Định canh, định cư với xoá đói giảm nghèo ở Hà Giang

Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi §Þnh canh ®Þnh c­ lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng cña ViÖt Nam mµ cßn cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. NhËn thøc râ vai trß cña ®Þnh canh ®Þnh c­ ®èi víi sù æn ®Þnh, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n­íc ta, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· sím ®Ò ra vµ thùc hiÖn chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®Þnh canh ®Þnh c­. GÇn nöa thÕ kû qua, kÓ tõ khi ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ quyÕt sè 38/CP vÒ ®Þnh canh ®Þnh c­ vµo n¨m 1968, c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè, vïng cao æn ®Þnh n¬i ¨n, chèn ë, æn ®Þnh ®Þa bµn canh t¸c, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp g¾n víi b¶o vÖ rõng, quy ho¹ch d©n c­, b¶o vÖ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn v× sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ - x· héi vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c vïng vµ quèc gia. Th«ng qua c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­, ®ång bµo c¸c d©n téc ®­îc tiÕp cËn vµ tham gia vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¶i thiÖn vµ tõng b­íc n©ng cao ®êi sèng cña m×nh. Hµ Giang lµ mét tØnh vïng cao biªn giíi phÝa B¾c cña Tæ quèc, víi 22 d©n téc anh em trong ®ã chñ yÕu lµ d©n téc thiÓu sè nh­: M«ng 30% (d©n sè toµn tØnh), Tµy 25%, Dao 15%, Nïng 9%... kh«ng nh÷ng thÕ do ®Þa h×nh phøc t¹p bÞ chia c¾t, ®é dèc lín, miÒn nói cao, khÝ hËu kh¾c nghiÖt. Toµn tØnh cã 195 x·, ph­êng, thÞ trÊn nh­ng trong ®ã cã tíi 115 x· thuéc diÖn x· ®Æc biÖt khã kh¨n theo ph©n lo¹i cña Uû ban d©n téc miÒn nói, tû lÖ ®ãi nghÌo cña x· cao nhÊt lµ 86,3%. ChÝnh v× thÕ ®Õn nay mét bé phËn kh«ng nhá d©n c­ cña tØnh cßn sèng trong t×nh tr¹ng ®Þnh canh ®Þnh c­ ch­a bÒn v÷ng, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp, tû lÖ ®ãi nghÌo cßn cao. §Æc biÖt qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Þnh canh ®Þnh c­ trªn ®Þa bµn tØnh cßn béc lé nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp, nhÊt lµ trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Êt ®ai, viÖc lµm, c¸c ®iÒu kiÖn d©n sinh liªn quan ®Õn ®êi sèng cña c¸c gia ®×nh, céng ®ång vµ ®iÓm ®Þnh canh ®Þnh c­, nguån thu nhËp thiÕu æn ®Þnh, t×nh tr¹ng du canh du c­ vÉn có nguy cơ tiÕp diÔn… Tr­íc thùc tiÔn ®ã, Hµ Giang quyÕt t©m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ bÒn v÷ng, coi ®©y lµ viÖc lµm v« cïng cÇn thiÕt nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh, ®­a Hµ Giang tho¸t khái tØnh nghÌo. V× vËy, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi: "§Þnh canh, ®Þnh c­ víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang" ®Ó lµm luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi §Þnh canh ®Þnh c­ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói ë ViÖt Nam tõ 1968 ®Õn nay. Cho nªn vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m nghiªn cøu ë nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau. Cho ®Õn nay ®· cã c¸c c«ng tr×nh nh­: - Uû ban D©n téc - ViÖn D©n téc: "Nghiªn cøu vÒ ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë ViÖt Nam", Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, n¨m 2006. - Côc §Þnh canh ®Þnh c­ vµ vïng kinh tÕ míi: "Di d©n kinh tÕ míi, ®Þnh canh ®Þnh c­ - lÞch sö vµ truyÒn thèng", Nxb N«ng nghiÖp, n¨m 2001. - TS. §ç V¨n Hoµ: "§Þnh canh ®Þnh c­ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi miÒn nói". - Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n: Tæng quan ®Þnh canh ®Þnh c­ cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë miÒn Nam ViÖt Nam thêi kú 1998-2010. - Uû ban nh©n d©n tØnh Hµ Giang, §Ò ¸n tæng quan ®Þnh canh ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang (giai ®o¹n 1999-2010), th¸ng 3/1999. C¸c c«ng tr×nh trªn ®Ò cËp ®Õn c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ d­íi c¸c gãc ®é kh¸c nhau c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn nh­ng ch­a cã c«ng tr×nh nµo ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò §Þnh canh, ®Þnh c­ víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang. V× vËy, ®Ò tµi mµ t¸c gi¶ lùa chän ®Ó nghiªn cøu kh«ng trïng víi c¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè. 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña luËn ¨n * Môc ®Ých: - LuËn v¨n lµm râ c¬ së lý luËn vµ sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ g¾n víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. §ång thêi, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang. Tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Þnh canh ®Þnh c­ bÒn v÷ng gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých trªn, luËn v¨n ®Ò ra c¸c nhiÖm vô sau: * NhiÖm vô: - Kh¸i qu¸t mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ vai trß cña c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ víi viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n­íc ta. - TËp trung ph©n tÝch thùc tr¹ng ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë tØnh Hµ Giang vµ chØ ra nh÷ng nguyªn nh©n ®¹t ®­îc thµnh c«ng vµ nguyªn nh©n cßn tån t¹i. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu cho viÖc thùc hiÖn ®Þnh canh ®Þnh c­ bÒn v÷ng g¾n víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë tØnh Hµ Giang trong thêi gian tíi. 4. Ph¹m vi nghiªn cøu LuËn v¨n chØ nghiªn cøu vÊn ®Ò ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo d­íi gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ, ®ång thêi tËp trung nghiªn cøu c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña tØnh tõ n¨m 2000 ®Õn nay. 5. C¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu *C¬ së lý luËn: LuËn v¨n dùa trªn c¬ së lý luËn kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ c¸c quan ®iÓm, chñ tr­¬ng, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch vÒ ®Þnh canh ®Þnh c­, ph¸t triÓn kinh tÕ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ cña §¶ng bé tØnh Hµ Giang ®Ó nghiªn cøu. * Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu LuËn v¨n sö dông ph­¬ng ph¸p luËn khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ vµ kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c ®Ó nghiªn cøu nh­: Ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, thèng kª, hÖ thèng... 6. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n - HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ vai trß cña nã trong xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo d­íi gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ. - Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë tØnh tõ n¨m 2000 ®Õn nay. - LuËn v¨n gãp phÇn cung cÊp c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Þnh canh ®Þnh c­ nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang. - LuËn v¨n cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o cho viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò ®Þnh canh ®Þnh c­ ë c¸c ®Þa bµn t­¬ng tù nh­ Hµ Giang. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng, 8 tiÕt. Ch­¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ®Þnh canh ®Þnh c­ 1.1. NhËn thøc chung vÒ ®Þnh canh ®Þnh c­ 1.1.1. Kh¸i niÖm du canh, du c­ - Du canh: lµ h×nh thøc canh t¸c kh«ng æn ®Þnh víi tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp, mang tÝnh tù nhiªn, bãc lét ®Êt. - Du c­: lµ h×nh thøc c­ tró kh«ng æn ®Þnh, nhµ cöa t¹m bî, nay chç nµy, mai chç kh¸c. - Du canh du c­: lµ h×nh thøc canh t¸c vµ c­ tró kh«ng æn ®Þnh, nguån sèng chñ yÕu dùa vµo ph¸t n­¬ng lµm rÉy, s¶n xuÊt l­¬ng thùc theo lèi bãc lét ®Êt, tù cung tù cÊp. 1.1.2. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh du canh, du c­ - Hé du canh, du c­ lµ hé cã Ýt hoÆc kh«ng cã ®Êt canh t¸c æn ®Þnh. Nguån sèng chñ yÕu cña hé dùa vµo thu nhËp tõ ph¸ rõng ®Ó s¶n xuÊt n­¬ng rÉy du canh (tõ 50% trë lªn). Chç ë kh«ng æn ®Þnh vµ thay ®æi theo n­¬ng rÉy du canh. - Th«n, b¶n du canh, du c­ lµ th«n b¶n cã tõ 50% sè hé du canh, du c­ trë lªn (so víi tæng sè hé cña th«n b¶n ®ã). 1.1.3. §Þnh c­, du canh 1.1.3.1. Kh¸i niÖm ®Þnh c­, du canh * §Þnh c­, du canh: Lµ h×nh thøc ®· c­ tró æn ®Þnh, ®· cã mét phÇn ®Êt ®ai canh t¸c æn ®Þnh, nh­ng s¶n xuÊt kh«ng ®ñ ¨n, cßn ph¶i ph¸ rõng lµm n­¬ng rÉy. Muèn xoá bá hiÖn tr¹ng nµy cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt cho ®ång bµo æn ®Þnh ®êi sèng vÒ vËt chÊt. 1.1.3.2. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®Þnh c­, du canh - Hé ®Þnh c­, du canh lµ hé ®· cã chç ë vµ cã mét phÇn ®Êt ®ai canh t¸c æn ®Þnh. Nguån sèng cña hé dùa vµo thu nhËp trªn ®Êt canh t¸c æn ®Þnh ®¹t tõ 50% ®Õn d­íi 80% so víi tæng thu nhËp. - Th«n, b¶n, x· ®Þnh c­, du canh lµ th«n, b¶n, x· cã tõ 50% sè hé ®Þnh c­, du canh trë lªn (so víi tæng sè hé cña th«n, b¶n, x· ®ã). - Nh÷ng th«n, b¶n, x· cã d­íi 50% sè hé ®Þnh c­, du canh lµ th«n, b¶n, x· cã hé ®Þnh c­, du canh. 1.1.4. §Þnh canh, ®Þnh c­ 1.1.4.1. Kh¸i niÖm ®Þnh canh, ®Þnh c­ Lµ h×nh thøc canh t¸c vµ c­ tró ®· æn ®Þnh, kh«ng cßn ph¸ rõng lµm rÉy, kh«ng cßn du c­, kh«ng cßn ®ãi gi¸p h¹t. Trong ®ã, hé ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã ®ñ t­ liÖu s¶n xuÊt æn ®Þnh vµ th«n, b¶n, x· ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã ®ñ c¬ së vËt chÊt thiÕt yÕu ®¶m b¶o s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. * T­ liÖu s¶n xuÊt æn ®Þnh gåm: - Ruéng n­íc, ruéng bËc thang, n­¬ng th©m canh s¶n xuÊt l­¬ng thùc æn ®Þnh l©u dµi. - §Êt trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ®Æc s¶n, c©y ¨n qu¶ cã thu nhËp. - B·i cá, ao hå ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i. - Rõng vµ đÊt rõng ®­îc giao cho hé kinh doanh, hoÆc giao kho¸n b¶o vÖ l©u dµi. - §Êt ë vµ v­ên hé. * C¬ së vËt chÊt thiÕt yÕu phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng bao gåm: - C¸c c«ng tr×nh thñy lîi nhá vµ võa phôc vô s¶n xuÊt th©m canh. - C¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng néi vïng gi÷a c¸c th«n, b¶n, x· phôc vô ®i l¹i s¶n xuÊt, l­u th«ng hµng ho¸ vµ cung øng dÞch vô cho nh©n d©n trong vïng. - C¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng nh­ tr­êng, líp häc, tr¹m y tÕ, tñ thuèc, c¸c c«ng tr×nh n­íc sinh ho¹t... ®¶m b¶o viÖc häc hµnh, ch÷a bÖnh vµ n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cho ®ång bµo ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ ®ång bµo d©n téc miÒn nói. 1.1.4.2. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®èi t­îng ®Þnh canh, ®Þnh c­ - Th«n, b¶n hoÆc x· cã tõ 50% sè hé bao gåm hé du canh, du c­ vµ hé ®Þnh c­, du canh trë lªn trong tổng số hộ ở thôn bản đó lµ th«n, b¶n, x· thuéc ®èi t­îng ®Þnh canh, ®Þnh c­. - Th«n, b¶n, x· cã d­íi 50% sè hé bao gåm hé du canh, du c­ vµ hé ®Þnh c­, du canh lµ th«n, b¶n, x· cã hé thuéc ®èi t­îng ®Þnh canh, ®Þnh c­. 1.1.4.3. §èi t­îng vµ c¸c h×nh thøc ®Þnh canh, ®Þnh c­ * §èi t­îng cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ hé gia ®×nh vµ th«n, b¶n, c¸c x· ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë miÒn nói vïng cao cßn sèng du canh, du c­ hoÆc ®· ®Þnh c­ nh­ng cßn du canh vµ c¶ nh÷ng hé ®· ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®Ó ®¶m b¶o ®Þnh canh, ®Þnh c­ bÒn v÷ng. * C¸c h×nh thøc ®Þnh canh, ®Þnh c­ - §Þnh canh, ®Þnh c­ t¹i chç lµ ®ång bµo sinh sèng ë ®©u th× vËn ®éng hä ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë ®Þa bµn ®ã. Víi h×nh thøc nµy: + VÒ ®Þnh canh: Trªn c¬ së quy ho¹ch l¹i ®Êt ®ai tiÕn hµnh hç trî ®ång bµo khai hoang ruéng n­íc b·i ®Êt mÇu, trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ®Æc s¶n, c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i... + VÒ ®Þnh c­: X©y dùng l¹i b¶n lµng, lµm nhµ ë, lµm ®­êng giao th«ng, x©y dùng tr­êng häc, tr¹m y tÕ...®Ó ®ång bµo cã ®iÒu kiÖn æn ®Þnh c­ tró l©u dµi. - §Þnh canh, ®Þnh c­ b»ng c¸ch chuyÓn chç lµ chuyÓn ®ång bµo tõ n¬i ®ang sinh sèng ®Õn n¬i kh¸c ®Ó ®Þnh canh, ®Þnh c­. Víi h×nh thøc nµy: + VÒ ®Þnh canh: Còng trªn c¬ së quy ho¹ch l¹i ®Êt ®ai, ph©n chia ®Êt cho tõng hé gia ®×nh, hç trî ®ång bµo khai hoang, phôc ho¸ ruéng n­íc, ®Êt mÇu, trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ®Æc s¶n, ch¨n nu«i... + VÒ ®Þnh c­: Hç trî ®ång bµo di chuyÓn, lµm nhµ ë, x©y dùng míi hoÆc më réng n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng vµ phóc lîi tËp thÓ ë n¬i ®Þnh canh, ®Þnh c­. - §Þnh canh, ®Þnh c­ b»ng c¸ch "c«ng nh©n ho¸" lµ ®­a ®ång bµo vµo lµm c«ng t¹i c¸c doanh nghiÖp t¹i ®Þa ph­¬ng. H×nh thøc nµy ®­îc thùc hiÖn ë mét sè ®Þa ph­¬ng thuéc c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c tõ khi h×nh thµnh c¸c c«ng tr­êng, l©m tr­êng, tr¹m tr¹i... ë miÒn nói. Nã còng ®­îc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ khi thµnh lËp c¸c c«ng tr­êng, n«ng tr­êng, l©m tr­êng s¶n xuÊt lín ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa Nam vµ T©y Nguyªn. Víi h×nh thøc nµy: + VÒ ®Þnh canh: lµ lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp, thu nhËp b»ng tiÒn l­¬ng hoÆc hiÖn vËt do doanh nghiÖp chi tr¶. + VÒ ®Þnh c­: ®­îc doanh nghiÖp ph©n phèi ®Êt lµm nhµ ë, ®­îc h­ëng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi tËp thÓ do doanh nghiÖp t¹o ra. 1.1.4.4. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ - Hé c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ hé kh«ng cßn ®ãi gi¸p h¹t, kh«ng ph¸ rõng lµm rÉy, kh«ng du c­ vµ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: + §¹t 80% trë lªn gi¸ trÞ thu nhËp ®¶m b¶o ®êi sèng cña hé thu ®­îc tõ s¶n xuÊt trªn ®Êt canh t¸c æn ®Þnh. + Cã n­íc sinh ho¹t b×nh th­êng. + Cã n¬i ë æn ®Þnh, cã v­ên hé vµ cã ch¨n nu«i. - Th«n, b¶n, x· c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ th«n, b¶n, x· sau khi thùc hiÖn ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®¹t tõ 85% sè hé trë lªn c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ (so víi tæng sè hé thuéc ®èi t­îng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña th«n, b¶n, x· ®ã). - Nh÷ng huyÖn, tØnh c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ nh÷ng huyÖn, tØnh sau khi thùc hiÖn ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®¹t tõ 85% sè hé trë lªn c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ (so víi tæng sè hé thuéc ®èi t­îng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña huyÖn, tØnh ®ã). - Nhµ n­íc tiÕp tôc hç trî, ®Çu t­ x©y dùng h¹ tÇng c¬ së vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ - x· héi kh¸c ®Ó ®Þnh canh, ®Þnh c­ bÒn v÷ng. 1.2. Vai trß cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®èi víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo 1.2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn tõ du canh, du c­ sang ®Þnh canh, ®Þnh c­ Du canh cña mét bé phËn d©n téc thiÓu sè vïng nói tõ l©u ®­îc xem lµ "tôt hËu" vµ kh«ng hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ t¸c nh©n chñ yÕu g©y ra n¹n ph¸ rõng. V× thÕ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng d©n téc thiÓu sè, miÒn nói, ViÖt Nam ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m xo¸ bá hiÖn t­îng du canh. Bëi lÏ, chóng ta biÕt r»ng du canh lµ h×nh thøc canh t¸c kh«ng æn ®Þnh ë mét ®Þa ®iÓm, s¶n xuÊt trång trät ë n¬i nµy mét thêi gian sau l¹i chuyÓn ho¹t ®éng canh t¸c ®Õn n¬i kh¸c, ®©y lµ lèi canh t¸c ng­îc víi lèi canh t¸c ®­îc gäi lµ th©m canh - tøc lµ canh t¸c, ch¨m bãn c©y trång trªn mét ®Þa ®iÓm æn ®Þnh. Du canh lµ ho¹t ®éng kinh tÕ n«ng nghiÖp cña mét bé phËn d©n téc thiÓu sè v× lý do ®iÒu kiÖn canh t¸c ®Êt ®ai h¹n chÕ, v× phong tôc tËp qu¸n canh t¸c cña hä trong mét ®iÒu kiÖn tµi nguyªn rõng vµ ®Êt ®ai cho phÐp, v× søc Ðp kinh tÕ víi n¨ng suÊt trång trät thÊp vµ m©u thuÉn kh«ng ®¸p øng nhu cÇu ®êi sèng cña gia ®×nh, céng ®ång ngµy mét t¨ng theo thêi gian. ViÖt Nam lµ mét n­íc cã tíi 2/3 tæng diÖn tÝch lµ miÒn nói. Cã 53 d©n téc, h¬n 10 triÖu ng­êi d©n téc thiÓu sè víi nguån gèc, ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸ kh¸c nhau, c­ tró tËp trung ë miÒn nói. §Þa bµn vµ c¸c nhãm d©n téc thiÓu sè nµy tõ l©u ®· lµ ®èi t­îng cña c¸c chÝnh s¸ch d©n téc nãi chung vµ ®Þnh canh, ®Þnh c­ nãi riªng. Ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®­îc thùc hiÖn víi môc tiªu nh»m chÊm døt t×nh tr¹ng du canh - mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®­îc ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè n­íc ta duy tr× tõ xa x­a mang tÝnh l¹c hËu víi ®Æc ®iÓm: + Canh t¸c trªn n­¬ng rÉy lµ chñ yÕu, ho¹t ®éng theo chu kú: §èt rõng - tra h¹t - thu ho¹ch - ®èt rõng - tra h¹t,... Nh­ vËy ®ã lµ sù vËn ®éng lÊy khëi ®iÓm cña chu kú lµ ®èt rõng. + HiÖu qu¶ canh t¸c thÊp, phô thuéc gÇn nh­ hoµn toµn vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh­: m­a, n¾ng, h¹n h¸n, lò lôt, gi¸ rÐt... V× bÞ lÖ thuéc hoµn toµn vµo thiªn nhiªn nªn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña ®ång bµo hiÖn cßn du canh, du c­ rÊt khã kh¨n. Du canh, du c­ cã xu h­íng ngµy cµng tiÕn vµo vïng s©u, vïng xa, vïng hÎo l¸nh. C¸c hé gia ®×nh du canh, du c­ ngµy cµng xa sinh ho¹t céng ®ång, cµng xa c¸c trung t©m v¨n ho¸ - x· héi cña khu vùc. Do ®ã, cuéc sèng cña ®ång bµo du canh, du c­ ®· khã kh¨n l¹c hËu l¹i cµng khã kh¨n l¹c hËu h¬n. + KiÓu canh t¸c nµy kh«ng nh÷ng kh«ng båi bæ ®é ph× cña ®Êt mµ ng­îc l¹i huû ho¹i nghiªm träng ®é mÇu mì, ®Êt ®ai bÞ bµo mßn, röa tr«i trë thµnh b¹c mËu, c»n cçi. V× mçi khu rõng ph¸t ®èt ®i chØ gieo trång c©y l­¬ng thùc ®­îc mét vµi vô, ®Êt bÞ n­íc m­a röa tr«i, b¹c mÇu trë thµnh ®Êt trèng ®åi nói träc, ng­êi canh t¸c l¹i ph¶i t×m ®Õn khu rõng kh¸c tiÕp tôc ph¸t ®Êt, cø nh­ thÕ du canh ®Õn ®©u tÊt nhiªn ph¶i du c­ ®Õn ®ã. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm Êy ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nµy ®Ó l¹i hËu qu¶ nÆng nÒ, nghiªm träng cho c¶ n­íc còng nh­ chÝnh ®ång bµo miÒn nói. Tr­íc hÕt, du canh, du c­ khiÕn ng­êi d©n lu«n ph¶i thay ®æi chç canh t¸c vµ chç ë ®ång thêi quy ®Þnh nÕp nghÜ, c¸ch sèng t¹m bî theo thãi quen ¨n s©u vµo tiÒm thøc cña ®ång bµo, tõ ®ã quy ®Þnh sè phËn cña hä. Nh­ vËy, du canh, du c­ kh«ng chØ g©y mÊt æn ®Þnh vÒ nhiÒu ph­¬ng diÖn mµ nguy c¬ lín nhÊt do nh÷ng ng­êi du canh g©y ra lµm cho rõng bÞ tµn ph¸, v× muèn cã ®Êt canh t¸c hä ph¶i khai th¸c trªn diÖn tÝch lín cña rõng, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra c¸c hiÖn t­îng nh­ lò quÐt, h¹n h¸n... ®Æc biÖt lµ ë c¸c tØnh miÒn nói, g©y thiÖt h¹i lín vÒ tµi s¶n vµ tÝnh m¹ng con ng­êi. Không những thế, cuộc sống thiếu ổn định nay đây mai đó, đời sống vật chất khó khăn, đời sống tinh thần thiếu thốn, luôn tìm nơi ở, nơi làm ăn mới hình thành một bộ phận dân cư tự do không hoà đồng với một thể chế kinh tế, chính trị, xã hội nhất định của đất nước. Mặt khác tạo ra những khe hở phát sinh mặt trái về kinh tế, chính trị, xã hội mà những kẻ phá hoại, chống đối, bọn xấu lợi dụng. Tãm l¹i, hËu qu¶ cña du canh, du c­ lµ kh«ng nh÷ng ®êi sèng cña ®ång bµo ngµy cµng khã kh¨n mµ cßn ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn suy tho¸i ®Êt canh t¸c, b¶o vÖ m«i tr­êng vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë miÒn nói. Di c­ tù do cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë miÒn nói phÝa B¾c ®Õn T©y Nguyªn còng lµ hËu qu¶ cña ph­¬ng thøc canh t¸c du canh, du c­ khi diÖn tÝch rõng ë n¬i ®ang sinh sèng kh«ng cßn, ng­êi d©n ph¶i ®i xa ®Ó t×m n¬i cã rõng ph¸t n­¬ng, lµm rÉy. ChÝnh v× thÕ, ®Þnh canh, ®Þnh c­ cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë miÒn nói n­íc ta nh»m hç trî ®ång bµo t¹o lËp mét cuéc sèng æn ®Þnh h­íng tíi ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cña t×nh tr¹ng du canh, du c­ ®Ó thÊy râ h¬n sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc chuyÓn tõ du canh, du c­ sang ®Þnh canh, ®Þnh c­: Vµo n¨m 1968, khi ChÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®Çu tiªn, ­íc tÝnh cã kho¶ng 3,8 triÖu ng­êi tiÕn hµnh du canh; ®Õn 1990, ViÖt Nam cã kho¶ng 482.000 hé gia ®×nh (2,8 triÖu nh©n khÈu) lµ môc tiªu cña chÝnh s¸ch ®Þnh c­. N¨m 1999, con sè nµy lªn tíi 608.000 hé (3,7 triÖu nh©n khÈu) [19, tr.34-35]. Vµ mét ®iÒu cÇn chó ý lµ tr­íc n¨m 1968, ph¹m vi du canh, du c­ chØ diÔn ra trªn ®Þa bµn hÑp, chñ yÕu tõ b¶n nµy sang b¶n kh¸c trong néi bé x· hoÆc tõ x· nµy sang x· kh¸c trong néi bé huyÖn, sau ®ã du canh, du c­ diÔn ra trªn ®Þa bµn réng h¬n nh­ di chuyÓn tõ tØnh nµy sang tØnh kh¸c. §Æc biÖt lµ víi c¸c ch­¬ng tr×nh x©y dùng kinh tÕ míi nªn hiÖn t­îng ng­êi Kinh di c­ lªn miÒn nói t¨ng nhanh, ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX, tû lÖ ng­êi Kinh t¹i nhiÒu x· miÒn nói ®· lªn tíi 50% tæng sè d©n toµn x·. Do lµn sãng di c­ vµ t¸c ®éng cña viÖc ph©n phèi l¹i ®Êt, rõng cho c¸c l©m tr­êng quèc doanh, c¸c chÝnh s¸ch xo¸ bá c©y thuèc phiÖn... ng­êi d©n téc thiÓu sè ®· ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n vÒ kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ sù suy gi¶m vÒ diÖn tÝch canh t¸c do viÖc du canh, hËu qu¶ lµ, mét sè hé gia ®×nh tr­íc ®©y kh«ng du canh, du c­ ®· b¾t buéc ph¶i di chuyÓn t×m kiÕm ®Êt míi ®Ó canh t¸c. ViÖc nµy ®· dÉn tíi sù gia t¨ng lµn sãng di c­ tù do cña ng­êi d©n téc thiÓu sè, ®Æc biÖt lµ tõ miÒn nói phÝa B¾c tíi c¸c vïng kh¸c cña c¶ n­íc. Ch¼ng h¹n theo B¸o Nh©n d©n (B¸o §iÖn tö) ngµy 8/12/2004 th× "giai ®o¹n 1991-1995 b×nh qu©n mçi n¨m cã h¬n 16 v¹n ng­êi di c­ tù do, tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000 gi¶m xuèng cßn 9 v¹n ng­êi/n¨m, 2 n¨m 2001 - 2002 cßn h¬n 4 v¹n ng­êi". Tõ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sè l­îng ®ång bµo thiÓu sè ë miÒn nói phÝa B¾c di c­ tù do vµo T©y Nguyªn sinh sèng ®· gi¶m nh­ng ®ång bµo l¹i th­êng di c­ tù do vµo c¸c vïng rõng ®Çu nguån xa x«i, hÎo l¸nh, khã kiÓm so¸t, ®Ó ph¸t rõng lµm rÉy. H¬n n÷a, du canh, du c­ kh«ng chØ do t¸c nh©n kinh tÕ mµ cßn do c¸c t¸c nh©n x· héi vµ t«n gi¸o n÷a. B»ng chøng lµ 248 hé ng­êi M«ng ë th«n Noh Pr«ng thuéc x· Hoµ Phong, tØnh §¾c L¾c ®· di c­ tõ huyÖn B¾c Quang tØnh Hµ Giang vµ Chiªm Ho¸ thuéc tØnh Tuyªn Quang vµo sinh sèng ë thôn nµy kh«ng chØ v× thiÕu ®Êt canh t¸c mµ cßn v× nh÷ng vÊn ®Ò r¾c rèi trong quan hÖ víi hä hµng, l¸ng giÒng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng còng nh­ di c­ tù do vµo T©y Nguyªn ®Ó dÔ thay ®æi theo ®¹o Tin lµnh [19, tr.36]. Tõ nh÷ng lý do trªn, cÇn ph¶i thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®èi víi ®ång bµo cßn du canh, du c­, x©y dùng c¬ së ®Þnh canh, ®Þnh c­, æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, ®Çu t­ hç trî cho ®ång bµo ®· ®Þnh canh nh­ng cßn du canh x©y dùng c¬ së ®Þnh canh æn ®Þnh, vËn ®éng ®ång bµo ®· ®Þnh c­ më réng vµ cñng cè c¬ së ®Þnh canh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, chÊm døt t×nh tr¹ng khai ph¸ n­¬ng rÉy hµng n¨m hoÆc ®i ph¸t n­¬ng xa theo lèi mét chèn ®«i quª. 1.2.2. §Þnh canh, ®Þnh c­ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo Trong nh÷ng n¨m qua nhê sù ®Çu t­ nhiÒu mÆt cña Nhµ n­íc, miÒn nói ®· ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tuy nhiªn ®Õn nay vÉn lµ khu vùc cã tû lÖ ®ãi nghÌo cao. Møc sèng thÊp lµ hiÖn t­îng phæ biÕn ë c­ d©n vïng cao, vïng s©u, vïng xa, vïng thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­. Sù chªnh lÖch vÒ tû lÖ ®ãi nghÌo gi÷a c¸c nhãm d©n téc còng kh¸ lín, cao nhÊt lµ trong c¸c d©n téc sèng ë vïng cao, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n: ®ång bµo M«ng ë Hµ Giang; ¥ Du ë NghÖ An; R¸c Gl©y ë Ninh ThuËn... Tõ thùc tr¹ng ®ãi nghÌo t¹i c¸c vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ nãi chung cho thÊy t¹i c¸c vïng nµy: S¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp vÉn chñ yÕu lµ tù cung tù cÊp. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thÊp, nguyªn nh©n tr­íc hÕt lµ do ®Þa h×nh chia c¾t m¹nh, ®é dèc lín, ®Êt ®ai bÞ xãi mßn, n¨ng suÊt c©y trång vËt nu«i thÊp. Hai lµ, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, thiÕu vèn vµ c«ng t¸c chuyÓn giao c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp cho miÒn nói còng gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ vïng cao, vïng s©u, vïng xa. T×nh tr¹ng ph¸ rõng lµm n­¬ng rÉy vÉn diÔn ra vµ g©y ra hËu qu¶ nghiªm träng. MÆc dï ®· cã sù quan t©m ®Çu t­ b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn vèn rõng, nh­ng nhiÒu khu vùc cã rõng tù nhiªn vµ rõng phßng hé tËp trung vÉn tiÕp tôc gi¶m sót, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh do më réng ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp vµ t×nh tr¹ng du canh. C¬ së h¹ tÇng ë khu vùc miÒn nói nãi chung vµ vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ nãi riªng cßn yÕu kÐm, nhÊt lµ vïng s©u, vïng xa. V× ë miÒn nói do ®Þa h×nh phøc t¹p, kh¶ n¨ng ng©n s¸ch l¹i h¹n hÑp cho nªn ®­êng giao th«ng ®i l¹i kh«ng thuËn lîi, ë nhiÒu x· phÇn lín ®­êng chØ ®i ®­îc vµo mïa kh«. C¸c c¬ së h¹ tÇng kh¸c nh­ y tÕ, gi¸o dôc, n­íc s¹ch còng rÊt yÕu kÐm. Sè l­îng trÎ em trong ®é tuæi ®i häc bÞ thÊt häc ë mét sè nhãm d©n téc thiÓu sè cao nh­ M«ng, Sinh Mun, Kh¬ Mó. T×nh tr¹ng thiÕu n­íc sinh ho¹t trong mïa kh« lµ phæ biÕn ë vïng cao, nhiÒu n¬i ®ång bµo ph¶i ®i bé lÊy n­íc sinh ho¹t xa ®Õn 5-10 km nh­ vïng cao §ång V¨n (Hµ Giang), lôc khu Hµ Qu¶ng (Cao B»ng). C¬ së h¹ tÇng kÐm ®· trë thµnh yÕu tè quan träng chi phèi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ vµ sù nghiÖp ph¸t triÓn v¨n ho¸ vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ®ång bµo c¸c d©n téc. V× vËy, viÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã vai trß to lín ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, thùc hiÖn tèt ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë miÒn nói, đồng thời xây dựng, tạo ra một cộng đồng dân tộc với bước phát triển mới hoà nhập với bước phát triển của đất nước. Bëi lÏ, môc ®Ých cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho bé phËn ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë miÒn nói cßn du c­ ph¸ rõng hoÆc ®· ®Þnh c­, nh­ng cßn du canh, ®êi sèng qu¸ khã kh¨n l¹c hËu, ®Ó ®ång bµo c¸c vïng nµy tõ bá ®­îc lèi sèng cò chuyÓn sang cuéc sèng míi: cã nhµ ë, cã ®Êt ®ai canh t¸c, hoÆc viÖc lµm æn ®Þnh, gi¶m dÇn ®ãi nghÌo, ®Þnh canh, ®Þnh c­ bÒn v÷ng, gãp phÇn b¶o vÖ rõng, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, b¶o ®¶m trËt tù x· héi, an ninh quèc phßng. Kh«ng nh÷ng thÕ, th«ng qua kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ thêi gian qua ë n­íc ta, cã thÓ thÊy râ ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã vai trß kh«ng nhá trong xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë miÒn nói. Cô thÓ lµ: Nhê cã chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ sù h­ëng øng cña ®ång bµo c¸c d©n téc miÒn nói, ®Õn nay c¸c ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®· ®ãng gãp vµo môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo rÊt tÝch cùc ë vïng n«ng th«n miÒn nói. Bëi v×, néi dung chÝnh cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt vÒ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh­ ®Êt trång trät, n­íc s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña bé phËn ®ång bµo d©n téc thuéc diÖn khã kh¨n nhÊt ë miÒn nói. TÝnh tõ 1990 ®Õn nay, ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®· hç trî khai hoang: 31 ngh×n ha; c¶i t¹o ®ång ruéng, x©y dùng ruéng bËc thang, n­¬ng xÕp ®¸: 8 ngh×n ha; x©y dùng bÓ n­íc, giÕng n­íc: 8 ngh×n c¸i... Còng th«ng qua cuéc vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­, ®ång bµo d©n téc ®· häc ®­îc c¸ch lµm ¨n míi kh¾c phôc ®­îc tËp qu¸n qu¶ng canh, chuyÓn sang th©m canh. §· cã nhiÒu m« h×nh thµnh c«ng vÒ thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­: m« h×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ g¾n víi ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c vµ T©y Nguyªn; m« h×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ g¾n víi c¬ së c¸c n«ng, l©m tr­êng quèc doanh ë khu vùc T©y Nguyªn, m« h×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ g¾n víi x©y dùng vïng kinh tÕ míi nh­ m« h×nh Mß Cæng (S¬n La), ViÔn S¬n (Yªn B¸i), Khe C¹n (Th¸i Nguyªn)... §Õn nay ë khu vùc miÒn nói tû lÖ nghÌo ®· gi¶m, chÊm døt t×nh tr¹ng ®ãi kinh niªn, nhiÒu hé ®ång bµo nhê ph¸t triÓn kinh tÕ hé ®· trë nªn giÇu. KÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ cßn gãp phÇn h×nh thµnh nh÷ng vïng s¶n xuÊt tËp trung quy m« lín nh­ cµ phª ë T©y Nguyªn, vïng c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy nh­ cao su, hå tiªu, ®iÒu, c©y ¨n qu¶ ë miÒn §«ng Nam Bé, vïng chÌ ë S¬n La, Lai Ch©u, Th¸i Nguyªn, Hµ Giang, L©m §ång...; vïng quÕ ë Yªn B¸i, Qu¶ng Ninh, NghÖ An, Qu¶ng Nam; vïng c©y ¨n qu¶ B¾c Giang, L¹ng S¬n...; vïng chuyªn doanh rõng ë Thanh Ho¸, NghÖ An, S¬n La... C¸c vïng chuyªn canh ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®· cã s¶n phÈm hµng ho¸, thùc sù gãp phÇn quan träng trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu n«ng l©m s¶n cña c¶ n­íc, ®em l¹i nguån thu nhËp æn ®Þnh, c¶i thiÖn mét b­íc ®êi sèng nh©n d©n c¸c d©n téc vïng dù ¸n. Ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ cïng víi c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®· gãp phÇn c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng ë c¸c x· vïng cao thuéc ®Þa bµn miÒn nói. KÕt qu¶ ®Õn nay ë khu vùc miÒn nói cã 94% sè x· ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã ®­êng giao th«ng ®Õn trung t©m côm x·, 84% sè x· cã tr­êng tiÓu häc, 64% sè ®ång bµo d©n téc thiÓu sè dïng ®iÖn l­íi sinh ho¹t, 60% sè x· cã tr¹m truyÒn thanh, gãp phÇn gi¶m tû lÖ nghÌo c¶ n­íc tõ 20% xuèng cßn 11% hiÖn nay. C«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ còng gãp phÇn vµo viÖc b¶o vÖ rõng, ®Õn nay ®é che phñ rõng c¶ n­íc ®· t¨ng lªn 36% [18, tr.254]. Nh÷ng kÕt qu¶ lín nhÊt cña viÖc ®Çu t­ cho c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®· ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m qua lµ t¹o ra t­ liÖu s¶n xuÊt lµ ®Êt trång trät æn ®Þnh, hç trî n­íc sinh ho¹t vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thñy lîi nhá... ®· thùc sù gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, thùc sù gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho ®ång bµo c¸c d©n téc vïng cao. ChÝnh v× vai trß cña ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®èi víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nh­ ®· ph©n tÝch trªn ®©y. C«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã b­íc chuyÓn biÕn míi. TËp trung vµo néi dung xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, tr­íc m¾t lµ xo¸ ®ãi kinh niªn, ®ãi gi¸p h¹t. Tõ nguyªn nh©n sinh ra ®ãi nghÌo ë c¸c vïng thuéc ®èi t­îng ®Þnh canh, ®Þnh c­ t×m ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó hä b¶o vÖ ®­îc tµi nguyªn rõng mµ cßn n©ng cao ®­îc ®êi sèng cña ng­êi d©n, xo¸ ®­îc ®ãi, gi¶m ®­îc nghÌo. Do ®ã, t¹i NghÞ quyÕt sè 112 ngµy 21/11/1997 cña ChÝnh phñ ra QuyÕt ®Þnh sè 05 ngµy 14/1/1998 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· quy ®Þnh: Ch­¬ng tr×nh quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo bao gåm c¶ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­; ®Æt c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ trong ch­¬ng tr×nh quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Vµ ng­îc l¹i, môc tiªu cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ còng bao gåm c¶ néi dung xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Cô thÓ môc tiªu bao trïm cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®­îc x¸c ®Þnh theo QuyÕt ®Þnh 140/1999/Q§-BNN-®Þnh canh, ®Þnh c­ bao gåm: 1. Xo¸ bá du canh, du c­ vµ ®Þnh c­ c¸c nhãm d©n téc. 2. Gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. 3. Gãp phÇn gi¶m hiÖn t­îng ph¸ rõng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Tãm l¹i, ®Þnh canh, ®Þnh c­ kh«ng chØ cã ý nghÜa ®èi víi c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo mµ ®Þnh canh, ®Þnh c­ cßn cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo: Thùc hiÖn ®Þnh canh, ®Þnh c­ bÒn v÷ng sÏ lµ ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò cho xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo thùc hiÖn ®­îc c¸c néi dung cña ch­¬ng tr×nh ®Ò ra ®¹t ®­îc hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cñng cè ®Þnh canh, ®Þnh c­ ngµy cµng v÷ng ch¾c, ®ång bµo yªn t©m tÝch cùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h­íng th©m canh, ¸p dông khoa häc kü thuËt míi réng r·i, kinh tÕ ®­îc t¨ng tr­ëng, ®êi sèng æn ®Þnh. Sự kết hợp đó có ý nghĩa to lớn trong việc chuẩn bị điều kiện, môi trường kinh tế- xã hội để thực thi công nghiệp hoá nông nghiệp nông thôn có hiệu quả, đặc biệt là nông thôn miềi núi (vùng dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn). 1.3. Mét sè chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ Sau khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp (1930), v¨n b¶n chÝnh thøc ®Çu tiªn cña §¶ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò du canh ®­îc ®Ò ra t¹i Héi nghÞ lÇn thø t­ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng n¨m 1948. VÊn ®Ò du canh ®· ®­îc ®Ò cËp trong phÇn vÒ "c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n", sù cÇn thiÕt ph¶i "khuyÕn khÝch viÖc xo¸ bá du canh vµ gióp ®ì trong viÖc c¶i thiÖn cung cÊp c¸c trang thiÕt bÞ, c©y gièng, ph©n bãn, khai th¸c ®Êt 2 vô". Nh»m h­íng tíi môc tiªu ®Þnh canh, ®Þnh c­, chÝnh s¸ch ®Çu tiªn thÓ hiÖn trong NghÞ quyÕt 71/TW ngµy 23/3/1963. Trong nghÞ quyÕt trªn, Bé ChÝnh trÞ ®· chÝnh thøc nªu lªn vÊn ®Ò ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. TiÕp sau ®ã, xuÊt ph¸t tõ tËp qu¸n canh t¸c l¹c hËu, ph¸ rõng lµm rÉy, ®Êt ®ai ngµy cµng b¹c mÇu, diÖn tÝch rõng ngµy cµng bÞ thu hÑp, tµi nguyªn c¹n kiÖt, m«i tr­êng sinh th¸i bÞ ph¸ vì, h¹n h¸n lò lôt th­êng xuyªn xÈy ra. Tr­íc thùc tr¹ng ®ã, Héi ®ång ChÝnh phñ ra NghÞ quyÕt 38/CP ngµy 12/03/1968 vÒ c«ng t¸c vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­. NghÞ quyÕt 38/CP ®· nªu râ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói, ®ång thêi yªu cÇu c¸c cÊp, c¸c ngµnh ph¶i coi träng c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ®ång bµo cßn du canh, du c­; QuyÕt ®Þnh 72/H§BT ngµy 13/3/1990 cña Héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ ChÝnh phñ) vÒ mét sè chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cô thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi miÒn nói; QuyÕt ®Þnh 327/H§BT ngµy 15/9/1992 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng vÒ mét sè chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch sö dông ®Êt trèng ®åi nói träc, b·i båi ven biÓn vµ mÆt n­íc; NghÞ ®Þnh sè 02/CP ngµy 15/1/1994 cña ChÝnh phñ ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ viÖc giao ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp; NghÞ ®Þnh sè 20/1998/N§-CP ngµy 31/3/1998 cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i miÒn nói, h¶i ®¶o vµ vïng ®ång bµo d©n téc; ChØ thÞ 393/TTg ngµy 10/6/1996 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ quy ho¹ch d©n c­, t¨ng c­êng c¬ së h¹ tÇng, s¾p xÕp s¶n xuÊt ë vïng d©n téc vµ miÒn nói; QuyÕt ®Þnh sè 202/TTg ngµy 2/5/1994 quy ®Þnh vÒ viÖc kho¸n b¶o vÖ rõng, khoanh nu«i t¸i sinh vµ trång rõng; QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ sè 35/Q§-TTg ngµy 13/1/1997 phª duyÖt ch­¬ng tr×nh x©y dùng côm x· miÒn nói, vïng cao; QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ sè 133/1998/Q§-TTg ngµy 23/7/1998 vÒ phª duyÖt ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong giai ®o¹n._. 1998 - 2000; QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ sè 135/1998/Q§-TTg ngµy 31/7/1998 phª duyÖt ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, miÒn nói vµ vïng s©u, vïng xa; QuyÕt ®Þnh sè 138/2000/Q§-TTg ngµy 29/11/2000 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh hîp nhÊt dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói vµ vïng s©u, vïng xa. Trong quyÕt ®Þnh nµy, phÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cña dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ thuéc c¸c x· Ch­¬ng tr×nh 135 ®­îc ®­a vµo dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cña Ch­¬ng tr×nh 135. Tuy nhiªn, do cßn cã c¸c x· thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­ n»m ngoµi ®Þa bµn thùc hiÖn Ch­¬ng tr×nh 135, v× vËy, t¹i QuyÕt ®Þnh sè 143/2001/Q§-TTg ngµy 27/9/2001 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt "Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ viÖc lµm giai ®o¹n 2001 - 2005" ®· ®­a dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ mét trong nh÷ng dù ¸n thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ®­îc ph©n bæ nguån vèn thùc hiÖn riªng. Trong thêi gian gÇn ®©y, ®Ó tiÕp tôc hç trî ®ång bµo c¸c d©n téc thùc hiÖn viÖc ®Þnh canh, ®Þnh c­, ChÝnh phñ ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch hç trî cho vïng vµ hé gia ®×nh ®Ó ®Êt s¶n xuÊt, æn ®Þnh ®êi sèng xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo: QuyÕt ®Þnh sè 134/2004/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ mét sè chÝnh s¸ch hç trî ®Êt s¶n xuÊt, ®Êt ë, nhµ ë vµ n­íc sinh ho¹t gióp hé ®ång bµo d©n téc thiÓu sè æn ®Þnh ®êi sèng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; QuyÕt ®Þnh sè 186/2001/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ 6 tØnh ®Æc biÖt khã kh¨n (Cao B»ng, B¾c K¹n, Hµ Giang, S¬n La, Lai Ch©u) tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña 6 tØnh vÒ ®ãi nghÌo, du canh, du c­, æn ®Þnh ®êi sèng, t¸i trång c©y thuèc phiÖn vµ ch¨m sãc søc khoÎ. Trong ®ã tËp trung ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, hç trî khai hoang, gièng c©y trång, vËt nu«i, trång rõng...; QuyÕt ®Þnh 120/2003/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ phª duyÖt chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tuyÕn biªn giíi ViÖt Trung. Môc tiªu quyÕt ®Þnh nµy nh»m ®­a vïng nµy tho¸t khái ®ãi nghÌo vµ cñng cè an ninh quèc phßng ë tuyÕn biªn giíi. Trong quyÕt ®Þnh nµy cã nhiÒu chÝnh s¸ch hç trî trùc tiÕp cho hé gia ®×nh vÒ khai hoang, vÒ nhµ ë vµ di chuyÓn d©n ®Õn c¸c x· biªn giíi víi møc cao h¬n c¸c vïng kh¸c; nhËn thøc T©y Nguyªn cã vÞ trÝ chiÕn l­îc quan träng vµ lµ nh÷ng tØnh cã tû lÖ ®ãi nghÌo cao, ChÝnh phñ ®· cã mét sè chÝnh s¸ch hç trî: QuyÕt ®Þnh sè 154/2002/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch cho c¸c hé ®ång bµo d©n téc thiÓu sè t¹i chç vµ ®ång bµo thuéc diÖn chÝnh s¸ch ë c¸c tØnh T©y Nguyªn mua nhµ tr¶ chËm; QuyÕt ®Þnh sè 132/2002/Q§-TTg "chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt ®Êt s¶n xuÊt vµ ®Êt ë cho ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë T©y Nguyªn". 1.4. Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ mét sè ®Þa ph­¬ng trong n­íc vÒ ®Þnh canh, ®Þnh c­ 1.4.1. Kinh nghiÖm quèc tÕ * ë Lµo Lµo lµ quèc gia cã tû lÖ ng­êi d©n téc thiÓu sè cao (kho¶ng 40% d©n sè) phÇn ®«ng trong sè nµy sinh sèng ë c¸c khu vùc miÒn nói, vïng cao vµ chñ yÕu sèng dùa vµo du canh. KÓ tõ khi n­íc Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n Lµo ®­îc thµnh lËp (1975) vµ ®Æc biÖt tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø t­ (1986), viÖc gi¶m t×nh tr¹ng du canh lµ mét trong c¸c ch­¬ng tr×nh ­u tiªn cña Lµo nh»m æn ®Þnh c¸c céng ®ång, n©ng cao n¨ng suÊt, c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh tÕ - x· héi vµ gi¶m thiÓu sù suy tho¸i cña tµi nguyªn thiªn nhiªn. Ch­¬ng tr×nh chÝnh ®Ó tiÕn tíi xo¸ bá du canh bao gåm c¸c chÝnh s¸ch nh»m cung cÊp c¸c dÞch vụ gi¸o dôc vµ ch¨m sãc søc khoÎ cho c­ d©n vïng cao th«ng qua viÖc t¸i ®Þnh c­ ®Ó ®­a hä vµo c¸c "vïng träng ®iÓm". Bªn c¹nh viÖc t¸i ®Þnh c­, Lµo còng thùc hiÖn chÝnh s¸ch xo¸ bá du canh th«ng qua viÖc ban hµnh mét lo¹t c¸c nghÞ ®Þnh vµ h­íng dÉn vÒ qu¶n lý ®Êt n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp ®­îc ban hµnh nh»m hç trî cho quy ho¹ch sö dông ®Êt cña quèc gia vµ ch­¬ng tr×nh ph©n phèi l¹i ®Êt ®ai. Ph©n phèi l¹i ®Êt ®ai ®­îc xem lµ mét b­íc tiÕn vµ gióp cho viÖc xo¸ bá du canh. Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®­îc mong ®îi lµ sÏ ®Þnh h­íng l¹i hÖ thèng canh t¸c th«ng qua viÖc ban hµnh chøng chØ sö dông ®Êt dµi h¹n cho mét diÖn tÝch ®Êt cã giíi h¹n, trong khi ®ã c¸c vïng kh¸c sÏ ®­îc quy ho¹ch l¹i thµnh vïng l©m nghiÖp hoÆc rõng ®Çu nguån. Bëi v×, th«ng qua viÖc gi¶m diÖn tÝch ®Êt dµnh cho n«ng nghiÖp, n«ng d©n sÏ ph¶i t¨ng c­êng th©m canh c¸c lo¹i c©y trång mang tÝnh hµng ho¸ vµ c¸c lo¹i c©y trång mang tÝnh thÞ tr­êng, nh»m ph¸t triÓn n«ng th«n, ®­a c¸c th«n b¶n gÇn víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô. Tuy nhiªn, do chÝnh s¸ch c¶i c¸ch ruéng ®Êt vµ t¸i ®Þnh c­ chØ tËp trung vµo viÖc giíi h¹n sö dông ®Êt, mµ kh«ng ®Çu t­ vµo th©m canh sö dông ®Êt nªn ®· t¹o ra cho ng­êi n«ng d©n nhiÒu khã kh¨n nhÊt ®Þnh, sau mét n¨m c¶i c¸ch ruéng ®Êt, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n gi¶m xuèng 1/3 tõ 3,9 ha xuèng 2,7 ha/hé [19, tr.73]. ViÖc gi¶m diÖn tÝch canh t¸c kÌm theo viÖc nhu cÇu l­¬ng thùc ngµy cµng t¨ng ®· dÉn ®Õn hiÖn t­îng ng­êi n«ng d©n ph¶i rót ng¾n thêi gian bá ho¸, kÐo dµi, thêi gian canh t¸c vµ t¨ng c­êng sö dông lao ®éng nh»m duy tr× an ninh l­¬ng thùc thay thÕ diÖn tÝch ®Êt ®· bÞ mÊt ®i do chÝnh s¸ch c¶i c¸ch ruéng ®Êt míi. KÕt qu¶ chung cña sù thay ®æi ®ã ®· lµm gi¶m n¨ng suÊt cña ®Êt, lµm xÊu ®i ®iÒu kiÖn lµm viÖc, t¨ng suy tho¸i ®Êt ®ai vµ xãi mßn ®Êt - tr¸i ng­îc víi môc tiªu cña chÝnh s¸ch. Thªm vµo ®ã, chÝnh s¸ch c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· dÉn ®Õn sù di c­ tù do kh«ng kiÓm so¸t ®­îc cña nh÷ng ng­êi ®· ®Þnh c­. RÊt nhiÒu ng­êi d©n ®· quay l¹i n¬i cò khi hä kh«ng cã ®ñ ®Êt canh t¸c, vµ thiÕu l­¬ng thùc. * ë Th¸i Lan: ChÝnh phñ Th¸i Lan rÊt quan t©m ®Õn c¸c céng ®ång ng­êi d©n téc thiÓu sè ®ang sinh sèng t¹i phÝa B¾c, nh÷ng céng ®ång ®­îc coi lµ c¸c "bé l¹c". D©n sè cña c¸c bé l¹c nµy kho¶ng chõng 600.000 ®Õn 700.000 ng­êi. Tõ l©u, ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· cÊm viÖc du canh trong céng ®ång c¸c d©n téc vïng cao nµy. Qu©n ®éi ®· tiÕn hµnh chÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c­ b¾t buéc tõ n¨m 1967 ®Õn 1973, nh»m di chuyÓn c¸c "bé l¹c" nµy vÒ vïng ®ång b»ng. C¸c ®¹o luËt cÊm sö dông ®Êt rõng ®Ó canh t¸c n«ng nghiÖp còng ®­îc ban hµnh. ChÝnh phñ ®· t¹o ra 87 c«ng viªn quèc gia, 65 c«ng viªn rõng, 46 khu b¶o tån thiªn nhiªn, 44 vïng cÊm s¨n b¾n, 15 v­ên thùc vËt häc vµ 53 khu v­ên phôc vô nghiªn cøu khoa häc mµ rÊt nhiÒu khu trong sè ®ã tr­íc ®©y thuéc ph¹m vi sö dông cña c¸c céng ®ång d©n téc thiÓu sè. ChÝnh v× vËy viÖc di chuyÓn b¾t buéc c¸c bé l¹c nµy ra khái c¸c khu b¶o tån ®­îc ChÝnh phñ ñng hé. §ång thêi, ChÝnh phñ còng cã nhiÒu ch­¬ng tr×nh tµi trî nh»m ®Þnh c­ c¸c bé l¹c thiÓu sè t¹i c¸c khu lµng ®Þnh c­, trång c¸c lo¹i hoa mÇu vµ c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao trªn thÞ tr­êng ®Ó thay thÕ cho viÖc du canh. Tuy nhiªn, t¹i c¸c vïng nµy hä l¹i cÇn mét l­îng lín n­íc vµ thuèc trõ s©u, dÉn ®Õn ng­êi d©n ë vïng ®ång bµo kh«ng ®ñ n­íc vµ nh÷ng nguån n­íc tõ vïng cao chÈy xuèng chøa rÊt nhiÒu thuèc trõ s©u, t¹o nªn mét sè xung ®ét nhá gi÷a ng­êi d©n miÒn nói vµ ®ång b»ng [19, tr.77]. * ë In®«nªxia: ChÝnh phñ In®«nªxia tõ l©u còng ®· tiÕn hµnh xo¸ bá viÖc du canh vµ tiÕn hµnh ®Þnh c­ cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè th«ng qua mét ch­¬ng tr×nh cã tªn lµ "Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c¸c céng ®ång vïng s©u vïng xa". C¸c dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ chÝnh ®· ®­îc thùc hiÖn bao gåm viÖc x©y dùng "c¸c khu ®Þnh c­ x· héi", n¬i c¸c thµnh viªn cña c¸c nhãm ®èi t­îng ®­îc tËp trung l¹i vµ trao quyÒn lµm chñ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn, tõ viÖc x©y dùng c¸c tr­êng häc ®Õn khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m. C¸c khu ®Þnh c­ x· héi do ChÝnh phñ x©y dùng bao gåm c¸c ng«i nhµ gièng hÖt nhau, mçi hé ®­îc cÊp 2 ha ®Êt, bÕp vµ c¸c c«ng cô lµm v­ên, 3 th¸ng l­¬ng thùc, quÇn ¸o... H¬n n÷a, khu ®Þnh c­ cßn cã c¶ nhµ thê ®Ó phôc vô c¸c nghi lÔ t«n gi¸o, mét nhµ héi hä céng ®ång, tr­êng häc vµ s©n bãng ®¸. Nh÷ng ng­êi ®Õn ®Þnh c­ t¹i ®©y ph¶i tõ bá viÖc du canh nªn hä ®­îc cÊp ®Êt, gièng, sóc vËt nu«i, c¸c c«ng cô phôc vô s¶n xuÊt vµ ®µo t¹o kü thuËt. Tuy nhiªn, ch­¬ng tr×nh vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ ®ã lµ, ®Êt ®ai cÊp cho c¸c khu vùc nµy th­êng cã ®é mÇu mÉu thÊp v× quü ®Êt ngµy mét h¹n hÑp. Mét vÊn ®Ò n÷a lµ n¹n tham nhòng t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng ®· lµm thÊt tho¸t mét l­îng lín sè tiÒn tµi trî cho c¸c khu vùc ®Þnh c­ x· héi nµy. Mét chÝnh s¸ch quan träng trong c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña In®«nªxia lµ ®· di c­ ®­îc mét sè ng­êi Java tõ vïng thÊp lªn vïng cao ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ ®Êt n«ng nghiÖp vµ giíi thiÖu nh÷ng kü thuËt canh t¸c míi ®Õn vïng cao. Ch­¬ng tr×nh nµy ®­îc biÕt ®Õn nh­ lµ mét trong nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ cÊp ChÝnh phñ ®­îc ®Çu t­ nhiÒu nhÊt vÒ tiÒn b¹c còng nh­ thêi gian. Tuy nhiªn, chÝnh nh÷ng ng­êi di c­ l¹i lµ nguyªn nh©n chÝnh cña n¹n ph¸ rõng do ph­¬ng ph¸p canh t¸c kh«ng phï hîp vµ ch­¬ng tr×nh ®i d©n nµy ph¶i dõng l¹i. * ë Trung Quèc: Trung Quèc lµ mét quèc gia víi rÊt nhiÒu d©n téc thiÓu sè ®ang sinh sèng. ViÖc ®Þnh canh, ®Þnh c­ c¸c céng ®ång ng­êi d©n téc thiÓu sè ®· trë thµnh mét chÝnh s¸ch chÝnh thøc. §iÓn h×nh do ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ do d©n b¶n mµ ChÝnh phñ cho vïng hä ®ang sèng t¹i nh÷ng m«i tr­êng khã cã thÓ c­ tró vµ khã tiÕp cËn ®­îc víi c¸c dÞch vô (vïng s©u, vïng xa nh­ khu vùc nói cao hiÓm trë t¹i vïng T©y Nam). RÊt nhiÒu tr­êng hîp ng­êi d©n ®­îc di chuyÓn mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa ®Õn mét vïng thêi tiÕt, khÝ hËu, sinh th¸i, hÖ thèng s¶n xuÊt vµ nh÷ng yÕu tè vÒ v¨n ho¸ x· héi hoµn toµn kh¸c l¹. Do tÝnh chÊt cña viÖc ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña Trung Quèc nh­ vËy, lµm cho ng­êi d©n c¶m thÊy rÊt khã kh¨n trong viÖc thÝch øng víi m«i tr­êng míi, ®ã còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, nªn nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· yªu cÇu ChÝnh phñ tr¶ nh÷ng ng­êi nµy trë vÒ ®Þa ®iÓm cò, n¬i hä ®· ra ®i. GÇn ®©y Trung Quèc ®ang cè g¾ng t¹o ra nh÷ng khu tù trÞ vïng vµ ®Þa ph­¬ng cho c¸c céng ®ång ng­êi d©n téc thiÓu sè, cho phÐp hä tù quyÕt ®Þnh viÖc sö dông ®Êt. * NhËn xÐt vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra cho ViÖt Nam: Nh­ trªn ®· nªu, cã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh ch­¬ng tr×nh định canh, định cư và t¸i ®Þnh canh, ®Þnh c­; mét sè ch­¬ng tr×nh còng t­¬ng tù nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh ®· thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam vµ mét sè ch­¬ng tr×nh kh¸c biÖt. §iÓm quan träng cÇn l­u ý ®ã lµ c¸c ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®Òu cã thÓ cã nh÷ng ¶nh h­ëng rÊt s©u s¾c ®Õn sinh kÕ, thu nhËp vµ nh÷ng kh¶ n¨ng x· héi. ViÖt Nam cã thÓ häc hái rÊt nhiÒu tõ c¸c ch­¬ng tr×nh cña c¸c n­íc trong c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho n­íc ta ®ã lµ: - Ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ muèn thùc hiÖn ®­îc ph¶i cã sù tham gia cña céng ®ång, n¬i nµo kh«ng cã sù ®ång thuËn gi÷a ng­êi d©n víi ChÝnh phñ sÏ dÉn ®Õn nh÷ng cuéc ph¶n ®æi (Th¸i Lan, Lµo). - T¹i nh÷ng n¬i mµ c¸c ch­¬ng tr×nh ®· cè g¾ng b¾t buéc c¸c céng ®ång nµy ph¶i tõ bá viÖc du canh vµ kh«ng cã nh÷ng ®Çu t­ thay thÕ ®Çy ®ñ th× vÊn ®Ò an ninh l­¬ng thùc sÏ bÞ ®e däa nghiªm träng (Lµo). ChÝnh v× vËy, viÖc quy ho¹ch sö dông ®Êt mµ lµm gi¶m diÖn tÝch canh t¸c du canh mµ kh«ng cung cÊp nh÷ng lùa chän thay thÕ phï hîp th× hÇu hÕt lµ kh«ng thµnh c«ng. C¸c ch­¬ng tr×nh n©ng cao s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¶i ®i cïng víi c«ng t¸c ®Çu t­ cho c¸c lùa chän thay thÕ nh­ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, x©y dùng c¸c kªnh m­¬ng, thñy lîi... - Kh«ng thÓ xo¸ bá ®­îc viÖc canh t¸c du canh t¹i mét sè vïng bëi v× hä cã nh÷ng lùa chän thay thÕ nµo phï hîp víi m«i tr­êng; chÝnh v× vËy, cÇn ph¶i chó träng ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng suÊt h¬n lµ xo¸ bá nã. Ch¼ng h¹n, t¹i mét sè vïng nói n­íc ta sÏ kh«ng thÓ canh t¸c lóa n­íc thµnh c«ng, nªn chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp víi viÖc ch¨n nu«i nh­ lµ mét lùa chän thay thÕ vµ cho phÐp mét sè vïng tiÕp tôc canh t¸c quay vßng. - C¸c ch­¬ng tr×nh ph¶i ®­îc ®Çu t­ hîp lý, ho¹t ®éng ®a d¹ng vµ an ninh l­¬ng thùc ph¶i lµ môc tiªu hµng ®Çu. - Ng­êi d©n ph¶i ®­îc tham gia vµo qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch tõ ®Çu ®Õn cuèi; c¸c kÕ ho¹ch cÇn ph¶i ®­îc ph¸t triÓn t¹i cÊp thÊp nhÊt (th«n, b¶n) nh­ng cÇn ph¶i ®­îc g¾n liÒn víi quy ho¹ch vïng, ®Æc biÖt lµ viÖc quy ho¹ch sö dông ®Êt vïng. - Nh÷ng kho¶n ®Çu t­ quy m« nhá (cÊp th«n, b¶n) vµo viÖc ®a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp vµ mét sè c«ng tr×nh h¹ tÇng quy m« nhá nh­ chî, ®­êng s¸, tr­êng häc vµ ®µo t¹o khuyÕn n«ng tá ra lµ mét chiÕn l­îc hiÖu qu¶ nhÊt. §Çu t­ t¹i cÊp phï hîp vµ trong nhiÒu lÜnh vùc lµ ch×a kho¸ cña sù thµnh c«ng. 1.4.2. Kinh nghiÖm mét sè ®Þa ph­¬ng vÒ ®Þnh canh, ®Þnh c­ §Þnh canh, ®Þnh c­ lµ mét vÊn ®Ò quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë c¸c vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói ë ViÖt Nam. Thùc tÕ triÓn khai c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng cã nh÷ng c¸ch lµm s¸ng t¹o cã hiÖu qu¶. Bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c ®Þa ph­¬ng rÊt cÇn thiÕt khi nghiªn cøu vËn dông vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa ph­¬ng m×nh. * Cao B»ng: Lµ mét tØnh miÒn nói, vïng cao biªn giíi, nÒn kinh tÕ cßn hÕt søc khã kh¨n, s¶n xuÊt chñ yÕu vÉn lµ n«ng nghiÖp vµ mang tÝnh tù cung tù cÊp, khã kh¨n nhÊt vÉn lµ ë c¸c vïng s©u, vïng xa, vïng c¨n cø c¸ch m¹ng kh¸ng chiÕn cò. Kinh nghiÖm thµnh c«ng næi bËt cña Cao B»ng trong thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®ã lµ Cao B»ng lu«n thÊy râ mèi quan hÖ gi÷a ®Þnh canh, ®Þnh c­ víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo: Thùc hiÖn ®Þnh canh, ®Þnh c­ môc ®Ých chñ yÕu lµ khai th¸c tèt nh÷ng tiÒm n¨ng cã ­u thÕ cña vïng, trªn c¬ së ®ã mµ ph¸t triÓn tæng hîp c¸c ngµnh ®Ó t¨ng thu nhËp n©ng cao ®êi sèng cho ®ång bµo, xo¸ ®­îc ®ãi, gi¶m ®­îc nghÌo. V× vËy, c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ (c¸c dù ¸n) cña Cao B»ng ®Òu ®­îc ®­a vµo néi dung cña ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña tØnh trong tõng giai ®o¹n. NhiÖm vô xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo tuy lµ mét dù ¸n riªng, nh­ng lu«n ®­îc lång ghÐp víi c¸c dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­. * L©m §ång: Lµ mét tØnh miÒn nói phÝa Nam T©y Nguyªn cã 23.000 hé, 140.000 ng­êi d©n téc b¶n ®Þa sinh sèng chiÕm 20% d©n sè toµn tØnh. Tõ kÕt qu¶ cña cuéc vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña L©m §ång trong nhiÒu n¨m qua cã thÓ thÊy mét sè bµi häc kinh nghiÖm thµnh c«ng næi bËt ®ã lµ: - L©m §ång lu«n ®Æt c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ mét c«ng t¸c träng t©m trong tæng thÓ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh, ®ång thêi ®ßi hái sù tham gia cña nhiÒu ngµnh, v× nÕu chØ riªng ngµnh n«ng nghiÖp th× kh«ng thÓ thµnh c«ng ®­îc. Nh÷ng n¨m qua, tØnh L©m §ång ®· rÊt chó träng vÊn ®Ò nµy nªn trong thêi gian t­¬ng ®èi ng¾n ®· ®Þnh canh, ®Þnh c­ t­¬ng ®èi tèt cho ®ång bµo b¶n ®Þa ë ®Þa bµn rÊt khã kh¨n. - Gi¶i quyÕt døt ®iÓm tõng ®Þa bµn tïy kh¶ n¨ng ®Çu t­ theo ph­¬ng ph¸p cuèn chiÕu víi ph­¬ng ch©m "lµm tõ khã ®Õn dÔ", n¬i khã lµm tr­íc, n¬i dÔ lµm sau. Së dÜ tØnh L©m §ång quyÕt ®Þnh lµm tõ khã ®Õn dÔ lµ v× cã lµm nh÷ng ®iÓm khã th× míi cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ chøng minh ®­îc r»ng n¬i khã lµm ®­îc th× n¬i dÔ cµng thuËn lîi h¬n. Do ®Çu t­ døt ®iÓm tõng ®Þa bµn nªn tØnh L©m §ång ®· tËp trung ®­îc nguån vèn, trung b×nh mçi hé ®­îc ®Çu t­ b×nh qu©n 20 triÖu ®ång. Muèn ®Çu t­ døt ®iÓm tõng ®Þa bµn theo ph­¬ng ph¸p cuèn chiÕu kh«ng dÔ th× hiÖn nay nhiÒu ®Þa ph­¬ng th­êng ®Çu t­ dµn tr¶i, b×nh qu©n, muèn lµm võa lßng tÊt c¶ c¸c n¬i. - TØnh ®· x©y dùng ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt cho vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ mét c¸ch phï hîp, trong ®ã L©m §ång ®Æc biÖt hÕt søc coi träng viÖc x©y dùng v­ên c©y l©u n¨m cho mäi gia ®×nh. V­ên c©y l©u n¨m cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc ®Þnh canh, v× nã nh­ mét tµi s¶n cè ®Þnh ®Æc biÖt th­êng xuyªn sinh lîi ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng cho ®ång bµo, v× vËy ®ång bµo quyÕt t©m ®Þnh canh, ®Þnh c­. Thùc tÕ cho thÊy n¬i nµo lµm tèt v­ên c©y l©u n¨m th× ®Þnh canh, ®Þnh c­ rÊt v÷ng ch¾c vµ ®êi sèng cña ®ång bµo d©n téc ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. * B¾c Giang: lµ mét tØnh miÒn nói, hiÖn nay toµn tØnh cã 75 x· thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­, bao gåm 291 th«n b¶n 11.624 hé, 66.997 khÈu tËp trung chñ yÕu ë S¬n §éng, Lôc Ng¹n vµ c¸c x· vïng cao thuéc Lôc Nam vµ Yªn ThÕ. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë B¾c Giang ®· ®­îc quan t©m ®Çu t­ phï hîp, nªn ®· thu ®­îc nhiÒu thµnh c«ng, ®Æc biÖt lµ ®· æn ®Þnh vµ ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®­îc h¬n 4.000 hé ®ång bµo d©n téc thiÓu ë miÒn nói vµ vïng cao cña tØnh, ®Õn nay t×nh tr¹ng di c­ tù do, v« tæ chøc vµo c¸c tØnh T©y Nguyªn hÇu nh­ chÊm døt, thËm chÝ mét sè hé ®ång bµo d©n téc ®· di c­ tù do vµo Nam l¹i quay vÒ yªn t©m s¶n xuÊt. §iÓm næi bËt cña B¾c Giang lµ ®· x©y dùng ®­îc c¸c m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i trång c©y n«ng nghiÖp, c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, v­ên ®åi, ch¨n nu«i, b­íc ®Çu cho thu nhËp cã hiÖu qu¶ (x· LÖ ViÔn, S¬n §éng lµ mét ®iÓn h×nh). Bªn c¹nh ®ã, B¾c Giang cßn x©y dùng c¸c m« h×nh tr×nh diÔn vÒ c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i gia sóc... t¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng, l©m, thó y phßng trõ dÞch bÖnh, t¹o niÒm tin cho d©n. H­íng dÉn tham gia, tËp huÊn, thùc hµnh tõng b­íc chuyÓn giao kü thuËt c«ng nghÖ míi. Trong ®ã ch­¬ng tr×nh tËp huÊn ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, kh«ng nÆng vÒ lý thuyÕt mµ chñ yÕu lµ thùc hµnh, ®©y còng lµ mét kinh nghiÖm thµnh c«ng cña B¾c Giang. Ch­¬ng 2 thùc tr¹ng c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang 2.1. thùc tr¹ng c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ 2.1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña vïng ®Þnh canh ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang Hµ Giang lµ tØnh vïng cao biªn giíi phÝa B¾c cña Tæ quèc, phÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, phÝa Nam gi¸p tØnh Tuyªn Quang, phÝa ®«ng gi¸o tØnh Cao B»ng, phÝa T©y gi¸p tØnh Yªn B¸i vµ Lµo Cai. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ 7.923,2 km2. Toµn tØnh gåm 10 huyÖn vµ 1 thÞ x· víi 195 x· ph­êng thÞ trÊn Hµ Giang cã ®­êng biªn giíi ViÖt Trung dµi 274km qua 7/11 huyÖn thÞ cña tØnh, cã d©n sè trªn 69 v¹n ng­êi, víi 22 d©n téc, trong ®ã d©n téc M«ng chiÕm 30%, Tµy 25%, Dao 15%, Kinh 11%, Nïng 9%. * Ph¹m vi vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ Vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang n»m trªn ph¹m vi 1.339 th«n b¶n (chiÕm 80,5% sè th«n b¶n toµn tØnh( thuéc 174 x· (chiÕm 89,3% sè x· toµn tØnh), trong ®ã cã 5 x· thuéc khu vùc I, 46 x·, thÞ trÊn thuéc khu vùc II vµ 123 x· thuéc khu vùc III [20, tr.9]. * Quy m« cña vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ - VÒ d©n sè: Tæng d©n sè trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ kho¶ng 65,5 v¹n ng­êi (b»ng 95% d©n sè toµn tØnh) vµ 94.559 hé (94% sè hé toµn tØnh), trong ®ã diÖn cÇn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña toµn tØnh lµ 60.103 hé (chiÕm 60% sè hé toµn tØnh), 437.460 khÈu (chiÕm 63,4% d©n sè toµn tØnh), trong ®ã: + DiÖn du canh du c­: kh«ng cßn + DiÖn du c­ du canh: 23.053 hé + DiÖn ®Þnh canh, ®Þnh c­ ch­a æn ®Þnh: 37.050 hé - VÒ quy m« diÖn tÝch: Tæng diÖn tÝch tù nhiªn: 771.052 ha Trong ®ã: §Êt n«ng nghiÖp lµ 134.880 ha; ®Êt l©m nghiÖp 373.990 ha, ®Êt chuyªn dïng 5.046 ha, ®Êt ë 5.616 ha, ®Êt ch­a sö dông 251.520 ha [20, tr.9]. * §Æc ®iÓm tù nhiªn cña vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ Do ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tØnh Hµ Giang ®­îc chia lµm 3 tiÓu vïng: - TiÓu vïng cao nói ®¸: gåm c¸c x· trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña 4 huyÖn: §ång V¨n, MÌo V¹c, Yªn Minh, Qu¶n B¹. §é cao tuyÖt ®èi trung b×nh 1000 - 1600m, ®Þa h×nh bÞ chia c¾t phøc t¹p nhÊt so víi c¸c vïng kh¸c trong tØnh, khÝ hËu mang nhiÒu s¾c th¸i «n ®íi. - TiÓu vïng cao nói ®Êt: Gåm c¸c x· trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña 2 huyÖn XÝn MÇm, Hoµng Su Ph×. §é cao tuyÖt ®èi trung b×nh 600 - 1200m, khÝ hËu phï hîp víi c©y trång «n ®íi, cËn nhiÖt ®íi. - TiÓu vïng nói thÊp: Gåm c¸c x· trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña c¸c huyÖn VÞ Xuyªn, B¾c Quang vµ thÞ x· 2. §é cao tuyÖt ®èi trung b×nh 250 - 6000m, ®Þa h×nh Ýt phøc t¹p h¬n so víi c¸c tiÓu vïng trªn, khÝ hËu mang s¾c th¸i nhiÖt ®íi. - VÒ thæ nh­ìng: Cã 18 lo¹i ®Êt chÝnh ®­îc ph©n phèi theo 5 nhãm ®Êt chÝnh: Nhãm ®Êt phï sa, nhãm ®Êt gley, nhãm ®Êt ®en, nhãm ®Êt xÊu, nhãm ®Êt n©u ®á. - Nguån n­íc: Vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang thuéc l­u vùc cña c¸c s«ng lín: S«ng L«, s«ng Ch¶y, s«ng G©m, s«ng NhiÖm, s«ng S¶o vµ rÊt nhiÒu c¸c s«ng suèi nhá kh¸c. * §iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ - x· héi vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ - VÒ kinh tÕ: Trong nh÷ng n¨m qua, kinh tÕ Hµ Giang nãi chung vµ toµn vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ nãi riªng ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn c¬ b¶n, c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ ®Òu ®­îc chó träng ®Çu t­ ph¸t triÓn. C¸c nguån lùc ®­îc huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n. ChÝnh v× thÕ kinh tÕ Hµ Giang ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu næi bËt sau: + Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· më réng quy m« vµ ph¸t triÓn theo nhiÒu ngµnh nghÒ s¶n xuÊt míi, cã nhiÒu c¬ së khai kho¸ng, tuyÓn quÆng, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, chÕ biÕn n«ng l©m s¶n. C¸c nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng nh­ rÌn, ®óc, dÖt thæ cÈm ®­îc kh¬i dËy vµ ph¸t triÓn m¹nh, c¸c nghÒ míi vÒ thñ c«ng mü nghÖ, s¶n xuÊt hµng m©y tre ®an xuÊt khÈu ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. + N«ng nghiÖp ®­îc chó träng ph¸t triÓn toµn diÖn, c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i ®­îc chuyÓn dÞch theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, nhËn thøc cña n«ng d©n ®· cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ tËp qu¸n canh t¸c cò, tõ nÒn s¶n xuÊt ®éc canh, tù cÊp, tù tóc lµ chÝnh, ®Õn nay hä ®· tÝch cùc ®Èy m¹nh øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, t¨ng diÖn tÝch th©m canh, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm, h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt hµng ho¸. + Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ph¸t triÓn nhanh chãng, c¬ chÕ ho¹t ®éng th«ng tho¸ng ®· khuyÕn khÝch ®­îc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia, ®¸p øng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ thuËn lîi cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi trªn ®Þa bµn tØnh Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn, tèc ®é t¨ng tû träng GDP b×nh qu©n cña tØnh lu«n ®¹t tèc ®é cao, giai ®o¹n 2001 - 2005 lµ 10,5%; thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 3,2 triÖu ®ång, t¨ng 1,9 lÇn so víi n¨m 2000 [14, tr.1]. - V¨n ho¸, x· héi V¨n ho¸ - x· héi ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ lµnh m¹nh, ®· t¹o ra b­íc ph¸t triÓn míi vÒ n©ng cao d©n trÝ, båi d­ìng nh©n lùc, tõng b­íc ®¸p øng nhu cÇu ®êi sèng tinh thÇn, v¨n ho¸ cña nh©n d©n. Tû lÖ huy ®éng häc sinh trong ®é tuæi ®Õn tr­êng, sè häc sinh ë c¸c cÊp häc, bËc häc ngµy mét t¨ng; tØnh ®· ®­îc c«ng nhËn lµ tØnh ®¹t chuÈn quèc gia vÒ xo¸ mï ch÷, phæ cËp tiÓu häc n¨m 1999; ®Õn cuèi n¨m 2005 tØnh ®· cã 7 huyÖn, thÞ víi 175 x· ph­êng, thÞ trÊn ®­îc c«ng nhËn phæ cËp trung häc c¬ së; ë c¸c th«n b¶n ®Òu cã líp häc, 100% x·, ph­êng, thÞ trÊn cã tr­êng tiÓu häc, c¸c huyÖn ®Òu cã tr­êng cÊp III. C«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh, ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n vµ phßng dÞch bÖnh ®­îc ®¶m b¶o th­êng xuyªn vµ kh«ng ngõng n©ng cao vÒ chÊt l­îng. §éi ngò c¸n bé y tÕ ®­îc cñng cè, hiÖn toµn; c«ng t¸c d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ho¹t ®éng tÝch cùc gãp phÇn h¹ tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn cßn 1,66%n¨m 2005. Phong trµo ®Êu tranh chèng c¸c tÖ n¹n x· héi, lo¹i trõ c¸c thñ tôc l¹c hËu vµ x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸, lµng v¨n ho¸ ®­îc triÓn khai réng kh¾p vµ thu hót ®­îc ®«ng ®¶o nh©n d©n h­ëng øng. Ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®· ph¸t huy tèt vai trß c¬ quan qu¶n lý ®iÒu hµnh, thùc hiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô ®óng luËt. MÆt trËn tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n kh«ng ngõng ®æi míi tæ chøc bé m¸y vµ c¸n bé vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng vËn ®éng ®oµn viªn héi viªn vµ nh©n d©n tÝch cùc ®Þnh canh, ®Þnh c­ æn ®Þnh, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nhanh chãng. 2.1.2 C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Þnh canh ®Þnh c­ ë Hµ Giang Có thể nói định canh, ®Þnh c­ lµ c«ng t¸c rÊt quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, lµm tèt c«ng t¸c nµy lµ gãp phÇn vµo thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n téc cña §¶ng vµ gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë miÒn nói, kh«ng ngõng cñng cè an ninh quèc phßng b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò du canh du c­ mét c¸ch triÖt ®Ó nh»m ng¨n chÆn t×nh tr¹ng ph¸ rõng lµm rÉy, huû ho¹i m«i tr­êng sinh th¸i. Tuy nhiªn thùc tÕ triÓn khai c«ng t¸c nµy t¹i Hµ Giang cho thÊy cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ còng nh­ môc tiªu cña c«ng t¸c nµy đã ®Ò ra trªn ®©y. - C¸c yÕu tè tù nhiªn: Do ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, vùng ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®­îc chia thµnh 3 tiÓu vïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau râ rÖt ®Æc biÖt lµ tiÓu vïng cao nói ®¸ vµ tiÓu vïng cao nói ®Êt. Vïng nµy cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾c nghiÖt, diÖn tÝch chñ yÕu lµ nói ®¸, giao th«ng ®i l¹i khã kh¨n, th­êng bÞ ¸ch t¾c vÒ mïa m­a, ®Þa h×nh bÞ chia c¾t, ®é dèc lín, nªn rÊt thiÕu n­íc sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt, thËm chÝ ë hÇu hÕt c¸c huyÖn vïng cao mçi n¨m cã 6 th¸ng hanh kh« kh«ng ®ñ n­íc sinh ho¹t, cµng kh«ng ®ñ n­íc phôc vô s¶n xuÊt ®Õn nçi cã t×nh tr¹ng mçi hé gia ®×nh ë vïng cao th­êng cã 1 lao ®éng chuyªn lµm nhiÖm vô "câng" n­íc vÒ cho gia ®×nh, vµ ph¶i ®i xa tíi h¬n chôc km. Do ®iÒu kiÖn canh t¸c, s¶n xuÊt khã kh¨n nh­ vËy ®· ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­, nhÊt lµ môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­. Kh«ng nh÷ng thÕ, víi ®Þa h×nh ®Æc biÖt cña nhiÒu huyÖn vïng cao Hµ Giang, nãi mét c¸ch h×nh ¶nh lµ "sèng trªn ®¸, chÕt vïi trong ®¸" nªn t×nh tr¹ng thiÕu ®Êt s¶n xuÊt - mét ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó ®Þnh canh, ®Þnh c­ còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu víi 16.467 hé (chiÕm 23,5%). Thùc tÕ do c¸c huyÖn vïng cao cña Hµ Giang chñ yÕu lµ nói ®¸, ®é dèc lín, bÞ xãi mßn, cã nh÷ng n¬i ®Õn mïa s¶n xuÊt bµ con ph¶i gïi ®Êt lªn bá vµo hèc ®¸ ®Ó giao h¹t nh­ng chØ ®­îc mét vô, mïa m­a ®Êt l¹i bÞ tr«i mÊt, vµ mïa sau l¹i lÆp l¹i quy tr×nh gïi ®Êt, cø nh­ thÕ n¨m nµy qua n¨m kh¸c. MÆc dï lµ tØnh miÒn nói, mËt ®é d©n sè trung b×nh thÊp nh­ng ë c¸c huyÖn vïng cao cña tØnh diÖn tÝch canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ng­êi chØ tõ 0,3 - 0,5 ha/1 lao ®éng vµ hÖ sè sö dông ®Êt chØ ®¹t tõ 1 - 1,3 lÇn, l¹i ®éc canh lµ phæ biÕn, nªn n¨ng suÊt c©y trång thÊp. Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y vÊn ®Ò di c­ tù do trªn ®Þa bµn tØnh, vµ tõ tØnh nhµ sang c¸c tØnh kh¸c còng chÝnh lµ do vÊn ®Ò ®Êt ®ai canh t¸c. * C¸c yÕu tè kinh tÕ - Lµ mét tØnh nghÌo, cßn gÆp khã kh¨n nhiÒu mÆt trong ®êi sèng, x· héi, xuÊt ph¸t ®iÓm cña nÒn kinh tÕ - x· héi cßn rÊt thÊp so víi khu vùc vµ c¶ n­íc, mÆt kh¸c, víi nÒn kinh tÕ quy m« nhá vµ ph¸t triÓn chËm, thu ng©n s¸ch hµng n¨m cña tØnh chØ ®¶m b¶o ®­îc 12% tæng chi, phÇn cßn l¹i ph¶i do ng©n s¸ch trung ­¬ng hç trî nªn viÖc ®Çu t­, thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. - KÕt cÊu h¹ tÇng cßn thiÕu vµ yÕu kÐm, ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ vèn ®· rÊt khã kh¨n. Trªn thùc tÕ mét sè vïng kh«ng cã n­íc, kh«ng thÓ x©y dùng hÖ thèng thuû lîi, t­íi chñ ®éng ®­îc, n­íc s¶n xuÊt hoµn toµn phô thuéc vµo thiªn nhiªn, do ®ã s¶n xuÊt bÊp bªnh vµ kÐm hiÖu qu¶. ChÝnh ®iÒu nµy ®· c¶n trë sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, g©y khã kh¨n cho ®êi sèng ng­êi d©n. MÆt kh¸c ®­êng giao th«ng Hµ Giang, ®Æc biÖt lµ vïng cao cßn rÊt khã kh¨n, nhiÒu n¬i cßn bÞ ¸ch t¾c, nhÊt lµ mïa m­a, ®iÒu ®ã h¹n chÕ s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cña c¸c vïng, c¸ biÖt cã tr­êng hîp kh«ng thÓ x©y dùng ®­êng s¸ ®Õn khu d©n c­ v× kinh phÝ qu¸ lín do ®Þa h×nh qu¸ hiÓm trë. Cïng víi hÖ thèng giao th«ng, thuû lîi yÕu kÐm, n­íc sinh ho¹t v.v... kh«ng ®¶m b¶o ®· ¶nh h­ëng kh«ng Ýt ®Õn søc khoÎ, tr×nh ®é d©n trÝ, lao ®éng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. - HÖ thèng c¬ chÕ chÝnh s¸ch (kinh tÕ, x· héi) lµ nh©n tè quan träng t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­. ViÖc xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ cÇn thiÕt, nh­ng bªn c¹nh nh÷ng ­u thÕ tÝch cùc cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh­ sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­, gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau nhÊt lµ ë vïng s©u, vïng xa. Møc ®Çu t­ cho x©y dùng c«ng tr×nh c«ng céng phóc lîi x· héi thÊp, c¬ cÊu ®Çu t­ gi÷a vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ víi khu vùc kh¸c gi¶m. C¬ chÕ chÝnh s¸ch chËm ®æi míi vµ kh«ng ®ång bé, ch­a cã chÝnh s¸ch hç trî tho¶ ®¸ng còng lµ nh©n tố quan träng h¹n chÕ viÖc ®¶m b¶o c¸c môc tiªu cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ nãi chung. * C¸c yÕu tè x· héi - Tr×nh ®é v¨n ho¸, d©n trÝ: Trong giai ®o¹n hiÖn nay, mét sè Ýt ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë Hµ Giang cã kiÕn thøc ®· chñ ®éng trong s¶n xuÊt, sè ®ång bµo nµy nhê cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm lµm ¨n, hä ®· huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nhê ®ã ®· v­¬n lªn tù lµm giÇu b»ng chÝnh søc lùc vµ trÝ tuÖ cña m×nh. Ng­îc l¹i, cßn nhiÒu hé trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, kh«ng cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt, nÆng vÒ ®éc canh, thiÕu kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt. §ã còng lµ nh©n tè khiÕn cho nh÷ng hé nghÌo ®ãi thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­ kh«ng huy ®éng ®­îc c¸c nguån lùc cho s¶n xuÊt, hoÆc khi ®· cã t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ c¸c nguån lùc th× hä sö dông nã cã hiÖu qu¶ thÊp hoÆc kh«ng cã hiÖu qu¶, ch¼ng h¹n nhiÒu hé kh«ng cã vèn nh­ng kh«ng chÞu vay vèn, kh«ng biÕt vay ®Ó lµm g×, hoÆc khi cã ®Êt còng kh«ng biÕt s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? - Phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu, ®Æc biÖt lµ tËp qu¸n canh t¸c l¹c hËu còng lµ mét yÕu tè ¶nh h­ëng tíi kÕt qu¶ ®Þnh canh, ®Þnh c­ æn ®Þnh. Do tËp qu¸n l¹c hËu vµ tËp tôc nÆng nÒ cña mét sè vïng d©n téc nh­ ma chay, ®×nh ®¸m, th¶ tr©u bß r«ng, kh«ng tha thiÕt víi viÖc häc hµnh, t×nh tr¹ng chÆt ph¸ rõng bõa b·i... Thùc tÕ c¸c hé nghÌo lµ ®ång bµo d©n téc thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë Hµ Giang vÉn cßn s¶n xuÊt theo tËp qu¸n ®· ¨n s©u vµo tiÒm thøc, hÕt søc thñ c«ng l¹c hËu, nªn n¨ng suÊt lao ®éng l¹i thÊp mµ hao phÝ thêi gian lao ®éng l¹i cao. MÆt kh¸c, t©m lý tr«ng chê û l¹i vµo Nhµ n­íc kh«ng chÞu suy nghÜ lµ t©m lý phæ biÕn, nhÊt lµ nh©n d©n c¸c vïng s©u, vïng xa, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n. - T×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm cßn cao; c¬ cÊu lao ®éng vµ chÊt l­îng lao ®éng chuyÓn dÞch chËm, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, viÖc lµm ch­a bÒn v÷ng ë Hµ Giang trong nh÷ng n¨m qua ®· dÉn ®Õn nÈy sinh nh÷ng c¶n trë rÊt lín ®Õn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ nh­ c¸c vÊn ®Ò tÖ n¹n cê b¹c, ma tuý, mª tÝn vµ di c­ tù do do bÞ l«i kÐo, kÝch ®éng. Ngoµi nh÷ng nh©n tè trªn cßn cã c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ nh­ c¸c yÕu tè tõ phÝa tæ chøc bé m¸y ho¹t ®éng; cô thÓ lµ n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý cña ban l·nh ®¹o, tr×nh ®é kh¶ n¨ng cña ®éi ngò nh©n sù lµm c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­. 2.1.3. KÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ ë Hµ Giang tõ 2000 ®Õn nay Trong thêi gian võa qua, ®­îc sù hç trî ®Çu t­ cña Nhµ n­íc, c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang ®· gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cho nhiÒu hé ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, t¨ng diÖn tÝch canh t¸c b»ng khai hoang phôc ho¸, lµm ruéng bËc thang, n­¬ng xÕp ®¸, nhiÒu hé cã v­ên c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp vµ ®Æc s¶n, cã thªm søc kÐo, n._.hÕ tõng vïng ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i, t¨ng nhanh ®µn tr©u, bß vµ ®µn ong mËt; ®Çu t­ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh nghÒ nu«i trång thuû s¶n, nhÊt lµ lßng hå cña c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn. TËp trung viÖc trång rõng kinh tÕ ë vïng nguyªn liÖu phôc vô s¶n xuÊt giÊy, cã chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi c«ng t¸c trång rõng ®Çu nguån, rõng däc biªn giíi. - Mét khÝa c¹nh cÇn quan t©m khi ph¸t triÓn kinh tÕ ë vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®ã lµ: Sè hé thuéc diÖn ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña Hµ Giang hiÖn nay chñ yÕu lµ khu vùc n«ng th«n miÒn nói, do vËy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ t¨ng viÖc lµm phi n«ng nghiÖp lµ h­íng ®i cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ n«ng th«n. Thùc tiÔn ®· chøng minh t¹i c¸c vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ nÕu chØ s¶n xuÊt thuÇn n«ng, tù cung, tù cÊp th× rÊt khã ®Ó tho¸t nghÌo vµ v­¬n lªn giÇu cã. Do vËy ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy cÇn g¾n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi chÕ biÕn vµ tiªu thô hµng ho¸ n«ng s¶n chÕ biÕn; liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a: nhµ khoa häc, nhµ n«ng, nhµ doanh nghiÖp, nhµ n­íc vµ ng©n hµng trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n. Hai lµ, x©y dùng m«i tr­êng v¨n ho¸ - x· héi tèt cho vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cÇn tËp trung ®µo t¹o, båi d­ìng, n©ng cao chÊt l­îng vµ sö dông hîp lý nguån nh©n lùc theo h­íng: ph¸t triÓn m¹ng l­íi tr­êng líp mét c¸ch ®ång bé, thùc hiÖn t¸ch tr­êng mét c¸ch ®ång bé, thùc hiÖn t¸ch tr­êng ®Ó hoµn thiÖn cÊp häc theo luËt gi¸o dôc. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc d¹y vµ häc, tiÕp tôc më míi vµ n©ng cÊp c¸c tr­êng phæ th«ng d©n téc néi tró cho con em ®ång bµo d©n téc thiÓu sè vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­, khuyÕn khÝch më réng lo¹i h×nh b¸n tró d©n nu«i; cñng cè kÕt qu¶ xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc, ®Èy m¹nh tèc ®é hoµn thµnh phæ cËp trung häc c¬ së. N©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc cña tÊt c¶ c¸c cÊp häc, ngµnh häc; më réng viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin v¨n ho¸ nh»m phæ biÕn kiÕn thøc míi, n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ cho ®ång bµo, vµ tæ chøc d¹y nghÒ thiÕt thùc nh­ trång trät, ch¨n nu«i, chÕ biÕn n«ng l©m s¶n... cho con em ®ång bµo vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. TØnh ®· xo¸ ®­îc "x· tr¾ng" vÒ tr­êng häc, c¸c th«n b¶n ®· cã líp häc. Song c¬ së tr­êng líp cña c¸c x· vïng s©u, vïng xa vÉn cßn t¹m bî, t×nh tr¹ng bá häc, t¸i mï ch÷ vÉn cßn. Do ®ã, cÇn tËp trung ®Çu t­ cñng cè n©ng cÊp tr­êng líp vµ c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô d¹y vµ häc. TiÕp tôc duy tr× cÊp s¸ch gi¸o khoa, vë viÕt, miÔn gi¶m häc phÝ vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp x©y dùng tr­êng ®èi víi con em nhµ nghÌo, t¹o ®iÒu kiÖn cho 100% trÎ em vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®­îc ®Õn tr­êng. - T¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p hç trî vÒ y tÕ, t¹o c¬ héi cho ®ång bµo tiÕp cËn thuËn lîi c¸c dÞch vô y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ, d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. Cñng cè m¹ng l­íi y tÕ c¬ së, nhÊt lµ y tÕ x· vµ th«n b¶n, tËp trung ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt cho c¸c tr¹m y tÕ vµ ®µo t¹o ®éi ngò y b¸c sÜ vÒ lµm viÖc t¹i x·. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî miÔn phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ®èi víi ng­êi nghÌo thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­. - N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng c¸c thiÕt chÕ v¨n ho¸ vµ phong trµo v¨n ho¸. §æi míi n©ng cao ho¹t ®éng cña b¸o chÝ, v¨n häc nghÖ thuËt ë ®Þa ph­¬ng. Thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ cuéc vËn ®éng x©y dùng c¬ së lµnh m¹nh, kh«ng cã tÖ n¹n x· héi g¾n víi cuéc vËn ®éng toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸. PhÊn ®Êu ®¹t tû lÖ 70% sè gia ®×nh v¨n ho¸, 65% sè lµng v¨n ho¸, tõng b­íc x©y dùng x·, huyÖn v¨n ho¸. 100% huyÖn thÞ vµ c¸c x· cã khu vui ch¬i gi¶i trÝ nh»m ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ dôc thÓ thao cña nh©n d©n trong tØnh [14, tr.12]. - Ba lµ, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi g¾n víi ®¶m b¶o quèc phßng, an ninh vµ ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i. Lµm tèt c«ng t¸c gi¸o dôc quèc phßng toµn d©n vµ phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt trong nh©n d©n. Chñ ®éng phßng ngõa ®i ®«i víi kiªn quyÕt ®Êu tranh cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c lo¹i téi ph¹m. Ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi, kh«ng ®Ó xÈy ra c¸c vô viÖc bÊt ngê, ®iÓm nãng vÒ an ninh trËt tù vµ khiÕu kiÖn ®«ng ng­êi. Cã coi träng viÖc cñng cè x©y dùng ®¶m b¶o quèc phßng an ninh trªn ®Þa bµn lµ gãp phÇn b¶o vÖ v÷ng ch¾c chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ, x©y dùng ®Þa bµn tØnh, huyÖn, thÞ trë thµnh khu vùc phßng thñ v÷ng ch¾c, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi; x©y dùng biªn giíi hoµ b×nh, h÷u nghÞ, æn ®Þnh hîp t¸c cïng ph¸t triÓn, ®ång thêi gãp phÇn chèng truyÒn ®¹o tr¸i ph¸p luËt, di c­ tù do. §Êu tranh, phßng chèng gi¶m thiÓu c¸c tÖ n¹n x· héi... ChÝnh viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng, v¨n ho¸-x· héi ngµy mét n©ng cao, quèc phßng an ninh ®­îc ®¶m b¶o trªn ®©y ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn vµo sù nghiÖp xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nãi chung vµ ®Þnh canh, ®Þnh c­ æn ®Þnh cña Hµ Giang. 3.2.4. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ phóc lîi vïng ®Þnh canh ®Þnh c­ C¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i chÝnh cña ®ång bµo vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­, v× vËy muèn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cho ®ång bµo, cÇn ph¶i quan t©m x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ phóc lîi cho vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ sau ®©y: * Giao th«ng CÇn tiÕp tôc hç trî x©y dùng, n©ng cÊp, söa ch÷a c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng vµo c¸c x· ®Þnh canh, ®Þnh c­, ph¸t triÓn m¹nh giao th«ng liªn th«n, liªn b¶n, ®¶m b¶o cho ng­êi, ngùa vµ c¸c ph­¬ng tiÖn c¬ giíi nhá ®i l¹i thuËn tiÖn. Dù kiÕn ®Õn 2010 sÏ lµm míi 32,3 km, n©ng cÊp 146km ®­êng « t«, lµm míi 23 cÇu treo, 2.477km ®­êng d©n sinh, vµ ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c x· trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã ®­êng « t« ®Õn trung t©m x·. ViÖc x©y dùng ®­êng giao th«ng theo tinh thÇn Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm, víi vËt liÖu t¹i chç lµ chÝnh. §­êng « t« ®Õn trung t©m x· do Nhµ n­íc hç trî, ®­êng d©n sinh do Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm, Nhµ n­íc hç trî thuèc næ, xi m¨ng, s¾t thÐp vµ l­¬ng thùc ®Ó lµm ®­êng. * Thuû lîi Thuû lîi lµ mét trong nh÷ng c«ng tr×nh thiÕt thùc nhÊt gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c x· vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­, vµ lµ tiÒn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cho viÖc bè trÝ sö dông ®Êt ®ai, bè trÝ lao ®éng, d©n c­ vµ m«i tr­êng sinh th¸i. Do ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh vµ nguån n­íc nªn phÇn lín c¸c c«ng tr×nh thuû lîi nhá phôc vô s¶n xuÊt cña vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ cần phải ch¾n n­íc vµ hå ®Ëp nhá. Tuy nhiªn, còng cÇn n¾m l¹i t×nh h×nh vµ x¸c ®Þnh c¸c c«ng tr×nh hiÖn cã cÇn gia cè, nh÷ng c«ng tr×nh cÇn x©y dùng míi vµ tÝnh to¸n vèn ®Çu t­ cÇn thiÕt, kÕt hîp thuû lîi nhá víi thuû ®iÖn nhá ë n¬i cã ®iÒu kiÖn. CÇn x©y dùng mét sè c«ng tr×nh míi t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung. Ngoµi ra cÇn t¨ng c­êng trång c©y rõng kÕt hîp víi lµm hå chøa n­íc nhá, ruéng bËc thang nh»m gi¶m lò, gi÷ n­íc, gi÷ Èm. Trong thêi gian tíi cÇn tËp trung vèn hç trî ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cÊp n­íc sinh ho¹t cho ®ång bµo ®Þnh canh, ®Þnh c­ vïng cao; c¬ b¶n gi¶i quyÕt ®ñ n­íc, ®¶m b¶o n­íc s¹ch, hîp vÖ sinh. V× hiÖn cã 60% sè hé cña vïng cßn thiÕu n­íc sinh ho¹t, ®Æc biÖt lµ t×nh trạng thiÕu trÇm träng vµo mïa kh« ë vïng cao, do ®ã: + Víi tiÓu vïng cao nói ®¸ cÇn tu söa, tËn dông c¸c c«ng tr×nh ®· cã, x©y dùng míi mét sè c«ng tr×nh chñ yÕu lµ c¸c bể x©y chøa n­íc m­a, bÓ hèc ®¸, c¸c ®­êng èng dÉn n­íc. + TiÓu vïng cao nói ®Êt: §Çu t­ c¸c bÓ chøa n­íc cho c¸c x· vïng cao, biªn giíi vµ hÖ thèng n­íc tù ch¶y cho c¸c x· vïng thÊp. + TiÓu vïng thÊp: §Çu t­ giÕng vµ hÖ thèng n­íc tù ch¶y Nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®Ó c¸c hé sèng s¬ t¸n ë vïng cao ®µo giÕng, x©y bÓ n­íc dù tr÷ 1 triÖu ®ång/hé. * C¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng TØnh cÇn tiÕp tôc ®Çu t­ x©y dùng tr­êng häc, tr¹m x¸, nhµ v¨n ho¸ x·, trô së Uû ban nh©n d©n x·, trô së phßng D©n téc t«n gi¸o ®Þnh canh, ®Þnh c­ huyÖn, nh»m gióp ®ång bµo cã n¬i sinh ho¹t vui ch¬i gi¶i trÝ, tõ ®ã xo¸ bá ®­îc c¸c tËp tôc l¹c hËô, n©ng cao vµ ®­îc hç trî ®Çy ®ñ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Trong ®ã cÇn x©y dùng ë nh÷ng n¬i ®ång bµo sèng tËp trung, phï hîp víi yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña ®ång bµo vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. 3.2.5. Gi¶i ph¸p vÒ huy ®éng vèn Nhu cÇu vÒ vèn cho c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ trªn ®Þa bµn Hµ Giang kh¸ lín, mÆt kh¸c do Hµ Giang lµ mét trong nh÷ng tØnh träng ®iÓm ®Çu t­ cña Nhµ n­íc cho nªn cã rÊt nhiÒu ngµnh víi rÊt nhiÒu ch­¬ng tr×nh tham gia triÓn khai trªn ®Þa bµn nh­ ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ch­¬ng tr×nh x©y dùng trung t©m côm x·, ch­¬ng tr×nh hç trî ®ång bµo d©n téc ®Æc biÖt khã kh¨n, ch­¬ng tr×nh 06, ch­¬ng tr×nh n­íc s¹ch, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, ë miÒn nói, vïng s©u, vïng xa... Ngoµi nguån vèn trong n­íc, hiÖn nay TØnh cßn cã mét sè nguån vèn n­íc ngoµi còng ®­îc huy ®éng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¸c x· trong vïng nh­ IFAD, SIDA, UNICEF... Do ®ã ®Ó cã vèn thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ngoµi viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Þnh canh, ®Þnh c­, cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch lång ghÐp c¸c nguån vèn trªn mét c¸ch ®ång bé trªn tõng ®Þa bµn cô thÓ ®Ó thùc thi dù ¸n, tr¸nh ®Çu t­ chång chÐo, còng nh­ tr¸nh hiÖn t­îng cã n¬i th× cã qu¸ nhiÒu ch­¬ng tr×nh dù ¸n triÓn khai, cã n¬i cÇn th× kh«ng cã dù ¸n ®Çu t­. - Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ph¶i sö dông nguån vèn ®óng môc ®Ých, ®óng ®èi t­îng, ®óng chÝnh s¸ch, cã nh­ vËy míi nhanh chãng hoµn thµnh ®­îc sù nghiÖp ®Þnh canh, ®Þnh c­ trong t­¬ng lai. - Tr­íc khi ®Çu t­ cÇn ph¶i xem xÐt lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ hµng ®Çu, kÕt hîp víi c¸c môc tiªu x· héi. §Çu t­ cã träng ®iÓm ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶, g¾n ®Çu t­ víi c¸c biÖn ph¸p hç trî vÒ kü thuËt vµ ph­¬ng thøc lµm ¨n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng vïng ®Þnh c­. - T¨ng c­êng vèn ®Çu t­ víi nhiÒu h×nh thøc huy ®éng tõ nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau ®Ó n©ng cao vèn ®Çu t­. Cã thÓ huy ®éng vèn trong d©n vµ vèn ngµnh, thu hót nguån vèn n­íc ngoµi b»ng c¸ch thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi c¸c dù ¸n vµ tµi trî quèc tÕ vµo c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­. - Thùc hiÖn hç trî vốn trong n«ng l©m nghiÖp, c¬ quan chøc n¨ng thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ sau khi ®· x¸c ®Þnh gièng c©y trång vËt nu«i phï hîp th× thùc hiÖn hç trî gièng, c«ng cô lao ®éng cho ®ång bµo, cã nh­ vËy th× vèn ®Çu t­ míi ph¸t huy hiÖu qu¶. Trªn thùc tÕ mét sè ®ång bµo vay vèn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi nguån vèn ­u ®·i ë vïng ®Æc biÖt khã kh¨n ®· sö dông sai môc ®Ých, kh«ng ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt mµ tiÕn hµnh mua s¾m vËt dông, thùc phÈm ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng thiÕu thèn t¹m thêi. Nh­ vËy, viÖc t¨ng c­êng huy ®éng, qu¶n lý vµ sö dông vèn trong c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®ßi hái cã nh÷ng biÖn ph¸p tæng hîp cÇn ®­îc kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ kh«ng ®Ó thÊt tho¸t trong lóc nguån ng©n s¸ch cßn eo hÑp mµ ®êi sèng cña ®ång bµo cßn qu¸ khã kh¨n. 3.2.6. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô c«ng t¸c ®Þnh c¹nh ®Þnh c­ Do ®Æc thï cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ cho nªn viÖc thµnh c«ng hay kh«ng thµnh c«ng phô thuéc chñ yÕu vµo c¸n bé lµm c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­. Víi n¨ng lùc, tr¸ch nhiÖm vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, hä lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp hç trî, gióp ®ì ®ång bµo ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®ång thêi lµ cÇu nèi gi÷a ®ång bµo d©n téc miÒn nói víi §¶ng vµ Nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy viÖc tuyÓn chän c¸n bé lµm c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë Ban D©n téc-t«n gi¸o, §Þnh canh ®Þnh c­ tØnh vµ c¸c phßng ë huyÖn cÇn tuyÓn chän nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, cã kiÕn thøc s©u vÒ c¸c ngµnh n«ng - l©m - ng­ nghiÖp vµ hiÓu biÕt vÒ phong tôc, tËp qu¸n cña ®ång bµo; n¾m v÷ng mäi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc d©n téc, miÒn nói; nhÊt lµ ph¶i ®­îc ®µo t¹o qua thùc tÕ. ¦u tiªn nh÷ng ng­êi cã kinh nghiÖm, nh÷ng ng­êi ë ®Þa ph­¬ng thuéc vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. MÆt kh¸c, ®ßi hái ng­êi c¸n bé ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, nhiÖt t×nh c«ng t¸c, cã søc khoÎ sẵn sµng nhËn nhiÖm vô c«ng t¸c t¹i mäi ®Þa bµn khã kh¨n. §ång thêi tiÕp tôc n©ng cao tr×nh ®é, ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cho c¸n bé thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­. Kh«ng chØ chó ý ®Õn ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n trùc tiÕp t¹i c¬ quan lµm c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­, mµ cßn cÇn ph¶i ph¸t huy nguån lùc c¸n bé cÊp c¬ së phèi kÕt hîp thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë ®Þa ph­¬ng. Do ®ã ph¶i n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt cho ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c nµy ë ®Þa ph­¬ng, nhÊt lµ ë c¸c vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. Hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é, chñ ®éng s¸ng t¹o trong c«ng t¸c. Ngoµi viÖc biÓu biÕt vÒ c¸c lÜnh vùc n«ng, l©m nghiÖp, ch¨n nu«i, hä cã thÓ gióp x· x©y dùng nh÷ng dù ¸n nhá vÒ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ mét c¸ch thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i th­êng xuyªn n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé ë c¬ së theo h­íng: - Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chÝnh thøc ®èi víi c¸c c¸n bé chñ chèt lµm c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë x· ch­a cã kinh nghiÖm, ®Æc biÖt lµ chó träng viÖc ®µo t¹o cho con em ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. Néi dung ®µo t¹o bao gåm c¸c kiÕn thøc vÒ: c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng; qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý tµi chÝnh; ph¸t triÓn céng ®ång vµ x· héi; kü thuËt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp, kü thuËt x©y dùng; c¸c kiÕn thøc vÒ qu¶n lý m«i tr­êng; kiÕn thøc ph¸p luËt... Cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸ch më nh÷ng líp ng¾n ngµy, dµi ngµy, ®µo t¹o theo c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, võa häc võa lµm, tËp huÊn theo chuyªn ®Ò v.v... nh­ng ph¶i g¾n s¸t víi c«ng t¸c thùc tÕ; c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o c¸n bé ph¶i ®­îc chuyªn m«n ho¸ cao, ®Æc biÖt ®èi víi vÊn ®Ò x©y dùng kÕ ho¹ch, qu¶n lý tæ chøc, kiÕn thøc n«ng, l©m nghiÖp. Sau cïng, ph¶i chó ý n©ng cao tr×nh ®é cho ®ång bµo thuéc vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. Bëi v× trë ng¹i lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn khu vùc ®Þnh canh, ®Þnh c­ hiÖn nay vÉn lµ mÆt b»ng d©n trÝ cña ng­êi d©n. XÐt mét c¸ch toµn diÖn, ®Ó gi¶i quyÕt døt ®iÓm vÊn ®Ò ®Þnh canh, ®Þnh c­ th× mÊu chèt vµ l©u dµi lµ ph¶i n©ng cao d©n trÝ cho ®ång bµo c¸c d©n téc vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. ChØ trªn c¬ së d©n trÝ ngµy cµng cao, ®ång bµo míi cã kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn chinh phôc tù nhiªn, thÊy râ c¸i lîi Ých tr­íc m¾t vµ l©u dµi cña viÖc ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®Ó tù lo æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña m×nh. 3.2.7. C¸c gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch C«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ muèn thùc hiÖn thµnh c«ng th× tr­íc hÕt c¸c chÝnh s¸ch ®Þnh canh, ®Þnh c­ cÇn ph¶i phï hîp víi t×nh h×nh míi. TØnh cÇn ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch ®ång bé, kÝch thÝch ®­îc s¶n xuÊt, cÇn cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch cña Trung ­¬ng cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña Hµ Giang nh»m tiÕp tôc cñng cè, æn ®Þnh cuéc sèng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt cho ®ång bµo ®Þnh canh, ®Þnh c­, ®¶m b¶o cho ®ång bµo lµm ¨n l©u dµi vµ cã hiÖu qu¶. Do vËy, tØnh cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ phï hîp c¸c chÝnh s¸ch sau: - ChÝnh s¸ch hç trî di chuyÓn, æn ®Þnh d©n c­: Víi c¸c hé di chuyÓn ®Õn ®Þa ®iÓm míi, Nhµ n­íc cÇn hç trî kinh phÝ di chuyÓn, lµm nhµ vµ trî cÊp l­¬ng thùc trong thêi gian ®Çu tõ 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m. HiÖn nay TØnh míi hç trî di chuyÓn lµ 0,8 triÖu ®ång/hé, hç trî lµm nhµ 2 triÖu ®ång/hé. Víi ®iÒu kiÖn ®i l¹i, vËn chuyÓn vµ mÆt b»ng gi¸ c¶ nh­ ë Hµ Giang th× møc ®Çu t­ trªn cßn thÊp, rÊt khã thùc hiÖn, TØnh cÇn xem xÐt t¨ng møc hç trî thªm cho c¸c hé. - ChÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn s¶n xuÊt: TØnh cÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt nh­: t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi d©n ®­îc vay vèn thuËn lîi, thñ tôc vay vèn ®¬n gi¶n, l·i suÊt ­u ®·i hoÆc vay kh«ng l·i. §èi víi nghÒ rõng cã thÓ nghiªn cøu ®Ó n©ng møc ®Çu t­ khoanh nu«i b¶o vÖ vµ trång rõng lªn ®Ó cho ng­êi d©n thùc sù cã thÓ sèng ®­îc b»ng nghÒ rõng, ®ång thêi cho phÐp c¸c chñ rõng ®­îc khai th¸c c¸c s¶n phÈm phô trî cña rõng theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc víi ®iÒu kiÖn duy tr× vèn rõng vµ kh«ng lµm gi¶m chøc n¨ng phßng hé cña rõng. - ChÝnh s¸ch vÒ h­íng dÉn c¸ch lµm ¨n, khuyÕn n«ng - l©m: Do tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ cña ®ång bµo trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ t­¬ng ®èi h¹n chÕ, v× vËy ®Ó n­íc ta s¶n xuÊt theo h­íng th©m canh, ®a d¹ng ho¸ c©y trång, tõng b­íc t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ ë khu vùc ®Þnh canh, ®Þnh c­, mét trong nhiÒu gi¶i ph¸p quan träng lµ ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, x©y dùng mét sè m« h×nh øng dông tiÕn bé kü thuËt trong s¶n xuÊt n«ng - l©m nghiÖp phï hîp víi c¸c x· miÒn nói, vïng cao ®Ó tõ ®ã nh©n ra diÖn réng. - §Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m: §©y lµ c«ng viÖc hÕt søc quan träng vµ ®èi t­îng ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao, vïng s©u, vïng xa, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, cã ng­êi kh«ng biÕt tiÕng phæ th«ng, nªn c«ng t¸c khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m ph¶i ®­îc tiÕn hµnh sao cho thËt ®¬n gi¶n, thùc tÕ vµ dÔ hiÓu, chñ yÕu lµ tham quan, thùc hµnh "m¾t thÊy, tai nghe, tay sê". Do ®ã, cÇn ph¶i trang bÞ kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ khuyÕn n«ng th«ng qua viÖc ¸p dông khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña d©n, héi nghÞ ®Çu bê, tËp huÊn trªn c¬ së m« h×nh thùc tÕ. G¾n kÕt chÆt chÏ khuyÕn c¸o tiÕn bé kü thuËt víi giíi thiÖu ph­¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt, b¶o qu¶n, chÕ biÕn, h¹ch to¸n kinh tÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm; hç trî viÖc h×nh thµnh vµ tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng tù qu¶n nh­ c©u l¹c bé khuyÕn n«ng, nhãm tÝn dông - tiÕt kiÖm, nhãm n«ng d©n cïng së thÝch; t¨ng c­êng ®éi ngò c¸n bé khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m cña tØnh, huyÖn, cÇn t¨ng c­êng ®éi ngò c¸n bé nµy t¹i c¸c x· trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­. Cã c¬ chÕ phï hîp vÒ tæ chøc, ®µo t¹o, sö dông vµ ®·i ngé ®èi víi c¸n bé khuyÕn n«ng c¬ së. Cã thÓ nh©n réng h×nh thµnh c¸n bé khuyÕn n«ng khuyÕn l©m c¬ së theo kiÓu "d©n nu«i" nh­ ë mét sè ®Þa ph­¬ng thuéc huyÖn Hoµng Su Ph×, B¾c Quang. Mçi céng ®ång (th«n, b¶n - x·) chän ra 1 - 2 n«ng d©n trÎ, cã hiÓu biÕt, ®µo t¹o hä thµnh c¸n bé khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m vÒ h­íng dÉn bµ con trong th«n b¶n. Kinh phÝ cho c¸n bé khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m lµm c¬ së chñ yÕu do d©n ®ãng gãp, tØnh, huyÖn chØ hç trî mét phÇn. - ChÝnh s¸ch vÒ chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm: VÊn ®Ò b¶o qu¶n, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm kh«ng chØ ®Æt ra khi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn mµ cÇn ph¶i quan t©m ngay tõ khi bè trÝ s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ®Þa ®iÓm cña Hµ Giang lµ hÇu hÕt c¸c vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®Òu ë xa c¸c trung t©m, thÞ tr­êng lín, b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ khã kh¨n. Ngoµi biÖn ph¸p ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng, ®¶m b¶o l­u th«ng hµng ho¸, cÇn ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ c¸c c¬ së b¶o qu¶n chÕ biÕn n«ng - l©m s¶n, ®¶m b¶o c¸c s¶n phÈm lµm ra cã chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ hîp lý, mÉu m· ®a d¹ng phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr­êng, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tiÕp thÞ s¶n phÈm, t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, dÞch vô. - ChÝnh s¸ch hç trî vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­: §Ó ®Þnh canh, ®Þnh c­ bÒn v÷ng bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, hç trî s¶n xuÊt th× gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng, bëi v× ë Hµ Giang nãi chung vµ c¸c x· vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ nái riªng tû lÖ lao ®éng thiÕu viÖc lµm cßn cao; c¬ cÊu lao ®éng vµ chÊt l­îng lao ®éng chuyÓn dÞch chËm, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, viÖc lµm ch­a bÒn v÷ng, bªn c¹nh ®ã cßn cã mét bé phËn ng­êi lao ®éng ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ viÖc lµm. Nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu trong 5 n¨m (2006 - 2010) hç trî gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 60.000 lao ®éng, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp cña tØnh d­íi 4%, n©ng tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 85% vµo n¨m 2010 cÇn ph¶i: + §Èy nhanh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu lao ®éng, h×nh thµnh vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mang tÝnh hµng ho¸. + Më réng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i - dÞch vô víi chÊt l­îng ngµy cµng cao + Thùc hiÖn viÖc s¾p xÕp, chuyÓn ®æi, cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp, cã chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi doanh nghiÖp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng. + Cã chÝnh s¸ch thÝch hîp, t¹o c¬ chÕ thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ khu vùc ngoµi quèc doanh, nhÊt lµ kinh tÕ hé gia ®×nh, kinh tÕ trang tr¹i, doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m thu hót lao ®éng vµo lµm viÖc. + Tæ chøc gi¶i quyÕt viÖc lµm th«ng qua vèn vay hç trî viÖc lµm cho ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi thiÕu viÖc lµm, mµ c¸c c¬ së doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó t¹o viÖc lµm. Trªn c¬ së ®ã cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n hç trî ng­êi lao ®éng nh­: + §Èy m¹nh c«ng t¸c d¹y nghÒ t¹i tr­êng trung cÊp nghÒ cña tØnh, thµnh lËp trung t©m d¹y nghÒ khu vùc phÝa B¾c ®Æt t¹i huyÖn Yªn Minh vµ trung t©m d¹y nghÒ khu vùc phÝa Nam ®Æt t¹i huyÖn B¾c Quang. Hç trî d¹y nghÒ g¾n víi gi¶i quyÕt viÖc lµm míi trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp võa vµ nhá, lµng nghÒ, trang tr¹i... nhËn lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o vµo lµm viÖc tõ 1 n¨m trë lªn. + Cho vay vèn t¹o viÖc lµm víi l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n t¹o viÖc lµm míi, t¹o viÖc lµm cho lao ®éng trong khu vùc ®ang ®« thÞ ho¸, lao ®éng thÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm. + T¨ng c­êng thùc hiÖn c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. + Tæ chøc héi chî viÖc lµm ®Ó ng­êi lao ®éng cã c¬ héi t×m viÖc lµm phï hîp víi tr×nh ®é chuyªn m«n ®­îc ®µo t¹o, cã thu nhËp æn ®Þnh. 3.2.8. Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc thùc hiÖn §Ó kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ trong tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn trong nh÷ng n¨m qua, t¨ng c­êng qu¶n lý c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ mét c¸ch cã hiÖu qu¶, tr¸nh chång chÐo, x¸c lËp râ rµng tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan tham m­u cÇn cãi sù ®æi míi trong c«ng t¸c tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn. - Uû ban nh©n d©n tØnh lµ c¬ quan chØ ®¹o thùc hiÖn c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ trªn c¬ së lÊy chi côc §Þnh canh ®Þnh c­ –kinh tÕ míi thuéc Ban D©n téc - t«n gi¸o ®Þnh canh, ®Þnh c­ lµ c¬ quan tham m­u vµ c¸c ngµnh lµ c¬ quan phèi hîp. TuyÖt ®èi tr¸nh viÖc kho¸n tr¾ng sù nghiÖp ®Þnh canh, ®Þnh c­ cho c¬ quan chuyªn tr¸ch. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i ®æi míi, n©ng cao hiÖu lùc cña bé m¸y chuyªn tr¸ch, vµ cã c¬ chÕ phèi hîp víi c¸c ban ngµnh liªn quan nh­: Së n«ng nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n, Së giao th«ng vËn t¶i, Së y tÕ, Së tµi chÝnh, Ng©n hµng, Së kÕ ho¹ch ®Çu t­... - Thµnh lËp ban qu¶n lý dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ huyÖn gióp Uû ban nh©n d©n huyÖn trùc tiÕp chØ ®¹o thùc hiÖn dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ trªn ®Þa bµn huyÖn, trªn c¬ së lÊy phßng d©n téc - t«n gi¸o, ®Þnh canh, ®Þnh c­ huyÖn lµ c¬ quan th­êng trùc. Trong ban qu¶n lý dù ¸n cÇn cã c¸n bé kü thuËt n«ng - l©m nghiÖp ®Ó gióp viÖc giao ®Êt, giao rõng vµ khuyÕn n«ng - khuyÕn l©m. - TiÕn hµnh lång ghÐp c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ - x· héi trªn ®Þa bµn cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ®¬n vÞ qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Ó tr¸nh viÖc ®Çu t­ trïng l¾p, chång chÐo, mÆt kh¸c còng tËn dông ®­îc nhiÒu nguån vèn ®Çu t­ ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ viÖc ®Þnh canh, ®Þnh c­, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho c¸c hé trong vïng. - §Ó ®¶m b¶o lÊy hé gia ®×nh lµm ®¬n vÞ tù chñ s¶n xuÊt lµm ®éng lùc ®Ó thùc hiÖn dù ¸n, ®Çu t­ ®Õn tËn hé gia ®×nh, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nÕu viÖc g× d©n tù lµm ®­îc th× tæ chøc cho d©n lµm, h¹n chÕ viÖc ®­a ng­êi tõ n¬i kh¸c ®Õn. KhuyÕn khÝch c¸c giµ lµng, tr­ëng b¶n tham gia ban qu¶n lý dù ¸n ®Ó lµm cÇu nèi gi÷a ban qu¶n lý dù ¸n vµ c¸c hé gia ®×nh. C¸c c¸n bé, giµ lµng, tr­ëng b¶n nµy ®­îc tËp huÊn, båi d­ìng nghiÖp vô ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi trÝch tõ nguån qu¶n lý dù ¸n. kiÕn nghÞ §Ó c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë Hµ Giang ®¹t kÕt qu¶ cao trong thêi gian tíi, xin ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ sau: - §èi t­îng thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë Hµ Giang ë 174/195 x· trong toµn tØnh, trong ®ã cã 34 x· biªn giíi, n¬i cã bé ®éi biªn phßng ®ãng trªn ®Þa bµn. V× vËy cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¶ lùc l­îng biªn phßng vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ kh¸c. Do ®ã tØnh cÇn t¨ng c­êng chØ ®¹o c¸c lùc l­îng ®ãng trªn ®Þa bµn tÝch cùc tham gia vµo c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë ®ã. - C¸c dù ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®· ®­îc UBND tØnh phª duyÖt vµ ®Çu t­ cÇn ®­îc bè trÝ ®ñ vèn theo tiÕn ®é hµng n¨m. Tr¸nh t×nh tr¹ng bè trÝ nhá giät kÐm hiÖu qu¶ vµ gi¶m lßng tin cña nh©n d©n. - §èi víi ®ång bµo d©n téc H'M«ng sau khi triÖt ph¸ c©y thuèc phiÖn chuyÓn ®æi sang trång c¸c lo¹i c©y kh¸c ®Ó thay thÕ nh­ng hiÖu qu¶ kinh tÕ l¹i rÊt thÊp, nguy c¬ t¸i trång c©y thuèc phiÖn lµ cã thÓ xÈy ra. V× vËy, cÇn cã chÝnh s¸ch ®Æc biÖt ®Çu t­ ­u tiªn vµ ®ång bé h¬n n÷a kÓ c¶ s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Ó ®ång bµo yªn t©m ®Þnh canh, ®Þnh c­, x©y dùng b¶n lµng, gi÷ g×n an ninh trËt tù vïng biªn giíi. - T¨ng nguån vèn ®Çu t­ hµng n¨m cho c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Þnh canh, ®Þnh c­, ®ång thêi t¹o c¬ chÕ ®Ó c¬ quan, ®Çu mèi vµ c¸c c¬ quan chuyªn ngµnh ë c¸c cÊp cã ®ñ thÈm quyÒn, n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn ®Ó qu¶n lý c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n triÓn khai trªn ®Þa bµn tØnh. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng tr¸ch nhiÖm kh«ng ®i ®«i víi thÈm quyÒn nh­ giai ®o¹n võa qua. KÕt luËn C«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ cho ®ång bµo d©n téc cßn du canh, du c­ ë miÒn nói ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta quan t©m tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX. §©y lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n, phï hîp víi nguyÖn väng cña ®ång bµo. KÕt qu¶ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ trong suèt qu¸ tr×nh ®ã ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 1986 ®Õn nay ®· ®¸p øng yªu cÇu cña tõng giai ®o¹n c¸ch m¹ng, ®em l¹i hiÖu qu¶ nhiÒu mÆt: chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ an ninh quèc phßng. Cho ®Õn nay diÖn ®ång bµo c¬ b¶n ®Þnh canh, ®Þnh c­ kh¸ lín, sè du canh, du c­ kh«ng cßn nhiÒu vµ cßn mét sè ®· ®Þnh c­ nh­ng du c­ ë møc ®é kh¸c nhau. Hµ Giang lµ mét trong nh÷ng tØnh nghÌo cña c¶ n­íc, cã nhiÒu d©n téc cïng chung sèng, tû lÖ ®ãi nghÌo cßn cao. HÇu hÕt c¸c ®Þa bµn huyÖn, x· ®Òu thuéc vïng cao, miÒn nói, thuéc diÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cho nªn ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë Hµ Giang lµ mét trong nh÷ng ch­¬ng tr×nh quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh, nh»m thùc hiÖn æn ®Þnh d©n c­, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, tõng b­íc c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ®ång bµo c¸c d©n téc trong tØnh, gi÷ v÷ng c©n b»ng sinh th¸i m«i tr­êng, cñng cè an ninh quèc phßng vµ trËt tù an toµn x· héi. §©y lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n, phøc t¹p v× ph¶i lµm thay ®æi c¶ cuéc sèng, tËp qu¸n ®· tån t¹i l©u ®êi cña ng­êi d©n vèn ®· nghÌo nµn, l¹c hËu, d©n trÝ thÊp, nhËn thøc bÞ h¹n chÕ. Do ®ã c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®ßi hái ph¶i cã sù chuÈn bÞ kü vÒ chiÕn l­îc, vÒ quy ho¹ch, vÒ vèn, vÒ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn, ph¶i cã sù thèng nhÊt tõ tØnh xuèng huyÖn, xuèng x·, gi÷a c¸c ban, ngµnh víi nhau ®Ó ®¶m b¶o viÖc tæ chøc ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng. Thùc chÊt cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ nh»m hç trî cho 60.103 hé, 370.193 khÈu (trong ®ã cã 23.053 hé, 138.155 khÈu ®Þnh canh c­ du canh) sinh sèng trªn 1.361 th«n, b¶n cña 174 x· trong tØnh cã ®iÒu kiÖn æn ®Þnh ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, t¹o cho ®ång bµo d©n téc trong vïng v­¬n lªn theo kÞp víi ®µ ph¸t triÓn chung cña tØnh vµ c¶ n­íc. Tõ thùc tiÔn Hµ Giang cho thÊy ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ nh÷ng néi dung kinh tÕ - x· héi cã quan hÖ t¸c ®éng, lång ghÐp víi nhau. Chóng võa lµ môc tiªu võa lµ ®iÒu kiÖn, ®éng lùc cho nhau. Trong ®ã ®Þnh canh, ®Þnh c­ ®­îc coi lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn cÇn cã. Víi nh÷ng khã kh¨n vÒ ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, thiÕu thèn vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ phóc lîi, h¹n chÕ vÒ nhËn thøc vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt, ®Ó æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña c¸c hé trong vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­, trªn c¬ së khai th¸c cã hiÖu qu¶ nh÷ng nguån lùc hiÖn cã, ngoµi viÖc bè trÝ s¾p xÕp l¹i d©n c­, Nhµ n­íc cÇn cã sù hç trî ®Çu t­ cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt cho c¸c hé, x©y dùng nh÷ng c¬ së h¹ tÇng vµ phóc lîi thiÕt yÕu nh­ giao th«ng, thñy lîi, n­íc sinh ho¹t, ®iÖn, tr­êng häc, tr¹m x¸... MÆt kh¸c còng cÇn cã b­íc ®i vµ nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp víi nh÷ng nÐt ®Æc thï cña vïng ®Þnh canh, ®Þnh c­ Hµ Giang. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Ban D©n téc t«n gi¸o, ®Þnh canh ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ tõ n¨m 2001-2005. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (1997), Tæng quan ®Þnh canh ®Þnh c­ cho ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, miÒn nói thêi kú 1998-2010. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n - Côc §Þnh canh ®Þnh c­ vµ vïng kinh tÕ míi (2001), HÖ thèng c¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch vÒ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­, di d©n ph¸t triÓn kinh tÕ míi, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (10/1999), QuyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vÒ tiªu chÝ ®Þnh canh ®Þnh c­. Côc §Þnh canh ®Þnh c­ vµ vïng kinh tÕ míi (1999), Di d©n kinh tÕ míi, ®Þnh canh ®Þnh c­ - lÞch sö vµ truyÒn thèng, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Côc Thèng kª tØnh Hµ Giang, Niªn gi¸m thèng kª Hµ Giang n¨m 2000-2005. Côc Thèng kª tØnh Hµ Giang (6/2000), B¸o c¸o thùc hiÖn tham luËn vÒ c«ng t¸c x©y dùng ®Ò ¸n di chuyÓn vµ ®iÒu ®éng d©n c­. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1986), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2006), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §Ò ¸n xo¸ ®ãi n¨m 2000 vµ gi¶m nghÌo nh÷ng n¨m tiÕp theo trªn ®Þa bµn tØnh Hµ Giang. Héi ®ång nh©n d©n tØnh Hµ Giang (12/2006), NghÞ quyÕt phª duyÖt kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m giai ®o¹n 2006 - 2010. Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Giang - Chi côc ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ vïng kinh tÕ míi (5/2000), B¸o c¸o thùc hiÖn 10 n¨m c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ vïng kinh tÕ míi tØnh Hµ Giang. PGS,TS Lª Ngäc Th¾ng (2005), Mét sè vÊn ®Ò vÒ d©n téc vµ ph¸t triÓn, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Uû ban D©n téc - ViÖn D©n téc (2004), Kû yÕu Héi th¶o xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë vïng d©n téc thiÓu sè phÝa B¾c ViÖt Nam, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Uû ban D©n téc - ViÖn D©n téc (2006), Gi¶i ph¸p c¶i thiÖn ®êi sèng cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Uû ban d©n téc - ViÖn d©n téc (2006), Nghiªn cøu vÒ ®Þnh canh, ®Þnh c­ ë ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Uû ban nh©n d©n tØnh Hµ Giang (3/1999), §Ò ¸n ®Þnh canh ®Þnh c­ tØnh Hµ Giang giai ®o¹n 1999-2010. Uû ban nh©n d©n tØnh Hµ Giang (7/2000), B¸o c¸o ®¸nh gi¸ diÖn vËn ®éng ®Þnh canh ®Þnh c­. Uû ban nh©n d©n tØnh hµ Giang (2/2006), NghÞ quyÕt phª duyÖt ch­¬ng tr×nh gi¶m nghÌo vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm giai ®o¹n 2006 - 2010 trªn ®Þa bµn tØnh Hµ Giang. ._.