Tài liệu Đề xuất quy hoạch môi trường vùng bãi bồi ven biển huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình: ... Ebook Đề xuất quy hoạch môi trường vùng bãi bồi ven biển huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình
71 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1282 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Đề xuất quy hoạch môi trường vùng bãi bồi ven biển huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Më ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÊn ®Ò m«i trêng biÓn vµ ®íi ven bê ®· vµ ®ang ®îc nhiÒu nhµ khoa häc thuéc c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau quan t©m. M«i trêng cña c¸c vïng ®Êt ngËp mÆn lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu thuéc ®íi ven bê cña mäi quèc gia cã biÓn. Vïng ®Êt ngËp mÆn ®îc coi lµ n¬i rÊt nh¹y c¶m vÒ m«i trêng hiÖn nay bëi lÏ ë ®ã cã t¬ng t¸c trùc tiÕp gi÷a ®Êt liÒn vµ biÓn. Mäi biÕn ®éng vÒ m«i trêng c¶ phÝa ®Êt liÒn còng nh biÓn ®Òu lu l¹i dÊu tÝch trong vïng ®Êt ®ã. V× vËy, viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ tæng thÓ hiÖn tr¹ng m«i trêng vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p sö dông hîp lý c¸c vïng ®Êt ngËp mÆn ven biÓn níc ta hiÖn nay lµ mét yªu cÇu thêi sù vµ cÊp b¸ch.
HuyÖn Kim S¬n ®îc thµnh lËp n¨m 1892 vµ lµ huyÖn ven biÓn duy nhÊt cña tØnh Ninh B×nh. Do vÞ trÝ n»m kÑp gi÷a s«ng §¸y ë phÝa ®«ng vµ s«ng Cµn ë phÝa t©y, nªn phÇn lín ®Êt ®ai cña huyÖn ®îc h×nh thµnh bëi qu¸ tr×nh båi tô cña hai con s«ng nµy t¹o nªn. LÞch sö ph¸t triÓn huyÖn Kim S¬n g¾n liÒn víi 9 lÇn quai ®ª lÊn biÓn. Cho ®Õn nay, tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña huyÖn lµ 20.747 ha, trong ®ã vïng b·i båi Kim S¬n cã diÖn tÝch kho¶ng 6.660 ha vµ chia ra 4 khu vùc nh sau:
- Khu vùc B×nh Minh 1: Khu vùc trong ®ª B×nh Minh 1 thuéc N«ng trêng B×nh Minh.
- Khu vùc B×nh Minh 2: tõ ®ª B×nh Minh 1 ®Õn ®ª B×nh Minh 2.
- Khu vùc B×nh Minh 3: tõ ®ª B×nh Minh 2 ®Õn ®ª B×nh Minh 3.
- Khu vùc B×nh Minh 4: tõ ngoµi ®ª B×nh Minh 3 ®Õn mÐp triÒu kiÖt.
Trong ®ã, hai khu vùc B×nh Minh 3 vµ B×nh Minh 4 lµ khu vùc ®Êt ngËp mÆn chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña thuû triÒu lªn xuèng hµng ngµy do ®ª B×nh Minh 3 cha ®îc khÐp kÝn.
B·i båi Kim S¬n lµ vïng ®Êt më. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu, mçi n¨m m¶nh ®Êt nµy cã tèc ®é lÊn ra biÓn trung b×nh tõ 80 - 100m. §©y lµ khu vùc cã tèc ®é båi tô hµng n¨m thuéc lo¹i lín nhÊt ë vïng ven biÓn níc ta. Tríc ®©y, viÖc khai th¸c b·i båi hÇu nh chØ theo mét môc ®Ých duy nhÊt lµ t¹o thªm ®Êt n«ng nghiÖp vµ n¬i ë cho mét bé phËn d©n c kh«ng cã ®Êt ®ai canh t¸c. Do vËy, hiÖu qu¶ kinh tÕ khai th¸c b·i båi kh«ng ®îc xem lµ vÊn ®Ò quan träng mµ an sinh x· héi míi lµ vÊn ®Ò ®Æt lªn hµng ®Çu.
B·i båi Kim S¬n lµ m¶nh ®Êt lu«n biÕn ®éng do ¶nh hëng cña hai t¸c nh©n chñ yÕu lµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ngêi. V× vËy, ®¸nh gi¸ ®óng, chÝnh x¸c c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ xu thÕ biÕn ®éng cña chóng, ®ång thêi ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña con ngêi sao cho phï hîp trong vÊn ®Ò khai th¸c sö dông b·i båi ®¶m b¶o sù PTBV c¶ vÒ kinh tÕ vµ m«i trêng lµ nhiÖm vô hÕt søc cÇn thiÕt.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò, chóng t«i ®· thùc hiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc víi tiªu ®Ò: “§Ò xuÊt quy ho¹ch m«i trêng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n - tØnh Ninh B×nh”. Môc tiªu cña ®Ò tµi lµ ®¸nh gi¸ tæng thÓ hiÖn tr¹ng m«i trêng sinh th¸i, t¹o c¬ së khoa häc cho chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ BVMT còng nh ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý bÔn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ vïng b·i båi ven biÓn Kim S¬n nãi riªng vµ c¸c vïng ®Êt ngËp mÆn ven biÓn nãi chung.
§èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi:
Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng m«i trêng khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh: hiÖn tr¹ng m«i trêng ®Êt, níc.
Nghiªn cøu c¸c nguyªn nh©n g©y biÕn ®éng m«i trêng vµ dù b¸o xu híng biÕn ®éng m«i trêng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n.
§a ra c¸c ®Þnh híng vµ c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch nh»m sö dông hîp lý vµ bÒn v÷ng tµi nguyªn khu vùc b·i båi. Thµnh lËp b¶n ®å ®Þnh híng quy ho¹ch m«i trêng khu vùc.
CH¦¥NG 1
1.1. TæNG QUAN VÒ QUY HO¹CH M¤I TR¦êNG
1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ quy ho¹ch m«i trêng
Trong tµi liÖu híng dÉn vÒ Ph¬ng ph¸p luËn quy ho¹ch m«i trêng do Côc m«i trêng thuéc Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng ban hµnh (th¸ng 12/1998) ®· ®a ra kh¸i niÖm vÒ QHMT nh sau: “QHMT lµ qu¸ tr×nh sö dông cã hÖ thèng c¸c kiÕn thøc khoa häc ®Ó x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p trong khai th¸c vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn vµ b¶o vÖ m«i trêng nh»m ®Þnh híng c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn trong khu vùc, ®¶m b¶o môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Thùc chÊt cña c«ng t¸c QHMT lµ viÖc tæ chøc kh«ng gian l·nh thæ vµ sö dông c¸c thµnh phÇn m«i trêng phï hîp víi chøc n¨ng m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn trong vïng quy ho¹ch. MÆt kh¸c, kh«ng gian l·nh thæ ®Òu ®îc sö dông cho c¸c ho¹t ®éng KT - XH cña con ngêi. V× vËy QHMT còng cã thÓ ngoµi quy ho¹ch míi vÒ chøc n¨ng m«i trêng kh«ng gian cßn cã thÓ lµ viÖc ®iÒu chØnh kh«ng gian vµ c¸c thµnh phÇn m«i trêng ®· cã lµm sao ®Ó viÖc khai th¸c sö dông chóng phï hîp víi chøc n¨ng m«i trêng cña m×nh. Nh vËy thùc chÊt cña c«ng t¸c QHMT l·nh thæ lµ ®iÒu hoµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng KT - XH. M«i trêng ®ang tån t¹i ë ®ã. Môc tiªu cña sù ®iÒu hoµ nµy lµ ®¶m b¶o mét c¸ch bÒn v÷ng sù ph¸t triÓn KT-XH mµ kh«ng vît qu¸ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i trêng tù nhiªn.
1.1.2. Môc tiªu, nguyªn t¾c vµ néi dung c¬ b¶n cña quy ho¹ch m«i trêng
1.1.2.1. QHMT ph¶i ®¹t ®îc c¸c môc tiªu chñ yÕu sau ®©y
- §¶m b¶o chÊt lîng m«i trêng phï hîp víi tõng ®¬n vÞ kh«ng gian chøc n¨ng m«i trêng (cã 4 chøc n¨ng m«i trêng c¬ b¶n lµ cung cÊp tµi nguyªn, tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc d©n c vµ chøa ®ùng chÊt th¶i)
- §iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ qu¶n lý chÊt th¶i nh»m ®¶m b¶o m«i trêng sèng trong s¹ch cho con ngêi.
- N©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c, sö dông hîp lý tµi nguyªn.
- Tæ chøc qu¶n lý m«i trêng theo khu vùc hoÆc theo vïng quy ho¹ch.
1.1.2.2. QHMT ë bÊt kú cÊp nµo ®Òu ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c sau ®©y:
- Sù phï hîp cña cÊu tróc vµ bè trÝ c¬ cÊu ph¸t triÓn KT - XH víi luËt b¶o vÖ m«i trêng vµ c¸c luËt vÒ sö dông hîp lý tõng d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn vÒ chÊt lîng m«i trêng nh»m PTBV.
- Phèi hîp, lång ghÐp víi QHPTKTXH, quy ho¹ch qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, sö dông ®Êt.
- KÕt hîp gi÷a c¸c nhµ khoa häc vµ thùc tiÔn s½n cã phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý m«i trêng. Ho¹t ®éng QHMT ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ liªn ngµnh ë tr×nh ®é tiªn tiÕn.
- S½n sµng thùc hiÖn kiÓm so¸t toµn bé chÊt g©y « nhiÔm ë møc ®é ph©n chia chøc n¨ng kh¸c nhau, trong ®ã tæng lîng chÊt « nhiÔm th¶i ra kh«ng vît qu¸ giíi h¹n quy ®Þnh.
1.1.2.3. C¸c néi dung chÝnh cña QHMT bao gåm:
- Quy ho¹ch vµ qu¶n lý tµi nguyªn (n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, kho¸ng s¶n, c¸c khu b¶o tån)
- Quy ho¹ch sinh th¸i c¶nh quan (chøc n¨ng tù nhiªn cña c¶nh quan, c¸c hÖ sinh th¸i, c¸c khu hÖ ®éng thùc vËt, ®a d¹ng sinh häc, c¸c lu vùc vµ m¹ng líi s«ng ngßi).
- Quy ho¹ch sinh th¸i ®« thÞ (sö dông c¸c nhiªn liÖu ho¸ th¹ch liªn quan ®Õn khÝ nhµ kÝnh vµ c¸c chÊt g©y « nhiÔm kh¸c, chÊt th¶i s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t, sinh th¸i c¶nh quan ®« thÞ).
C¸c bíc nghiªn cøu trong QHMT ®îc thÓ hiÖn trong H×nh 1.
1.1.3. C¸c ho¹t ®éng triÓn khai vÒ quy ho¹ch m«i trêng trªn ThÕ giíi vµ ë ViÖt Nam
1.1.3.1. Quy ho¹ch m«i trêng trªn ThÕ giíi
Ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 19 ®· xuÊt hiÖn quan niÖm QHMT réng r·i trong c«ng chóng. Lý thuyÕt vÒ QHMT ®· ®îc ph¸t triÓn liªn tôc tõ nhµ x· héi häc Nga Ph¸p, Le Play, ®Õn nhµ quy ho¹ch Scotlen, Sir Patrick Geddes, vµ sau ®ã lµ ngêi häc trß ngêi Mü cña «ng, Lewis Mumford, vµ sau nµy lµ Ian McHarg t¸c gi¶ cña ThiÕt kÕ cïng tù nhiªn (Design with Nature). QHMT ®· thùc sù ®îc quan t©m tõ khi xuÊt hiÖn Phong trµo m«i trêng (Environmental Movement) ë Mü vµo nh÷ng n¨m 60, khi mµ c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi quan t©m mét c¸ch nghiªm tóc tíi c¸c th«ng sè m«i trêng trong qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn.
Kinh nghiÖm vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh quy ho¹ch vïng ë ch©u ¢u, ch©u Mü vµ ch©u ¸ kh¸c nhau rÊt nhiÒu. Ngay t¹i Mü nhiÒu lóc, c¸c nhµ quy ho¹ch vïng ®· tõng bÞ coi lµ kh«ng thùc tÕ vµ vai trß cña khoa häc m«i trêng ®èi víi c¸c nhµ quy ho¹ch Ýt g©y ®îc chó ý cña c«ng chóng. ë óc, c¸c yÕu tè m«i trêng ®îc ®em vµo quy ho¹ch vïng ngay tõ n¨m 1941.
ë ch©u ¸, quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng ph¸t triÓn nhÊt t¹i NhËt B¶n. Khëi ®Çu tõ n¨m 1957, quy ho¹ch ph¸t triÓn cho c¸c vïng n«ng th«n kÐm ph¸t triÓn nh»m ®¹t ®îc viÖc sö dông hiÖu qu¶ ®Êt vµ c¸c nguån tµi nguyªn th«ng qua quy ho¹ch hoµn chØnh, sù ®Çu t cña c«ng chóng vµo c¬ së h¹ tÇng, t¹o m«i trêng sèng trong lµnh, vµ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p b¶o tån thiªn nhiªn.
Quy ho¹ch vïng ë ch©u ¸ tËp trung vµo c¶ vïng n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Quy ho¹ch vïng n«ng th«n thêng bao gåm ®Þnh c, ph¸t triÓn tµi nguyªn níc. Giai ®o¹n nhËn thøc m«i trêng ë ch©u ¸ vµ c¸c níc ph¸t triÓn kh¸c lµ tõ khi x¶y ra hµng lo¹t vô khñng ho¶ng m«i trêng nh÷ng n¨m 50, 60 ®· næi lªn do nhiÔm ®éc thuû ng©n ë Minamata, NhËt B¶n, nh÷ng ¶nh hëng liªn quan ®Õn thuèc trõ s©u, trµn dÇu vµ nhiÒu sù cè m«i trêng mµ ¶nh hëng cña chóng ®· t¸c ®éng lªn mét vïng réng lín g©y sù chó ý cña c«ng chóng. T¹i khu vùc ch©u ¸ – Th¸i B×nh D¬ng, sau Héi nghÞ m«i trêng Liªn Hîp Quèc t¹i Stockholm, cuéc häp liªn quèc gia t¹i Bankok n¨m 1973 ®· th«ng qua KÕ ho¹ch hµnh ®éng ch©u ¸ vÒ m«i trêng.
Quy ho¹ch m«i trêng
§¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng kinh tÕ - x· héi vµ m«i trêng
Dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi (nÕu cha cã) vµ dù b¸o biÕn ®éng tµi nguyªn vµ m«i trêng
Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chøc n¨ng m«i trêng
Qu¶n lý m«i trêng theo ph¬ng ¸n QHMT. C¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh, biÖn ph¸p, c«ng cô m«i trêng thÝch hîp
Dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (nÕu cha cã)
Dù b¸o biÕn ®éng tµi nguyªn theo c¸c ph¬ng ¸n ph¸t triÓn
Dù b¸o biÕn ®éng m«i trêng theo c¸c ph¬ng ¸n ph¸t triÓn
Kh«ng gian sèng
Cung cÊp tµi nguyªn
Khu vùc c«ng nghiÖp
ChÊt th¶i, hÖ thèng ®æ th¶i
Ph©n vïng chøc n¨ng m«i trêng
S¬ ®å QHMT cho c¸c hµnh ®éng ph¸t triÓn
H×nh 1: S¬ ®å c¸c bíc nghiªn cøu trong QHMT
§¸nh gi¸ tæng hîp chÊt lîng m«i trêng
§¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng kinh tÕ - x· héi
§¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c¸c thµnh phÇn m«i trêng
HiÖn nay, vÊn ®Ò QHMT ®· ®îc quan t©m vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Mét sè tæ chøc quèc tÕ nh Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) ®· ph¸t hµnh nhiÒu tµi liÖu híng dÉn vµ giíi thiÖu kinh nghiÖm vÒ QHMT ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi.
1.1.3.2. Quy ho¹ch m«i trêng ë ViÖt Nam
Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, nhiÒu vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®· h×nh thµnh bao gåm vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn B¾c, vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam. GÇn ®©y c¸c ®Þa ph¬ng ®ang ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cho phÐp thµnh lËp vïng kinh tÕ träng ®iÓm T©y Nguyªn vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm §ång b»ng S«ng Cöu Long. HiÖn nay tÊt c¶ 8 vïng kinh tÕ vµ 3 vïng kinh tÕ träng ®iÓm trong c¶ níc ®· cã QHPTKTXH ®Õn n¨m 2010, nhiÒu ngµnh còng ®· x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn. MÆc dï ®Õn nay ®· cã nhiÒu ®Ò tµi, dù ¸n vÒ BVMT ®îc triÓn khai trªn ®Þa bµn c¸c vïng nµy, nhng mét vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chiÕn lîc nh»m b¶o ®¶m PTBV t¹i mçi vïng lµ QHMT vïng vÉn cha ®îc ®Ò cËp ®Õn.
ë cÊp vÜ m« cã nhiÒu ho¹t ®éng ®· vµ ®ang ®îc triÓn khai trong thùc tÕ nh»m PTBV ®Êt níc. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn QHMT t¹i ViÖt Nam còng ®ang ®îc thùc hiÖn, bao gåm c¸c ch¬ng tr×nh, ®Ò tµi cÊp Nhµ níc ®Õn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu cÊp ®Þa ph¬ng.
1.1.4. C¸c ph¬ng ph¸p vµ c«ng cô dïng trong quy ho¹ch m«i trêng
1.1.4.1. C¸c ph¬ng ph¸p
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu ph¬ng ph¸p ®îc dïng trong QHMT, mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã nh÷ng u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông riªng. ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo th«ng tin, d÷ liÖu ®Çu vµo, tÝnh chÊt vµ c¸c thµnh phÇn cña c¸c kÞch b¶n, ph¬ng ¸n ph¸t triÓn còng nh c¸c ®èi tîng trong QHMT Tuy nhiªn, c¸c ph¬ng ph¸p cã thÓ tæ hîp theo c¸c nhãm chÝnh nh sau:
- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ thèng
- §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng
- Kinh tÕ m«i trêng
- Lùa chän u tiªn
Trong mçi ph¬ng ph¸p trªn l¹i cã rÊt nhiÒu ph¬ng ph¸p hç trî ®îc sö dông kh¸c nhau, nh c¸c ph¬ng ph¸p danh môc, ma trËn, m« h×nh to¸n häc
QHMT lµ mét lÜnh vùc phøc t¹p, nªn nã thêng ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp hµi hoµ vµ sö dông hîp lý tõng hÖ ph¬ng ph¸p trong tõng néi dung cô thÓ.
1.1.4.2. C¸c c«ng cô
C«ng cô QHMT thêng bao gåm c«ng cô thùc hiÖn QHMT vµ c«ng cô qu¶n lý QHMT.
C«ng cô thùc hiÖn QHMT
- C«ng cô ph¸p lý
C«ng cô cã tÝnh tiªn quyÕt, quyÕt ®Þnh mäi néi dung, c«ng viÖc cña QHMT. QHMT ®îc thùc hiÖn lu«n ph¶i xuÊt ph¸t ®iÓm tõ c¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch cña chÝnh ®èi tîng ®îc quy ho¹ch (quèc gia, tØnh, khu vùc). §ã lµ c¸c v¨n b¶n luËt m«i trêng; nghÞ ®Þnh, th«ng t, c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn lîc qu¶n lý m«i trêng. TÊt c¶ c¸c c«ng cô nµy ®îc vËn dông phï hîp trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch.
- C«ng cô kü thuËt
C«ng cô kü thuËt lµ c«ng cô chñ ®¹o quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ viÖc thùc hiÖn QHMT. §Ó lËp QHMT tríc hÕt ph¶i cã c¸c th«ng tin d÷ liÖu nÒn, thêng lµ:
+ HiÖn tr¹ng m«i trêng (c¶ tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi, xuÊt ph¸t ®iÓm)
+ HiÖn tr¹ng khai th¸c sö dông c¸c lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nh©n lùc
+ C¸c chiÕn lîc BVMT
+ QHPTKTXH
+ Quy ho¹ch qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn
+ Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai
+ C¸c th«ng sè nÒn
TiÕp ®Õn lµ c¸c ph¬ng tiÖn, c«ng nghÖ thùc hiÖn nh: m¸y mãc, trang thiÕt bÞ vµ yÕu tè quan träng lµ ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é, n¨ng lùc cao, am hiÓu c¸c lÜnh vùc QHMT.
- C«ng cô kinh tÕ
C«ng cô kinh tÕ lµ c«ng cô cã tÝnh ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn QHMT. Khi lËp QHMT, ngay tõ kh©u ®Çu tiªn (chuÈn bÞ, lËp ®Ò c¬ng) ph¶i tÝnh ®Õn: ®Çu vµo cña c¸c nguån tµi chÝnh (quü). V× tÝnh chÊt viÖc BVMT lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ nªn ®Çu t BVMT ®îc xÕp trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn KT - XH cña quèc gia vµ ®îc thùc hiÖn bëi c¸c cÊp chÝnh quyÒn.
C«ng cô qu¶n lý QHMT
§Ó QHMT thùc hiÖn ®îc môc tiªu PTBV th× vÊn ®Ò qu¶n lý QHMT ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. Bëi vËy, ®Ó qu¶n lý tèt cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ hîp lý, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña khu vùc quy ho¹ch. C¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ nµy nhiÒu khi ®îc h×nh thµnh, xuÊt ph¸t trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch, nªn phï hîp vµ n»m trong ph¹m vi cña c¸c LuËt, NghÞ ®Þnh do Nhµ níc ban hµnh nhng cã khi nã ®¶m b¶o tÝnh nghiªm ngÆt vµ kh¾t khe h¬n.
Bªn c¹nh c¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ, cßn ph¶i cã mét bé m¸y tæ chøc qu¶n lý, gi¸m s¸t liªn tôc vµ kÌm theo lµ c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®Ó thùc hiÖn ®ång bé vµ cã hiÖu qu¶.
1.2. TæNG QUAN VÒ §IÒU KIÖN Tù NHI£N – KINH TÕ X· HéI VïNG B·I BåI VEN BIÓN HUYÖN KIM S¥N - TØNH NINH B×NH
1.2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n - tØnh Ninh B×nh
1.2.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý
Vïng b·i båi ven biÓn Kim S¬n ®îc h×nh thµnh do sù båi tô cña hai cöa s«ng chÝnh lµ s«ng §¸y ë phÝa §«ng, s«ng Cµn ë phÝa T©y, víi vÞ trÝ ®Þa lý kho¶ng 19056’44’’ - 20000 VÜ ®é B¾c vµ 10602’05’’ - 106005’20’’ Kinh ®é §«ng. Vïng b·i båi Kim S¬n n»m ë ®iÓm ®Ønh ®iÓm phÝa §«ng Nam cña vïng ®ång b»ng B¾c Bé; phÝa Nam gi¸p VÞnh B¾c Bé, phÝa §«ng gi¸p s«ng §¸y, phÝa T©y gi¸p s«ng Cµn, phÝa B¾c gi¸p ®ª Tïng ThiÖn vµ ®ª Cån Thoi. Vïng b·i båi Kim S¬n cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ giao th«ng ®ã lµ lîi thÕ vÒ con ®êng sè 10 lµ huyÕt m¹ch giao th«ng gi÷a c¸c vïng ven biÓn ®ång b»ng ch©u thæ S«ng Hång.
1.2.1.2. §Æc ®iÓm khÝ hËu
ChÕ ®é giã
Híng giã thÞnh hµnh trong vïng thay ®æi theo tÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c khèi kh«ng khÝ x©m nhËp vµ thay ®æi theo mïa. ChÕ ®é giã trong vïng chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña hai híng giã thæi chÝnh trong n¨m lµ giã ®«ng b¾c vµ giã ®«ng nam. Giã ®«ng b¾c thÞnh hµnh vµo mïa kh«, tèc ®é trung b×nh kho¶ng 34 m/s, cßn giã ®«ng nam thÞnh hµnh vµo mïa ma, tèc ®é trung b×nh kho¶ng 45 m/s. Trong mét ngµy giã thêng thæi tõ ®Êt liÒn ra biÓn vµo ban ngµy vµ tõ biÓn vµo ®Êt liÒn vµo ban ®ªm.
ChÕ ®é nhiÖt
ChÕ ®é nhiÖt ë Kim S¬n n»m trong nÒn nhiÖt ®é chung cña B¾c ViÖt Nam víi sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña c¬ chÕ giã mïa. Nh×n chung chÕ ®é nhiÖt ë Kim S¬n cã ®Æc ®iÓm ph©n chia theo mïa t¬ng ®èi râ rÖt vµ cã sù biÕn ®éng lín vÒ nhiÖt vÒ mïa ®«ng, æn ®Þnh vÒ mïa h¹.
Vµo mïa ®«ng ®îc ®Æc trng bëi sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña kh«ng khÝ l¹nh cùc ®íi lµm cho nhiÖt ®é h¹ thÊp râ rÖt so víi vïng nhiÖt ®íi tiªu chuÈn. Mïa l¹nh ë Kim S¬n cã thÓ b¾t ®Çu tõ th¸ng XII ®Õn th¸ng III víi nhiÖt ®é dao ®éng trong kho¶ng 15 - 200C. Vµo mïa h¹ l¹i ®Æc trng bëi c¸c luång kh«ng khÝ nãng Èm nªn lµm t¨ng nhanh nhiÖt ®é vµ æn ®Þnh nhanh chãng. Mïa nãng kÐo dµi tõ th¸ng V ®Õn th¸ng X víi nhiÖt ®é trung b×nh æn ®Þnh lín h¬n 250C. Gi÷a hai mïa nãng l¹nh lµ nh÷ng thêi kú chuyÓn tiÕp, thêi kú mïa nãng sang mïa l¹nh kho¶ng mét th¸ng rìi (15/X - 30/XI), thêi kú mïa l¹nh sang mïa nãng cã ng¾n h¬n chót Ýt.
ChÕ ®é ma
ChÕ ®é ma ë Kim S¬n phô thuéc vµo sù ho¹t ®éng cña giã mïa vµ c¸c nhiÔu ®éng. ChÕ ®é ma cã 2 mïa râ rÖt, mïa ma t¬ng øng víi mïa nãng (V - X) vµ mïa Ýt ma t¬ng øng víi mïa l¹nh (XI - IV).
Lîng ma trung b×nh mïa cña vïng ven biÓn lµ 1.550 - 1.750 mm. Møc ®é dao ®éng cña lîng ma trung b×nh mïa kh¸ lín: tõ 700 – 800 mm nh÷ng n¨m Ýt ma ®Õn 2.800 - 3.000 mm nh÷ng n¨m ma nhiÒu. Ph©n bè lîng ma trung b×nh hµng th¸ng vµo mïa ma kh«ng ®ång ®Òu mµ t¨ng dÇn tõ th¸ng V (140 – 150 mm) sang c¸c th¸ng VI - VII (200 mm) ®Õn c¸c th¸ng VIII - IX (300 - 400 mm). §Æc biÖt vµo cuèi mïa ma thêng xuÊt hiÖn ma rµo vµ d«ng x¶y ra vµo ®ªm vµ s¸ng sím.
Tæng lîng ma mïa Ýt ma chØ chiÕm tõ 12 - 14% tæng lîng ma n¨m, víi sè ngµy ma tõ 47 - 57 ngµy. Lîng ma trung b×nh cña mïa Ýt ma kho¶ng 200 – 230 mm víi lîng ma trung b×nh th¸ng thay ®æi tõ th¸ng XI (75 – 110 mm) sang c¸c th¸ng I - II (25 – 35 mm) ®Õn th¸ng III (58 mm). Thêi kú c¸c th¸ng XII - I lµ thêi kú hay x¶y ra h¹n kÐo dµi, cã trêng hîp suèt 60 ngµy kh«ng cã ma hoÆc ma kh«ng ®¸ng kÓ.
§é Èm kh«ng khÝ
Do vÞ trÝ s¸t biÓn nªn Kim S¬n lµ miÒn khÝ hËu thêng xuyªn Èm ít, ®é Èm t¬ng ®èi trung b×nh n¨m cña c¸c vïng ®Òu cã trÞ sè 85 - 86%. BiÕn thiªn ®é Èm t¬ng ®èi x¶y ra theo mïa
- Mïa Ýt ma: Vµo thêi kú kh« hanh (th¸ng XII - I) ®é Èm t¬ng ®èi trung b×nh cã thÓ thÊp h¬n 60 - 70%. Vµo thêi kú Èm (th¸ng II - IV) trïng víi mïa ma phïn nªn lµ thêi kú rÊt Èm, ®é Èm t¬ng ®èi trung b×nh xÊp xØ 90%.
- Mïa ma: thêng xuyªn duy tr× t×nh tr¹ng ®é Èm cao, trÞ sè ®é Èm t¬ng ®èi trung b×nh mïa ®Òu ®¹t trªn 82%. Tuy nhiªn chóng biÕn thiªn theo c¸c th¸ng kh¸c nhau. Vµo c¸c th¸ng V - VII ®é Èm t¬ng ®èi cã trÞ sè thÊp h¬n c¸c th¸ng kh¸c. Vµo nöa sau cña mïa ma ®é Èm kh«ng khÝ lu«n duy tr× tõ 85 - 90%.
§iÒu kiÖn bøc x¹
Lµ mét vïng n»m trong vïng néi chÝ tuyÕn, cã ®é cao mÆt trêi lín, thêi gian chiÕu s¸ng dµi nªn vïng ven biÓn Kim S¬n cã ®îc mét chÕ ®é bøc x¹ rÊt dåi dµo víi bøc x¹ thùc tÕ hµng n¨m ®¹t tíi trÞ sè 120 Kcal/cm2/n¨m. So víi tæng lîng bøc x¹ lý thuyÕt th× tæng lîng bøc x¹ thùc tÕ chØ chiÕm 50 - 60%. Sù ph©n bè tæng lîng bøc x¹ thùc tÕ hµng th¸ng cã sù biÕn thiªn vµ cã sù kh¸c biÖt gi÷a sù biÕn thiªn cña chóng víi sù biÕn thiªn cña bøc x¹ lý thuyÕt hµng th¸ng. TrÞ sè bøc x¹ thùc tÕ cao nhÊt vµo th¸ng VII (14,64 Kcal/cm2) vµ thÊp nhÊt vµo th¸ng II (5.50 Kcal/cm2)
S¬ng mï
S¬ng mï ë Kim S¬n ®îc h×nh thµnh nhiÒu nhÊt trong mïa ®«ng, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ th¸ng X (d¹ng s¬ng mï bøc x¹) nhng nhiÒu nhÊt vÉn lµ th¸ng III (chñ yÕu d¹ng s¬ng mï b×nh lu). Trung b×nh th¸ng cã tõ 4 - 6 ngµy s¬ng mï; mét sè n¨m lªn ®Õn trªn 10 ngµy.
B·o
Kim S¬n n»m trong vïng chÞu ¶nh hëng thêi tiÕt miÒn B¾c nªn thuéc ph¹m vi ¶nh hëng cña khu vùc ¶nh hëng b·o tõ Qu¶ng Ninh ®Õn Thanh Ho¸. Mïa b·o b¾t ®Çu tõ th¸ng VI ®Õn th¸ng IX. Mçi n¨m thêng cã kho¶ng 9 - 10 c¬n b·o ho¹t ®éng trªn biÓn §«ng, n¨m nhiÒu nhÊt cã ®Õn 17 - 18 c¬n. 60% c¬n b·o h×nh thµnh ë miÒn T©y Th¸i B×nh D¬ng, 40% h×nh thµnh ngay trong biÓn §«ng. Th¸ng cã nhiÒu b·o nhÊt lµ c¸c th¸ng VII - IX. Theo sè liÖu thèng kª trong 45 n¨m (1956 - 2000) th× cã 103 c¬n b·o ®æ bé vµo biÓn Qu¶ng Ninh - Thanh Ho¸, n¨m nhiÒu nhÊt cã tíi 6 c¬n; trong ®ã cã 10 c¬n b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi ®æ bé vµo vïng biÓn Nam §Þnh - Ninh B×nh. Do Kim S¬n n»m s¸t biÓn nªn khi b·o ®æ bé vµo chÞu ¶nh hëng rÊt lín cña giã b·o, trong vïng ®· quan s¸t ®îc tèc ®é giã 45 - 50 m/s. Bªn c¹nh søc ph¸ ho¹i m¹nh mÏ cña giã th× khu vùc ven biÓn cßn høng chÞu c¸c c¬n sãng biÓn, níc d©ng do b·o tµn ph¸ ®ª biÓn, nhiÔm mÆn. TÊt c¶ c¸c c¬n b·o ®Òu g©y nªn hiÖn tîng ma lín ®Õn rÊt lín víi lîng ma lªn ®Õn hµng tr¨m mm, lîng ma do b·o g©y nªn kh«ng phô thuéc vµo t©m c¬n b·o cã trùc tiÕp ®i qua vïng hay kh«ng. Thêi gian tån t¹i trung b×nh cña c¸c c¬n b·o thêng 4 - 5 ngµy.
1.2.1.3. §Æc ®iÓm thuû, h¶i v¨n
HÖ thèng s«ng, kªnh m¬ng
Vïng nghiªn cøu cã 3 con s«ng ch¶y qua: S«ng §¸y, s«ng Tèng Cµn vµ S«ng V¹c.
- S«ng §¸y b¾t nguån tõ Hµ T©y, ch¶y qua Hµ Nam sau ®ã trë thµnh ranh giíi tù nhiªn gi÷a hai tØnh Ninh B×nh víi Nam §Þnh b¾t ®Çu tõ x· Gia Thanh huyÖn Gia ViÔn ®Õn x· Kim §«ng huyÖn Kim S¬n. §o¹n s«ng §¸y ch¶y qua vïng nghiªn cøu dµi kho¶ng 18 km b¾t ®Çu tõ x· Hïng TiÕn qua c¸c x· Nh Hoµ, Quang ThiÖn, §ång Híng, Kim ChÝnh, Thîng KiÖm, Lu Ph¬ng, Cån Thoi, Kim §«ng. Lu lîng níc ®o¹n s«ng nµy vÒ mïa ma kho¶ng 13.500 m3/s vµ vµo mïa kh« kho¶ng 5600 m3/s. S«ng §¸y lµ mét trong nh÷ng s«ng cã t¶i lîng phï sa tõ ®Êt liÒn ®æ ra biÓn lín kho¶ng 18.000.000 m3 vµ tû lÖ bïn c¸t ®äng l¹i ë ®íi ven bê rÊt cao kho¶ng 7.380.000 m3.
- S«ng Tèng Cµn: S«ng b¾t nguån tõ BØm S¬n Thanh Ho¸, ch¶y qua Hµ Trung Nga S¬n råi trë thµnh ranh giíi tù nhiªn cña Kim S¬n - Ninh B×nh vµ Nga S¬n - Thanh Ho¸ tõ x· §Þnh Ho¸ qua x· V©n H¶i, Kim Mü, Kim H¶i råi ®æ ra biÓn. §o¹n ch¶y qua vïng nghiªn cøu cña s«ng Tèng Cµn dµi kho¶ng 9 km. §©y lµ mét con s«ng nhá, hÑp dßng ch¶y chËm. Lu lîng vÒ mïa ma kho¶ng 2500 m3/s vµ mïa kh« kho¶ng 1200 m3/s. S«ng Tèng Cµn ch¶y däc vïng ®ång b»ng Hµ Trung, Nga S¬n Thanh Ho¸ híng t©y - ®«ng råi míi ®æ ra biÓn nªn lîng phï sa hµng n¨m t¶i ra biÓn kh«ng nhiÒu. Tuy nhiªn còng gãp phÇn t¨ng lîng båi tô cho khu vùc nghiªn cøu.
- S«ng V¹c: S«ng nµy b¾t nguån tõ hai nh¸nh s«ng Chanh vµ s«ng Luån cña s«ng Hoµng Long (®æ ra s«ng §¸y ë Gi¸n KhÈu) ch¶y qua c¸c huyÖn Yªn Kh¸nh, Yªn M« råi qua Kim S¬n vµ ®æ vµo s«ng §¸y ë x· Thîng KiÖm (híng ch¶y chÝnh lµ t©y b¾c - ®«ng nam). Nh×n chung ®©y lµ mét con s«ng nhá, hÑp. Lu lîng mïa ma kho¶ng 1800 - 2000 m3/s, mïa kh« kho¶ng 800 - 1000 m3/s. Phï sa do s«ng nµy t¶i ra biÓn ®· ®îc tÝnh gép vµo tæng lîng phï sa ë cöa s«ng §¸y cña s«ng §¸y nªu trªn.
Vïng Kim S¬n nãi chung vµ vïng nghiªn cøu nãi riªng cã mét hÖ thèng kªnh m¬ng dÉn níc ngät dµy ®Æc ë phÇn phÝa B¾c vµ Trung huyÖn. Trong kho¶ng 6 - 7 km tõ s«ng Tèng Cµn sang s«ng §¸y híng t©y - ®«ng cã ®Õn 8 kªnh lín, cßn phÇn phÝa nam gi¸p biÓn kho¶ng c¸ch 4 - 5 km còng cã ®Õn 4 kªnh lín. TÊt c¶ c¸c kªnh ë phÇn phÝa B¾c vµ Trung huyÖn ®Òu ch¶y híng t©y b¾c - ®«ng nam vµ ®æ vµo s«ng §¸y, cßn c¸c kªnh ë phÇn phÝa nam ch¶y híng b¾c nam vµ ®æ ra 2 cöa s«ng §¸y vµ Tèng Cµn hoÆc ®æ ra biÓn. HÖ thèng kªnh vµ ®ª ng¨n mÆn dµy ®Æc lµ nguyªn nh©n lµm mÊt c©n b»ng t¬ng t¸c níc mÆn - ngät ë vïng nghiªn cøu. V× vËy mµ ®é muèi ®o ®îc ë c¸c ®Çm ao nu«i thuû h¶i s¶n trong vïng lu«n cã gi¸ trÞ thÊp.
Ho¹t ®éng h¶i v¨n
- Thuû triÒu
Ho¹t ®éng thuû triÒu cña vïng nghiªn cøu còng mang ®Æc ®iÓm chung cña vïng ven biÓn ®ång b»ng B¾c Bé thuéc chÕ ®é nhËt triÒu kh«ng ®Òu. Mçi th¸ng cã 22 - 25 ngµy nhËt triÒu vµ tõ 5 - 6 ngµy b¸n nhËt triÒu. Nh÷ng ngµy triÒu lín trong th¸ng biªn ®é thuû triÒu dao ®éng tõ 2 ®Õn 4 mÐt, cßn nh÷ng ngµy triÒu thÊp biªn ®é thuû triÒu dao ®éng tõ 1 ®Õn 2 mÐt.
- Dßng triÒu
ë c¸c vïng b·i triÒu ngËp níc khi triÒu lªn, næi c¹n khi triÒu xuèng thêng t¹o nªn c¸c dßng triÒu ch¶y gÇn vu«ng gãc víi ®êng bê. Trong ph¹m vi vïng ngËp mÆn Kim S¬n - Ninh B×nh v× phÇn lín diÖn tÝch ®· ®îc khoanh l« lµm ®Çm, ao nu«i thuû, h¶i s¶n nªn c¸c dßng triÒu chØ cßn quan s¸t thÊy ë phÇn b·i triÒu cã rõng ngËp mÆn ë s¸t ngoµi ®ª ng¨n mÆn cuèi cïng. Qua quan s¸t thÊy trong diÖn tÝch b·i triÒu nµy cã 3 dßng triÒu lín thêng xuyªn cã níc, n¬i cã c¸c thuyÒn nhá cã thÓ ra vµo, cßn l¹i lµ c¸c dßng t¹m thêi. §é dµi c¸c dßng triÒu ë ®©y kh«ng lín thay ®æi tõ 1 - 2 km. Híng ch¶y gÇn nh b¾c nam hoÆc lÖch ®«ng b¾c - t©y nam. T¹i mét sè chç tiÕp xóc víi ®ª ng¨n mÆn cña c¸c dßng triÒu lín ®· ®îc x©y cèng ®Ó ®iÒu tiÕt níc biÓn vµo ®Çm nu«i thuû s¶n ë trong ®ª.
- Dßng sãng, giã
Däc theo ®íi ven bê khu vùc ®ång b»ng B¾c Bé thêng cã c¸c dßng ch¶y do ho¹t ®éng cña sãng, giã t¹o ra. Híng ch¶y chung cña c¸c dßng ch¶y nµy lµ ®«ng b¾c - t©y nam. Tuy nhiªn qua quan s¸t cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu thÊy r»ng dßng ch¶y nµy khi ®Õn gÇn cöa §¸y l¹i ®æi híng b¾c nam do t¸c ®éng cña dßng ch¶y cña s«ng §¸y. YÕu tè nµy phÇn nµo h¹n chÕ sù t¬ng t¸c vËt liÖu do dßng sãng vµ dßng s«ng ®a ®Õn vïng vµ do ®ã lµm cho c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch tÇng mÆt ë vïng nghiªn cøu cã nguån gèc s«ng tréi h¬n nguån gèc biÓn. Tû lÖ bïn sÐt nhiÒu h¬n so víi c¸t.
1.2.1.4. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh
Ph¹m vi cña vïng nghiªn cøu thuéc phÇn phÝa t©y nam ®ång b»ng B¾c Bé, nh×n chung vïng cã ®Þa h×nh kh¸ ®¬n gi¶n, cã thÓ ph©n chia thµnh 2 d¹ng sau:
§Þa h×nh ®ång b»ng ven biÓn
§©y lµ d¹ng ®Þa h×nh chiÕm hÇu hÕt diÖn tÝch cña vïng nghiªn cøu. Nh×n chung ®Þa h×nh nµy kh¸ b»ng ph¼ng, h¬i nghiªng vÒ phÝa biÓn. §é cao thay ®æi tõ 0,8 ®Õn 1m, mét sè chç ë c¸c x· V¨n H¶i, Kim Mü, Cån Thoi cã ®Þa h×nh cao h¬n mÆt b»ng chung tõ 0,5 ®Õn 1m, ®ã chÝnh lµ vÕt tÝch c¸c cån c¸t cæ. CÊu thµnh nªn d¹ng ®Þa h×nh nµy lµ c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch cña hÖ tÇng Th¸i B×nh tuæi Holocen (Q23 tb).
Mét ®Æc trng kh¸c vÒ ®Þa h×nh ë vïng lµ ë ph¹m vi diÖn tÝch c¸c x· ven biÓn cã nhiÒu hÖ thèng ®ª quai lÊn biÓn. Trong ph¹m vi 10 - 11 km tõ x· V¨n H¶i ra ®Õn biÓn cã ®Õn 5 con ®ª quai chÝnh cha kÓ c¸c ®ª phô. C¸c con ®ª nµy cã ®é cao tõ 3 ®Õn 5 m, mÆt réng 3 - 4 m, ch©n réng tõ 10 - 15 m ch¹y song song híng t©y b¾c - ®«ng nam råi vßng híng t©y nam - ®«ng b¾c. ChÝnh hÖ thèng ®ª dµy ®Æc nµy ®· h¹n chÕ t¬ng t¸c c©n b»ng s«ng biÓn trong vïng
§Þa h×nh nói ®¸ v«i
D¹ng ®Þa h×nh nµy chiÕm diÖn tÝch rÊt Ýt (kho¶ng 8 km). ë phÝa t©y b¾c vïng thuéc c¸c x· Nga §iÒn, Nga An, Nga Phó huyÖn Nga S¬n vµ x· Lai Thµnh huyÖn Kim S¬n. §é cao trung b×nh kho¶ng 100 - 150 m. BÒ mÆt cã d¹ng ®¸ tai mÌo lëm chëm nhiÒu v¸ch ®øng, hè sôt, hang ®éng cast¬. CÊu thµnh nªn d¹ng ®Þa h×nh lµ c¸c thµnh t¹o ®¸ v«i cña hÖ tÇng §ång Giao (T2a®g)
1.2.1.5. Tµi nguyªn thiªn nhiªn
Tµi nguyªn níc mÆt
Khu vùc nghiªn cøu ®îc bao bäc bëi phÝa ®«ng vµ phÝa t©y bëi hai con s«ng §¸y vµ s«ng Cµn. N»m trong néi vi vïng nghiªn cøu, ngoµi mét sè Ýt c¸c l¹ch triÒu kh«ng ph©n nh¸nh, lµ hÖ thèng dµy ®Æc c¸c kªnh tíi tiªu nh©n t¹o vµ hÖ thèng ®Çm hå nu«i thuû s¶n rÊt ph¸t triÓn. C¸c hÖ thèng nµy lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®µo ®Êt, ®¾p ®ª lÊn biÓn vµ dÉn níc phôc vô s¶n xuÊt vµ giao th«ng néi vïng.
S«ng §¸y vµ s«ng Cµn lµ hai s«ng cã ý nghÜa lín ®èi víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn b·i båi ë ®©y. §©y lµ hai kªnh chÝnh dÉn vËt liÖu tíi båi tô t¹i ®©y. Kh«ng nh÷ng vËy hai s«ng cßn lµ nguån cung cÊp níc ngät chÝnh trong vïng ®Ó c¶i t¹o biÕn vïng ®Êt mÆn trë thµnh c¸c ®ång lóa, vên c©y, lµng xãm trï phó nh hiÖn nay.
Theo tµi liÖu quan tr¾c lu lîng cña tr¹m khÝ tîng thuû v¨n Nam §Þnh tõ n¨m 1996 – 2003, chØ riªng s«ng §¸y hµng n¨m ®· ®æ ra biÓn víi lu lîng tõ 213 m3/s ®Õn 2.980 m3/s. NÕu lÊy gi¸ trÞ thÊp nhÊt vµo mïa kh« lµ 213 m3/s th× lîng níc mÆt cña s«ng §¸y cã thÓ khai th¸c ®îc lµ 18.403.200 m3/ng®. NÕu íc tÝnh lu lîng thÊp nhÊt vµo mïa kh« cña s«ng Cµn lµ 100 m3/s th× lîng níc mÆt s«ng Cµn cã thÓ khai th¸c ®îc lµ 8.640.000 m3/ng®. NÕu íc tÝnh lu lîng thÊp nhÊt cña hai kªnh tiªu mÆn lµ 20 m3/s th× lîng níc mÆt cña hai kªnh tiªu mÆn cã thÓ khai th¸c ®îc lµ 1.728.000 m3/ng®. Nh vËy lîng níc mÆt íc tÝnh cã thÓ khai th¸c ®îc tõ c¸c s«ng ngßi, kªnh r¹ch trong vïng lµ kho¶ng 28.000.000 m3/ng®. Ngoµi ra trong khu vùc nghiªn cøu cßn cã hÖ thèng ®Çm nu«i t«m rÊt lín víi lîng níc tÜnh íc tÝnh kho¶ng 1.500.000 m3.
Tµi nguyªn níc ngÇm
Tµi nguyªn níc ngÇm khu vùc nghiªn cøu kh¸ phong phó, gåm c¸c ph©n vÞ ®Þa tÇng ®Þa chÊt thuû v¨n nh sau:
- C¸c tÇng chøa níc lç hæng:
+ TÇng chøa níc Holocen trªn (QIV3tb)
+ TÇng chøa níc Holocen díi (QIV1-2hh1)
+ TÇng chøa níc Pleistocen (QII-III1hn)
- TÇng chøa níc khe nøt, khe nøt - karst
- C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt rÊt nghÌo níc
+ C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt rÊt nghÌo níc HÖ tÇng H¶i Hng trªn (mQIV1-2hh2)
+ C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt nghÌo níc HÖ tÇng VÜnh Phóc trªn (QIII2vp)
Trong c¸c tÇng chøa níc trong khu vùc th× chØ cã tÇng chøa níc lç hæng Pleistocen gi÷a - trªn, HÖ tÇng Hµ Néi (tÇng c¸t h¹t th« mµu tr¾ng hoÆc vµng nh¹t) vµ tÇng chøa níc khe nøt, khe nøt - karst Trias gi÷a HÖ tÇng §ång Giao (tÇng ®¸ v«i mµu x¸m) lµ hai ph©n vÞ ®Þa tÇng ®Þa chÊt thuû v¨n duy nhÊt cã kh¶ n¨ng cung cÊp níc níc ngät phôc vô cho môc ®Ých sinh ho¹t.
Trong khu vùc nghiªn cøu, tÇng chøa níc Pleistocen kh«ng n»m xuÊt lé trªn bÒ mÆt ®Þa h×nh mµ bÞ phñ hoµn toµn bëi c¸c trÇm tÝch trÎ h¬n. DiÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa níc kh¸ réng, kÐo dµi tõ Nam n«ng trêng B×nh Minh ra ®Õn biÓn vµ tr¶i réng tõ s«ng §¸y ®Õn §«ng x· Thanh H¶i. ChiÒu s©u ph©n bè vµ bÒ dµy tÇng chøa níc t¨ng dÇn tõ T©y B¾c xuèng §«ng Nam. ChiÒu s©u c¶ tÇng níc thay ®æi 48 - 110 m c¸ch mÆt ®Êt, chiÒu dµy tõ 3 - 20 m.
TÇng chøa níc khe nøt, khe nøt karst ph©n bè ë phÇn T©y khu vùc nghiªn cøu; chñ yÕu ë phÇn T©y x· Kim H¶i. Chóng kh«ng n»m lé trªn bÒ mÆt ®Þa h×nh mµ bÞ phñ hoµn toµn bëi c¸c trÇm tÝch §Ö tø trÎ h¬n; n»m ë ®é s©u tõ 54 - 60m, chiÒu dµy tÇng chøa níc ®¹t 720 m.
Do tÇng chøa níc khe nøt, khe nøt – karst Trias HÖ tÇng §ång Giao cha ®îc nghiªn cøu kü nªn chØ tiÕn hµnh tÝnh to¸n ®îc tiÒm n¨ng níc cho tÇng chøa níc lç hæng Pleistocen HÖ tÇng Hµ Néi. Tr÷ lîng tiÒm n¨ng khai th¸c níc díi ®Êt ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Qkt = Q® + Qtdh + aQttl
Trong ®ã: Qkt : Tr÷ lîng tiÒm n¨ng khai th¸c (m3/ng®)
Q® : Tr÷ lîng ®éng tù nhiªn (m3/ng®)
Qtdh: Tr÷ lîng tÜnh ®µn håi (m3/ng®)
Qttl : Tr÷ lîng tÜnh träng lùc (m3/ng®)
a : HÖ sè khai th¸c vµo tr÷ lîng tÜnh tù nhiªn, lÊy a = 0,3
Trong thùc tÕ, trong c¸c yÕu tè h×nh thµnh tr÷ lîng tiÒm n¨ng khai th¸c cßn cã c¸c nguån tõ ngoµi vµo gäi lµ “tr÷ lîng cuèn theo”, song víi møc ®é nghiªn cøu hiÖn t¹i cha ®ñ ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh chóng nªn trong tÝnh to¸n ®îc t¹m bá qua.
a/ Tr÷ lîng ®éng tù nhiªn
Tr÷ lîng ®éng tù nhiªn ®îc tÝnh to¸n b»ng ph¬ng ph¸p mÆt c¾t theo c«ng thøc sau:
Q® = Km I Btb
Trong ®ã: Km: hÖ sè dÉn níc, m2/ng®
I: ®é dèc thuû lùc
Btb : chiÒu réng trung b×nh cña 2 mÆt c¾t tÝnh to¸n, m
Trªn c¬ së c¸c ®êng thuû ®¼ng ¸p dÔ dµng nhËn thÊy cã ba miÒn cung cÊp níc díi ®Êt cho khu vùc nghiªn cøu: níc díi ®Êt ch¶y vµo tõ phÝa t©y Kim H¶i; tõ phÝa ®«ng Kim §«ng vµ tõ phÝa Cån §en.
- MÆt c¾t T©y Kim H¶i cã Km = 44,49 m2/ng®; I = 1,0m : 600m = 0,00166; Btb = (4.600m + 5.500m) : 2 = 5.050m
Tr÷ lîng ®éng tù nhiªn T©y Kim H¶i lµ: Q®1 = ._.373,9 m3/ng®
- MÆt c¾t §«ng Kim §«ng cã Km = 33,28 m2/ng®; I = 1,0m : 500m = 0,002; Btb = (2.900m + 3.500m) : 2 = 2.600m
Tr÷ lîng ®éng tù nhiªn §«ng Kim §«ng: Q®2 = 173,0 m3/ng®
- MÆt c¾t Cån §en cã Km = 33,28 m2/ng®; I = 1,0m : 1000m = 0,001; Btb = (8.400m + 7.600m) : 2 = 8.000m
Tr÷ lîng ®éng tù nhiªn mÆt c¾t Cån §en lµ : Q®3 = 266,24 m3/ng®
Tr÷ lîng ®éng tù nhiªn c¶ khu vùc nghiªn cøu lµ: Q® = 812 m3/ng®
b/ Tr÷ lîng tÜnh ®µn håi
Tr÷ lîng tÜnh ®µn håi ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
m* . Ha . F
Qtdh =
104
Trong ®ã: Ha : Mùc níc ¸p lùc, m
F : diÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa níc, m2
m* : hÖ sè phãng thÝch níc ®µn håi
104 : thêi gian c«ng tr×nh cã kh¶ n¨ng thu håi vèn, ng®
KÕt qu¶ b¬m hót thÝ nghiÖm trong khu vùc nghiªn cøu cho thÊy: HÖ sè phãng thÝch níc ®µn håi trung b×nh cho c¶ khu vùc lµ: m* = 0,0077; Mùc níc ¸p lùc trung b×nh cho c¶ khu vùc lµ: Ha = 61,0m; DiÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa níc trong khu vùc lµ: F = 65.352.450m2
Tr÷ lîng tÜnh ®µn håi c¶ khu vùc nghiªn cøu lµ: Qtdh = 3070 m3/ng®
c/ Tr÷ lîng tÜnh träng lùc
Tr÷ lîng tÜnh träng lùc ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
m . m . F
Qttl =
104
Trong ®ã: M : bÒ dµy trung b×nh cña tÇng chøa níc, m
F : diÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa níc, m2
m : hÖ sè nh¶ níc träng lùc trung b×nh khu vùc
104 : thêi gian c«ng tr×nh cã kh¶ n¨ng thu håi vèn, ng®
HÖ sè nh¶ níc träng lùc trung b×nh ®îc tÝnh theo c«ng thøc kinh nghiÖm:
m = 0,117
Trong ®ã: K : hÖ sè thÊm trung b×nh cña c¶ khu vùc
Khu vùc nghiªn cøu cã: HÖ sè thÊm trung b×nh lµ K = 5,622 m/ng®; HÖ sè nh¶ níc träng lùc trung b×nh m lµ: 0,1497; BÒ dµy trung b×nh cña tÇng chøa níc m lµ: 5,0m; DiÖn tÝch ph©n bè cña tÇng chøa níc F lµ: 65.352.450 m2
Tr÷ lîng tÜnh träng lùc cña khu vùc nghiªn cøu lµ: Qttl = 4.892,7 m3/ng®
Nh vËy tr÷ lîng tiÒm n¨ng khai th¸c níc díi ®Êt cña tÇng chøa níc Pleistocen HÖ tÇng Hµ Néi trong khu vùc nghiªn cøu lµ:
Qkt = 812 m3/ng® + 3.070 m3/ng® + 0,3 x 4.893 m3/ng® = 5.350 m3/ng®
Tµi nguyªn ®Êt
§Æc ®iÓm ®Êt ®ai 3 x· ven biÓn huyÖn Kim S¬n:
- Nhãm ®Êt mÆn Ýt: cã pHKCl tõ 6,8 ®Õn 8,4, hµm lîng mïn, ®¹m trung b×nh ®Õn kh¸ ë tÇng mÆt vµ gi¶m nhanh xuèng c¸c tÇng díi. §é mÆn Ýt, trÞ sè muèi tan <0,3%, ®é dÉn ®iÖn (EC) < 0,8 mS/cm. C©y trång phæ biÕn ë ®©y lµ lóa. Thµnh phÇn ®Êt mÆn Ýt ®îc tr×nh bµy ë B¶ng 1.
B¶ng 1: Mét sè kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt mÆn Ýt ë Kim S¬n
Stt
MÉu
pHKCl
OM%
N%
Ca+2
Cl-
SO4-2
TMT
EC
Fe ts
1
LK26/1
6,83
1,84
0,145
8,00
0,091
0,013
0,24
0,60
3498
2
LK28/1
8,39
1,84
0,156
8,00
0,066
0,026
0,18
0,52
3255
3
LK28/2
8,36
1,05
0,100
11,2
0,077
0,047
0,28
0,80
3163
Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003
- Nhãm ®Êt mÆn trung b×nh: Còng nh nhãm trªn, ph¶n øng ®Êt (pH) cña nhãm nµy còng lµ kiÒm nhÑ, hµm lîng chÊt h÷u c¬ thÊp h¬n nhãm trªn, vµo kho¶ng < 1,4% ë tÇng mÆt (vµo lo¹i trung b×nh). Tæng muèi tan ë ®©y tõ 0,3 ®Õn 0,8% vµ ®é dÉn ®iÖn t¬ng øng (EC) tõ 1,0 ®Õn 2,5 mS/cm. C©y trång phæ biÕn ë ®©y lµ lóa, mét sè n¬i trång cãi vµ nu«i trång thuû s¶n. Thµnh phÇn ®Êt mÆn trung b×nh ®îc tr×nh bµy ë B¶ng 2.
B¶ng 2: Mét sè kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt mÆn trung b×nh ë Kim S¬n
Stt
MÉu
pHKCl
OM%
N%
Ca+2
Cl-
SO4-2
TMT
EC
Fe ts
1
LK16/1
7,36
1,32
0,128
7,20
0,273
0,051
0,62
2,07
4103
2
LK16/2
7,73
1,16
0,112
12,0
0,287
0,025
0,78
2,46
3417
3
LK37/1
7,95
0,90
0,095
11,2
0,158
0,015
0,40
1,12
3948
4
LK37/2
8,03
0,90
0,084
12,2
0,140
0,010
0,28
0,94
3849
Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003
- Nhãm ®Êt b·i triÒu vµ b¸n b·i triÒu: §Êt b·i triÒu vµ b¸n b·i triÒu kh¸c biÖt víi hai nhãm trªn ë chç: ®Êt cha ph©n tÇng vµ ®é mÆn cao h¬n. Tæng muèi tan cã mÉu lªn tíi 1,2%, ®é dÉn ®iÖn cã mÉu lªn tíi > 4,0 mS/cm. §a sè diÖn tÝch vïng nµy lµ b·i triÒu, mét phÇn nhá diÖn tÝch ®ang ®îc trång cãi, só vÑt vµ nu«i trång thuû s¶n. Thµnh phÇn ®Êt b·i triÒu ®îc tr×nh bµy ë B¶ng 3.
B¶ng 3: Mét sè kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Êt b·i triÒu ë Kim S¬n
Stt
MÉu
pHKCl
OM%
N%
Ca+2
Cl-
SO4-2
TMT
EC
Fe ts
1
P21
7,13
3,16
0,207
8,80
0,322
0,058
0,78
2,47
4134
2
P15
8,23
1,37
0,128
15,2
0,623
0,055
1,20
4,04
3503
3
P19
8,30
0,69
0,072
15,2
0,304
0,027
0,62
2,05
2527
4
LK24/1
8,00
1,26
0,118
8,80
0,367
0,049
0,74
2,51
4095
5
LK24/2
8,06
1,11
0,112
12,0
0,367
0,043
0,72
2,49
3791
6
LK21/1
8,50
1,21
0,117
12,8
0,259
0,038
0,56
1,92
3013
7
LK21/2
8,37
0,84
0,089
13,1
0,227
0,035
0,48
1,65
3786
Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003
Tµi nguyªn sinh häc
Khu hÖ ®éng thùc vËt ë ®©y ®Æc trng cña khu hÖ sinh vËt ven biÓn nhiÖt ®íi víi nhiÒu nhãm sinh th¸i kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ nhiÒu vÒ thµnh phÇn loµi nhng Ýt vÒ sè lîng loµi víi ®Æc ®iÓm sinh häc lµ réng nhiÖt vµ réng muèi. Tuú theo ®iÒu kiÖn sinh th¸i mµ sù ph©n bè cña sinh vËt kh¸c nhau theo kh«ng gian vµ thêi gian.
- Th¶m thùc vËt
Gåm 3 loµi c©y trång chiÕm diÖn tÝch chñ yÕu lµ vÑt, cãi, sËy. Ngoµi ra b·i triÒu cßn cã cá ng¹n mäc tù nhiªn, « r«, cãc kÌn. Vïng trong ®ª B×nh Minh 2 cã c©y lÊy gç: B¹ch §µn, c©y ¨n qu¶
- Thùc vËt næi: Thùc vËt næi cã 44 chi thuéc 4 ngµnh, trung b×nh 4,65.103 tÕ bµo/m3 níc, ®a sè lµ t¶o Khuª (Bacilariophyta) cã 36 chi; t¶o lôc (Chlorophyta) vµ t¶o Lam (Cianophyta) cã 3 chi; T¶o gi¸p (Pyrrophyta). Trong ®ã ngµnh t¶o Khuª chiÕm 94,6%; t¶o Gi¸p chiÕm 3,1%; t¶o Lam chiÕm 1,2%; t¶o Lôc chiÕm 1,1%. Trong ngµnh t¶o Khuª, nhãm tÕ bµo thùc vËt næi Nitzchia chiÕm 42,6%; tiÕp ®Õn lµ Thalasionema; Chaetoceros vµ mét sè nhãm kh¸c. Lîng t¶o h÷u Ých nhiÒu nh vËy sÏ lµ nguån thøc ¨n tù nhiªn quý gi¸ cho c¸c gièng loµi h¶i s¶n.
- §éng vËt næi: §éng vËt næi trung b×nh 27,21.103 c¸ thÓ/m3 níc bao gåm nhãm r©u ngµnh (Caladocera); nhãm lìng tóc (Ampipoda); nhãm ch©n chÌo (Copepoda), trïng b¸nh xe (Potatoria); c¸ bét vµ t«m bét.
- Khu hÖ c¸: Khu hÖ c¸ vïng b·i båi Kim S¬n rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ thµnh phÇn loµi vµ sè lîng loµi, chóng ®îc ®Æc trng cho khu hÖ c¸ vïng b·i båi ven biÓn §ång B»ng B¾c Bé.
+ T«m riu, c¸ qu¶, l¬n, c¸ diÕc ph©n bè tù nhiªn ë c¸c l¹ch cã rong ®u«i chã mËt ®é dµy. Chóng tËp trung chñ yÕu ë phÝa §«ng vïng b·i båi phÝa trong ®ª B×nh Minh 1 n¬i tiÕp gi¸p víi s«ng §¸y. C¸c ®èi tîng thuû s¶n nµy rÊt réng muèi, chóng cã thÓ sèng ë nång ®é muèi trªn 20/00. T«m he ph©n bè chñ yÕu t¹i phÝa T©y x· Kim Trung, phÝa §«ng x· Kim H¶i (phÝa T©y vïng b·i båi gi¸p s«ng Cµn). Vïng nµy cã ®é muèi trªn 30/00 t¬ng ®èi phï hîp cho t«m he. N¨ng suÊt t«m r¶o khai th¸c tù nhiªn 100 - 120 kg/ha/n¨m.
+ Cua rÌm sèng chñ yÕu trong vïng níc cã ®é muèi tõ 3,20/00 ®Õn 9,50/00. §iÒu kiÖn sèng tèt nhÊt lµ trong vïng cã ®é mÆn trªn 50/00. B×nh qu©n n¨ng suÊt khai th¸c tù nhiªn trªn vïng b·i båi kho¶ng 30 kg/ha.
+ C¸ bíp sèng chñ yÕu ë c¸c vïng b·i båi phï sa, m«i trêng sèng chñ yÕu lµ hang trong bïn nh·o cña b·i båi. Ngoµi ra cßn cã c¸ trÝch, c¸ c¬m, bèng tr¾ng xuÊt hiÖn t¬ng ®èi nhiÒu.
+ Sinh vËt ®¸y vµ nhuyÔn thÓ bao gåm c¸c lo¹i giun nhiÒu t¬, ngao, väp, …
+ C¸c loµi ®éng vËt kh¸c cã chim di c vÒ tró ®«ng nh: ngçng trêi, vÞt trêi, cß tr¾ng, v¹c, le le, mßng, kÐt
1.2.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi
1.2.2.1. D©n c
Lµ mét vïng thuéc khu vùc ®ång b»ng ven biÓn B¾c Bé nªn d©n c ë ®©y chØ thuÇn chñng mét d©n téc Kinh. Nh©n d©n trong vïng chñ yÕu lµ n«ng d©n thuéc c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp hoÆc lµ c«ng nh©n cña N«ng trêng B×nh Minh. Nh×n chung d©n c ë ®©y kh¸ ®«ng. Toµn huyÖn cã d©n sè kho¶ng 163.500 ngêi. MËt ®é kho¶ng 788 ngêi/km2. NghÒ sèng chÝnh lµ trång lóa níc, cãi, nu«i trång thuû s¶n vµ mét sè lµm viÖc trong c¸c hîp t¸c x·, c¬ së s¶n xuÊt chÕ biÕn n«ng s¶n, thuû s¶n. C¸c thÞ trÊn, thÞ tø cã c¸c hé kinh doanh bu«n b¸n t¹p ho¸ hoÆc n«ng s¶n, thuû s¶n.
1.2.2.2. Ho¹t ®éng kinh tÕ
Kinh tÕ huyÖn Kim S¬n ph¸t triÓn kh¸ ®óng híng. Kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt lµ s¶n xuÊt l¬ng thùc. Trong ngµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp th× ngµnh chÕ biÕn cãi t¨ng trëng nhanh. Kinh tÕ biÓn bíc ®Çu cã chuyÓn biÕn tÝch cùc vµ më ra nhiÒu triÓn väng lín. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ®¹t kho¶ng 10 triÖu ®ång/ngêi/n¨m.
S¶n xuÊt n«ng nghiÖp
C©y trång chñ yÕu cña ngµnh n«ng nghiÖp ë khu vùc nghiªn cøu hiÖn nay vÉn lµ c©y lóa vµ cãi. Khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n cã 960 ha trång lóa, n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n íc ®¹t 54 t¹/ha/n¨m. C©y cãi lu«n ®îc quan t©m. N¨m 2005, diÖn tÝch trång cãi c¶ n¨m ®¹t 452 ha víi s¶n lîng cãi íc ®¹t 2.500 tÊn.
Ngoµi ra, mét sè c©y trång kh¸c còng ®ang ®îc ®a vµo trång thö ë khu vùc nµy nh khoai t©y, rong riÒng, ng« víi diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ.
Ch¨n nu«i
Trong c¸c hé gia ®×nh theo truyÒn thèng cã c¸c gia sóc nh tr©u, bß, lîn, dª vµ c¸c lo¹i gia cÇm nh vÞt, ngan, gµ, ngçng, quy m« ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm ë d¹ng c¸c hé nhá lÎ h×nh thøc trang tr¹i lín cßn Ýt ph¸t triÓn.
Ch¨n nu«i thuû h¶i s¶n
Hµng n¨m khai th¸c thuû h¶i s¶n cña toµn huyÖn Kim S¬n ®Òu t¨ng. Khai th¸c h¶i s¶n vïng b·i n¨m 2005 íc tÝnh trªn 1.000 tÊn. Khai th¸c h¶i s¶n xa bê t¨ng trëng kh¸, n¨m 2005 íc ®¹t trªn 800 tÊn. Vïng b·i tiÕp tôc khai th¸c ®îc thÕ m¹nh tæng hîp h¶i s¶n – cãi - lóa, tæng gi¸ trÞ n¨m 2005 íc ®¹t trªn 40 tû ®ång. HiÖn nay, diÖn tÝch nu«i thuû s¶n trong vïng lµ 1288 ha mÆt níc. ViÖc nu«i thµnh c«ng t«m só ®· më ra mét triÓn väng lín cho kinh tÕ biÓn khu vùc nµy.
S¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp
C«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña huyÖn Kim S¬n nãi chung cã tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n n¨m lµ 10,8%. Ngµnh chÕ biÕn chiÕu cãi ®îc ®Èy m¹nh. Khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n cã sè c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh kho¶ng gÇn 100 hé c¸ thÓ chñ yÕu lµm nghÒ chiÕu cãi. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh trong n¨m 2005 ®¹t h¬n 500 triÖu ®ång.
M¸y mãc thiÕt bÞ c¬ khÝ phôc vô s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh. HiÖn nay ®· cã c¸c lo¹i m¸y cµy, bõa, xe c«ng n«ng, m¸y tuèt lóa.
Th¬ng m¹i - dÞch vô
Ho¹t ®éng th¬ng m¹i ë khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n chñ yÕu díi d¹ng bu«n b¸n c¸ thÓ c¸c hµng thuû h¶i s¶n, giao lu hµng ho¸ n«ng thuû h¶i s¶n víi trung t©m th¬ng m¹i cña huyÖn, tØnh vµ v¬n tíi c¸c thÞ x·, thµnh phè xa h¬n nh thµnh phè Hµ Néi.
Giao th«ng
Kim S¬n lµ mét vïng cã nhiÒu s«ng ngßi, luång l¹ch th«ng víi biÓn nªn giao th«ng ®êng thuû kh¸ ph¸t triÓn. Ngoµi giao lu ®i l¹i gi÷a c¸c huyÖn x· trong tØnh cßn cã thÓ th«ng th¬ng víi c¸c tØnh kh¸c trong khu vùc. VÒ ®êng bé chñ yÕu cã c¸c ®êng liªn huyÖn, x· nèi víi quèc lé 10, quèc lé 1A vÒ phÝa b¾c. HÖ thèng ®êng s¸ ®i l¹i trong vïng ®Òu ®· bª t«ng ho¸, « t« võa vµ nhá ®Òu cã thÓ ®Õn ®îc c¸c lµng x· trong vïng.
1.2.2.3. V¨n ho¸ x· héi
Vïng nghiªn cøu n»m trong khu vùc ®Êt lÊn biÓn míi ®îc më réng nªn kh«ng cã c¸c trêng ®µo t¹o chuyªn nghiÖp mµ chØ cã hÖ thèng c¸c trêng gi¸o dôc phæ th«ng. Toµn vïng cã mét trêng trung häc phæ th«ng ë thÞ trÊn B×nh Minh. TÊt c¶ c¸c x· trong vïng ®Òu cã c¸c trêng tiÓu häc vµ trung häc c¬ së, 100% trÎ em ®Òu ®îc ®Õn trêng ®i häc. ë c¸c khu thÞ tø, thÞ trÊn ®Òu cã hÖ thèng tr¹m x¸ tõ 5 10 giêng bÖnh ®Ó ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu cho nh©n d©n. TÊt c¶ c¸c th«n x· ®Òu ®· cã ®iÖn líi, hÇu hÕt c¸c gia ®×nh ë vïng ®Òu ®· cã ph¬ng tiÖn nghe nh×n ®Ó thëng thøc v¨n ho¸ thÓ thao vµ theo dâi t×nh h×nh thêi sù trong vµ ngoµi níc. Th«ng tin liªn l¹c kh¸ ph¸t triÓn. TÊt c¶ c¸c x· ®Òu cã ®iÖn tho¹i. NhiÒu gia ®×nh ®· trang bÞ ®iÖn tho¹i c¸ nh©n.
Lµ mét vïng cã trªn 50% d©n sè theo ®¹o thiªn chóa nªn hÖ thèng nhµ thê kh¸ ph¸t triÓn, quyÒn tù do tÝn ngìng, hµnh ®¹o cña nh©n d©n ®îc ®¶m b¶o. TrËt tù trÞ an ®¶m b¶o, kh«ng cã nh÷ng sù viÖc vµ biÕn ®éng lín vÒ chÝnh trÞ x¶y ra.
1.2.2.4. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt
Qua kh¶o s¸t thùc tÕ vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng t¬ng t¸c mÆn, ngät cña s«ng vµ biÓn, chóng t«i ph©n ®iÒu kiÖn m«i trêng sinh th¸i cña vïng nghiªn cøu thµnh ba ph©n vïng kh¸c nhau:
Ph©n vïng sinh th¸i b·i triÒu vµ rõng ngËp mÆn ven biÓn
Trong ph¹m vi vïng nghiªn cøu thuéc ph©n vïng nµy lµ diÖn tÝch phÇn phÝa t©y cöa s«ng §¸y, ®îc giíi h¹n tõ vßng cung Cån Mê (ph¬ng ®«ng b¾c – t©y nam) ®Õn b·i triÒu ven ®ª ng¨n mÆn ngoµi cïng, tæng diÖn tÝch kho¶ng 45 km2. Trong ®ã b·i triÒu cã rõng ngËp mÆn chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 17 - 18 km2, cßn l¹i lµ diÖn tÝch ngËp níc thêng xuyªn.
HÖ thèng rõng ngËp mÆn ë vïng nh×n chung cßn tha, ®a sè lµ diÖn tÝch míi trång. C¸c lo¹i c©y trång chÝnh lµ só vÑt, Ýt bÇn, trang, ë diÖn tÝch cao cña Cån Mê cã trång Ýt phi lao. §a sè c©y cã ®é cao ph¸t triÓn tõ 1 - 1,5 m. NhiÒu chç míi trång trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh¶ n¨ng ch¾n sãng cßn kÐm, trËt tù c©y trång cha ®¶m b¶o yªu cÇu theo thø tù lµ bÇn trang phÝa ngoµi vµ só vÑt ë phÝa trong. Trõ mét sè diÖn tÝch nhá ë Cån Mê vµ b·i triÒu s¸t ngoµi ®ª ng¨n mÆn lµ næi khi triÒu xuèng vµ ngËp khi triÒu lªn cßn l¹i lµ thêng xuyªn ngËp níc biÓn.
§éng vËt ë vïng nµy chñ yÕu lµ t«m, cua, c¸ níc lî ven bê, trong bïn lµ c¸c lo¹i ch©n ®Çu, ch©n bông (hai m¶nh). Mét sè loµi nh cß tr¾ng, cß n©u, rÏ giun ®Õn ®Ó kiÕm ¨n, kh«ng cã ho¹t ®éng cña chim di tró.
M«i trêng ë ph©n vïng sinh th¸i nµy chÞu t¸c ®éng vµ ¶nh hëng thêng xuyªn cña thuû triÒu, dßng triÒu, sãng vµ giã cïng c¸c dßng ch¶y cña s«ng ngßi tõ ®Êt liÒn. Ho¹t ®éng nh©n sinh trong ph¹m vi ph©n vïng nµy gåm ho¹t ®éng ®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n ven bê, sù qua l¹i cña tµu, thuyÒn nhá.
Ph©n vïng sinh th¸i ®Çm ao nu«i trång h¶i s¶n
Ph©n vïng sinh th¸i nµy ®îc giíi h¹n tõ ®ª ng¨n mÆn ngoµi cïng ®Õn ®ª ng¨n mÆn ®îc sö dông lµm ranh giíi ph©n chia ®Þa giíi gi÷a c¸c x· Kim Trung, Kim H¶i vµ Kim §«ng víi n«ng trêng B×nh Minh vµ x· Cån Thoi. DiÖn tÝch ph©n vïng sinh th¸i nµy kho¶ng 35 - 36 km2 gåm c¸c x· Kim Trung, Kim H¶i, Kim §«ng vµ mét phÇn diÖn tÝch do huyÖn trùc tiÕp qu¶n lý.
Toµn bé diÖn tÝch cña ph©n vïng nµy chñ yÕu ®îc sö dông lµm ®Çm ao nu«i t«m, cua, c¸ vµ lµm ®Êt ë, ®Êt trång cãi. Ngoµi cãi, c¸c lo¹i c©y trång chÝnh lµ c©y bãng m¸t nh phi lao, xµ cõ, ®iÒn thanh däc theo ®êng ®i, kªnh m¬ng, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ t¹p trong vên ë cña d©n nh nh·n, v¶i, cam, bëi. Mét sè lo¹i c©y lÊy gç nh tre, xoan, b¹ch ®µn, xµ cõ.
HÖ thèng ®Çm ao nu«i h¶i s¶n ë ®©y kh«ng ®Òu. KÝch thíc réng, hÑp kh¸c nhau. §é s©u trung b×nh kho¶ng 1 - 1,5m ®Òu cã hÖ thèng ®iÒu tiÕt níc qua c¸c kªnh m¬ng.
§éng vËt trong ph©n vïng sinh th¸i nµy ngoµi t«m, cua, c¸ nu«i trong ®Çm ao cßn cã gia sóc nh bß, lîn, chã, dª; c¸c gia cÇm nh vÞt, ngan, gµ trong c¸c hé cña c¸c xãm th«n d©n c c¸c x· míi thµnh lËp nh Kim H¶i, Kim Trung vµ Kim §«ng.
Sinh th¸i ë ph©n vïng nµy chÞu t¸c ®éng cña thuû triÒu vµ dßng ch¶y s«ng nhng cã sù ®iÒu tiÕt cña con ngêi qua hÖ thèng cèng ë c¸c kªnh m¬ng dÉn. Ngoµi ra hµng ngµy c¸c ®Çm ao trong ph¹m vi ph©n vïng cßn tiÕp nhËn mét lîng lín thøc ¨n ch¨n nu«i, còng nh tiÕp nhËn mét sè lín c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t tõ c¸c côm xãm d©n c. Râ rµng trong hoµn c¶nh c¸c khu d©n c ë liÒn kÒ c¸c ®Çm ao nu«i thuû s¶n th× vÒ l©u vÒ dµi chÊt th¶i sinh ho¹t cña con ngêi Ýt nhiÒu sÏ cã ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng còng nh n¨ng suÊt s¶n phÈm.
Ph©n vïng sinh th¸i ruéng lóa níc ven biÓn
Tæng diÖn tÝch cña ph©n vïng nµy cña huyÖn Kim S¬n kho¶ng 34-35 km2, bao gåm c¸c x· Kim T©n, Kim Mü, Cån Thoi vµ n«ng trêng B×nh Minh. PhÇn lín diÖn tÝch cña vïng nµy lµ c¸c c¸nh ®ång trång lóa níc mét n¨m hai hoÆc ba vô. Xen gi÷a c¸c c¸nh ®ång lóa lµ c¸c côm d©n c, c¸c thÞ tø, thÞ trÊn, c¸c hÖ thèng kªnh m¬ng m¸ng,…. Thùc vËt ph¸t triÓn trong ph¹m vi nµy ngoµi lóa níc cßn cã cãi, c¸c c©y ¨n qu¶, c©y lÊy gç, c©y bãng m¸t trong vên d©n ë, däc c¸c hÖ thèng kªnh m¬ng vµ ®êng giao th«ng nh: cam, bëi, mÝt, æi, tre, xoan, b¹ch ®µn, xµ cõ. Däc theo c¸c m¬ng kªnh ph¸t triÓn rÊt nhiÒu bÌo t©y. §éng vËt còng gåm chñ yÕu lµ gia sóc nh tr©u, bß, lîn, dª, chã ®îc c¸c hé d©n nu«i theo quy m« nhá lÎ. §¸ng chó ý lµ c¸c lo¹i gia cÇm gµ, vÞt, ngan kh¸ ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ vÞt ®µn lÊy trøng vµ lÊy thÞt. Trong c¸c ao ®Çm vµ kªnh m¬ng cã c¸, t«m, cua níc ngät. Trªn c¸c c¸nh ®ång cã nhiÒu cua, èc, c¸ tù nhiªn nªn cã cß, v¹c ®Õn ®Ó kiÕm ¨n.
M«i trêng trong ph¹m vi ph©n vïng sinh th¸i nµy chÞu t¸c ®éng ¶nh hëng cña c¸c dßng s«ng, ngßi, kªnh m¬ng chñ yÕu lµ níc ngät vµ ho¹t ®éng canh t¸c, trång trät, ch¨n nu«i vµ c¸c sinh ho¹t kh¸c cña con ngêi.
CH¦¥NG 2
PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU
2.1. PH¦¥NG PH¸P ph©n tÝch vµ kÕ thõa c¸c t liÖu thÕ giíi vµ viÖt nam vÒ quy ho¹ch m«i trêng
- B¶n ®å ®Þa h×nh huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh cña Côc ®o ®¹c b¶n ®å ViÖt Nam.
- C¸c sè liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh do Së tµi nguyªn vµ m«i trêng tØnh Ninh B×nh cung cÊp.
- C¸c tµi liÖu, b¸o c¸o khoa häc vµ luËn v¨n tèt nghiÖp vÒ lËp quy ho¹ch, quy ho¹ch m«i trêng; vÒ lÜnh vùc øng dông GIS cho viÖc nghiªn cøu, qu¶n lý tµi nguyªn vµ m«i trêng t¹i Trung t©m Th«ng tin Th viÖn - khoa M«i trêng- trêng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn.
2.2. PH¦¥NG PH¸P KH¶O S¸T, §IÒU TRA VÒ M¤I TR¦êNG Vµ §IÒU KIÖN Tù NHI£N, KINH TÕ X· HéI
Ph¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin, d÷ liÖu ngoµi thùc ®Þa phôc vô cho QHMT lµ c¬ së cho c¸c nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ vÒ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n. §Ó thùc hiÖn ®îc yªu cÇu ®Ò ra, cÇn thiÕt cã môc tiªu vµ quy ®Þnh cô thÓ vÒ lo¹i d÷ liÖu, yªu cÇu th«ng tin, môc tiªu sö dông khi thùc hiÖn ph¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin, d÷ liÖu ngoµi thùc ®Þa phôc vô cho QHMT. C¸c th«ng tin, d÷ liÖu thu thËp ®îc sÏ ®îc sö dông trùc tiÕp cho c«ng t¸c quy ho¹ch. Nh÷ng th«ng tin, d÷ liÖu thu thËp rÊt ®a d¹ng, phô thuéc tríc tiªn vµo ®èi tîng nghiªn cøu, ph¹m vi kh«ng gian nghiªn cøu vµ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi QHMT cña khu vùc.
2.3. ph¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch, xö lý hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý
TÊt c¶ c¸c tµi liÖu sau khi thu thËp ®îc nhËp vµo m¸y tÝnh, dùa trªn kü thuËt øng dông nh÷ng hÖ thèng vi tÝnh sè ®Ó tæng hîp, chØnh lý, thèng kª c¸c th«ng tin vµ sè liÖu m«i trêng vÒ tù nhiªn cña vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n.
2.4. PH¦¥NG PH¸P §¸NH GI¸ vµ dù b¸o biÕn ®éng M¤I TR¦êNG
- §Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i trêng th× cÇn ph¶i so s¸nh, ®èi chøng c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c mÉu ®Êt, níc víi c¸c tiªu chuÈn ®· ®îc quy ®Þnh. KÕt qu¶ ph©n tÝch níc ®îc tËp hîp theo tõng vïng cô thÓ vµ so s¸nh víi c¸c tiªu chuÈn m«i trêng níc: TCVN 5942 - 1995 (tiªu chuÈn chÊt lîng níc mÆt), TCVN 5943 - 1995 (tiªu chuÈn chÊt lîng níc biÓn ven bê), TCVN 5944 - 1995 (tiªu chuÈn chÊt lîng níc ngÇm). KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn c¸c nguyªn tè vi lîng, d lîng thuèc b¶o vÖ thùc vËt trong líp bïn ®Êt tÇng mÆt ®îc so s¸nh víi tiªu chuÈn Canada 1999, TCVN 5941 - 1995.
- LuËn v¨n tiÕn hµnh dù b¸o xu thÕ biÕn ®éng m«i trêng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n dùa trªn c¸c c¬ së nh sau:
+ Dùa vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c bøc ¶nh vÖ tinh chôp khu vùc nghiªn cøu qua c¸c thêi kú 1992 vµ 2003 ®Ó ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©m nhËp mÆn, sù ph¸t triÓn båi tÝch hµng n¨m,… tõ ®ã dù b¸o sù biÕn ®æi vïng b·i båi ngoµi ®ª.
+ Dù b¸o c¸c biÕn ®æi ®Þa h×nh vïng b·i båi trong ®ª do sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt.
+ Dù b¸o biÕn ®éng m«i trêng níc do c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quai ®ª lÊn biÓn cña con ngêi.
+ Dù b¸o biÕn ®éng m«i trêng ®Êt dùa vµo sù biÕn ®æi cã quy luËt thµnh phÇn c¬ häc cña ®Êt, sù tÝch tô c¸c chÊt « nhiÔm do thay ®æi ph¬ng thøc nu«i trång,…
+ Dù b¸o c¸c biÕn ®éng sö dông ®Êt dùa theo c¸c ®Þnh híng quy ho¹ch ph¸t triÓn vÒ KT - XH cña tØnh Ninh B×nh nãi chung vµ huyÖn Kim S¬n nãi riªng
2.4. PH¦¥NG PH¸p lËp b¶n ®å quy ho¹ch m«i trêng
Kü thuËt lËp b¶n ®å lµ quy tr×nh tæng hîp d÷ liÖu kh«ng gian trong quy ho¹ch sö dông ®Êt, gåm 4 bíc chÝnh:
- X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè sÏ ®îc ®a vµo ph©n tÝch
- ChuÈn bÞ b¶n ®å liÖt kª cho tõng yÕu tè ®· ®îc x¸c ®Þnh
- T¹o c¸c b¶n ®å tæng hîp b»ng c¸ch chång chËp c¸c b¶n ®å yÕu tè
- Ph©n tÝch b¶n ®å tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng sö dông ®Êt phï hîp nhÊt.
Khi ®· hoµn thµnh xong mäi b¶n ®å chi tiÕt, cã thÓ b¾t ®Çu chång chËp b¶n ®å ®Ó t¹o ra c¸c b¶n ®å tæng hîp ®Ó ph©n tÝch. Tïy theo lo¹i h×nh sö dông ®Êt sÏ ph¶i chuÈn bÞ c¸c b¶n ®å tæng hîp riªng tõ c¸c b¶n ®å chi tiÕt cña c¸c yÕu tè cã thÓ ¶nh hëng tíi lo¹i sö dông ®Êt. Ph¬ng ph¸p chËp b¶n ®å cã u ®iÓm ®¬n gi¶n, biÓu thÞ dÔ dµng nhng vÉn cã h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña nã. ViÖc ph©n h¹ng cho yÕu tè mang tÝnh chñ quan cña ngêi lËp quy ho¹ch.
Trong luËn v¨n nµy, phÇn mÒm Mapinfor ®îc khai th¸c ®Ó thµnh lËp c¬ së d÷ liÖu vµ x©y dùng c¸c b¶n ®å hiÖn tr¹ng vµ quy ho¹ch m«i trêng vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n.
ch¬ng 3
kÕt qu¶ nghiªn cøu biÕn ®éng tµi nguyªn m«i trêng vµ c¸c ®Þnh híng quy ho¹ch khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh
3.1. HIÖN TR¹NG M¤I TR¦êNG khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n tØnh ninh b×nh
3.1.1. HiÖn tr¹ng m«i trêng níc
3.1.1.1. HiÖn tr¹ng m«i trêng níc mÆt
1/ Níc s«ng
Khu vùc nghiªn cøu cã hai con s«ng chÝnh: s«ng §¸y vµ s«ng Cµn
a/ S«ng §¸y
S«ng §¸y lµ con s«ng lín, cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc cung cÊp vµ ®iÒu tiÕt níc ngät trong trång cÊy n«ng nghiÖp. Tæng hîp c¸c sè liÖu ph©n tÝch 3 mÉu níc t¹i cöa s«ng s¸t biÓn lóc triÒu xuèng, lóc triÒu ®øng vµ lóc triÒu b¾t ®Çu lªn trong B¶ng 4.
B¶ng 4: Mét sè thµnh phÇn « nhiÔm chÝnh trong níc s«ng Đáy
Thuû triÒu
M
g/l
§é cøng mg /l
COD mg/l
BOD5 mg/l
Coli
Fecal
Cd mg/l
Ni mg/l
NhËn xÐt
TriÒu xuèng
0,164
203
-
-
-
-
-
-
Níc cøng, nh¹t
Níc ®øng
10,50
3.944
12
2
920
23
0,043
0,24
Níc rÊt cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬, Cd vµ Ni
TriÒu míi lªn
0,269
280
14,76
10
-
-
0,005
0,01
Níc cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬
TCVN-5942
-
-
10
4
5.000
-
0,01
0,1
Tiªu chuÈn chÊt lîng níc mÆt
QCXDVN I
0,5
500
4
2
0
0
0,005
Tiªu chuÈn níc cÊp sinh ho¹t
Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003
- Níc s«ng §¸y lóc triÒu ®øng: ®é pH ®¹t 7,8; tæng ®é cøng ®¹t 3.944 mg /l; tæng lîng cÆn sÊy kh« rÊt cao, ®¹t tíi 9.034,69 mg/l; tæng ®é kho¸ng ho¸ ®¹t tíi 10,503 g/l; lîng oxi hoµ tan trong níc s«ng kh¸ tèt, ®¹t 5,91 mg/l. Lîng tiªu hao oxi sinh ho¸ trung b×nh (hµm lîng COD ®¹t 12 mg/l, BOD5 ®¹t 2 mg/l). Hµm lîng tæng Nit¬ trong níc s«ng rÊt thÊp (0,39 g/l). Hµm lîng Nitrat thÊp, ®¹t 1,43 mg/l. Hµm lîng Nitrit kh¸ cao, ®¹t 0,11 mg/l, vît 11 lÇn tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN: 0,01 mg/l). Hµm lîng NH4+ trong níc s«ng rÊt thÊp, thêng nhá h¬n 0,02 mg/l (TCVN: 0,05 mg/l). Hµm lîng vi khuÈn coliform vµ fecalcoli kh¸ cao, ®¹t 920 vµ 23 con/100 ml, nhng vÉn n»m trong giíi h¹n cho phÐp vÒ « nhiÔm ®èi víi níc mÆt (TCVN: 5.000 con/100ml). Mét sè chØ tiªu kh¸c nh sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic còng ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp.
- Níc s«ng §¸y lóc triÒu xuèng vµ triÒu míi lªn: ®é pH tõ 7,6 - 7,75; tæng ®é cøng tõ 203 - 280 mg /l; tæng ®é kho¸ng ho¸ ®¹t 0,164 - 0,269 g/l; lîng oxi hoµ tan trong níc s«ng kh¸ tèt tõ 4,72 - 5,2 mg/l. Lîng tiªu hao oxi sinh ho¸ h¬i cao (hµm lîng COD ®¹t 14,76 mg/l, BOD5 ®¹t 10 mg/l). Hµm lîng tæng Nit¬ trong níc s«ng rÊt thÊp, ®¹t 0,77 mg/l. Hµm lîng Nitrat thÊp, ®¹t tõ 0, 09 - 3,39 mg/l. Hµm lîng Nitrit kh¸ cao, ®¹t tíi 0,14 mg/l, vît 14 lÇn TCVN (TCVN: 0,01 mg/l). Hµm lîng NH4+ trong níc s«ng tõ nhá h¬n 0,01 mg/l ®Õn 0,3 mg/l (TCVN: 0,05 mg/l). Mét sè chØ tiªu kh¸c nh sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic còng ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp.
- Trong níc s«ng §¸y cßn cã mÆt hÇu hÕt c¸c kim lo¹i nÆng vµ c¸c nguyªn tè vi lîng kh¸c (Cr, Zn, Cu, Sn, Pb, As…) nhng hµm lîng cña chóng thêng rÊt thÊp. Riªng hµm lîng Ni lóc triÒu ®øng vît TCVN 2,4 lÇn; hµm lîng Cd lóc triÒu ®øng vît TCVN 4,3 lÇn.
Nh vËy nÕu so s¸nh víi TCVN 5942 - 1995 vÒ tiªu chuÈn ®èi víi níc mÆt th× níc s«ng §¸y trong khu vùc nghiªn cøu bÞ nhiÔm mÆn lóc triÒu ®øng, bÞ nh¹t lóc triÒu xuèng vµ triÒu míi lªn. Níc s«ng cha bÞ nhiÔm bÈn ngoµi hai chØ tiªu Ni vµ Cd lóc triÒu xuèng. Cã thÓ lý gi¶i hiÖn tîng mÆn, nh¹t cña níc s«ng §¸y theo chÕ ®é thuû triÒu nh sau: Khi triÒu xuèng, dßng ch¶y cña níc biÓn cïng chiÒu víi dßng ch¶y cña s«ng, ®ång thêi do s«ng §¸y cã lu lîng dßng ch¶y lín, ¸p lùc dßng ch¶y cña s«ng ®· ®Èy níc mÆn ra xa vïng cöa s«ng, níc s«ng lóc nµy cã vÞ nh¹t. Khi thuû triÒu b¾t ®Çu lªn, dßng ch¶y cña níc biÓn ngîc chiÒu víi dßng ch¶y cña s«ng, nhng do s«ng §¸y cã lu lîng dßng ch¶y lín, níc s«ng cã tû träng nhá h¬n níc biÓn nªn ¸p lùc dßng ch¶y cña s«ng ®· t¹o thµnh mét líp níc nh¹t ch¶y ë phÇn trªn mÆt theo híng tõ ®Êt liÒn ra biÓn. Níc biÓn cã tû träng lín h¬n, díi ¸p lùc cña thuû triÒu ®· t¹o thµnh mét líp níc mÆn ch¶y ë phÇn díi vµ ven hai bªn bê, ngîc chiÒu víi dßng ch¶y cña s«ng. Níc s«ng lóc nµy, ë líp trªn vµ gi÷a s«ng cã vÞ nh¹t, ë líp ®¸y vµ hai ven bê cã vÞ mÆn.
NÕu so s¸nh víi tiªu chuÈn vÖ sinh ®èi víi chÊt lîng níc cÊp cho sinh ho¹t theo quyÕt ®Þnh sè 682/BXD – CSXD - 1996 cña bé X©y Dùng (QCXDVN I) th× níc s«ng §¸y lóc triÒu ®øng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn dïng cho cÊp níc sinh ho¹t. Lóc triÒu xuèng vµ triÒu míi lªn, níc s«ng nh¹t, cã thÓ dïng cho níc cÊp sinh ho¹t nhng cÇn ph¶i ®îc xö lý.
b/ S«ng Cµn
Trªn s«ng Cµn ®· lÊy vµ ph©n tÝch hai mÉu níc lóc triÒu ®øng vµ triÒu xuèng n»m t¹i khu vùc ngoµi ®ª B×nh Minh 2. Sè liÖu ph©n tÝch trong B¶ng 5.
B¶ng 5: Mét sè thµnh phÇn « nhiÔm chÝnh trong nước sông Càn
Thuû triÒu
M g/l
§é cøng mg /l
COD mg/l
BOD5 mg/l
Coli
Fecal
NO2- mg/l
NhËn xÐt
§øng
9,356
3.866
12
2
-
-
0,34
Níc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬
Xuèng
13,22
4.840
10,25
7
34
2
0,16
Níc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬
TCVN-5942
10
4
5.000
0,01
Tiªu chuÈn chÊt lîng níc mÆt
QCXDVN I
0,5
500
4
2
0
0
0
Tiªu chuÈn cÊp níc sinh ho¹t
Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003
Níc s«ng Cµn vµo mïa kh« cã ®é pH tõ 7,55 - 7,76; tæng ®é cøng tõ 3.866 - 4.840 mg/l; ®é tæng kho¸ng ho¸ tõ 9,356 - 13,216 g/l, thuéc lo¹i níc mÆn, kh¸ trong, cã tÝnh kiÒm yÕu, rÊt cøng. Thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña níc lµ clorur - natri. Níc s«ng Cµn cã tæng lîng cÆn sÊy kh« rÊt cao, ®¹t tíi 11837,07 mg/l; lîng cÆn l¬ löng trung b×nh; lîng oxi hoµ tan h¬i thÊp; lîng tiªu hao oxi sinh ho¸ h¬i cao; tæng hµm lîng c¸c hîp chÊt chøa Nit¬ thÊp nhng hµm lîng Nitrit cao, vît tõ 16 - 34 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. Hµm lîng vi khuÈn coliform vµ fecalcoli trong níc s«ng Cµn kh¸ thÊp, chØ ®¹t 34 vµ 2 con/100 ml. Mét sè chØ tiªu kh¸c nh sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp. Trong níc s«ng Cµn cßn cã mÆt hÇu hÕt c¸c kim lo¹i nÆng vµ c¸c nguyªn tè vi lîng kh¸c (Cr, Zn, Cu, Pb, As…) nhng hµm lîng cña chóng rÊt thÊp.
NÕu so s¸nh víi TCVN 5942 - 1995 vÒ tiªu chuÈn ®èi víi níc mÆt th× níc s«ng Cµn trong khu vùc nghiªn cøu vµo mïa kh« bÞ nhiÔm mÆn, nhiÒu cÆn, cha bÞ nhiÔm bÈn nhng b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu cña sù nhiÔm bÈn h÷u c¬. NÕu so s¸nh víi tiªu chuÈn vÖ sinh ®èi víi chÊt lîng níc cÊp cho sinh ho¹t theo quyÕt ®Þnh sè 682/BXD – CSXD - 1996 Bé X©y dùng (QCXDVN I) th× níc s«ng Cµn kh«ng ®¹t tiªu chuÈn dïng cho cÊp níc sinh ho¹t vÒ ®é mÆn vµ cÆn sÊy kh«.
Nh vËy cã thÓ nãi níc s«ng trong vïng nghiªn cøu vµo mïa kh« thêng bÞ nhiÔm mÆn, nhiÒu cÆn, rÊt cøng; cã tÝnh kiÒm yÕu, lîng oxy hoµ tan trong níc thêng kh¸ thÊp. Lîng tiªu hao oxy sinh ho¸ h¬i cao; tæng c¸c hîp chÊt chøa N trong níc s«ng tuy rÊt thÊp nhng hµm lîng nitrit thêng cao vît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp. Níc s«ng Cµn b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu bÞ nhiÔm bÈn h÷u c¬. Níc c¸c s«ng kh«ng bÞ nhiÔm bÈn vi sinh vµ kim lo¹i nÆng.
2/ Níc kªnh tiªu ngät
HÖ thèng kªnh níc ngät trong khu vùc nghiªn cøu cã nhiÖm vô chÝnh lµ cung cÊp níc ngät phôc vô cho nhu cÇu trång c©y n«ng nghiÖp, thau chua röa mÆn cho c¸c c¸nh ®ång lóa. KÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c mÉu níc t¹i 4 kªnh níc ngät chÝnh vµo mïa kh« trong B¶ng 6.
B¶ng 6: Mét sè thµnh phÇn « nhiÔm chÝnh trong níc kªnh tiªu ngọt
Kªnh
M g/l
§é cøng mg /l
COD mg/l
BOD5 mg/l
Coli
Fecal
NH4+ mg/l
NO2- mg/l
NhËn xÐt
CÇu Tr¾ng
0,77
382
45
35
13.000
26
0,04
0,08
Níc cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬ vµ vi sinh
KiÓm l©m
3,19
1.128
62
35
11
2
0,01
0,22
Níc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬
Chî Kim §«ng
6,13
2.100
-
-
-
-
0,5
0,27
Níc rÊt cøng, mÆn, nhiÔm bÈn h÷u c¬
N«ng trêng B×nh Minh
0,59
450
-
-
-
-
1,2
1,05
Níc cøng, nh¹t, nhiÔm bÈn h÷u c¬
TCVN-5942
10
4
5.000
1
0,01
Tiªu chuÈn chÊt lîng níc mÆt
QCXDVN I
0,5
500
4
2
0
0
0
0
Tiªu chuÈn chÊt lîng níc sinh ho¹t
Nguån: B¸o c¸o tæng quan Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh n¨m 2003
C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu níc mïa kh« cho thÊy níc c¸c kªnh nµy cã ®é pH biÕn ®æi tõ 7,45 - 7,91, thuéc lo¹i níc cã tÝnh kiÒm yÕu; níc kªnh tríc tr¹m KiÓm l©m vµ chî Kim §«ng thuéc lo¹i rÊt cøng, bÞ mÆn, nhiÒu cÆn; c¸c kªnh cßn l¹i níc nh¹t, rÊt mÒm. Thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña níc c¸c kªnh nµy lµ clourur – bicarbonat - natri. Níc c¸c kªnh tiªu ngät cã tæng lîng cÆn l¬ löng biÕn ®æi tõ 1,32 - 42,49 mg/l; lîng oxi hoµ tan cña c¸c kªnh KiÓm l©m vµ CÇu tr¾ng h¬i thÊp, biÕn ®æi tõ 1,8 - 2,26 mg/l; c¸c kªnh cßn l¹i cã lîng oxi hoµ tan trung b×nh, biÕn ®æi tõ 4,4 - 5,8 mg/l; lîng tiªu hao oxi sinh ho¸ rÊt cao: COD biÕn ®æi tõ 45 - 62 mg/l, BOD ®¹t 35 mg/l, níc bÞ nhiÔm bÈn bëi c¸c hîp chÊt h÷u c¬. Tæng hµm lîng c¸c hîp chÊt chøa N thÊp (biÕn ®æi tõ 0,14 - 0,17 mg/l) nhng hµm lîng Nitrit cao, biÕn ®æi tõ 0,08 - 1,05 mg/l, cao nhÊt vît tíi 105 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp; hµm lîng NH4+ biÕn ®æi tõ 0,04 - 1,3 mg/l cao nhÊt vît tíi 26 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. §iÒu nµy cho thÊy níc c¸c kªnh bÞ nhiÔm bÈn h÷u c¬. Mét sè chØ tiªu kh¸c nh sulfur, s¾t tæng, tæng P, silic ®Òu n»m trong giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp. Hµm lîng vi khuÈn Coliform vµ Fecalcoli trong níc kªnh CÇu Tr¾ng rÊt cao, ®¹t tíi 13.000 con vµ 26 con/100 ml, vît giíi h¹n tiªu chuÈn cho phÐp. Trong níc c¸c kªnh cßn cã mÆt hÇu hÕt c¸c kim lo¹i nÆng vµ c¸c nguyªn tè vi lîng kh¸c nhng hµm lîng cña chóng rÊt thÊp, thêng n»m trong giíi h¹n._.ëng nµy kh«ng ®¸ng kÓ. Nhng ë vïng bê ch©u thæ s«ng Hång, ¶nh hëng nµy rÊt lín vµ diÔn biÕn t¸c ®éng kh«ng lêng hÕt ®îc. C¶ 2 phô lu chÝnh cña s«ng Hång ®Òu bÞ ng¨n t¹o hå chøa - hå chøa Hoµ B×nh trªn s«ng §µ vµ hå chøa Th¸c Bµ trªn s«ng Ch¶y. S«ng §µ lµ phô lu lín nhÊt víi diÖn tÝch lu vùc 51.700 km2 tÝnh tíi Hoµ B×nh, chiÕm 50% tæng thuû lîng vµ 42 - 78% lîng ch¶y lò cña hÖ thèng s«ng Hång. §Ëp Hoµ B×nh cã søc chøa 9,45 tû m3, chiÕm 8,29% tæng thuû lîng n¨m cña hÖ thèng s«ng Hång vµ gÊp 4 lÇn hå Th¸c Bµ. Mçi n¨m, lßng hå Hoµ B×nh nhËn 48 triÖu tÊn båi tÝch, t¬ng d¬ng víi 83% lîng båi tÝch ®æ vµo (cßn 17% qua x¶ lò) hay chiÕm 42% tæng t¶i lîng phï sa cña hÖ thèng s«ng Hång.
M«i trêng vµ chÕ ®é thuû v¨n khu vùc nghiªn cøu cã sù thay ®æi m¹nh vµo thêi ®iÓm tríc vµ sau khi vËn hµnh c«ng tr×nh thuû ®iÖn Hoµ B×nh. Lu lîng níc tõ hÖ thèng s«ng Hång vµo s«ng Cµn sau khi vËn hµnh hå thuû ®iÖn Hoµ B×nh gi¶m, dÉn tíi gi¶m lîng phï sa vµ gia t¨ng x©m nhËp mÆn.
B¶ng 17: Sù thay ®æi lu lîng níc s«ng §¸y vµ s«ng Cµn tríc vµ sau khi vËn hµnh hå chøa nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh
Tªn s«ng
Thêi kú tríc khi cã thuû ®iÖn Hoµ B×nh (tríc n¨m 1970)
Thêi kú sau khi cã thuû ®iÖn Hoµ B×nh (sau n¨m 1990)
S«ng §¸y
0,31 Q Hµ Néi
0,32 Q Hµ Néi
S«ng Cµn
0,09 Q Hµ Néi
0,08 Q Hµ Néi
B¶ng 18: Tæng lîng phï sa hµng n¨m ®i ra biÓn qua c¸c cöa s«ng tríc vµ sau khi vËn hµnh nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh (®¬n vÞ triÖu tÊn)
Tªn s«ng
Tríc n¨m 1970
Sau n¨m 1990
G sau/Gtríc
S«ng §¸y
23,305
13,970
0,59
S«ng Cµn
5,329
3,153
0,59
VÒ mÆt lý thuyÕt, sù thiÕu hôt båi tÝch nh vËy lÏ ra ®· g©y hiÖu øng gÇn nh gi¸n ®o¹n qu¸ tr×nh båi tô, g©y xãi lë m¹nh mÏ trªn toµn tuyÕn nhng vÊn ®Ò phøc t¹p h¬n nhiÒu vµ ®Æc biÖt ë vïng cöa §¸y vÉn tiÕp tôc båi tô më réng víi tèc ®é cha tõng thÊy, trªn 100m/n¨m. §©y lµ tèc ®é do con ngêi t¹o ra trong qu¸ tr×nh khai khÈn ®Êt ®ai, chiÕm cø kh«ng gian m«i trêng trÇm tÝch, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng thuû lîi, cìng bøc ph©n bè côc bé nguån båi tÝch cña hÖ thèng s«ng Hång.
Quai ®ª lÊn biÓn
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn b·i båi vµ vïng phô cËn Kim S¬n b¾t ®Çu tõ thÕ kû XV, khi ®ª Hång §øc (1471) b¾t ®Çu ®îc tiÕn hµnh x©y dùng. C«ng viÖc chinh phôc më mang bê câi cña nh©n d©n huyÖn Kim S¬n vµ vïng phô cËn thÓ hiÖn qua 9 lÇn quai ®ª lÊn biÓn, tõ ®ª Hång §øc 1471 ®Õn ®ª B×nh Minh 3 (2001)
1. LÇn quai ®ª ®Çu tiªn vµo n¨m 1471 ®Ó x©y dùng hÖ thèng ®ª Hång §øc. Vµo thêi kú nµy, trôc ®ª gÇn nh ®êng th¼ng ch¹y theo híng ®«ng b¾c - t©y nam.
2. §ª §êng Quan ®îc x©y dùng vµo n¨m 1828, híng trôc ®ª ng¶ h¬n vÒ ®«ng song theo híng chñ ®¹o ®«ng b¾c - t©y nam.
3. §ª §êng 10 x©y dùng vµo n¨m 1899, gÇn nh song song víi hÖ thèng ®ª §êng Quan.
4. §ª Hoµnh Trùc ®îc x©y dùng n¨m 1927. Do ho¹t ®éng uèn khóc vµ kÐo dµi cöa s«ng cña s«ng §¸y vµ s«ng Cµn, chiÒu ngang b·i båi bÞ thu hÑp ®¸ng kÓ. Híng trôc ®ª ®· thay ®æi chuyÓn vÒ ®«ng - ®«ng b¾c vµ t©y - t©y nam, dµi kho¶ng 5 km.
5. §ª Tïng ThiÖn ®îc khëi c«ng n¨m 1933, kh«ng theo trôc th¼ng mµ cã uèn theo híng chñ ®¹o gÇn nh ®«ng - t©y, dµi kho¶ng 7 km.
6. §ª Cån Thoi x©y dùng vµo n¨m 1945 nh»m bao quanh khu vùc b·i båi ph¸t triÓn ë cöa s«ng §¸y cã ®Ønh cung låi híng vÒ phÝa t©y nam, dµi kho¶ng 4 km.
7. Qu¸ tr×nh quai ®ª B×nh Minh 1 diÔn ra n¨m 1959. HÖ thèng ®ª nµy cã híng t©y b¾c - ®«ng nam phï hîp víi ®êng bê biÓn lóc bÊy giê. §ª B×nh Minh 1 dµi kho¶ng 8 km.
8. §ª B×nh Minh 2 ®îc x©y dùng sau ®ª B×nh Minh 1 lµ 21 n¨m vµ hoµn thµnh vµo n¨m 1982. ChiÒu dµi ®ª B×nh Minh 2 kho¶ng 14 km.
9. §ª B×nh Minh 3 ®îc khëi c«ng tõ n¨m 1999. §ª cã chiÒu dµi theo thiÕt kÕ lµ 15,5 km.
Nh vËy, lÇn quai ®ª lÊn biÓn thø 2 c¸ch lÇn thø 1 lµ 357 n¨m, gi÷a lÇn 3 vµ lÇn 2 lµ 71 n¨m, gi÷a lÇn 4 vµ lÇn 3 lµ 28 n¨m cßn nh÷ng lÇn quai ®ª lÊn biÓn sau chØ c¸ch nhau 15 - 20 n¨m. C«ng cuéc quai ®ª lÊn biÓn mét mÆt thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt liÒn ra biÓn, mÆt kh¸c më réng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c vµ ®Êt thæ c. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nh quai ®ª lÊn biÓn, mét sè ho¹t ®éng kh¸c cña con ngêi ®· vµ ®ang lµm ph¸t sinh nh÷ng hiÖn tîng bÊt lîi ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tù nhiªn cña b·i båi vµ lµm thay ®æi c¸c h×nh th¸i sö dông tµi nguyªn ®Êt khu vùc. Hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi trong khai th¸c rõng ngËp mÆn, ®µo ®¾p ao nu«i thuû s¶n, ®¸nh b¾t h¶i s¶n ®· lµm suy gi¶m chÊt lîng b·i båi.
47 h¹ t©n kiÕn t¹o vµ kiÕn to¹h ha/n¨m)g b·i t¸c gi¶ c gãp phÇn lµm phøc t¹p ho¸ qu¸ tr×nh båi tô - xãi lë ®êng bê biÓn 3.2.2. Dù b¸o biÕn ®éng m«i trêng
Do thêi gian tiÕn hµnh luËn v¨n cã giíi h¹n, v× vËy c¸c sè liÖu ph©n tÝch thu ®îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n cha ®ñ ®Ó ®a ra c¸c dù b¸o vµ ®¸nh gi¸ vÒ xu híng biÕn ®æi tµi nguyªn vµ m«i trêng khu vùc kh¶o s¸t. Tuy nhiªn, dùa vµo c¸c t liÖu nghiªn cøu kh¸c vµ c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, dù b¸o t¸c ®éng m«i trêng, cã thÓ nªu lªn mét sè dù b¸o vÒ xu híng biÕn ®æi tµi nguyªn m«i trêng khu vùc nghiªn cøu.
3.2.1.1. C¸c biÕn ®æi ®Þa h×nh, c¶nh quan khu vùc nghiªn cøu
C¸c biÕn ®æi vïng b·i båi ngoµi ®ª
KÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c bøc ¶nh vÖ tinh chôp khu vùc nghiªn cøu qua c¸c thêi kú 1992 vµ 2003 cho thÊy xu thÕ ph¸t triÓn cña b·i båi Kim S¬n nh sau:
Dßng s«ng §¸y sÏ ph©n nh¸nh m¹nh ë vïng cöa s«ng. Trong t¬ng lai gÇn, bê tr¸i s«ng §¸y vïng NghÜa Hng (Nam §Þnh) ph¶i ®èi diÖn víi khóc låi cña s«ng sÏ bÞ xãi lë m¹nh. S«ng §¸y sÏ c¾t xÎ b·i båi NghÜa Hng t¹o mét cöa míi ra biÓn. Nh vËy, vïng cña s«ng §¸y cã xu thÕ ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng vµ ®«ng nam.
Cöa Cµn còng cã xu híng ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng nam. Trong t¬ng lai, vïng cöa s«ng §¸y sÏ bao gåm hÖ cöa nh¸nh s«ng d¹ng ch©n chim. Toµn bé vïng b·i båi Kim S¬n cã xu thÕ ph¸t triÓn theo híng nam - ®«ng nam.
C¸c biÕn ®æi ®Þa h×nh vïng b·i båi trong ®ª
§Þa h×nh vµ c¶nh quan vïng b·i båi trong ®ª sÏ cã nh÷ng thay ®æi do c¸c t¸c ®éng nh©n sinh nh sau: ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®êng giao th«ng vµ hÖ thèng kªnh m¬ng tíi tiªu, më réng c¸c khu d©n c, chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt. Khu vùc x· Kim T©n, Kim Mü, Cån Thoi vµ n«ng trêng B×nh Minh cã kh¶ n¨ng thay ®æi nhiÒu nhÊt.
3.2.1.2. BiÕn ®éng m«i trêng níc
Tr÷ lîng tiÒm n¨ng khai th¸c níc díi ®Êt trong tÇng chøa níc Pleistocen, HÖ tÇng Hµ Néi qua c¸c th«ng sè thuû v¨n t¹i c¸c ®iÓm b¬m hót thÝ nghiÖm trong mïa kh« lµ kh«ng lín. CÇn x¸c ®Þnh vµ nghiªn cøu chi tiÕt c¸c nguån cung cÊp cho c¶ mïa ma, cho tõng khu vùc, tõng x· (®Æc biÖt lµ cho N«ng trêng B×nh Minh vµ vïng khan hiÕm níc Kim H¶i) ®Ó tõ ®ã cã thÓ v¹ch ra ®îc c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch, b¶o vÖ vµ khai th¸c hîp lý nguån níc, phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn c¸c khu d©n c míi, c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, c¸c khu chÕ biÕn thuû s¶n trong t¬ng lai tr¸nh hiÖn tîng suy tho¸i, c¹n kiÖt vµ nhiÔm mÆn nguån níc quý gi¸ nµy.
Khu vùc nghiªn cøu cã tiÒm n¨ng níc mÆt rÊt lín nhng phÇn lín c¸c nguån níc mÆt ë ®©y ®Òu bÞ nhiÔm mÆn, Ýt cã ý nghÜa trong cung cÊp níc phôc vô cho môc ®Ých sinh ho¹t. Møc « nhiÔm trong níc giÕng ®µo, níc c¸c ®Çm nu«i trång thuû s¶n, níc kªnh tiªu ngät, níc s«ng trong khu vùc nghiªn cøu sÏ gia t¨ng do gia t¨ng d©n sè vµ møc tiªu thô cña tõng ngêi d©n trong vïng.
Gia t¨ng « nhiÔm níc kªnh tiªu mÆn, kªnh l¹ch triÒu, níc biÓn ven bê do c¸c ho¹t ®éng quai ®ª lÊn biÓn kh«ng hîp lý cña con ngêi. §iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng v× ®©y lµ khu vùc chñ yÕu lÊy níc mÆn dïng cho vïng nu«i trång thuû s¶n x· Kim Trung, Kim H¶i, Kim §«ng.
3.2.1.3. BiÕn ®éng m«i trêng ®Êt
M«i trêng ®Êt trång lóa vµ ®Çm nu«i cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi theo híng lîng chÊt dinh dìng (N, P, K) gi¶m dÇn, dÉn tíi gi¶m ®é ph× cña ®Êt ®èi víi ho¹t ®éng canh t¸c n«ng nghiÖp. Sù tÝch tô c¸c chÊt « nhiÔm trong ®Êt (kim lo¹i nÆng, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c¸c ho¸ chÊt kh¸c) gia t¨ng do c¸c t¸c nh©n th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ s¶n lîng ®Çm nu«i. Mét sè vïng ®Êt trång lóa chuyÓn sang nu«i trång thuû s¶n sÏ cã m«i trêng ®Êt mÆn.
3.2.1.4. C¸c biÕn ®éng sö dông ®Êt
C¸c d¹ng biÕn ®éng sö dông ®Êt chÝnh cña vïng:
ChuyÓn ®æi ®Êt tõ trång lóa sang nu«i trång thuû s¶n, tËp trung ë N«ng trêng B×nh Minh vµ khu vùc B×nh Minh 2.
ChuyÓn tõ ®Êt thæ canh sang ®Êt thæ c, tËp trung theo c¸c tuyÕn giao th«ng chÝnh cña vïng b·i båi phÝa trong ®ª.
ChuyÓn ®æi ®Êt cho c¸c nhu cÇu x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cña vïng nh: ®µo kªnh tíi tiªu, më réng vµ ph¸t triÓn ®êng giao th«ng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng.
ChuyÓn ®æi ®Êt b·i triÒu, tËp trung chñ yÕu ë khu vùc B×nh Minh 3 theo híng tõ rõng ngËp mÆn thµnh ®Çm nu«i t«m.
DiÖn tÝch rõng ngËp mÆn sÏ gi¶m do ho¹t ®éng quai ®ª lÊn biÓn.
3.3. §ÞNH H¦íNG vµ c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch sö dông tµi nguyªn khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, ninh b×nh
3.3.1. §Þnh híng quy ho¹ch m«i trêng khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh
Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t m«i trêng ®Êt vµ níc vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n vµ dù b¸o c¸c biÕn ®éng vÒ tµi nguyªn ®Êt cña khu vùc cho phÐp ®a ra mét sè ®Þnh híng vµ c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch nh»m sö dông tµi nguyªn ®Êt vµ níc
C¸c chØ tiªu cÇn quan träng nhÊt ®Ó lùa chän ®Þa ®iÓm vïng ®Êt quy ho¹ch ®Çm nu«i thuû s¶n cã thÓ bao gåm: diÖn tÝch vµ ®Æc ®iÓm vïng ®Êt, kh¶ n¨ng cÊp vµ tiªu tho¸t níc mÆn, kh¶ n¨ng cÊp vµ tiªu tho¸t níc ngät, c¸c chi phÝ vµ lîi Ých khi chuyÓn ®æi sö dông ®Êt sang ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n. Dùa vµo c¸c tiªu chÝ trªn, cã thÓ s¬ bé ®¸nh gi¸ nh÷ng diÖn tÝch tiÒm n¨ng nu«i trång thuû s¶n ë vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh (B¶ng 19)
B¶ng 19: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ®Çm nu«i trång thuû s¶n vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh
Lo¹i tiªu chÝ
B×nh Minh 1 (n«ng trêng B×nh Minh)
B×nh Minh 2
B×nh Minh 3
B×nh Minh 4 (ngoµi ®ª)
DiÖn tÝch
Kh¸ thuËn lîi
ThuËn lîi
ThuËn lîi
ThuËn lîi
§Æc ®iÓm ®Êt
Phï hîp
Phï hîp
Phï hîp
ThuËn lîi
Kh¶ n¨ng cÊp níc mÆn
Khã kh¨n
ThuËn lîi
ThuËn lîi
ThuËn lîi
Kh¶ n¨ng cÊp níc ngät
Kh¸ thuËn lîi
Khã kh¨n
Khã kh¨n
Khã kh¨n
Kh¶ n¨ng tiªu tho¸t níc
Kh¸ khã kh¨n
ThuËn lîi
Kh¸ thuËn lîi
ThuËn lîi
Chi phÝ chuyÓn ®æi
Võa ph¶i
Võa ph¶i
Nhá
Võa ph¶i
Lîi Ých chuyÓn ®æi so víi tríc
Võa ph¶i
Cao
Võa ph¶i
Võa ph¶i
XÐt chung c¸c tiªu chÝ (B¶ng 19), c¸c ®iÓm dù kiÕn ph¸t triÓn quy ho¹ch ®Çm nu«i trong vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh ®Òu cã nh÷ng khÝa c¹nh khã kh¨n vµ thuËn lîi riªng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ®Çm nu«i thuû s¶n. Ngoµi vïng thÝch hîp nhÊt ®èi víi ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n lµ khu vùc B×nh Minh 2 ®ang ®îc ®Çu t x©y dùng, c¸c vïng cã møc ®é thÝch hîp tiÕp theo lµ: B×nh Minh 3, N«ng trêng B×nh Minh, B×nh Minh 4.
Qua B¶ng 20, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng sö dông ®Êt vµ c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi cña huyÖn Kim S¬n t¸c gi¶ cã ®a ra mét sè ®Þnh híng cho viÖc quy ho¹ch sö dông tµi nguyªn ®Êt khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n nh sau:
§èi víi diÖn tÝch khu vùc n«ng trêng B×nh Minh
HiÖn t¹i tæng diÖn tÝch cña khu vùc cã 878 ha trong ®ã
§Êt sö dông cho trång lóa: 510 ha
§Êt sö dông cho trång cãi: 37 ha
Theo chñ tr¬ng cña huyÖn vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña khu vùc th× chuyÓn 230 ha trång lóa thuéc vïng cã s¶n lîng lóa thÊp, bÊp bªnh sang nu«i trång thuû s¶n theo ph¬ng ph¸p th©m canh. Trong thùc tÕ, nÕu ta so s¸nh 1 ha ®Êt trång lóa cho mét vô chØ ®îc 8 tÊn/ha/vô vµ gi¸ trÞ chØ ®¹t 12 triÖu ®ång/ha (cha trõ chi phÝ). Trong khi ®ã nÕu nu«i t«m só cã thÓ cho trung b×nh tõ 1 ®Õn 3 tÊn/ha/vô, víi gi¸ trÞ tõ 80 ®Õn 250 triÖu ®ång/ha/vô (cha trõ chi phÝ).
Gi÷ v÷ng diÖn tÝch trång lóa lµ 280 ha ®Ó ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc, gi÷ v÷ng diÖn tÝch trång cãi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n, tËn dông lóc n«ng nhµn cho lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ t¨ng thu nhËp th«ng qua chÕ biÕn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu (B¶ng 20).
§èi víi diÖn tÝch khu vùc B×nh Minh 2
DiÖn tÝch hiÖn nay cña khu vùc lµ 1.932 ha vµ hiÖn nay ®ang ®îc sö dông nu«i thuû s¶n, nhng do thiÕu vèn vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ nªn cha triÓn khai m¹nh viÖc ®Çu t ®Ó nu«i theo ph¬ng ph¸p th©m canh vµ c«ng nghiÖp. HiÖn nay thÞ trêng thuû s¶n trªn thÕ giíi ®· më réng, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Hoa Kú vµ EU, gi¸ thuû s¶n xuÊt khÈu ®· t¨ng… nªn chñ tr¬ng cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng vµ nh©n d©n cã xu híng chuyÓn m¹nh tõ ph¬ng thøc nu«i qu¶ng canh, qu¶ng canh c¶i tiÕn sang nu«i th©m canh vµ c«ng nghiÖp. Khi m« h×nh nu«i th©m canh vµ nu«i c«ng nghiÖp ®· ®Þnh h×nh th× chuyÓn toµn bé diÖn tÝch 450 ha trång lóa sang nu«i trång thuû s¶n. Dù kiÕn s¶n lîng cña khu vùc B×nh Minh 2 sÏ lµ:
- 833 ha nu«i th©m canh cho n¨ng suÊt 5 tÊn/ha, s¶n lîng ®¹t 4.165 tÊn thuû s¶n
- 212 ha nu«i c«ng nghiÖp cho n¨ng suÊt 8 tÊn/ha, s¶n lîng ®¹t 1.696 tÊn thuû s¶n. (B¶ng 20)
§èi víi diÖn tÝch khu vùc B×nh Minh 3
HiÖn nay x· cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 1.450 ha, trong ®ã:
§Êt sö dông cho trång lóa lµ 0 ha
§Êt sö dông cho nu«i trång thuû s¶n lµ 693 ha
§Êt sö dông cho trång cãi lµ 150 ha
§Êt sö dông cho trång rõng lµ 335 ha
Ph¬ng ph¸p nu«i chñ yÕu lµ nu«i b¸n th©m canh, s¶n lîng ®¹t kho¶ng 1.000 tÊn thuû s¶n. NÕu ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ vµ thÞ trêng thuËn lîi sÏ ®Çu t diÖn tÝch 693 ha nu«i b¸n th©m canh sang nu«i th©m canh vµ chuyÓn 150 ha trång cãi sang nu«i thuû s¶n theo ph¬ng ph¸p b¸n th©m canh, thËm chÝ nu«i th©m canh. S¶n lîng dù kiÕn ®¹t 4.200 tÊn.
Toµn bé diÖn tÝch tõ ®ª B×nh Minh 2 ®Õn ®ª B×nh Minh 3 víi tæng chiÒu dµi ®ª B×nh Minh 3 lµ 15,5 km. N¨m 2000, c¸c ®¬n vÞ qu©n ®éi vµ nh©n d©n ®· ®¾p ®îc ®o¹n ®ª phÝa §«ng gi¸p víi s«ng ®¸y lµ 7 km, ®o¹n ®ª phÝa T©y gi¸p víi s«ng Cµn lµ 4 km. HiÖn t¹i, cßn 4,5 km ®ª B×nh Minh 3 cha ®¾p. §Ó ph¸t triÓn nu«i t«m bÒn v÷ng thuéc b·i båi ven biÓn Kim S¬n, viÖc xö lý nguån níc s¹ch cho nu«i t«m lµ ®iÒu thiÕt yÕu ph¶i lµm. Do ®ã kh«ng nªn ®¾p 4,5 km ®ª B×nh Minh 3 mµ ®Ó nguyªn ®o¹n ®ª hë nµy, ®ång thêi kÕt hîp viÖc duy tr× 335 ha rõng ngËp mÆn ®· cã, diÖn tÝch nµy kh«ng ®îc x©m ph¹m, nhÊt lµ chÆt ph¸ ®Ó nu«i trång thuû s¶n. NÕu nh÷ng thöa rõng ®· bÞ ®µo ®¾p nh»m nu«i trång thuû s¶n, th× viÖc ®Çu tiªn ph¶i lµm lµ kh«i phôc l¹i diÖn tÝch rõng cò ®· trång do c¸c tæ chøc níc ngoµi tµi trî nh»m: T¹o hÖ sinh th¸i hë gi÷a hÖ sinh th¸i nu«i trång thuû s¶n vµ hÖ sinh th¸i cöa s«ng, t¹o vïng ®Öm sinh häc gi÷a c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau. §©y sÏ lµ khu vùc diÔn ra qu¸ tr×nh lµm s¹ch m«i trêng. Nã lµ cç m¸y xö lý níc th¶i sinh häc phôc vô cho vïng nu«i trång thuû s¶n thuéc b·i båi ven biÓn Kim S¬n (B¶ng 20)
§èi víi diÖn tÝch khu vùc B×nh Minh 4
Toµn bé vïng b·i båi ngoµi ®ª B×nh Minh 3 cã chiÒu dµi bê biÓn 15,5 km, víi tæng diÖn tÝch 2.600 ha ®Êt tù nhiªn tÝnh ®Õn cèt +0,0, trong ®ã cã 1233 ha trång rõng phßng hé chiÕm 47,4% diÖn tÝch, cßn l¹i kho¶ng 1.367 ha ®Êt trèng, chiÕm 52,6%. §èi tîng rõng chñ yÕu lµ c©y vÑt, sËy… C©y vÑt ®îc trång nhiÒu ë phÝa cöa s«ng Cµn vµ c©y sËy tËp trung ë phÝa s«ng §¸y.
Vïng ngoµi ®ª B×nh Minh 3 chØ quy ho¹ch trång rõng nh»m b¶o vÖ ®ª phôc vô nu«i trång thuû s¶n, ®¶m b¶o cuéc sèng ngêi d©n vïng trong ®ª B×nh Minh 3, vµ mét phÇn nu«i thuû s¶n kh«ng ®ª cèng. Trong vßng nh÷ng n¨m tíi vïng b·i nµy kh«ng nªn ®µo ®¾p ao ®Çm nu«i trång thuû s¶n, mµ chñ yÕu lµ trång rõng phßng hé (rõng ngËp mÆn), còng nh khai th¸c tù nhiªn vµ b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n, kÕt hîp nu«i kh«ng ®ª cèng ®èi tîng nu«i lµ nhuyÔn thÓ. Ngoµi ra, rõng cßn cã t¸c dông gãp phÇn thóc ®Èy c¸c qu¸ tr×nh tÝch tô phï sa, lµm s¹ch m«i trêng ®ång thêi lµm n¬i c tró cña c¸c loµi chim di c (di c kiÕm ¨n vµ di c tró ®«ng) còng nh t¹o nguån dinh dìng trong thuû vùc, lµm c¬ së thøc ¨n cho ®èi tîng thuû s¶n….
Ph¬ng ph¸p bè trÝ trång rõng lµ: Däc theo ®ª B×nh Minh 3 (c¸ch ®ª 100m) trång mét b¨ng rõng réng kho¶ng 200m theo híng tõ T©y sang §«ng. Tõ mÐp ngoµi cña b¨ng rõng nµy, trång nh÷ng b¨ng rõng theo chiÒu däc tõ B¾c xuèng Nam (tõ ®ª B×nh Minh 3 ra biÓn), kÐo dµi tõ T©y sang §«ng. Mçi mét thöa rõng cã chiÒu réng kho¶ng 300m vµ chiÒu dµi tuú thuéc vµo kho¶ng c¸ch tõ mÐp phÝa ngoµi cña b¨ng rõng nãi trªn trë ra biÓn. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c thöa rõng lµ mét kho¶ng trèng réng 150m ®Ó d©n ®i l¹i khai th¸c tù nhiªn kÕt hîp nu«i kh«ng ®ª cèng. §èi víi c¸c b¨ng rõng cÇn nghiªn cøu trång c¸c ®èi tîng c©y phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ®Êt ®ai vïng s«ng §¸y vµ s«ng Cµn (B¶ng 20).
Víi ®Þnh híng sö dôngnh ®· tr×nh bµy ë trªn, s¶n lîng thuû s¶n do nu«i trång hµng n¨m cã thÓ ®¹t tíi kho¶ng 9.500 tÊn. NÕu tÝnh c¶ diÖn tÝch thu ho¹ch khai th¸c vµ ®¸nh b¾t tù nhiªn th× s¶n lîng cã thÓ ®¹t tíi 12.000 tÊn/n¨m. Víi ®Þnh híng ph¸t triÓn vïng b·i båi nh trªn th× viÖc h×nh thµnh c¸c ®Çm nu«i nh©n gièng lµm dÞch vô cung cÊp con gièng lµ rÊt cÇn thiÕt. HiÖn t¹i con gièng ph¶i nhËp tõ c¸c tØnh phÝa Nam lµ chñ yÕu, võa kh«ng chñ ®éng ®îc nguån, kh«ng kiÓm so¸t ®îc chÊt lîng, gi¸ thµnh cao… lµm cho hiÖu qu¶ nu«i trång thuû s¶n thÊp. HiÖn t¹i huyÖn còng ®· cã nh÷ng tr¹m nh©n gièng víi quy m« 50.000 triÖu con gièng/n¨m, so víi nhu cÇu hiÖn t¹i vµ nhu cÇu cña nh÷ng n¨m s¾p tíi th× cßn thiÕu nhiÒu, ®Æc biÖt lµ t«m gièng, sè lîng thiÕu lªn ®Õn 100 triÖu con gièng/n¨m. Do ®ã tØnh Ninh B×nh nªn cã c¸c chÝnh s¸ch kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc ®Çu t s¶n xuÊt con gièng t¹i khu vùc b·i båi huyÖn Kim S¬n.
§èi tîng thuû s¶n nu«i vµ ®¸nh b¾t cña vïng b·i båi ven biÓn Kim S¬n cã nhiÒu lo¹i. Cho ®Õn nay c¸c s¶n phÈm nµy ®ang ®îc tiªu thô t¬i sèng ë c¸c chî trong vïng. V× vËy hao hôt nhiÒu vµ gi¸ trÞ thÊp. Mét dù ¸n x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn lµ rÊt cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ khi triÓn khai më réng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng nu«i thuû s¶n. Do vËy, tØnh ®ang cã chñ tr¬ng x©y dùng 3 nhµ m¸y: Nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n c«ng suÊt 6.000 tÊn/n¨m; nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc c«ng suÊt 10.000 tÊn/n¨m; nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n nu«i t«m c«ng suÊt 15.000 tÊn/n¨m.
B¶ng 20: HiÖn tr¹ng vµ dù kiÕn sö dông ®Êt khu vùc
§¬n vÞ: ha
Dù kiÕn quü ®Êt cho môc ®Ých sö dông
HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt (2005)
N«ng trêng B×nh Minh
B×nh Minh 2
B×nh Minh 3
Ngoµi ®ª B×nh Minh 3
N«ng trêng B×nh Minh
B×nh Minh 2
B×nh Minh 3
Ngoµi ®ª B×nh Minh 3
Trång lóa
280
0
0
0
510
450
0
0
Trång cãi
37
265
0
0
37
265
150
0
Thuû s¶n
230
1045
843
0
0
595
693
0
§Êt thæ c
331
622
272
0
331
622
272
0
Trång rõng
0
0
335
2600
0
0
335
1233
B·i båi
0
0
0
0
0
0
0
1367
Tæng céng
878
1932
1450
2600
878
1932
1450
2600
Sau ®©y lµ b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt (H×nh 4) vµ b¶n ®å ®Þnh híng quy ho¹ch sö dông ®Êt khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh (H×nh 5).
3.3.2. C¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn khu vùc b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n, Ninh B×nh
C¸c gi¶i ph¸p cã thÓ ph©n thµnh 3 nhãm lín: c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch; c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý; c¸c gi¶i ph¸p gi¸o dôc, ®µo t¹o. Mét phÇn c¸c gi¶i ph¸p nªu lªn sau ®©y ®· ®îc c¸c tæ chøc vµ c¬ quan chøc n¨ng trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng tiÕn hµnh trong thêi gian qua vµ hiÖn nay.
Gi¶i ph¸p quy ho¹ch
Quy ho¹ch lµ gi¶i ph¸p ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt trong viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n, bao gåm c¸c néi dung: quy ho¹ch ®Çm nu«i, quy ho¹ch nguån níc mÆn vµ níc ngät, quy ho¹ch h¹ tÇng c¬ së thøc ¨n vµ con gièng, quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô. C¸c néi dung nµy cÇn ®îc thùc hiÖn ®ång bé vµ thèng nhÊt ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ ph¸t triÓn ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng.
ViÖc quy ho¹ch ®Çm nu«i ®· x¸c ®Þnh ë trong c¸c chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn vµ ®îc ®Þnh híng dùa trªn c¸c xu híng biÕn ®éng cña tµi nguyªn ®Êt khu vùc. C¸c khu vùc ®Çm nu«i trong vµ ngoµi ®ª ®· ®îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å (H×nh 5)
ViÖc quy ho¹ch hÖ thèng cung cÊp níc (mÆn vµ ngät) vµ tiªu tho¸t níc cho ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ë vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n lµ rÊt cÇn thiÕt v× hÖ thèng nµy hiÖn nay kh«ng phï hîp cho nhu cÇu ph¸t triÓn diÖn tÝch ®Çm nu«i. Nh ®· nãi ë trªn, ë khu vùc cha cã hÖ thèng cÊp níc ngät ®¶m b¶o chÊt lîng cho c¸c ®Çm nu«i. ViÖc sö dông c¸c kªnh võa tíi vµ võa tiªu níc n«ng nghiÖp lµm nguån níc cÊp ngät cho ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n cã thÓ g©y nªn « nhiÔm m«i trêng níc trong c¸c ®Çm nu«i, võa nhiÔm bÖnh cho thuû s¶n nu«i trång. Theo t¸c gi¶, cã hai ph¬ng ¸n gi¶i quyÕt nguån níc ngät cho c¸c ®Çm nu«i:
- X©y dùng c¸c tr¹m khai th¸c níc ngÇm quy m« tõ 1000 - 2000 m3/ngµy lµm nguån cÊp níc ngät trùc tiÕp cho c¸c ®Þa ®iÓm nu«i trång thuû s¶n. §Ó lµm viÖc nµy cÇn ph¶i cã c¸c nghiªn cøu bæ sung vµ ph¬ng ¸n kü thuËt khai th¸c vµ xö lý níc ngÇm chøa Fe trong khu vùc nghiªn cøu. C¸c tr¹m níc cÊp nµy ®ång thêi cã thÓ ®¶m nhiÖm cung cÊp níc sinh ho¹t cho c¸c khu d©n c tËp trung trong vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n.
- X©y dùng hÖ thèng kªnh lÊy níc ngät tõ s«ng §¸y tíi c¸c khu vùc N«ng trêng B×nh Minh, B×nh Minh 2, B×nh Minh 3.
T¬ng tù nh vËy, cÇn x©y dùng hÖ thèng kªnh cÊp níc mÆn cho vïng nu«i ë N«ng trêng B×nh Minh. Quy m« kÝch thíc c¸c cèng tiªu tho¸t níc cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i cho phï hîp víi nhu cÇu níc cña tõng vïng nu«i cô thÓ.
H¹ tÇng c¬ së chñ yÕu cña ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n lµ c¸c tr¹i gièng vµ c¬ së chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm cÇn ph¶i ®Çu t nghiªn cøu x©y dùng, còng nh khai th¸c hîp lý c¸c c¬ së hiÖn cã ë huyÖn Kim S¬n vµ tØnh Ninh B×nh.
Gi¶i ph¸p qu¶n lý
Qu¶n lý vïng b·i båi lµ mét vÊn ®Ò quan träng, ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn m«i trêng bÒn v÷ng th× cÇn x¸c ®Þnh râ vai trß chÝnh quyÒn c¸c cÊp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, x· héi. Tøc lµ ®èi víi cÊp tØnh th× UBND TØnh lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt quy ho¹ch, nghiªn cøu ban hµnh c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó UBND huyÖn vµ c¸c x· cã lîi Ých t¹i khu vùc b·i båi khai th¸c sö dông cã hiÖu qu¶ b·i båi. UBND huyÖn Kim S¬n lµ c¬ quan nhµ níc trùc tiÕp qu¶n lý vïng b·i båi theo quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch, vËn ®éng ®Çu t vµ lµ chñ ®Çu t cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cã nhu cÇu ®îc thuª, qu¶n lý nguån thu cho ng©n s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t vµ tiªu thô s¶n phÈm, qu¶n lý an ninh trËt tù khu vùc b·i båi. UBND x· cã nguån lîi tõ khu vùc b·i båi lµ c¬ quan trùc tiÕp qu¶n lý ngêi lao ®éng, híng dÉn ngêi lao ®éng chÊp hµnh nghiªm nh÷ng cam kÕt ®· ký trong hîp ®ång thuª ®Êt, ®ång thêi phèi hîp víi UBND huyÖn ®¶m b¶o an ninh trËt tù vµ gi¶i quyÕt c¸c khóc m¾c ph¸t sinh. C¸c cÊp chÝnh quyÒn trªn cÇn phèi hîp ®ång bé víi nhau ®Ó qu¶n lý mét sè vÊn ®Ò cña khu vùc b·i båi nh sau:
- Qu¶n lý tèt hÖ thèng lÊy níc mÆn, qu¶n lý ho¹t ®éng khai th¸c níc ngÇm lµm nguån níc sinh ho¹t cho c¸c khu vùc d©n c vµ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n, tr¸nh t×nh tr¹ng khai th¸c kh«ng cã giÊy phÐp trµn lan hiÖn nay, dÉn tíi kh¶ n¨ng « nhiÔm nguån níc ngÇm cã chÊt lîng tèt vµ lu lîng lín hiÖn nay cña khu vùc nghiªn cøu.
- Qu¶n lý nguån gièng vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn thøc ¨n nu«i trång (sÏ ph¸t triÓn trong t¬ng lai) ë khu vùc nghiªn cøu, nh»m ®¶m b¶o chÊt lîng tèt nguån gièng vµ thøc ¨n cho ho¹t ®éng nu«i trång.
- H×nh thµnh c¬ së qu¶n lý m«i trêng níc vµ ®Êt cña c¸c ®Çm nu«i trång thuû s¶n vµ m«i trêng níc vµ ®Êt tù nhiªn trong khu vùc, ®Ó kÞp thêi vµ chñ ®éng ®a ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ c¸c biÕn ®éng vÒ m«i trêng níc vµ ®Êt khu vùc nghiªn cøu.
- Qu¶n lý c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm nu«i trång thuû s¶n cho toµn khu vùc nghiªn cøu. HiÖn t¹i lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vµ t nh©n ®· vµ ®ang thuª ®Êt ®Ó s¶n xuÊt vµ kinh doanh trªn khu vùc.
Gi¶i ph¸p gi¸o dôc - ®µo t¹o
C¸c néi dung cÇn thùc hiÖn cã thÓ bao gåm:
Gi¸o dôc ý thøc ngêi d©n khu vùc trong viÖc b¶o vÖ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ë vïng b·i triÒu nh: rõng ngËp mÆn, c¸c lo¹i con gièng ®¸nh b¾t, m«i trêng ®¸nh b¾t
Gi¸o dôc ngêi d©n ý thøc tr¸ch nhiÖm t«n träng c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p khai th¸c níc ngÇm, sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ ho¸ chÊt nu«i trång thuû s¶n, quy ®Þnh lÊy níc vµ th¶i níc t¹i c¸c ®Çm nu«i
§µo t¹o c¸c c¸n bé cã nghiÖp vô kü thuËt vÒ nu«i trång vµ qu¶n lý m«i trêng lµm nÒn t¶ng c¬ b¶n cho ho¹t ®éng cña d©n c ®Þa ph¬ng. §µo t¹o c¸c bé phËn qu¶n lý ®Þa ph¬ng, c¸c kiÕn thøc vµ ph¬ng ph¸p qu¶n lý tæng hîp ®íi bê, lµm c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt vµ thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh t¹i ®Þa ph¬ng.
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
I. KÕT LUËN
ViÖc ph©n tÝch c¸c biÕn ®éng m«i trêng mét c¸ch toµn diÖn, cho phÐp chóng ta thÊy mét bøc tranh vÒ hiÖn tr¹ng m«i trêng hoµn chØnh cña khu vùc nghiªn cøu. Tõ c¸c kÕt qu¶ ®îc tr×nh bµy ë trªn, cã thÓ t¹m thêi ®a ra mét sè kÕt luËn nh sau:
1. H×nh d¹ng ®êng bê vµ diÖn tÝch vïng b·i båi cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ theo chiÒu híng: b·i båi phÝa cöa s«ng §¸y ®ang më réng. Vïng cöa s«ng §¸y cã xu thÕ ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng vµ ®«ng nam do bê tr¸i s«ng §¸y vïng NghÜa Hng (Nam §Þnh) ph¶i ®èi diÖn víi khóc låi cña s«ng sÏ bÞ xãi lë m¹nh, s«ng §¸y sÏ c¾t xÎ b·i båi NghÜa Hng t¹o mét cöa míi ra biÓn. Cöa Cµn còng cã xu híng ph¸t triÓn vÒ phÝa ®«ng nam. Trong t¬ng lai, vïng cöa s«ng §¸y sÏ bao gåm hÖ cöa nh¸nh s«ng d¹ng ch©n chim. Toµn bé vïng b·i båi Kim S¬n cã xu thÕ ph¸t triÓn theo híng nam - ®«ng nam.
Níc giÕng ®µo vµ níc giÕng khoan trong khu vùc nghiªn cøu kh«ng ®¹t tiªu chuÈn chÊt lîng níc ngÇm còng nh tiªu chuÈn níc cÊp cho sinh ho¹t vÒ c¸c ph¬ng diÖn: hµm lîng chÊt h÷u c¬, hµm lîng NH4+, NO2-, vi khuÈn, ®é tæng kho¸ng ho¸, hµm lîng clo, tæng ®é cøng, tæng cÆn sÊy kh«... cÇn ph¶i ®îc xö lý tríc khi dïng vµo môc ®Ých sinh ho¹t. Níc s«ng ®îc sö dông trong ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n nhng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn dïng cho níc cÊp sinh ho¹t vÒ ®é mÆn vµ cÆn sÊy kh«, cha bÞ nhiÔm bÈn nhng b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu cña sù nhiÔm bÈn h÷u c¬. ChÊt lîng níc biÓn ven bê trong khu vùc nghiªn cøu ®¹t TCVN 5943 – 1995 vÒ tiªu chuÈn ®èi víi níc biÓn ven bê.
Hµm lîng c¸c nguyªn tè vi lîng, c¸c chÊt d lîng thuèc b¶o vÖ thùc vËt trong líp bïn ®Êt tÇng mÆt ®Òu n»m trong møc giíi h¹n cho phÐp.
2. C¸c nguyªn nh©n g©y ra sù biÕn ®éng vÒ m«i trêng vµ tµi nguyªn lµ c¸c nguyªn nh©n tù nhiªn vµ nh©n t¹o. Trong hµng lo¹t c¸c yÕu tè tù nhiªn ¶nh hëng, yÕu tè chÝnh khèng chÕ qu¸ tr×nh trªn lµ hÖ thèng c¸c ®øt g·y híng T©y B¾c - §«ng Nam, c¸c t¸c ®éng ngo¹i sinh cña dßng däc bê vµ sù thay ®æi lu lîng dßng ch¶y s«ng §¸y vµ s«ng Cµn sau khi hå thuû ®iÖn Hoµ B×nh ®i vµo ho¹t ®éng ®· khèng chÕ qu¸ tr×nh xãi mßn, båi tô ë bê biÓn Kim S¬n. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng nh©n sinh chñ yÕu lµ ho¹t ®éng quai ®ª lÊn biÓn vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vïng b·i båi còng cã ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®Õn chÕ ®é ®éng lùc dßng ch¶y vµ tèc ®é ph¸t triÓn vïng.
Nghiªn cøu c¸c biÕn ®éng do ho¹t ®éng KT - XH cho thÊy: ho¹t ®éng chuyÓn ®æi sö dông ®Êt ®ang x¶y ra m¹nh mÏ vµ tËp trung t¹i khu vùc n«ng trêng B×nh Minh vµ B×nh Minh 2 theo híng chuyÓn ®æi ®Êt trång lóa thµnh ®Çm nu«i thuû s¶n. Khu vùc b·i triÒu B×nh Minh 3 tõ rõng ngËp mÆn thµnh ®Çm nu«i thuû s¶n. C¸c khu vùc b·i båi ngËp níc ngoµi ®ª B×nh Minh 3 ®ang ®îc khai th¸c tù nhiªn, cha cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng.
3. Theo ph¬ng ¸n quy ho¹ch th× tæng diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n so víi hiÖn nay t¨ng lªn 830 ha vµ ph¬ng thøc nu«i thay ®æi, hay nãi c¸ch kh¸c diÖn tÝch nu«i theo c¸c ph¬ng thøc thay ®æi, vµ sù thay ®æi theo híng chñ yÕu lµ nu«i th©m canh, møc ®Çu t cao vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lín h¬n. DiÖn tÝch cÊy lóa gi¶m xuèng tõ 960 ha xuèng chØ cßn 280 ha. DiÖn tÝch trång cãi trong t¬ng lai sÏ lµ 302 ha ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi d©n trong vïng.
C¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim s¬n gåm cã 3 nhãm gi¶i ph¸p chÝnh: gi¶i ph¸p quy ho¹ch bao gåm c¸c néi dung quy ho¹ch ®Çm nu«i, quy ho¹ch nguån níc mÆn vµ níc ngät, quy ho¹ch h¹ tÇng c¬ së thøc ¨n vµ con gièng, quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô; gi¶i ph¸p qu¶n lý bao gåm qu¶n lý hÖ thèng lÊy níc mÆn, qu¶n lý ho¹t ®éng khai th¸c níc ngÇm, qu¶n lý nguån gièng vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn thøc ¨n nu«i trång, qu¶n lý m«i trêng níc vµ ®Êt cña c¸c ®Çm nu«i trång thuû s¶n vµ tù nhiªn trong khu vùc, qu¶n lý c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm nu«i trång thuû s¶n; gi¶i ph¸p gi¸o dôc - ®µo t¹o bao gåm gi¸o dôc cho ngêi d©n vµ c¸n bé kü thuËt nu«i trång thuû s¶n, ý thøc b¶o vÖ m«i trêng vµ tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ m«i trêng.
II. KIÕN NGHÞ
KÕt qu¶ kh¶o s¸t c¸c biÕn ®éng m«i trêng khu vùc vïng ven biÓn huyÖn Kim S¬n cho phÐp ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ ®Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch sö dông tµi nguyªn khu vùc mét c¸ch bÒn v÷ng vµ nh»m gi¶m thiÓu tèi ®a c¸c t¸c ®éng bÊt lîi tíi khu vùc.
1. KiÕn nghÞ vÒ qu¶n lý tæng hîp m«i trêng vµ tµi nguyªn vïng b·i båi:
TiÕp tôc cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt khu vùc. X©y dùng mét m« h×nh tÝnh to¸n mét c¸ch t¬ng ®èi chÝnh x¸c kh¶ n¨ng båi tô vµ xu híng båi tô cña vïng b·i båi ven biÓn huyÖn Kim S¬n ®Ó tõ ®ã cã c¸c ®Þnh híng sö dông tµi nguyªn ®Êt bÒn v÷ng cho t¬ng lai.
TiÕn hµnh quy ho¹ch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi cña khu vùc, bao gåm: quy ho¹ch ®Çm nu«i, quy ho¹ch nguån níc, quy ho¹ch h¹ tÇng c¬ së thøc ¨n vµ con gièng, quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ thÞ trêng tiªu thô… C¸c khu vùc thuËn lîi lµ B×nh Minh 2, B×nh Minh 3. C¸c gi¶i ph¸p nµy nªn thùc hiÖn ®ång bé vµ thèng nhÊt ®Ó t¹o hiÖu qu¶ ph¸t triÓn vïng.
2. KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý m«i trêng nh»m gi¶i quyÕt c¸c t¸c ®éng bÊt lîi cho khu vùc nghiªn cøu:
H×nh thµnh c¬ së qu¶n lý m«i trêng níc vµ ®Êt cña c¸c ®Çm nu«i thuû s¶n vµ m«i trêng níc vµ ®Êt tù nhiªn trong khu vùc, ®Ó kÞp thêi vµ chñ ®éng ®a ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ c¸c biÕn ®éng.
TiÕn hµnh quai ®ª, gia cè ®ª B×nh Minh 3 nh»m h¹n chÕ xãi lë ®ang x¶y ra m¹nh mÏ t¹i khu vùc nµy.
X©y dùng hÖ thèng thuû lîi dÉn níc cÊp cho ®Çm nu«i riªng biÖt víi hÖ thèng dÉn níc th¶i. Nh vËy sÏ h¹n chÕ hiÖn tîng l©y lan khi t«m bÞ bÖnh. Mçi khu vùc ®Çm nu«i nªn cã ao chøa níc th¶i th¶i ra tõ ®Çm nu«i, ®Ó xö lý tríc khi th¶i ra kªnh thuû lîi chung.
Cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc ®Çu t vµo nu«i trång thuû s¶n ë khu vùc. §ång thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý ®ång bé ®Ó qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm thuû, h¶i s¶n cña c¸c doanh nghiÖp.
Bªn c¹nh ®ã, nªn cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m gi¸o dôc ý thøc ngêi d©n trong khu vùc ®Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn nh: rõng ngËp mÆn, tµi nguyªn sinh vËt, m«i trêng vµ chuyªn m«n vÒ m«i trêng lµm nÒn t¶ng cho c¸c ho¹t ®éng cña c d©n ®Þa ph¬ng.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 14182.DOC