Định hướng nghề nghiệp của sinh viên chuyên ngành thư viện-Thông tin học, trường đại học khoa học xã hội và nhân văn thành phố Hồ Chí Minh

nh hûúáng nghïì nghiïåp àöëi vúái ngaânh Thû viïån-Thöng tin hoåc. Tûâ khoáa: Àõnh hûúáng nghïì nghiïåp; Thû viïån-Thöng tin hoåc; muåc tiïu àaâo taåo; sinh viïn ngaânh Thû viïån-Thöng tin hoåc. Career orientation of students major in Library and Information Science at the Ho Chi Minh City University of Social Sciences and Humanities Summary: Introducing main objectives of the training programs of the Faculty of Library and Information Science at the Ho Chi Minh City University of Social Sciences and Humanities. Analyzing the current career orientation of the students majoring in Library and Information Science. Suggesting solutions to support students to build careers in the field of Library and Information Science. Keywords: Career orientation; Library - Information Science; training objectives; students major in Library and Information Science. Àùåt vêën àïì Hiïån nay, trïn thïë giúái cuäng nhû úã Viïåt Nam ngaânh hoåc Thû viïån-Thöng tin hoåc (TV-TTH) àaä vaâ àang àûúåc àaâo taåo úã nhiïìu bêåc hoåc khaác nhau. Nhiïìu trûúâng àaåi hoåc, trong àoá coá Trûúâng Àaåi hoåc KHXH&NV Tp. Höì Chñ Minh àang àaâo taåo bêåc thaåc syä vaâ cûã nhên TV-TTH. Ngoaâi viïåc àaáp ûáng nhu cêìu thûåc tiïîn trïn cú súã àaãm baão muåc tiïu àaâo taåo cuãa chûúng trònh vïì kiïën thûác, kyä nùng, thaái àöå cho ngûúâi hoåc, thò viïåc giaáo duåc niïìm àam mï, tònh yïu nghïì nghiïåp àöëi vúái ngûúâi hoåc coân laâ möåt trong nhûäng vêën àïì cêìn àûúåc quan têm. Àiïìu naây coá yá nghôa rêët lúán àöëi vúái viïåc àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa ngûúâi hoåc noái riïng vaâ muåc tiïu cuãa ngaânh hoåc noái chung. Dûåa trïn kïët quaã phên tñch söë liïåu tûâ cuöåc khaão saát sinh viïn (SV) nùm cuöëi cûã nhên TV-TTH, baâi viïët trònh baây bûác tranh töíng thïí vïì thûåc traång àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa SV chuyïn ngaânh naây sau quaá trònh hoåc têåp vaâ reân luyïån taåi Trûúâng. 1. Àöi neát vïì muåc tiïu chûúng trònh àaâo taåo chuyïn ngaânh TV-TTH Trong hêìu hïët chûúng trònh àaâo taåo chuyïn ngaânh TV-TTH àïìu bao göìm muåc tiïu àaâo taåo cuäng nhû caác cú höåi nghïì nghiïåp nhùçm giuáp SV coá caái nhòn bao quaát vaâ töíng quan vïì ngaânh hoåc maâ mònh àang theo àuöíi. Muåc tiïu chung cuãa chûúng trònh àaâo taåo cûã nhên chuyïn ngaânh TV-TTH laâ: coá phêím chêët chñnh trõ vaâ àaåo àûác nghïì nghiïåp töët, coá nùng lûåc giaãi quyïët caác cöng viïåc thuöåc lônh vûåc chuyïn mön, àaáp ûáng yïu cêìu höåi nhêåp khu vûåc vaâ quöëc tïë. SV töët nghiïåp coá àuã trònh àöå chuyïn mön vaâ nùng lûåc laâm cöng taác nghiïn cûáu, giaãng daåy trong lônh vûåc TT-TV hoùåc àaãm nhêån cöng viïåc trong caác thû viïån, cú quan thöng tin (TV, CQTT), töí chûác kinh tïë, cú súã giaáo duåc- àaâo taåo vaâ caác töí chûác khaác coá liïn quan àïën cöng taác thöng tin-tû liïåu. Ngûúâi coá bùçng cûã nhên khoa hoåc TT-TV coá thïí hoåc tiïëp chûúng trònh àaâo taåo sau àaåi hoåc theo chuyïn ngaânh àaä àaâo taåo hoùåc caác ngaânh liïn quan. ÀÕNH HÛÚÁNG NGHÏÌ NGHIÏÅP CUÃA SINH VIÏN CHUYÏN NGAÂNH THÛ VIÏÅN-THÖNG TIN HOÅC, TRÛÚÂNG ÀAÅI HOÅC KHOA HOÅC XAÄ HÖÅI VAÂ NHÊN VÙN THAÂNH PHÖË HÖÌ CHÑ MINH THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 27 Nghiïn cûáu - Trao àöíi Muåc tiïu cuå thïí cuãa chûúng trònh àaâo taåo cûã nhên chuyïn ngaânh TV-TTH bao göìm: - Vïì kiïën thûác: göìm coá kiïën thûác cú baãn vïì khoa hoåc xaä höåi vaâ nhên vùn, kiïën thûác nïìn taãng vïì ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong hoaåt àöång TT-TV; kiïën thûác chuyïn sêu vïì viïåc thu thêåp, xûã lyá, töí chûác, khai thaác nguöìn taâi nguyïn thöng tin vaâ cung cêëp thöng tin cho moåi àöëi tûúång coá nhu cêìu; kiïën thûác cú baãn vïì töí chûác, quaãn lyá hoaåt àöång TT-TV trong caác TV, CQTT hoùåc caác töí chûác khaác; sûã duång àûúåc ñt nhêët möåt ngoaåi ngûä. - Vïì nùng lûåc nhêån thûác, tû duy, kyä nùng thûåc haânh: coá nùng lûåc nhêån tûác töët àïí giaãi quyïët caác vêën àïì chuyïn mön; coá kyä nùng nghïì nghiïåp cú baãn: thu thêåp, xûã lyá, khai thaác, cung cêëp vaâ tû vêën thöng tin; kyä nùng giao tiïëp; kyä nùng laâm viïåc theo nhoám vaâ laâm viïåc àöåc lêåp; kyä nùng tûå nghiïn cûáu vaâ tûå hoåc; coá khaã nùng tû duy saáng taåo. - Vïì phêím chêët: coá phêím chêët chñnh trõ vaâ àaåo àûác nghïì nghiïåp töët, coá baãn lônh nghïì nghiïåp, coá yá thûác phuåc vuå cöång àöìng, coá tinh thêìn cêìu tiïën vaâ coá khaã nùng thñch ûáng cao vúái möi trûúâng laâm viïåc àa daång vaâ luön thay àöíi. Àùåc biïåt, àiïìu maâ nhaâ trûúâng, khoa, caác cú súã àaâo taåo noái chung vaâ SV quan têm chñnh laâ cú höåi nghïì nghiïåp. Cûã nhên ngaânh TV-TTH coá thïí àaãm nhiïåm caác cöng viïåc vaâ võ trñ cöng taác nhû: nghiïn cûáu, giaãng daåy trong caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, viïån nghiïn cûáu; chuyïn gia TT-TV vaâ quaãn trõ thöng tin trong caác loaåi hònh TV, CQTT, töí chûác tû vêën, töí chûác kinh tïë, cú súã giaáo duåc, àaâo taåo, caác töí chûác kinh tïë, cú quan truyïìn thöng Baâi viïët töíng húåp, phên tñch kïët quaã khaão saát 49 sinh viïn nùm cuöëi (34/49: nguyïån voång 1- chiïëm 69,4%; 14/49: nguyïån voång 2- chiïëm 28,6%; 1/49: tuyïín thùèng- chiïëm 2,0%) cuãa Trûúâng (vúái viïåc khaão saát bùçng baãng hoãi) nhùçm tòm hiïíu nhêån thûác cuãa SV tûâ khi vaâo Trûúâng cho àïën khi töët nghiïåp ngaânh hoåc TV-TTH, nùæm àûúåc àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa SV, tûâ àoá àïì xuêët möåt söë giaãi phaáp cho SV vïì àõnh hûúáng nghïì nghiïåp sau khi ra trûúâng. 2. Kïët quaã khaão saát vaâ àaánh giaá Nöåi dung phiïëu khaão saát göìm coá möåt söë nöåi dung cú baãn sau: nhûäng yïëu töë taác àöång àïën viïåc choån ngaânh hoåc cuãa SV; kïët quaã hoåc têåp cuãa SV trong quaá trònh hoåc têåp; dûå àõnh nêng cao trònh àöå; dûå àõnh laâm viïåc trong TV, CQTT, Dûúái àêy laâ kïët quaã khaão saát vaâ möåt söë àaánh giaá. 2.1. Nhûäng yïëu töë aãnh hûúãng àïën viïåc lûåa choån ngaânh hoåc Coá rêët nhiïìu yïëu töë aãnh hûúãng àïën viïåc lûåa choån ngaânh hoåc cuãa SV chuyïn ngaânh TV-TTH, nhû: súã thñch caá nhên, sûå taác àöång cuãa möi trûúâng bïn ngoaâi, gia àònh, baån beâ, thêìy cö vaâ caác yïëu töë khaác. Nhûäng kïnh thöng tin khaác nhau cuäng phêìn naâo aãnh hûúãng àïën quyïët àõnh choån ngaânh hoåc cuãa SV, bao göìm: caác kïnh tû vêën tuyïín sinh cuãa trûúâng, cêím nang tuyïín sinh, gia àònh, baån beâ, tûå tòm hiïíu qua Internet. Möåt àiïím nöíi bêåt cuãa caác kïnh thöng tin maâ SV biïët àïën chñnh laâ qua cêím nang tuyïín sinh (49,0%) vaâ tûå tòm hiïíu qua Internet (40,8%), trong söë 49 SV traã lúâi, khöng coá SV naâo biïët àïën ngaânh hoåc qua hoaåt àöång tû vêën tuyïín sinh cuãa trûúâng (0%). Baãng 1: Caác kïnh thöng tin aãnh hûúãng àïën viïåc choån ngaânh cuãa SV SV biïët àïën ngaânh hoåc thöng qua Söë lûúång Tyã lïå Tû vêën tuyïín sinh cuãa trûúâng 0 0 Cêím nang tuyïín sinh 24 49,0 Gia àònh, baån beâ 5 10,2 Tûå tòm hiïíu qua Internet 20 40,8 Khaác 0 0,0 Töíng 49 100 Nghiïn cûáu - Trao àöíi 28 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 Viïåc choån lûåa ngaânh hoåc bêët kyâ thûúâng phuå thuöåc vaâo möåt hoùåc nhiïìu yïëu töë khaác nhau. SV chuyïn ngaânh TV-TTH àûúåc khaão saát cho rùçng, hoå choån ngaânh hoåc naây laâ ngêîu nhiïn (40,8%), chiïëm tyã lïå cao nhêët so vúái caác lyá do khaác, tiïëp àïën laâ SV bõ thu huát búãi tïn ngaânh hoåc hêëp dêîn. Lyá do yïu thñch ngaânh hoåc vaâ àiïím chuêín phuâ húåp vúái khaã nùng cuãa baãn thên coá tyã lïå bùçng nhau (12,2%). Ngoaâi ra, möåt söë ñt SV giaãi thñch viïåc choån ngaânh hoåc laâ do gia àònh, thêìy/cö tû vêën (4,1%) vaâ àöi khi SV cho rùçng, hoå khöng coân sûå lûåa choån naâo khaác cuäng nhû choån ngaânh hoåc vò phuâ húåp vúái tñnh caách cuãa baãn thên (2%). 2.2. Kïët quaã hoåc têåp cuãa SV trong quaá trònh hoåc têåp Kïët quaã hoåc têåp cuãa SV cuäng àûúåc xem laâ möåt trong nhûäng tiïu chñ àïí xaác àõnh mûác àöå quan têm àïën ngaânh nghïì vaâ àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa SV. Tuy nhiïn, tiïu chñ naây chó phêìn naâo thïí hiïån àûúåc àiïìu àoá, búãi leä trïn thûåc tïë, SV àaåt kïët quaã hoåc têåp cao hay thêëp coân phuå thuöåc rêët nhiïìu vaâo caác yïëu töë khaác nhû: khaã nùng tiïëp thu cuãa SV, àöång cú hoåc têåp, Bïn caånh àoá, viïåc SV àaä tûâng coá yá àõnh chuyïín ngaânh hoåc cuäng goáp phêìn chûáng toã thaái àöå cuãa SV àöëi vúái ngaânh hoåc àang theo àuöíi. Do vêåy, coá thïí phên thaânh hai nhoám SV trong khaão saát naây àïí phêìn naâo thêëy àûúåc sûå khaác biïåt giûäa nhoám SV àaä tûâng coá yá àõnh chuyïín ngaânh vaâ nhoám SV khöng coá yá àõnh chuyïín ngaânh. Kïët quaã cho thêëy, coá àïën gêìn 1/3 SV trong töíng söë 49 SV traã lúâi khaão saát àaä tûâng coá yá àõnh chuyïín sang möåt ngaânh hoåc khaác. “Caãm thêëy khöng phuâ húåp” laâ lyá do maâ SV giaãi thñch vïì yá àõnh chuyïín ngaânh (chiïëm 6,12 %). Ngoaâi ra, 2 SV coân cho rùçng khöng thêëy hûáng thuá vúái ngaânh hoåc vaâ 1 SV khöng thñch ngaânh hoåc naây. Söë SV coân laåi trong nhoám khöng trònh baây lyá do vïì yá àõnh chuyïín ngaânh cuãa mònh. Mùåc duâ vêåy, SV cuäng nïu möåt söë ngaânh hoåc maâ hoå yïu thñch nhû: Têm lyá hoåc, Luêåt, Du lõch, Baáo chñ, Ngûä vùn Anh, Sû phaåm. Töíng húåp phên tñch kïët quaã hoåc têåp nùm cuöëi cuãa nhoám SV traã lúâi coá yá àõnh chuyïín ngaânh hoåc cho thêëy, SV àaåt kïët quaã hoåc têåp tûâ nùm thûá Nhêët cho àïën nùm thûá Tû laâ tûúng àöëi öín àõnh vaâ cao. Àiïìu naây cho thêëy, duâ Baãng 2: Lyá do sinh viïn choån ngaânh hoåc TV- TTH Lyá do Söë lûúång Tyã lïå Choån ngêîu nhiïn 20 40,8 Yïu thñch 6 12,2 Gia àònh tû vêën 2 4,1 Thêìy cö tû vêën 2 4.1 Tïn ngaânh hoåc hêëp dêîn 8 16,3 Dïî xin viïåc laâm 0 0.0 Àiïím chuêín phuâ húåp khaã nùng 6 12,2 Khöng coân sûå lûåa choån khaác 4 8,2 Khaác 1 2,0 Töíng 49 100 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 29 Nghiïn cûáu - Trao àöíi cho SV coá yá àõnh chuyïín ngaânh hoåc trong quaá trònh hoåc têåp thò kïët quaã hoåc têåp cuãa SV vêîn àaãm baão tûâ trung bònh trúã lïn (chó 3 SV coá xïëp loaåi trung bònh), trong khi coá gêìn 50% SV trong nhoám (9/19) coá hoåc lûåc loaåi khaá. Qua àoá, coá thïí nhêån thêëy möëi quan hïå giûäa nhêån thûác cuãa SV vïì yá àõnh chuyïín ngaânh hoåc vaâ sûå nöî lûåc cuãa SV trong hoåc têåp. Khoá àïí àûa ra sûå so saánh kïët quaã hoåc têåp giûäa nhoám SV coá yá àõnh chuyïín ngaânh hoåc (sau àêy goåi laâ nhoám 1) vaâ nhoám 30 SV khöng coá yá àõnh chuyïín ngaânh hoåc (nhoám 2) vò söë lûúång hai nhoám khöng bùçng nhau. Tuy nhiïn, möåt thûåc tïë cho thêëy, tyã lïå SV àaåt kïët quaã khaá cuãa nhoám 2 (23,3%) laåi thêëp hún so vúái nhoám 1 (47,4%). 2.3. Dûå àõnh nêng cao trònh àöå Nêng cao trònh àöå sau khi töët nghiïåp cuäng laâ möåt trong nhûäng nhu cêìu vaâ àoâi hoãi cêìn thiïët cuãa baãn thên möîi SV cuäng nhû tûâ yïu cêìu phña nhaâ tuyïín duång. Viïåc khaão saát tiïu chñ naây àïí goáp phêìn hiïíu thïm vïì àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa SV trûúác khi töët nghiïåp. Caác chûúng trònh hoåc têåp nêng cao trònh àöå bao göìm: cao hoåc chuyïn ngaânh TV-TTH, cao hoåc ngaânh khaác, àaåi hoåc ngaânh khaác, caác khoáa hoåc ngùæn haån vaâ lúáp kyä nùng. Têët caã SV àûúåc khaão Baãng 3: Kïët quaã hoåc têåp cuãa nhoám SV coá yá àõnh chuyïín ngaânh Baãng 4: Kïët quaã hoåc têåp cuãa nhoám SV khöng coá yá àõnh chuyïín ngaânh Xïëp loaåi SV coá yá àõnh chuyïín ngaânh Söë lûúång Tyã lïå Xuêët sùæc 0 0 Gioãi 1 5,2 Khaá 9 47,4 Trung bònh khaá 6 31,6 Trung bònh 3 15,8 Yïëu 0 0 Töíng söë 19 100 Xïëp loaåi Söë lûúång Tyã lïå Xuêët sùæc 0 0 Gioãi 1 3,33 Khaá 7 23,3 TB - Khaá 8 26,7 Trung bònh 11 36,7 Yïëu 0 0 Töíng söë 30 100 Nghiïn cûáu - Trao àöíi 30 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 saát àïìu coá dûå àõnh hoåc caác chûúng trònh nêng cao trònh àöå. Vïì chuyïn mön nghiïåp vuå, coá 8 SV trong caã hai nhoám coá yá àõnh hoåc thaåc syä chuyïn ngaânh TV-TTH (chiïëm 16,3%) vaâ 3 SV (6,12%) lûåa choån cao hoåc ngaânh khaác. Ngoaâi ra, coá khoaãng 21,1% SV thuöåc nhoám coá yá àõnh chuyïín ngaânh dûå àõnh seä theo hoåc chûúng trònh àaåi hoåc cuãa möåt ngaânh hoåc khaác maâ hoå yïu thñch, kïí caã nhoám khöng coá yá àõnh chuyïín ngaânh cuäng coá nhu cêìu hoåc ngaânh hoåc khaác (6,7%). Möåt àiïím nöíi bêåt cuãa caã hai nhoám SV naây chñnh laâ àïìu coá dûå àõnh tham gia caác lúáp kyä nùng nhû ngoaåi ngûä, tin hoåc, kyä nùng phaát triïín baãn thên hoùåc theo hoåc àaåi hoåc ngaânh khaác nhû: Luêåt vaâ Ngûä vùn Anh. Ngoaâi ra, SV coân coá nhu cêìu hoåc caác khoáa hoåc ngùæn haån nhû: nghiïåp vuå thû kyá, quaãn trõ vùn phoâng, ngên haâng. Thûåc tïë naây chûáng toã rùçng trong quaá trònh hoåc têåp, SV àaä dêìn xaác àõnh àûúåc àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa mònh möåt caách roä raâng hún. 2.4. Dûå àõnh laâm viïåc trong thû viïån, cú quan thöng tin Coá nhiïìu lyá do aãnh hûúãng àïën viïåc SV quyïët àõnh lûåa choån laâm viïåc taåi möåt cú quan, töí chûác nhêët àõnh. 22 SV cho rùçng seä khöng coá yá àõnh laâm viïåc trong caác TV, CQTT vúái möåt söë lyá do nhû “khöng thñch” (chiïëm 77,3 %). Àêy laâ lyá do chiïëm tyã lïå traã lúâi cao nhêët, so vúái viïåc cho rùçng thu nhêåp thêëp (13,6%) vaâ 4,5 % SV cho rùçng cöng viïåc trong caác TV, CQTT khöng phuâ húåp vúái khaã nùng cuãa hoå. Baãng 5: Dûå àõnh nêng cao trònh àöå cuãa SV Baãng 6: Dûå àõnh laâm viïåc trong TV, CQTT Trònh àöå Nhoám coá yá àõnh chuyïín ngaânh Nhoám khöng chuyïín ngaânh Söë lûúång Tyã lïå Söë lûúång Tyã lïå Cao hoåc TV-TTH 3 15,8 5 16,7 Cao hoåc ngaânh khaác 1 5,3 2 6,7 Àaåi hoåc ngaânh khaác 4 21,1 2 6,7 Khoáa hoåc ngùæn haån 3 15,8 1 3,3 Lúáp kyä nùng 7 36,8 12 40,0 Khaác 1 5,3 8 26,7 Töíng söë 19 100 30 100 Lyá do Söë lûúång Tyã lïå Khöng thñch 17 77,3 Thu nhêåp thêëp 3 13,6 Khöng phuâ húåp khaã nùng 1 4,5 Khaác 1 4,5 Töíng 22 100% THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 31 Nghiïn cûáu - Trao àöíi Trong khi àoá, 27 SV coá dûå àõnh laâm viïåc taåi caác TV, CQTT theo àuáng ngaânh nghïì mònh àûúåc àaâo taåo vúái nhiïìu lyá do khaác nhau. Lyá do maâ SV ûu tiïn choån chñnh laâ coá cöng viïåc öín àõnh (chiïëm 37%), coá 25,9% SV laåi cho rùçng seä choån laâm viïåc taåi caác TV, CQTT trong thúâi gian taåm thúâi, sau àoá seä chuyïín sang möi trûúâng laâm viïåc khaác khi coá cú höåi. Möåt àiïím tûúng àöìng trong viïåc lûåa choån naây chñnh laâ coá xêëp xó 15% SV àïìu choån cöng viïåc taåi caác TV, CQTT vò chñnh niïìm yïu thñch cuãa mònh, yïu thñch ngaânh hoåc vaâ yïu thñch möi trûúâng laâm viïåc. Àiïìu naây chûáng toã hoå àaä coá àõnh hûúáng tûúng ûáng giûäa sûå choån lûåa àêìu vaâo vaâ àêìu ra trong suöët quaá trònh hoåc têåp. Kïët quaã khaão saát cuäng cho thêëy, trong trûúâng húåp SV àûúåc yïu cêìu lûåa choån núi laâm viïåc laâ TV, CQTT thò hêìu hïët SV àïìu coá xu hûúáng mong muöën laâm viïåc taåi thû viïån àaåi hoåc (51%), tiïëp àïën laâ cú quan thöng tin cuãa caác töí chûác, cöng ty nûúác ngoaâi (30.6%). Möåt söë SV khaác lûåa choån núi laâm viïåc mong muöën laâ TV cöng cöång (4,1%) vaâ thû viïån trûúâng hoåc (2%). Àiïìu naây coá thïí dïî daâng lyá giaãi búãi möåt söë lyá do nhû thû viïån àaåi hoåc laâ loaåi hònh thû viïån phaát triïín, gêìn guäi vúái kiïën thûác cuãa SV trong quaá trònh hoåc têåp. Khöng nhûäng vêåy, thúâi lûúång SV khaão saát, tham gia thûåc têåp, thûåc tïë vaâ tiïëp cêån vúái TV àaåi hoåc nhiïìu hún rêët nhiïìu so vúái caác loaåi hònh thû viïån thuöåc caác hïå thöëng khaác. Baãng 7: Lyá do SV lûåa choån laâm viïåc taåi caác TV, CQTT Baãng 8: Sûå lûåa choån núi laâm viïåc cuãa SV Lyá do Söë lûúång Tyã lïå Yïu thñch ngaânh naây 4 14,8 Thu nhêåp cao 1 3,7 Coá cöng viïåc öín àõnh 10 37,0 Yïu thñch möi trûúâng laâm viïåc 4 14,8 Laâm taåm thúâi vaâ chuyïín sang viïåc khaác khi coá cú höåi 7 25,9 Khaác 1 3,7 Töíng 27 100 Loaåi hònh TV Söë lûúång Tyã lïå TV àaåi hoåc 25 51,0 TV trûúâng hoåc 1 2,0 TV tû nhên 1 2,0 TV cöng cöång 2 4,1 TV àùåc biïåt 0 0,0 CQTT cuãa caác töí chûác, cöng ty nûúác ngoaâi 15 30,6 Khaác 5 10,2 Töíng 49 100 Nghiïn cûáu - Trao àöíi 32 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 3. Möåt söë giaãi phaáp cho àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa sinh viïn 3.1. Quaãng baá ngaânh nghïì àöëi vúái sinh viïn trûúác khi lûåa choån ngaânh hoåc Kïët quaã khaão saát cho thêëy, hêìu nhû khöng coá SV naâo lûåa choån ngaânh hoåc tûâ kïnh tû vêën tuyïín sinh cuãa Nhaâ trûúâng. Nhû vêåy, àïí taåo nïn taác àöång ban àêìu àöëi vúái SV, Nhaâ trûúâng, Khoa cêìn chuá troång nhiïìu hún àïën hoaåt àöång quaãng baá hònh aãnh ngaânh TV-TTH nhû: töí chûác caác hoaåt àöång tû vêën tuyïín sinh taåi chñnh cú súã àaâo taåo dûúái hònh thûác ngaây höåi thöng tin daânh cho têët caã àöëi tûúång hoåc sinh trïn àõa baân thaânh phöë; tû vêën tuyïín sinh löìng gheáp cung cêëp thöng tin bùçng túâ rúi giúái thiïåu Khoa, ngaânh hoåc nhùçm taåo êën tûúång cho hoåc sinh caác tónh thaânh phña Nam. Bïn caånh àoá, viïåc xêy dûång trang thöng tin àiïån tûã cêåp nhêåt vaâ phaãn aánh sinh àöång ngaânh nghïì àïí hoåc sinh coá thïí truy cêåp vaâ tòm hiïíu trûåc tuyïën. Trang thöng tin àiïån tûã daång web coá thïí bao göìm caác clip giúái thiïåu ngaânh hoåc sinh àöång, caác cú höåi hoåc têåp, hònh aãnh hoaåt àöång vui chúi, giaãi trñ, àöåi nguä giaãng daåy, cú súã vêåt chêët àaáp ûáng nhu cêìu hoåc têåp taåi Trûúâng vaâ Khoa. Àùåc biïåt, viïåc cung cêëp thöng tin vïì tûúng lai nghïì nghiïåp cuãa ngaânh hoåc bùçng caác söë liïåu thöëng kï vïì cûåu SV sau khi töët nghiïåp vaâ tònh hònh viïåc laâm; hònh aãnh hoaåt àöång cuãa caác TV, CQTT. Thûåc hiïån töët caác biïån phaáp naây seä thûåc sûå gêy àûúåc hiïåu ûáng ban àêìu àöëi vúái hoåc sinh àaä vaâ àang coá yá àõnh lûåa choån ngaânh nghïì. 3.2. Töí chûác ngaây àõnh hûúáng nghïì nghiïåp daânh cho tên sinh viïn Viïåc Khoa töí chûác caác ngaây höåi àõnh hûúáng nghïì nghiïåp daânh cho SV nùm thûá Nhêët cuäng cêìn àûúåc chuá troång thûåc hiïån nhùçm taåo cú höåi cho tên SV laâm quen vúái Khoa, Nhaâ trûúâng, taåo dûång möëi quan hïå vúái caác SV àang hoåc taåi Trûúâng. Cuäng nhên caác buöíi àõnh hûúáng naây, Khoa vaâ caác töí chûác àoaân, höåi, cêu laåc böå coá thïí taåo caác hoaåt àöång àöåi nhoám, hoaåt àöång minh hoåa, taåo dûång tònh huöëng nghïì nghiïåp tûúng lai. Àùåc biïåt, viïåc giúái thiïåu chûúng trònh àaâo taåo, caác dõch vuå, àiïìu kiïån giuáp tên SV coá thïí àaåt àûúåc nhûäng kiïën thûác, kyä nùng trong quaá trònh hoåc têåp taåi Trûúâng. 3.3. Löìng gheáp kiïën thûác thûåc tiïîn trong chûúng trònh àaâo taåo Viïåc xêy dûång àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa SV chuyïn ngaânh TV-TTH àoâi hoãi tûâ nhiïìu phña bao göìm: Trûúâng, Khoa àaâo taåo, àùåc biïåt laâ baãn thên SV. Qua möåt söë yá kiïën àûúåc khaão saát tûâ SV, coá thïí thêëy, viïåc giaãm taãi lyá thuyïët, tùng thúâi gian thûåc haânh, thúâi gian tûå hoåc cuãa SV taåi TV laâ mong muöën cuãa SV trong quaá trònh hoåc têåp taåi Trûúâng. Hiïån nay, hêìu hïët caác mön hoåc àïìu löìng gheáp kiïën thûác lyá thuyïët vaâ thûåc haânh daânh cho SV. Ngoaâi ra, SV coân coá thúâi gian tûå hoåc, àïën tham quan thûåc tïë taåi möåt söë TV, CQTT theo yïu cêìu cuãa tûâng mön hoåc. Tuy nhiïn, nhùçm giuáp SV coá thïm cú höåi tûå hoåc taåi caác TV, CQTT, caác thêìy/cö coá thïí yïu cêìu SV àïën TV, CQTT àïí tòm thöng tin laâm baâi têåp nhiïìu hún. Àêy cuäng àûúåc xem laâ cú höåi töët giuáp SV tiïëp xuác vúái thûåc tiïîn nghïì nghiïåp vúái goác àöå vûâa laâ ngûúâi duâng tin cuãa TV, vûâa laâ ngûúâi caán böå thû viïån tûúng lai. Ngoaâi viïåc chuá troång àïën chûúng trònh àaâo taåo chuyïn mön, Khoa vaâ Nhaâ trûúâng cêìn chuã àöång vaâ thûúâng xuyïn töí chûác caác lúáp reân luyïån kyä nùng cho SV, bao göìm: kyä nùng ngoaåi ngûä, kyä nùng giao tiïëp, kyä nùng phoãng vêën xin viïåc vaâ möåt söë kyä nùng khaác giuáp SV coá sûå chuêín bõ vaâ tûå tin trûúác khi bûúác vaâo cöng viïåc thûåc tïë. Àêy coá thïí laâ caác lúáp kyä nùng trong chûúng trònh tûå choån, viïåc quyïët àõnh lûåa choån tham gia chûúng trònh reân luyïån kyä nùng phuå thuöåc vaâo nhu cêìu cuãa SV. 3.4. Hònh thaânh àõnh hûúáng nghïì nghiïåp qua quaá trònh tñch luäy kinh nghiïåm thûåc tïë SV cho rùçng viïåc trúã thaânh cöång taác viïn, THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 33 Nghiïn cûáu - Trao àöíi laâm viïåc baán thúâi gian taåi caác TV, CQTT laâ àiïìu kiïån cêìn thiïët àïí baãn thên möîi SV coá cú höåi tñch luäy kinh nghiïåm thûåc tiïîn, àöëi saánh vaâ vêån duång vaâo thûåc tiïîn nhûäng kiïën thûác àûúåc àaâo taåo taåi trûúâng. Tûâ àoá, SV coá yá thûác, thaái àöå gùæn boá vúái ngaânh hoåc hún cuäng nhû kñch thñch niïìm àam mï nghïì nghiïåp. Thûåc tïë cho thêëy, sau khi töët nghiïåp, möåt söë SV trong nhoám àûúåc khaão saát àaä tham gia laâm viïåc baán thúâi gian vaâ cöång taác viïn taåi möåt söë TV, CQTT cuãa toâa soaån baáo, trûúâng àaåi hoåc nhùçm tñch luäy kinh nghiïåm thûåc tïë vaâ coá thïm thu nhêåp trûúác khi coá cöng viïåc chñnh thûác. Nhû vêåy, àêy coá thïí xem laâ möåt giaãi phaáp khaã thi àöëi vúái nhûäng SV coá àõnh hûúáng nghïì nghiïåp tûúng àöëi roä raâng, búãi leä trong quaá trònh cöång taác, laâm viïåc baán thúâi gian taåi caác TV, CQTT, SV seä coá caách nhòn toaân diïån vaâ mêåt thiïët vïì thûåc tiïîn ngaânh hoåc maâ mònh àaä hoaân thaânh vúái àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa baãn thên. Tûâ àoá, SV lûåa choån vaâ coá quyïët àõnh theo àuöíi ngaânh nghïì theo àuáng chuyïn mön àûúåc àaâo taåo. Àïí thûåc hiïån àûúåc giaãi phaáp naây, Khoa vaâ caác TV, CQTT, àùåc biïåt laâ baãn thên SV cêìn coá sûå phöëi húåp, cuå thïí nhû sau: Thûá nhêët, Khoa vaâ caác TV, CQTT cêìn tñch cûåc duy trò vaâ phaát triïín möëi quan hïå trong viïåc höî trúå hoaåt àöång hoåc thuêåt cuãa Khoa vaâ hoaåt àöång chuyïn mön, thûåc tiïîn cuãa TV, CQTT. Noái caách khaác, ngoaâi viïåc caác TV, CQTT laâ núi taåo àiïìu kiïån cho SV thûåc têåp, thûåc tïë, tham quan trong quaá trònh àaâo taåo, thò caác TV, CQTT cêìn xem xeát, cên nhùæc àiïìu kiïån thûåc tïë vaâ tiïëp tuåc nhêån SV vúái tû caách laâ cöång taác viïn chñnh thûác hoùåc baán thúâi gian. Trûúác khi SV töët nghiïåp, Khoa seä cung cêëp thöng tin chñnh thûác vïì viïåc tuyïín duång cöång taác viïn laâm viïåc baán thúâi gian (coá thuâ lao hoùåc khöng coá thuâ lao) àïí SV cên nhùæc vaâ quyïët àõnh. Thûá hai, xeát úã phaåm vi lúåi ñch cuãa caác TV, CQTT, viïåc SV tham gia cöång taác seä goáp phêìn giaãi quyïët möåt phêìn cöng viïåc töìn àoång cuãa cú quan cuäng nhû nhûäng cöng viïåc thiïëu nhên sûå nhûng chûa coá àiïìu kiïån tuyïín duång chñnh thûác. Mùåt khaác, sau quaá trònh laâm viïåc cuãa SV, caác TV, CQTT seä coá caách nhòn roä raâng nhêët vïì nùng lûåc cuãa SV, tûâ àoá, cên nhùæc vaâ tuyïín duång chñnh thûác khi cú quan coá nhu cêìu. Àiïìu naây giuáp cho TV, CQTT tuyïín duång nhên sûå khöng phaãi mêët quaá nhiïìu thúâi gian àïí SV thûã viïåc vaâ khùèng àõnh baãn thên. Thûá ba, SV àoáng vai troâ quyïët àõnh viïåc tiïëp tuåc theo àuöíi ngaânh nghïì vúái tû caách laâ cöång taác viïn cuãa TV, CQTT. Baãn thên möîi SV phaãi nhêån thûác àûúåc yá nghôa vaâ lúåi ñch cuãa viïåc trúã thaânh cöång taác viïn cuãa TV, CQTT. Traãi nghiïåm thûåc tiïîn nghïì thû viïån - thöng tin trïn cú súã vêån duång kiïën thûác àûúåc àaâo taåo laâ àiïìu quan troång àïí giuáp SV coá thïm sûå tûå tin khi bûúác vaâo ngaânh nghïì chñnh thûác. Thûåc tïë, thúâi gian thûåc têåp taåi caác TV, CQTT àûúåc xem laâ phuâ húåp vúái viïåc phên böí chûúng trònh àaâo taåo vaâ SV cuäng coá àûúåc möåt söë nhêån àõnh vaâ nhòn nhêån vïì ngaânh nghïì cuãa mònh. Tuy nhiïn, viïåc àaánh giaá SV sau khi thûåc têåp taåi TV, CQTT àöi khi coân chûa thûåc sûå nghiïm khùæc. Àiïìu naây dêîn àïën thûåc tïë àöi khi SV coá caách nhòn khöng thûåc vïì giaá trõ cuãa baãn thên. Do vêåy, àêy thûåc sûå laâ cú höåi àïí SV chûáng toã baãn thên vúái nhaâ tuyïín duång tûúng lai cuäng nhû laâ cú höåi àïí SV quyïët àõnh vïì àõnh hûúáng nghïì nghiïåp maâ mònh yïu thñch. 3.5. Thaái àöå tñch cûåc goáp phêìn hònh thaânh àõnh hûúáng nghïì nghiïåp Thaái àöå hoåc têåp cuãa SV cuäng nhû thaái àöå, quan àiïím vïì ngaânh hoåc vaâ àõnh hûúáng nghïì nghiïåp chuã yïëu phuå thuöåc vaâo baãn thên SV. Sûå nöî lûåc cuãa SV trong hoåc têåp àïí àaåt kïët quaã Nghiïn cûáu - Trao àöíi 34 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 töët cuäng nhû yá thûác nghïì nghiïåp seä taác àöång trûåc tiïëp àïën quyïët àõnh choån núi laâm viïåc cuãa SV sau khi töët nghiïåp. Tuy nhiïn, SV àöi khi coân chõu nhiïìu yïëu töë khaác taác àöång àïën thaái àöå cuãa mònh nhû: möi trûúâng, gia àònh, baån beâ vaâ thêìy cö. Nhû vêåy, giaáo viïn àoáng vai troâ rêët quan troång viïåc taác àöång àïën thaái àöå cuãa SV àöëi vúái ngaânh hoåc. Thaái àöå cuãa giaáo viïn àöëi vúái nghïì nghiïåp, hoaåt àöång giaãng daåy, phûúng phaáp giaãng daåy, cuäng laâ nhûäng yïëu töë aãnh hûúãng àïën thaái àöå cuãa SV. Trong quaá trònh giaãng daåy trïn lúáp vaâ ngoaâi xaä höåi, giaáo viïn cêìn chuã àöång thïí hiïån sûå nhiïåt huyïët, gùæn boá vaâ niïìm àam mï nghïì nghiïåp àöëi vúái SV chuyïn ngaânh. Thaái àöå cuãa giaáo viïn àöëi vúái ngaânh nghïì seä goáp phêìn hònh thaânh thaái àöå cuãa SV àöëi vúái ngaânh hoåc noái riïng, nghïì nghiïåp noái chung. Àùåc biïåt, nhûäng giaáo viïn vûâa àaãm nhiïåm cöng taác giaãng daåy, vûâa nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ vûâa tham gia hoaåt àöång thûåc tiïîn taåi caác TV, CQTT hay caác hoaåt àöång cöång àöìng khaác, seä laâ hònh aãnh töët goáp phêìn giuáp SV àõnh hònh àûúåc viïîn caãnh nghïì nghiïåp cuãa baãn thên sau khi töët nghiïåp. Bïn caånh àoá, vai troâ cuãa Khoa, àùåc biïåt laâ caác töí chûác àoaân, höåi, cêu laåc böå hoåc thuêåt cuãa Khoa cuäng coá thïí phöëi húåp töí chûác caác hoaåt àöång liïn quan àïën àõnh hûúáng nghïì nghiïåp. Chùèng haån, viïåc töí chûác caác buöíi gùåp mùåt, giao lûu giûäa cûåu giaãng viïn, sinh viïn, hoåc viïn cao hoåc àaä vaâ àang laâm viïåc taåi caác cú quan àuáng ngaânh nghïì àûúåc xem laâ möåt trong nhûäng biïån phaáp giuáp SV dêìn hònh thaânh thaái àöå tñch cûåc àöëi vúái ngaânh nghïì maâ mònh àang theo hoåc. Thöng qua caác hoaåt àöång naây, SV coá thïí tiïëp thu, hoåc hoãi nhûäng kinh nghiïåm cuãa nhûäng ngûúâi ài trûúác vaâ tûå lûåa choån, cên nhùæc cho mònh hûúáng ài phuâ húåp. Tûâ àoá, SV cuäng coá thïí tûå xêy dûång möëi quan hïå lêu daâi vaâ tòm kiïëm cú höåi laâm viïåc, cöång taác vúái cûåu giaãng viïn, sinh viïn vaâ hoåc viïn cao hoåc trong suöët quaá trònh hoåc têåp vaâ sau khi töët nghiïåp. Kïët luêån Nhû vêåy, viïåc lûåa choån ngaânh nghïì, cöng viïåc trûúác khi lûåa choån ngaânh hoåc vïì sau khi töët nghiïåp cuãa SV chuyïn ngaânh TV-TTH phuå thuöåc vaâo nhiïìu yïëu töë khaác nhau bao göìm: yïëu töë chuã quan (niïìm àam mï, yïu thñch, nùng lûåc baãn thên, v.v) vaâ yïëu töë khaách quan tûâ gia àònh, baån beâ, thêìy/cö, möi trûúâng giaáo duåc, möi trûúâng xaä höåi. Duâ bêët cûá lyá do hay lûåa choån naâo thò àõnh hûúáng nghïì nghiïåp cuãa möîi SV cuäng phaãn aánh möåt phêìn möëi liïn hïå giûäa quaá trònh àaâo taåo cuãa Khoa, Nhaâ trûúâng àöëi vúái SV. Do vêåy, viïåc àïì ra caác giaãi phaáp, biïån phaáp phuâ húåp nhùçm hûúáng cho SV caách nhòn àuáng àùæn vïì ngaânh TV-TTH laâ àiïìu thûåc sûå quan troång khöng chó àöëi vúái cú súã àaâo taåo maâ coân àöëi vúái caác TV, CQTT hiïån nay. (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 06-3-2015; Ngaây phaãn biïån àaánh giaá: 20-4-2015; Ngaây chêëp nhêån àùng: 20-6-2015). 1. Chûúng trònh àaâo taåo chuyïn ngaânh Thû viïån - Thöng tin/ Khoa Thû viïån - Thöng tin hoåc. =1393153008423&cat=1359337400440. Truy cêåp ngaây 15/01/2014. 2. Monaliza C. Mugot/ Students Awareness and Motivation in the Choice of Library and Infor- mation Science (LIS as a Career): Basis for Pro- motional Strategies. – tional_research_office/publications/vol.15no.7/6. html. Truy cêåp ngaây 13/12/2014. Taâi liïåu tham khaão