Đề xuất quy hoạch môi trường vùng bãi bồi ven biển huyện Kim Sơn - Tỉnh Ninh Bình

Më ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÊn ®Ò m«i tr­êng biÓn vµ ®íi ven bê ®· vµ ®ang ®­îc nhiÒu nhµ khoa häc thuéc c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau quan t©m. M«i tr­êng cña c¸c vïng ®Êt ngËp mÆn lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu thuéc ®íi ven bê cña mäi quèc gia cã biÓn. Vïng ®Êt ngËp mÆn ®­îc coi lµ n¬i rÊt nh¹y c¶m vÒ m«i tr­êng hiÖn nay bëi lÏ ë ®ã cã t­¬ng t¸c trùc tiÕp gi÷a ®Êt liÒn vµ biÓn. Mäi biÕn ®éng vÒ m«i tr­êng c¶ phÝa ®Êt liÒn còng nh­ biÓn ®Òu l­u l¹i dÊu tÝch trong vïng ®Êt ®ã. V× vËy, viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ tæng thÓ hiÖn tr¹ng m«i tr­êng vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p sö dông hîp lý c¸c vïng ®Êt ngËp mÆn ven biÓn n­íc ta hiÖn nay lµ mét yªu cÇu thêi sù vµ cÊp b¸ch. HuyÖn Kim S¬n ®­îc thµnh lËp n¨m 1892 vµ lµ huyÖn ven biÓn duy nhÊt cña tØnh Ninh B×nh. Do vÞ trÝ n»m kÑp gi÷a s«ng §¸y ë phÝa ®«ng vµ s«ng Cµn ë phÝa t©y, nªn phÇn lín ®Êt ®ai cña huyÖn ®­îc h×nh thµnh bëi qu¸ tr×nh båi tô cña hai con s«ng nµy t¹o nªn. LÞch sö ph¸t triÓn huyÖn Kim S¬n g¾n liÒn víi 9 lÇn quai ®ª lÊn biÓn. Cho ®Õn nay, tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña huyÖn lµ 20.747 ha, trong ®ã vïng b·i båi Kim S¬n cã diÖn tÝch kho¶ng 6.660 ha vµ chia ra 4 khu vùc nh­ sau: - Khu vùc B×nh Minh 1: Khu vùc trong ®ª B×nh Minh 1 thuéc N«ng tr­êng B×nh Minh. - Khu vùc B×nh Minh 2: tõ ®ª B×nh Minh 1 ®Õn ®ª B×nh Minh 2. - Khu vùc B×nh Minh 3: tõ ®ª B×nh Minh 2 ®Õn ®ª B×nh Minh 3. - Khu vùc B×nh Minh 4: tõ ngoµi ®ª B×nh Minh 3 ®Õn mÐp triÒu kiÖt. Trong ®ã, hai khu vùc B×nh Minh 3 vµ B×nh Minh 4 lµ khu vùc ®Êt ngËp mÆn chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña thuû triÒu lªn xuèng hµng ngµy do ®ª B×nh Minh 3 ch­a ®­îc khÐp kÝn. B·i båi Kim S¬n lµ vïng ®Êt më. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu, mçi n¨m m¶nh ®Êt nµy cã tèc ®é lÊn ra biÓn trung b×nh tõ 80 - 100m. §©y lµ khu vùc cã tèc ®é båi tô hµng n¨m thuéc lo¹i lín nhÊt ë vïng ven biÓn n­íc ta. Tr­íc ®©y, viÖc khai th¸c b·i båi hÇu nh­ chØ theo mét môc ®Ých duy nhÊt lµ t¹o thªm ®Êt n«ng nghiÖp vµ n¬i ë cho mét bé phËn d©n c­ kh«ng cã ®Êt ®ai canh t¸c. Do vËy, hiÖu qu¶ kinh tÕ khai th¸c b·i båi kh«ng ®­îc xem lµ vÊn ®Ò quan träng mµ an sinh x· héi míi lµ vÊn ®Ò ®Æt lªn hµng ®Çu. B·i båi Kim S¬n lµ m¶nh ®Êt lu«n biÕn ®éng do ¶nh h­ëng cña hai t¸c nh©n chñ yÕu lµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng­êi. V× vËy, ®¸nh gi¸ ®óng, chÝnh x¸c c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ xu thÕ biÕn ®éng cña chóng, ®ång thêi ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña con ng­êi sao cho phï hîp trong vÊn ®Ò khai th¸c sö dông b·i båi ®¶m b¶o sù PTBV c¶ vÒ kinh tÕ vµ m«i tr­êng lµ nhiÖm vô hÕt søc cÇn thiÕt. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò, chóng t«i ®· thùc hiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc víi tiªu ®Ò: “§Ò xuÊt quy ho¹ch m«i tr­êng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n - tØnh Ninh B×nh”. Môc tiªu cña ®Ò tµi lµ ®¸nh gi¸ tæng thÓ hiÖn tr¹ng m«i tr­êng sinh th¸i, t¹o c¬ së khoa häc cho chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ BVMT còng nh­ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý bÔn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ vïng b·i båi ven biÓn Kim S¬n nãi riªng vµ c¸c vïng ®Êt ngËp mÆn ven biÓn nãi chung. §èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng m«i tr­êng khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh: hiÖn tr¹ng m«i tr­êng ®Êt, n­íc. Nghiªn cøu c¸c nguyªn nh©n g©y biÕn ®éng m«i tr­êng vµ dù b¸o xu h­íng biÕn ®éng m«i tr­êng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n. §­a ra c¸c ®Þnh h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch nh»m sö dông hîp lý vµ bÒn v÷ng tµi nguyªn khu vùc b·i båi. Thµnh lËp b¶n ®å ®Þnh h­íng quy ho¹ch m«i tr­êng khu vùc. CH¦¥NG 1 1.1. TæNG QUAN VÒ QUY HO¹CH M¤I TR¦êNG 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ quy ho¹ch m«i tr­êng Trong tµi liÖu h­íng dÉn vÒ Ph­¬ng ph¸p luËn quy ho¹ch m«i tr­êng do Côc m«i tr­êng thuéc Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng ban hµnh (th¸ng 12/1998) ®· ®­a ra kh¸i niÖm vÒ QHMT nh­ sau: “QHMT lµ qu¸ tr×nh sö dông cã hÖ thèng c¸c kiÕn thøc khoa häc ®Ó x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p trong khai th¸c vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn vµ b¶o vÖ m«i tr­êng nh»m ®Þnh h­íng c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn trong khu vùc, ®¶m b¶o môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Thùc chÊt cña c«ng t¸c QHMT lµ viÖc tæ chøc kh«ng gian l·nh thæ vµ sö dông c¸c thµnh phÇn m«i tr­êng phï hîp víi chøc n¨ng m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn trong vïng quy ho¹ch. MÆt kh¸c, kh«ng gian l·nh thæ ®Òu ®­îc sö dông cho c¸c ho¹t ®éng KT - XH cña con ng­êi. V× vËy QHMT còng cã thÓ ngoµi quy ho¹ch míi vÒ chøc n¨ng m«i tr­êng kh«ng gian cßn cã thÓ lµ viÖc ®iÒu chØnh kh«ng gian vµ c¸c thµnh phÇn m«i tr­êng ®· cã lµm sao ®Ó viÖc khai th¸c sö dông chóng phï hîp víi chøc n¨ng m«i tr­êng cña m×nh. Nh­ vËy thùc chÊt cña c«ng t¸c QHMT l·nh thæ lµ ®iÒu hoµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng KT - XH. M«i tr­êng ®ang tån t¹i ë ®ã. Môc tiªu cña sù ®iÒu hoµ nµy lµ ®¶m b¶o mét c¸ch bÒn v÷ng sù ph¸t triÓn KT-XH mµ kh«ng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i tr­êng tù nhiªn. 1.1.2. Môc tiªu, nguyªn t¾c vµ néi dung c¬ b¶n cña quy ho¹ch m«i tr­êng 1.1.2.1. QHMT ph¶i ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu chñ yÕu sau ®©y - §¶m b¶o chÊt l­îng m«i tr­êng phï hîp víi tõng ®¬n vÞ kh«ng gian chøc n¨ng m«i tr­êng (cã 4 chøc n¨ng m«i tr­êng c¬ b¶n lµ cung cÊp tµi nguyªn, tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc d©n c­ vµ chøa ®ùng chÊt th¶i) - §iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ qu¶n lý chÊt th¶i nh»m ®¶m b¶o m«i tr­êng sèng trong s¹ch cho con ng­êi. - N©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c, sö dông hîp lý tµi nguyªn. - Tæ chøc qu¶n lý m«i tr­êng theo khu vùc hoÆc theo vïng quy ho¹ch. 1.1.2.2. QHMT ë bÊt kú cÊp nµo ®Òu ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c sau ®©y: - Sù phï hîp cña cÊu tróc vµ bè trÝ c¬ cÊu ph¸t triÓn KT - XH víi luËt b¶o vÖ m«i tr­êng vµ c¸c luËt vÒ sö dông hîp lý tõng d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn vÒ chÊt l­îng m«i tr­êng nh»m PTBV. - Phèi hîp, lång ghÐp víi QHPTKTXH, quy ho¹ch qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, sö dông ®Êt. - KÕt hîp gi÷a c¸c nhµ khoa häc vµ thùc tiÔn s½n cã phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý m«i tr­êng. Ho¹t ®éng QHMT ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ liªn ngµnh ë tr×nh ®é tiªn tiÕn. - S½n sµng thùc hiÖn kiÓm so¸t toµn bé chÊt g©y « nhiÔm ë møc ®é ph©n chia chøc n¨ng kh¸c nhau, trong ®ã tæng l­îng chÊt « nhiÔm th¶i ra kh«ng v­ît qu¸ giíi h¹n quy ®Þnh. 1.1.2.3. C¸c néi dung chÝnh cña QHMT bao gåm: - Quy ho¹ch vµ qu¶n lý tµi nguyªn (n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, kho¸ng s¶n, c¸c khu b¶o tån) - Quy ho¹ch sinh th¸i c¶nh quan (chøc n¨ng tù nhiªn cña c¶nh quan, c¸c hÖ sinh th¸i, c¸c khu hÖ ®éng thùc v©t, ®a d¹ng sinh häc, c¸c l­u vùc vµ m¹ng l­íi s«ng ngßi). - Quy ho¹ch sinh th¸i ®« thÞ (sö dông c¸c nhiªn liÖu ho¸ th¹ch liªn quan ®Õn khÝ nhµ kÝnh vµ c¸c chÊt g©y « nhiÔm kh¸c, chÊt th¶i s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t, sinh th¸i c¶nh quan ®« thÞ). C¸c b­íc nghiªn cøu trong QHMT ®­îc thÓ hiÖn trong H×nh 1. 1.1.3. C¸c ho¹t ®éng triÓn khai vÒ quy ho¹ch m«i tr­êng trªn ThÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 1.1.3.1. Quy ho¹ch m«i tr­êng trªn ThÕ giíi Ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 19 ®· xuÊt hiÖn quan niÖm QHMT réng r·i trong c«ng chóng. Lý thuyÕt vÒ QHMT ®· ®­îc ph¸t triÓn liªn tôc tõ nhµ x· héi häc Nga Ph¸p, Le Play, ®Õn nhµ quy ho¹ch Scotlen, Sir Patrick Geddes, vµ sau ®ã lµ ng­êi häc trß ng­êi Mü cña «ng, Lewis Mumford, vµ sau nµy lµ Ian McHarg t¸c gi¶ cña ThiÕt kÕ cïng tù nhiªn (Design with Nature). QHMT ®· thùc sù ®­îc quan t©m tõ khi xuÊt hiÖn Phong trµo m«i tr­êng (Environmental Movement) ë Mü vµo nh÷ng n¨m 60, khi mµ c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi quan t©m mét c¸ch nghiªm tóc tíi c¸c th«ng sè m«i tr­êng trong qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn. Kinh nghiÖm vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh quy ho¹ch vïng ë ch©u ¢u, ch©u Mü vµ ch©u ¸ kh¸c nhau rÊt nhiÒu. Ngay t¹i Mü nhiÒu lóc, c¸c nhµ quy ho¹ch vïng ®· tõng bÞ coi lµ kh«ng thùc tÕ vµ vai trß cña khoa häc m«i tr­êng ®èi víi c¸c nhµ quy ho¹ch Ýt g©y ®­îc chó ý cña c«ng chóng. ë óc, c¸c yÕu tè m«i tr­êng ®­îc ®em vµo quy ho¹ch vïng ngay tõ n¨m 1941. ë ch©u ¸, quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng ph¸t triÓn nhÊt t¹i NhËt B¶n. Khëi ®Çu tõ n¨m 1957, quy ho¹ch ph¸t triÓn cho c¸c vïng n«ng th«n kÐm ph¸t triÓn nh»m ®¹t ®­îc viÖc sö dông hiÖu qu¶ ®Êt vµ c¸c nguån tµi nguyªn th«ng qua quy ho¹ch hoµn chØnh, sù ®Çu t­ cña c«ng chóng vµo c¬ së h¹ tÇng, t¹o m«i tr­êng sèng trong lµnh, vµ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p b¶o tån thiªn nhiªn. Quy ho¹ch vïng ë ch©u ¸ tËp trung vµo c¶ vïng n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Quy ho¹ch vïng n«ng th«n th­êng bao gåm ®Þnh c­, ph¸t triÓn tµi nguyªn n­íc. Giai ®o¹n nhËn thøc m«i tr­êng ë ch©u ¸ vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c lµ tõ khi x¶y ra hµng lo¹t vô khñng ho¶ng m«i tr­êng nh÷ng n¨m 50, 60 ®· næi lªn do nhiÔm ®éc thuû ng©n ë Minamata, NhËt B¶n, nh÷ng ¶nh h­ëng liªn quan ®Õn thuèc trõ s©u, trµn dÇu vµ nhiÒu sù cè m«i tr­êng mµ ¶nh h­ëng cña chóng ®· t¸c ®éng lªn mét vïng réng lín g©y sù chó ý cña c«ng chóng. T¹i khu vùc ch©u ¸ – Th¸i B×nh D­¬ng, sau Héi nghÞ m«i tr­êng Liªn Hîp Quèc t¹i Stockholm, cuéc häp liªn quèc gia t¹i Bankok n¨m 1973 ®· th«ng qua KÕ ho¹ch hµnh ®éng ch©u ¸ vÒ m«i tr­êng. Quy ho¹ch m«i tr­êng §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr­êng Dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi (nÕu ch­a cã) vµ dù b¸o biÕn ®éng tµi nguyªn vµ m«i tr­êng Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chøc n¨ng m«i tr­êng Qu¶n lý m«i tr­êng theo ph­¬ng ¸n QHMT. C¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh, biÖn ph¸p, c«ng cô m«i tr­êng thÝch hîp Dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (nÕu ch­a cã) Dù b¸o biÕn ®éng tµi nguyªn theo c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn Dù b¸o biÕn ®éng m«i tr­êng theo c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn Kh«ng gian sèng Cung cÊp tµi nguyªn Khu vùc c«ng nghiÖp ChÊt th¶i, hÖ thèng ®æ th¶i Ph©n vïng chøc n¨ng m«i tr­êng S¬ ®å QHMT cho c¸c hµnh ®éng ph¸t triÓn H×nh 1: S¬ ®å c¸c b­íc nghiªn cøu trong QHMT §¸nh gi¸ tæng hîp chÊt l­îng m«i tr­êng §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng kinh tÕ - x· héi §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c¸c thµnh phÇn m«i tr­êng HiÖn nay, vÊn ®Ò QHMT ®· ®­îc quan t©m vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Mét sè tæ chøc quèc tÕ nh­ Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) ®· ph¸t hµnh nhiÒu tµi liÖu h­íng dÉn vµ giíi thiÖu kinh nghiÖm vÒ QHMT ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. 1.1.3.2. Quy ho¹ch m«i tr­êng ë ViÖt Nam Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, nhiÒu vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®· h×nh thµnh bao gåm vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn B¾c, vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam. GÇn ®©y c¸c ®Þa ph­¬ng ®ang ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cho phÐp thµnh lËp vïng kinh tÕ träng ®iÓm T©y Nguyªn vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm §ång b»ng S«ng Cöu Long. HiÖn nay tÊt c¶ 8 vïng kinh tÕ vµ 3 vïng kinh tÕ träng ®iÓm trong c¶ n­íc ®· cã QHPTKTXH ®Õn n¨m 2010, nhiÒu ngµnh còng ®· x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn. MÆc dï ®Õn nay ®· cã nhiÒu ®Ò tµi, dù ¸n vÒ BVMT ®­îc triÓn khai trªn ®Þa bµn c¸c vïng nµy, nh­ng mét vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc nh»m b¶o ®¶m PTBV t¹i mçi vïng lµ QHMT vïng vÉn ch­a ®­îc ®Ò cËp ®Õn. ë cÊp vÜ m« cã nhiÒu ho¹t ®éng ®· vµ ®ang ®­îc triÓn khai trong thùc tÕ nh»m PTBV ®Êt n­íc. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn QHMT t¹i ViÖt Nam còng ®ang ®­îc thùc hiÖn, bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh, ®Ò tµi cÊp Nhµ n­íc ®Õn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu cÊp ®Þa ph­¬ng. 1.1.4. C¸c ph­¬ng ph¸p vµ c«ng cô dïng trong quy ho¹ch m«i tr­êng 1.1.4.1. C¸c ph­¬ng ph¸p HiÖn nay cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®­îc dïng trong QHMT, mçi ph­¬ng ph¸p ®Òu cã nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông riªng. ViÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo th«ng tin, d÷ liÖu ®Çu vµo, tÝnh chÊt vµ c¸c thµnh phÇn cña c¸c kÞch b¶n, ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn còng nh­ c¸c ®èi t­îng trong QHMT Tuy nhiªn, c¸c ph­¬ng ph¸p cã thÓ tæ hîp theo c¸c nhãm chÝnh nh­ sau: - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ thèng - §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng - Kinh tÕ m«i tr­êng - Lùa chän ­u tiªn Trong mçi ph­¬ng ph¸p trªn l¹i cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p hç trî ®­îc sö dông kh¸c nhau, nh­ c¸c ph­¬ng ph¸p danh môc, ma trËn, m« h×nh to¸n häc QHMT lµ mét lÜnh vùc phøc t¹p, nªn nã th­êng ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp hµi hoµ vµ sö dông hîp lý tõng hÖ ph­¬ng ph¸p trong tõng néi dung cô thÓ. 1.1.4.2. C¸c c«ng cô C«ng cô QHMT th­êng bao gåm c«ng cô thùc hiÖn QHMT vµ c«ng cô qu¶n lý QHMT. C«ng cô thùc hiÖn QHMT - C«ng cô ph¸p lý C«ng cô cã tÝnh tiªn quyÕt, quyÕt ®Þnh mäi néi dung, c«ng viÖc cña QHMT. QHMT ®­îc thùc hiÖn lu«n ph¶i xuÊt ph¸t ®iÓm tõ c¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch cña chÝnh ®èi t­îng ®­îc quy ho¹ch (quèc gia, tØnh, khu vùc). §ã lµ c¸c v¨n b¶n luËt m«i tr­êng; nghÞ ®Þnh, th«ng t­, c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc qu¶n lý m«i tr­êng. TÊt c¶ c¸c c«ng cô nµy ®­îc vËn dông phï hîp trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch. - C«ng cô kü thuËt C«ng cô kü thuËt lµ c«ng cô chñ ®¹o quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ viÖc thùc hiÖn QHMT. §Ó lËp QHMT tr­íc hÕt ph¶i cã c¸c th«ng tin d÷ liÖu nÒn, th­êng lµ: + HiÖn tr¹ng m«i tr­êng (c¶ tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi, xuÊt ph¸t ®iÓm) + HiÖn tr¹ng khai th¸c sö dông c¸c lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nh©n lùc + C¸c chiÕn l­îc BVMT + QHPTKTXH + Quy ho¹ch qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn + Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai + C¸c th«ng sè nÒn TiÕp ®Õn lµ c¸c ph­¬ng tiÖn, c«ng nghÖ thùc hiÖn nh­: m¸y mãc, trang thiÕt bÞ vµ yÕu tè quan träng lµ ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é, n¨ng lùc cao, am hiÓu c¸c lÜnh vùc QHMT. - C«ng cô kinh tÕ C«ng cô kinh tÕ lµ c«ng cô cã tÝnh ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn QHMT. Khi lËp QHMT, ngay tõ kh©u ®Çu tiªn (chuÈn bÞ, lËp ®Ò c­¬ng) ph¶i tÝnh ®Õn: ®Çu vµo cña c¸c nguån tµi chÝnh (quü). V× tÝnh chÊt viÖc BVMT lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ nªn ®Çu t­ BVMT ®­îc xÕp trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn KT - XH cña quèc gia vµ ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c cÊp chÝnh quyÒn. C«ng cô qu¶n lý QHMT §Ó QHMT thùc hiÖn ®­îc môc tiªu PTBV th× vÊn ®Ò qu¶n lý QHMT ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. Bëi vËy, ®Ó qu¶n lý tèt cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ hîp lý, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña khu vùc quy ho¹ch. C¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ nµy nhiÒu khi ®­îc h×nh thµnh, xuÊt ph¸t trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch, nªn phï hîp vµ n»m trong ph¹m vi cña c¸c LuËt, NghÞ ®Þnh do Nhµ n­íc ban hµnh nh­ng cã khi nã ®¶m b¶o tÝnh nghiªm ngÆt vµ kh¾t khe h¬n. Bªn c¹nh c¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ, cßn ph¶i cã mét bé m¸y tæ chøc qu¶n lý, gi¸m s¸t liªn tôc vµ kÌm theo lµ c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®Ó thùc hiÖn ®ång bé vµ cã hiÖu qu¶. 1.2. TæNG QUAN VÒ §IÒU KIÖN Tù NHI£N – KINH TÕ X· HéI VïNG B·I BåI VEN BIÓN HUYÖN KIM S¥N - TØNH NINH B×NH 1.2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n - tØnh Ninh B×nh 1.2.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý Vïng b·i båi ven biÓn Kim S¬n ®­îc h×nh thµnh do sù båi tô cña hai cöa s«ng chÝnh lµ s«ng §¸y ë phÝa §«ng, s«ng Cµn ë phÝa T©y, víi vÞ trÝ ®Þa lý kho¶ng 19056’44’’ - 20000 VÜ ®é B¾c vµ 10602’05’’ - 106005’20’’ Kinh ®é §«ng. Vïng b·i båi Kim S¬n n»m ë ®iÓm ®Ønh ®iÓm phÝa §«ng Nam cña vïng ®ång b»ng B¾c Bé; phÝa Nam gi¸p VÞnh B¾c Bé, phÝa §«ng gi¸p s«ng §¸y, phÝa T©y gi¸p s«ng Cµn, phÝa B¾c gi¸p ®ª Tïng ThiÖn vµ ®ª Cån Thoi. Vïng b·i båi Kim S¬n cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ giao th«ng ®ã lµ lîi thÕ vÒ con ®­êng sè 10 lµ huyÕt m¹ch giao th«ng gi÷a c¸c vïng ven biÓn ®ång b»ng ch©u thæ S«ng Hång. 1.2.1.2. §Æc ®iÓm khÝ hËu ChÕ ®é giã H­íng giã thÞnh hµnh trong vïng thay ®æi theo tÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c khèi kh«ng khÝ x©m nhËp vµ thay ®æi theo mïa. ChÕ ®é giã trong vïng chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña hai h­íng giã thæi chÝnh trong n¨m lµ giã ®«ng b¾c vµ giã ®«ng nam. Giã ®«ng b¾c thÞnh hµnh vµo mïa kh«, tèc ®é trung b×nh kho¶ng 34 m/s, cßn giã ®«ng nam thÞnh hµnh vµo mïa m­a, tèc ®é trung b×nh kho¶ng 45 m/s. Trong mét ngµy giã th­êng thæi tõ ®Êt liÒn ra biÓn vµo ban ngµy vµ tõ biÓn vµo ®Êt liÒn vµo ban ®ªm. ChÕ ®é nhiÖt ChÕ ®é nhiÖt ë Kim S¬n n»m trong nÒn nhiÖt ®é chung cña B¾c ViÖt Nam víi sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña c¬ chÕ giã mïa. Nh×n chung chÕ ®é nhiÖt ë Kim S¬n cã ®Æc ®iÓm ph©n chia theo mïa t­¬ng ®èi râ rÖt vµ cã sù biÕn ®éng lín vÒ nhiÖt vÒ mïa ®«ng, æn ®Þnh vÒ mïa h¹. Vµo mïa ®«ng ®­îc ®Æc tr­ng bëi sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña kh«ng khÝ l¹nh cùc ®íi lµm cho nhiÖt ®é h¹ thÊp râ rÖt so víi vïng nhiÖt ®íi tiªu chuÈn. Mïa l¹nh ë Kim S¬n cã thÓ b¾t ®Çu tõ th¸ng XII ®Õn th¸ng III víi nhiÖt ®é dao ®éng trong kho¶ng 15 - 200C. Vµo mïa h¹ l¹i ®Æc tr­ng bëi c¸c luång kh«ng khÝ nãng Èm nªn lµm t¨ng nhanh nhiÖt ®é vµ æn ®Þnh nhanh chãng. Mïa nãng kÐo dµi tõ th¸ng V ®Õn th¸ng X víi nhiÖt ®é trung b×nh æn ®Þnh lín h¬n 250C. Gi÷a hai mïa nãng l¹nh lµ nh÷ng thêi kú chuyÓn tiÕp, thêi kú mïa nãng sang mïa l¹nh kho¶ng mét th¸ng r­ìi (15/X - 30/XI), thêi kú mïa l¹nh s¹ng mïa nãng cã ng¾n h¬n chót Ýt. ChÕ ®é m­a ChÕ ®é m­a ë Kim S¬n phô thuéc vµo sù ho¹t ®éng cña giã mïa vµ c¸c nhiÔu ®éng. ChÕ ®é m­a cã 2 mïa râ rÖt, mïa m­a t­¬ng øng víi mïa nãng (V - X) vµ mïa Ýt m­a t­¬ng øng víi mïa l¹nh (XI - IV). L­îng m­a trung b×nh mïa cña vïng ven biÓn lµ 1.550 - 1.750 mm. Møc ®é dao ®éng cña l­îng m­a trung b×nh mïa kh¸ lín: tõ 700 – 800 mm nh÷ng n¨m Ýt m­a ®Õn 2.800 - 3.000 mm nh÷ng n¨m m­a nhiÒu. Ph©n bè l­îng m­a trung b×nh hµng th¸ng vµo mïa m­a kh«ng ®ång ®Òu mµ t¨ng dÇn tõ th¸ng V (140 – 150 mm) sang c¸c th¸ng VI - VII (200 mm) ®Õn c¸c th¸ng VIII - IX (300 - 400 mm). §Æc biÖt vµo cuèi mïa m­a th­êng xuÊt hiÖn m­a rµo vµ d«ng x¶y ra vµo ®ªm vµ s¸ng sím. Tæng l­îng m­a mïa Ýt m­a chØ chiÕm tõ 12 - 14% tæng l­îng m­a n¨m, víi sè ngµy m­a tõ 47 - 57 ngµy. L­îng m­a trung b×nh cña mïa Ýt m­a kho¶ng 200 – 230 mm víi l­îng m­a trung b×nh th¸ng thay ®æi tõ th¸ng XI (75 – 110 mm) sang c¸c th¸ng I - II (25 – 35 mm) ®Õn th¸ng III (58 mm). Thêi kú c¸c th¸ng XII - I lµ thêi kú hay x¶y ra h¹n kÐo dµi, cã tr­êng hîp suèt 60 ngµy kh«ng cã m­a hoÆc m­a kh«ng ®¸ng kÓ. §é Èm kh«ng khÝ Do vÞ trÝ s¸t biÓn nªn Kim S¬n lµ miÒn khÝ hËu th­êng xuyªn Èm ­ít, ®é Èm t­¬ng ®èi trung b×nh n¨m cña c¸c vïng ®Òu cã trÞ sè 85 - 86%. BiÕn thiªn ®é Èm t­¬ng ®èi x¶y ra theo mïa - Mïa Ýt m­a: Vµo thêi kú kh« hanh (th¸ng XII - I) ®é Èm t­¬ng ®èi trung b×nh cã thÓ thÊp h¬n 60 - 70%. Vµo thêi kú Èm (th¸ng II - IV) trïng víi mïa m­a phïn nªn lµ thêi kú rÊt Èm, ®é Èm t­¬ng ®èi trung b×nh xÊp xØ 90%. - Mïa m­a: th­êng xuyªn duy tr× t×nh tr¹ng ®é Èm cao, trÞ sè ®é Èm t­¬ng ®èi trung b×nh mïa ®Òu ®¹t trªn 82%. Tuy nhiªn chóng biÕn thiªn theo c¸c th¸ng kh¸c nhau. Vµo c¸c th¸ng V - VII ®é Èm t­¬ng ®èi cã trÞ sè thÊp h¬n c¸c th¸ng kh¸c. Vµo nöa sau cña mïa m­a ®é Èm kh«ng khÝ lu«n duy tr× tõ 85 - 90%. §iÒu kiÖn bøc x¹ Lµ mét vïng n»m trong vïng néi chÝ tuyÕn, cã ®é cao mÆt trêi lín, thêi gian chiÕu s¸ng dµi nªn vïng ven biÓn Kim S¬n cã ®­îc mét chÕ ®é bøc x¹ rÊt dåi dµo víi bøc x¹ thùc tÕ hµng n¨m ®¹t tíi trÞ sè 120 Kcal/cm2/n¨m. So víi tæng l­îng bøc x¹ lý thuyÕt th× tæng l­îng bøc x¹ thùc tÕ chØ chiÕm 50 - 60%. Sù ph©n bè tæng l­îng bøc x¹ thùc tÕ hµng th¸ng cã sù biÕn thiªn vµ cã sù kh¸c biÖt gi÷a sù biÕn thiªn cña chóng víi sù biÕn thiªn cña bøc x¹ lý thuyÕt hµng th¸ng. TrÞ sè bøc x¹ thùc tÕ cao nhÊt vµo th¸ng VII (14,64 Kcal/cm2) vµ thÊp nhÊt vµo th¸ng II (5.50 Kcal/cm2) S­¬ng mï S­¬ng mï ë Kim S¬n ®­îc h×nh thµnh nhiÒu nhÊt trong mïa ®«ng, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ th¸ng X (d¹ng s­¬ng mï bøc x¹) nh­ng nhiÒu nhÊt vÉn lµ th¸ng III (chñ yÕu d¹ng s­¬ng mï b×nh l­u). Trung b×nh th¸ng cã tõ 4 - 6 ngµy s­¬ng mï; mét sè n¨m lªn ®Õn trªn 10 ngµy. B·o Kim S¬n n»m trong vïng chÞu ¶nh h­ëng thêi tiÕt miÒn B¾c nªn thuéc ph¹m vi ¶nh h­ëng cña khu vùc ¶nh h­ëng b·o tõ Qu¶ng Ninh ®Õn Thanh Ho¸. Mïa b·o b¾t ®Çu tõ th¸ng VI ®Õn th¸ng IX. Mçi n¨m th­êng cã kho¶ng 9 - 10 c¬n b·o ho¹t ®éng trªn biÓn §«ng, n¨m nhiÒu nhÊt cã ®Õn 17 - 18 c¬n. 60% c¬n b·o h×nh thµnh ë miÒn T©y Th¸i B×nh D­¬ng, 40% h×nh thµnh ngay trong biÓn §«ng. Th¸ng cã nhiÒu b·o nhÊt lµ c¸c th¸ng VII - IX. Theo sè liÖu thèng kª trong 45 n¨m (1956 - 2000) th× cã 103 c¬n b·o ®æ bé vµo biÓn Qu¶ng Ninh - Thanh Ho¸, n¨m nhiÒu nhÊt cã tíi 6 c¬n; trong ®ã cã 10 c¬n b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi ®æ bé vµo vïng biÓn Nam §Þnh - Ninh B×nh. Do Kim S¬n n»m s¸t biÓn nªn khi b·o ®æ bé vµo chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín cña giã b·o, trong vïng ®· quan s¸t ®­îc tèc ®é giã 45 - 50 m/s. Bªn c¹nh søc ph¸ ho¹i m¹nh mÏ cña giã th× khu vùc ven biÓn cßn høng chÞu c¸c c¬n sãng biÓn, n­íc d©ng do b·o tµn ph¸ ®ª biÓn, nhiÔm mÆn. TÊt c¶ c¸c c¬n b·o ®Òu g©y nªn hiÖn t­îng m­a lín ®Õn rÊt lín víi l­îng m­a lªn ®Õn hµng tr¨m mm, l­îng m­a do b·o g©y nªn kh«ng phô thuéc vµo t©m c¬n b·o cã trùc tiÕp ®i qua vïng hay kh«ng. Thêi gian tån t¹i trung b×nh cña c¸c c¬n b·o th­êng 4 - 5 ngµy. 1.2.1.3. §Æc ®iÓm thuû, h¶i v¨n HÖ thèng s«ng, kªnh m­¬ng Vïng nghiªn cøu cã 3 con s«ng ch¶y qua: S«ng §¸y, s«ng Tèng Cµn vµ S«ng V¹c. - S«ng §¸y b¾t nguån tõ Hµ T©y, ch¶y qua Hµ Nam sau ®ã trë thµnh ranh giíi tù nhiªn gi÷a hai tØnh Ninh B×nh víi Nam §Þnh b¾t ®Çu tõ x· Gia Thanh huyÖn Gia ViÔn ®Õn x· Kim §«ng huyÖn Kim S¬n. §o¹n S«ng §¸y ch¶y qua vïng nghiªn cøu dµi kho¶ng 18 km b¾t ®Çu tõ x· Hïng TiÕn qua c¸c x· Nh­ Hoµ, Quang ThiÖn, §ång H­íng, Kim ChÝnh, Th­îng KiÖm, L­u Ph­¬ng, Cån Thoi, Kim §«ng. L­u l­îng n­íc ®o¹n s«ng nµy vÒ mïa m­a kho¶ng 13,500 m3/s vµ vµo mïa kh« kho¶ng 5600 m3/s. S«ng §¸y lµ mét trong nh÷ng s«ng cã t¶i l­îng phï sa tõ ®Êt liÒn ®æ ra biÓn lín kho¶ng 18.000.000 m3 vµ tû lÖ bïn c¸t ®äng l¹i ë ®íi ven bê rÊt cao kho¶ng 7.380.000 m3. - S«ng Tèng Cµn: S«ng b¾t nguån tõ BØm S¬n Thanh Ho¸, ch¶y qua Hµ Trung Nga S¬n råi trë thµnh ranh giíi tù nhiªn cña Kim S¬n - Ninh B×nh vµ Nga S¬n - Thanh Ho¸ tõ x· §Þnh Ho¸ qua x· V©n H¶i, Kim Mü, Kim H¶i råi ®æ ra biÓn. §o¹n ch¶y qua vïng nghiªn cøu cña s«ng Tèng Cµn dµi kho¶ng 9 km. §©y lµ mét con s«ng nhá, hÑp dßng ch¶y chËm. L­u l­îng vÒ mïa m­a kho¶ng 2500 m3/s vµ mïa kh« kho¶ng 1200 m3/s. S«ng Tèng Cµn ch¶y däc vïng ®ång b»ng Hµ Trung, Nga S¬n Thanh Ho¸ h­íng t©y - ®«ng råi míi ®æ ra biÓn nªn l­îng phï sa hµng n¨m t¶i ra biÓn kh«ng nhiÒu. Tuy nhiªn còng gãp phÇn t¨ng l­îng båi tô cho khu vùc nghiªn cøu. - S«ng V¹c: S«ng nµy b¾t nguån tõ hai nh¸nh s«ng Chanh vµ s«ng Luån cña s«ng Hoµng Long (®æ ra s«ng §¸y ë Gi¸n KhÈu) ch¶y qua c¸c huyÖn Yªn Kh¸nh, Yªn M« råi qua Kim S¬n vµ ®æ vµo s«ng §¸y ë x· Th­îng KiÖm (h­íng ch¶y chÝnh lµ TB - §N). Nh×n chung ®©y lµ mét con s«ng nhá, hÑp. L­u l­îng mïa m­a kho¶ng 1800 - 2000 m3/s, mïa kh« kho¶ng 800 - 1000 m3/s. Phï sa do s«ng nµy t¶i ra biÓn ®· ®­îc tÝnh gép vµo tæng l­îng phï sa ë cöa s«ng §¸y cña s«ng §¸y nªu trªn. Vïng Kim S¬n nãi chung vµ vïng nghiªn cøu nãi riªng cã mét hÖ thèng kªnh m­¬ng dÉn n­íc ngät dµy ®Æc ë phÇn phÝa B¾c vµ Trung huyÖn. Trong kho¶ng 6 - 7 km tõ s«ng Tèng Cµn sang s«ng §¸y h­íng t©y - ®«ng cã ®Õn 8 kªnh lín, cßn phÇn phÝa nam gi¸p biÓn kho¶ng c¸ch 4 - 5 km còng cã ®Õn 4 kªnh lín. TÊt c¶ c¸c kªnh ë phÇn phÝa B¾c vµ Trung huyÖn ®Òu ch¶y h­íng TB - §N vµ ®æ vµo vµo s«ng §¸y, cßn c¸c kªnh ë phÇn phÝa nam ch¶y h­íng b¾c nam vµ ®æ ra 2 cöa s«ng §¸y vµ Tèng Cµn hoÆc ®æ ra biÓn. HÖ thèng kªnh vµ ®ª ng¨n mÆn dµy ®Æc lµ nguyªn nh©n lµm mÊt c©n b»ng t­¬ng t¸c n­íc mÆn - ngät ë vïng nghiªn cøu. V× vËy mµ ®é muèi ®o ®­îc ë c¸c ®Çm ao nu«i thuû h¶i s¶n trong vïng lu«n cã gi¸ trÞ thÊp. Ho¹t ®éng h¶i v¨n - Thuû triÒu Ho¹t ®éng thuû triÒu cña vïng nghiªn cøu còng mang ®Æc ®iÓm chung cña vïng ven biÓn ®ång b»ng B¾c Bé thuéc chÕ ®é nhËt triÒu kh«ng ®Òu. Mçi th¸ng cã 22 - 25 ngµy nhËt triÒu vµ tõ 5 - 6 ngµy b¸n nhËt triÒu. Nh÷ng ngµy triÒu lín trong th¸ng biªn ®é thuû triÒu dao ®éng tõ 2 ®Õn 4 mÐt, cßn nh÷ng ngµy triÒu thÊp biªn ®é thuû triÒu dao ®éng tõ 1 ®Õn 2 mÐt. - Dßng triÒu ë c¸c vïng b·i triÒu ngËp n­íc khi triÒu lªn, næi c¹n khi triÒu xuèng th­êng t¹o nªn c¸c dßng triÒu ch¶y gÇn vu«ng gãc víi ®­êng bê. Trong ph¹m vi vïng ngËp mÆn Kim S¬n - Ninh B×nh v× phÇn lín diÖn tÝch ®· ®­îc khoanh l« lµm ®Çm, ao nu«i thuû, h¶i s¶n nªn c¸c dßng triÒu chØ cßn quan s¸t thÊy ë phÇn b·i triÒu cã rõng ngËp mÆn ë s¸t ngoµi ®ª ng¨n mÆn cuèi cïng. Qua quan s¸t thÊy trong diÖn tÝch b·i triÒu nµy cã 3 dßng triÒu lín th­êng xuyªn cã n­íc, n¬i cã c¸c thuyÒn nhá cã thÓ ra vµo, cßn l¹i lµ c¸c dßng t¹m thêi. §é dµi c¸c dßng triÒu ë ®©y kh«ng lín thay ®æi tõ 1 - 2 km. H­íng ch¶y gÇn nh­ b¾c nam hoÆc lÖch ®«ng b¾c - t©y nam. T¹i mét sè chç tiÕp xóc víi ®ª ng¨n mÆn cña c¸c dßng triÒu lín ®· ®­îc x©y cèng ®Ó ®iÒu tiÕt n­íc biÓn vµo ®Çm nu«i thuû s¶n ë trong ®ª. - Dßng sãng, giã Däc theo ®íi ven bê khu vùc ®ång b»ng B¾c Bé th­êng cã c¸c dßng ch¶y do ho¹t ®éng cña sãng, giã t¹o ra. H­íng ch¶y chung cña c¸c dßng ch¶y nµy lµ ®«ng b¾c - t©y nam. Tuy nhiªn qua quan s¸t cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu thÊy r»ng dßng ch¶y nµy khi ®Õn gÇn cña ®¸y l¹i ®æi h­íng b¾c nam do t¸c ®éng cña dßng ch¶y cña s«ng §¸y. YÕu tè nµy phÇn nµo h¹n chÕ sù t­¬ng t¸c vËt liÖu do dßng sãng vµ dßng s«ng ®­a ®Õn vïng vµ do ®ã lµm cho c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch tÇng mÆt ë vïng nghiªn cøu cã nguån gèc s«ng tréi h¬n nguån gèc biÓn. Tû lÖ bïn sÐt nhiÒu h¬n so víi c¸t. 1.2.1.4. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh Ph¹m vi cña vïng nghiªn cøu thuéc phÇn phÝa t©y nam ®ång b»ng B¾c Bé, nh×n chung vïng cã ®Þa h×nh kh¸ ®¬n gi¶n, cã thÓ ph©n chia thµnh 2 d¹ng sau: §Þa h×nh ®ång b»ng ven biÓn §©y lµ d¹ng ®Þa h×nh chiÕm hÇu hÕt diÖn tÝch cña vïng nghiªn cøu. Nh×n chung ®Þa h×nh nµy kh¸ b»ng ph¼ng, h¬i nghiªng vÒ phÝa biÓn. §é cao thay ®æi tõ 0,8 ®Õn 1m, mét sè chç ë c¸c x· V¨n H¶i, Kim Mü, Cån Thoi cã ®Þa h×nh cao h¬n mÆt b»ng chung tõ 0,5 ®Õn 1m, ®ã chÝnh lµ vÕt tÝch c¸c cån c¸t cæ. CÊu thµnh nªn d¹ng ®Þa h×nh nµy lµ c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch cña hÖ tÇng Th¸i B×nh tuæi Holocen (Q23 tb). Mét ®Æc tr­ng kh¸c vÒ ®Þa h×nh ë vïng lµ ë ph¹m vi diÖn tÝch c¸c x· ven biÓn cã nhiÒu hÖ thèng ®ª quai lÊn biÓn. Trong ph¹m vi 10 - 11 km tõ x· V¨n H¶i ra ®Õn biÓn cã ®Õn 5 con ®ª quai chÝnh ch­a kÓ c¸c ®ª phô. C¸c con ®ª nµy cã ®é cao tõ 3 ®Õn 5 m, mÆt réng 3 - 4 m, ch©n réng tõ 10 - 15 m ch¹y song song h­íng TB - §N råi vßng h­íng TN - §B. ChÝnh hÖ thèng ®ª dµy ®Æc nµy ®· h¹n chÕ t­¬ng t¸c c©n b»ng s«ng biÓn trong vïng §Þa h×nh nói ®¸ v«i D¹ng ®Þa h×nh nµy chiÕm diÖn tÝch rÊt Ýt (kho¶ng 8 km). ë phÝa t©y b¾c vïng thuéc c¸c x· Nga §iÒn, Nga An, Nga Phó huyÖn Nga S¬n vµ x· Lai Thµnh huyÖn Kim S¬n. §é cao trung b×nh kho¶ng 100 - 150 m. BÒ mÆt cã d¹ng ®¸ tai mÌo lëm chëm nhiÒu v¸ch ®øng, hè sôt, hang ®éng cast¬. CÊu thµnh nªn d¹ng ®Þa h×nh lµ c¸c thµnh t¹o ®¸ v«i cña hÖ tÇng §ång Giao (T2a®g) 1.2.1.5. Tµi nguyªn thiªn nhiªn Tµi nguyªn n­íc mÆt Khu vùc nghiªn cøu ®­îc bao bäc bëi phÝa ®«ng vµ phÝa t©y bëi hai con s«ng §¸y vµ s«ng Cµn. N»m trong néi vi vïng nghiªn cøu, ngoµi mét sè Ýt c¸c l¹ch triÒu kh«ng ph©n nh¸nh, lµ hÖ thèng dµy ®Æc c¸c kªnh t­íi tiªu nh©n t¹o vµ hÖ thèng ®Çm hå nu«i thuû s¶n rÊt ph¸t triÓn. C¸c hÖ thèng nµy lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®µo ®Êt, ®¾p ®ª lÊn biÓn vµ dÉn n­íc phôc vô s¶n xuÊt vµ giao th«ng néi vïng. S«ng §¸y vµ s«ng Cµn lµ hai s«ng cã ý nghÜa lín ®èi víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn b·i båi ë ®©y. §©y lµ hai kªnh chÝnh dÉn vËt liÖu tíi båi tô t¹i ®©y. Kh«ng nh÷ng vËy hai s«ng cßn lµ nguån cung cÊp n­íc ngät chÝnh trong vïng ®Ó c¶i t¹o biÕn vïng ®Êt mÆn trë thµnh c¸c ®ång lóa, v­ên c©y, lµng xãm trï phó nh­ hiÖn nay. Theo tµi liÖu quan tr¾c l­u l­îng cña tr¹m khÝ t­îng thuû v¨n Nam §Þnh tõ n¨m 1996 – 2003, chØ riªng s«ng §¸y hµng n¨m ®· ®æ ra biÓn víi l­u l­îng tõ 213 m3/s ®Õn 2.980 m3/s. NÕu lÊy gi¸ trÞ thÊp nhÊt vµo mïa kh« lµ 213 m3/s th× l­îng n­íc mÆt cña s«ng §¸y cã thÓ khai th¸c ®­îc lµ 18.403.200 m3/ng®. NÕu ­íc tÝnh l­u l­îng thÊp nhÊt vµo mïa kh« cña s«ng Cµn lµ 100 m3/s th× l­îng n­íc mÆt s«ng Cµn cã thÓ khai th¸c ®­îc lµ 8.640.000 m3/ng®. NÕu ­íc tÝnh l­u l­îng thÊp nhÊt cña hai kªnh tiªu mÆn lµ 20 m3/s th× l­îng n­íc mÆt cña hai kªnh tiªu mÆn cã thÓ khai th¸c ®­îc lµ 1.728.000 m3/ng®. Nh­ vËy l­îng n­íc mÆt ­íc tÝnh cã thÓ khai th¸c ®­îc tõ c¸c s«ng ngßi, kªnh r¹ch trong vïng lµ kho¶ng 28.000.000 m3/ng®. Ngoµi ra trong khu vùc nghiªn cøu cßn cã hÖ thèng ®Çm nu«i t«m rÊt lín víi l­îng n­íc tÜnh ­íc tÝnh kho¶ng 1.500.000 m3. Tµi nguyªn n­íc ngÇm Tµi nguyªn n­íc ngÇm khu vùc nghiªn cøu kh¸ phong phó, gåm c¸c ph©n vÞ ®Þa tÇng §CTV nh­ sau: - C¸c tÇng chøa n­íc lç hæng: + TÇng chøa n­íc Holocen trªn (QIV3tb) + TÇng chøa n­íc Holocen d­íi (QIV1-2hh1) + TÇng chøa n­íc Pleistocen (QII-III1hn) - TÇng chøa n­íc khe nøt, khe nøt - karst - C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt rÊt nghÌo n­íc + C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt rÊt nghÌo n­íc HÖ tÇng H¶i H­ng trªn (mQIV1-2hh2) + C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt nghÌo n­íc HÖ tÇng VÜnh Phóc trªn (QIII2vp) Trong c¸c tÇng chøa n­íc trong khu vùc th× chØ cã tÇng chøa n­íc lç hæng Pleistocen gi÷a - trªn, HÖ tÇng Hµ Néi (tÇng c¸t h¹t th« mµu tr¾ng hoÆc vµng nh¹t) vµ tÇng chøa n­íc khe nøt, khe nøt - karst Trias gi÷a HÖ tÇng §ång Giao (tÇng ®¸ v«i mµu x¸m) lµ hai ph©n vÞ ®Þa tÇng ®Þa chÊt thuû v¨n duy nhÊt cã kh¶ n¨ng cung cÊp n­íc n­íc ngät phôc vô cho môc ®Ých sinh ho¹t. Trong khu vùc nghiªn cøu, tÇng chøa n­íc Pleistocen kh«ng n»m xuÊt lé trªn bÒ mÆt ®Þa h×nh mµ bÞ phñ hoµn toµn bëi c¸c trÇm tÝch trÎ h¬n. DiÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa n­íc kh¸ réng, kÐo dµi tõ Nam n«ng tr­êng B×nh Minh ra ®Õn biÓn vµ tr¶i réng tõ s«ng §¸y ®Õn §«ng x· Thanh H¶i. ChiÒu s©u ph©n bè vµ bÒ dµy tÇng chøa n­íc t¨ng dÇn tõ T©y B¾c xuèng §«ng Nam. ChiÒu s©u c¶ tÇng n­íc thay ®æi 48 - 110 m c¸ch mÆt ®Êt, chiÒu dµy tõ 3 - 20 m. TÇng chøa n­íc khe nøt, khe nøt karst ph©n bè ë phÇn T©y khu vùc nghiªn cøu; chñ yÕu ë phÇn T©y x· Kim H¶i. Chóng kh«ng n»m lé trªn bÒ mÆt ®Þa h×nh mµ bÞ phñ hoµn toµn bëi c¸c trÇm tÝch §Ö tø trÎ h¬n; n»m ë ®é s©u tõ 54 - 60m, chiÒu dµy tÇng chøa n­íc ®¹t 720 m. Do tÇng chøa n­íc khe nøt, khe nøt – karst Trias HÖ tÇng §ång Giao ch­a ®­îc nghiªn cøu kü nªn chØ tiÕn hµnh tÝnh to¸n ®­îc tiÒm n¨ng n­íc cho tÇng chøa n­íc lç hæng Pleistocen HÖ tÇng Hµ Néi. Tr÷ l­îng tiÒm n¨ng khai th¸c n­íc d­íi ®Êt ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Qkt = Q® + Qtdh + aQttl Trong ®ã: Qkt : Tr÷ l­îng tiÒm n¨ng khai th¸c (m3/ng®) Q® : Tr÷ l­îng ®éng tù nhiªn (m3/ng®) Qtdh: Tr÷ l­îng tÜnh ®µn håi (m3/ng®) Qttl : Tr÷ l­îng tÜnh träng lùc (m3/ng®) a : HÖ sè khai th¸c vµo tr÷ l­îng tÜnh tù nhiªn, lÊy a = 0,3 Trong thùc tÕ, trong c¸c yÕu tè h×nh thµnh tr÷ l­îng tiÒm n¨ng khai th¸c cßn cã c¸c nguån tõ ngoµi vµo gäi lµ “tr÷ l­îng cuèn theo”, song víi møc ®é nghiªn cøu hiÖn t¹i ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh chóng nªn trong tÝnh to¸n ®­îc t¹m bá qua. a/ Tr÷ l­îng ®éng tù nhiªn Tr÷ l­îng ®éng tù nhiªn ®­îc tÝnh to¸n b»ng ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t theo c«ng thøc sau: Q® = Km I Btb Trong ®ã: Km: hÖ sè dÉn n­íc, m2/ng® I: ®é dèc thuû lùc Btb : chiÒu réng trung b×nh cña 2 mÆt c¾t tÝnh to¸n, m Trªn c¬ së c¸c ®­êng thuû ®¼ng ¸p dÔ dµng nhËn thÊy cã ba miÒn cung cÊp n­íc d­íi ®Êt cho khu vùc nghiªn cøu: n­íc d­íi ®Êt ch¶y vµo tõ phÝa t©y Kim H¶i; tõ phÝa ®«ng Kim §«ng vµ tõ phÝa Cån §en. - MÆt c¾t T©y Kim H¶i cã Km = 44,49 m2/ng®; I = 1,0m : 600m = 0,00166; Btb = (4.600m + 5.500m) : 2 = 5.050m Tr÷ l­îng ®éng tù nhiªn T©y Kim H¶i lµ: Q®1 = 373,9 m3/ng® - MÆt c¾t §«ng Kim §«ng cã Km = 33,28 m._.2/ng®; I = 1,0m : 500m = 0,002; Btb = (2.900m + 3.500m) : 2 = 2.600m Tr÷ l­îng ®éng tù nhiªn §«ng Kim §«ng: Q®2 = 173,0 m3/ng® - MÆt c¾t Cån §en cã Km = 33,28 m2/ng®; I = 1,0m : 1000m = 0,001; Btb = (8.400m + 7.600m) : 2 = 8.000m Tr÷ l­îng ®éng tù nhiªn mÆt c¾t Cån §en lµ : Q®3 = 266,24 m3/ng® Tr÷ l­îng ®éng tù nhiªn c¶ khu vùc nghiªn cøu lµ: Q® = 812 m3/ng® b/ Tr÷ l­îng tÜnh ®µn håi Tr÷ l­îng tÜnh ®µn håi ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: m* . Ha . F Qtdh = 104 Trong ®ã: Ha : Mùc n­íc ¸p lùc, m F : diÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa n­íc, m2 m* : hÖ sè phãng thÝch n­íc ®µn håi 104 : thêi gian c«ng tr×nh cã kh¶ n¨ng thu håi vèn, ng® KÕt qu¶ b¬m hót thÝ nghiÖm trong khu vùc nghiªn cøu cho thÊy: HÖ sè phãng thÝch n­íc ®µn håi trung b×nh cho c¶ khu vùc lµ: m* = 0,0077; Mùc n­íc ¸p lùc trung b×nh cho c¶ khu vùc lµ: Ha = 61,0m; DiÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa n­íc trong khu vùc lµ: F = 65.352.450m2 Tr÷ l­îng tÜnh ®µn håi c¶ khu vùc nghiªn cøu lµ: Qtdh = 3070 m3/ng® c/ Tr÷ l­îng tÜnh träng lùc Tr÷ l­îng tÜnh träng lùc ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: m . m . F Qttl = 104 Trong ®ã: M : bÒ dµy trung b×nh cña tÇng chøa n­íc, m F : diÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa n­íc, m2 m : hÖ sè nh¶ n­íc träng lùc trung b×nh khu vùc 104 : thêi gian c«ng tr×nh cã kh¶ n¨ng thu håi vèn, ng® HÖ sè nh¶ n­íc träng lùc trung b×nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc kinh nghiÖm: m = 0,117 Trong ®ã: K : hÖ sè thÊm trung b×nh cña c¶ khu vùc Khu vùc nghiªn cøu cã: HÖ sè thÊm trung b×nh lµ K = 5,622 m/ng®; HÖ sè nh¶ n­íc träng lùc trung b×nh m lµ: 0,1497; BÒ dµy trung b×nh cña tÇng chøa n­íc m lµ: 5,0m; DiÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa n­íc F lµ: 65.352.450 m2 Tr÷ l­îng tÜnh träng lùc cña khu vùc nghiªn cøu lµ: Qttl = 4.892,7 m3/ng® Nh­ vËy tr÷ l­îng tiÒm n¨ng khai th¸c n­íc d­íi ®Êt cña tÇng chøa n­íc Pleistocen HÖ tÇng Hµ Néi trong khu vùc nghiªn cøu lµ: Qkt = 812 m3/ng® + 3.070 m3/ng® + 0,3 x 4.893 m3/ng® = 5.350 m3/ng® Tµi nguyªn ®Êt §Æc ®iÓm ®Êt ®ai 3 x· ven biÓn huyÖn Kim S¬n: - Nhãm ®Êt mÆn Ýt: cã pHKCl tõ 6, 8 ®Õn 8,4, hµm l­îng mïn, ®¹m trung b×nh ®Õn kh¸ ë tÇng mÆt vµ gi¶m nhanh xuèng c¸c tÇng d­íi. §é mÆn Ýt, trÞ sè muèi tan <0,3%, ®é dÉn ®iÖn (EC) < 0,8 mS/cm. C©y trång phæ biÕn ë ®©y lµ lóa. Thµnh phÇn ®Êt mÆn Ýt ®­îc tr×nh bµy ë B¶ng 1. B¶ng 1: Mét sè kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt mÆn Ýt ë Kim S¬n Stt MÉu pHKCl OM% N% Ca+2 Cl- SO4-2 TMT EC Fe ts 1 LK26/1 6,83 1,84 0,145 8,00 0,091 0,013 0,24 0,60 3498 2 LK28/1 8,39 1,84 0,156 8,00 0,066 0,026 0,18 0,52 3255 3 LK28/2 8,36 1,05 0,100 11,2 0,077 0,047 0,28 0,80 3163 Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003 - Nhãm ®Êt mÆn trung b×nh: Còng nh­ nhãm trªn, ph¶n øng ®Êt (pH) cña nhãm nµy còng lµ kiÒm nhÑ, hµm l­îng chÊt h÷u c¬ thÊp h¬n nhãm trªn, vµo kho¶ng < 1,4% ë tÇng mÆt (vµo lo¹i trung b×nh). Tæng muèi tan ë ®©y tõ 0, 3 ®Õn 0,8% vµ ®é dÉn ®iÖn t­¬ng øng (EC) tõ 1, 0 ®Õn 2,5 mS/cm. C©y trång phæ biÕn ë ®©y lµ lóa, mét sè n¬i trång cãi vµ nu«i trång thuû s¶n. Thµnh phÇn ®Êt mÆn trung b×nh ®­îc tr×nh bµy ë B¶ng 2. B¶ng 2: Mét sè kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt mÆn trung b×nh ë Kim S¬n Stt MÉu pHKCl OM% N% Ca+2 Cl- SO4-2 TMT EC Fe ts 1 LK16/1 7,36 1,32 0,128 7,20 0,273 0,051 0,62 2,07 4103 2 LK16/2 7,73 1,16 0,112 12,0 0,287 0,025 0,78 2,46 3417 3 LK37/1 7,95 0,90 0,095 11,2 0,158 0,015 0,40 1,12 3948 4 LK37/2 8,03 0,90 0,084 12,2 0,140 0,010 0,28 0,94 3849 Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003 - Nhãm ®Êt b·i triÒu vµ b¸n b·i triÒu: §Êt b·i triÒu vµ b¸n b·i triÒu kh¸c biÖt víi hai nhãm trªn ë chç: ®Êt ch­a ph©n tÇng vµ ®é mÆn cao h¬n. Tæng muèi tan cã mÉu lªn tíi 1,2%, ®é dÉn ®iÖn cã mÉu lªn tíi > 4,0 mS/cm. §a sè diÖn tÝch vïng nµy lµ b·i triÒu, mét phÇn nhá diÖn tÝch ®ang ®­îc trång cãi, só vÑt vµ nu«i trång thuû s¶n. Thµnh phÇn ®Êt b·i triÒu ®­îc tr×nh bµy ë B¶ng 3. B¶ng 3: Mét sè kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt b·i triÒu ë Kim S¬n Stt MÉu pHKCl OM% N% Ca+2 Cl- SO4-2 TMT EC Fe ts 1 P21 7,13 3,16 0,207 8,80 0,322 0,058 0,78 2,47 4134 2 P15 8,23 1,37 0,128 15,2 0,623 0,055 1,20 4,04 3503 3 P19 8,30 0,69 0,072 15,2 0,304 0,027 0,62 2,05 2527 4 LK24/1 8,00 1,26 0,118 8,80 0,367 0,049 0,74 2,51 4095 5 LK24/2 8,06 1,11 0,112 12,0 0,367 0,043 0,72 2,49 3791 6 LK21/1 8,50 1,21 0,117 12,8 0,259 0,038 0,56 1,92 3013 7 LK21/2 8,37 0,84 0,089 13,1 0,227 0,035 0,48 1,65 3786 Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003 Tµi nguyªn sinh häc Khu hÖ ®éng thùc vËt ë ®©y ®Æc tr­ng cña khu hÖ sinh vËt ven biÓn nhiÖt ®íi víi nhiÒu nhãm sinh th¸i kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ nhiÒu vÒ thµnh phÇn loµi nh­ng Ýt vÒ sè l­îng loµi víi ®Æc ®iÓm sinh häc lµ réng nhiÖt vµ réng muèi. Tuú theo ®iÒu kiÖn sinh th¸i mµ sù ph©n bè cña sinh vËt kh¸c nhau theo kh«ng gian vµ thêi gian. - Th¶m thùc vËt Gåm 3 loµi c©y trång chiÕm diÖn tÝch chñ yÕu lµ vÑt (800 ha), cãi (100 ha), sËy. Ngoµi ra b·i triÒu cßn cã cá ng¹n mäc tù nhiªn, « r«, cãc kÌn. Vïng trong ®ª B×nh Minh 2 cã c©y lÊy gç: B¹ch §µn, c©y ¨n qu¶ - Nguån lîi thuû s¶n - Thùc vËt næi: Thùc vËt næi cã 44 chi thuéc 4 ngµnh, trung b×nh 4,65.103 tÕ bµo/m3 n­íc, ®a sè lµ t¶o Khuª (Bacilariophyta) cã 36 chi; t¶o lôc (Chlorophyta) vµ t¶o Lam (Cianophyta) cã 3 chi; T¶o gi¸p (Pyrrophyta). Trong ®ã ngµnh t¶o Khuª chiÕm 94,6%; t¶o Gi¸p chiÕm 3,1%; t¶o Lam chiÕm 1,2%; t¶o Lôc chiÕm 1,1%. Trong ngµnh t¶o Khuª, nhãm tÕ bµo thùc vËt næi Nitzchia chiÕm 42,6%; tiÕp ®Õn lµ Thalasionema; Chaetoceros vµ mét sè nhãm kh¸c. L­îng t¶o h÷u Ých nhiÒu nh­ vËy sÏ lµ nguån thøc ¨n tù nhiªn quý gi¸ cho c¸c gièng loµi h¶i s¶n. - §éng vËt næi: §éng vËt næi trung b×nh 27,21.103 c¸ thÓ/m3 n­íc bao gåm nhãm r©u ngµnh (Caladocera); nhãm l­ìng tóc (Ampipoda); nhãm ch©n chÌo (Copepoda), trïng b¸nh xe (Potatoria); c¸ bét vµ t«m bét. - Khu hÖ c¸: Khu hÖ c¸ vïng b·i båi Kim S¬n rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ thµnh phÇn loµi vµ sè l­îng loµi, chóng ®­îc ®Æc tr­ng cho khu hÖ c¸ vïng b·i båi ven biÓn §ång B»ng B¾c Bé. + T«m riu, c¸ qu¶, l­¬n, c¸ diÕc ph©n bè tù nhiªn ë c¸c l¹ch cã rong ®u«i chã mËt ®é dµy. Chóng tËp trung chñ yÕu ë phÝa §«ng vïng b·i båi phÝa trong ®ª B×nh Minh 1 n¬i tiÕp gi¸p víi s«ng §¸y. C¸c ®èi t­îng thuû s¶n nµy rÊt réng muèi, chóng cã thÓ sèng ë nång ®é muèi trªn 20/00. T«m he ph©n bè chñ yÕu t¹i phÝa T©y x· Kim Trung, phÝa §«ng x· Kim H¶i (phÝa T©y vïng b·i båi gi¸p s«ng Cµn). Vïng nµy cã ®é muèi trªn 30/00 t­¬ng ®èi phï hîp cho t«m he. N¨ng suÊt t«m r¶o khai th¸c tù nhiªn 100 - 120 kg/ha/n¨m. + Cua rÌm sèng chñ yÕu trong vïng n­íc cã ®é muèi tõ 3,20/00 ®Õn 9,50/00. §iÒu kiÖn sèng tèt nhÊt lµ trong vïng cã ®é mÆn trªn 50/00. B×nh qu©n n¨ng suÊt khai th¸c tù nhiªn trªn vïng b·i båi kho¶ng 30 kg/ha. + C¸ bíp sèng chñ yÕu ë c¸c vïng b·i båi phï sa, m«i tr­êng sèng chñ yÕu lµ hang trong bïn nh·o cña b·i båi. Ngoµi ra cßn cã c¸ trÝch, c¸ c¬m, bèng tr¾ng xuÊt hiÖn t­¬ng ®èi nhiÒu. + Sinh vËt ®¸y vµ nhuyÔn thÓ bao gåm c¸c lo¹i giun nhiÒu t¬, ngao, väp, … + C¸c loµi ®éng vËt kh¸c cã chim di c­ vÒ tró ®«ng nh­: ngçng trêi, vÞt trêi, cß tr¾ng, v¹c, le le, mßng, kÐt 1.2.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi 1.2.2.1. D©n c­ Lµ mét vïng thuéc khu vùc ®ång b»ng ven biÓn B¾c Bé nªn d©n c­ ë ®©y chØ thuÇn chñng mét d©n téc Kinh. Nh©n d©n trong vïng chñ yÕu lµ n«ng d©n thuéc c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp hoÆc lµ c«ng nh©n cña N«ng tr­êng B×nh Minh. Nh×n chung d©n c­ ë ®©y kh¸ ®«ng. Toµn huyÖn cã d©n sè kho¶ng 163.500 ng­êi. MËt ®é kho¶ng 788 ng­êi/km2. NghÒ sèng chÝnh lµ trång lóa n­íc, cãi, nu«i trång thuû s¶n vµ mét sè lµm viÖc trong c¸c hîp t¸c x·, c¬ së s¶n xuÊt chÕ biÕn n«ng s¶n, thuû s¶n. C¸c thÞ trÊn, thÞ tø cã c¸c hé kinh doanh bu«n b¸n t¹p ho¸ hoÆc n«ng s¶n, thuû s¶n. 1.2.2.2. Ho¹t ®éng kinh tÕ Kinh tÕ huyÖn Kim S¬n ph¸t triÓn kh¸ ®óng h­íng. Kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt lµ s¶n xuÊt l­¬ng thùc. Trong ngµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp th× ngµnh chÕ biÕn cãi t¨ng tr­ëng nhanh. Kinh tÕ biÓn b­íc ®Çu cã chuyÓn biÕn tÝch cùc vµ më ra nhiÒu triÓn väng lín. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t kho¶ng 10 triÖu ®ång/ng­êi/n¨m. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp C©y trång chñ yÕu cña ngµnh n«ng nghiÖp ë khu vùc nghiªn cøu hiÖn nay vÉn lµ c©y lóa vµ cãi. Khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n cã 1.397 ha trång lóa, n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n ­íc ®¹t 54 t¹/ha/n¨m. C©y cãi lu«n ®­îc quan t©m. N¨m 2005, diÖn tÝch trång cãi c¶ n¨m ®¹t 452 ha víi s¶n l­îng cãi ­íc ®¹t 2.500 tÊn. Ngoµi ra, mét sè c©y trång kh¸c còng ®ang ®­îc ®­a vµo trång thö ë khu vùc nµy nh­ khoai t©y, rong riÒng, ng« víi diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ. Ch¨n nu«i Trong c¸c hé gia ®×nh theo truyÒn thèng cã c¸c gia sóc nh­ tr©u, bß, lîn, dª vµ c¸c lo¹i gia cÇm nh­ vÞt, ngan, gµ, ngçng, quy m« ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm ë d¹ng c¸c hé nhá lÎ h×nh thøc trang tr¹i lín cßn Ýt ph¸t triÓn. Ch¨n nu«i thuû h¶i s¶n Hµng n¨m khai th¸c thuû h¶i s¶n cña toµn huyÖn Kim S¬n ®Òu t¨ng. Khai th¸c h¶i s¶n vïng b·i n¨m 2005 ­íc tÝnh trªn 1.000 tÊn. Khai th¸c h¶i s¶n xa bê t¨ng tr­ëng kh¸, n¨m 2005 ­íc ®¹t trªn 800 tÊn. Vïng b·i tiÕp tôc khai th¸c ®­îc thÕ m¹nh tæng hîp h¶i s¶n – cãi - lóa, tæng gi¸ trÞ n¨m 2005 ­íc ®¹t trªn 40 tû ®ång. HiÖn nay, diÖn tÝch nu«i thuû s¶n trong vïng lµ 851 ha mÆt n­íc. ViÖc nu«i thµnh c«ng t«m só ®· më ra mét triÓn väng lín cho kinh tÕ biÓn khu vùc nµy. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp C«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña huyÖn Kim S¬n nãi chung cã tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n n¨m lµ 10,8%. Ngµnh chÕ biÕn chiÕu cãi ®­îc ®Èy m¹nh. Khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n cã sè c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh kho¶ng gÇn 100 hé c¸ thÓ chñ yÕu lµm nghÒ chiÕu cãi. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh trong n¨m 2005 ®¹t h¬n 500 triÖu ®ång. M¸y mãc thiÕt bÞ c¬ khÝ phôc vô s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh. HiÖn nay ®· cã c¸c lo¹i m¸y cµy, bõa, xe c«ng n«ng, m¸y tuèt lóa. Th­¬ng m¹i - dÞch vô Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n chñ yÕu d­íi d¹ng bu«n b¸n c¸ thÓ c¸c hµng thuû h¶i s¶n, giao l­u hµng ho¸ n«ng thuû h¶i s¶n víi trung t©m th­¬ng m¹i cña huyÖn, tØnh vµ v­¬n tíi c¸c thÞ x·, thµnh phè xa h¬n nh­ thµnh phè Hµ Néi. Giao th«ng Kim S¬n lµ mét vïng cã nhiÒu s«ng ngßi, luång l¹ch th«ng víi biÓn nªn giao th«ng ®­êng thuû kh¸ ph¸t triÓn. Ngoµi giao l­u ®i l¹i gi÷a c¸c huyÖn x· trong tØnh cßn cã thÓ th«ng th­¬ng víi c¸c tØnh kh¸c trong khu vùc. VÒ ®­êng bé chñ yÕu cã c¸c ®­êng liªn huyÖn, x· nèi víi quèc lé 10, quèc lé 1A vÒ phÝa b¾c. HÖ thèng ®­êng s¸ ®i l¹i trong vïng ®Òu ®· bª t«ng ho¸, « t« võa vµ nhá ®Òu cã thÓ ®Õn ®­îc c¸c lµng x· trong vïng. 1.2.2.3. V¨n ho¸ x· héi Vïng nghiªn cøu n»m trong khu vùc ®Êt lÊn biÓn míi ®­îc më réng nªn kh«ng cã c¸c tr­êng ®µo t¹o chuyªn nghiÖp mµ chØ cã hÖ thèng c¸c tr­êng gi¸o dôc phæ th«ng. Toµn vïng cã mét tr­êng trung häc phæ th«ng ë thÞ trÊn B×nh Minh. TÊt c¶ c¸c x· trong vïng ®Òu cã c¸c tr­êng tiÓu häc vµ trung häc c¬ së, 100% trÎ em ®Òu ®­îc ®Õn tr­êng ®i häc. ë c¸c khu thÞ tø, thÞ trÊn ®Òu cã hÖ thèng tr¹m x¸ tõ 5 10 gi­êng bÖnh ®Ó ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu cho nh©n d©n. TÊt c¶ c¸c th«n x· ®Òu ®· cã ®iÖn l­íi, hÇu hÕt c¸c gia ®×nh ë vïng ®Òu ®· cã ph­¬ng tiÖn nghe nh×n ®Ó th­ëng thøc v¨n ho¸ thÓ thao vµ theo dâi t×nh h×nh thêi sù trong vµ ngoµi n­íc. Th«ng tin liªn l¹c kh¸ ph¸t triÓn. TÊt c¶ c¸c x· ®Òu cã ®iÖn tho¹i. NhiÒu gia ®×nh ®· trang bÞ ®iÖn tho¹i c¸ nh©n. Lµ mét vïng cã trªn 50% d©n sè theo ®¹o thiªn chóa nªn hÖ thèng nhµ thê kh¸ ph¸t triÓn, quyÒn tù do tÝn ng­ìng, hµnh ®¹o cña nh©n d©n ®­îc ®¶m b¶o. TrËt tù trÞ an ®¶m b¶o, kh«ng cã nh÷ng sù viÖc vµ biÕn ®éng lín vÒ chÝnh trÞ x¶y ra. 1.2.2.4. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt Qua kh¶o s¸t thùc tÕ vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng t­¬ng t¸c mÆn, ngät cña s«ng vµ biÓn, chóng t«i ph©n ®iÒu kiÖn m«i tr­êng sinh th¸i cña vïng nghiªn cøu thµnh ba ph©n vïng kh¸c nhau: Ph©n vïng sinh th¸i b·i triÒu vµ rõng ngËp mÆn ven biÓn Trong ph¹m vi vïng nghiªn cøu thuéc ph©n vïng nµy lµ diÖn tÝch phÇn phÝa t©y cöa s«ng §¸y, ®­îc giíi h¹n tõ vßng cung Cån Mê (ph­¬ng ®«ng b¾c – t©y nam) ®Õn b·i triÒu ven ®ª ng¨n mÆn ngoµi cïng, tæng diÖn tÝch kho¶ng 45 km2. Trong ®ã b·i triÒu cã rõng ngËp mÆn chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 17 - 18 km2, cßn l¹i lµ diÖn tÝch ngËp n­íc th­êng xuyªn. HÖ thèng rõng ngËp mÆn ë vïng nh×n chung cßn th­a, ®a sè lµ diÖn tÝch míi trång. C¸c lo¹i c©y trång chÝnh lµ só vÑt, Ýt bÇn, trang, ë diÖn tÝch cao cña Cån Mê cã trång Ýt phi lao. §a sè c©y cã ®é cao ph¸t triÓn tõ 1 - 1,5 m. NhiÒu chç míi trång trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh¶ n¨ng ch¾n sãng cßn kÐm, trËt tù c©y trång ch­a ®¶m b¶o yªu cÇu theo thø tù lµ bÇn trang phÝa ngoµi vµ só vÑt ë phÝa trong. Trõ mét sè diÖn tÝch nhá ë Cån Mê vµ b·i triÒu s¸t ngoµi ®ª ng¨n mÆn lµ næi khi triÒu xuèng vµ ngËp khi triÒu lªn cßn l¹i lµ th­êng xuyªn ngËp n­íc biÓn. §éng vËt ë vïng nµy chñ yÕu lµ t«m, cua, c¸ n­íc lî ven bê, trong bïn lµ c¸c lo¹i ch©n ®Çu, ch©n bông (hai m¶nh). Mét sè loµi nh­ cß tr¾ng, cß n©u, rÏ giun ®Õn ®Ó kiÕm ¨n, kh«ng cã ho¹t ®éng cña chim di tró. M«i tr­êng ë ph©n vïng sinh th¸i nµy chÞu t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng th­êng xuyªn cña thuû triÒu, dßng triÒu, sãng vµ giã cïng c¸c dßng ch¶y cña s«ng ngßi tõ ®Êt liÒn. Ho¹t ®éng nh©n sinh trong ph¹m vi ph©n vïng nµy gåm ho¹t ®éng ®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n ven bê, sù qua l¹i cña tµu, thuyÒn nhá. Ph©n vïng sinh th¸i ®Çm ao nu«i trång h¶i s¶n Ph©n vïng sinh th¸i nµy ®­îc giíi h¹n tõ ®ª ng¨n mÆn ngoµi cïng ®Õn ®ª ng¨n mÆn ®­îc sö dông lµm ranh giíi ph©n chia ®Þa giíi gi÷a c¸c x· Kim Trung, Kim H¶i vµ Kim §«ng víi n«ng tr­êng B×nh Minh vµ x· Cån Thoi. DiÖn tÝch ph©n vïng sinh th¸i nµy kho¶ng 35 - 36 km2 gåm c¸c x· Kim Trung, Kim H¶i, Kim §«ng vµ mét phÇn diÖn tÝch do huyÖn trùc tiÕp qu¶n lý. Toµn bé diÖn tÝch cña ph©n vïng nµy chñ yÕu ®­îc sö dông lµm ®Çm ao nu«i t«m, cua, c¸ vµ lµm ®Êt ë, ®Êt trång cãi. Ngoµi cãi, c¸c lo¹i c©y trång chÝnh lµ c©y bãng m¸t nh­ phi lao, xµ cõ, ®iÒn thanh däc theo ®­êng ®i, kªnh m­¬ng, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ t¹p trong v­ên ë cña d©n nh­ nh·n, v¶i, cam, b­ëi. Mét sè lo¹i c©y lÊy gç nh­ tre, xoan, b¹ch ®µn, xµ cõ. HÖ thèng ®Çm ao nu«i h¶i s¶n ë ®©y kh«ng ®Òu. KÝch th­íc réng, hÑp kh¸c nhau. §é s©u trung b×nh kho¶ng 1 - 1,5m ®Òu cã hÖ thèng ®iÒu tiÕt n­íc qua c¸c kªnh m­¬ng. §éng vËt trong ph©n vïng sinh th¸i nµy ngoµi t«m, cua, c¸ nu«i trong ®Çm ao cßn cã gia sóc nh­ bß, lîn, chã, dª; c¸c gia cÇm nh­ vÞt, ngan, gµ trong c¸c hé cña c¸c xãm th«n d©n c­ c¸c x· míi thµnh lËp nh­ Kim H¶i, Kim Trung vµ Kim §«ng. Sinh th¸i ë ph©n vïng nµy chÞu t¸c ®éng cña thuû triÒu vµ dßng ch¶y s«ng nh­ng cã sù ®iÒu tiÕt cña con ng­êi qua hÖ thèng cèng ë c¸c kªnh m­¬ng dÉn. Ngoµi ra hµng ngµy c¸c ®Çm ao trong ph¹m vi ph©n vïng cßn tiÕp nhËn mét l­îng lín thøc ¨n ch¨n nu«i, còng nh­ tiÕp nhËn mét sè lín c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t tõ c¸c côm xãm d©n c­. Râ rµng trong hoµn c¶nh c¸c khu d©n c­ ë liÒn kÒ c¸c ®Çm ao nu«i thuû s¶n th× vÒ l©u vÒ dµi chÊt th¶i sinh ho¹t cña con ng­êi Ýt nhiÒu sÏ cã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng còng nh­ n¨ng suÊt s¶n phÈm. Ph©n vïng sinh th¸i ruéng lóa n­íc ven biÓn Tæng diÖn tÝch cña ph©n vïng nµy cña huyÖn Kim S¬n kho¶ng 34-35 km2, bao gåm c¸c x· Kim T©n, Kim Mü, Cån Thoi vµ n«ng tr­êng B×nh Minh. PhÇn lín diÖn tÝch cña vïng nµy lµ c¸c c¸nh ®ång trång lóa n­íc mét n¨m hai hoÆc ba vô. Xen gi÷a c¸c c¸nh ®ång lóa lµ c¸c côm d©n c­, c¸c thÞ tø, thÞ trÊn, c¸c hÖ thèng kªnh m­¬ng m¸ng,…. Thùc vËt ph¸t triÓn trong ph¹m vi nµy ngoµi lóa n­íc cßn cã cãi, c¸c c©y ¨n qu¶, c©y lÊy gç, c©y bãng m¸t trong v­ên d©n ë, däc c¸c hÖ thèng kªnh m­¬ng vµ ®­êng giao th«ng nh­: cam, b­ëi, mÝt, æi, tre, xoan, b¹ch ®µn, xµ cõ. Däc theo c¸c m­¬ng kªnh ph¸t triÓn rÊt nhiÒu bÌo t©y. §éng vËt còng gåm chñ yÕu lµ gia sóc nh­ tr©u, bß, lîn, dª, chã ®­îc c¸c hé d©n nu«i theo quy m« nhá lÎ. §¸ng chó ý lµ c¸c lo¹i gia cÇm gµ, vÞt, ngan kh¸ ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ vÞt ®µn lÊy trøng vµ lÊy thÞt. Trong c¸c ao ®Çm vµ kªnh m­¬ng cã c¸, t«m, cua n­íc ngät. Trªn c¸c c¸nh ®ång cã nhiÒu cua, èc, c¸ tù nhiªn nªn cã cß, v¹c ®Õn ®Ó kiÕm ¨n. M«i tr­êng trong ph¹m vi ph©n vïng sinh th¸i nµy chÞu t¸c ®éng ¶nh h­ëng cña c¸c dßng s«ng, ngßi, kªnh m­¬ng chñ yÕu lµ n­íc ngät vµ ho¹t ®éng canh t¸c, trång trät, ch¨n nu«i vµ c¸c sinh ho¹t kh¸c cña con ng­êi. CH¦¥NG 2 PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 2.1. PH¦¥NG PH¸P ph©n tÝch vµ kÕ thõa c¸c t­ liÖu thÕ giíi vµ viÖt nam vÒ quy ho¹ch m«i tr­êng - B¶n ®å ®Þa h×nh huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh cña Côc ®o ®¹c b¶n ®å ViÖt Nam. - C¸c sè liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh do Së tµi nguyªn vµ m«i tr­êng tØnh Ninh B×nh cung cÊp. - C¸c tµi liÖu, b¸o c¸o khao häc vµ luËn v¨n tèt nghiÖp vÒ lËp quy ho¹ch, quy ho¹ch m«i tr­êng; vÒ lÜnh vùc øng dông GIS cho viÖc nghiªn cøu, qu¶n lý tµi nguyªn vµ m«i tr­êng t¹i Trung t©m Th«ng tin Th­ viÖn - khoa M«i tr­êng- tr­êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn. 2.2. PH¦¥NG PH¸P KH¶O S¸T, §IÒU TRA VÒ M¤I TR¦êNG Vµ §IÒU KIÖN Tù NHI£N, KINH TÕ X· HéI Ph­¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin, d÷ liÖu ngoµi thùc ®Þa phôc vô cho QHMT lµ c¬ së cho c¸c nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ vÒ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n. §Ó thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu ®Ò ra, cÇn thiÕt cã môc tiªu vµ quy ®Þnh cô thÓ vÒ lo¹i d÷ liÖu, yªu cÇu th«ng tin, môc tiªu sö dông khi thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin, d÷ liÖu ngoµi thùc ®Þa phôc vô cho QHMT. C¸c th«ng tin, d÷ liÖu thu thËp ®­îc sÏ ®­îc sö dông trùc tiÕp cho c«ng t¸c quy ho¹ch. Nh÷ng th«ng tin, d÷ liÖu thu thËp rÊt ®a d¹ng, phô thuéc tr­íc tiªn vµo ®èi t­îng nghiªn cøu, ph¹m vi kh«ng gian nghiªn cøu vµ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi QHMT cña khu vùc. 2.3. ph­¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch, xö lý hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý TÊt c¶ c¸c tµi liÖu sau khi thu thËp ®­îc nhËp vµo m¸y tÝnh, dùa trªn kü thuËt øng dông nh÷ng hÖ thèng vi tÝnh sè ®Ó tæng hîp, chØnh lý, thèng kª c¸c th«ng tin vµ sè liÖu m«i tr­êng vÒ tù nhiªn cña vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n. 2.4. PH¦¥NG PH¸P §¸NH GI¸ vµ dù b¸o biÕn ®éng M¤I TR¦êNG - §Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr­êng th× cÇn ph¶i so s¸nh, ®èi chøng c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c mÉu ®Êt n­íc, n­íc víi c¸c tiªu chuÈn ®· ®­îc quy ®Þnh. KÕt qu¶ ph©n tÝch n­íc ®­îc tËp hîp theo tõng vïng cô thÓ vµ so s¸nh víi c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng n­íc: TCVN 5942 - 1995 (tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc mÆt), TCVN 5943 - 1995 (tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc biÓn ven bê), TCVN 5944 - 1995 (tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc ngÇm). KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn c¸c nguyªn tè vi l­îng, d­ l­îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt trong líp bïn ®Êt tÇng mÆt ®­îc so s¸nh víi tiªu chuÈn Canada 1999, TCVN 5941 - 1995. - LuËn v¨n tiÕn hµnh dù b¸o xu thÕ biÕn ®éng m«i tr­êng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n dùa trªn c¸c c¬ së nh­ sau: + Dùa vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c bøc ¶nh vÖ tinh chôp khu vùc nghiªn cøu qua c¸c thêi kú 1992 vµ 2003 ®Ó ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©m nhËp mÆn, sù ph¸t triÓn båi tÝch hµng n¨m,… tõ ®ã dù b¸o sù biÕn ®æi vïng b·i båi ngoµi ®ª. + Dù b¸o c¸c biÕn ®æi ®Þa h×nh vïng b·i båi trong ®ª do sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt. + Dù b¸o biÕn ®éng m«i tr­êng n­íc do c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quai ®ª lÊn biÓn cña con ng­êi. + Dù b¸o biÕn ®éng m«i tr­êng ®Êt dùa vµo sù biÕn ®æi cã quy luËt thµnh phÇn c¬ häc cña ®Êt, sù tÝch tô c¸c chÊt « nhiÔm do thay ®æi ph­¬ng thøc nu«i trång,… + Dù b¸o c¸c biÕn ®éng sö dông ®Êt dùa theo c¸c ®Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn vÒ KT - XH cña tØnh Ninh B×nh nãi chung vµ huyÖn Kim S¬n nãi riªng 2.4. PH¦¥NG PH¸p lËp b¶n ®å quy ho¹ch m«i tr­êng Kü thuËt lËp b¶n ®å lµ quy tr×nh tæng hîp d÷ liÖu kh«ng gian trong quy ho¹ch sö dông ®Êt, gåm 4 bíc chÝnh: - X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè sÏ ®îc ®a vµo ph©n tÝch - ChuÈn bÞ b¶n ®å liÖt kª cho tõng yÕu tè ®· ®îc x¸c ®Þnh - T¹o c¸c b¶n ®å tæng hîp b»ng c¸ch chång chËp c¸c b¶n ®å yÕu tè - Ph©n tÝch b¶n ®å tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng sö dông ®Êt phï hîp nhÊt. Khi ®· hoµn thµnh xong mäi b¶n ®å chi tiÕt, cã thÓ b¾t ®Çu chång chËp b¶n ®å ®Ó t¹o ra c¸c b¶n ®å tæng hîp ®Ó ph©n tÝch. Tïy theo lo¹i h×nh sö dông ®Êt sÏ ph¶i chuÈn bÞ c¸c b¶n ®å tæng hîp riªng tõ c¸c b¶n ®å chi tiÕt cña c¸c yÕu tè cã thÓ ¶nh hëng tíi lo¹i sö dông ®Êt. Ph¬ng ph¸p chËp b¶n ®å cã u ®iÓm ®¬n gi¶n, biÓu thÞ dÔ dµng nhng vÉn cã h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña nã. ViÖc ph©n h¹ng cho yÕu tè mang tÝnh chñ quan cña ngêi lËp quy ho¹ch. Trong luËn v¨n nµy, phÇn mÒm Mapinfor ®îc khai th¸c ®Ó thµnh lËp c¬ së d÷ liÖu vµ x©y dùng c¸c b¶n ®å hiÖn tr¹ng vµ quy ho¹ch m«i trêng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n. ch­¬ng 3 kÕt qu¶ nghiªn cøu biÕn ®éng tµi nguyªn m«i tr­êng vµ c¸c ®Þnh h­íng quy ho¹ch khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh 3.1. HIÖN TR¹NG M¤I TR¦êNG khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n tØnh ninh b×nh 3.1.1. HiÖn tr¹ng m«i tr­êng n­íc 3.1.1.1. HiÖn tr¹ng m«i tr­êng n­íc mÆt 1/ N­íc s«ng Khu vùc nghiªn cøu cã hai con s«ng chÝnh: s«ng §¸y vµ s«ng Cµn a/ S«ng §¸y S«ng §¸y lµ con s«ng lín, cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc cung cÊp vµ ®iÒu tiÕt n­íc ngät trong trång cÊy n«ng nghiÖp. Tæng hîp c¸c sè liÖu ph©n tÝch 3 mÉu n­íc t¹i cöa s«ng s¸t biÓn lóc triÒu xuèng, lóc triÒu ®øng vµ lóc triÒu b¾t ®Çu lªn trong B¶ng 4. B¶ng 4: Mét sè thµnh phÇn « nhiÔm chÝnh trong n­íc s«ng Đáy Thuû triÒu M g/l §é cøng mg /l COD mg/l BOD5 mg/l Coli Fecal Cd mg/l Ni mg/l NhËn xÐt TriÒu xuèng 0,164 203 - - - - - - N­íc cøng, nh¹t N­íc ®øng 10,50 3.944 12 2 920 23 0,043 0,24 N­íc rÊt cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬, Cd vµ Ni TriÒu míi lªn 0,269 280 14,76 10 - - 0,005 0,01 N­íc cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬ TCVN-5942 - - 10 4 5.000 - 0,01 0,1 Tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc mÆt QCXDVN I 0,5 500 4 2 0 0 0,005 Tiªu chuÈn n­íc cÊp sinh ho¹t Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003 - N­íc s«ng §¸y lóc triÒu ®øng: ®é pH ®¹t 7,8; tæng ®é cøng ®¹t 3.944 mg /l; tæng l­îng cÆn sÊy kh« rÊt cao, ®¹t tíi 9.034,69 mg/l; tæng ®é kho¸ng ho¸ ®¹t tíi 10,503 g/l; l­îng oxi hoµ tan trong n­íc s«ng kh¸ tèt, ®¹t 5,91 mg/l. L­îng tiªu hao oxi sinh ho¸ trung b×nh (hµm l­îng COD ®¹t 12 mg/l, BOD5 ®¹t 2 mg/l). Hµm l­îng tæng Nit¬ trong n­íc s«ng rÊt thÊp (0,39 g/l). Hµm l­îng Nitrat thÊp, ®¹t 1,43 mg/l. Hµm l­îng Nitrit kh¸ cao, ®¹t 0,11 mg/l, v­ît 11 lÇn tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN: 0,01 mg/l). Hµm l­îng NH4+ trong n­íc s«ng rÊt thÊp, th­êng nhá h¬n 0,02 mg/l (TCVN: 0,05 mg/l). Hµm l­îng vi khuÈn coliform vµ fecalcoli kh¸ cao, ®¹t 920 vµ 23 con/100 ml, nh­ng vÉn n»m trong giíi h¹n cho phÐp vÒ « nhiÔm ®èi víi n­íc mÆt (TCVN: 5.000 con/100ml). Mét sè chØ tiªu kh¸c nh­ sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic còng ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp. - N­íc s«ng §¸y lóc triÒu xuèng vµ triÒu míi lªn: ®é pH tõ 7,6 - 7,75; tæng ®é cøng tõ 203 - 280 mg /l; tæng ®é kho¸ng ho¸ ®¹t 0,164 - 0,269 g/l; l­îng oxi hoµ tan trong n­íc s«ng kh¸ tèt tõ 4,72 - 5,2 mg/l. L­îng tiªu hao oxi sinh ho¸ h¬i cao (hµm l­îng COD ®¹t 14,76 mg/l, BOD5 ®¹t 10 mg/l). Hµm l­îng tæng Nit¬ trong n­íc s«ng rÊt thÊp, ®¹t 0,77 mg/l. Hµm l­îng Nitrat thÊp, ®¹t tõ 0, 09 - 3,39 mg/l. Hµm l­îng Nitrit kh¸ cao, ®¹t tíi 0,14 mg/l, v­ît 14 lÇn TCVN (TCVN: 0,01 mg/l). Hµm l­îng NH4+ trong n­íc s«ng tõ nhá h¬n 0,01 mg/l ®Õn 0,3 mg/l (TCVN: 0,05 mg/l). Mét sè chØ tiªu kh¸c nh­ sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic còng ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp. - Trong n­íc s«ng §¸y cßn cã mÆt hÇu hÕt c¸c kim lo¹i nÆng vµ c¸c nguyªn tè vi l­îng kh¸c (Cr, Zn, Cu, Sn, Pb, As…) nh­ng hµm l­îng cña chóng th­êng rÊt thÊp. Riªng hµm l­îng Ni lóc triÒu ®øng v­ît TCVN 2,4 lÇn; hµm l­îng Cd lóc triÒu ®øng v­ît TCVN 4,3 lÇn. Nh­ vËy nÕu so s¸nh víi TCVN 5942 - 1995 vÒ tiªu chuÈn ®èi víi n­íc mÆt th× n­íc s«ng §¸y trong khu vùc nghiªn cøu bÞ nhiÔm mÆn lóc triÒu ®øng, bÞ nh¹t lóc triÒu xuèng vµ triÒu míi lªn. N­íc s«ng ch­a bÞ nhiÔm bÈn ngoµi hai chØ tiªu Ni vµ Cd lóc triÒu xuèng. Cã thÓ lý gi¶i hiÖn t­îng mÆn, nh¹t cña n­íc s«ng §¸y theo chÕ ®é thuû triÒu nh­ sau: Khi triÒu xuèng, dßng ch¶y cña n­íc biÓn cïng chiÒu víi dßng ch¶y cña s«ng, ®ång thêi do s«ng §¸y cã l­u l­îng dßng ch¶y lín, ¸p lùc dßng ch¶y cña s«ng ®· ®Èy n­íc mÆn ra xa vïng cöa s«ng, n­íc s«ng lóc nµy cã vÞ nh¹t. Khi thuû triÒu b¾t ®Çu lªn, dßng ch¶y cña n­íc biÓn ng­îc chiÒu víi dßng ch¶y cña s«ng, nh­ng do s«ng §¸y cã l­u l­îng dßng ch¶y lín, n­íc s«ng cã tû träng nhá h¬n n­íc biÓn nªn ¸p lùc dßng ch¶y cña s«ng ®· t¹o thµnh mét líp n­íc nh¹t ch¶y ë phÇn trªn mÆt theo h­íng tõ ®Êt liÒn ra biÓn. N­íc biÓn cã tû träng lín h¬n, d­íi ¸p lùc cña thuû triÒu ®· t¹o thµnh mét líp n­íc mÆn ch¶y ë phÇn d­íi vµ ven hai bªn bê, ng­îc chiÒu víi dßng ch¶y cña s«ng. N­íc s«ng lóc nµy, ë líp trªn vµ gi÷a s«ng cã vÞ nh¹t, ë líp ®¸y vµ hai ven bê cã vÞ mÆn. NÕu so s¸nh víi tiªu chuÈn vÖ sinh ®èi víi chÊt l­îng n­íc cÊp cho sinh ho¹t theo quyÕt ®Þnh sè 682/BXD – CSXD - 1996 cña bé X©y Dùng (QCXDVN I) th× n­íc s«ng §¸y lóc triÒu ®øng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn dïng cho cÊp n­íc sinh ho¹t. Lóc triÒu xuèng vµ triÒu míi lªn, n­íc s«ng nh¹t, cã thÓ dïng cho n­íc cÊp sinh ho¹t nh­ng cÇn ph¶i ®­îc xö lý. b/ S«ng Cµn Trªn s«ng Cµn ®· lÊy vµ ph©n tÝch hai mÉu n­íc lóc triÒu ®øng vµ triÒu xuèng n»m t¹i khu vùc ngoµi ®ª B×nh Minh 2. Sè liÖu ph©n tÝch trong B¶ng 5. B¶ng 5: Mét sè thµnh phÇn « nhiÔm chÝnh trong nước sông Càn Thuû triÒu M g/l §é cøng mg /l COD mg/l BOD5 mg/l Coli Fecal NO2- mg/l NhËn xÐt §øng 9,356 3.866 12 2 - - 0,34 N­íc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬ Xuèng 13,22 4.840 10,25 7 34 2 0,16 N­íc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬ TCVN-5942 10 4 5.000 0,01 Tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc mÆt QCXDVN I 0,5 500 4 2 0 0 0 Tiªu chuÈn cÊp n­íc sinh ho¹t Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003 N­íc s«ng Cµn vµo mïa kh« cã ®é pH tõ 7,55 - 7,76; tæng ®é cøng tõ 3.866 - 4.840 mg/l; ®é tæng kho¸ng ho¸ tõ 9,356 - 13,216 g/l, thuéc lo¹i n­íc mÆn, kh¸ trong, cã tÝnh kiÒm yÕu, rÊt cøng. Thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña n­íc lµ clorur - natri. N­íc s«ng Cµn cã tæng l­îng cÆn sÊy kh« rÊt cao, ®¹t tíi 11837,07 mg/l; l­îng cÆn l¬ löng trung b×nh; l­îng oxi hoµ tan h¬i thÊp; l­îng tiªu hao oxi sinh ho¸ h¬i cao; tæng hµm l­îng c¸c hîp chÊt chøa Nit¬ thÊp nh­ng hµm l­îng Nitrit cao, v­ît tõ 16 - 34 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. Hµm l­îng vi khuÈn coliform vµ fecalcoli trong n­íc s«ng Cµn kh¸ thÊp, chØ ®¹t 34 vµ 2 con/100 ml. Mét sè chØ tiªu kh¸c nh­ sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp. Trong n­íc s«ng Cµn cßn cã mÆt hÇu hÕt c¸c kim lo¹i nÆng vµ c¸c nguyªn tè vi l­îng kh¸c (Cr, Zn, Cu, Pb, As…) nh­ng hµm l­îng cña chóng rÊt thÊp. NÕu so s¸nh víi TCVN 5942 - 1995 vÒ tiªu chuÈn ®èi víi n­íc mÆt th× n­íc s«ng Cµn trong khu vùc nghiªn cøu vµo mïa kh« bÞ nhiÔm mÆn, nhiÒu cÆn, ch­a bÞ nhiÔm bÈn nh­ng b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu cña sù nhiÔm bÈn h÷u c¬. NÕu so s¸nh víi tiªu chuÈn vÖ sinh ®èi víi chÊt l­îng n­íc cÊp cho sinh ho¹t theo quyÕt ®Þnh sè 682/BXD – CSXD - 1996 Bé X©y dùng (QCXDVN I) th× n­íc s«ng Cµn kh«ng ®¹t tiªu chuÈn dïng cho cÊp n­íc sinh ho¹t vÒ ®é mÆn vµ cÆn sÊy kh«. Nh­ vËy cã thÓ nãi n­íc s«ng trong vïng nghiªn cøu vµo mïa kh« th­êng bÞ nhiÔm mÆn, nhiÒu cÆn, rÊt cøng; cã tÝnh kiÒm yÕu, l­îng oxy hoµ tan trong n­íc th­êng kh¸ thÊp. L­îng tiªu hao oxy sinh ho¸ h¬i cao; tæng c¸c hîp chÊt chøa N trong n­íc s«ng tuy rÊt thÊp nh­ng hµm l­îng nitrit th­êng cao v­ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp. N­íc s«ng Cµn b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu bÞ nhiÔm bÈn h÷u c¬. N­íc c¸c s«ng kh«ng bÞ nhiÔm bÈn vi sinh vµ kim lo¹i nÆng. 2/ N­íc kªnh tiªu ngät HÖ thèng kªnh n­íc ngät trong khu vùc nghiªn cøu cã nhiÖm vô chÝnh lµ cung cÊp n­íc ngät phôc vô cho nhu cÇu trång c©y n«ng nghiÖp, thau chua röa mÆn cho c¸c c¸nh ®ång lóa. KÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c mÉu n­íc t¹i 4 kªnh n­íc ngät chÝnh vµo mïa kh« trong B¶ng 6. B¶ng 6: Mét sè thµnh phÇn « nhiÔm chÝnh trong n­íc kªnh tiªu ngọt Kªnh M g/l §é cøng mg /l COD mg/l BOD5 mg/l Coli Fecal NH4+ mg/l NO2- mg/l NhËn xÐt CÇu Tr¾ng 0,77 382 45 35 13.000 26 0,04 0,08 N­íc cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬ vµ vi sinh KiÓm l©m 3,19 1.128 62 35 11 2 0,01 0,22 N­íc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬ Chî Kim §«ng 6,13 2.100 - - - - 0,5 0,27 N­íc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬ N«ng tr­êng B×nh Minh 0,59 450 - - - - 1,2 1,05 N­íc cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬ TCVN-5942 10 4 5.000 1 0,01 Tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc mÆt QCXDVN I 0,5 500 4 2 0 0 0 0 Tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc sinh ho¹t Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003 C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu n­íc mïa kh« cho thÊy n­íc c¸c kªnh nµy cã ®é pH biÕn ®æi tõ 7,45 - 7,91, thuéc lo¹i n­íc cã tÝnh kiÒm yÕu; n­íc kªnh tr­íc tr¹m KiÓm l©m vµ chî Kim §«ng thuéc lo¹i rÊt cøng, bÞ mÆn, nhiÒu cÆn; c¸c kªnh cßn l¹i n­íc nh¹t, rÊt mÒm. Thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña n­íc c¸c kªnh nµy lµ clourur – bicarbonat - natri. N­íc c¸c kªnh tiªu ngät cã tæng l­îng cÆn l¬ löng biÕn ®æi tõ 1,32 - 42,49 mg/l; l­îng oxi hoµ tan cña c¸c kªnh KiÓm l©m vµ CÇu tr¾ng h¬i thÊp, biÕn ®æi tõ 1,8 - 2,26 mg/l; c¸c kªnh cßn l¹i cã l­îng oxi hoµ tan trung b×nh, biÕn ®æi tõ 4,4 - 5,8 mg/l; l­îng tiªu hao oxi sinh ho¸ rÊt cao: COD biÕn ®æi tõ 45 - 62 mg/l, BOD ®¹t 35 mg/l, n­íc bÞ nhiÔm bÈn bëi c¸c hîp chÊt h÷u c¬. Tæng hµm l­îng c¸c hîp chÊt chøa N thÊp (biÕn ®æi tõ 0,14 - 0,17 mg/l) nh­ng hµm l­îng Nitrit cao, biÕn ®æi tõ 0,08 - 1,05 mg/l, cao nhÊt v­ît tíi 105 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp; hµm l­îng NH4+ biÕn ®æi tõ 0,04 - 1,3 mg/l cao nhÊt v­ît tíi 26 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. §iÒu nµy cho thÊy n­íc c¸c kªnh bÞ nhiÔm bÈn h÷u c¬. Mét sè chØ tiªu kh¸c nh­ sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp. Hµm l­îng vi khuÈn Coliform vµ Fecalcoli trong n­íc kªnh CÇu Tr¾ng rÊt cao, ®¹t tíi 13.000 con vµ 26 con/100 ml, v­ît giíi h¹n tiªu chuÈn cho phÐp. Trong n­íc c¸c kªnh cßn cã mÆt hÇu hÕt c¸c kim lo¹i nÆng vµ c¸c nguyªn tè vi l­îng kh¸c nh­ng hµm l­îng cña chóng rÊt thÊp, th­êng n»m trong giíi h¹n ch._.diÖn tÝch l­u vùc 51.700 km2 tÝnh tíi Hoµ B×nh, chiÕm 50% tæng thuû l­îng vµ 42 - 78% l­îng ch¶y lò cña hÖ thèng s«ng Hång. §Ëp Hoµ B×nh cã søc chøa 9,45 tû m3, chiÕm 8,29% tæng thuû l­îng n¨m cña hÖ thèng s«ng Hång vµ gÊp 4 lÇn hå Th¸c Bµ. Mçi n¨m, lßng hå Hoµ B×nh nhËn 48 triÖu tÊn båi tÝch, t­¬ng d­¬ng víi 83% l­îng båi tÝch ®æ vµo (cßn 17% qua x¶ lò) hay chiÕm 42% tæng t¶i l­îng phï sa cña hÖ thèng s«ng Hång. M«i tr­êng vµ chÕ ®é thuû v¨n khu vùc nghiªn cøu cã sù thay ®æi m¹nh vµo thêi ®iÓm tr­íc vµ sau khi vËn hµnh c«ng tr×nh thuû ®iÖn Hoµ B×nh. L­u l­îng n­íc tõ hÖ thèng s«ng Hång vµo s«ng Cµn sau khi vËn hµnh hå thuû ®iÖn Hoµ B×nh gi¶m, dÉn tíi gi¶m l­îng phï sa vµ gia t¨ng x©m nhËp mÆn. B¶ng 17: Sù thay ®æi l­u l­îng n­íc s«ng §¸y vµ s«ng Cµn tr­íc vµ sau khi vËn hµnh hå chøa nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh Tªn s«ng Thêi kú tr­íc khi cã thuû ®iÖn Hoµ B×nh (tr­íc n¨m 1970) Thêi kú sau khi cã thuû ®iÖn Hoµ B×nh (sau n¨m 1990) S«ng §¸y 0,31 Q Hµ Néi 0,32 Q Hµ Néi S«ng Cµn 0,09 Q Hµ Néi 0,08 Q Hµ Néi B¶ng 18: Tæng l­îng phï sa hµng n¨m ®i ra biÓn qua c¸c cöa s«ng tr­íc vµ sau khi vËn hµnh nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh (®¬n vÞ triÖu tÊn) Tªn s«ng Tr­íc n¨m 1970 Sau n¨m 1990 G sau/Gtr­íc S«ng §¸y 23,305 13,970 0,59 S«ng Cµn 5,329 3,153 0,59 VÒ mÆt lý thuyÕt, sù thiÕu hôt båi tÝch nh­ vËy lÏ ra ®· g©y hiÖu øng gÇn nh­ gi¸n ®o¹n qu¸ tr×nh båi tô, g©y xãi lë m¹nh mÏ trªn toµn tuyÕn nh­ng vÊn ®Ò phøc t¹p h¬n nhiÒu vµ ®Æc biÖt ë vïng cöa §¸y vÉn tiÕp tôc båi tô më réng víi tèc ®é ch­a tõng thÊy, trªn 100m/n¨m. §©y lµ tèc ®é do con ng­êi t¹o ra trong qu¸ tr×nh khai khÈn ®Êt ®ai, chiÕm cø kh«ng gian m«i tr­êng trÇm tÝch, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng thuû lîi, c­ìng bøc ph©n bè côc bé nguån båi tÝch cña hÖ thèng s«ng Hång. Quai ®ª lÊn biÓn Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn b·i båi vµ vïng phô cËn Kim S¬n b¾t ®Çu tõ thÕ kû XV, khi ®ª Hång §øc (1471) b¾t ®Çu ®­îc tiÕn hµnh x©y dùng. C«ng viÖc chinh phôc më mang bê câi cña nh©n d©n huyÖn Kim S¬n vµ vïng phô cËn thÓ hiÖn qua 9 lÇn quai ®ª lÊn biÓn, tõ ®ª Hång §øc 1471 ®Õn ®ª B×nh Minh 3 (2001) 1. LÇn quai ®ª ®Çu tiªn vµo n¨m 1471 ®Ó x©y dùng hÖ thèng ®ª Hång §øc. Vµo thêi kú nµy, trôc ®ª gÇn nh­ ®­êng th¼ng ch¹y theo h­íng ®«ng b¾c - t©y nam. 2. §ª §­êng Quan ®­îc x©y dùng vµo n¨m 1828, h­íng trôc ®ª ng¶ h¬n vÒ ®«ng song theo h­íng chñ ®¹o ®«ng b¾c - t©y nam. 3. §ª §­êng 10 x©y dùng vµo n¨m 1899, gÇn nh­ song song víi hÖ thèng ®ª §­êng Quan. 4. §ª Hoµnh Trùc ®­îc x©y dùng n¨m 1927. Do ho¹t ®éng uèn khóc vµ kÐo dµi cöa s«ng cña s«ng §¸y vµ s«ng Cµn, chiÒu ngang b·i båi bÞ thu hÑp ®¸ng kÓ. H­íng trôc ®ª ®· thay ®æi chuyÓn vÒ ®«ng - ®«ng b¾c vµ t©y - t©y nam, dµi kho¶ng 5 km. 5. §ª Tïng ThiÖn ®­îc khëi c«ng n¨m 1933, kh«ng theo trôc th¼ng mµ cã uèn theo h­íng chñ ®¹o gÇn nh­ ®«ng - t©y, dµi kho¶ng 7 km. 6. §ª Cån Thoi x©y dùng vµo n¨m 1945 nh»m bao quanh khu vùc b·i båi ph¸t triÓn ë cöa s«ng §¸y cã ®Ønh cung låi h­íng vÒ phÝa t©y nam, dµi kho¶ng 4 km. 7. Qu¸ tr×nh quai ®ª B×nh Minh 1 diÔn ra n¨m 1959. HÖ thèng ®ª nµy cã h­íng t©y b¾c - ®«ng nam phï hîp víi ®­êng bê biÓn lóc bÊy giê. §ª B×nh Minh 1 dµi kho¶ng 8 km. 8. §ª B×nh Minh 2 ®­îc x©y dùng sau ®ª B×nh Minh 1 lµ 21 n¨m vµ hoµn thµnh vµo n¨m 1982. ChiÒu dµi ®ª B×nh Minh 2 kho¶ng 14 km. 9. §ª B×nh Minh 3 ®­îc khëi c«ng tõ n¨m 1999. §ª cã chiÒu dµi theo thiÕt kÕ lµ 15,5 km. Nh­ vËy, lÇn quai ®ª lÊn biÓn thø 2 c¸ch lÇn thø 1 lµ 357 n¨m, gi÷a lÇn 3 vµ lÇn 2 lµ 71 n¨m, gi÷a lÇn 4 vµ lÇn 3 lµ 28 n¨m cßn nh÷ng lÇn quai ®ª lÊn biÓn sau chØ c¸ch nhau 15 - 20 n¨m. C«ng cuéc quai ®ª lÊn biÓn mét mÆt thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt liÒn ra biÓn, mÆt kh¸c më réng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c vµ ®Êt thæ c­. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nh­ quai ®ª lÊn biÓn, mét sè ho¹t ®éng kh¸c cña con ng­êi ®· vµ ®ang lµm ph¸t sinh nh÷ng hiÖn t­îng bÊt lîi ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tù nhiªn cña b·i båi vµ lµm thay ®æi c¸c h×nh th¸i sö dông tµi nguyªn ®Êt khu vùc. Hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi trong khai th¸c rõng ngËp mÆn, ®µo ®¾p ao nu«i thuû s¶n, ®¸nh b¾t h¶i s¶n ®· lµm suy gi¶m chÊt l­îng b·i båi. 47 h¹ t©n kiÕn t¹o vµ kiÕn to¹h ha/n¨m)g b·i t¸c gi¶ c gãp phÇn lµm phøc t¹p ho¸ qu¸ tr×nh båi tô - xãi lë ®­êng bê biÓn 3.2.2. Dù b¸o biÕn ®éng m«i tr­êng Do thêi gian tiÕn hµnh luËn v¨n cã giíi h¹n, v× vËy c¸c sè liÖu ph©n tÝch thu ®­îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n ch­a ®ñ ®Ó ®­a ra c¸c dù b¸o vµ ®¸nh gi¸ vÒ xu h­íng biÕn ®æi tµi nguyªn vµ m«i tr­êng khu vùc kh¶o s¸t. Tuy nhiªn, dùa vµo c¸c t­ liÖu nghiªn cøu kh¸c vµ c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, dù b¸o t¸c ®éng m«i tr­êng, cã thÓ nªu lªn mét sè dù b¸o vÒ xu h­íng biÕn ®æi tµi nguyªn m«i tr­êng khu vùc nghiªn cøu. 3.2.1.1. C¸c biÕn ®æi ®Þa h×nh, c¶nh quan khu vùc nghiªn cøu C¸c biÕn ®æi vïng b·i båi ngoµi ®ª KÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c bøc ¶nh vÖ tinh chôp khu vùc nghiªn cøu qua c¸c thêi kú 1992 vµ 2003 cho thÊy xu thÕ ph¸t triÓn cña b·i båi Kim S¬n nh­ sau: Dßng s«ng §¸y sÏ ph©n nh¸nh m¹nh ë vïng cöa s«ng. Trong t­¬ng lai gÇn, bê tr¸i s«ng §¸y vïng NghÜa H­ng (Nam §Þnh) ph¶i ®èi diÖn víi khóc låi cña s«ng sÏ bÞ xãi lë m¹nh. S«ng §¸y sÏ c¾t xÎ b·i båi NghÜa H­ng t¹o mét cöa míi ra biÓn. Nh­ vËy, vïng cña s«ng §¸y cã xu thÕ ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng vµ ®«ng nam. Cöa Cµn còng cã xu h­íng ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng nam. Trong t­¬ng lai, vïng cöa s«ng §¸y sÏ bao gåm hÖ cöa nh¸nh s«ng d¹ng ch©n chim. Toµn bé vïng b·i båi Kim S¬n cã xu thÕ ph¸t triÓn theo h­íng nam - ®«ng nam. C¸c biÕn ®æi ®Þa h×nh vïng b·i båi trong ®ª §Þa h×nh vµ c¶nh quan vïng b·i båi trong ®ª sÏ cã nh÷ng thay ®æi do c¸c t¸c ®éng nh©n sinh nh­ sau: ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®­êng giao th«ng vµ hÖ thèng kªnh m­¬ng t­íi tiªu, më réng c¸c khu d©n c­, chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt. Khu vùc x· Kim T©n, Kim Mü, Cån Thoi vµ n«ng tr­êng B×nh Minh cã kh¶ n¨ng thay ®æi nhiÒu nhÊt. 3.2.1.2. BiÕn ®éng m«i tr­êng n­íc Tr÷ l­îng tiÒm n¨ng khai th¸c n­íc d­íi ®Êt trong tÇng chøa n­íc Pleistocen, HÖ tÇng Hµ Néi qua c¸c th«ng sè thuû v¨n t¹i c¸c ®iÓm b¬m hót thÝ nghiÖm trong mïa kh« lµ kh«ng lín. CÇn x¸c ®Þnh vµ nghiªn cøu chi tiÕt c¸c nguån cung cÊp cho c¶ mïa m­a, cho tõng khu vùc, tõng x· (®Æc biÖt lµ cho N«ng tr­êng B×nh Minh vµ vïng khan hiÕm n­íc Kim H¶i) ®Ó tõ ®ã cã thÓ v¹ch ra ®­îc c¸c ph­¬ng ¸n quy ho¹ch, b¶o vÖ vµ khai th¸c hîp lý nguån n­íc, phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn c¸c khu d©n c­ míi, c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, c¸c khu chÕ biÕn thuû s¶n trong t­¬ng lai tr¸nh hiÖn t­îng suy tho¸i, c¹n kiÖt vµ nhiÔm mÆn nguån n­íc quý gi¸ nµy. Khu vùc nghiªn cøu cã tiÒm n¨ng n­íc mÆt rÊt lín nh­ng phÇn lín c¸c nguån n­íc mÆt ë ®©y ®Òu bÞ nhiÔm mÆn, Ýt cã ý nghÜa trong cung cÊp n­íc phôc vô cho môc ®Ých sinh ho¹t. Møc « nhiÔm trong n­íc giÕng ®µo, n­íc c¸c ®Çm nu«i trång thuû s¶n, n­íc kªnh tiªu ngät, n­íc s«ng trong khu vùc nghiªn cøu sÏ gia t¨ng do gia t¨ng d©n sè vµ møc tiªu thô cña tõng ng­êi d©n trong vïng. Gia t¨ng « nhiÔm n­íc kªnh tiªu mÆn, kªnh l¹ch triÒu, n­íc biÓn ven bê do c¸c ho¹t ®éng quai ®ª lÊn biÓn kh«ng hîp lý cña con ng­êi. §iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng v× ®©y lµ khu vùc chñ yÕu lÊy n­íc mÆn dïng cho vïng nu«i trång thuû s¶n x· Kim Trung, Kim H¶i, Kim §«ng. 3.2.1.3. BiÕn ®éng m«i tr­êng ®Êt M«i tr­êng ®Êt trång lóa vµ ®Çm nu«i cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi theo h­íng l­îng chÊt dinh d­ìng (N, P, K) gi¶m dÇn, dÉn tíi gi¶m ®é ph× cña ®Êt ®èi víi ho¹t ®éng canh t¸c n«ng nghiÖp. Sù tÝch tô c¸c chÊt « nhiÔm trong ®Êt (kim lo¹i nÆng, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c¸c ho¸ chÊt kh¸c) gia t¨ng do c¸c t¸c nh©n th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ s¶n l­îng ®Çm nu«i. Mét sè vïng ®Êt trång lóa chuyÓn sang nu«i trång thuû s¶n sÏ cã m«i tr­êng ®Êt mÆn. 3.2.1.4. C¸c biÕn ®éng sö dông ®Êt C¸c d¹ng biÕn ®éng sö dông ®Êt chÝnh cña vïng: ChuyÓn ®æi ®Êt tõ trång lóa sang nu«i trång thuû s¶n, tËp trung ë N«ng tr­êng B×nh Minh vµ khu vùc B×nh Minh 2. ChuyÓn tõ ®Êt thæ canh sang ®Êt thæ c­, tËp trung theo c¸c tuyÕn giao th«ng chÝnh cña vïng b·i båi phÝa trong ®ª. ChuyÓn ®æi ®Êt cho c¸c nhu cÇu x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cña vïng nh­: ®µo kªnh t­íi tiªu, më réng vµ ph¸t triÓn ®­êng giao th«ng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng. ChuyÓn ®æi ®Êt b·i triÒu, tËp trung chñ yÕu ë khu vùc B×nh Minh 3 theo h­íng tõ rõng ngËp mÆn thµnh ®Çm nu«i t«m. DiÖn tÝch rõng ngËp mÆn sÏ gi¶m do ho¹t ®éng quai ®ª lÊn biÓn. 3.3. §ÞNH H¦íNG vµ c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch sö dông tµi nguyªn khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, ninh b×nh 3.3.1. §Þnh h­íng quy ho¹ch m«i tr­êng khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn NghÜa H­ng, tØnh Ninh B×nh Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t m«i tr­êng ®Êt vµ n­íc vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n vµ dù b¸o c¸c biÕn ®éng vÒ tµi nguyªn ®Êt cña khu vùc cho phÐp ®­a ra mét sè ®Þnh h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch nh»m sö dông tµi nguyªn ®Êt vµ n­íc C¸c chØ tiªu cÇn quan träng nhÊt ®Ó lùa chän ®Þa ®iÓm vïng ®Êt quy ho¹ch ®Çm nu«i thuû s¶n cã thÓ bao gåm: diÖn tÝch vµ ®Æc ®iÓm vïng ®Êt, kh¶ n¨ng cÊp vµ tiªu tho¸t n­íc mÆn, kh¶ n¨ng cÊp vµ tiªu tho¸t n­íc ngät, c¸c chi phÝ vµ lîi Ých khi chuyÓn ®æi sö dông ®Êt sang ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n. Dùa vµo c¸c tiªu chÝ trªn, cã thÓ s¬ bé ®¸nh gi¸ nh÷ng diÖn tÝch tiÒm n¨ng nu«i trång thuû s¶n ë vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh (B¶ng 19) B¶ng 19: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ®Çm nu«i trång thuû s¶n vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh Lo¹i tiªu chÝ B×nh Minh 1 (n«ng tr­êng B×nh Minh) B×nh Minh 2 B×nh Minh 3 B×nh Minh 4 (ngoµi ®ª) DiÖn tÝch Kh¸ thuËn lîi ThuËn lîi ThuËn lîi ThuËn lîi §Æc ®iÓm ®Êt Phï hîp Phï hîp Phï hîp ThuËn lîi Kh¶ n¨ng cÊp n­íc mÆn Khã kh¨n ThuËn lîi ThuËn lîi ThuËn lîi Kh¶ n¨ng cÊp n­íc ngät Kh¸ thuËn lîi Khã kh¨n Khã kh¨n Khã kh¨n Kh¶ n¨ng tiªu tho¸t n­íc Kh¸ khã kh¨n ThuËn lîi Kh¸ thuËn lîi ThuËn lîi Chi phÝ chuyÓn ®æi Võa ph¶i Võa ph¶i Nhá Võa ph¶i Lîi Ých chuyÓn ®æi so víi tr­íc Võa ph¶i Cao Võa ph¶i Võa ph¶i XÐt chung c¸c tiªu chÝ (B¶ng 19), c¸c ®iÓm dù kiÕn ph¸t triÓn quy ho¹ch ®Çm nu«i trong vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh ®Òu cã nh÷ng khÝa c¹nh khã kh¨n vµ thuËn lîi riªng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ®Çm nu«i thuû s¶n. Ngoµi vïng thÝch hîp nhÊt ®èi víi ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n lµ khu vùc B×nh Minh 2 ®ang ®­îc ®Çu t­ x©y dùng, c¸c vïng cã møc ®é thÝch hîp tiÕp theo lµ: B×nh Minh 3, N«ng tr­êng B×nh Minh, B×nh Minh 4. Qua B¶ng 20, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng sö dông ®Êt vµ c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi cña huyÖn Kim S¬n t¸c gi¶ cã ®­a ra mét sè ®Þnh h­íng cho viÖc quy ho¹ch sö dông tµi nguyªn ®Êt khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n nh­ sau: §èi víi diÖn tÝch khu vùc n«ng tr­êng B×nh Minh HiÖn t¹i tæng diÖn tÝch cña khu vùc cã 878 ha trong ®ã §Êt sö dông cho trång lóa: 510 ha §Êt sö dông cho trång cãi: 37 ha Theo chñ tr­¬ng cña huyÖn vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña khu vùc th× chuyÓn 230 ha trång lóa thuéc vïng cã s¶n l­îng lóa thÊp, bÊp bªnh sang nu«i trång thuû s¶n theo ph­¬ng ph¸p th©m canh. Trong thùc tÕ, nÕu ta so s¸nh 1 ha ®Êt trång lóa cho mét vô chØ ®­îc 8 tÊn/ha/vô vµ gi¸ trÞ chØ ®¹t 12 triÖu ®ång/ha (ch­a trõ chi phÝ). Trong khi ®ã nÕu nu«i t«m só cã thÓ cho trung b×nh tõ 1 ®Õn 3 tÊn/ha/vô, víi gi¸ trÞ tõ 80 ®Õn 250 triÖu ®ång/ha/vô (ch­a trõ chi phÝ). Gi÷ v÷ng diÖn tÝch trång lóa lµ 280 ha ®Ó ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc, gi÷ v÷ng diÖn tÝch trång cãi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n, tËn dông lóc n«ng nhµn cho lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ t¨ng thu nhËp th«ng qua chÕ biÕn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu (B¶ng 20). §èi víi diÖn tÝch khu vùc B×nh Minh 2 DiÖn tÝch hiÖn nay cña khu vùc lµ 1.932 ha vµ hiÖn nay ®ang ®­îc sö dông nu«i thuû s¶n, nh­ng do thiÕu vèn vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ nªn ch­a triÓn khai m¹nh viÖc ®Çu t­ ®Ó nu«i theo ph­¬ng ph¸p th©m canh vµ c«ng nghiÖp. HiÖn nay thÞ tr­êng thuû s¶n trªn thÕ giíi ®· më réng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Hoa Kú vµ EU, gi¸ thuû s¶n xuÊt khÈu ®· t¨ng… nªn chñ tr­¬ng cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ nh©n d©n cã xu h­íng chuyÓn m¹nh tõ ph­¬ng thøc nu«i qu¶ng canh, qu¶ng canh c¶i tiÕn sang nu«i th©m canh vµ c«ng nghiÖp. Khi m« h×nh nu«i th©m canh vµ nu«i c«ng nghiÖp ®· ®Þnh h×nh th× chuyÓn toµn bé diÖn tÝch 450 ha trång lóa sang nu«i trång thuû s¶n. Dù kiÕn s¶n l­îng cña khu vùc B×nh Minh 2 sÏ lµ: - 833 ha nu«i th©m canh cho n¨ng suÊt 5 tÊn/ha, s¶n l­îng ®¹t 4.165 tÊn thuû s¶n - 212 ha nu«i c«ng nghiÖp cho n¨ng suÊt 8 tÊn/ha, s¶n l­îng ®¹t 1.696 tÊn thuû s¶n. (B¶ng 20) §èi víi diÖn tÝch khu vùc B×nh Minh 3 HiÖn nay x· cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 1.450 ha, trong ®ã: §Êt sö dông cho trång lóa lµ 0 ha §Êt sö dông cho nu«i trång thuû s¶n lµ 693 ha §Êt sö dông cho trång cãi lµ 150 ha §Êt sö dông cho trång rõng lµ 335 ha Ph­¬ng ph¸p nu«i chñ yÕu lµ nu«i b¸n th©m canh, s¶n l­îng ®¹t kho¶ng 1.000 tÊn thuû s¶n. NÕu ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ vµ thÞ tr­êng thuËn lîi sÏ ®Çu t­ diÖn tÝch 693 ha nu«i b¸n th©m canh sang nu«i th©m canh vµ chuyÓn 150 ha trång cãi sang nu«i thuû s¶n theo ph­¬ng ph¸p b¸n th©m canh, thËm chÝ nu«i th©m canh. S¶n l­îng dù kiÕn ®¹t 4.200 tÊn. Toµn bé diÖn tÝch tõ ®ª B×nh Minh 2 ®Õn ®ª B×nh Minh 3 víi tæng chiÒu dµi ®ª B×nh Minh 3 lµ 15,5 km. N¨m 2000, c¸c ®¬n vÞ qu©n ®éi vµ nh©n d©n ®· ®¾p ®­îc ®o¹n ®ª phÝa §«ng gi¸p víi s«ng ®¸y lµ 7 km, ®o¹n ®ª phÝa T©y gi¸p víi s«ng Cµn lµ 4 km. HiÖn t¹i, cßn 4,5 km ®ª B×nh Minh 3 ch­a ®¾p. §Ó ph¸t triÓn nu«i t«m bÒn v÷ng thuéc b·i båi ven biÓn Kim S¬n, viÖc xö lý nguån n­íc s¹ch cho nu«i t«m lµ ®iÒu thiÕt yÕu ph¶i lµm. Do ®ã kh«ng nªn ®¾p 4,5 km ®ª B×nh Minh 3 mµ ®Ó nguyªn ®o¹n ®ª hë nµy, ®ång thêi kÕt hîp viÖc duy tr× 335 ha rõng ngËp mÆn ®· cã, diÖn tÝch nµy kh«ng ®­îc x©m ph¹m, nhÊt lµ chÆt ph¸ ®Ó nu«i trång thuû s¶n. NÕu nh÷ng thöa rõng ®· bÞ ®µo ®¾p nh»m nu«i trång thuû s¶n, th× viÖc ®Çu tiªn ph¶i lµm lµ kh«i phôc l¹i diÖn tÝch rõng cò ®· trång do c¸c tæ chøc n­íc ngoµi tµi trî nh»m: T¹o hÖ sinh th¸i hë gi÷a hÖ sinh th¸i nu«i trång thuû s¶n vµ hÖ sinh th¸i cöa s«ng, t¹o vïng ®Öm sinh häc gi÷a c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau. §©y sÏ lµ khu vùc diÔn ra qu¸ tr×nh lµm s¹ch m«i tr­êng. Nã lµ cç m¸y xö lý n­íc th¶i sinh häc phôc vô cho vïng nu«i trång thuû s¶n thuéc b·i båi ven biÓn Kim S¬n (B¶ng 20) §èi víi diÖn tÝch khu vùc B×nh Minh 4 Toµn bé vïng b·i båi ngoµi ®ª B×nh Minh 3 cã chiÒu dµi bê biÓn 15,5 km, víi tæng diÖn tÝch 2.600 ha ®Êt tù nhiªn tÝnh ®Õn cèt +0,0, trong ®ã cã 1233 ha trång rõng phßng hé chiÕm 47,4% diÖn tÝch, cßn l¹i kho¶ng 1.367 ha ®Êt trèng, chiÕm 52,6%. §èi t­îng rõng chñ yÕu lµ c©y vÑt, sËy… C©y vÑt ®­îc trång nhiÒu ë phÝa cöa s«ng Cµn vµ c©y sËy tËp trung ë phÝa s«ng §¸y. Vïng ngoµi ®ª B×nh Minh 3 chØ quy ho¹ch trång rõng nh»m b¶o vÖ ®ª phôc vô nu«i trång thuû s¶n, ®¶m b¶o cuéc sèng ng­êi d©n vïng trong ®ª B×nh Minh 3, vµ mét phÇn nu«i thuû s¶n kh«ng ®ª cèng. Trong vßng nh÷ng n¨m tíi vïng b·i nµy kh«ng nªn ®µo ®¾p ao ®Çm nu«i trång thuû s¶n, mµ chñ yÕu lµ trång rõng phßng hé (rõng ngËp mÆn), còng nh­ khai th¸c tù nhiªn vµ b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n, kÕt hîp nu«i kh«ng ®ª cèng ®èi t­îng nu«i lµ nhuyÔn thÓ. Ngoµi ra, rõng cßn cã t¸c dông gãp phÇn thóc ®Èy c¸c qu¸ tr×nh tÝch tô phï sa, lµm s¹ch m«i tr­êng ®ång thêi lµm n¬i c­ tró cña c¸c loµi chim di c­ (di c­ kiÕm ¨n vµ di c­ tró ®«ng) còng nh­ t¹o nguån dinh d­ìng trong thuû vùc, lµm c¬ së thøc ¨n cho ®èi t­îng thuû s¶n…. Ph­¬ng ph¸p bè trÝ trång rõng lµ: Däc theo ®ª B×nh Minh 3 (c¸ch ®ª 100m) trång mét b¨ng rõng réng kho¶ng 200m theo h­íng tõ T©y sang §«ng. Tõ mÐp ngoµi cña b¨ng rõng nµy, trång nh÷ng b¨ng rõng theo chiÒu däc tõ B¾c xuèng Nam (tõ ®ª B×nh Minh 3 ra biÓn), kÐo dµi tõ T©y sang §«ng. Mçi mét thöa rõng cã chiÒu réng kho¶ng 300m vµ chiÒu dµi tuú thuéc vµo kho¶ng c¸ch tõ mÐp phÝa ngoµi cña b¨ng rõng nãi trªn trë ra biÓn. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c thöa rõng lµ mét kho¶ng trèng réng 150m ®Ó d©n ®i l¹i khai th¸c tù nhiªn kÕt hîp nu«i kh«ng ®ª cèng. §èi víi c¸c b¨ng rõng cÇn nghiªn cøu trång c¸c ®èi t­îng c©y phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ®Êt ®ai vïng s«ng §¸y vµ s«ng Cµn (B¶ng 20). Víi ®Þnh h­íng sö dôngnh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, s¶n l­îng thuû s¶n do nu«i trång hµng n¨m cã thÓ ®¹t tíi kho¶ng 9.500 tÊn. NÕu tÝnh c¶ diÖn tÝch thu ho¹ch khai th¸c vµ ®¸nh b¾t tù nhiªn th× s¶n l­îng cã thÓ ®¹t tíi 12.000 tÊn/n¨m. Víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn vïng b·i båi nh­ trªn th× viÖc h×nh thµnh c¸c ®Çm nu«i nh©n gièng lµm dÞch vô cung cÊp con gièng lµ rÊt cÇn thiÕt. HiÖn t¹i con gièng ph¶i nhËp tõ c¸c tØnh phÝa Nam lµ chñ yÕu, võa kh«ng chñ ®éng ®­îc nguån, kh«ng kiÓm so¸t ®­îc chÊt l­îng, gi¸ thµnh cao… lµm cho hiÖu qu¶ nu«i trång thuû s¶n thÊp. HiÖn t¹i huyÖn còng ®· cã nh÷ng tr¹m nh©n gièng víi quy m« 50.000 triÖu con gièng/n¨m, so víi nhu cÇu hiÖn t¹i vµ nhu cÇu cña nh÷ng n¨m s¾p tíi th× cßn thiÕu nhiÒu, ®Æc biÖt lµ t«m gièng, sè l­îng thiÕu lªn ®Õn 100 triÖu con gièng/n¨m. Do ®ã tØnh Ninh B×nh nªn cã c¸c chÝnh s¸ch kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ s¶n xuÊt con gièng t¹i khu vùc b·i båi huyÖn Kim S¬n. §èi t­îng thuû s¶n nu«i vµ ®¸nh b¾t cña vïng b·i båi ven biÓn Kim S¬n cã nhiÒu lo¹i. Cho ®Õn nay c¸c s¶n phÈm nµy ®ang ®­îc tiªu thô t­¬i sèng ë c¸c chî trong vïng. V× vËy hao hôt nhiÒu vµ gi¸ trÞ thÊp. Mét dù ¸n x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn lµ rÊt cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ khi triÓn khai më réng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng nu«I thuû s¶n. Do vËy, tØnh ®ang cã chñ tr­¬ng x©y dùng 3 nhµ m¸y: Nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n c«ng suÊt 6.000 tÊn/n¨m; nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc c«ng suÊt 10.000 tÊn/n¨m; nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n nu«i t«m c«ng suÊt 15.000 tÊn/n¨m. B¶ng 20: HiÖn tr¹ng vµ dù kiÕn sö dông ®Êt khu vùc §¬n vÞ: ha Dù kiÕn quü ®Êt cho môc ®Ých sö dông HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt (2005) N«ng tr­êng B×nh Minh B×nh Minh 2 B×nh Minh 3 Ngoµi ®ª B×nh Minh 3 N«ng tr­êng B×nh Minh B×nh Minh 2 B×nh Minh 3 Ngoµi ®ª B×nh Minh 3 Trång lóa 280 0 0 0 510 450 0 0 Trång cãi 37 265 0 0 37 265 150 0 Thuû s¶n 230 1045 843 0 0 595 693 0 §Êt thæ c­ 331 622 272 0 331 622 272 0 Trång rõng 0 0 335 2600 0 0 335 1233 B·i båi 0 0 0 0 0 0 0 1367 Tæng céng 878 1932 1450 2600 878 1932 1450 2600 Sau ®©y lµ b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt (H×nh 3) vµ b¶n ®å ®Þnh h­íng quy ho¹ch sö dông ®Êt khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh (H×nh 4). 3.3.2. C¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh C¸c gi¶i ph¸p cã thÓ ph©n thµnh 3 nhãm lín: c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch, c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý, c¸c gi¶i ph¸p gi¸o dôc, ®µo t¹o. Mét phÇn c¸c gi¶i ph¸p nªu lªn sau ®©y ®· ®­îc c¸c tæ chøc vµ c¬ quan chøc n¨ng trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng tiÕn hµnh trong thêi gian qua vµ hiÖn nay. Gi¶i ph¸p quy ho¹ch Quy ho¹ch lµ gi¶i ph¸p ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt trong viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n, bao gåm c¸c néi dung: quy ho¹ch ®Çm nu«i, quy ho¹ch nguån n­íc mÆn vµ n­íc ngät, quy ho¹ch h¹ tÇng c¬ së thøc ¨n vµ con gièng, quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô. C¸c néi dung nµy cÇn ®­îc thùc hiÖn ®ång bé vµ thèng nhÊt ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ ph¸t triÓn ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng. ViÖc quy ho¹ch ®Çm nu«i ®· x¸c ®Þnh ë trong c¸c chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn vµ ®­îc ®Þnh h­íng dùa trªn c¸c xu h­íng biÕn ®éng cña tµi nguyªn ®Êt khu vùc. C¸c khu vùc ®Çm nu«i trong vµ ngoµi ®ª ®· ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å (H×nh 4) ViÖc quy ho¹ch hÖ thèng cung cÊp n­íc (mÆn vµ ngät) vµ tiªu tho¸t n­íc cho ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ë vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n lµ rÊt cÇn thiÕt v× hÖ thèng nµy hiÖn nay kh«ng phï hîp cho nhu cÇu ph¸t triÓn diÖn tÝch ®Çm nu«i. Nh­ ®· nãi ë trªn, ë khu vùc ch­a cã hÖ thèng cÊp n­íc ngät ®¶m b¶o chÊt l­îng cho c¸c ®Çm nu«i. ViÖc sö dông c¸c kªnh võa t­íi vµ võa tiªu n­íc n«ng nghiÖp lµm nguån n­íc cÊp ngät cho ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n cã thÓ g©y nªn « nhiÔm m«i tr­êng n­íc trong c¸c ®Çm nu«i, võa nhiÔm bÖnh cho thuû s¶n nu«i trång. Theo t¸c gi¶, cã hai ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt nguån n­íc ngät cho c¸c ®Çm nu«i: - X©y dùng c¸c tr¹m khai th¸c n­íc ngÇm quy m« tõ 1000 - 2000 m3/ngµy lµm nguån cÊp n­íc ngät trùc tiÕp cho c¸c ®Þa ®iÓm nu«i trång thuû s¶n. §Ó lµm viÖc nµy cÇn ph¶i cã c¸c nghiªn cøu bæ sung vµ ph­¬ng ¸n kü thuËt khai th¸c vµ xö lý n­íc ngÇm chøa Fe trong khu vùc nghiªn cøu. C¸c tr¹m n­íc cÊp nµy ®ång thêi cã thÓ ®¶m nhiÖm cung cÊp n­íc sinh ho¹t cho c¸c khu d©n c­ tËp trung trong vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n. - X©y dùng hÖ thèng kªnh lÊy n­íc ngät tõ s«ng §¸y tíi c¸c khu vùc N«ng tr­êng B×nh Minh, B×nh Minh 2, B×nh Minh 3. T­¬ng tù nh­ vËy, cÇn x©y dùng hÖ thèng kªnh cÊp n­íc mÆn cho vïng nu«i ë N«ng tr­êng B×nh Minh. Quy m« kÝch th­íc c¸c cèng tiªu tho¸t n­íc cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i cho phï hîp víi nhu cÇu n­íc cña tõng vïng nu«i cô thÓ. H¹ tÇng c¬ së chñ yÕu cña ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n lµ c¸c tr¹i gièng vµ c¬ së chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm cÇn ph¶i ®Çu t­ nghiªn cøu x©y dùng, còng nh­ khai th¸c hîp lý c¸c c¬ së hiÖn cã ë huyÖn Kim S¬n vµ tØnh Ninh B×nh. Gi¶i ph¸p qu¶n lý C¸c néi dung chñ yÕu cÇn quan t©m qu¶n lý ®èi víi ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n khu vùc nghiªn cøu: Qu¶n lý vïng b·i båi lµ mét vÊn ®Ò quan träng, ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn m«i tr­êng bÒn v÷ng th× cÇn x¸c ®Þnh râ vai trß chÝnh quyÒn c¸c cÊp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, x· héi. Tøc lµ ®èi víi cÊp tØnh th× UBND TØnh lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt quy ho¹ch, nghiªn cøu ban hµnh c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó UBND huyÖn vµ c¸c x· cã lîi Ých t¹i khu vùc b·i båi khai th¸c sö dông cã hiÖu qu¶ b·i båi. UBND huyÖn Kim S¬n lµ c¬ quan nhµ n­íc trùc tiÕp qu¶n lý vïng b·i båi theo quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch, vËn ®éng ®Çu t­ vµ lµ chñ ®Çu t­ cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cã nhu cÇu ®­îc thuª, qu¶n lý nguån thu cho ng©n s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµ tiªu thô s¶n phÈm, qu¶n lý an ninh trËt tù khu vùc b·i båi. UBND x· cã nguån lîi tõ khu vùc b·i båi lµ c¬ quan trùc tiÕp qu¶n lý ng­êi lao ®éng, h­íng dÉn ng­êi lao ®éng chÊp hµnh nghiªm nh÷ng cam kÕt ®· ký trong hîp ®ång thuª ®Êt, ®ång thêi phèi hîp víi UBND huyÖn ®¶m b¶o an ninh trËt tù vµ gi¶i quyÕt c¸c khóc m¾c ph¸t sinh. C¸c cÊp chÝnh quyÒn trªn cÇn phèi hîp ®ång bé víi nhau ®Ó qu¶n lý mét sè vÊn ®Ò cña khu vùc b·i båi nh­ sau: - Qu¶n lý tèt hÖ thèng lÊy n­íc mÆn, qu¶n lý ho¹t ®éng khai th¸c n­íc ngÇm lµm nguån n­íc sinh ho¹t cho c¸c khu vùc d©n c­ vµ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n, tr¸nh t×nh tr¹ng khai th¸c kh«ng cã giÊy phÐp trµn lan hiÖn nay, dÉn tíi kh¶ n¨ng « nhiÔm nguån n­íc ngÇm cã chÊt l­îng tèt vµ l­u l­îng lín hiÖn nay cña khu vùc nghiªn cøu. - Qu¶n lý nguån gièng vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn thøc ¨n nu«i trång (sÏ ph¸t triÓn trong t­¬ng lai) ë khu vùc nghiªn cøu, nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng tèt nguån gièng vµ thøc ¨n cho ho¹t ®éng nu«i trång. - H×nh thµnh c¬ së qu¶n lý m«i tr­êng n­íc vµ ®Êt cña c¸c ®Çm nu«i trång thuû s¶n vµ m«i tr­êng n­íc vµ ®Êt tù nhiªn trong khu vùc, ®Ó kÞp thêi vµ chñ ®éng ®­a ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ c¸c biÕn ®éng vÒ m«i tr­êng n­íc vµ ®Êt khu vùc nghiªn cøu. - Qu¶n lý c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm nu«i trång thuû s¶n cho toµn khu vùc nghiªn cøu. HiÖn t¹i lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ t­ nh©n ®· vµ ®ang thuª ®Êt ®Ó s¶n xuÊt vµ kinh doanh trªn khu vùc. Gi¶i ph¸p gi¸o dôc - ®µo t¹o C¸c néi dung cÇn thùc hiÖn cã thÓ bao gåm: Gi¸o dôc ý thøc ng­êi d©n khu vùc trong viÖc b¶o vÖ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ë vïng b·i triÒu nh­: rõng ngËp mÆn, c¸c lo¹i con gièng ®¸nh b¾t, m«i tr­êng ®¸nh b¾t Gi¸o dôc ng­êi d©n ý thøc tr¸ch nhiÖm t«n träng c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p khai th¸c n­íc ngÇm, sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ ho¸ chÊt nu«i trång thuû s¶n, quy ®Þnh lÊy n­íc vµ th¶i n­íc t¹i c¸c ®Çm nu«i §µo t¹o c¸c c¸n bé cã nghiÖp vô kü thuËt vÒ nu«i trång vµ qu¶n lý m«i tr­êng lµm nÒn t¶ng c¬ b¶n cho ho¹t ®éng cña d©n c­ ®Þa ph­¬ng. §µo t¹o c¸c bé phËn qu¶n lý ®Þa ph­¬ng, c¸c kiÕn thøc vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tæng hîp ®íi bê, lµm c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt vµ thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh t¹i ®Þa ph­¬ng. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ I. KÕT LUËN ViÖc ph©n tÝch c¸c biÕn ®éng m«i tr­êng mét c¸ch toµn diÖn, cho phÐp chóng ta thÊy mét bøc tranh vÒ hiÖn tr¹ng m«i tr­êng hoµn chØnh cña khu vùc nghiªn cøu. Tõ c¸c kÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë trªn, cã thÓ t¹m thêi ®­a ra mét sè kÕt luËn nh­ sau: 1. H×nh d¹ng ®­êng bê vµ diÖn tÝch vïng b·i båi cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ theo chiÒu h­íng: b·i båi phÝa cöa s«ng §¸y ®ang më réng. Vïng cöa s«ng §¸y cã xu thÕ ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng vµ ®«ng nam do bê tr¸i s«ng §¸y vïng NghÜa H­ng (Nam §Þnh) ph¶i ®èi diÖn víi khóc låi cña s«ng sÏ bÞ xãi lë m¹nh, s«ng §¸y sÏ c¾t xÎ b·i båi NghÜa H­ng t¹o mét cöa míi ra biÓn. Cöa Cµn còng cã xu h­íng ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng nam. Trong t­¬ng lai, vïng cöa s«ng §¸y sÏ bao gåm hÖ cöa nh¸nh s«ng d¹ng ch©n chim. Toµn bé vïng b·i båi Kim S¬n cã xu thÕ ph¸t triÓn theo h­íng nam - ®«ng nam. N­íc giÕng ®µo vµ n­íc giÕng khoan trong khu vùc nghiªn cøu kh«ng ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc ngÇm còng nh­ tiªu chuÈn n­íc cÊp cho sinh ho¹t vÒ c¸c ph­¬ng diÖn: hµm l­îng chÊt h÷u c¬, hµm l­îng NH4+, NO2-, vi khuÈn, ®é tæng kho¸ng ho¸, hµm l­îng clo, tæng ®é cøng, tæng cÆn sÊy kh«... cÇn ph¶i ®­îc xö lý tr­íc khi dïng vµo môc ®Ých sinh ho¹t. N­íc s«ng ®­îc sö dông trong ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n nh­ng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn dïng cho n­íc cÊp sinh ho¹t vÒ ®é mÆn vµ cÆn sÊy kh«, ch­a bÞ nhiÔm bÈn nh­ng b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu cña sù nhiÔm bÈn h÷u c¬. ChÊt l­îng n­íc biÓn ven bê trong khu vùc nghiªn cøu ®¹t TCVN 5943 – 1995 vÒ tiªu chuÈn ®èi víi n­íc biÓn ven bê. Hµm l­îng c¸c nguyªn tè vi l­îng, c¸c chÊt d­ l­îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt trong líp bïn ®Êt tÇng mÆt ®Òu n»m trong møc giíi h¹n cho phÐp. 2. C¸c nguyªn nh©n g©y ra sù biÕn ®éng vÒ m«i tr­êng vµ tµi nguyªn lµ c¸c nguyªn nh©n tù nhiªn vµ nh©n t¹o. Trong hµng lo¹t c¸c yÕu tè tù nhiªn ¶nh h­ëng, yÕu tè chÝnh khèng chÕ qu¸ tr×nh trªn lµ hÖ thèng c¸c ®øt g·y h­íng T©y B¾c - §«ng Nam, c¸c t¸c ®éng ngo¹i sinh cña dßng däc bê vµ sù thay ®æi l­u l­îng dßng ch¶y s«ng §¸y vµ s«ng Cµn sau khi hå thuû ®iÖn Hoµ B×nh ®i vµo ho¹t ®éng ®· khèng chÕ qu¸ tr×nh xãi mßn, båi tô ë bê biÓn Kim S¬n. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng nh©n sinh chñ yÕu lµ ho¹t ®éng quai ®ª lÊn biÓn vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vïng b·i båi còng cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®Õn chÕ ®é ®éng lùc dßng ch¶y vµ tèc ®é ph¸t triÓn vïng. Nghiªn cøu c¸c biÕn ®éng do ho¹t ®éng KT - XH cho thÊy: ho¹t ®éng chuyÓn ®æi sö dông ®Êt ®ang x¶y ra m¹nh mÏ vµ tËp trung t¹i khu vùc n«ng tr­êng B×nh Minh vµ B×nh Minh 2 theo h­íng chuyÓn ®æi ®Êt trång lóa thµnh ®Çm nu«i thuû s¶n. Khu vùc b·i triÒu B×nh Minh 3 tõ rõng ngËp mÆn thµnh ®Çm nu«i thuû s¶n. C¸c khu vùc b·i båi ngËp n­íc ngoµi ®ª B×nh Minh 3 ®ang ®­îc khai th¸c tù nhiªn, ch­a cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. 3. Theo ph­¬ng ¸n quy ho¹ch th× tæng diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n so víi hiÖn nay t¨ng lªn 830 ha vµ ph­¬ng thøc nu«i thay ®æi, hay nãi c¸ch kh¸c diÖn tÝch nu«i theo c¸c ph­¬ng thøc thay ®æi, vµ sù thay ®æi theo h­íng chñ yÕu lµ nu«i th©m canh, møc ®Çu t­ cao vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lín h¬n. DiÖn tÝch cÊy lóa gi¶m xuèng tõ 960 ha xuèng chØ cßn 280 ha. DiÖn tÝch trång cãi trong t­¬ng lai sÏ lµ 302 ha ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi d©n trong vïng. C¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim s¬n gåm cã 3 nhãm gi¶i ph¸p chÝnh: gi¶i ph¸p quy ho¹ch bao gåm c¸c néi dung quy ho¹ch ®Çm nu«i, quy ho¹ch nguån n­íc mÆn vµ n­íc ngät, quy ho¹ch h¹ tÇng c¬ së thøc ¨n vµ con gièng, quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô; gi¶i ph¸p qu¶n lý bao gåm qu¶n lý hÖ thèng lÊy n­íc mÆn, qu¶n lý ho¹t ®éng khai th¸c n­íc ngÇm, qu¶n lý nguån gièng vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn thøc ¨n nu«i trång, qu¶n lý m«i tr­êng n­íc vµ ®Êt cña c¸c ®Çm nu«i trång thuû s¶n vµ tù nhiªn trong khu vùc, qu¶n lý c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm nu«i trång thuû s¶n; gi¶i ph¸p gi¸o dôc - ®µo t¹o bao gåm gi¸o dôc cho ng­êi d©n vµ c¸n bé kü thuËt nu«i trång thuû s¶n, ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng vµ tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ m«i tr­êng. II. KIÕN NGHÞ KÕt qu¶ kh¶o s¸t c¸c biÕn ®éng m«i tr­êng khu vùc vïng ven biÓn huyÖn Kim S¬n cho phÐp ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ ®Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch sö dông tµi nguyªn khu vùc mét c¸ch bÒn v÷ng vµ nh»m gi¶m thiÓu tèi ®a c¸c t¸c ®éng bÊt lîi tíi khu vùc. 1. KiÕn nghÞ vÒ qu¶n lý tæng hîp m«i tr­êng vµ tµi nguyªn vïng b·i båi: TiÕp tôc cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt khu vùc. X©y dùng mét m« h×nh tÝnh to¸n mét c¸ch t­¬ng ®èi chÝnh x¸c kh¶ n¨ng båi tô vµ xu h­íng båi tô cña vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n ®Ó tõ ®ã cã c¸c ®Þnh h­íng sö dông tµi nguyªn ®Êt bÒn v÷ng cho t­¬ng lai. TiÕn hµnh quy ho¹ch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi cña khu vùc, bao gåm: quy ho¹ch ®Çm nu«i, quy ho¹ch nguån n­íc, quy ho¹ch h¹ tÇng c¬ së thøc ¨n vµ con gièng, quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ thÞ tr­êng tiªu thô… C¸c khu vùc thuËn lîi lµ B×nh Minh 2, B×nh Minh 3. C¸c gi¶i ph¸p nµy nªn thùc hiÖn ®ång bé vµ thèng nhÊt ®Ó t¹o hiÖu qu¶ ph¸t triÓn vïng. 2. KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý m«i tr­êng nh»m gi¶i quyÕt c¸c t¸c ®éng bÊt lîi cho khu vùc nghiªn cøu: H×nh thµnh c¬ së qu¶n lý m«i tr­êng n­íc vµ ®Êt cña c¸c ®Çm nu«i thuû s¶n vµ m«i tr­êng n­íc vµ ®Êt tù nhiªn trong khu vùc, ®Ó kÞp thêi vµ chñ ®éng ®­a ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ c¸c biÕn ®éng. TiÕn hµnh quai ®ª, gia cè ®ª B×nh Minh 3 nh»m h¹n chÕ xãi lë ®ang x¶y ra m¹nh mÏ t¹i khu vùc nµy. X©y dùng hÖ thèng thuû lîi dÉn n­íc cÊp cho ®Çm nu«i riªng biÖt víi hÖ thèng dÉn n­íc th¶i. Nh­ vËy sÏ h¹n chÕ hiÖn t­îng l©y lan khi t«m bÞ bÖnh. Mçi khu vùc ®Çm nu«i nªn cã ao chøa n­íc th¶i th¶i ra tõ ®Çm nu«i, ®Ó xö lý tr­íc khi th¶i ra kªnh thuû lîi chung. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ vµo nu«i trång thuû s¶n ë khu vùc. §ång thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý ®ång bé ®Ó qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm thuû, h¶i s¶n cña c¸c doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, nªn cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m gi¸o dôc ý thøc ng­êi d©n trong khu vùc ®Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn nh­: rõng ngËp mÆn, tµi nguyªn sinh vËt, m«i tr­êng vµ chuyªn m«n vÒ m«i tr­êng lµm nÒn t¶ng cho c¸c ho¹t ®éng cña c­ d©n ®Þa ph­¬ng. H×nh 3: B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vïng ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2005 H×nh 4: B¶n ®å ®Þnh h­íng quy ho¹ch sö dông ®Êt vïng ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh ._.