Định hướng chiến lược và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm của ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam

Môc lôc Lêi më ®Çu Cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin ®ang lµm thay ®æi c¨n b¶n cuéc sèng cña con ng­êi vµ ®­a nh©n lo¹i tiÕn sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi. Nh÷ng thµnh tùu vµ viÖc øng dông cña c«ng nghÖ th«ng tin ®· ®Æt ra cho tÊt c¶ c¸c quèc gia mét yªu cÇu cÊp b¸ch lµ ph¶i nhanh chãng ph¸t triÓn vµ lµm chñ trong lÜnh vùc c«ng nghÖ míi mÎ nµy nÕu kh«ng muèn trë thµnh kÎ ngoµi cuéc trong bøc tranh ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÕ kû XXI. Víi ph­¬ng ch©m “h­íng ®Õn kû nguyªn sè “ ViÖt Nam ®· vµ ®ang chó träng ph¸t triÓn lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin, coi c«ng nghÖ th«ng tin lµ nh©n tè ch×a kho¸ ®¶m b¶o cho sù héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong gÇn mét thËp kû qua ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn phÝa tr­íc vÉn cßn tiÒm Èn nh÷ng th¸ch thøc vµ c¬ héi mµ ViÖt Nam cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tèt ®Ó cã thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu ph¸t triÓn lÜnh vùc c«ng nghÖ cao ®Çy tiÒm n¨ng nµy. Kho¸ luËn “S¶n phÇm phÇn mÒm – lÜnh vùc xuÊt khÈu ®Çy triÓn väng cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam” tËp trung t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng, c¸c ®Æc ®iÓm, tiÒm n¨ng còng nh­ c¸c h¹n chÕ cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam, lÜnh vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam. TriÓn väng ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm kh«ng cßn lµ xa vêi. ViÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt nh»m t¹o ®Çu ra cho s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam, ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ tõ viÖc xuÊt khÈu. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m võa qua xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn vµ ®· ®Õn lóc chóng ta ph¶i cã mét ®¸nh gi¸, vµ ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn tiÕp theo cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm - c«ng nghÖ cña t­¬ng lai nµy. Kho¸ luËn ®­îc kÕt cÊu thµnh 3 ch­¬ng Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ phÇn mÒm vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ë n­íc ta hiÖn nay Ch­¬ng III: §Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam Do nh÷ng h¹n chÕ trong khu«n khæ kho¸ luËn, còng nh­ nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ nguån tµi liÖu, kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng khiÕm khuyÕt. §Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ néi dung kho¸ luËn kÝnh mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« cïng toµn thÓ c¸c b¹n sinh viªn quan t©m. Cuèi cïng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn Quang HiÖp – gi¶ng viªn khoa Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng tr­êng ®¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn t«i thùc hiÖn kho¸ luËn nµy. T«i còng xin c¶m ¬n anh NguyÔn Kim Quy – tr­ëng nhãm dù ¸n phßng Ilib c«ng ty m¸y tÝnh truyÒn th«ng CMC vµ chÞ Phan ThÞ Linh ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i trong viÖc s­ tÇm t×m kiÕm vµ tiÕp cËn c¸c nguån tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh khãa luËn. Hµnéi ngµy 25 th¸ng 11 n¨m 2003 Sinh viªn: §Æng ¸nh D­¬ng Ch­¬ng IKh¸i qu¸t vÒ phÇn mÒm vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm I - Giíi thiÖu vÒ phÇn mÒm vµ ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm 1. PhÇn mÒm vµ lÞch sö ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm 1.1. Kh¸i niÖm phÇn mÒm Vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 80, trªn trang ®Çu mét bµi b¸o ®¨ng trªn t¹p chÝ Bussiness Week ®· loan b¸o mét th«ng tin lµm chÊn ®éng d­ luËn “PhÇn mÒm: QuyÒn lùc ®iÒu khiÓn míi”. Sù kiÖn nµy më ®Çu cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét ngµnh c«ng nghiÖp ch­a tõng cã tr­íc ®©y. VËy phÇn mÒm lµ g× mµ l¹i ®­îc g¾n cho chøc danh “QuyÒn lùc ®iÒu khiÓn míi” nh­ vËy? Sù ra ®êi cña PhÇn mÒm g¾n liÒn víi sù ra ®êi cña m¸y tÝnh ®iÖn tö. Nh­ chóng ta ®· biÕt m¸y tÝnh ®iÖn tö ®· ra ®êi vµo nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XX ®· ®em l¹i sù thay ®æi s©u s¾c trong mäi ho¹t ®éng cña ®êi sèng con ng­êi. Tuy nhiªn, ®Ó mét m¸y tÝnh ®iÖn tö cã thÓ ho¹t ®éng ®­îc kh«ng chØ nhê mµn h×nh, bµn phÝm, chuét...(phÇn cøng) mµ cßn cÇn c¸c ch­¬ng tr×nh ®Ó vËn hµnh m¸y tÝnh ®iÖn tö Êy. Toµn bé c¸c ch­¬ng tr×nh ®Ó vËn hµnh m¸y tÝnh ®iÖn tö ®­îc gäi lµ phÇn mÒm (software). Tuy nhiªn vÉn cßn c¸c ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ phÇn mÒm, ch¼ng h¹n ®Þnh nghÜa cña Roger Pressman mét nhµ khoa häc næi tiÕng cña Mü. ¤ng cho r»ng “PhÇn mÒm lµ: C¸c ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh. C¸c cÊu tróc d÷ liÖu lµm cho ch­¬ng tr×nh xö lý th«ng tin thÝch hîp C¸c tµi liÖu m« t¶ ph­¬ng thøc sö dung c¸c ch­¬ng tr×nh Êy”. PhÇn mÒm ®­îc vÝ nh­ lµ linh hån cßn phÇn cøng lµ thÓ x¸c cña m¸y tÝnh ®iÖn tö, bëi v× nÕu kh«ng cã phÇn mÒm th× dï cã cÊu t¹o phøc t¹p vµ tinh vi ®Õn ®©u, m¸y tÝnh ®iÖn tö còng chØ lµ c¸i m¸y chÕt, kh«ng lµm ®­îc g× hÕt. TÝnh linh lîi cña mét m¸y tÝnh ®iÖn tö n»m hÇu hÕt ë phÇn mÒm, tøc lµ tËp hîp c¸c ch­¬ng tr×nh ®Ó vËn hµnh ë m¸y ®ã. Khi phÇn cøng cµng trë nªn hiÖn ®¹i bao nhiªu th× phÇn mÒm cµng ®ãng vai trß quan träng bÊy nhiªu trong viÖc ph¸t huy n¨ng lùc cña phÇn cøng. Do tÝnh quan träng cña phÇn mÒm nªn ngay tõ ®Çu n¨m 1972, c«ng ty m¸y tÝnh IBM cña MÜ ®· b¾t ®Çu tÝnh gi¸ c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm t¸ch biÖt víi gi¸ phÇn cøng. 1.2 LÞch sö ph¸t triÓn cña phÇn mÒm MÆc dï míi chØ cã gÇn 100 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn, phÇn mÒm ®· cã nh÷ng b­íc ®i m¹nh mÏ vµ ®Æc biÖt trong hai thËp kû qua, kü nghÖ phÇn mÒm ®· ®i tíi mét kû nguyªn míi. Nãi tíi lÞch sö ph¸t triÓn cña phÇn mÒm lµ ®iÓm l¹i nh÷ng b­íc ph¸t triÓn cña ng«n ng÷ lËp tr×nh. Ng«n ng÷ thÕ hÖ thø nhÊt ThÕ hÖ ng«n ng÷ th÷ nhÊt lµ ng«n ng÷ m¸y. Ng«n ng÷ thø nhÊt ra ®êi vµo nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XX. Ng«n ng÷ thÕ hÖ thø nhÊt cã ®é trõu t­îng thÊp vµ tá ra kh«ng “th©n thiÖn’víi ng­êi sö dông. Tuy nhiªn, mét sè c«ng viÖc víi ng«n ng÷ thÕ hÖ thø nhÊt vÉn cßn tiÕp tôc ®Õn ngµy nay. Ng«n ng÷ thÕ hÖ thø hai Ng«n ng÷ thÕ hÖ thø hai ®· ®­îc ph¸t triÓn tõ cuèi nh÷ng n¨m 1950 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 1960 vµ phôc vô cho nÒn t¶ng cho mäi ng«n ng÷ lËp tr×nh hiÖn ®¹i (thÕ hÖ thø ba). C¸c ng«n ng÷ thÕ hÖ thø hai ®­îc sö dông réng r·i nhÊt lµ ASEMBLER dïng cho c¸c m¸y IBM. Thay cho viÖc sö dông c¸c con sè, giê ®©y, ng­êi lËp tr×nh cã thÓ dïng c¸c kÜ hiÖu cã vÎ “ng«n ng÷ h¬n” Ng«n ng÷ cña thÕ hÖ ba: (cßn ®­îc gäi lµ ng«n ng÷ lËp tr×nh hiÖn ®¹i hay cã cÊu tróc) ®­îc ®Æc tr­ng bëi kh¶ n¨ng cÊu tróc d÷ liÖu vµ thñ tôc m¹nh. C¸c ng«n ng÷ trong líp nµy cã thÓ ®­îc chia thµnh ba ph¹m trï lín, ng«n ng÷ cÊp cao v¹n n¨ng, ng«n ng÷ cÊp cao h­íng sù vËt vµ ng«n ng÷ chuyªn dông. Mäi ng«n ng÷ cÊp cao v¹n n¨ng vµ h­íng sù vËt mÆt kh¸c cßn ®­îc thiÕt kÕ ®Ó tho¶ m·n c¸c yªu cÇu ®Æc biÖt. Ng«n ng÷ cÊp cao v¹n n¨ng ®­îc sö dông ®Ó phôc vô nh­ mét m« h×nh cho c¸c ng«n ng÷ kh¸c trong ph¹m trï nµy. PL/1, PASCAL, Modula-2, C vµ Ada ®· ®­îc chÊp nhËn nh­ c¸c ng«n ng÷ cã tiÒm n¨ng cho c¸c øng dông phæ biÕn trong c¸c kü nghÖ khoa häc, c¸c øng dông th­¬ng m¹i vµ hÖ thèng. Ng«n ng÷ thÕ hÖ thø t­: C¸c ng«n ng÷ thÕ hÖ 4 xuÊt hiÖn vµo cuèi nh÷ng n¨m 70 vµ vÉn ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn. C¸c ng«n ng÷ Visual BASIC, Visual C+ +, Delphi vµ JAVA thuéc thÕ hÖ nµy. Víi ®Æc tr­ng “th©n thiÖn”, thµnh thö rÊt dÔ sö dông ngay c¶ ®èi víi nh÷ng ng­êi kh«ng chuyªn vÒ m¸y tÝnh. Trong lÞch sö ph¸t triÓn phÇn mÒm, lu«n lu«n tån t¹i xu h­íng t¹o ra c¸c ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cã møc trõu t­îng ngµy cµng cao. 1.3 Ph©n lo¹i phÇn mÒm PhÇn mÒm vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ hai kh¸i niÖm kh«ng thÓ t¸ch rêi. Tuy nhiªn, sÏ lµ rÊt thiÕu sãt nÕu chØ dõng l¹i ë kh¸i niÖm phÇn mÒm vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm. V× vËy, ®Ó cã mét c¸i nh×n toµn diÖn h¬n, chóng ta sÏ ®em xem xÐt viÖc ph©n lo¹i phÇn mÒm bao gåm nh÷ng lo¹i nµo. Trong thùc tÕ hiÖn nay cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i phÇn mÒm. Theo mét c¸ch ®­îc nhiÒu ng­êi thõa nhËn th× phÇn mÒm ®­îc chia lµm hai lo¹i chÝnh: phÇn mÒm hÖ thèng vµ phÇn mÒm øng dông.. - PhÇn mÒm hÖ thèng (System Infrastructure Software) PhÇn mÒm hÖ thèng bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh h­íng dÉn nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n cña mét m¸y tÝnh ®iÖn tö nh­ hiÖn th«ng tin trªn mµn h×nh, l­u tr÷ d÷ liÖu trªn ®Üa tõ, in kÕt qu¶, liªn l¹c víi c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi, ph©n tÝch vµ thùc hiÖn c¸c lÖnh cho ng­êi dïng nhËp vµo. C¸c ch­¬ng tr×nh thuéc phÇn mÒm hÖ thèng còng gióp cho phÇn cøng cña m¸y tÝnh ®iÖn tö ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶: ch­¬ng tr×nh thuéc phÇn mÒm hÖ thèng l¹i ®­îc chia lµm 4 phÇn sau: + HÖ ®iÒu hµnh (Operating system): lµ mét hÖ ch­¬ng tr×nh ®Ó qu¶n lý sö dông c¸c bé phËn cña phÇn cøng, phèi hîp sù ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn Êy ®Ó thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh cña ng­êi sö dông ®ång thêi cung cÊp mét sè dÞch vô lµm gi¶m nhÑ c«ng viÖc cña ng­êi sö dông nh­ gióp l­u tr÷ vµ t×m kiÕm th«ng tin trªn ®Üa hay in kÕt qu¶ trªn giÊy. + Ch­¬ng tr×nh tiÖn Ých (Utilities) lµ mét bé phËn cña phÇn mÒm hÖ thèng nh»m bæ sung thªm nh÷ng dÞch vô cÇn cho nhiÒu ng­êi mµ hÖ ®iÒu hµnh ch­a ®¸p øng ®­îc. C¸c ch­¬ng tr×nh tiÖn Ých ®­îc ®­a lu«n vµo hÖ ®iÒu hµnh vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nh­ so¹n c¸c ®Üa tõ ®Ó l­u tr÷ d÷ liÖu, cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c tÖp trªn ®Üa, sao chÐp d÷ liÖu tõ ®Üa nµy sang ®Üa kh¸c. Bé s­u tËp c¸c ch­¬ng tr×nh tiÖn Ých ®­îc dïng phæ biÕn hiÖn nay lµ NU (Norton Utilities) do c«ng ty Symantec xuÊt b¶n. + Ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ (Device Drivers) lµ ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn mét thiÕt bÞ ngo¹i vi nµo ®ã. Ch¼ng h¹n, khi mua thªm mét thiÕt bÞ ngo¹i vi míi nh­ ®Üa CD ROM, hay con chuét, ta th­êng ph¶i cµi ®Æt ch­¬ng tr×nh ®Ó cho m¸y tÝnh ®iÖn tö c¸ch dïng vµ c¸ch giao tiÕp víi thiÕt bÞ nµy. Mçi thiÕt bÞ míi mua ®Òu cã kÌm theo b¶n h­íng dÉn c¸ch cµi ®Æt ch­¬ng tr×nh vµ ®iÒu khiÓn nã. + Ch­¬ng tr×nh dÞch: gåm c¸c phÇn mÒm dÞch ch­¬ng tr×nh viÕt b»ng ng«n ng÷ thuËt to¸n nh­ BASIC, Visual BASIC, C++, COBOL, Ada, FORTRAN ra ng«n ng÷ m¸y hîp thµnh mét bé phËn cña phÇn mÒm hÖ thèng. - PhÇn mÒm øng dông (Application Software) PhÇn mÒm øng dông bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh, c¸c líp to¸n cô thÓ nh­ so¹n th¶o tµi liÖu, vÏ ®å thÞ, so¹n nh¹c, ch¬i trß ch¬i, qu¶n lÝ c¸c nguån tµi chÝnh, qu¶n lÝ vËt t­, qu¶n lÝ nh©n sù, kÕ to¸n thèng kª, ®iÒu ®é s¶n xuÊt, xö lÝ ®¬n ®Æt hµng... Ch­¬ng tr×nh th­êng ®­îc viÕt b»ng ng«n ng÷ dÔ hiÓu, dÔ b¶o tr× nh­ COBOL, PASCAl, Visual BASIC, dBASE, Foxpro, ORACLE... C¸c ch­¬ng tr×nh øng dông th­êng ®­îc gäi t¾t lµ c¸c “øng dông”. PhÇn mÒm øng dông l¹i ®­îc chia lµm 4 lo¹i: + PhÇn mÒm n¨ng suÊt (Productivity Software) Lo¹i phÇn mÒm nµy gióp cho ng­êi sö dông lµm viÖc cã hiÖu qu¶ vµ hiÖu suÊt cao h¬n. PhÇn mÒm n¨ng suet th«ng dông nhÊt lµ bé so¹n th¶o, ch­¬ng tr×nh, b¶ng tÝnh vµ hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu. Ngoµi ra, cßn cã c¸c bé phËn ch­¬ng tr×nh ®Ó göi vµ nhËn th­ ®iÖn tö, ®å ho¹, ®Ò xuÊt b¶n, lËp lÞch... §«i khi c¸c h·ng phÇn mÒm kÕt hîp mét vµi ch­¬ng tr×nh gäi lµ phÇn mªm tÝch hîp. C¸c bé ch­¬ng tr×nh tÝch hîp phæ biÕn nhÊt lµ Microsoft office, Microsoft works, Claris Work, Lotus Smart suite vµ Nover Perfect office. + PhÇn mÒm kinh doanh: (Business Software) PhÇn mÒm kinh doanh bao gåm c¸c bé ch­¬ng tr×nh gióp c¸c doanh nghiÖp hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô xö lý th«ng tin cã tÝnh chÊt thñ tôc, lÆp ®i lÆp l¹i hµng ngµy, hµng th¸ng, hµng quý hay hµng n¨m.PhÇn mÒm kinh doanh kh¸c phÇn mÒm n¨ng suÊt ë chç nã nhÊn m¹nh vµo nh÷ng nhiÖm vô trªn ph¹m vi toµn c¬ quan nh­ kÕ to¸n, qu¶n lý nh©n sù vµ qu¶n lý vËt t­. + PhÇn mÒm qu¶n lý gi¶i trÝ (Management and Entertainment Software) PhÇn mÒm nµy bao gåm c¸c trß ch¬i vµ c¸c bé ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn. Ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®å ch¬i tá ra hÊp dÉn ®èi víi nh÷ng ai muèn nghØ ng¬i thanh th¶n sau nh÷ng giê lµm viÖc c¨ng th¼ng. + PhÇn mÒm gi¸o dôc vµ tham kh¶o PhÇn mÒm gi¸o dôc gióp häc thªm vÒ mét chñ ®Ò nµo ®ã. C¸c m« h×nh gi¸o dôc m« pháng cho phÐp ng­êi häc lµm quen víi mét vËt thÓ thùc tÕ qua m« h×nh trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö. PhÇn mÒm tham kh¶o (nh­ B¸ch khoa toµn th­ ®iÖn tö) gióp tra cøu c¸c sù kiÖn vÒ bÊt kú mét chñ ®Ò nµo. PhÇn mÒm tham kh¶o cßn bao gåm nh÷ng bé s­u tËp ®iÖn tö vÒ c¸c t¸c phÈm v¨n häc cæ ®iÓn, c¸c cuèn tõ ®iÓn ®iÖn tö, c¸c cuèn danh b¹ ®iÖn tho¹i ®iÖn tö hay c¸c cuèn s¸ch h­íng dÉn du lÞch vµ c¸c b¶n ®å ®iÖn tö...qua ®ã gióp viÖc tra cøu cã thÓ cã nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt mét c¸ch nhanh vµ chÝnh x¸c. 2. C«ng nghiÖp phÇn mÒm 2.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm 2.1.1 Kh¸i niÖm Thêi gian ®Çu, c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®­îc s¸ng chÕ ë quy m« nhá theo ®¬n ®Æt hµng cña mét doanh nghiÖp hay mét c¬ së kinh doanh. DÇn dÇn, viÖc s¶n xuÊt phÇn mÒm ®· cã tÇm vãc lín do ®ßi hái tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp c¶ vÒ qui m« vµ chÊt l­îng. PhÇn mÒm ®· ®­îc chuyªn m«n ho¸ cao vµ mang quy m« s¶n xuÊt cña mét ngµnh c«ng nghiÖp. Do ®ã ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ra ®êi ®¸p øng mét nhu cÇu tÊt yÕu cña nÒn c«ng nghiÖp míi. C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c s¶n phÈm vµ cung øng dÞch vô phÇn mÒm. 2.1.2. §Æc tr­ng cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp ®Æc biÖt nªn bªn c¹nh viÖc mang ®Çy ®ñ c¸c ®Æc ®iÓm cña mét ngµnh c«ng nghiÖp th«ng th­êng nã cßn cã c¸c ®Æc tr­ng riªng biÖt. Cã thÓ gãi gän chóng trong 7 ®Æc tr­ng c¬ b¶n sau: - Trong mçi s¶n phÈm ®Òu hµm chøa mét khèi l­îng rÊt lín c¸c nguyªn liÖu th« ban ®Çu nh­ s¾t, thÐp xim¨ng... ®­îc s¶n xuÊt ra theo mét qui tr×nh c«ng nghÖ ®ång bé, kÕt tinh søc lao ®éng c¬ b¾p cña con ng­êi. §ã lµ ®Æc ®iÓm cña c¸c s¶n phÈm trong nÒn c«ng nghiÖp tr­íc ®©y. Cßn trong nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm, c¸c s¶n phÈm l¹i hµm chøa mét hµm l­îng lao ®éng rÊt cao mµ sö dông rÊt Ýt nguyªn liÖu th« ban ®Çu. C¸i quan träng nhÊt ë ®©y lµ chÊt x¸m. Nhµ khoa häc Mü Mc Corduck ®· nãi “c«ng nghiÖp phÇn mÒm, lµ ngµnh c«ng nghiÖp lÝ t­ëng nã t¹o ra gi¸ trÞ b»ng c¸ch ®¸nh ®æi n¨ng lùc trÝ n·o cña con ng­êi, tiªu thô rÊt Ýt n¨ng l­îng vµ nguyªn liÖu th«” - NÒn t¶ng cña nÒn c«ng nghiÖp (c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ...) lµ nhµ x­ëng, m¸y mãc, d©y truyÒn c«ng nghÖ. Trong nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm, th× c¬ së vËt chÊt quan träng nhÊt lµ trÝ tuÖ cña con ng­êi. Nhµ khoa häc Mü Feigenbaum ®· cho r»ng “Tri thøc lµ quyÒn lùc, cßn m¸y tÝnh ®iÖn tö lµ m¸y khuÕch ®¹i c¸c quyÒn lùc Êy”. - C¸c s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®­îc tiªu thô trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mét c¸ch nhanh chãng, tèn kÐm rÊt Ýt chi phÝ tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu thô. Cßn trong c«ng nghiÖp, viÖc chuyªn chë s¶n phÈm chiÕm chi phÝ rÊt ®¸ng kÓ nhÊt lµ trong c«ng nghiÖp nÆng. - Mét ®Æc tr­ng quan träng cña nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ s¶n phÈm cña ngµnh kinh tÕ nµy kh«ng bÞ tiªu hao ®i trong qu¸ tr×nh sö dông mµ ng­îc l¹i nã sÏ lµm t¨ng gi¸ trÞ cña c¸c thµnh phÇn ®­îc sö dông lªn gÊp nhiÒu lÇn. - NÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ s¶n phÈm cña mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu ho¸, trong ®ã th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®ãng vai trß trung t©m cña nÒn th­¬ng m¹i thÕ giíi. - NÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm t¹o ®iÒu kiÖn ngay c¶ cho c¸c n­íc ch­a cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cao còng cã thÓ tham gia nÕu cã mét tiÒm n¨ng chÊt x¸m vµ mét chÝnh s¸ch phï hîp ë tÇm qu¶n lý vÜ m«. - Sù ra ®êi cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· h×nh thµnh c¸c ngµnh nghÒ míi ch­a cã tr­íc ®©y. NÕu nÒn c«ng nghiÖp truyÒn thèng ®· t¹o ra c¸c ngµnh nghÒ quen thuéc nh­ kÜ s­ chÕ t¹o m¸y, kÜ s­ luyÖn kim, kÕ to¸n tr­ëng, tr­ëng phßng kinh doanh...th× nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm sÏ t¹o ra c¸c ngµnh nghÒ liªn quan tíi th«ng tin vµ qu¸ tr×nh xö lÝ th«ng tin nh­ ph©n tÝch viªn hÖ thèng, lËp tr×nh viªn thiÕt kÕ hÖ thèng, qu¶n trÞ hÖ thèng, thao t¸c viªn phßng m¸y. 2.2. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm trªn thÕ giíi Cho ®Õn nay, c«ng nghiÖp phÇn cøng vÉn chiÕm tû träng lín nhÊt, tuy nhiªn c«ng nghiÖp phÇn mÒm sÏ lµ mòi nhän cña c«ng nghÖ th«ng tin trong mét t­¬ng lai kh«ng xa. PhÇn cøng lµ c¬ së vËt chÊt thiÕt bÞ ban ®Çu, sau khi ®· trang bÞ kh¸ ®Çy ®ñ ng­êi ta sÏ tËp trung ph¸t triÓn c¸c øng dông trªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, vµ thiÕt bÞ ban ®Çu ®ã. Ngµy cµng cã nhiÒu quèc gia dµnh sù quan t©m lín h¬n cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm. Cã nhiÒu nguyªn nh©n ®Ó gi¶i thÝch cho thùc tÕ ®ã, nh­ng trong c¸c nguyªn nh©n ph¶i kÓ ®Õn mét nguyªn nh©n quan träng. C«ng nghÖ phÇn mÒm lµ mét lÜnh vùc kinh doanh siªu lîi nhuËn cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin. Tû suÊt lîi nhuËn cña c¸c kho¶n ®Çu t­ trong lÜnh vùc phÇn mÒm lµ rÊt cao. Tû suÊt nµy hiÖn nay gÊp 5-7 lÇn tû suÊt lîi nhuËn trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. Tû lÖ gi¸ trÞ gia t¨ng trªn doanh thu cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm lªn tíi 50-75%. H¬n n÷a, ®Çu t­ vµo phÇn mÒm kh«ng ®ßi hái vèn qu¸ lín. Tuy nhiªn, nh­ lµ mét quy luËt tû suÊt lîi nhuËn lín lu«n ®i kÌm víi kh¶ n¨ng rñi ro cao. §Çu t­ vµo c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ t­¬ng ®èi m¹o hiÓm. Tû lÖ c«ng ty khëi nghiÖp thµnh c«ng trong lÜnh vùc phÇn mÒm lµ t­¬ng ®èi thÊp. §æi l¹i, khi ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh th× thµnh c«ng lµ rÊt lín. NhiÒu c«ng ty cã gi¸ trÞ thÞ tr­êng cao gÊp nhiÒu lÇn doanh sè kinh doanh cña chÝnh b¶n th©n c«ng ty. B¶ng 1: 10 c«ng ty phÇn mÒm cã doanh thu lín nhÊt trong n¨m 1998 Nguån: PC world 6/2001 STT C«ng ty Doanh sè (tr USD) Nh©n viªn Doanh sè/ng­êi 1 Microsoft 9.435. 20671 456437 2 Novell 1.311,784 5818 225470 3 Adobe System 786,563 2222 353889 4 Intuit 580 4053 143104 5 Auto Desk 496,693 2044 243000 6 Symantec 458,5 1990 230000 7 GT-Interactive SW 367,111 950 396796 8 Nese Communication 346,195 1600 366796 9 The Learning 343,321 936 366,796 10 Santa Cruze 216,6 1291 177,687 N¨m 1975. Microsoft míi chØ cã 3 nh©n viªn, doanh thu ®¹t 16.000 USD/n¨m víi s¶n phÈm phÇn mÒm duy nhÊt, ng«n ng÷ m¸y basic ch¹y trªn c¸c m¸y tÝnh c¸ nh©n Altail 8800. N¨m 2000, 25 n¨m sau khi thµnh lËp Microsoft ®· cã 40.000 nh©n viªn, doanh thu ®¹t 23 tû USD víi mét danh môc c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm réng lín vµ c¸c s¶n phÈm Internet. Cã lÏ chØ trong lÜnh vùc c«ng nghÖ phÇn mÒm míi cã thÓ cã nh÷ng doanh nghiÖp næi bËt víi nh÷ng thµnh c«ng kú diÖu nh­ vËy. C«ng nghiÖp phÇn mÒm cã tû suÊt lîi nhuËn cao nh­ vËy lµ do: PhÇn mÒm lµ s¶n phÈm cã hµm l­îng chÊt x¸m cao vµ ®Ëm ®Æc. Kinh doanh trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin lµ kinh doanh chÊt x¸m. SÏ kh«ng cã g× cã gi¸ trÞ cao h¬n tri thøc vµ trÝ tuÖ trong thêi ®¹i ngµy nay. - PhÇn mÒm víi kh¶ n¨ng nh©n b¶n dÔ dµng, chi phÝ nh©n b¶n thÊp hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ mét khi ®· t¹o ra s¶n phÈm phÇn mÒm ®· t¹o cho ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm kh¶ n¨ng gÇn nh­ kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng giíi h¹n cña kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. H¬n n÷a, mét khi ®· s¸ng t¹o ra c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm th× viÖc t¹o ra mét s¶n phÈm thø hai gÇn gièng nh­ thÕ chØ lµ lao ®éng gi¶n ®¬n, bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng cã thÓ lµm ®­îc víi chi phÝ gÇn nh­ b»ng kh«ng. Ch¼ng h¹n s¶n xuÊt ra mét phÇn mÒm tèn 1 triÖu USD vµ b¸n víi gi¸ 100 USD. Khi ®ã, phiªn b¶n ®Çu tiªn t¹m lç 999.900 USD, cßn mçi phiªn b¶n tiÕp theo sÏ thu l·i 99 USD (víi 1 USD dµnh cho chi phÝ nh©n b¶n). Nh­ vËy, nÕu b¸n ®­îc 20.000 b¶n th× thu ®­îc 1.98 triÖu USD nh­ vËy doanh nghiÖp sÏ thu l·i gÇn 1 triÖu USD. Dï cã hµng triÖu ng­êi dïng, phÇn mÒm nµy vÉn cã gi¸ trÞ víi nh÷ng ng­êi kh¸c vµ cã thÓ coi nh­ ch­a tõng b¸n. - HiÖn nay, nhu cÇu vÒ c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm trªn thÕ giíi vÉn cßn rÊt lín vµ thËm chÝ cßn ch­a thÓ h×nh dung ®­îc ®é lín cô thÓ. ChÝnh v× vËy, c¸c c«ng ty phÇn mÒm cã ®­îc mét m«i tr­êng réng lín ®ñ ®Ó ph¸t huy s¸ng t¹o. MÆc dï c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn bé dµi song vÉn cßn kh¸ nhiÒu lÜnh vùc ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu ph¸t triÓn tin häc ho¸ vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin . Trong 10 n¨m qua, c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ ngµnh kinh tÕ cã tèc ®é ph¸t triÓn cao nhÊt, gÊp hµng chôc lÇn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, ®¹t tæng gi¸ trÞ gia t¨ng hµng n¨m tíi hµng tr¨m tû USD, thu hót hµng chôc triÖu lao ®éng trÝ thøc. C«ng nghÖp phÇn mÒm ®ang tõng b­íc trë thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong t­¬ng lai. 2.3. C«ng nghiÖp phÇn mÒm trªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua Víi søc sèng vµ néi lùc cña mét ngµnh c«ng nghÖ míi, c«ng nghÖ th«ng tin ®ang lµm thay ®æi c¶ thÕ giíi. HiÖn nay, theo nghiªn cøu, c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é 11-12%/ n¨m, cao h¬n nhiÒu so víi tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trung b×nh trªn thÕ giíi. C«ng nghÖ th«ng tin ®ang trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ x­¬ng sèng cña nhiÒu quèc gia, ®ãng gãp gãp lín vµo GDP. Trong sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ th«ng tin thêi gian gÇn ®©y rÊt ®¸ng chó ý lµ sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm vµ c¸c dÞch vô c«ng nghÖ th«ng tin, mÆc dï cho ®Õn nay c«ng nghiÖp phÇn cøng vÉn chiÕm tû lÖ lín. Víi sù t¨ng tr­ëng v­ît tréi cña c«ng nghiÖ phÇn mÒm vµ c¸c lÜnh vùc dÞch vô, c«ng nghÖ th«ng tin ®ang kh¼ng ®Þnh b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong thêi gian tíi. B¶ng d­íi ®©y ®· nãi râ t×nh h×nh nµy B¶ng 2: T×nh h×nh t¨ng tr­ëng cña c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi hiÖn nay Nguån: INTERNATIONAL DATA CORPORATION 1999 B¸o c¸o ph¸t triÓn CNTT (§¬n vÞ tÝnh: %) Tèc ®é ph¸t triÓn 1990-1995 1996-2000 2001-2005 C«ng nghiÖp CNTT 15 13 12 CN phÇn cøng 17 15 10 CN phÇn mÒm 20 17,5 17 DÞch vô 20 17,5 18 VÒ con sè tuyÖt ®èi, tæng dung l­îng thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi n¨m 1995 ®¹t 592 tû USD, trong ®ã phÇn cøng ®¹t 243 tû, phÇn mÒm 165 tû vµ dÞch vô c«ng nghÖ th«ng tin lµ 183 tû. §Õn n¨m 1999 tæng dung l­îng thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin ®· lªn tíi 887 tû USD trong ®ã c«ng nghiÖp phÇn cøng ®¹t 351,5 tû, c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®¹t 265,9 vµ gi¸ trÞ dÞch vô vµo kho¶ng 269,6 tû USD. N¨m 2003, thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi ®· ®¹t ng­ìng 1234 tû USD. Qua ®ã ta còng thÊy r»ng c«ng nghÖ th«ng tin thêi gian gÇn ®©y cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng, mÆc dï vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng ®ang gi¶m ®i song vÉn h¬n h¼n so víi nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c B¶ng 3: Toµn c¶nh c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi n¨m 1999. Nguån tµi liÖu c«ng ty M¸y tÝnh truyÒn th«ng CMC. §¬n vÞ: tû USD Khu vùc PhÇn cøng PhÇn mÒm DÞch vô Tæng céng Mü 105 107 122 334.4 NhËt b¶n 39 36 56 132 Eu 100,5 75.9 79,6 256 Ch©u ¸ TBD 21 24 9 620 Khu vùc kh¸c 63 27 13 103 Toµn cÇu 336,5 270,9 279,6 857 HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu nhËn thøc ®­îc vai trß v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt cña c«ng nghÖ th«ng tin nªn ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ míi nµy. C«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn m¹nh trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, mét mÆt nã ®e däa nhÊn ch×m c¸c n­íc nghÌo trong dßng xo¸y cña thÕ giíi th«ng tin, mÆt kh¸c nã l¹i më ra c¬ héi ®Ó tËn dông c¸c c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. B¶n ®å ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi cã thÓ chia thµnh 5 khu vùc: Mü, NhËt B¶n, T©y ¢u, Ch©u ¸ Th¸i b×nh D­¬ng vµ c¸c khu vùc cßn l¹i trªn thÕ giíi. Mü hiÖn nay vÉn lµ quèc gia cã ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi. C«ng nghÖ th«ng tin Mü lu«n ®i ®Çu vÒ c¸c ph¸t minh vµ c¸c c¶i tiÕn kü thuËt. Ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin cña Mü tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao, gi¸ trÞ lín nh­ c¸c m¸y chñ, m¸y in tèc ®é cao, c¸c m¸y tÝnh cã thÓ lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh¾c nghiÖt, c¸c bé vi xö lý, c¸c bé nhí. Sau Hoa Kú, T©y ¢u còng lµ mét trung t©m c«ng nghÖ th«ng tin lín cña thÕ giíi. So víi Hoa Kú c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c n­íc EU thiªn vÒ lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn cøng. ë phÝa ®«ng, NhËt B¶n næi lªn víi c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm gi¶i trÝ ...ThÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi ®­îc ph©n chia gi÷a ba trung t©m c«ng nghÖ th«ng tin lín nhÊt trªn thÕ giíi nh­ sau: Hoa Kú 37,6% T©y ¢u 28.9% NhËt B¶n 14,9% HiÖn nay do sù ph¸t triÓn v­¬n lªn trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c khu vùc kh¸c nªn tû träng thÞ tr­êng cña T©y ¢u, NhËt B¶n ®ang cã xu h­¬ng gi¶m sót, chØ riªng Hoa Kú víi thÕ m¹nh tuyÖt ®èi vÒ c«ng nghÖ vÉn duy tr× ®­îc thÞ phÇn cao nhÊt thÕ giíi. Trong phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi, c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng lµ mét ®iÓm s¸ng. Víi tèc ®é ph¸t triÓn kho¶ng 20% khu vùc nµy ®ang trë thµnh mét trung t©m c«ng nghÖ th«ng tin ®øng hµng thø t­ vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®¸ng kÓ víi ba trung t©m kÓ trªn cña thÕ giíi. Tuy nhiªn, so víi c¸c trung t©m c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn cña thÕ giíi, c¸c quèc gia khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng ch­a cã mét tû lÖ ph¸t triÓn hîp lý gi÷a phÇn cøng, phÇn mÒm vµ dÞch vô phÇn mÒm. C¸c n­íc trong khu vùc ®ang tõng b­íc n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña m×nh, nh­ng vÉn cßn kho¶ng c¸ch ®¸ng kÓ so víi c¸c quèc gia hµng ®Çu nh­ Mü, NhËt B¶n, vµ T©y ¢u. Nh­ng khu vùc nµy bao gåm c¸c quèc gia cã tiÒm n¨ng c«ng nghÖ th«ng tin rÊt lín nh­ Trung Quèc, Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore, Malaixia, vµ tÊt nhiªn lµ c¶ ViÖt Nam. C¸c khu vùc kh¸c hiÖn nay còng cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn cã thÓ nhËn thÊy sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu trong nh÷ng khu vùc nµy. Ên §é lµ quèc gia cã ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin víi ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm t­¬ng ®èi ph¸t triÓn, trong khi ngay trong khu vùc Nam ¸ ®èi víi c¸c n­íc Nªpan, Butan- c¸c quèc gia nghÌo nhÊt thÕ giíi th× kh¸i niÖm c«ng nghÖ th«ng tin hÇu nh­ cßn rÊt míi mÎ. VÒ tæ chøc s¶n xuÊt, HiÖn nay, phÇn lín khèi l­îng s¶n xuÊt ®­îc t¹o ra bëi c¸c h·ng s¶n xuÊt, c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. C¸c tªn tuæi lín nh­ COMPAQ, IBM, ACER, OLIVETTI, ICL v.v.. ®Òu ®Õn tõ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ Mü, T©y ¢u, NhËt B¶n. ViÖc tæ chøc s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn th«ng qua m¹ng l­íi c¸c nhµ m¸y, c¸c c«ng ty con vÉn n»m ë tÊt c¶ c¸c ch©u lôc vµ c¸c khu vùc quan träng. MÆc dï vËy thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin thÕ giíi vÉn cã nh÷ng khe hë cho c¸c c«ng ty võa vµ nhá cña c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. C¸c c«ng ty cña Trung Quèc, Malaixia, Th¸i Lan vÉn t×m thÊy nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn khi biÕt tËn dông c¸c khe hë thÞ tr­êng. C¸c c«ng ty nµy kh«ng chó träng ®Çu t­ s¶n xuÊt c¸c nhµ m¸y lín mµ thay vµo ®ã lµ s¶n xuÊt c¸c linh kiÖn nhá còng nh­ c¸c m¸y tÝnh cÊp thÊp víi gi¸ thµnh h¹. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, th­¬ng m¹i quèc tÕ vÒ c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn nay còng ph¸t triÓn rÊt m¹nh. Do tÝnh chÊt cña c«ng nghÖ th«ng tin lµ ngµnh c«ng nghÖ cã hµm l­îng kü thuËt cao nªn trong th­¬ng m¹i quèc tÕ c¸c n­íc ph¸t triÓn lu«n lu«n gi÷ mét tû träng lín. HiÖn nay nÕu chØ tÝnh riªng 10 quèc gia dÉn ®Çu vÒ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin, th× l­îng nhËp khÈu cña c¸c quèc gia nµy ®· chiÕm 69% tæng khèi l­îng nhËp khÈu trªn toµn thÕ giíi, cßn vÒ khèi l­îng xuÊt khÈu th× -73.6%. Nh­ vËy th­¬ng m¹i quèc tÕ trong c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung vµ m¸y tÝnh nãi riªng ®ang bÞ thèng trÞ bëi c¸c quèc gia cã nÒn c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn. C¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ Mü, NhËt B¶n, EU do cã tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung vµ m¸y tÝnh nãi riªng rÊt cao, nªn chó träng vµo s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin cao cÊp vµ ®¾t tiÒn. C¸c n­íc b¾t ®Çu ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®Òu ph¶i nhËp khÈu thiÕt bÞ cña c¸c nÒn c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn B¶ng 4: C¸c n­íc dÉn ®Çu vÒ nhËp khÈu c«ng nghÖ th«ng tin n¨m1998 Nguån: Newsbytes - Ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu trong thÕ giíi CNT Thø tù N­íc TrÞ gi¸ (tû USD) 1 Hoa Kú 139,93 2 EU 104,84 3 NhËt B¶n 37,68 4 Italia 24,72 5 Malaixia 22,22 6 Canada 19.81 7 §µi Loan 16,53 8 Hµn Quèc 16,47 9 Trung Quèc 14,75 10 Hång K«ng 12,10 Tæng 406,65 MÆc dï cßn mét kho¶ng c¸ch lín vÒ c«ng nghÖ víi c¸c quèc gia cã nÒn c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn, nhiÒu n­íc míi ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin víi nh÷ng chÝnh s¸ch kh«n ngoan vÉn cã thÓ tham gia hiÖu qu¶ vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ qua ®ã tõng b­íc n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña chÝnh n­íc m×nh. Nãi chung, c¸c quèc gia khi míi b¾t ®Çu ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®Òu t×m mäi c¸ch ®Ó c©n b»ng c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu, triÖt ®Ó tËn dông lîi thÕ so s¸nh vÒ lao ®éng dåi dµo. C¸c n­íc Trung Quèc, Th¸i Lan, §µi Loan ®Òu chó träng ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm cÊp thÊp nh­ c¸c bé m¹ch, mµn h×nh, c¸c lo¹i m¸y tÝnh cÊp thÊp víi gi¸ thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c h·ng næi tiÕng. B»ng c¸ch ®Þnh vÞ s¶n phÈm kh«n khÐo vµ hîp lý, c¸c quèc gia kÓ trªn ®· chøng minh mét ®iÒu lµ: c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng ph¶i lµ ®éc quyÒn cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. C«ng nghÖ th«ng tin ®ang t¹o ra c¬ héi ph¸t triÓn cho tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, vÝ dô nh­ Singapo xuÊt khÈu ®­îc 44,20% trong tæng doanh sè, §µi Loan xuÊt khÈu ®­îc 97%. Th¸i Lan- mét quèc gia míi ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin còng xuÊt khÈu ®­îc kho¶ng 60-70% tæng s¶n phÈm trong n­íc mµ n­íc nµy s¶n xuÊt. HÇu hÕt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu trªn lµ dµnh cho thÞ tr­êng Mü, T©y ¢u, lµ nh÷ng n­íc cã ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Th«ng qua viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm nµy c¸c n­íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó nhËp khÈu trë l¹i c¸c hÖ thèng cao cÊp, c¸c c«ng nghÖ cÇn thiÕt nh»m duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin trong n­íc. B¶ng 5: C¸c n­íc dÉn ®Çu vÒ xuÊt khÈu c«ng nghÖ th«ng tin T¸c gi¶ tù tæng hîp tõ c¸c nguån: B¸o c¸o ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin “LÔ héi phÇn mÒm ViÖt Nam” §¬n vÞ: tû USD Thø tù N­íc TrÞ gi¸ 1 Hoa Kú 106.60 2 EU 97,99 3 NhËt B¶n 57.07 4 Singapore 41,27 5 Malaixia 33,22 6 Canada 32,84 7 §µi Loan 28,71 8 Hµn Quèc 14,51 9 Trung Quèc 11,67 10 Hång K«ng 11,51 Tæng 435,43 II. Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm 1.Kh¸i niÖm vµ vai trß cña xuÊt khÈu phÇn mÒm 1.1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu phÇn mÒm XuÊt khÈu lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô ra n­íc ngoµi. XuÊt khÈu phÇn mÒm lµ ®­a c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm tham gia vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. HiÖn nay tèc ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm thÕ giíi kho¶ng 10%/ n¨m. Nhu cÇu nhËp khÈu phÇn mÒm rÊt lín. VÝ dô nh­ viÖc nhËp khÈu phÇn mÒm cña NhËt B¶n hiÖn nay míi chØ ®¸p øng ®­îc 1/3 tæng nhu cÇu phÇn mÒm cÇn nhËp khÈu. Ph¸t triÓn xuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ kh¾c phôc c¸c h¹n chÕ vÒ dung l­îng thÞ tr­êng néi ®Þa vµ c¸c khã kh¨n kh¸c. XuÊt khÈu phÇn mÒm bao gåm xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm d­íi d¹ng ®· ®ãng gãi (c¸c phÇn mÒm ®· ®­îc hoµn thiÖn), hoÆc c¸c s¶n phÈm may ®o (d­íi d¹ng gia c«ng cho n­íc ngoµi), xuÊt khÈu t¹i chç, xuÊt khÈu lao ®éng phÇn mÒm. 1.2 Vai trß cña xuÊt khÈu phÇn mÒm Thø nhÊt, nh­ ®· nãi ë trªn xuÊt khÈu lµ mét ®Þnh h­íng cho ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. - ViÖc xuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm vµ c«ng nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin. Tham gia thÞ tr­êng thÕ giíi nghÜa lµ chÊp nhËn nh÷ng nguyªn t¾c cña c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n kü lç l·i, gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. HiÖu qu¶ cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm còng ®­îc n©ng cao th«ng qua viÖc t¨ng c­êng xuÊt khÈu th«ng qua viÖc ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam. - Ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn nay ®ang gÆp khã kh¨n vÒ vèn vµ c«ng nghÖ. V× thÕ, nguån thu tõ xuÊt khÈu phÇn mÒm cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò vèn tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. XuÊt khÈu phÇn mÒm trong giai ®o¹n ®Çu chñ yÕu d­íi h×nh th._.øc gia c«ng, xuÊt khÈu t¹i chç vµ xuÊt khÈu lao ®éng. Trong giai ®o¹n nµy, ngoµi nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam cßn cã thÓ thu hót ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi vµ trªn c¬ së ®ã ph¸t triÓn c«ng nghÖ cho riªng m×nh. PhÇn mÒm cã thÓ ®­îc xem xÐt nh­ lµ mét mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chñ lùc ®Çy triÓn väng cña ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. Víi nh÷ng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn to lín ViÖt Nam cã ®ñ kh¶ n¨ng t¨ng tû lÖ ®ãng gãp cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ®Êt n­íc. HiÖn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam vµo kho¶ng 25 triÖu USD/n¨m b»ng 0,18% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tuy nhiªn víi tiÒm n¨ng kh¸ lín nh­ ®· kÓ trªn nhÊt ®Þnh xuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu nãi chung vµ trë thµnh mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh thu ngo¹i tÖ gi¶m bít t×nh tr¹ng nhËp siªu hiÖn nay. - XuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ dÇn lµm thay ®æi c¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu theo h­íng chuyÓn tõ c¸c mÆt hµng nguyªn liÖu, s¬ chÕ sang c¸c mÆt hµng chÕ biÕn cã c«ng nghÖ cao ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. - XuÊt khÈu phÇn mÒm còng ®ång thêi më ra c¸c thÞ tr­êng míi, thiÕt lËp nh÷ng mèi quan hÖ ®èi t¸c trªn c¬ së cïng cã lîi vµ lµ mét c«ng cô liªn kÕt nÒn kinh tÕ trong n­íc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 2. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña mét sè n­íc tiªu biÓu 2.1. Kinh nghiÖm cña Mü N­íc Mü lµ c¸i n«i ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin cho ®Õn nay c¸c xu thÕ vµ h­íng ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®Òu ph¸t nguån tõ n­íc Mü. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh n­íc Mü ®ang cã mét ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm hïng m¹nh nhÊt trªn thÕ giíi. N¨m 2000, theo thèng kª trªn t¹p chÝ PC World, tæng doanh thu c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô phÇn mÒm cña c¸c h·ng Mü ®¹t 795 tû USD chiÕm gÇn 50% thÞ tr­êng phÇn mÒm thÕ giíi. Riªng phÇn mÒm ®ãng gãi Mü chiÕm 75% thÞ tr­êng phÇn mÒm ®ãng gãi trªn thÕ giíi víi tæng gi¸ trÞ gia t¨ng kho¶ng 54 tû USD/ n¨m. C«ng nghiÖp phÇn mÒm hiÖn ®øng hµng thø n¨m trong 140 lÜnh vùc c«ng nghiÖp cña Mü víi ®ãng gãp 0,81% GDP. Trong suèt mét thêi gian dµi c«ng nghiÖp phÇn mÒm Mü lu«n duy tr× mét tèc ®é ph¸t triÓn cao (12,6%). C«ng nghiÖp phÇn mÒm Mü ®· t¹o ra nh÷ng ng­êi khæng lå trong ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm trªn thÕ giíi. NhiÒu c«ng ty phÇn mÒm Mü ®ang chiÕm lÜnh nh÷ng vÞ trÝ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn chung cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm thÕ giíi. Trong 10 h·ng phÇn mÒm hµng ®Çu thÕ giíi hiÖn nay th× Mü cã 9 h·ng. Anh, Ireland, §øc, Australia lµ nh÷ng thÞ tr­êng quèc tÕ lín nhÊt cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm Mü. C«ng nghiÖp phÇn mÒm Mü ®ang dùa trªn mét nÒn t¶ng rÊt v÷ng ch¾c cña mét nÒn khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn. Mü hµng n¨m ®Çu t­ 40% tæng ®Çu t­ trong n­íc cho ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, trong ®ã 80% lµ cña c¸c c«ng ty, 20% chi tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc chñ yÕu tËp trung cho c¸c dù ¸n quèc phßng, an ninh. Mü ®ang së h÷u nhiÒu ph¸t minh lín vµ ®inh ®o¹t t­¬ng lai cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin. Sù m¹nh d¹n ®Çu t­ céng víi ãc thùc tÕ cña ng­êi Mü lµm cho c¸c ph¸t minh nhanh chãng ®­îc chÊp nhËn vµ ®­a vµo thùc nghiÖm tæ chøc s¶n xuÊt quy m« c«ng nghiÖp. HÖ ®iÒu hµnh Windows cua Microsoft ®­îc sö dông trªn 70 triÖu m¸y PC trªn thÕ giíi. Sù bïng næ Internet còng cã nguån gèc tõ Mü (Internet khëi ®Çu bëi sù ra ®êi cña phÇn mÒm Nese do mét nhãm sinh viªn Mü s¸ng t¹o ra). KÕt qu¶ lµ h·ng Nese Communication ra ®êi vµ ®¹t doanh sè 346 triÖu USD chØ sau cã hai n¨m vµ cã gi¸ trÞ thÞ tr­êng lªn tíi 7 tû USD. Do tèc ®é thay ®æi c«ng nghÖ trong lÜnh vùc phÇn mÒm rÊt nhanh mµ hiÖn nay c¸c h·ng phÇn mÒm hµng ®Çu thÕ giíi cña Mü bªn c¹nh viÖc t¨ng ®Çu t­ cho nghiªn cøu ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi, ®ång thêi ®ang tæ chøc l¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt phÇn mÒm cña m×nh víi sù tËp trung chñ yÕu vµo c¸c c«ng ®o¹n ®Çu (thiÕt kÕ tæng thÓ) vµ c«ng ®o¹n cuèi (tÝch hîp s¶n phÈm). C¸c c«ng ®o¹n ë gi÷a th× th­êng giao cho c¸c tæ chøc hay doanh nghiÖp ë c¸c quèc gia kh¸c ®¶m nhËn do tÝnh chÊt chuyªn m«n ho¸ cu¶ nÒn s¶n xuÊt còng nh­ c¸c c«ng ®o¹n nµy kh«ng ®ßi hái nhiÒu ®Õn kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ. Mét ®Æc tr­ng kh¸c cña c«ng nghÖ phÇn mÒm Mü lµ lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é rÊt cao vµ rÊt chuyªn nghiÖp. HiÖn nay sè lao ®éng phÇn mÒm trùc tiÕp cña Mü vµo kho¶ng 600.000-700.000 ng­êi. NÕu kÓ c¶ lùc l­îng lao ®éng cã liªn quan con sè nµy lªn tíi 2 triÖu ng­êi chiÕm 1,8% tæng sè lao ®éng cña c¶ n­íc Mü. HiÖn nay, Mü vÉn thu hót c¸c chuyªn gia phÇn mÒm cña c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c chuyªn gia tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 2.2. Kinh nghiÖm cña NhËt Tõ nh÷ng n¨m 80 trong cuéc ch¹y ®ua c«ng nghÖ víi Mü, NhËt B¶n ®· b¾t ®Çu triÓn khai mét ch­¬ng tr×nh c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ víi môc tiªu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét m¹ng l­íi c¸c thµnh phè hiÖn ®¹i víi t©m ®iÓm lµ c¸c khu c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®­îc chó träng vµ ph¸t triÓn nh­ nh÷ng nh©n tè chñ yÕu t¹i c¸c khu c«ng nghÖ cao. NhiÒu khu c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· ®­îc thµnh lËp t¹i NhËt B¶n víi môc tiªu tËp hîp c¸c lùc l­îng phÇn mÒm trong mét m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Víi nh÷ng cè g¾ng ®ã, ®Õn nay mÆc dï vÉn ®i sau Mü, n¨m 1995 phÇn mÒm NhËt B¶n ®· cã tæng doanh sè lªn tíi 35 tû USD, chiÕm 20% ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm thÕ giíi, phôc vô chñ yÕu cho thÞ tr­êng néi ®Þa gÇn 90%. §Æc ®iÓm rÊt c¬ b¶n cña phÇn mÒm NhËt B¶n lµ bªn c¹nh mét sè c«ng ty lín th× rÊt nhiÒu c«ng ty phÇn mÒm nhá víi sè l­îng kho¶ng 50 thµnh viªn chØ chiÕm 70%. §Õn hÕt n¨m 1994 t¹i NhËt B¶n cã gÇn 3500 c«ng ty ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn phÇn mÒm víi h¬n 275.000 nh©n viªn. H×nh thøc triÓn khai c¸c dù ¸n s¶n phÈm may ®o (s¶n phÈm may ®o lµ c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm ®­îc thiÕt kÕ theo yªu cÇu cô thÓ cña tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng riªng lÎ) gi÷ vÞ trÝ ¸p ®¶o trong c«ng nghiÖp phÇn mÒm NhËt B¶n, chiÕm ®Õn 94% sè c«ng ty ho¹t ®éng vµ 72% gi¸ trÞ t¨ng cña ngµnh c«ng nghiÖp. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña Internet vµ nhu cÇu ph¸t triÓn phÇn mÒm chuÈn trong lÜnh vùc m¹ng céng t¸c, c¸c h·ng phÇn mÒm NhËt B¶n ®ang tõng b­íc chuyÓn h­íng sang s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm phÇn mÒm ®ãng gãi . Kh¸c víi Mü lµ n­íc cã ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm m¹nh vÒ hÖ thèng vµ øng dông réng r·i, phÇn mÒm NhËt B¶n ®i s©u vµo nh÷ng øng dông ®Æc thï g¾n liÒn víi thiÕt bÞ vµ hÖ thèng ®iÖn tö chuyªn dông. PhÇn mÒm trß ch¬i vµ gi¶i trÝ ®iÖn tö cña NhËt chiÕm vÞ trÝ thèng lÜnh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi 2.3. Kinh nghiÖm cña Ên §é Víi sè d©n ®«ng thø 2 thÕ giíi, Ên §é ®· tõng thµnh c«ng trong hai cuéc c¸ch m¹ng “xanh” vµ “tr¾ng” nay l¹i nªu tÊm g­¬ng s¸ng cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin b»ng nh÷ng thµnh tùu vÜ ®¹i cña m×nh trªn ®­êng ®ua tri thøc. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm Ên §é b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ nh÷ng n¨m 1992 vµ ®Õn n¨m 2002 ®· trë thµnh mét trong nh÷ng trung t©m hµng ®Çu vÒ lÜnh vùc cung cÊp phÇn mÒm, dÞch vô m¸y tÝnh vµ lËp tr×nh viªn quèc tÕ cho thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin thÕ giíi. Theo b¸o c¸o cña diÔn ®µn hîp t¸c ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin thÕ giíi, møc t¨ng tr­ëng hµng n¨m cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm Ên ®é lu«n v­ît qu¸ 50% vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 2400 tØ rubi. Trong giai ®o¹n ®Çu, c¸c c«ng ty tin häc Ên §é th­êng chØ lµm c¸c c«ng viÖc gia c«ng phÇn mÒm, viÕt ch­¬ng tr×nh tõng phÇn theo ®¬n ®Æt hµng cho c¸c tËp ®oµn tin häc lín nh­ Microsoft, IBM, Apple... Sau ®ã c¸c c«ng ty nµy thùc hiÖn c¸c dÞch vô thö nghiÖm, kiÓm tra, söa ch÷a, söa sai (debugging) vµ cung cÊp hÖ thèng s¶n xuÊt phÇn mÒm. Theo b¸o c¸o hµng n¨m cña hiÖp héi c¸c c«ng ty dÞch vô phÇn mÒm Ên ®é, ®Õn hÕt th¸ng 9/2000, Mü lµ thÞ tr­êng phÇn mÒm lín nhÊt cña Ên ®é (58%) kÕ ®Õn lµ Ch©u ©u (21%), NhËt (4%), phÇn cßn l¹i 17%. HiÖn nay, Ên ®é cã h¬n 750 c«ng ty tin häc, thu hót kho¶ng 160.000 lao ®éng. C¸c c«ng ty nµy tËp trung ho¹t ®éng t¹i c¸c khu vùc vµ c¸c trung t©m sÇm uÊt nh­ Bangalore, New Deli, Bombay, Madras vµ Hyderabad. Uû ban quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin Ên §é dù b¸o, ®Õn n¨m 2008 doanh sè cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm sÏ ®¹t 85 tØ USD/n¨m, trong ®ã Ýt nhÊt lµ 50 tØ USD thu tõ xuÊt khÈu phÇn mÒm. theo c¸c chuyªn gia tin häc, së dÜ Ên ®é cã nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ph¸t triÓn nhanh vµ nhiÒu triÓn väng nh­ vËy lµ nhê vµo sù nh¹y bÐn vµ b¾t nhÞp nhanh víi nhu cÇu th«ng tin cña thÞ tr­êng quèc tÕ. Nh­ng cã nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n lµm nªn thµnh c«ng cho c«ng nghiÖp phÇn mÒm Ên ®é lµ: - Nh©n lùc: c¸c chuyªn gia lËp tr×nh ®ang lµm viÖc trong c¸c c«ng ty tin häc cña Ên ®é hay cho c¸c tËp ®oµn lµ lùc l­îng ®­îc ®µo t¹o chÝnh quy vµ bµi b¶n t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc vµ häc viÖn kÜ thuËt chuyªn m«n cña Ên ®é. - Ng«n ng÷: cã lÞch sö tõng lµ thuéc ®Þa cña Anh nªn c­ d©n ë thµnh phè lín hÇu hÕt sö dông tiÕng Anh ®Ó giao tiÕp. - Vai trß cña chÝnh phñ: ChÝnh phñ cã chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty tin häc. S¾p tíi chÝnh phñ sÏ tiÕn tíi tù do ho¸ tin häc, Internet vµ viÔn th«ng - viÔn th¸m. - Sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña c¸c doanh nh©n n­íc ngoµi gèc Ên. Cã thÓ nãi thµnh c«ng ngµy h«m nay cña phÇn mÒm Ên §é xøng ®¸ng lµ bµi häc cho c¸c n­íc noi theo, ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam. §iÒu quan träng kh«ng ph¶i lµ dËp khu«n mµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh cho ®óng ®iÓm m¹nh, tiÒm n¨ng cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam Ch­¬ng II Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ë n­íc ta hiÖn nay I. Thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¬ së kü thuËt h¹ tÇng, vÒ kü thuËt tin häc vµ truyÒn th«ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng nghÖ th«ng tin n­íc ta ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi c«ng nghÖ th«ng tin vµ c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn tin häc ®· dÇn trë thµnh nh÷ng nguån lîi nhuËn lín vµ lµ nh÷ng thµnh tè hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, cã thÓ thÊy râ sù mÊt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin trong nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ sù mÊt c©n ®èi c«ng nghÖ phÇn mÒm so víi phÇn cøng. Trong c¬ cÊu ®Çu t­ víi nhiÒu ngµnh, c¬ quan, doanh nghiÖp th­êng thÊy r»ng phÇn vèn dµnh cho lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin chñ yÕu lµ ®Ó mua s¾m phÇn cøng chØ 10% dµnh cho phÇn mÒm. Theo nhËn xÐt trªn mét sè b¸o c¸o vµ t¹p chÝ, n¨m 2002 gi¸ trÞ phÇn mÒm ­íc ®¹t 75 triÖu USD, vÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng tin häc ViÖt Nam hiÖn nay phÇn mÒm chØ chiÕm kho¶ng 18.75% cßn l¹i lµ phÇn cøngvµ dÞch vô. Theo sè liÖu cña thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam th¸ng 8 n¨m 2002: N¨m 2002 gi¸ trÞ cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam lµ 400 triÖu USD gÊp 2 lÇn n¨m 1998 t¨ng 17.6 % , t¨ng 4 % so víi n¨m tr­íc . B¶ng 6: Tû lÖ doanh sè cña thÞ tr­êng s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt nam trong nh÷ng n¨m qua. T¸c gØa tæng hîp tõ nhiÒu nguån §¬n vÞ: TriÖu USD ChØ tiªu 1996 1997 1998 1999 2002 Dù b¸o 2003 Tæng 200 243-266 295-310 348-363 400 500 PhÇn mÒm 40 48-52 58-62 68-73 75 100 Ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam n¨m 2002 ®­îc ph©n bè ba khu vùc nh­ sau: Tæng 90 triÖu USD System infrastructure = 25 triÖu USD App. Devel Tools = 25 triÖu USD App Solution = 40 triÖu USD ( c¸c gi¶i ph¸p) S¶n xuÊt phÇn mÒm ë ViÖt Nam sÏ x©y dùng ®­îc c¸c khu vùc sau: §¸p øng ®­îc mét phÇn trong 40 triÖu USD cña thÞ tr­êng gi¶i ph¸p øng dông néi ®Þa. Tham gia thÞ tr­êng Ch©u ¸ vµ quèc tÕ trong khu vùc App. Solution Lµm gia c«ng cho c¸c h·ng lín trong ba khu vùc phÇn mÒm. 1. M«i tr­êng ph¸p lý Hoµ nhËp cïng cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin – c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®ang diÔn ra s«i næi, ViÖt Nam ®· sím nhËn thøc ®­îc cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. ChÝnh v× vËy, ngµy 04 th¸ng 8 n¨m 1993 nghÞ quyÕt 49/CP cña chÝnh phñ vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ra ®êi cã thÓ coi nh­ chóng ta ®· ®Æt viªn g¹ch ®Çu tiªn trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ë ViÖt Nam. Trong ®ã môc II ®iÓm 5 ®· nªu râ “CÇn cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Æc biÖt ®Ó sím h×nh thµnh c¸c trung t©m ph¸t triÓn phÇn mÒm, c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt thiÕt bÞ thuéc lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin vµ t¨ng c­êng m¹ng l­íi c¸c dÞch vô tin häc ®ñ søc ®¸p øng mäi nhu cÇu cña thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin trong n­íc. C¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ dÞch vô ®ã cÇn ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ liªn doanh liªn kÕt víi n­íc ngoµi”. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 49/CP ngµy 04 th¸ng 8 n¨m 1993 cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ë n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh thÓ hiÖn sù cè g¾ng v­ît bËc cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. + CÇn ph¶i nh×n nhËn r»ng so víi tr­íc ®©y chóng ta ®· cã nhËn thøc râ h¬n vÒ vai trß còng nh­ tÇm quan träng cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin. NÕu nh­ tr­íc nh÷ng n¨m 1990, chóng ta cßn cã mét nhËn thøc hÕt søc m¬ hå vÒ phÇn mÒm vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm (hai kh¸i niÖm nµy gÇn nh­ ch­a xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam trong thêi gian ®ã) th× ®Õn nay c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· ®­îc ®Þnh nghÜa mét c¸ch râ rµng nh­ mét kü nghÖ vµ cã ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cô thÓ. §iÒu ®ã ®ãng vai trß quan träng trong viÖc chóng ta ho¹ch ®Þnh nh÷ng môc tiªu, chiÕn l­îc l©u dµi vµ ®¶m b¶o tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c môc tiªu ®ã. Víi quan niÖm nhÊt qu¸n lµ: c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh kinh tÕ míi, cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao, cã nhiÒu triÓn väng, nghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ sè 07/2000 NQ - CP ngµy 05/06/2000 vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· ®­a ra môc tiªu cho giai ®o¹n 2000 - 2005 lµ: x©y dùng c«ng nghiÖp phÇn mÒm thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, gãp phÇn hiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c ngµnh kinh tÕ - x· héi, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña Nhµ n­íc vµ ®¶m b¶o an ninh quèc gia. Ph¸t huy tiÒm n¨ng trÝ tuÖ cña ng­êi ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ cña thÕ hÖ trÎ, chuÈn bÞ nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cho nh÷ng thËp kû tíi. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ®¹t gi¸ trÞ s¶n l­îng kho¶ng 500 triÖu USD. ViÖc ®Ò ra môc tiªu thÓ hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng néi t¹i, thÓ hiÖn mét sù tr­ëng thµnh trong nhËn thøc cña nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi cña chóng ta. 2. C¬ së h¹ tÇng C¬ së h¹ tÇng th«ng tin nghÌo nµn nh­ hiÖn nay lµ mét khã kh¨n kh«ng nhá ®èi víi sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm ViÖt Nam còng nh­ viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi. §­êng truyÒn Internet th«ng l­îng 2Mbs ë ViÖt Nam hiÖn nay ®­îc coi lµ tèt nhÊt kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm (viÖc sö dông ®­êng truyÒn ADSL 5Mb míi ®©y ch­a phæ biÕn réng r·i mµ míi chØ tËp trung ë mét sè thµnh phè lín nªn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu chung). So víi c¸c n­íc trong khu vùc, tèc ®é ®­êng truyÒn nh­ nãi ë trªn lµ qu¸ thÊp. Dßng th«ng tin khi vµo m¹ng Internet lu«n lu«n gÆp ph¶i t×nh tr¹ng t¾c nghÏn kiÓu th¾t cæ chai g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n. Víi ®Æc ®iÓm s¶n phÈn phÇn mÒm vµ kªnh ph©n phèi chñ yÕu trªn thÕ giíi hiÖn nay lµ qua m¹ng Internet, th× c¬ së h¹ tÇng th«ng tin nh­ hiÖn nay cña ViÖt Nam lµ kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm. H¬n n÷a, c­íc dÞch vô viÔn th«ng cña ViÖt Nam vÉn cßn qu¸ cao ¶nh h­ëng ®Õn chi phÝ, vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong thêi gian gÇn ®©y, chÝnh phñ ®· rÊt quan t©m vµ cã nhiÒu dù ¸n n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng th«ng tin nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn viÖc ®Çu t­ x©y dùng mét lo¹t c¸c c«ng viªn phÇn mÒm, trung t©m ph¸t triÓn phÇn mÒm nh­ c«ng viªn Quang Trung t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, khu c«ng nghÖ cao Hoµ L¹c (Hµ Néi), c¸c trung t©m phÇn mÒm t¹i HuÕ, §µ N½ng... C¸c trung t©m c«ng viªn phÇn mÒm nµy ®­îc trang bÞ hiÖn ®¹i vÒ c¬ së vËt chÊt, ®iÖn n­íc còng nh­ c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng ®ang thu hót c¸c c«ng ty phÇn mÒm trong vµ ngoµi n­íc ®Æt v¨n phßng, trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn phÇn mÒm. C¸c c«ng viªn vµ trung t©m phÇn mÒm nµy ®Æc biÖt cã cæng kÕt nèi trùc tiÕp víi Internet quèc tÕ. C«ng viªn phÇn mÒm Quang Trung hiÖn nay lµ mét ®iÓm s¸ng. C«ng viªn ®· ®­a vµo sö dông 9000 m2. Ngay khi míi khai tr­¬ng ngµy 16/03/2001, c«ng viªn ®· thu hót ®­îc h¬n 20 doanh nghiÖp phÇn mÒm víi 250 häc viªn vµ chuyªn viªn. §Õn nay ®· cã 38 doanh nghiÖp thuª v¨n phßng víi h¬n 1000 ng­êi ®Õn häc tËp vµ lµm viÖc trong ®ã cã h¬n 450 chuyªn viªn. Trong sè ®ã cã 12 doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Õn tõ Thuþ Sü, §øc, NhËt B¶n, Canada, Hµn Quèc, Australia…. C«ng viªn ®· tæ chøc ®­îc c¸ héi chî triÓn l·m phÇn mÒm quèc tÕ vµ ViÖt Nam, c¸c buæi gÆp gì cña c¸c chuyªn gia, c¸c kho¸ huÊn luyÖn, ®µo t¹o. Trong viÖc nghiªn cøu ®µo t¹o, Nhµ n­íc còng ®Çu t­ x©y dùng c¸c phßng thÝ nghiÖm phÇn mÒm. Th¸ng 4 n¨m 2002 phßng thÝ nghiÖm SELAB ®Æt t¹i tr­êng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®­îc kh¸nh thµnh. MÆc dï cã nhiÒu khã kh¨n, nh­ng víi nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ lín, c¬ së h¹ tÇng cho ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®ang ®­îc c¶i thiÖn vµ n©ng cÊp ®¸ng kÓ. 3. C«ng nghÖ s¶n xuÊt §Ò cËp ®Õn c«ng nghÖ cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cã nghÜa lµ nãi ®Õn c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm. C«ng nghÖ s¶n xuÊt phÇn mÒm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ë møc s¬ khai. VÒ hÖ ®iÒu hµnh c¸c phÇn mÒm ®­îc thiÕt kÕ chñ yÕu trªn m«I tr­êng Windows (74%), trong khi mét sè l­îng rÊt Ýt phÇn mÒm ho¹t ®éng trªn nÒn Unix (3%). TÊt nhiªn ph¸t triÓn trªn Windows rÊt ®¸ng khÝch lÖ song tiÕc lµ chØ c¸c ¸p dông ®¬n gi¶n nh­ so¹n th¶o v¨n b¶n, lËp b¶ng tÝnh, cßn c¸c hÖ thèng ¸p dông phøc t¹p nh­ kÕ to¸n, kÕ ho¹ch... gÇn nh­ vÉn ch¹y trªn nÒn DOS. C¸c phÇn mÒm ¸p dông vÉn ®­îc s¶n xuÊt theo lèi cò, m· ho¸ b»ng c¸c ng«n ng÷ thÕ hÖ thø 3 hay c¸c tËp lÖnh cña c¸c hÖ qu¶n trÞ tËp tin. Trong khi ®ã, hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ch­a ®­îc dïng nhiÒu khi s¶n xuÊt phÇn mÒm. Ch¼ng h¹n nh­ Oracle chØ chiÕm 5% hay SQL Server chØ cã 4%... Do vËy chi phÝ ®Ó ph¸t triÓn c¸c ¸p dông cao, thêi gian thùc hiÖn mét ¸p dông dµi; mÆt kh¸c l¹i kh«ng tËn dông tèi ®a kh¶ n¨ng cña sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ. Ngoµi ra, ng«n ng÷ dµnh cho nh÷ng øng dông trªn Web nh­ Java còng chiÕm mét tØ lÖ rÊt thÊp (3%). Víi tr×nh ®é c«ng nghÖ nh­ hiÖn t¹i c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam khã lßng nhËn ®­îc c¸c hîp ®ång gia c«ng cho n­íc ngoµi, chø ch­a nãi ®Õn viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm xuÊt khÈu... BiÓu ®å tû träng c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh ®­îc sö dông ®Ó lµm phÇn mÒm nguån ®Ò ¸n nghiªn cøu t×nh tr¹ng c«ng nghÖ thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam – C«ng ty CMC 1Fox 2.Autress 3 C++ 4 Lotus notes 5.Java 6 Visual basic 7 c 8 Sql server 9.oracle 10.Visual fox 11.Access 12. Delphi 4. Nguån nh©n lùc Theo con sè thèng kª cña t¹p chÝ c«ng nghÖ th«ng tin th× hiÖn nay trªn thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam cã 2500 doanh nghiÖp phÇn mÒm thu hót 8000 chuyªn viªn (nh­ vËy n¨ng lùc s¶n xuÊt lµ 9.400 USD/ng­êi/n¨m). Tuy nhiªn trong ®ã chØ 400 doanh nghiÖp thùc sù kinh doanh phÇn mÒm. Doanh nghiÖp ®øng ®Çu trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin ph¶i kÓ ®Õn FPT víi 1500 nh©n viªn. §èi víi nguån nh©n lùc trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm, hiÖn nay ®ang tån t¹i mét sù mÊt c©n ®èi vÒ tû lÖ gi÷a c¸c cÊp häc vÞ. Tõ ®ã dÉn ®Õn nh÷ng khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh, tû lÖ ng­êi tèt nghiÖp ®¹i häc rÊt lín (83,28%) lÏ ra sÏ lµ mét nguån tµi nguyªn quý gi¸. Tuy nhiªn phÇn lín trong sè hä chØ biÕt lý thuyÕt, kü n¨ng thùc hµnh yÕu. Nguån gèc cña thùc tr¹ng nµy theo «ng TrÇn Thanh Trai nhËn xÐt “t«i ®i nhiÒu n­íc thÊy ch­¬ng tr×nh CNTT t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc lu«n b¸m s¸t víi ph¸t triÓn nhu cÇu ngoµi x· héi. Cßn t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc n­íc ta, vÉn cßn h¬i cøng nh¾c vµ kh«ng linh ®éng trong viÖc tæ chøc ch­¬ng tr×nh”. D­íi ®©y kho¸ luËn xin ®­îc trÝch dÉn mét vµi sè liÖu ®Ó minh chøng cho sù bÊt cËp nµy. N­íc ta hiÖn cã 7 tr­êng §¹i häc ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng c¸c khoa c«ng nghÖ th«ng tin. Môc tiªu trong 4 n¨m trë l¹i ®©y lµ ®µo t¹o kho¶ng 2000 cö nh©n vµ kü s­ CNTT. Trong khi ®ã nhiÒu tr­êng kh¸c còng ®· më khoa CNTT ®iÖn tö viÔn th«ng... NÕu tÝnh c¶ c¸c tr­êng kh¸c céng víi sè tù ®µo t¹o, t¸i ®µo t¹o th× ­íc tÝnh sè l­îng ng­êi ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n vÒ CNTT ë n­íc ta mçi n¨m thªm kho¶ng 3500 ng­êi. Víi tèc ®é nµy ®Õn 2005 c¶ n­íc sÏ cã kho¶ng 38.000 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ cao ®¼ng vÒ CNTT. Tuy nhiªn, mÆc dï sè l­îng ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng vÒ CNTT nhiÒu nh­ vËy (hiÖn cã tõ 17.000- 20.000 ng­êi) nh­ng sè l­îng lµm c«ng nghiÖp phÇn mÒm chØ cã kho¶ng 12.000 ng­êi (kho¶ng 15%). NÕu tÝnh c¶ phÇn c¸c dÞch vô vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn phÇn mÒm th× con sè nµy vµo kho¶ng 3.000 ng­êi. Theo tµi liÖu cña Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng ®­a ra, c¸c n­íc cã c«ng nghiÖp phÇn mÒm cho thÊy: c¬ cÊu nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp phÇn mÒm th­êng cã tØ lÖ: 25% c¸n bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é ®¹i häc ®¶m nhËn vai trß l·nh ®¹o c¸c kh©u s¶n xuÊt phÇn mÒm, 75% lµ ®éi ngò lËp tr×nh viªn c¸c cÊp vµ kü thuËt viªn. Thùc tÕ ë ViÖt Nam l¹i cho thÊy, chóng ta chØ tËp trung ®µo t¹o ®éi ngò cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ cao ®¼ng mµ ®éi ngò nµy ch­a cã ®ñ chuyªn m«n ®Ó chØ ®¹o ®éi ngò lËp tr×nh viªn vµ thËm chÝ kh«ng cã ®­îc kü n¨ng cña lËp tr×nh viªn. Víi mét c¬ cÊu ®µo t¹o kh«ng hîp lý nh­ vËy, chóng ta ®ang thiÕu nghiªm träng c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý dù ¸n, ph©n tÝch hÖ thèng vµ ®Æc biÖt lµ ®éi ngò lËp tr×nh viªn, kü thuËt viªn. ChÊt l­îng ®µo t¹o cßn nhiÒu bÊt cËp do gi¸o viªn ch­a cã kinh nghiÖm thùc tÕ lµm phÇn mÒm, thËm chÝ Internet vÉn cßn lµ mãn hµng xa xØ ngay c¶ víi gi¸o viªn, sinh viªn, c¶ c¸c khoa c«ng nghÖ th«ng tin. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi c¬ cÊu nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn phµn mÒm so víi thùc tr¹ng hiÖn nay cßn qu¸ bÊt cËp. 5. ThÞ tr­êng phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn nay Trªn con ®­êng x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, ph¶i nh×n nhËn r»ng nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña chóng ta cßn qu¸ nhiÒu ®iÒu bÊt cËp cßn nhiÒu viÖc ph¶i bµn. Cã thÓ cã mét ®¸nh gi¸ chung lµ phÇn mÒm trong n­íc cßn yÕu. ThÞ tr­êng phÇn mÒm lµ mét bé phËn quan träng trong thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin, nh­ng hiÖn nay nã chØ chiÕm kho¶ng 5% trong c¬ cÊu thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin ë ViÖt Nam. Chóng ta h·y thö so s¸nh thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam vµ khu vùc. (%) C¬ cÊu thÞ tr­êng CNTT ë ViÖt Nam vµ khu vùc (%) ViÖt Nam Khu vùc ` Mµu vµng : DÞch vô Mµu xanh : PhÇn cøng Mµu n©u : PhÇn mÒm ThÞ tr­êng phÇn mÒm trong c¶ n­íc qu¸ nhá bÐ, thÕ mµ sù ph¸t triÓn cña nã cßn bÞ c¶n trë bëi n¹n ¨n c¾p b¶n quyÒn, sao chÐp lËu bõa b·i. Bªn c¹nh ®ã n¨ng lùc s¶n phÈm vµ qui tr×nh s¶n xuÊt phÇn mÒm trong n­íc cßn s¬ khai, c«ng t¸c tiÕp thÞ ch­a ®­îc chó ý ®óng møc còng ®ang lµ vÊn n¹n lín. Theo b¸o c¸o cña Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng míi tr×nh lªn ChÝnh phñ tõ sau khi cã NghÞ quyÕt 49/CP vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ,sè l­îng c¸c c«ng ty phÇn mÒm cña ViÖt Nam ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ (2500). Tuy vËy hÇu hÕt c¸c c«ng ty phÇn mÒm nµy chØ lµ nh÷ng ®¬n vÞ cã qui m« nhá víi sè nh©n viªn phæ biÕn tï 5 - 10 ng­êi ®Õn 30 ng­êi. ChØ mét sè Ýt cã nh©n viªn trªn 100 ng­êi nh­ FPT, CMC, §¹i Gia) C¸c chuyªn gia cho biÕt, ho¹t ®éng s¶n xuÊt phÇn mÒm ë n­íc ta chñ yÕu ®­îc tæ chøc ë c¸c nhãm nhá ch­a cã kinh nghiÖm triÓn khai nh÷ng dù ¸n qui m« lín. Trong ho¹t ®éng phÇn mÒm cña c¸c tæ chøc c«ng nghÖ th«ng tin ë ViÖt Nam cã ®Õn 62,3% tæng sè c¸c c«ng ty cã h×nh thøc ho¹t ®éng lµ cµi ®Æt vµ h­íng dÉn sö dông, viÖc s¶n xuÊt c¸c phÇn mÒm “®ãng gãi” chØ chiÕm 6,2%. C¸c s¶n phÈm vÒ phÇn mÒm hiÖn cã trªn thÞ tr­êng phÇn lín lµ xoay quanh viÖc gi¶i quyÕt font ch÷ tiÕng viÖt trong so¹n th¶o v¨n b¶n, nhËn d¹ng...dïng trong qu¶n lý tµi chÝnh, tµi nguyªn, kÕ to¸n, qu¶n lý s¶n xuÊt. Trong khi ®ã nhu cÇu ngµy cµng lín vÒ phÇn mÒm trän gãi th× c¸c tæ chøc trong n­íc l¹i ch­a ®¸p øng ®­îc, mµ chñ yÕu dµnh cho c¸c tæ chøc n­íc ngoµi ®¶m nhiÖm. Nguyªn nh©n lµ v× c¸c tæ chøc n­íc ngoµi cã kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é vÒ mÆt hÖ thèng h¬n c¸c tæ chøc trong n­íc vµ hä cã nhiÒu s¶n phÈm phÇn mÒm quèc tÕ míi ®­îc cËp nhËt. Ng­îc l¹i, c¸c tæ chøc trong n­íc l¹i cã hiÓu biÕt vÒ ®Æc thï ViÖt Nam nhiÒu h¬n c¸c tæ chøc n­íc ngoµi. Còng theo c¸c chuyªn gia cña Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng nh÷ng s¶n phÈm quan träng kh¸c cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm nh­ dÞch vô ®µo t¹o bao gåm c¶ huÊn luyÖn viªn, t­ vÊn, cung cÊp gi¶i ph¸p, tÝch hîp hÖ thèng, l¾p ®Æt, cµi ®Æt, hç trî kü thuËt, n©ng cÊp söa ch÷a...còng chØ ®­îc coi lµ mét phÇn quan träng cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Theo sè liÖu thèng kª tû lÖ dÞch vô chiÕm 11,6% trong c¬ cÊu chung cña c«ng nghÖ th«ng tin. Ho¹t ®éng ®µo t¹o còng ch­a ®­îc c¸c c«ng ty coi lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh. Mét ®iÒu ®¸ng nãi ë ®©y n÷a lµ hiÖn nay c¸c c«ng ty phÇn mÒm trong n­íc míi tham gia ®­îc kho¶ng 35% thÞ tr­êng néi ®Þa. Khi ®­îc hái vÒ thÞ tr­êng trong n­íc «ng TrÇn Hµ Nam, gi¸m ®èc c«ng ty Scitec nãi “thÞ tr­êng trong n­íc kh«ng dÔ mét chót nµo v× ph¶i “®¸nh nhau” víi bän sao chÐp lËu”. Theo «ng Nam, mÆc dï c¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp trong n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn Do ®ã, nhu cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm vÒ kÕ to¸n, qu¶n lý tµi chÝnh... ngµy cµng nhiÒu nh­ng “®îi ®Õn lóc ®ã th× c¸c c«ng ty lµm phÇn mÒm trong n­íc sÏ gÆp ph¶i mét vÊn n¹n kh¸c, ®ã lµ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi 100% vèn sÏ nh¶y vµo ®Ó xuÊt khÈu phÇn mÒm. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi vèn cã tiÒm lùc tµi chÝnh h¬n nªn thu hót “chÊt x¸m” - c¸c kü s­, c¸c lËp tr×nh viªn giái cña c¸c tæ chøc lµm phÇn mÒm trong n­íc. Ngay b©y giê, hiÖn t­îng c¸c chuyªn gia phÇn mÒm nh¶y sang c¸c c«ng ty n­íc ngoµi v× ®­îc tr¶ l­¬ng cao h¬n ®· b¾t ®Çu cã råi...” Thêi b¸o kinh tÕ sè 33/2000 Ngay c¶ ®èi víi c¸c dù ¸n lín vÒ CNTT trong n­íc theo «ng NguyÔn H÷u Anh - chñ tÞch H§QT C«ng ty tin häc Quantic - th× hiÖn nay phÇn lín sè dù ¸n nµy ®Òu ®­îc c¸c c«ng ty phÇn mÒm n­íc ngoµi thùc hiÖn. Lý do lµ c¸c c«ng ty phÇn mÒm trong n­íc kh«ng th¾ng thÇu ®­îc v× hå s¬ khã kh¨n, møc gi¸ khã kh¨n nÕu tróng thÇu còng kh«ng cã l·i. H¬n n÷a, trong c¸c kh¸ch hµng sö dông phÇn mÒm, ChÝnh phñ lµ ''kh¸ch hµng quan träng nhÊt'' th× hiÖn t¹i míi ë giai ®o¹n ®Çu x¸c ®Þnh nhu cÇu phÇn mÒm cña m×nh. C¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ vÉn ch­a sö dông phÇn mÒm mét c¸ch h÷u hiÖu ®Ó cung cÊp th«ng tin vµ kÞp thêi ®iÒu hµnh ®Êt n­íc còng nh­ cung cÊp dÞch vô cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc, d©n c­ ...Hµng n¨m c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ vÉn ch­a cã kÕ ho¹ch ng©n s¸ch xøng ®¸ng cho c«ng viÖc nµy ®Ó thóc ®Èy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong n­íc ph¸t triÓn. ë ViÖt Nam l¹i vÉn tån t¹i mét vÊn n¹n lµm n¶n lßng c¸c nhµ s¶n xuÊt (cung øng) vµ ®Çu t­ ®ã lµ t×nh tr¹ng vi ph¹m b¶n quyÒn phÇn mÒm ®ang diÔn ra trÇm träng. Theo nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu cña c«ng ty Price Waterhouse Cooper (PWC) tØ lÖ vi ph¹m b¶n quyÒn t¹i ViÖt Nam lµ 97%. Cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i th× viÖc vi ph¹m b¶n quyÒn lµ cã lîi cho phÝa ViÖt Nam. Thùc ra ®ã chØ lµ nh÷ng lîi Ých manh món tr­íc m¾t nh­ng nh×n vÒ l©u dµi th× xem ra “lîi bÊt cËp h¹i”. Mét quan chøc ChÝnh phñ còng nhËn ®Þnh r»ng con sè ®­a ra vÒ tØ lÖ vi ph¹m b¶n quyÒn t¹i ViÖt Nam ®· khiÕn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam bÞ mang tiÕng xÊu, khiÕn c¸c nhµ ®Çu t­ ngÇn ng¹i khi cã ý ®Þnh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc còng bÞ thÊt thu thuÕ. ViÖc vi ph¹m nµy còng kh«ng ngo¹i trõ c¸c phÇn mÒm trong n­íc s¶n xuÊt g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn c¸c nhµ phÇn mÒm néi ®Þa, vèn lµ nh÷ng ng­êi “vèn máng”, “ng­êi th­a” vµ marketing ch­a tèt. Mét vÝ dô cho ta thÊy s¶n phÈm cña c«ng ty phÇn mÒm Scitec ®­îc b¸n trong cöa hµng cña hä lµ 200.000 ®ång, nh­ng chØ sang mét cöa hµng c¸ch ®ã kho¶ng 100m chØ cßn b¸n víi gi¸ 150.000 ®ång vµ xa h¬n mét chót, ra c¸c cöa hµng tin häc kh¸c chØ cßn ë møc100.000 ®ång, thËm chÝ cßn rÎ h¬n. Gi¸m ®èc Scitec «ng TrÇn Hµ Nam ch¼ng biÕt lµm sao ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng nµy vµ ®µnh chuyÓn sang lµm phÇn mÒm theo ®¬n ®Æt hµng. T­¬ng tù nh­ vËy, phÇn mÒm tõ ®iÓn Anh ViÖt cña c«ng ty L¹c ViÖt còng bÞ x©m ph¹m mét c¸ch thËm tÖ. GÇn nh­ m¸y tÝnh nµo khi b¸n ra c¶ m¸y l¾p r¸p hay m¸y hµng hiÖu ®Òu cµi ®Æt “free” ch­¬ng tr×nh nµy- «ng NguyÔn V¨n NghÜa- gi¸m ®èc chi nh¸nh L¹c ViÖt Hµ Néi cho biÕt. Cßn t¹p chÝ PC World ®· th«ng kÕ r»ng trªn thÞ tr­êng cã kho¶ng 3000- 4000 b¶n copy cña ch­¬ng tr×nh tõ ®iÓn nµy. Ngoµi nh÷ng thiÖt h¹i cña nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña c¸c nhµ doanh nghiÖp th× nh÷ng ng­êi sö dông c¸ nh©n còng ®­îc Microsoft c¶nh b¸o r»ng hä cã thÓ gÆp nh÷ng r¾c rèi khi sö dông phÇn mÒm sao chÐp nh­ tÝnh bÊt æn ®Þnh vµ nh÷ng virus, h¹n chÕ c¸c chøc n¨ng cña s¶n phÈm, kh«ng cã hç trî kü thuËt vµ gi¸ ­u ®·i cña c¸c phÇn n©ng cÊp vµ sÏ bÞ c¸c chÕ tµi d©n sù, h×nh sù vµ båi th­êng thiÖt h¹i. II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt nam 1. C¬ cÊu s¶n phÈm phÇn mÒm xuÊt khÈu C¬ cÊu s¶n phÈm phÇn mÒm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång víi c¬ cÊu s¶n phÈm cña c¸c n­íc cã ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®ang ph¸t triÓn. B¶ng 7: C¸c lÜnh vùc phÇn mÒm ViÖt Nam xuÊt khÈu Nguån: ICD n¨m 2001 LÜnh vùc s¶n phÈm Gi¸ trÞ Tû träng (%) PhÇn mÒm hÖ thèng 1,52 4 PhÇn mÒm øng dông 24,32 64 PhÇn mÒm gi¸o dôc, gi¶i trÝ 9,88 26 PhÇn mÒm kh¸c 2,28 5 Nh­ vËy, trong c¬ cÊu xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt Nam, phÇn mÒm øng dông chiÕm tû träng lín nhÊt 64%, tiÕp ®Õn lµ c¸c phÇn mÒm gi¸o dôc gi¶i trÝ 26%. PhÇn mÒm hÖ thèng chØ chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá. Thùc chÊt ®iÒu nµy kh¸ dÔ hiÓu khi hiÖn nay thÞ tr­êng thÕ giíi cho c¸c phÇn mÒm hÖ thèng gÇn nh­ ®· bÞ c¸c h·ng phÇn mÒm lín cña Mü thèng trÞ. C¬ cÊu phÇn mÒm cña ViÖt Nam nãi chung lµ ch­a hîp lý. B¶ng 8: DÞch chuyÓn c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Nguån: IDC n¨m 2001 §¬n vÞ % LÜnh vùc s¶n phÈm Tû träng N¨m 1995 N¨m 2000 PhÇn mÒm hÖ thèng 4 4 PhÇn mÒm øng dông 71 64 PhÇn mÒm gi¸o dôc vµ gi¶i trÝ 10 26 PhÇn mÒm kh¸c 15 6 NÕu so s¸nh hai n¨m 1995-2000, c¬ cÊu xuÊt khÈu phÇn mÒm ®· cã mét sè thay ®æi, trong ®ã phÇn mÒm hÖ thèng cã tû lÖ æn ®Þnh ë møc 4%. PhÇn mÒm øng dông vÉn lµ s¶n phÈm ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo sù t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu nh­ng tû lÖ cã gi¶m sót. Nguyªn nh©n ë ®©y kh«ng ph¶i do b¶n th©n viÖc xuÊt khÈu c¸c phÇn mÒm øng dông mµ chÝnh lµ sù t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu nhãm phÇn mÒm gi¸o dôc, gi¶i trÝ d­íi h×nh thøc gia c«ng cho c¸c ®èi t¸c NhËt B¶n. XuÊt khÈu c¸c phÇn mÒm kh¸c ®· gi¶m tõ 15% xuèng cßn 6% trong c¬ cÊu xuÊt khÈu chøng tá xuÊt khÈu ._. khã hiÓu. §Ó n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng ®ã cÇn mét kho¶n ®Çu t­ rÊt lín vµ lµ mét g¸nh nÆng ®èi víi nhµ n­íc. Nhµ n­íc hiÖn nay ®ang theo ®uæi dù ¸n chÝnh phñ ®iÖn tö. §©y lµ mét dù ¸n lín nh»m tin häc ho¸ c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, do ®ã nªn ch¨ng tÝnh tíi sù ph¸t triÓn t­¬ng lai cña c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó nh÷ng kho¶n ®Çu t­ khæng lå ®ã cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ vµ phôc vô tèt cho sù ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam nãi chung vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng. 1.5 Nhãm biÖn ph¸p thÓ chÕ tæ chøc ViÖc nghiªn cøu mét tæ chøc qu¶n lý khoa häc cã t¸c ®éng kh¸ lín ®èi víi ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm hiÖn nay. Cã ý kiÕn cho r»ng nªn tæ chøc qu¶n lý thèng nhÊt viÖc c¸c dù ¸n nghiªn cøu khoa häc vÒ mét mèi. Thµnh lËp c¸c c¬ quan hç trî xuÊt khÈu c¸c trung t©m nghiªn cøu ®Ó cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng, vµ chÝnh s¸ch cña c¸c quèc gia kh¸c. KÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh t¹o ®iÒu kiÖn hîp t¸c kÜ thuËt c«ng nghÖ, vay nî viÖn trî trªn c¬ së ®ã thóc ®Èy xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt nam 1.6 §µo t¹o nguån nh©n lùc, c¸c chuyªn viªn c«ng nghÖ th«ng tin HiÖn nay, t×nh h×nh chung trªn thÕ giíi l¹i cÇn nhiÒu nh©n lùc lµm c«ng nghÖ th«ng tin. C¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Mü , NhËt, §øc, Canada, Autralia... hiÖn nay ®ang thiÕu chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin trÇm träng vµ t×nh tr¹ng nµy cßn kÐo dµi Ýt nhÊt trong 5 n¨m tíi. HiÖn nay hµng n¨m nhu cÇu nhËp khÈu kü s­, chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña Mü lµ trªn 200.000 ng­êi, §øc kho¶ng 25.000 ng­êi, Canada Australia mçi n­íc cÇn h¬n 100.000 ng­êi. NhËt B¶n lµ n­íc ®ang c¹nh tranh d÷ déi víi Mü ®Ó giµnh vÞ trÝ ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ c«ng nghÖ th«ng tin trong 5 n¨m tíi, hµng n¨m cÇn nhËp 220.000 kü s­ chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm...Ngay b¶n th©n ViÖt Nam còng ®ang thiÕu trÇm träng nh©n lùc lµm c«ng nghÖ th«ng tin ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm. ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i c¶i c¸ch lµm sao ®Èy nhanh viÖc ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm ë ViÖt Nam. Theo c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi trong vßng 5 n¨m tíi, nÕu ViÖt Nam kh«ng tËn dông ®­îc c¬ héi nµy th× c¸c n­íc kh¸c nh­ Ên §é, Trung Quèc, Philippine, Malaysia, Hµn Quèc... cã thÓ sÏ giµnh mÊt. V× vËy, Nhµ n­íc nªn ph¸t huy mäi h×nh thøc ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i, huÊn luyÖn vµ båi d­ìng ®Ó ®Õn n¨m 2005 cã kho¶ng 25.000 chuyªn gia lËp tr×nh viªn quèc tÕ. Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o chñ tr×, phèi hîp víi bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng vµ c¸c bé, ngµnh liªn quan x©y dùng vµ triÓn khai kÕ ho¹ch, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nµy. T¨ng c­êng, më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o vÒ c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. §Èy m¹nh viÖc sö dông réng r·i Internet trong c¸c ch­¬ng trinh ®¹i häc vµ tõng b­íc trong c¸c tr­êng phæ th«ng nh»m phôc vô tèt cho viÖc ®µo t¹o. KhuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc tham gia ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho CNTT vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng d­íi h×nh thøc doanh nghiÖp dÞch vô phÇn mÒm vµ c¸c h×nh thøc kh¸c. §Æc biÖt chó träng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sè häc sinh, sinh viªn ®· tèt nghiÖp. C¸c ngµnh kh¸c ®­îc tiÕp tôc ®µo t¹o vµ båi d­ìng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó cã thÓ tham gia ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. §Çu t­ tho¶ ®¸ng cho c«ng t¸c ®µo t¹o nghiªn cøu vÒ c«ng nghiÖp phÇn mÒm, g¾n chÆt gi÷a ®µo t¹o nghiªn cøu víi s¶n xuÊt kinh doanh. X©y dùng chÕ ®é t¹m øng häc phÝ cho ng­êi nghÌo hoÆc cã hoµn c¶nh khã kh¨n muèn tham gia ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®Ó lËp nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, ph¸t triÓn ch­¬ng tr×nh hç trî xuÊt khÈu trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm, tr­íc m¾t lµ gia c«ng phÇn mÒm vµ xuÊt khÈu lao ®éng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ViÖt Nam lµm viÖc trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi vµ sÏ trë vÒ n­íc. Uû ban ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi phèi hîp víi c¸c bé ngµnh cã liªn quan t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi hîp t¸c vµ hç trî c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc trong n­íc xóc tiÕn thÞ tr­êng, chuyÓn giao tri thøc vµ c«ng nghÖ. KhuyÕn khÝch ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh phÇn mÒm ë ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ c¸c ViÖt KiÒu ë Mü lµ nh÷ng chuyªn gia ®· thµnh ®¹t trong lÜnh vùc phÇn mÒm vÒ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam cÇn ®­îc chó träng, bëi lÏ ®©y lµ líp ng­êi cã thÓ ®µo t¹o cho ViÖt Nam ®éi ngò lËp tr×nh viªn quèc tÕ còng nh­ cung cÊp trang thiÕt bÞ cho ta mét c¸ch nhanh nhÊt vµ an toµn. Cã thÓ nãi ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ chiÕn l­îc h­íng ®Õn sù ph¸t triÓn trong bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh trong t­¬ng lai. §Ó ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi ®ßi hái thêi gian còng nh­ nh÷ng kho¶n ®Çu t­ rÊt lín, cho nªn chóng ta cÇn tÝnh tíi hiÖu qu¶ cña nã. CÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý khuyÕn khÝch c¶ c¸c doanh nghiÖp cïng tham gia víi chÝnh phñ trong viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thu hót nh©n tµi tr¸nh t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt x¸m vµ ®µo t¹o l·ng phÝ, kh«ng g¾n liÒn víi nhu cÇu thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp. 2. Nhãm gi¶i ph¸p tÇm vi m« C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ®­a ra ë phÇn trªn sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng thuËn lîi vµ an toµn cã t¸c dông khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong n­íc, còng nh­ thóc ®Èy xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam. Tuy nhiªn, viÖc cã thùc hiÖn ®­îc hay kh«ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm còng nh­ viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam chñ yÕu phô thuéc vµo sù n¨ng ®éng nh¹y bÐn vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ trùc tiÕp cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sÏ tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ th­¬ng m¹i ho¸ c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhµ n­íc, c¸c bé ngµnh còng nh­ c¸c c¬ quan chñ qu¶n kh«ng thÓ lµm thay cho doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò nµy. Trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n vÒ vèn, c«ng nghÖ, nh©n lùc, thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét chiÕn l­îc cô thÓ ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ. Yªu cÇu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhanh chãng n¾m b¾t ®­îc thêi c¬ thÞ tr­êng, ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh, tËn dông nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i cña nhµ n­íc. Trong phÇn nµy t«i xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m xóc tiÕn vµ më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. 2.1. §Èy m¹nh ho¹t ®éng Marketing nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu Marketing, nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ ®iÓm khëi ®Çu cho bÊt kú mét ho¹t ®éng kinh doanh nµo. Th«ng tin nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ c¬ së ®Ó lªn c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña mäi kh¸ch hµng. Marketing, nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ yÕu tè ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng trong kinh doanh cña doanh nghiÖp. HiÖn nay, kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhu cÇu trªn thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng lµ rÊt h¹n chÕ. Nguyªn nh©n nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam bao gåm: - Ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß cña c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng - Kh¶ n¨ng tµi chÝnh, nghiªn cøu thÞ tr­êng, nguån hµng cßn nhiÒu h¹n chÕ Trong c¸c nguyªn nh©n kÓ trªm, viÖc ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß cña c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng chØ ®øng hµng thø ba. Do vËy, n©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng vÉn ph¶i coi lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng ®Çu. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm cÇn nhËn thøc s©u s¾c r»ng mét ®ång chi phÝ cho ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng sÏ gióp doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng tr¸nh ®­îc v« sè rñi ro tiÒm Èn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, mµ cßn ®em l¹i cho doanh nghiÖp c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó ra nh÷ng quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn sù sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña b¶n th©n doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh mét néi dung nghiªn cøu cô thÓ b¾t ®Çu b»ng viÖc x¸c ®Þnh mét thÞ tr­êng ®Þnh h­íng. Khi x¸c ®Þnh thÞ tr­êng ®Þnh h­íng doanh nghiÖp cÇn ph¶i tr¶ lêi nh÷ng c©u hái sau: - §©u lµ thÞ tr­êng triÓn väng nhÊt cho c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña doanh nghiÖp? - LÜnh vùc s¶n phÈm phÇn mÒm nµo lµ phï hîp víi doanh nghiÖp nhÊt? - Kh¶ n¨ng dung l­îng thÞ tr­êng lµ bao nhiªu? - Doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p g× ®Ó th©m nhËp? Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh nghiªn cøu chi tiÕt thÞ tr­êng ®Þnh h­íng bao gåm c¸c yÕu tè sau. - Nghiªn cøu kh¸ch hµng Kh¸ch hµng cña s¶n phÈm phÇn mÒm cã thÓ lµ c¸ nh©n, hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp hay c¸c c¬ quan chÝnh phñ. Mçi ®èi t­îng kh¸ch hµng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ hµnh vi mua hµng riªng. §èi víi kh¸ch hµng lµ c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh, khi nghiªn cøu doanh nghiÖp ph¶i hÕt søc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò m«i tr­êng v¨n ho¸ x· héi, giíi tÝnh, thu nhËp vµ tû lÖ tÝch luü trªn tiªu dïng, vÞ trÝ cña ng­êi tiªu dïng trong x· héi. Trong khi ®èi víi kh¸ch hµng lµ c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp th× yÕu tè quan träng nhÊt ¶nh h­ëng ®Õn hµnh vi mua hµng lµ c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt còng nh­ triÓn väng ph¸t triÓn cña ngµnh kinh doanh vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. - Nghiªn cøu s¶n phÈm phÇn mÒm cña c«ng ty Doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu s¶n phÈm cña m×nh trªn c¸c khÝa c¹nh chÊt l­îng, gi¸ c¶ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ thÝch øng. Doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu kü nh÷ng ®iÓm m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu cña c¸c s¶n phÈm tr­íc khi ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch s¶n phÈm, ®Þnh gi¸, xóc tiÕn hay ph©n phèi. - Nghiªn cøu quy m« thÞ tr­êng Nghiªn cøu quy m« thÞ tr­êng nghÜa lµ x¸c ®Þnh tæng gi¸ trÞ cña c¸c phÇn mÒm mµ doanh nghiÖp tiªu thô ®­îc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh trªn mét thÞ tr­êng. HiÖn nay, do kh«ng tÝnh ®­îc dung l­îng thÞ tr­êng vµ thÞ phÇn cña b¶n th©n doanh nghiÖp, cho nªn viÖc ®Çu t­ nghiªn cøu ph¸t triÓn phÇn mÒm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong nhiÒu tr­êng hîp cßn rÊt l·ng phÝ trong khi vÉn kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶. - Nghiªn cøu m«i tr­êng c¹nh tranh Trong ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm, ®Æc biÖt lµ ë ViÖt Nam mét sè lÜnh vùc cã møc ®é c¹nh tranh rÊt cao nh­ lÜnh vùc s¶n xuÊt c¸c phÇn mÒm kÕ to¸n ng©n hµng, qu¶n lý…Trong khi ®ã ë mét sè lÜnh vùc kh¸c kh¸ míi mÎ th× hÇu nh­ kh«ng cã sù c¹nh tranh hoÆc sù c¹nh tranh lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Khi nghiªn cøu c¹nh tranh doanh nghiÖp, sÏ cã kh¶ n¨ng t×m ra cho m×nh mét lÜnh vùc míi Ýt cã c¹nh tranh, hoÆc lÜnh vùc mµ doanh nghiÖp cã thÓ c¹nh tranh mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Nghiªn cøu c¹nh tranh bao gåm x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm c¹nh tranh chung cña c¸c, nghiªn cøu c¸c ®èi thñ m¹nh ®èi thñ chÝnh, ph©n tÝch ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu ®Ó x¸c ®Þnh cho m×nh mét ph©n ®o¹n thÞ tr­êng phï hîp. - Nghiªn cøu hÖ thèng ph©n phèi Doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra cho m×nh mét hÖ thèng ph©n phèi phï hîp. Trong ®iÒu kiÖn h¹n hÑp vÒ tµi chÝnh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m ra mét ph­¬ng ph¸p ph©n phèi tiÕt kiÖm mµ vÉn hiÖu qu¶ nh»m ®¸p øng ®óng lóc nh÷ng nhu cÇu cña thÞ tr­êng. 2.2. Thùc hiÖn c¸c quy trÝnh s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn quèc tÕ vµ øng dông c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi ChÊt l­îng lµ yÕu tè ®Êu tiªn vµ quan träng nhÊt ®Ó t¹o nªn uy tÝn cho s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp. Nã quyÕt ®Þnh sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng vµ ®em l¹i nh÷ng mèi quan hÖ kinh doanh tèt cho doanh nghiÖp. ChÊt l­îng s¶n phÈm cïng víi gi¸ c¶, uy tÝn vµ danh tiÕng cña nh·n hiÖu lµ nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. HiÖn nay míi chØ cã 1 c«ng ty ViÖt nam cã chøng chØ CML Level 4, 12 c«ng ty cã chøng chØ ISO 9000. VÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm sÏ cµng cã ý nghÜa h¬n trªn thÞ tr­êng quèc tÕ v× chÊt l­îng tèt sÏ t¹o uy tÝn cho s¶n phÈm phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. ChÊt l­îng s¶n phÈm phÇn mÒm ®­îc xem xÐt ë c¸c khÝa c¹nh - Kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng, c«ng dông - Kh¶ n¨ng sö dông dÔ dµng - Cã c¸c dÞch vô hç trî kÌm theo (cµi ®Æt, h­íng dÉn, vËn hµnh vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ) XÐt mét c¸ch toµn diÖn mét s¶n phÈm phÇn mÒm cã chÊt l­îng lµ mét s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Nh­ vËy ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. - Thø nhÊt, lµ ph¶i n©ng cao nhËn thøc trong toµn doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò lËp tr×nh viªn, c¸c chuyªn gia phÇn mÒm. Nh­ chóng ta ®· nãi ë trªn t¹i thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn chÊt l­îng lu«n ®­îc coi lµ yÕu tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh hµnh vi mua hµng, do vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhËn thøc ®­îc r»ng chÊt l­îng lµ vÊn ®Ò sèng cßn víi mét th­¬ng hiÖu vµ víi chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp. - Thø hai, ph¶i n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸c lËp tr×nh viªn - Thø ba, thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c quy tr×nh gi¸m s¸t, kiÓm tra chÊt l­îng ®Ó s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®¸p øng ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn vÒ quèc tÕ nh­ ISO 9001, EN. - Thø t­, thùc hiÖn nghiªm tóc vµ ch¹y thö ch­¬ng tr×nh c¸c phÇn mÒm ®· ®­îc thiÕt kÕ vµ l¾p ®Æt. - Thø n¨m, th­êng xuyªn ®Çu t­ nghiªn cøu ®Ó n©ng cÊp c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®· ®­îc th­¬ng m¹i ho¸, v× tÝnh c¹nh tranh trong ngµnh ngµy mét ca, c¸c phiªn b¶n míi (version) liªn tôc ra ®êi. Bªn c¹nh ®ã doanh nghiÖp cßn cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c dÞch vô sau b¸n vµ duy tr× c¸c mèi quan hÖ tiÕp xóc víi kh¸ch hµng nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng khi sö dông c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. 2.3 §a d¹ng ho¸ c¸c danh môc s¶n phÈm S¶n phÈm phÇn mÒm xuÊt khÈu hiÖn nay cña ViÖt Nam cßn ch­a ®a d¹ng. Trªn thÞ tr­êng néi ®Þa còng nh­ trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña ViÖt Nam vÉn tËp trung chñ yÕu vµo mét sè lÜnh vùc quen thuéc. C¸c lÜnh vùc chÝnh cña s¶n phÈm phÇn mÒm do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt lµ qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c phÇn mÒm qu¶n trÞ doanh nghiÖp, b¶n ®Þa ho¸ s¶n phÈm ®ãng gãi cña n­íc ngoµi, du lÞch, th«ng tin th­¬ng m¹i, tµi chÝnh ng©n hµng vµ qu¶n trÞ tµi chÝnh, qu¶n lý nhµ n­íc víi c¸c ch­¬ng tr×nh kÕ to¸n tµi chÝnh, phÇn mÒm qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tËp trung t­¬ng ®èi lín sè l­îng tæ chøc s¶n xuÊt xuÊt khÈu phÇn mÒm tham gia,. Trong khi ®ã cã thÓ nhËn thÊy r»ng phÇn mÒm øng dông trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vÉn cßn lµ mét thÞ tr­êng bá ngá. §iÒu nµy dÉn ®Õn mét h¹n chÕ lµ møc ®é c¹nh tranh lín trªn mét ph©n ®o¹n thÞ tr­êng nhá. Ph¸t triÓn mét danh môc s¶n phÈm hîp lý, ®a d¹ng lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay t¨ng doanh thu, t¨ng lîi nhuËn ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Víi viÖc ph¸t triÓn mét danh môc s¶n phÈm réng nh­ vËy doanh nghiÖp còng cã thÓ n¨ng ®éng h¬n tr­íc c¸c biÕn ®éng thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp nªn lo¹i bá khái danh môc c¸c s¶n phÈm ®· b·o hßa hoÆc lçi thêi. Vßng ®êi s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ s¶n phÈm phÇn mÒm, do tèc ®é ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ rÊt cao bÞ rót ng¾n nhanh chãng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i biÕt chÊp nhËn lo¹i bá c¸c s¶n phÈm lçi thêi ®ã nh»m thu håi vèn ®Çu t­ tranh chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt, n©ng cao uy tÝn doanh ngiÖp vµ tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm míi. Doanh nghiÖp còng nªn tiÕp thu c¸c c«ng nghÖ n­íc ngoµi víi viÖc b¾t ch­íc nh­ng cã c¶i tiÕn, söa ®æi ch­¬ng tr×nh vµ thay thÕ chøc n¨ng. Ph¸t triÓn mét s¶n phÈm míi hoµn toµn cÇn ph¶i tÝnh to¸n, thÈm ®Þnh kü l­ìng v× nã mang l¹i lîi nhuËn cao nh­ng hµm chøa rÊt nhiÒu rñi ro. 2.4. Gi¶i ph¸p vÒ ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng xuÊt khÈu Th©m nhËp chiÕm lÜnh mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu lu«n lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n. Ch­a kÓ ®Õn nh÷ng rñi ro vÒ chÝnh trÞ, ph¸p luËt, nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt trong phong tôc tËp qu¸n. §Ó trô v÷ng tr­íc søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cña c¸c h·ng s¶n xuÊt b¶n ®Þa vµ c¸c c«ng ty xuÊt khÈu cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi lµ hÕt søc nan gi¶i. C«ng nghÖ phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn cßn ë møc ®é thÊp. Lîi thÕ vÒ chi phÝ nh©n c«ng vÉn ph¶i chÞu søc Ðp tõ c¸c quèc gia nh­ Trung Quèc, ASEAN. Bëi vËy ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m ra mét h­íng ®i cô thÓ. Trùc tiÕp xuÊt khÈu, trùc tiÕp ph©n phèi cã thÓ vÉn lµ ®iÒu xa vêi víi c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam v× c¸c mèi quan hÖ b¹n hµng cßn h¹n hÑp. ViÖt Nam còng ch­a t¹o dùng ®­îc mét uy tÝn ®¸ng kÓ trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu phÇn mÒm nh­ Ên §é, Trung Quèc. Ngay c¶ trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chÕ t¹o vµ tÝch hîp s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp Viªt Nam còng vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. XuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam ph¶i ®i tõ thÊp lªn cao. Giai ®o¹n ®Çu hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp sÏ tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹i chç, nh­ c«ng ty Kh¶ thi, FPT, gia c«ng xuÊt khÈu nh­ Quantic, SCITEC, Còng trong qu¸ tr×nh nµy tr×nh ®é c«ng nghÖ, qu¶n lý, quan hÖ b¹n hµng ph¸t triÓn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trùc tiÕp tham gia xuÊt khÈu, thiÕt lËp hÖ thèng ph©n phèi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi . Nh­ng tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh x©y dùng thÞ tr­êng môc tiªu. C¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng nãi ®Õn trong gi¶i ph¸p thø nhÊt sÏ rÊt h÷u dông. HiÖn nay doanh nghiÖp nªn h­íng ®Õn thÞ tr­êng NhËt B¶n, Hoa Kú vµ nhãm c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn cã møc t­¬ng hîp vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ. NhËt B¶n, Hoa Kú ®ang cã nhu cÇu lín vÒ gia c«ng trong khi c¸c n­íc cïng tr×nh ®é c«ng nghÖ víi ViÖt Nam cho phÐp ViÖt Nam tËn dông khai th¸c c¸c ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ ®Ó c¶i tiÕn thay ®æi c¸c phÇn mÒm nhËp khÈu vµ t¸i xuÊt khÈu. Th©m nhËp thÞ tr­êng sÏ thùc hiÖn qua c¸c b­íc - Nghiªn cøu thÞ tr­êng - X¸c ®Þnh ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng - Thùc hiÖn viÖc qu¶ng c¸o xóc tiÕn vµ tæ chøc ph©n phèi, cung cÊp dÞch vô sau b¸n - N©ng cao uy tÝn vµ vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu Trong khi th©m nhËp thÞ tr­êng néi dung hÕt søc quan tréng lµ ph¶i lµm cho s¶n phÈm phÇn mÒm thÝch nghi víi nh÷ng thÞ tr­êng cô thÓ. Ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng hîp lý sÏ më ra nhiÒu triÓn väng t¨ng tr­ëng doanh thu xuÊt kh©ñ cña doanh nghiÖp 2.5. Gi¶i ph¸p vÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i quèc tÕ Xóc tiÕn lµ mét trong 4P cña Marketing Mix. Môc ®Ých chÝnh cña ho¹t ®éng xóc tiÕn hç trî kinh doanh lµ; t¨ng c­êng khèi l­îng hµng ho¸ tiªu thô, t¹o lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng vµ truyÒn ®¹t nh÷ng th«ng tin s¶n phÈm ®Õn kh¸ch hµng. Còng nh­ nhiÒu mÆt trong ho¹t ®éng thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam, viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn ë møc ®é s¬ khai. HiÖn nay míi chØ cã mét sè v¨n phßng ®¹i diÖn cña FPT ®Æt trªn thÞ tr­êng Mü vµ Ên §é. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ®· b­íc ®Çu quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng c¸c Website cña c«ng ty ®Ó giíi thiÖu vÒ tiÒm n¨ng còng nh­ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña c«ng ty víi thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn th«ng tin trªn c¸c trang web nµy th­êng kh«ng ®Çy ®ñ vµ cËp nhËt. Bªn c¹nh ®ã c¸c trang web nµy còng ch­a cã kh¶ n¨ng kÕt nèi víi c¸c trang web kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña thÕ giíi nªn t¸c dông cña nã kh«ng nhiÒu. Tãm l¹i, c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®· ®­îc thùc hiÖn b­íc ®Çu xong nã míi chØ ë møc ®é s¬ khai, ch­a bµi b¶n vµ ch­a cã sù liªn kÕt chÆt chÏ ®Ó t¹o ra mét chiÕn l­îc xóc tiÕn hoµn chØnh nh»m hç trî cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong chÝnh s¸ch xóc tiÕn vµ hç trî kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm cã thÓ lùa chän chiÕn l­îc kÐo (pulling strategy) hoÆc chiÕn l­îc ®Èy (pushing strategy) hoÆc sö dông kÕt hîp c¶ hai chiÕn l­îc nµy. ViÖc lùa chän chiÕn l­îc ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm phÇn mÒm cña chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp. VÝ dô c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm hÖ thèng (hÖ ®iÒu hµnh, ng«n ng÷ lËp tr×nh) nªn sö dông chiÕn l­îc ®Èy. C¸c phÇn mÒm nµy th­êng ®­îc b¸n kÌm víi phÇn cøng do ®ã cÇn ph¶i cã chiÕn l­îc liªn kÕt víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt phÇn cøng, vµ c¸c nhµ ph©n phèi m¸y tÝnh. HÖ ®iÒu hµnh Linux phiªn b¶n 1.0 cña ViÖt Nam cã thÓ ®· kh«ng bÞ r¬i vµo quªn l·ng nÕu nh­ nã ®­îc cµi ®Æt trong c¸c m¸y tÝnh l¾p r¸p vµ s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam vµ kÕt hîp víi nh÷ng h­ìng dÉn sö dông cô thÓ vµ ®Çy ®ñ. C¸c s¶n phÈm phÇn mÒm øng dông, ®Æc biÖt c¸c s¶n phÈm phôc vô tiªu dïng trùc tiÕp nh­ c¸c phÇn mÒm gi¸o dôc, gi¶i trÝ th× ng­îc l¹i nªn sö dông chiÕn l­îc kÐo. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tÝch cùc tham dù c¸c héi trî triÓn l·m, b¸n hµng theo ®Þa chØ, v¨n minh th­¬ng m¹i h­íng ®Õn ng­êi tiªu dïng. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc xóc tiÕn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi c¸c doanh nghiÖp ph¶i phèi hîp c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, quan hÖ c«ng chóng, tham gia c¸c héi chî vµ triÓn l·m quèc tÕ, b¸n hµng theo ®Þa chØ, vµ khuyÕn m¹i sao cho c¸c ho¹t ®éng ®ã kÕt hîp víi nhau mét c¸ch hµi hoµ. Thªm vµo ®ã doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh mét ng©n s¸ch cô thÓ víi tõng ho¹t ®éng. - Ho¹t ®éng qu¶ng c¸o Qu¶ng c¸o lµ qu¸ tr×nh truyÒn tin cã ®Þnh h­íng tíi ng­êi mua ®Ó kÝch thÝch hµnh ®éng mua s¾m s¶n phÈm hay dÞch vô mµ qu¶ng c¸o ®· giíi thiÖu. Nhãm ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o ngµy nay ph¸t triÓn hÕt søc ®a d¹ng, bao gåm s¸ch b¸o t¹p chÝ, c¸c ph­¬ng tiÖn nghe nh×n, Internet, ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o ngoµi trêi, qu¶ng c¸o di ®éng vµ qu¶ng c¸o th«ng qua c¸c sù kiÖn l¹. Tuy nhiªn, víi ®Æc ®iÓm s¶n phÈm phÇn mÒm vµ kªnh ph©n phèi phÇn lín thùc hiÖn ngay trªn m¹ng Internet, qu¶ng c¸o trªn Internet, sö dông c¸c website lµ mét ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm l¹i cã thÓ ®­îc thùc hiÖn 24/24. Qu¶ng c¸o b»ng m¹ng truyÒn tin quèc tÕ v­ît qua mäi giíi h¹n vÒ kh«ng gian vµ thêi gian, víi sè ng­êi truy cËp kh«ng h¹n chÕ. V× thÕ, c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i hoµn thiÖn vµ cËp nhËt c¸c trang web th× míi cã thÓ ®¶m b¶o khèi l­îng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ s¶n phÈm, c¸ch tr×nh bµy hÊp dÉn ®Ó thu hót kh¸ch truy cËp m¹ng. - Quan hÖ c«ng chóng So víi qu¶ng c¸o viÖc quan hÖ c«ng chóng t¹o ra sù tho¶ m·n l©u dµi, kh¶ n¨ng ghi nhí tèt h¬n do môc ®Ých kinh doanh bÞ che dÊu vµ thay b»ng môc ®Ých kh¸c. Quan hÖ c«ng chóng cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng lªn mäi ®èi t­îng. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ tham gia c¸ ho¹t ®éng tuyªn truyÒn cho s¶n phÈm vµ c«ng ty còng nh­ tuyªn truyÒn cho c¸c ho¹t ®éng x· héi kh¸c nh­ tuyªn truyÒn tin häc ho¸ toµn x· héi. C¸c héi nghÞ, héi th¶o chuyªn ®Ò vÒ c«ng nghÖ th«ng tin còng nh­ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c còng lµ nh÷ng c¬ héi tèt ®Ó doanh nghiÖp n¾m ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn chung, h×nh thµnh c¸c ý t­ëng s¶n phÈm øng dông míi, më réng quan hÖ vµ giíi thiÖu n¨ng lùc cña doanh nghiÖp t¹o ra mét h×nh ¶nh tèt vÒ doanh nghiÖp. MÆc dï, cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh nh­ng doanh nghiÖp vÉn nªn tÝnh tíi kh¶ n¨ng tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng tµi trî v× ®©y lµ mét h×nh thøc tuyªn truyÒn kh¸ hiÖu qu¶. - Héi trî triÓn l·m §©y lµ mét h×nh thøc xóc tiÕn ®­îc nhiÒu c«ng ty trªn thÕ giíi chó träng. Víi viÖc tËp trung c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin tõ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, doanh nghiÖp cã thÓ th«ng qua viÖc tr­ng bµy, giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm ®Ó qu¶ng c¸o vµ më réng thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh, ký kÕt c¸c hîp ®ång nhiÒu khi cã gi¸ trÞ rÊt lín. - Cuèi cïng, doanh nghiÖp phÇn mÒm còng cÇn nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn m¹i, gi¶m gi¸, chiÕt khÊu, nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn ng­êi tiªu dïng vµ c¸c trung gian. Doanh nghiÖp còng cÇn xem xÐt c¸c ho¹t ®éng nh­ cho dïng thö vµ cho kh«ng c¸c s¶n phÈm cña m×nh ®Ó xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trong t­¬ng lai. Nh­ vËy, trong viÖc thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu, xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng vµ c¸c doanh nghiÖp c©n quan t©m ®Ó thùc hiÖn sao cho cã hiÖu qu¶ theo h­íng n©ng cao chÊt l­îng c¸c ho¹t ®éng vµ phèi hîp chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng cña chiÕn l­îc xóc tiÕn kinh doanh. 2.6 T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ t¸i ®µo t¹o, x©y dùng mét ®éi ngò nh©n viªn cã ®ñ n¨ng lùc Nh©n lùc lu«n lµ mét nguån ®éng lùc, yÕu tè s¶n xuÊt quan träng nhÊt cña bÊt kú ngµnh s¶n xuÊt nµo, ®Æc biÖt lµ trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin nh­ hiÖn nay. Trong ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm s¶n phÈm cã tÝnh trÝ tuÖ cao th× vai trß cña yÕu tè con ng­êi l¹i cµng kh«ng thÓ nµo thay thÕ. X©y dùng vµ ®µo t¹o mét ®éi ngò c¸c lËp tr×nh viªn, c¸c chuyªn gia phÇn mÒm lµ mét nhiÖm vô mang tÇm chiÕn l­îc cÊp quèc gia, nh­ng mçi mét doanh nghiÖp còng cÇn cã ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®µo t¹o vµ t¸i ®µo t¹o nh»m x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc. HiÖn nay, nguån nh©n lùc cho ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm vÉn cßn rÊt máng. Sè l­îng sinh viªn ra tr­êng bæ sung cho lùc l­îng lao ®éng trong lÜnh vùc phÇn mÒm cña ViÖt Nam ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp. V× thÕ c¸c doanh nghiÖp nªn tÝch cùc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Ó tù ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho phï hîp víi nhu cÇu cña m×nh. H¬n n÷a, ®èi víi c¸c sinh viªn míi ra tr­êng c¸c doanh nghiÖp còng nªn cã c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Ó gióp nh÷ng sinh viªn míi b­íc vµo nghÒ nhanh chãng thÝch øng víi c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ ®ßi hái cña thÞ tr­êng. §µo t¹o l¹i còng rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm. X©y dùng ®éi ngò sÏ bao gåm c¸c chÝnh s¸ch thu hót, sö dông lao ®éng. Nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i hîp lý ®Ó gi÷ ®­îc c¸c chuyªn gia lËp tr×nh giái vµ thu hót c¸c chuyªn gia phÇn mÒm ViÖt Nam vµ n­íc ngoµi. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng lùc l­îng lao ®éng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ph¶i chó ý tíi hai lùc l­îng: lùc l­îng lËp tr×nh viªn vµ lùc l­îng lµm c«ng t¸c Marketing, ph¸t triÓn thÞ tr­êng. Sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a hai lùc l­îng nµy sÏ ®¶m b¶o møc thµnh c«ng cho s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. X©y dùng ®éi ngò, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ mét c«ng viÖc kh¸ l©u dµi song sÏ lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt ®Ó ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm, t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng, thóc ®Èy ph¸t triÓn xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam vÒ c¶ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. 2.7. Chñ ®éng hîp t¸c quèc tÕ trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu Doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu h­íng chung cña nÒn s¶n xuÊt thÕ giíi ®ã lµ khuynh h­íng hîp t¸c chuyªn m«n hãa. Trong viÖc x©y dùng ®éi ngò, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ë tÇm vÜ m« nhµ n­íc chØ cã thÓ t¹o ®iÒu kiªn thuËn lîi cho doanh nghiÖp phÇn mÒm cña ViÖt Nam ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c víi c¸c tËp ®oµn, c¸c c«ng ty phÇn mÒm trªn thÕ giíi. Do ®ã, ®Ó thóc ®Êy s¶n s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu phÇn mÒm c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n n¾m thÕ chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm c¸c ®èi t¸c kinh doanh th«ng qua c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ. Doanh nghiÖp phÇn mÒm cña ViÖt Nam cã thÓ thµnh lËp c¸c liªn doanh trùc tiÕp nhËn vèn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ hoÆc th«ng qua viÖc tham gia vµo mét qu¸ tr×nh, mét kh©u cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trong c¸c hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu. Muèn thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sù chuÈn bÞ vµ t×m hiÓu c¸c ®èi t¸c mét c¸ch kü l­ìng ®Ó cho sù hîp t¸c liªn kÕt ph¶i tóc sù mang l¹i lîi Ých vµ hiÖu qu¶ víi c¶ hai bªn vµ t«n träng quyÒn lîi vµ lîi Ých quèc gia. Chñ ®éng hîp t¸c sÏ gióp doanh nghiÖp n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt kü thuËt vµ c«ng nghÖ, ®ång thêi thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ vµ tõng b­íc n©ng cao uy tÝn vµ tham gia s©u s¾c vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Tãm l¹i, trong phÇn nµy, nh×n tõ gãc ®é doanh nghiÖp, kho¸ luËn ®­îc chia ra mét sè h­íng gi¶i ph¸p ë tÇm vi m«. §Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao, mçi doanh nghiÖp ph¶i t×m ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p hÕt søc cô thÓ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cô thÓ cña doanh nghiÖp m×nh. ë ®©y cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a r»ng chÝnh doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ c¸c chñ thÓ trùc tiÕp cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ n¾m gi÷ vai trß quan träng nhÊt trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam, nh»m t¨ng c­êng sù cã mÆt cña c¸c phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. KÕt luËn Trong nh÷ng n¨m võa qua ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn hÕt søc n¨ng ®éng, vµ ®­îc coi lµ ®iÓm s¸ng cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam. Nh÷ng thµnh tùu mµ lÜnh vùc phÇn mÒm ®· ®¹t ®­îc rÊt ®¸ng khÝch lÖ. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm kh«ng chØ ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ tõ kim ng¹ch xuÊt khÈu mµ cßn n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trong nÒn kinh tÕ tri thøc, vµ quan träng h¬n viÖc xuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam - ®éng lùc vµ nh©n tè ch×a kho¸ cho sù ph¸t triÓn vµ héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam trong t­¬ng lai. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn nay t¨ng tr­ëng víi tèc ®é trung b×nh 18.7%/n¨m. Khëi ®Çu tõ con sè kh«ng, sau 10 n¨m c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng quèc tÕ vµ ®­îc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thµnh mét mÆt hµng xuÊt khÈu cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· béc lé nhiÒu bÊt c©p. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm chóng ta cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch phï hîp mang tÝnh l©u dµi vµ chiÕn l­¬c. Trªn tÇm vÜ m« Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý, ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt, vµ ®iÒu chØnh l¹i sù mÊt c©n ®èi trong ®Çu t­ ph¸t triÓn phÇn cøng vµ phÇn mÒm. VÒ phÇn m×nh c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng h¬n n÷a trong viÖc nghiªn cøu, tiÕp cËn thÞ tr­êng, ®æi míi c«ng nghÖ, tham gia vµo c«ng t¸c ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi, nguån tµi nguyªn gi¸ trÞ nhÊt trong nÒn kinh tÕ tri trøc. Tãm l¹i, Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ ®Ó c¸c chÝnh s¸ch, nh÷ng ®Þnh h­íng vµ c¸c biÖn ph¸p cã thÓ thùc sù ph¸t huy hiÖu qu¶. Víi sù quan t©m cña Nhµ N­íc, vµ b»ng viÖc ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o vèn cã cña m×nh, ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®ang tù tin tõng b­íc tiÕn vµo “kû nguyªn c«ng nghÖ sè” Gi¶i quyÕt tèt nh÷ng bÊt cËp, ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh s½n cã míi cã thÓ ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam nãi chung vµ cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng. Hµ néi, ngµy 25 th¸ng 11 n¨m 2003 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam c¸c n¨m 2000-2002 2. T¹p chÝ PCWorld, Newsbyte n¨m 2000-2002 3. NghÞ quyÕt ban chÊp hµnh trung ­¬ng kho¸ VII, VIII c¸c nghÞ quyÕt sè 49 CP vµ NghÞ quyÕt sè 07/2000/NQ-CP vµ chÝnh phñ vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cã liªn quan trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin 4. C¸c tµi liÖu b¸o c¸o nghiªn cøu cña c«ng ty CMC, Scitec, FPT, International Data Corporation 5. Th«ng tin tõ informatic forum vµ 6. Gi¸o tr×nh Marketing Management cña Philip Kottler 7. Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c ._.