùc thoâng leä, chuaån möïc quoác teá trong lónh vöïc tieàn teä, ngaân haøng. - Phaïm vi hoaït ñoäng vaø loaïi dòch vuï ngaân haøng maø caùc loaïi hình TCTD ñöôïc pheùp tieán haønh vaø cung öùng cho neàn kinh teá. - Naâng cao vai troø vaø quyeàn haïn cuûa caùc TCTD vôùi tö caùch laø caùc chuû nôï trong quan heä taøi chính – tieàn teä ñeå baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa caùc TCTD. Thöù ba, hoaøn thieän caùc quy ñònh veà quaûn lyù ngoaïi hoái; xaây döïng Phaùp leänh ngoaïi hoái vaø caùc vaên baûn höôùng daãn, tieán tôùi xaây döïng Luaät Quaûn Lyù ngoaïi hoái theo höôùng töï do hoaù caùc giao dòch vaõng lai vaø nôùi loûng kieåm soaùt caùc giao dòch voán moät caùch thaän troïng. Thöù tö, hoaøn thieän caùc quy ñònh veà tieáp caän thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng trong nöôùc theo loä trình töï do hoaù thöông maïi dòch vuï taøi chính vaø môû cöûa thò tröôøng taøi chính cuûa caùc cam keát song phöông vaø ña phöông, ñaëc bieät laø cam keát trong WTO/GATS. Xoaù boû caùc haïn cheá baát hôïp lyù veà quyeàn tieáp caän thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc TCTD. Töøng böôùc xoaù boû caùc quy ñònh phaân bieät ñoái xöû giöõa TCTD trong nöôùc vaø TCTD nöôùc ngoaøi; giöõa caùc TCTD thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau; giöõa NHTMCP noâng thoân vaø NHTMCP ñoâ thò veà phaïm vi hoaït ñoäng vaø dòch vuï ñöôïc pheùp cung öùng cho neàn kinh teá. Söûa ñoåi, boå sung -69- caùc quy ñònh veà caáp pheùp thaønh laäp vaø hoaït ñoäng ngaân haøng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá vaø thöïc tieãn Vieät Nam, ñaëc bieät chuù troïng caùc tieâu chuaån veà naêng löïc quaûn trò ngaân haøng , coâng ngheä, taøi chính vaø an toaøn hoaït ñoäng ñeå tieán tôùi quaûn lyù theo hình thöùc hieän dieän vaø phöông thöùc cung öùng dòch vuï ngaân haøng cuûa TCTD. Giaûm bôùt caùc loaïi giaáy pheùp “con” ñoái vôùi moät soá nghieäp vuï ngaân haøng cuï theå. Cho pheùp caùc NHTM ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän theo quy ñònh cuûa phaùp luaät ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû caùc nghieäp vuï ngaân haøng. Hoaøn thieän caùc quy ñònh veà hình thöùc phaùp lyù, phaïm vi hoaït ñoäng vaø loaïi dòch vuï ñöôïc pheùp cung caáp cuûa caùc TCTD nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Thöù naêm, tieáp tuïc ñoåi môùi cô cheá, chính saùch tín duïng theo nguyeân taéc thò tröôøng vaø naâng cao quyeàn töï chuû, töï chòu traùch nhieäm cuûa caùc TCTD. Thöù saùu, tieán haønh toång keát, ñaùnh giaù caùc quy ñònh veà huy ñoäng voán ñeå kòp thôøi chænh söûa, boå sung vaø hoaøn thieän khuoân khoå phaùp luaät, chính saùch thoáng nhaát veà hoaït ñoäng huy ñoäng voán cuûa TCTD. Thöù baûy, hoaøn thieän caùc cô cheá, chính saùch vaø qui ñònh veà thanh toaùn baèng tieàn maët vaø khoâng duøng tieàn maët ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaùt haønh, löu thoâng vaø söû duïng caùc phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët vaø dòch vuï thanh toaùn qua ngaân haøng. Xaây döïng Luaät hoái phieáu vaø caùc vaên baûn höôùng daãn; Luaät chöõ kyù ñieän töû vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh; Nghò ñònh cuûa Chính phuû veà thanh toaùn tieàn maët vaø caùc vaên baûn höôùng daãn. Hoaøn thieän quy cheá thanh toaùn seùc, quy cheá cung öùng, söû duïng vaø thanh toaùn theû thanh toaùn. Hoaøn thieän cô cheá, chính saùch veà thanh toaùn trong nöôùc vaø quoác teá. 3.2.2.2. Giaûi phaùp ñoái vôùi NHNN: Thöù nhaát, hoaøn thieän cô cheá ñieàu haønh chính saùch tieàn teä, ñaëc bieät laø caùc coâng cuï giaùn tieáp maø chuû ñaïo laø nghieäp vuï thò tröôøng môû trong ñieàu haønh chính saùch tieàn teä vaø coâng cuï chính saùch tieàn teä nhaèm naâng cao vai troø kieåm soaùt tieàn teä cuûa NHNN vaø phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. -70- Nghieäp vuï thò tröôøng môû phaûi ñöôïc hoaøn thieän caû veà khung phaùp lyù, kyõ thuaät ñieàu haønh, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät vaø ñaøo taïo caùn boä nhaèm taïo theâm nhieàu haøng hoaù cho thò tröôøng ngoaøi tín phieáu kho baïc, tín phieáu NHNN caàn taïo theâm nhöõng haøng hoaù khaùc nhö thöông phieáu, chöùng chæ tieàn gôûi. Thöù hai, naâng cao naêng löïc ñieàu haønh tyû giaù vaø quaûn lyù ngoaïi hoái cuûa NHNN theo höôùng: - Ñieàu haønh tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït vaø ñoåi môùi thoâng qua môû roäng bieân ñoä tyû giaù ñöôïc pheùp giao dòch theo caû 2 chieàu (taêng, giaûm). - Xaây döïng cô cheá can thieäp cuûa NHNN treân thò tröôøng ngoaïi teä ñeå thöïc hieän muïc tieâu chính saùch tieàn teä vaø chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi. - Chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi theo höôùng töøng böôùc giaûm bôùt söï can thieäp cuûa NHNN ñeå tieán tôùi hình thaønh tyû giaù hoái ñoaùi theo quy luaät cung caàu. - Thöïc hieän chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái nôùi loûng vaø tieán daàn ñeán töï do hoaù caùc giao dòch vaõng lai, taïo ñieàu kieän thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Thöù ba, tieáp tuïc thöïc hieän chính saùch laõi suaát ñoàng Vieät Nam theo nguyeân taéc thò tröôøng. Nghieân cöùu, löïa choïn laõi suaát chuû ñaïo cuûa NHNN ñeå ñònh höôùng vaø ñieàu tieát laõi suaát thò tröôøng nhö vieäc söû duïng laõi suaát lieân ngaân haøng laøm muïc tieâu hoaït ñoäng trong chính saùch tieàn teä. Xaây döïng ñeà aùn ñoåi môùi cô cheá ñieàu haønh laõi suaát caû noäi teä laãn ngoaïi teä. Xaùc ñònh laõi suaát taùi chieát khaáu coù cô sôû khoa hoïc vaø ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi quan heä cung caàu veà voán treân thò tröôøng tieàn teä. Thöù tö, phaùt trieån thò tröôøng tieàn teä ñaëc bieät laø thò tröôøng lieân ngaân haøng, caùc thò tröôøng tieàn teä thöù caáp, thò tröôøng phaùi sinh vaø thiï tröôøng mua baùn nôï hoaït ñoäng thoâng thoaùng, mang tính caïnh tranh cao vaø vôùi söï tham gia roäng raõi cuûa caùc ñoái töôïng, heä thoáng saûn phaåm ña daïng (nhaát laø saûn phaåm phaùi sinh vaø coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro), phöông thöùc giao dòch tieân tieán vaø ñöôïc toå chöùc, quaûn lyù theo thoâng leä quoác teá. Phaùt trieån thò tröôøng ñaáu thaàu traùi phieáu chính phuû, thò tröôøng -71- môû. Taêng cöôøng söï lieân keát giöõa caùc thò tröôøng tieàn teä boä phaän, giöõa thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng chöùng khoaùn. Thöù naêm, hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng, naâng caáp vaø caûi taïo heä thoáng maïng noäi boä cuûa NHNN. Xaây döïng heä thoáng thoâng tin quaûn lyù, cô sôû döõ lieäu quoác gia hieän ñaïi, taäp trung, thoáng nhaát. Trieån khai ñeà aùn öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong coâng taùc thanh tra, giaùm saùt, quaûn trò, ñieàu haønh, thoâng tin, baùo caùo ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa NHNN. Taêng cöôøng heä thoáng an toaøn vaø baûo maät döõ lieäu cuûa NHNN. Xaây döïng vaø trieån khai ñeà aùn thaønh laäp trung taâm thanh toaùn seùc quoác gia. -72- KEÁT LUAÄN Hoäi nhaäp quoác teá laø xu höôùng taát yeáu vaø hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng seõ môû ra nhieàu cô hoäi cho caùc NHVN coù nhieàu ñieàu kieän ñeå trao ñoåi, hôïp taùc quoác teá ñeå qua ñoù nhaèm naâng cao uy tín vaø vò theá cuûa heä thoáng NHVN trong caùc giao dòch taøi chính quoác teá. Ngoaøi ra hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc NH seõ taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi vaø naâng cao tính minh baïch cuûa heä thoáng NHVN, ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp, thöïc hieän cam keát vôùi caùc ñònh cheá taøi chính vaø toå chöùc thöông maïi quoác teá. Tuy nhieân trong quaù trình hoäi nhaäp, heä thoáng NHVN chaéc chaén cuõng seõ chòu nhieàu taùc ñoäng töø thò tröôøng quoác teá. Caïnh tranh seõ quyeát lieät hôn khi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ngaøy caøng môû roäng qui moâ vaø phaïm vi hoaït ñoäng treân thò tröôøng Vieät Nam. Caùc NHVN seõ gaëp khoù khaêm raát lôùn do ñoàng thôøi phaûi höôùng caùc hoaït ñoäng ra thò tröôøng beân ngoaøi vaø caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi tham gia vaøo thò tröôøng VN. Thaùch thöùc khoâng nhoû ñoái vôùi caùc NHTMVN laø vai troø cuûa nhoùm ngaân haøng nöôùc ngoaøi ngaøy caøng taêng nhôø söùc maïnh veà voán, coâng ngheä, heä thoáng dòch vuï, qui moâ voán toaøn caàu, vaø beà daøy kinh nghieäm trong lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng vôùi haøng traêm naêm thaønh laäp vaø phaùt trieån. Chính vì vaäy, naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp laø moät yeâu caàu taát yeáu ñeå caùc NHVN coù theå toàn taïi vaø ngaøy caøng phaùt trieån. Phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng laø moät trong nhöõng giaûi phaùp ñeå caùc NHVN naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø cuõng chính laø noäi dung maø Luaän vaên ñaõ ñeà caäp. Luaän vaên ñaõ theå hieän vaø phaân tích theo trình töï ñi töø khaùi nieäm veà dòch vuï ngaân haøng vaø taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñaõ aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa ngaønh NHVN, ñoàng thôøi neâu roõ thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøng vaø nguyeân nhaân cuûa nhöõng toàn taïi yeáu keùm. Töø ñoù ñöa ra ñònh höôùng maø caùc -73- NHTMVN caàn thöïc hieän ñeå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng vaø neâu nhöõng giaûi phaùp cuï theå cho quaù trình phaùt trieån. Vôùi nhöõng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi, dòch vuï ngaân haøng khoâng coù giôùi haïn veà soá löôïng vaø chaát löôïng phuïc vuï neân caùc NHTMVN caàn tuyø thuoäc vaøo khaû naêng vaø theá maïnh hieän coù ñeå töï xaây döïng keá hoaïch phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong töøng giai ñoaïn cuï theå nhaèm ruùt ngaén khoaûng caùch cuûa söï tuït haäu, xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu ngaøy caøng vöõng maïnh goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. -74- TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. David Cox (1997), Nghieäp vuï ngaân haøng hieän ñaïi, Nhaø xuaát baûn chính trò Quoác gia, Haø Noäi. 1. Traàn Troïng Ñoä (2004), Thò tröôøng môû töø lyù luaän ñeán thöïc tieãn, Nhaø xuaát baûn Coâng an nhaân daân. 2. PGS.TS Ñinh Xuaân Haï-Hoïc vieän taøi chính (2005), Ñoåi môùi ñieàu haønh chính saùch tieàn teä cuûa NHNN trong quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ôû VN, Taïp chí ngaân haøng soá 1.2005. 3. Boä Thöông maïi- Trung taâm thoâng tin thöông maïi (2005-2006), thöông maïi Vieät Nam hoäi teá. 4. Nhaø xuaát baûn chính trò Quoác gia (1998), Luaät caùc toå chöùc tín duïng, Haø Noäi. 5. Nguyeãn Vaên Luaân (chuû bieân) – Traàn Vieát Hoaøng – Cung Traàn Vieät (2004), Caùc nguyeân lyù tieàn teä ngaân haøng vaø thò tröôøng taøi chính, Nhaø xuaát baûn ñaïi hoïc Quoác Gia, TP. Hoà Chí Minh. 6. PGS.TS Leâ Vaên Teà – PGS.TS Ngoâ Höôùng – TS. Ñoã Linh Hieäp – TS.Hoà Dieäu – TS. Leâ Thaåm Döông ( 2004) , Nghieäp vuï ngaân haøng thöông maïi, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ. 7. PGS.TS Leâ Vaên Teà – TS. Hoà Dieäu (2004), Ngaân haøng thöông maïi, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ. 8. Taïp chí tin hoïc ngaân haøng ngaøy 29.7.2004. 9. Thôøi baùo Ngaân haøng töø naêm 2004 ñeán naêm 2005. 10. Taïp chí ngaân haøng töø naêm 2004 ñeán 2005. -75- Caùc baùo caùo thöôøng nieân naêm 2004 cuûa caùc Ngaân haøng: 1. Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam 2. Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu 3. Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam 4. Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ 5. Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Thöông Tín 6. Wachovia Corporation 7. American Express 8. Scotiabank 9. Sumitomo Mitsui Financial Group I. Caùc trang Website 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. -76- ._.