Điều tra khả năng sử dụng trạng từ của trẻ mẫu giáo lớn

Môc lôc PhÇn I: Më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi 3 II. Môc ®Ých nghiªn cøu 3 III. NhiÖm vô nghiªn cøu 4 IV. NhiÖm vô nghiªn cøu 4 V. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 4 PhÇn II: Néi dung nghiªn cøu Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi I. C¬ së t©m lý 5 II. C¬ së gi¸o dôc 9 III. C¬ së sinh lý 10 IV. C¬ së ng«n ng÷ 11 Ch­¬ng II: §iÒu tra kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ mÉu gi¸o lín I. §Þa bµn ®iÒu tra 13 II. Kü thuËt ®iÒu tra 15 III. C¸ch thøc ®iÒu tra 15 IV. KÕt qu¶ ®iÒu tra 15 V. NhËn xÐt – ph©n tÝch kÕt qu¶ ®iÒu tra 17 VI. KÕt luËn 19 Ch­¬ng III: §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m ph¸t triÓn tr¹ng tõ cho trÎ mÉu gi¸o lín. I. Nguyªn t¾c x©y dùng biÖn ph¸p 20 II. C¸c biÖn ph¸p 21 Lêi c¶m ¬n Qua mét thêi gian häc tËp vµ nghiªn cøu thùc tiÔn vÒ viÖc ph¸t triÓn trÝ tuÖ trÎ th¬ th«ng qua nh÷ng nhËn thøc trong cuéc sèng còng nh­ trong sinh ho¹t häc tËp hµng ngµy cña c¸c ch¸u, t«i m¹nh d¹n ®­a ra néi dung mµ t«i ®· thùc hiÖn d­íi d¹ng ®Ò tµi nghiªn cøu víi néi dung. §iÒu tra kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ mÉu gi¸o lín. §Ò tµi cña t«i nghiªn cøu lµ vÊn ®Ò míi do ®ã sÏ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, kÝnh mong ®­îc sù th«ng c¶m vµ chØ b¶o, h­íng dÉn thªm cña ®¬n vÞ, c¸ nh©n cã chøc n¨ng thÈm quyÒn vµ cña ng­êi ®äc ®Ó c«ng tr×nh cña t«i ®­îc hoµn thiÖn h¬n n÷a. §Ó viÕt c«ng tr×nh khoa häc ®Çu tay nµy, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o khoa Gi¸o dôc MÇm non – Tr­êng §¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n C« gi¸o TS. L· ThÞ B¾c Lý – ng­êi ®· gióp ®ì t«i tËn t×nh trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn ®Ó t«i hoµn thµnh c«ng tr×nh khoa häc nµy ®¹t kÕt qu¶ tèt. Xin c¶m ¬n c¸c gi¸o viªn vµ c¸c ch¸u ë tr­êng mÇm non ThÞ trÊn Thä Xu©n – TØnh Thanh Ho¸ ®· gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm c«ng tr×nh nghiªn cøu cña m×nh. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! T¸c gi¶ PhÇn I: më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi: Chóng ta ®ang ®øng trªn ®µ ph¸t triÓn cña thÕ kû XXI-mét thÕ kû cña khoa häc hiÖn ®¹i. v× vËy viÖc gi¸o dôc con ng­êi hoµn thiÖn ®Ó s¸nh kÞp thêi ®¹i lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã chóng ta kh«ng thÓ bá qua viÖc ch¨m sãc vµ gi¸o dôc con ng­êi tõ thuë Êu th¬. TrÎ em ph¶i ®­îc ch¨m sãc vµ gi¸o dôc tõ bÐ. TrÎ th¬ cã mét t©m hån rÊt nh¹y c¶m víi c¸i ®Ñp, dÔ xóc ®éng h¬n n÷a ë trÎ t­ duy h×nh t­îng ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ.Tr­êng MÇm Non thuéc hÖ thèng gi¸o dôc víi nhiÖm vô h×nh thµnh c¬ së nh©n c¸ch toµn diÖn cho trÎ.NhiÖm vô cña nhµ tr­êng, x· héi lµ ph¶i ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ trë thµnh nh÷ng ng­êi cã nh©n c¸ch phï hîp víi yªu cÇu xa héi ®Æt ra, dß lµ con ng­êi ph¶i cã t×nh c¶m ,®¹o døc,trÝ tuÖ,thÈm mÜ,søc khoÎ,lao ®éng s¸ng t¹o -§ã lµ nh©n c¸ch con ng­êi ViÖt Nam. Mét bé phËn quan träng cña gi¸o dôc toµn diÖn lµ ph¸t triÓn ng«n ng÷. Tr­êng MÇm Non viÖc ch¨m sãc vµ gi¸o dôc ®­îc thùc hiÖn ë nhiÒu ch­¬ng tr×nh kh¸c nhau ,mét trong nh÷ng ch­¬ng tr×nh v« cïng quan träng ®ã lµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ ®Ó chuÈn bÞ cho trÎ vµo tr­êng phæ th«ng .Ng«n ng÷ lµ c¸nh cöa më ra cho trÎ v« vµn nh÷ng ®iÒu míi l¹ k× diÖu cña cuéc sèng nh­ V­g«tki d¸nh gi¸:”Ng«n ng÷ nh­ nÒn t¶ng cho tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh t­ duy bËc cao nh­ ®iÒu khiÓn ,chó ý ,ghi nhí cã chñ ®Þnh vµ ghi nhí, ph©n lo¹i, kÕ ho¹ch ho¸ ho¹t ®éng vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò”. ViÖc ph¸t triÓn vèn tõ cho trÎ ®· ®­îc thùc hiÖn ë tr­êng MÇm Non nh­ng ch­a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo ®iÒu tra vÒ vÊn ®Ò: Kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ løa tuæi mÇm non (mét trong nh÷ng tiªu ®iÓm cña trÎ mÉu gi¸o lµ ph¸t triÓn vèn tõ cho bÐ ®Æc biªt lµ tr¹ng tõ). ChÝnh v× vËy mµ t«i lùa chän ®Ò tµi: §iÒu tra kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ MÉu gi¸o lín. II.Môc ®Ých nghiªn cøu : §Ò tµi nghiªn cøu ®­îc xuÊt ph¸t ®iÓm víi môc ®Ých: Cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc ho¸ sö dông tr¹ng tõ cho trÎ mÉu gi¸o lín. III. §èi t­îng nghiªn cøu : Kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ mÉu gi¸o lín. IV.NhiÖm vô nghiªn cøu: - §äc vµ s­u tÇm tµi liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi. - T×m hiÓu kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ mÉu gi¸o lín ë tr­êng MÇm Non thÞ trÊn Thä Xu©n- Thanh Ho¸ - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó gióp trÎ sö dông tr¹ng tõ ®óng vµ tèt. V.Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 1. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lÝ luËn. 2. Ph­¬ng ph¸p lÊy ý kiÕn chuyªn gia. 3. Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra. 4. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch xö lÝ sè liÖu. PhÇn II: Néi dung nghiªn cøu Chương I: Cơ sở lý luận có liên quan tới đề tài. Cơ sở tâm lý. Nhu cầu giao tiếp với người lớn là một nhu cầu không thể thiếu của trẻ - Đây là nhu cầu có xu hướng ngày càng tăng, thông qua đó làm nãy sinh khả năng nói của trẻ. Khi giao tiếp trẻ bắt chước những âm tiết trong lời nói của người xung quanh . Đứa trẻ thường thích thú lắng nghe lừoi người lớn nói với mình. Sau ba tháng trẻ có thể phát ra những âm tiết nhỏ “gừ gừ..”. Những âm tiết trở nên mạnh mẻ hơn khi được người lớn cúi xuống “trò chuyện” . Trong khi giao tiếp với người lớn đứa trẻ thường bắt chước được những âm tiết mà người lớn ru hay nựng nó. Chẳng hạn thỉnh thoảng bắt gặp những âm tiết “ô, a ...” trong mồm đứa trẻ theo nhịp điệu “à ơi”.... Cuộc “chuyện trò ” giữa người lớn người trẻ tuổi hài nhi tưởng chừng vô nghĩa, nhưng thực sự nó đã khêu gợi cho trẻ trạng thái cảm xúc tích cực, sự thích thú được giao tiếp với người lớn và bắt đầu có những phản ứng lại với sắc thái tình cảm khác nhau trong lời nói của người lớn. Trẻ thường nhoẻn miệng cười khi thấy những âm tiết vui vẻ và thường mếu máo khi nge âm tiết dữ tợn. Càng về cuối năm trẻ càng thích giao tiếp với người lớn, thông qua những âm bập bẹ của mình. Âm bập bẹ này có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sự phát triển sau này. Trong tiếng bập bẹ trẻ học cách sử dụng môi, lưỡi và hơi thở để chuẩn bị cho việc học nói. Lúc đầu , trẻ hài nhi nghê ngôn ngữ như những âm tiết nào đó. Ngữ âm là yếu tố đầu tiên quyết định sự hiểu ngôn ngữ của trẻ. Sự thông hiểu lời nói của trẻ trên có sở của sự phối hợp của tri giác nhìn và nghe. Lúc đầu người lớn cần chỉ ra đối tượng cho trẻ nhìn thấy, sau đó cần lặp đi lặp lại, kết quả là hoàn thành được mối liên hệ giữa các âm tiết trong câu hỏi và đối tượng mà người lớn chỉ cho. Như vậy trong quá trình tiếp xúc đầu tiên với người lớn, sự thông hiểu ngôn ngữ của bé dần dần mang tính chất tích cực hơn và trở thanh phương tiện quan trọng để mở rộng giao tiếp của trẻ với những người xung quanh. Sang đến lứa tuổi ấu nhi , nhữg hình thức “chỉ đạo câm ” (tức là sự chỉ đạo của người lớn đối với trẻ bằng cử chỉ, điệu bộ , nét mặt...) đã tỏa ra lỗi thời , không đáp ứng được nhu cầu chiếm lĩnh, phương thức sử dụng đồ vật của trẻ. Hứng thú ngày càng tăng của trẻ đối với hoạt động với đồ vật, càng kích thích trẻ hướng tới người lớn, mở rộng giao tiếp với họ để được họ giúp đỡ trong việc nắm vững cách thức sử dụng đồ vật xung quanh. Đó chính là yếu tố làm nãy sinh ở trẻ nhu cầu giao tiếp với người lớn bằng ngôn ngữ. Sự xuất hiện ngôn ngữ nói là sự kiện quan trọng. Ngôn ngữ vừa là thay thế cho đồ vật thật, vừa là phương tiện giao tiếp. Theo Piaget , ngôn ngữ có ba ưu thế so với hành động vật chất: Hành động bằng tay diễn ra với tốc độ chậm so với lời nói mô tả. Hành động bằng tay bị hạn chế bởi không gian chật hẹp và thời gian trực tiếp, trong khi đó nhờ ngôn ngữ, tư duy dễ dàng vượt ra khỏi giới hạn đó. Hoạt động bằng tay diễn ra trình tự, từng tí một, còn ngôn ngữ thì cho biểu tượng về toàn bộ. Việc phát triển ngôn ngữ của trẻ ở thời điểm này phần lớn tùy thuộc vào sự dạy bảo của người lớn. Những đứa trẻ mà người lớn ít giao tiếp hay ít được thỏa mãn nhu cầu giao tiếp thì thường nói rất chậm. Để kích thích trẻ nói người lớn cần đòi hỏi trẻ phô bày tỏ nguyện vọng của mình bằng lời nói mới đáp ứng được nguyện vọng đó. Sự phát triển ngôn ngữ trẻ ấu nhi theo hai hướng chính: hoàn thiện sự thông hiểu lời nói của người lớn và hợp thành ngôn ngữ của đứa trẻ. Nghe hiểu lời nói. Trong khi hoạt động với đồ vật trẻ em thường gặp tình hướng cụ thể, trong đó các đồ vật và hoạt động vói các đồ vật chưa thể tách rời lẫn nhau thành một tình huống trọn vẹn, khiến cho trẻ chưa lĩnh hội các từ biểu đạt đồ vật riêng, hành động riêng mà trẻ có thể lĩnh hội ngôn ngữ biểu đạt cả tình huống trọn vẹn ấy. Chẳng hạn trẻ hiểu lời nói “đánh trống ” khi trẻ nhìn thấy một người đang đánh trống hay chính trẻ đang cầm rùi đánh vào trống. Lời nói “đánh trống ” là biể đạt cho toàn bộ tình huống này. Để trẻ em lứa tuổi này chưa hiểu được các từ riêng lẻ “đánh” và từ “ trống” và cũng không thể hiểu nổi lời nói “đánh trống” khi tách rời tình huống này cụ thể. Bởi vậy để trẻ nhanh chóng hiểu được lời nói chúng ta cần phải kết hợp lời nói với một tình huống cụ thể, trong đó các hành động với đồ vật được thực hiện, vì lúc này trẻ chưa phản ứng trực tiếp với lời nói mà phản ứng toàn bộ tình huống. Lời nói kết hợp với tình huống cụ thể mới tạo thành tín hiệu hành động đối với trẻ lên 2. Sau 1,5 tuổi và sớm hơn việc hiểu lời nói tách khỏi tình huống cụ thể được tiến bộ rõ rệt. Nhờ đó mà người lớn có thể chỉ dẫn những hành động của trẻ và sự phục lòng của trẻ dưới chỉ dẫn của người lớn vững chắc hơn . Đối với trẻ 2 tuổi lời nói có tác dụng khởi động sớm hơn so với lời nói có tác dụng kiềm hãm, có nghĩa là : đứa trẻ bắt đầu thực hiện hành động nào đó theo lời chỉ dẫn dễ dàng hơn là so với việc ngưng lại hành động mà người lớn cấm đoán. Việc nghe và hiểu lời nói vượt ra khỏi tình huống cụ thể là thnàh tựu rất quan trọng của trẻ ấu nhi. Nó giúp trẻ biết sử dụng ngôn ngữ nh là phương tiện cơ bản để nhận thức thế giới. Hình thành ngôn ngữ tích cực. Trẻ lên 2 hành động với các đồ vật ngày càng phong phúthì giao tiếp với người xung quanh ngày càng mở rộng, đặc biệt từ tháng 20 trở đi đứa trẻ trở nên mạnh dạn hơn , có nhiều sáng kiến hơn, điều đó không chỉ thúc đẩy trẻ lĩnh hội ngôn ngữ, thông hiểu lời nói của những người xung quanh mà còn kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ tích cực. Đay chỉ là phát cảm ngôn ngữ. Trẻ không chỉ luôn đòi hỏi biết tên các đồ vật mà còn cố gắng phát ra tên các đồ vạt đó. Trong cư sử và hành động trẻ thường bắt gặp những sự vật và hiện tượng lạ lùng , đầy hấp dẫn khiến trẻ muốn nói lại những điều thích thú và ngạc nhiên cho người xung quanh. Để mong sự đồng cảm với mình trẻ phải tìm cách diễn đạt ý nghĩa của mình sao cho người khác hiểu được, điều đó đòi hỏi trẻ phải nắm được về mặt ngữ pháp của tiếng mẹ đẻ. Ban đầu trẻ dùng câu một tiếng, sau đó trẻ dùng câu 2 tiếng theo mô hình Chủ - Vị, Vị ngữ + Bổ ngữ. “Trẻ lên 3 cả nhà học nói ” . Đúng vậy, lên 3 ngôn ngữ tích cực của trẻ phát triển mạnh mẻ , trẻ rất thích và hỏi luôn mồm suốt ngày. Nhờ đó việc sử dụng các hình thức ngữ pháp của tiếng mẹ đẻ đạt tới tiến bộ nhất định, lời nói của trẻ thường gắn liền với quá trình tri giác và như là một loại hình thức cú pháp riêng khác với người lớn. Có thể coi đây là một loại hình cú pháp chuyển tiếp đến cú pháp chuẩn mực. Nói đúng ngữ pháp tiếng mẹ đẻ là một thể hiện trẻ đã đạt tới một trình độ cao trong sự phát triển ngôn ngữ. Về thực chất thì ngôn ngữ đã trở thành một phương tiện để giao tiếp, để tiếp thu kinh nghiệm Xã hội, để tư duy, tìm hiểu thế giới xung quanh và là một phương tiện để phát triển các chức năng tâm lý khác. Những quá trình tâm lý của trẻ như tri giác, tư duy, trí nhớ được cải tổ dưới hình ảnh ngôn ngữ . Đồng thời sự phát triển ngôn ngữ của trẻ chịu ảnh hưởng của các quá trình tâm lý đó. Nhờ trí tuệ phát triển việc lĩnh hội ý nghĩa của các từ cũng biến đổi. Sang đến lứa tuổi Mẫu giáo ngôn ngữ của trẻ ngày càng được hoàn thiện và phát triển đến một mức tối đa đó là ngôn ngữ mạch lạc, lứa tuổi Mẫu giáo là thời kỳ bộc lộ tính nhạy cảm cao nhất đối với các hình tượng ngôn ngữ, điều đó khiến cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ đạt tốc độ khá nhanh và đến cuối tuổi Mẫu giáo thì hầu hết trẻ em đều biết sử dụng tiếng mẹ đẻ một cách thành thạo trong sinh hoạt hàng ngày. Do việc giao tiếp bằng ngôn ngữ được mở rộng trong những năm trở lại đây , tại âm vị được rèn luyện thường xuyên để tiếp nhận các ngữ âm khi nghe người lớn nói, mặt khác cơ quan phát âm đã trưởng thành đến mức trẻ có thể phát ra những âm tương đối chuẩn, kể cả những âm khó của tiếng mẹ đẻ . Chỉ những trẻ bị tổn thương bộ máy phát âm hay do chịu ảnh hưởng của lời nói ngọng của người lớn xung quanh thì trẻ mới mắc ỗi về tiếng mẹ đẻ. Vốn từ của trẻ Mẫu giáo khá phong phú, không những về danh từ mà con có cả động từ , tính từ , liên từ...Trẻ nắm được vốn từ trong tiếng mẹ đẻ là đã đủ đẻ diễn đạt các mặt trong đời sống hàng nagỳ. Tất nhiên là việc tăng các thành phần từ ngữ sẽ không có ý nghĩa to lớn nếu như trẻ không đồng thời nắm được các kỷ năng kết hợp các từ trong câu theo các quy tắc ngữ pháp. Điều đó trẻ có thực hioện tốt hay không là tùy thuộc trực tiếp vào điều kiện đời sống và giáo dục. Sự lĩnh hội ngôn ngữ còn được quy định bởi tính tích cực của bản thân trẻ đối với ngôn ngữ. Ngôn ngữ mạch lạc thể hiện một trình độ phát triển tương đối cao , không những về phương diện ngôn ngữ mà còn cả về phương tiện tư duy. Trước đây trẻ sử dụng ngôn ngữ tình hướng là chủ yếu. Khi giao tiếp với những người xung quanhtrẻ sử dụng những yếu tố trong tình huống giao tiếp để hổ trợ cho ngôn ngữ của mình. Như vậy chỉ có những người đang giao tiếp với trẻ mới hiểu được trẻ muốn nói gì. Dần dần cuộc sống đòi hỏi trẻ em cần có một kiểu ngôn ngữ khác, ít phụ thuộc vào tình huống hơn , ít nhất là trẻ cần phải mô tả lại cho người khác những điều mà mình đã mắt thấy tai nghe, kiểu ngôn ngữ này là ngôn ngữ ngữ cảnh , mang tính rõ ràng , khúc triết . Một kiểu ngôn ngữ khác cũng đang phát triển đó là ngôn ngữ giải thích . Ở mẫu giáo lớn trẻ có nhu cầu giải thích cho các bạn cùng tuổi về nội dung trò chơi, cách tạo ra trò chơi và những thứ khá . Không những thế trẻ còn muốn giải thích cho người lớn những điều mà trẻ cần họ hiểu. Ngôn ngữ giải thích đòi hỏi trẻ phải trình bày ý kiến của mình theo một trình tự nhất định, phải nêu bật những điểm chủ yếu và những mối quan hệ liên kết các sự vật và hiện tượng một cách hợp lý để người nghe dễ đồng tình – gọi là ngôn ngữ mạch lạc. Muốn có ngôn ngữ mạch lạc thì những điều trẻ định nói ra cần phải được suy nghỉ rõ ràng, rành mạch ngay từ đầu, tức là cần được tư duy hổ trợ. Mặt khác ngôn ngữ mạch lạc là phương tiện là cho tư duy của trẻ phát triển đến một chất lượng mới là Tư duy logic , nhờ đó mà toàn bộ sự phát triển của trẻ được nâng lên trình độ mới, cao hơn. Cơ sở giáo dục Ngôn ngữ của trẻ được phát triển thông qua các hoạt động khác nhau. Trước hết là thông qua hoạt động vui chơi. Thông qua vui chơi trẻ vừa học vừa lao động cũng vừa là hình thức, là phương pháp giáo dục tốt nhất. Trên cơ sở đó cô giáo đã sử dụng hoạt động chơi làm phương tiện giáo dục và phát triển cho trẻ Mẫu Giáo. Chơi là một hoạt động độc đáo của trẻ, thông qua đó trẻ được nói, ngôn ngữ của trẻ phát triển. Vui chơi trẻ phản ánh cuộc sống đã làm cho chơi trở thành phương tiện giáo dục mạnh mẽ. Chính bởi vì cô giáo có thể làm cho trẻ chú ý đến những hiện tượng mà nội dung của nó có giá trị giáo dục. Hơn nữa trong khi hướng dẫn trẻ chơi cô giáo thông qua trò chơi giáo dục tất cả mọi mặt cho cá nhân trẻ: ý thức tình cảm, ý chí, hành vi của trẻ và sử dụng trò chơi nhằm mục đích phát triển trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ, thể lực và lao động. Chơi gắn liền với dạy học, với quan sát thường ngày, thường thông qua trò chơi năng lực, nhận thức, óc tưởng tượng, sự chú ý và trí nhớ của trẻ đều được huy động tham gia tích cực làm cho chúng phát triển. Chẳng hạn khi đóng vai, khi miêu tả hiện tượng này hoặc hiện tượng khác, trẻ thường suy nghĩ về chúng, thiết lập mối quan hệ giữa các hiện tượng khác nhau. Trẻ học cách giải quyết nhiệm vụ, tìm kiếm phương tiện thích hợp nhất để thực hiện dự định đưa ra, trẻ huy động tất cả tri thức của mình và biểu lộ ra bằng lời nói. Những cuộc đối thoại của trẻ trong quá trình chơi chính là nhu cầu thiết thân của trẻ, nếu không có sự trao đổi tư tưởng và thỏa thuận, thương lượng cùng nhau thì không thể nào chơi được. Cho nên ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong khi chơi, nhờ có ngôn ngữ trẻ giao tiếp, trao đổi ý định, suy nghĩ của mình với các bạn và nghe các bạn trình bày ỳ kiến để đi đến thỏa thuận trong khi chơi. Cũng chính trong quá trình này ngôn ngữ của trẻ phát triển nhanh. Trong khi chơi ngôn ngữ mạch lạc, phát triển, trẻ học được bạn chơi, trẻ học được cách giao tiếp với mọi người xung quanh. Khi chơi đóng kịch, trẻ nói bằng ngôn ngữ của nhân vật trong tác phẩm(đặc biệt là truyện ngụ ngôn, cổ tích, thần thoại ) giúp trẻ nắm được ngôn ngữ dân gian có nội dung phong phú và đầy sức diễn cảm từ đó giúp trẻ cảm thụ được sự giàu có của ngôn ngữ, nắm được phương tiện thể hiện ngôn ngữ, lĩnh hội được sự phong phú của tiếng mẹ đẻ. Tất cả những điều này ảnh hưởng tích cực tới sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Trò chơi “đóng vai có chủ đề” có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, trẻ làm quen với xã hội người lớn, làm cho ngôn ngữ của trẻ phát triển rất mạnh mẽ , đồng thời cũng chính ở đây cái tôi của trẻ được hình thành trẻ phân biệt mình với người khác, biết đóng vai người khác và huy động tương ứng với vai trò mình đảm nhận. Trẻ lớn lên cùng bạn bè, có tình cảm với bạn , có tinh thần trách nhiệm trước nhóm chơi, đôi khi biết hy sinh ý muốn cái nhân vì lợi ích chung của cả nhóm và cũng ở nhóm chơi của mình mà trẻ biết nhận xét đánh giá bạn bè và ngay cả bản thân mình. Dạy học ở trường Mẫu giáo là quá trình phát triển có hệ thống , có kế hoạch, có mục đích các năng lực nhận thức của trẻ , vũ trang cho trẻ hệ thống tri thức sơ đẳng hình thành kỹ năng, kỹ xảo tương ứng . Trên cơ sở đó góp phần hình thành nhân cách cho trẻ. Trong quá trình dạy học gồm có nhiều hoạt động khác nhau như: làm quen với văn học, hình thành biểu tượng toán học, làm quen môi trường xung quanh … tất cả các hoạt động này nhằm mục đích mở rộng kiến thức hiểu biết cho trẻ và bên cạnh đó còn có một nhiệm vụ vô cùng quan trọng là phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Hiện nay ở các trường Mẫu giáo có hai hình thức phát triển lời nó cho trẻ đó là: các tiết học và ngoài tiết học . Các tiết học như biết tập nói , làm quen với chữ cái(tiết học chuyên biệt)- làm quen với môi trường xung quanh , làm quen với tác phẩm vưn học (tiết học có ưu thế phát triển lời nói), các tiết học khác như tổ chức hoạt động tạo hình, giáo dục âm nhạc… Tất cả giờ học đều phát triển lời nói cho trẻ. Vì vậy trong giờ học các hoạt động khác chúng ta phải chú ý phát triển ngôn ngữ cho trẻ vì ngôn ngữ là cửa ngõ để trẻ có thể phát triển toàn diện nhân cách. Cơ sở sinh lý. Mỗi người sinh ra đả có sẵn bộ máy phát âm , đó là tiền đề vật chất để sản sinh ra âm thanh ngôn ngữ. Đó là một trong nhữnng điều kiện vật chất quan trọng nhất mà thiếu nó không thể có ngôn ngữ; nếu như trong cấu tạo của nó có một sự khiếm khuyết nào đó chẳng hạn như hở hàm ếch , lưỡi ngắn, sứt môi, thì việc hình thnàh lời nói cũng hết sức khó khăn. Mỗi con người không phải đả có ngay một hệ thống phát âm hoàn chỉnh, mà chính lứa tuổi mầm non là giai đoạn hoàn thiện dần dần bộ máy đó. Đó là sự xuất hiện của hai hàm răng, sự vận động của môi , lưỡi…Quá trình đó diễn ra tự nhiên theo quy luật sinh học. Tuy nhiên , bộ máy phát âm hoàn chỉnh mới chỉ là tiền đề vật chất . Cùng với thời gian , quá trình học tạp, rèn luyện một cách có hệ thống làm cho bộ máy phát âm đáp ứng được nhu cầu thực hiện chuẩn mực ngữ âm, phát triển ngôn ngữ. Con người sinh ra đã có bộ máy phát âm nhưng bộ máy phát âm được phát triển và hoàn thiện cùng với sự lớn lên của trẻ. Trong thực tế có những em cùng sinh ra nhưng có em ngôn ngữ phát triển rất tốt, có em không nói ngọng. Có sự khác nhaunhư thế là do bộ máy phát âm khác nhau và quá trình chăm sóc giáo dục cũng khác nhau. Trẻ nói ngọng là do bộ máy phát âm phát triển chưa hoàn thiện . Với trẻ dưới 6 tuổi có 20 răng –có những cháu do cắt VA làm ảnh hưởng đến giọng nói của trẻ Vì vậy nếu VA nó không ảnh hưởng đến cơ thể của trẻ thì chúng ta khoong nên cắt bỏ đi. Nếu cắt bỏ nó đi thì nó như một cái nhà không của , đó là điều kiện thuận lợi để trẻ dễ mắc các loại bệnh về đường hô hấp sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển tòa diên của trẻ, trí tuệ chậm phát triển , từ đó sẽ kéo theo sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Vì vậy với trẻ từ 0-6 tuổi chúng ta phải chú ý đến chăm sóc trẻ. Nếu để sơ xuất nó sẽ ảnh hưởng rất lớn dến sự phát triển sau này của trẻ, nhất là ngôn ngữ vì ngôn ngữ là công cụ để trẻ học tập và vui chơi. Cơ sở ngôn ngữ. Bản chất con người là tổng hòa các mối quan hệ xã hội (Max) “Con người muốn tồn tại thì phải gắn bó với cộng đồng. Giao tiếp là một đặc trưng quan trọng của con người. Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất”(Lênin). Nhờ có ngôn ngữ mà con người có thể hiểu được nhau, cùng nhau hành động vì một mục đích chung: Lao động, đấu tranh, xây dựng và phát triễn xã hội. Không có ngôn ngữ, không thể giao tiếp được thậm trí không thể tồn tại được, nhất là trẻ em, một sinh thể yéu ớt rất cần sự chăm sóc, bảo vệ của người lớn Ngôn ngữ chíng là một trong những phương tiện thúc đẩy trẻ trở thành một thành viên của xã hội loài người. Ngôn ngữ là một công cụ hữu hiệu để trẻ có thể bày tỏ những nguyện vọng của mình từ khi còn rất nhỏ để người lớn có thể chăm sóc, điều khiển, giáo dục trẻ là một điều kiện quan trọng để trẻ tham gia vào mọi hoạt động và trong hoạt động hình thành nhân cách của trẻ. Ngôn ngữ là công cụ phát triển trí tuệ. Ngôn ngữ là hiện thực của tư duy. Nếu không có ngôn ngữ thì quá trình tư duy của con người không được diễn ra được. Ngôn ngữ làm cho các kết quả của tư duy được cố định lại, do đó có thể khách quan hóa nó cho người khác và cho bản thân chủ thể tư duy. Ngoài ra ngôn ngữ còn là công cụ để trẻ học tập, vui chơi: Ngôn ngữ được tích hợp trong tất cả các loại hình hoạt động giáo dục, ở mọi lúc, mọi nơi. Như vậy ngôn ngữ cần cho tất cả các hoạt động và ngược lại, mọi hoạt kkộng tạo điều kiện cho ngôn ngữ trẻ phát triển. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ được các nhà tâm lý- ngôn ngữ học nhìn nhận từ những góc độ khác nhau L.S.Vưgôtxky xuất phát từ mục đích mà nhìn nhận: “Bản chất sự phát triển ngôn ngữ nhằm mục đích giao tiếp, nhận thức, tất nhiên sự phát triển ngôn ngữ của trẻ không chỉ thuần túy dựa trên sự phát triển khả nằng nhận thức của trẻ”- A.A.Lêonchieplại cho rằng: “ Sự phát triển của ngôn ngữ của trẻ em trước hết là sự phát triển của phương thức giao tiếp”-K.Hai-nơ cho rằng: Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ trải qua các giai đoạn từ thấp đến cao, phù hợp với các giai đoạn nhất định của lứa tuổi có thể lấy được nguồn gốc của sự phát triển ngôn ngữ ở các giai đoạn trước . Chúng ta thấy rằng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 0-6 tuổi vô cùng quan trọng. Nhất là việc phát triển ngôn ngữ để trẻ chuẩn bị vào trường phổ thông. Với trẻ 5-6 tuổi vốn từ của trẻ có khoảng 1033 từ. Ở lứa tuổi này tính từ và các từ loại khác chiếm tỷ lệ cao- trong đó có trạng từ. Trạng từ là một từ loại khó đối với trẻ. Hiện nay ở các Trường mầm non chưa chú ý nhiều đến việc dạy trẻ định hướng thời gian. Vì vậy phải chú ý đến việc dạy trẻ định hướng thời gian. Vì vậy phải chú ý đến việc dạy trạng từ chỉ thời gian cho trẻ, thông qua đó trẻ sẽ học tốt các môn như Toán về định lượng thời gian, tạo hình… nhất là đối với trẻ từ 5-6 tuổi . Trạng từ có thể làm thành phần phụ cho kết cấu chủ vị, đó là trạng ngữ Trạng ngữ có thể chia làm nhiều loại: Trạng ngữ chỉ thời gian Trạng ngữ chỉ địa điểm Trạng ngữ chỉ phương thức, phương tiện Trạng ngữ chỉ trạng thái, hoàn cảnh Trạng ngữ chỉ nguyên nhân… Với trẻ mẫu giáo chúng ta cần chú ý phát triển trạng từ chỉ thời gian, địa điểm nhất là trẻ 5-6 tuổi. Ch­¬ng II: ®iÒu tra kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ mÉu gi¸o lín I.®Þa bµn ®iÒu tra. T«i thùc hiÖn ®iÒu tra kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ mÈu gi¸o lín t¹i tr­êng mÇm non thÞ trÊn thä xu©n-huyÖn tho xu©n tØnh thanh ho¸. ®©y lµ tr­êng mÇm non duy nhÊt n»m trªn ®Þa bµn thÞ trÊn thä xu©n. tr­êng ®­îc thµnh lËp n¨m 1990-ban ®Çu chØ cã 32 ch¸u víi 3 líp, 8 c¸n bé gi¸o viªn. tíi nay tr­êng ®· thµnh lËp ®­îc 16 n¨m, hiÖn nay cã 250 ch¸u víi 8 líp(mét líp nhµ trÎ-7 líp mÈu gi¸o) cã 25 c¸n bé gi¸o viªn. §éi ngò c¸n bé gi¸o viªn trong tr­êng cã tr×nh ®é thÊp nhÊt lµ trung häc-cao nhÊt lµ ®¹i häc: 2-®¹i häc, 14-cao ®¼ng,4 trung cÊp. DiÖn tÝch cña tr­êng lµ 1300m2-phßng nhãm trÎ réng 45m2 chia lµm 3 phßng(phßng ¨n, phßng ch¬i-ngủ, phßng vÖ sinh) N¨m 2005-2006 tr­êng võa ®­îc ®ãn nhËn lµ tr­êng chuÈn quèc gia. Trong c¸c cuéc thi cÊp huyÖn, cÊp tØnh tr­êng ®¹t rÊt nhiÒu thµnh tÝch cao nh­: gi¶i nhÊt cuéc thi” ®å dïng d¹y häc s¸ng t¹o cho m«n to¸n”, gi¶i nh× cuéc thi” tiÕng h¸t gi¸o viªn mÇm non toµn tØnh”, gi¶i ba cuéc thi”an toµn giao th«ng”. T«i thùc hiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi nµy t¹i líp mÉu gi¸o lín A1 Víi 25 ch¸u. t«i thùc hiÖn nghiªn cøu ë c¸c ch¸u cã cïng løa tuæi, c¸c ch¸u hoµn toµn b×nh th­êng(vÒ søc khoÎ, tr¹ng th¸i t©m lý, ho¹t ®éng thÇn kinh…),c¸c ch¸u xuÊt th©n tõ c¸c hoµn c¶nh kh¸c nhau. TT Hä vµ Tªn Giíi tÝnh Hoµn c¶nh gia ®×nh 1 TrÇn Ngäc Tr©m N÷ Bè-MÑ lµm c¸n bé 2 Ph¹m §øc V­îng Nam Bè-MÑ lµm c¸n bé 3 Lª V¨n TiÕn Nam Bè-MÑ kinh doanh tù do 4 TrÇn §øc HiÕu Nam Bè-MÑ lµm c¸n bé 5 NguyÔn Thu H»ng N÷ Bè-MÑ lµm n«ng nghiÖp 6 Lª Hång Ngäc N÷ Bè-MÑ lµm c¸n bé 7 NguyÔn §øc Minh Nam Bè-MÑ 8 NguyÔn B¶o Anh N÷ Bè-MÑ lµm c¸n bé 9 Hoµng §×nh Léc Nam Bè-MÑ lµm n«ng nghiÖp 10 NguyÔn §ç §¹t Nam Bè-MÑ Lµm c¸n bé 11 §oµn Do·n Ch­¬ng Nam Bè-MÑ lµm n«ng nghiÖp 12 Lª Chi Mai N÷ Bè-MÑ lµm c¸n bé 13 §Æng Quang Linh Nam Bè-MÑ lµm c¸n bé 14 Vò Thu Trang N÷ Bè-MÑ kinh doanh tù do 15 NguyÔn Linh Chi N÷ Bè-MÑ lµm n«ng nghiÖp 16 NguyÔn H¶i Long Nam Bè-MÑ lµm c¸n bé 17 Th©n H¶i Long Nam Bè-MÑ lµm c¸n bé 18 Bïi H÷u NghÜa Nam Bè-MÑ lµm c¸n bé 19 TrÇn Thanh Tó N÷ Bè-MÑ lµm n«ng th«n 29 TrÇn M¹nh Hïng Nam Bè-MÑ kinh doanh tù do 21 TrÇn B¶o Ngäc N÷ Bè-MÑ lµm c¸n bé 22 §ç Ngäc Nam Nam Bè-MÑ lµm c¸n bé 23 Ng« H¶i Nam Nam Bè-MÑ lµm n«ng nghiÖp 24 NguyÔn DiÔm Quúnh N÷ Bè-MÑ lµm c¸n bé 25 NguyÔn Minh Anh N÷ Bè-MÑ lµm c¸n bé II. kü thuËt ®iÒu tra: §iÒu tra kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ b»ng c¸ch: ®iÒu tra trùc tiÕp trªn trÎ b»ng c¸ch dïng b¶ng tõ cho s½n víi 29 tr¹ng tõ kh¸c nhau, chñ yÕu lµ tr¹ng tõ chØ thêi gian: Buæi s¸ng, buæi tr­a, buæi chiÒu, buæi tèi, buæi ®ªm, h«m nay, ngµy mai, ngµy kia, h«m qua, tuÇn nµy, tuÇn tr­íc, tuÇn sau, th¸ng tr­íc, th¸ng nµy, th¸ng sau, n¨m nay, n¨m ngo¸i, n¨m sau, thø 2, thø 3, thø 4, thø 5, thø 6, thø 7, chñ nhËt, mïa xu©n, mïa h¹, mïa thu, mïa ®«ng. III C¸ch thøc ®iÒu tra. D¹y trÎ n¾m ®­îc tr¹ng tõ ®Æc biÖt lµ tr¹ng tõ chØ thêi gian cÇn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ngay tõ nhá, khi trÎ b¾t ®Çu nhËn biÕt, ph©n biÖt ®­îc thêi gian th«ng qua nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc tr­ng cña nã, khi trÎ biÕt sö dông c¸c tõ chØ thêi gian ®Ó nhËn thøc, thÓ hiÖn vµ thùc hiÖn nh÷ng ®Þnh h­íng thêi gian cña m×nh. viÖc d¹y trÎ n¾m ®­îc, hiÓu vµ sö dông tr¹ng tõ trong c©u ph¶i thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ®øa trÎ n¾m nh÷ng kiÕn thøc trong cuéc sèng hµng ngµy(tr­íc tiªn lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng vµ giao l­u) vµ b»ng con ®­êng d¹y häc cã môc ®Ých häc tËp t¹i tr­êng mÇm non. §iÒu tra kh¶ n¨ng sö dông tr¹ng tõ cña trÎ b»ng c¸ch: §Æt c©u hái-trÎ tr¶ lêi Dïng tranh minh ho¹ Dïng mµn h×nh vi tÝnh. 1 §Æt c©u hái: Trong 29 tr¹ng tõ trªn cã nh÷ng tr¹ng tõ kh«ng thÓ kiÓm tra b»ng c¸ch ®Æt c©u hái ®­îc mµ ph¶i dïng c¸ch kh¸c, chØ cã mét sè tr¹ng tõ lµ ta cã thÓ hái ®­îc b»ng c¸ch ®Æt c©u hái nh­: Vµo buæi s¸ng c¸c ch¸u thÊy «ng mÆt trêi nh­ thÕ nµo? Buæi s¸ng c¸c ch¸u lµm g× ë tr­êng mÇm non? Sau buæi tr­a lµ buæi nµo? H«m nay lµ thø 2 th× ngµy mai lµ thø mÊy? H«m qua lµ thø mÊy? Ngµy tiÕp theo cña thø 7 lµ thø mÊy? Ch¸u h·y kÓ c¸c buæi trong ngµy theo thø tù? §Ó biÕt ®­îc kh¶ n¨ng hiÓu nghÜa vµ kh¶ n¨ng sö dông tõ trong c©u chóng ta còng cã thÓ ®Æt ra c©u hái vµ quan s¸t khi trÎ tham gia c¸c ho¹t ®éng. VÝ dô: t¹i sao con biÕt h«m nay lµ thø 2? 2 Dïng tranh minh häa §Ó tæ chøc ho¹t ®éng nh»m gióp trÎ hiÓu vµ sö dông tr¹ng tõ chóng ta cã thÓ sö dông nh÷ng tranh sau: Tranh 1: C¶nh bÐ tËp thÓ dôc buæi s¸ng ë tr­êng mÇm non. Tranh 2: C¶nh bÐ ngñ tr­a ë tr­êng mÇm non Tranh 3: C¶nh phô huynh ®ãn bÐ tõ tr­êng mÇm non vÒ nhµ. Tranh 4: C¶nh bÐ xem ho¹t h×nh buæi tèi. Tranh 5: C¶nh c¶ nhµ ngñ ®ªm. Tranh 6:Quang c¶nh b×nh minh buæi s¸ng. Tranh 7: Quang c¶nh hoµng h«n buæi chiÒu. Tranh 8: Quang c¶nh kh«ng gian vµo ban ®ªm. Khi dïng tranh minh häa gi¸o viªn ph¶i ®Æt c©u hái ®Ó trÎ ph¸t hiÖn ra nÐt ®Æc tr­ng cña tranh-tr¹ng tõ hµm chøa trong bøc tranh VD: Bøc tranh nµy lµ g×? Ai biÕt g× vÒ bøc tranh này? .3 Sö dông mµn h×nh vi tÝnh, phim video, truyÖn tranh. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc cho trÎ xem phim, xem phong c¶nh trªn mµn h×nh vi tÝnh, gi¸o viªn cÇn ®Ó trÎ xem nhiÒu lÇn, còng nh­ nh÷ng chi tiÕt riªng biÖt cña phong c¶nh, b»ng c¸c c©u hái gi¸o viªn h­íng trÎ tri gi¸c toµn bé tranh, ph©n tÝch nh÷ng dÊu hiÖu nh»m thiÕt lËp mèi liªn hÖ gi÷a c¸c h×nh t­îng. Chóng ta cã thÓ dïng nh÷ng tranh phong c¶nh nh­. C¶nh mïa ®«ng: Mäi ng­ê._.