Đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường Trung Cận Đông

I. §Æc ®iÓm ®Þa lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn Trung CËn §«ng lµ tªn gäi mµ c¸c n­íc ph­¬ng T©y dïng ®Ó chØ vïng l·nh thæ, n¬i tiÕp gi¸p cña ba ch©u lôc: ch©u ¸, ch©u ¢u vµ ch©u Phi. Trung CËn §«ng th­êng ®­îc xem lµ mét kh¸i niÖm cã tÝnh chÊt ­íc lÖ, v× biªn giíi khu vùc thay ®æi hoÆc theo ®Æc ®iÓm cña giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ, hoÆc theo quan ®iÓm chiÕn l­îc cña tõng n­íc. Trung CËn §«ng lµ mét tõ ghÐp, trong ®ã kh¸i niÖm "CËn §«ng" ra ®êi tr­íc vµ tõng tån t¹i ®éc lËp nhiÒu thÕ kû. Kh¸i niÖm nµy b¾t nguån tõ quan niÖm vÒ ®Þa lý thêi trung ®¹i cña c¸c c­êng quèc hµng h¶i ven §¹i T©y D­¬ng vµ t©y §Þa Trung H¶i nh­: Anh, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha, Hµ Lan, Ph¸p vµ Italia. Tho¹t ®Çu, th­¬ng nh©n c¸c n­íc nµy gäi vïng ven bê phÝa ®«ng §Þa Trung H¶i lµ vïng CËn §«ng. Kh¸i niÖm nµy dÇn dÇn trë thµnh mét kh¸i niÖm ®Þa lý phæ biÕn, mµ sau ®ã, c¸c n­íc lín kh¸c nh­: Nga, ¸o vµ §øc còng chÊp nhËn sö dông. CËn §«ng trë thµnh mét kh¸i niÖm cã tÝnh chÊt quèc tÕ vµ ®· ®­îc thõa nhËn réng r·i. Vµo thÕ kû XVI, toµn bé vïng CËn §«ng n»m trong ®­êng biªn giíi cña ®Õ chÕ Osman hïng m¹nh, gåm l·nh thæ tr¶i réng trªn ba ch©u lôc, bao trïm mét phÇn l·nh thæ n­íc ¸o, Hungary vµ toµn bé b¸n ®¶o Balkan ë ch©u ¢u, tÊt c¶ c¸c n­íc ¶rËp kÓ c¶ Israel ë T©y ¸, mét phÇn Iran vµ c¸c n­íc Kavkaz thuéc Liªn X« cò, c¸c n­íc B¾c Phi vµ c¸c ®¶o chiÕn l­îc trªn §Þa Trung H¶i. §Õ chÕ Osman suy yÕu kÓ tõ nöa sau thÕ kû XVII vµ ®i ®Õn tan r· hoµn toµn sau cuéc ChiÕn tranh ThÕ giíi lÇn thø nhÊt. Trong thêi kú nµy, c¸c c­êng quèc ch©u ¢u t¨ng c­êng x©m nhËp vµ tranh giµnh ¶nh h­ëng ë ®Õ quèc Osman. Mäi vÊn ®Ò tranh chÊp gi÷a c¸c n­íc nµy ë thêi ®iÓm ®ã ®Òu ®­îc gäi lµ "vÊn ®Ò ph­¬ng §«ng". Ch©u ¢u b¾t ®Çu sö dông kh¸i niÖm Trung §«ng ®Ó chØ vïng gi÷a ®Õ quèc Osman vµ vïng ViÔn §«ng (vïng gåm c¸c n­íc kh«ng gi¸p §Þa Trung H¶i nh­ Iran, Afghanistan vµ Ên §é). Tõ ®ã, kh¸i niÖm Trung §«ng ®· ra ®êi. Trung §«ng vµ CËn §«ng ®­îc sö dông ®Ó chØ hai khu vùc ®Þa lý kÒ nhau trong mét thêi gian kh¸ dµi. Sau ®ã, do nh÷ng t­¬ng ®ång ®Æc biÖt vÒ ®Þa lý, lÞch sö vµ v¨n hãa cña khu vùc mµ tõ ghÐp Trung CËn §«ng ®· ®­îc sö dông réng r·i trªn diÔn ®µn quèc tÕ. DÇn dÇn, trong thuËt ng÷ chÝnh trÞ, ng­êi ta hay dïng kh¸i niÖm Trung §«ng (Middle East) víi nghÜa bao gåm c¶ vïng CËn §«ng. Trong cuéc ChiÕn tranh ThÕ giíi thø hai, Anh ®· dïng kh¸i niÖm Trung §«ng ®Ó chØ vïng l·nh thæ tõ Nam ¸ ®Õn B¾c Phi vµ ®Æt Bé chØ huy qu©n sù Trung §«ng t¹i Ai CËp. KÓ tõ ®©y, kh¸i niÖm Trung §«ng ®· b¾t ®Çu ®­îc sö dông chÝnh thøc trong ng«n ng÷ chÝnh trÞ quèc tÕ. Nh­ vËy, kh«ng gièng nh­ c¸c khu vùc kh¸c, tªn gäi dµnh cho khu vùc nµy còng ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh h×nh thµnh t­¬ng ®èi phøc t¹p. Tïy theo tõng môc ®Ých nghiªn cøu cô thÓ mµ ng­êi ta l¹i ®­a ra danh s¸ch c¸c n­íc Trung CËn §«ng kh«ng hoµn toµn gièng nhau. VÝ dô, trong b¸o c¸o hµng n¨m vÒ t×nh h×nh thÕ giíi (n¨m 2003), Liªn HiÖp Quèc ®· xÕp c¸c n­íc Trung §«ng vµ ¶rËp B¾c Phi vµo mét nhãm, gäi lµ Trung §«ng vµ B¾c Phi. Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam cã mét Vô chuyªn tr¸ch vÒ khu vùc nµy, víi ®a sè c¸c n­íc thuéc danh s¸ch mµ Liªn HiÖp Quèc ®­a ra, l¹i cã tªn lµ Vô T©y Nam ¸- ch©u Phi. VÒ phÝa c¸c n­íc Trung §«ng, ®Ó hßa nhÞp cïng xu thÕ héi nhËp, hä còng ®· thiÕt lËp nªn nh÷ng tæ chøc cã tÝnh chÊt khu vùc, nh­: Liªn ®oµn c¸c n­íc ¶rËp, mang tÝnh chÊt ­íc lÖ râ nÐt, mµ kh«ng ®Æt tªn chÝnh thøc lµ Liªn ®oµn c¸c n­íc Trung CËn §«ng. TÝnh chÊt ­íc lÖ ë ®©y thÓ hiÖn ë viÖc mét sè n­íc tham gia Liªn ®oµn kh«ng n»m trong khu vùc Trung §«ng, nh­ng l¹i lµ c¸c quèc gia ¶rËp gÇn gòi vÒ ®Þa lý (nh­ Ma-rèc ë r×a §«ng cña khu vùc B¾c Phi). Trong khi ®ã, mét sè n­íc n»m trong khu vùc Trung §«ng nh­ Hy L¹p, ®¶o Cyprus l¹i kh«ng gia nhËp Liªn ®oµn v× kh«ng ph¶i lµ c¸c quèc gia ¶rËp, kh«ng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nÒn v¨n hãa ¶rËp. Nh­ vËy, b¶n th©n c¸c n­íc Trung CËn §«ng còng dùa trªn khÝa c¹nh v¨n hãa ®Ó x©y dùng c¸c tæ chøc ®Þa lý- chÝnh trÞ. Tuy nhiªn, trong sù ®a d¹ng ®ã, ng­êi ta vÉn t×m thÊy nh÷ng ®iÓm ®ång nhÊt. Dï quan niÖm theo c¸ch nµo, Trung CËn §«ng còng bao gåm c¸c n­íc §«ng B¾c Phi vµ T©y Nam ¸ sau ®©y Theo: cuèn "LÞch sö Trung CËn §«ng", NXB Gi¸o dôc, 2000, ®­îc sö dông ®Ó lµm tµi liÖu tham kh¶o cho gi¸o viªn, häc sinh vµ sinh viªn ViÖt Nam : §«ng B¾c Phi: Ai CËp vµ Libya. B¸n ®¶o ¶rËp: ¶rËp Xªót, C«-oÐt (Kuwait), Ba-ranh (Bahrain), Ca-ta (Qatar), Oman, Yªmen, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt. Vïng l­ìi liÒm ph× nhiªu: Israel, Giooc-®a-ni (Jordan), Iraq, Li-b¨ng (Lebanon), Xi-ri (Syria). Iran vµ Thæ NhÜ Kú (gåm c¶ phÇn ch©u ¸ vµ ch©u ¢u) Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña mét vïng chuyÓn tiÕp kÕt hîp víi nh÷ng thµnh tè b¶n ®Þa ®Æc biÖt t¹o nªn tÝnh ®ång nhÊt ®éc ®¸o cña khu vùc Trung CËn §«ng. ë ®©y, sù g¾n bã, hßa quyÖn vµ t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c yÕu tè ®Þa lý, lÞch sö vµ v¨n hãa ®· khiÕn Trung CËn §«ng trë thµnh n¬i giao thoa vÒ kinh tÕ vµ v¨n hãa cña thÕ giíi. B¶ng 1.1: S¬ l­îc vÒ c¸c n­íc Trung CËn §«ng STT Tªn n­íc DiÖn tÝch (km2) D©n sè % d©n sè theo ®¹o Håi ChÕ ®é chÝnh trÞ Thñ ®« 1 ¶rËp Xªót 2.149.690 21.701.000 99 Qu©n chñ Riyadh 2 Yªmen 527.790 15.320.000 Céng hßa Sanaa 3 ¤man 212.460 2.709.000 86 Qu©n chñ Muscat 4 C«-oÐt 17.820 2.023.000 85 Qu©n chñ lËp hiÕn Kuwait 5 Ba-ranh 690 663.000 85 Qu©n chñ Manamah 6 Qatar 11.000 584.000 Qu©n chñ Doha 7 Thæ NhÜ Kú 769.630 68.569.000 99,8 Céng hßa Ankara 8 Syria 183.780 17.040.000 Céng hßa Damascus 9 Gioãc-®a-ni 88.930 5.196.000 90 Céng hßa Amman 10 Li b¨ng 10.230 3.614.000 55,3 Céng hßa Beirut 11 Iraq 437.370 24.246.000 Céng hßa Baghdad 12 Iran 1.622.000 72.376.000 99,1 Céng hßa Tehran 13 U.A.E 83.600 2.701.000 94,9 Liªn bang qu©n chñ Abu Dhabi 14 Ai CËp 995.450 70.278.000 90 Céng hßa Cairo 15 Libya 1.759.540 5.529.000 Céng hßa Tripoli Tæng 8.869.980 313.149.000 Nguån: LÞch sö Trung CËn §«ng (NXB GD), trang 8 Sè liÖu tõ cuèn The World Guide 2003 - 2004 1. VÞ trÝ ®Þa lý Trung CËn §«ng lµ khu vùc cã vÞ trÝ chiÕn l­îc v« song. Kh«ng cã vïng nµo kh¸c trªn thÕ giíi cã ®­îc nh÷ng ­u thÕ ®Æc biÖt nh­ vËy, víi ba ch©u lôc ¢u, ¸, Phi tô héi; n¬i cã thÓ nèi liÒn hoÆc chia c¾t ba ®¹i d­¬ng (§¹i T©y D­¬ng, Ên §é D­¬ng, Th¸i B×nh D­¬ng). Xung quanh khu vùc Trung CËn §«ng cã n¨m biÓn: biÓn §en, biÓn Caspi, biÓn §á, biÓn ¶rËp vµ biÓn §Þa Trung H¶i. §©y ®Òu lµ nh÷ng khu vùc thuËn lîi cho ho¹t ®éng giao th­¬ng ®­êng biÓn, vËn chuyÓn dÇu má- m¹ch m¸u nu«i d­ìng sù phån thÞnh cña c¸c quèc gia Vïng VÞnh, ®ång thêi còng lµ nguån vµng ®en mµ c¸c n­íc t­ b¶n lu«n thÌm kh¸t. Víi vÞ trÝ ®Þa lý nh­ trªn, c¸c n­íc Trung CËn §«ng ®ãng vai trß quan träng trong hµng h¶i vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ. Tõ Ên §é D­¬ng b»ng ®­êng biÓn qua biÓn §á råi qua kªnh ®µo Suez cã thÓ ng­îc lªn c¸c biÓn §Þa Trung H¶i vµ H¾c H¶i… vµ th«ng ra §¹i T©y D­¬ng ®Ó giao th­¬ng víi c¸c n­íc kh¸c ë B¾c ¢u vµ nhiÒu thÞ tr­êng kh¸c cña thÕ giíi. Nh÷ng yÕu tè ®Þa lý ®· t¹o ra mäi vÊn ®Ò chiÕn l­îc liªn quan ®Õn sù liªn l¹c gi÷a c¸c vïng, gi÷a c¸c ch©u lôc vµ gi÷a c¸c ®¹i d­¬ng th«ng qua viÖc kiÓm so¸t c¸c eo biÓn vµ c¸c ®¶o chiÕn l­îc ë §Þa Trung H¶i. C¸c nhµ chinh phôc vÜ ®¹i trong lÞch sö ®Òu cã quan ®iÓm chung vÒ ý nghÜa chiÕn l­îc cña Trung CËn §«ng. Pierre §¹i ®Õ vµ NapolÐon Bonaparte ®Òu ®¸nh gi¸: "Ai kiÓm so¸t ®­îc Constantinople Constantinople lµ kinh ®« cña ®Õ quèc Byzantium, do Hoµng ®Õ Constantine vÜ ®¹i x©y dùng, n»m ¸n ng÷ ®­êng vµo biÓn §en. N¨m 1453, ng­êi Thæ chiÕm Constantinople vµ ®æi tªn nã lµ Istanbul. , ng­êi ®ã cai trÞ ®­îc thÕ giíi". Trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh, c¶ Mü vµ Liªn X« ®Òu coi Trung CËn §«ng lµ khu vùc lîi Ých sèng cßn. Theo Tæng thèng Mü Eisenhower, kh«ng cã vïng nµo quan träng h¬n Trung §«ng vÒ mÆt chiÕn l­îc. 2. §iÒu kiÖn tù nhiªn (®Þa h×nh, khÝ hËu) Trung CËn §«ng bao gåm nhiÒu n­íc lín, nhá kh¸c nhau. Nh÷ng n­íc cã diÖn tÝch l·nh thæ lín nhÊt lµ ¶rËp Xªót (trªn 2,1 triÖu km2), Libya (gÇn 1,8 triÖu km2), Iran (trªn 1,6 triÖu km2), Ai CËp (995.450 km2), Thæ NhÜ Kú (769.630 km2), trong khi l¹i cã nh÷ng n­íc nhá víi diÖn tÝch ch­a ®Çy 1.000 c©y sè vu«ng, nh­ Ba-ranh (690 km2) Nguån sè liÖu: The World Guide 2003 - 2004, Th­ viÖn Ng©n hµng ThÕ giíi t¹i Hµ Néi. . Nói, cao nguyªn kh« c»n vµ sa m¹c lµ h×nh ¶nh chung quen thuéc cña thiªn nhiªn vïng Trung CËn §«ng. MiÒn b¾c khu vùc Trung CËn §«ng cã nh÷ng cao nguyªn réng lín nèi tiÕp nhau, nh÷ng d·y nói víi nh÷ng ngän kh¸ cao. B¸n ®¶o Arabi ë phÝa t©y nam lôc ®Þa ch©u ¸ còng ®­îc xem nh­ mét cao nguyªn, lµ b¸n ®¶o réng nhÊt ch©u lôc (gÇn 3 triÖu km2). PhÝa ®«ng vµ nam b¸n ®¶o lµ c¸c sa m¹c Nªphót vµ Rub al-Khali. Trung CËn §«ng n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi, m­a kh«ng ®Òu: miÒn duyªn h¶i cã l­îng m­a tõ 400-900 mm, c¸c vïng sa m¹c n»m s©u trong ®Êt liÒn hiÕm m­a. Nh×n chung, khÝ hËu nãng vµ kh«. Trung CËn §«ng kh«ng cã nhiÒu s«ng. Hai hÖ thèng s«ng lín: hÖ thèng s«ng Nile vµ hÖ thèng hai s«ng Euphrates- Tigris vµ mét sè s«ng nhá cã n­íc ch¶y quanh n¨m nh­ s«ng Jordan vµ s«ng Litani (ë Lib¨ng) lµ nguån n­íc quan träng cña toµn khu vùc. §ång b»ng ®¸ng kÓ nhÊt ë Trung CËn §«ng lµ ®ång b»ng L­ìng Hµ, do hai con s«ng Euphrates vµ Tigris t¹o nªn. Ven §Þa Trung H¶i cã mét d¶i ®ång b»ng hÑp nh­ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi khu vùc nµy. PhÇn lín c¸c lo¹i ®Êt trång ë Trung CËn §«ng kh«ng ph¶i lµ lo¹i ®Êt tèt. Rõng kÐm ph¸t triÓn (ngo¹i trõ vïng ven biÓn §en vµ biÓn Caspi); thùc vËt tù nhiªn cßn nghÌo. Tuy nhiªn, khu vùc nµy l¹i næi tiÕng víi c¸c lo¹i qu¶ cã mói (cam, chanh), c¸c lo¹i c©y lÊy h¹t, c©y chµ lµ vµ c©y b«ng- nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt (®iÓn h×nh lµ Thæ NhÜ Kú cã chÊt l­îng b«ng rÊt tèt). Kho¸ng s¶n næi tiÕng cña Trung CËn §«ng lµ dÇu má, tËp trung chñ yÕu ë c¸c n­íc ven vÞnh Ba T­. Tr÷ l­îng dÇu má cña c¶ khu vùc ­íc kho¶ng trªn 100 tû tÊn, chiÕm kho¶ng 41% tr÷ l­îng dÇu cña c¶ thÕ giíi. C¸c vùa dÇu quan träng n»m trªn l·nh thæ c¸c n­íc ¶rËp Xªót, Iran, Iraq, C«-oÐt, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt. II. §Æc ®iÓm lÞch sö, chÝnh trÞ - x· héi vµ d©n c­ 1. VÒ lÞch sö Tõ thêi th­îng cæ, Trung CËn §«ng ®· trë thµnh con ®­êng giao l­u bu«n b¸n h­¬ng liÖu vµ t¬ lôa gi÷a c¸c n­íc ph­¬ng §«ng vµ ch©u ¢u. ë ®©y cã kªnh ®µo Suez nèi liÒn §Þa Trung H¶i víi Hång H¶i- con ®­êng hµng h¶i ng¾n nhÊt tõ §«ng sang T©y. Trung CËn §«ng suèt mét thêi gian dµi ®· tõng lµ trung t©m cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i. N¬i ®©y bao gåm c¸c quèc gia cã nÒn v¨n hãa l©u ®êi tõ 2.000 ®Õn 3.000 n¨m tr­íc C«ng nguyªn. N¬i ®©y næi tiÕng kh«ng chØ víi nÒn v¨n minh L­ìng Hµ vµ v¨n minh Ai CËp cæ ®¹i mµ cßn lµ n¬i xuÊt xø cña c¸c dßng t«n gi¸o lín trªn thÕ giíi nh­ Håi gi¸o, Do Th¸i gi¸o, Thiªn chóa gi¸o… Do cã vÞ trÝ chiÕn l­îc quan träng vµ nguån dÇu löa dåi dµo nªn tõ x­a ®Õn nay, Trung CËn §«ng vÉn lu«n lµ ®Þa bµn tranh chÊp, giµnh giËt ¶nh h­ëng vµ lîi Ých gi÷a c¸c c­êng quèc trªn thÕ giíi nh­ Mü, T©y ¢u vµ Nga. Trong h¬n nöa thÕ kû qua, xung ®ét ¶rËp - Israel mµ cèt lâi lµ vÊn ®Ò Palestines ®· diÔn ra rÊt quyÕt liÖt vµ phøc t¹p víi bèn cuéc chiÕn tranh (1948, 1956, 1967, 1973). Cho ®Õn nay, nhiÒu cuéc ®µm ph¸n vÉn cßn bÕ t¾c mµ trë ng¹i chÝnh lµ vÊn ®Ò Jerusalem. Trung CËn §«ng vÉn lu«n lµ ®iÓm nãng trong quan hÖ quèc tÕ. 2. VÒ x· héi V¨n hãa vµ t«n gi¸o lµ nÐt ®Æc s¾c nhÊt cña miÒn ®Êt nµy; nã ®ãng vai trß quan träng trong mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi vµ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc. Tõ thÕ kû VII ®Õn nay, kÓ tõ sù ra ®êi cña ®¹o Håi, toµn bé vïng Trung CËn §«ng ®­îc thèng nhÊt trong mét nÒn v¨n hãa Håi gi¸o ¶rËp. Khã mµ ®¸nh gi¸ hÕt t¸c dông lan táa cña nÒn v¨n minh kú l¹ nµy. Cã thÓ nãi, chÝnh Håi gi¸o vµ nÒn v¨n minh Håi gi¸o ®· cñng cè vµ quy ®Þnh tÝnh thèng nhÊt bÒn v÷ng cña khu vùc. Ba t«n gi¸o lín (Thiªn chóa gi¸o, Håi gi¸o vµ Do Th¸i gi¸o) ®Òu cã nguån gèc tõ Trung CËn §«ng. Ngµy nay, Håi gi¸o ®· trë thµnh quèc gi¸o cña hÇu hÕt c¸c n­íc trong vïng. Sè tÝn ®å ë ®©y chiÕm 1/4 sè tÝn ®å Håi gi¸o cña c¶ thÕ giíi. Hai thµnh phè Mecca vµ Medina vÉn lµ vïng ®Êt thiªng bËc nhÊt víi c¸c tÝn ®å Håi gi¸o vµ lµ vïng ®Êt hoµn toµn cÊm ng­êi ngo¹i ®¹o. Thiªn chóa gi¸o ë Trung CËn §«ng cã tØ lÖ tÝn ®å kh«ng cao, nh­ng tiÕp tôc tån t¹i v÷ng ch¾c vµ còng cã nhiÒu gi¸o ph¸i. §¹o Do Th¸i cã truyÒn thèng tËp trung h¬n vµ lµ quèc gi¸o cña Israel. Tuy nhiªn, nã còng ®­îc ph©n thµnh nhiÒu nh¸nh víi nhiÒu gi¸o ph¸i kh¸c nhau. 3. VÒ ng«n ng÷ Do khu vùc thÞ tr­êng nµy bao gåm nhiÒu n­íc kh¸c nhau nªn cã c¸c ng«n ng÷ b¶n ®Þa kh¸c nhau. Ng«n ng÷ vµ t«n gi¸o lµ nh÷ng thµnh tè c¬ b¶n t¹o nªn c¶ sù ®a d¹ng vµ sù ®ång nhÊt cña khu vùc. C¸c ng«n ng÷ chÝnh ë ®©y lµ tiÕng ¶rËp, tiÕng Ba T­ vµ tiÕng Thæ. Ngoµi ra, tiÕng Anh rÊt th«ng dông nªn nã còng lµ tiÕng nãi chung cho toµn khu vùc trong giao tiÕp, ngo¹i giao vµ th­¬ng m¹i. 4. VÒ d©n c­ X· héi Trung CËn §«ng lµ mét tËp hîp phøc t¹p c¸c d©n téc vµ v¨n hãa. Trong suèt tiÕn tr×nh lÞch sö, nhiÒu téc ng­êi tõ c¸c vïng l©n cËn ®Õn sinh sèng, hîp thµnh céng ®ång d©n c­ Trung CËn §«ng, trong khi vÉn gi÷ ®­îc b¶n s¾c riªng cña hä. Thªm vµo ®ã, hoµn c¶nh biÖt lËp cña sa m¹c vµ nói non còng t¹o m«i tr­êng b¶o vÖ cho c¸c céng ®ång nhá duy tr× sù tån t¹i riªng. C¸c tÝn ®å Håi gi¸o coi nhau nh­ anh em; hä g¾n bã víi nhau bëi mét niÒm tin m·nh liÖt h¬n bÊt kú mét t«n gi¸o nµo kh¸c, v× vËy, c¸c c­ d©n Håi gi¸o t¹o ra mét khèi v÷ng ch¾c. Tèc ®é t¨ng d©n sè trong khu vùc kh¸ cao: tõ 1,6% ®Õn 4,3%. D©n sè ë ®©y, v× vËy, cßn rÊt trÎ: kho¶ng 45% d©n d­íi 15 tuæi. Sù ph©n bè d©n sè còng rÊt chªnh lÖch; d©n c­ tËp trung chñ yÕu ë nh÷ng vïng n«ng nghiÖp, trong khi nhiÒu vïng sa m¹c réng lín kh«ng cã ng­êi ë Ai CËp lµ mét tr­êng hîp ®iÓn h×nh: hÇu nh­ 95% d©n sè sèng ë vïng ch©u thæ s«ng Nile vèn chØ chiÕm 5% diÖn tÝch c¶ n­íc. . Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa còng diÔn ra nhanh chãng. Trung CËn §«ng cã nh÷ng thµnh phè thuéc lo¹i ®«ng d©n nhÊt trªn thÕ giíi: Cairo (gÇn 10 triÖu d©n), Istanbul (7,8 triÖu), Tehran (6,8 triÖu) Nguån: "LÞch sö Trung CËn §«ng", NXB Gi¸o dôc, trang 18 . Víi h¬n 313 triÖu d©n, Trung CËn §«ng gåm 15 n­íc kÓ trªn lµ mét thÞ tr­êng kh¸ lín. Mét ®Æc tr­ng kh¸c n÷a cña khu vùc nµy lµ chÊt l­îng d©n c­ cao, thÓ hiÖn ë c¸c tiªu chÝ nh­: HDI (chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi), GINI (chØ sè c«ng b»ng x· héi), c¸c chØ tiªu d©n sè häc (tuæi thä, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi, tû lÖ biÕt ch÷, kh¶ n¨ng tiÕp cËn n­íc s¹ch, v.v…) Khi nghÜ tíi Trung CËn §«ng, rÊt nhiÒu ng­êi cho r»ng ®ã lµ vïng ®Êt cña nh÷ng luËt Håi gi¸o hµ kh¾c, l¹c hËu vµ mét x· héi khÐp kÝn. Tuy nhiªn, thùc tÕ l¹i cho thÊy c¸c n­íc Trung CËn §«ng l¹i cã møc ®é c«ng b»ng x· héi cao h¬n c¶ c¸c n­íc ASEAN vµ Mü, thÓ hiÖn ë chØ sè GINI (tham kh¶o b¶ng 4- phÇn phô lôc). 5. VÒ chÕ ®é chÝnh trÞ HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c quèc gia thuéc thÞ tr­êng nµy ®Òu ®· giµnh ®­îc ®éc lËp. NhiÒu n­íc Trung CËn §«ng theo chÕ ®é qu©n chñ. Hoµng gia ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong x· héi, ë mét sè n­íc nh­ C«-oÐt, ¶rËp Xªót th× c¸c thµnh viªn gia ®×nh Hoµng gia n¾m gi÷ phÇn lín nh÷ng chøc vô quan träng trong bé m¸y ®iÒu hµnh Nhµ n­íc. Cã 9 quèc gia trong khu vùc theo chÕ ®é Céng hßa, gåm: Thæ NhÜ Kú, Syria, Gioãc-®a-ni, Li-b¨ng, Iran, Iraq, Libya, Ai CËp vµ Yªmen. Tãm l¹i, ®iÓm qua lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mét sè quèc gia Trung CËn §«ng, chóng ta thÊy mét ®Æc ®iÓm næi bËt lµ: ®©y lµ mét khu vùc thÞ tr­êng cã nÒn v¨n minh ph¸t triÓn sím, phøc t¹p vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ t«n gi¸o. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ, ng­êi d©n ë c¸c n­íc kh¸c nhau cña thÞ tr­êng nµy l¹i cã nh÷ng thãi quen gièng nhau vÒ v¨n hãa vµ tiªu dïng, cô thÓ lµ v¨n hãa vµ truyÒn thèng Håi gi¸o cña ng­êi ¶rËp. §ã lµ mét ®Æc ®iÓm rÊt ®¸ng chó ý trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc. III. Vµi nÐt vÒ t×nh h×nh kinh tÕ Do vÞ trÝ tiÕp gi¸p ba ch©u lôc, ngµnh vËn t¶i liªn lôc ®Þa ë ®©y vèn rÊt quan träng. Con ®­êng t¬ lôa næi tiÕng tõ Trung Quèc vµ ®­êng thñy qua c¸c biÓn trong vïng tõ thêi cæ ®· rÊt cã ý nghÜa. Kªnh Suez (®­îc ®µo tõ n¨m 1859 ®Õn 1869) nèi biÓn §á víi §Þa Trung H¶i lµ mét con ®­êng giao th«ng huyÕt m¹ch cña thÕ giíi. Th­¬ng m¹i còng lµ mét ngµnh ph¸t triÓn tõ rÊt xa x­a. Th­¬ng m¹i thÕ kû XX bÞ c«ng nghiÖp dÇu löa chi phèi. ViÖc bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc rÊt h¹n chÕ. Kh¸ch hµng cña c¸c n­íc nµy chñ yÕu lµ ë ngoµi khu vùc. Nguån thu nhËp khæng lå tõ dÇu löa cã lµm thay ®æi bøc tranh chung: c¸c n­íc xuÊt khÈu dÇu löa trë thµnh thÞ tr­êng cho c¸c n­íc trong khu vùc vµ hä còng chó ý ®Çu t­ vµo c¸c n­íc l¸ng giÒng. §Õ quèc vµ t­ b¶n n­íc ngoµi ra søc v¬ vÐt c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ t×m mäi c¸ch k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc Trung CËn §«ng khi c¸c n­íc nµy cßn ch­a giµnh ®­îc ®éc lËp d©n téc. Sau cuéc chiÕn tranh ThÕ giíi lÇn II, ®Æc biÖt lµ tõ sau n¨m 1956, ®Õ quèc Mü t¨ng c­êng ¶nh h­ëng cña m×nh trong khu vùc. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng trë ng¹i chÝnh trªn con ®­êng cñng cè nÒn ®éc lËp chÝnh trÞ vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp cña c¸c n­íc Trung CËn §«ng. Cho ®Õn nay, nÒn kinh tÕ cña phÇn ®«ng c¸c n­íc Trung §«ng vÉn ch­a ph¸t triÓn lµnh m¹nh. VÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, cã sù chªnh lÖch kh¸ râ. Thæ NhÜ Kú, Iran, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt lµ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n c¶. Mét sè quèc gia nh­ ¶rËp Xªót, C«-oÐt, Ca-ta, Ba-ranh, ¤-man coi ngµnh c«ng nghiÖp dÇu má lµ x­¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trong khi ®ã, kinh tÕ cña Gioãc-®a-ni, Yªmen… l¹i chñ yÕu dùa vµo n«ng nghiÖp. Tãm l¹i, bøc tranh kinh tÕ cña khu vùc Trung CËn §«ng cã nh÷ng m¶ng mµu s¾c kh¸c nhau, ®«i chç cßn d­êng nh­ t­¬ng ph¶n. §iÒu ®ã lµ do sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn g©y ra, h¬n lµ do hoµn c¶nh chÝnh trÞ - x· héi quyÕt ®Þnh; v× nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, c¸c n­íc Trung CËn §«ng cã rÊt nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång ë khÝa c¹nh nµy. 1. §Æc ®iÓm c¬ cÊu kinh tÕ ë Trung CËn §«ng, sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu kh¸ râ nÐt gi÷a c¸c n­íc, vµ sù kh«ng ®ång ®Òu vÒ c¬ cÊu cña c¸c lÜnh vùc trong néi bé nÒn kinh tÕ cña mçi n­íc. VÒ c¬ cÊu c¸c lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ: 1.1. DÞch vô LÜnh vùc dÞch vô ®ãng vai trß quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c n­íc thuéc khu vùc thÞ tr­êng Trung CËn §«ng. HÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu cã doanh thu c¸c ho¹t ®éng dÞch vô chiÕm tû lÖ t­¬ng ®èi cao trong GDP, trung b×nh kho¶ng 50% GDP Sè liÖu ®­îc trÝch tõ cuèn: Little Data Book 2003 cña The World Bank, Th­ viÖn Ng©n hµng ThÕ giíi . VÝ dô, n¨m 2001, lÜnh vùc dÞch vô chiÕm 73,2% GDP cña Jordan (Gioãc-®a-ni), 60,7% GDP ë Thæ NhÜ Kú, 50,1% ë Ai CËp, c¸c n­íc cßn l¹i ®Òu cã doanh thu dÞch vô chiÕm kho¶ng trªn d­íi 40% so víi GDP cña nÒn kinh tÕ. C¸c lo¹i h×nh dÞch vô ph¸t triÓn nhÊt t¹i khu vùc thÞ tr­êng nµy lµ dÞch vô du lÞch, ng©n hµng, vËn t¶i, th­¬ng m¹i… mµ trung t©m lín nhÊt cña toµn khèi lµ Dubai, Tehran. Tuy nhiªn, tr×nh ®é ph¸t triÓn lÜnh vùc dÞch vô kh«ng ®ång ®Òu trong toµn khèi, vµ nh×n chung cßn thua kÐm c¸c thÞ tr­êng ph¸t triÓn nh­ EU, B¾c Mü, NhËt B¶n, Singapore… B¶ng 1.2: So s¸nh c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c n­íc Trung CËn §«ng víi c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi Khu vùc/ N­íc GDP n¨m 2000 Tû träng c¸c ngµnh so GDP Tû USD Tèc ®é ph¸t triÓn (%) DÞch vô (%) C«ng nghiÖp (%) N«ng nghiÖp (%) ThÕ giíi 31.499 3,9 66,3 29,8 3,9 §«ng ¸ vµ Th¸i B×nh D­¬ng 1.601 7,0 37,3 47,1 15,6 Trung §«ng vµ B¾c Phi Bao gåm 18 n­íc, trong ®ã cã 6 n­íc kh«ng n»m trong giíi h¹n nghiªn cøu cña khãa luËn nµy (Algeri, Djibouti, Malta, Ma-rèc, Tuy-ni-di, Bê T©y & D¶i Gaza thuéc Palestines), ®ång thêi kh«ng gåm c¸c n­íc: Thæ NhÜ Kú, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt, Ba-ranh, Ca-ta, C«-oÐt. Do ®ã, sè liÖu chØ phï hîp mét c¸ch t­¬ng ®èi. 681 4,2 45,8 40,2 14,0 Nam ¸ 596 4,2 48,7 26,2 25,1 ViÖt Nam 0,031 6,8 38,7 36,7 24,5 Nguån: Little Data Book 2003, the World Bank, trang 7-14, 225 1.2. C«ng nghiÖp NÒn c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc Trung CËn §«ng nh×n chung cßn kÐm ph¸t triÓn vµ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n: hËu qu¶ cña mét thêi gian dµi bÞ chñ nghÜa ®Õ quèc thèng trÞ, sù lòng ®o¹n cña t­ b¶n n­íc ngoµi, c¬ së nguyªn liÖu, n¨ng l­îng cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cßn yÕu ít v.v… C¸c c¬ së c«ng nghiÖp nÆng nh­ luyÖn kim, chÕ t¹o c¬ khÝ, hãa häc cßn Ýt, yÕu vµ ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c n­íc. C¸c xÝ nghiÖp luyÖn thÐp ®­îc x©y dùng ë mét sè n­íc (Thæ NhÜ Kú, Iran v.v…) nh­ng s¶n l­îng thÐp cßn ch­a cao. Ngµnh chÕ t¹o c¬ khÝ chñ yÕu h­íng vµo c«ng viÖc l¾p r¸p, söa ch÷a. C¸c xÝ nghiÖp thuéc ngµnh nµy ë mét vµi n­íc cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt tµu thñy träng t¶i nhá, m¸y kÐo, toa xe löa… Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp hãa chÊt, nhÊt lµ cña c¸c ngµnh hiÖn ®¹i, ch­a m¹nh. Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu cña c¸c n­íc nµy lµ c«ng nghiÖp khai kho¸ng, mµ chñ yÕu lµ khai th¸c dÇu löa vµ khÝ ®èt. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c ®Òu lµ c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn dÇu löa vµ khÝ ®èt nh­: c«ng nghiÖp läc dÇu, hãa dÇu, hãa chÊt, khÝ hãa láng… VÝ dô nh­ Iraq vµo thêi kú tr­íc chiÕn tranh n¨m 1977 s¶n xuÊt dÇu löa chiÕm 94% tæng thu ngo¹i tÖ quèc gia vµ 98% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc nµy. C¸c n­íc nh­ C«-oÐt, ¶rËp Xªót, Iran… ®Òu cã phÇn lín tæng thu ngo¹i tÖ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ ngµnh c«ng nghiÖp dÇu má. Nh­ vËy, trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng ë Trung CËn §«ng, ®¸ng chó ý nhÊt lµ ngµnh c«ng nghiÖp dÇu má. Ngµnh nµy ®­îc ®Æc biÖt ­u tiªn ph¸t triÓn ë nhiÒu n­íc, nh­ ¶rËp Xªót, Iran, Iraq, C«-oÐt, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt. Tõ nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, t­ b¶n Anh, Mü ®· tiÕn hµnh khai th¸c dÇu má ë ¶rËp Xªót, C«-oÐt, Iraq, Ba-ranh. Nh­ng chØ tõ sau ThÕ chiÕn II, ngµnh c«ng nghiÖp dÇu má ë khu vùc nµy míi ph¸t triÓn m¹nh. Tõ n¨m 1965 ®Õn 1970, trung b×nh mçi n¨m s¶n l­îng dÇu t¨ng 50 triÖu tÊn. N¨m 1972, khu vùc nµy khai th¸c 913 triÖu tÊn, n¨m 1977 lµ 1.132 triÖu tÊn. HiÖn nay, Trung CËn §«ng vÉn lµ "rèn dÇu" cña thÕ giíi mµ kh«ng mét khu vùc nµo kh¸c cã thÓ c¹nh tranh ®­îc, c¶ vÒ s¶n l­îng, gi¸ thµnh khai th¸c vµ ®Æc biÖt lµ vÒ tr÷ l­îng Tr÷ l­îng dÇu khÝ cña Trung CËn §«ng lµ 89,2 tû tÊn, chiÕm 64,9% tr÷ l­îng toµn cÇu. Gi¸ thµnh khai th¸c th× cùc rÎ, chØ 0,83 USD/thïng (so víi møc 14,88 USD/thïng ë Mü, 10,51 USD/thïng ë T©y ¢u). Nguån: Chuyªn san "Kinh tÕ 2000 - 2001" cña Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, trang 87 - 89. . N¨m 1997, c¸c n­íc vïng nµy khai th¸c 672,7 tû thïng dÇu. Trong sè 20 n­íc s¶n xuÊt dÇu löa hµng ®Çu thÕ giíi (chiÕm 82% s¶n l­îng toµn cÇu) th× cã 7 n­íc thuéc khu vùc Trung CËn §«ng (xem b¶ng 5-phô lôc). N¨m 1999, tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm c«ng nghiÖp so GDP cña c¸c n­íc Trung CËn §«ng chiÕm tû lÖ lµ 33%, thÊp h¬n so víi tû träng dÞch vô chiÕm trong GDP (50%). C¸c n­íc cã tû träng ngµnh c«ng nghiÖp trong GDP lín nhÊt lµ C«-oÐt (53,5%), ¶rËp Xªót (45%). Trong khi ®ã, tû träng nµy ë Thæ NhÜ Kú chØ lµ 25,3%, ë Iran lµ 33%, thÊp nhÊt lµ Gioãc-®a-ni (24,7%). C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ ë c¸c n­íc Trung CËn §«ng th­êng kh«ng ®­îc chó träng ®Çu t­ ®óng møc. Trong sè ®ã, chØ cã ngµnh dÖt lµ ®¸ng kÓ h¬n c¶. ë nh÷ng n­íc nh­ Iran, Iraq, Syria, nguån nguyªn liÖu b«ng s½n cã vµ cã chÊt l­îng tèt l¹i ®­îc ­u tiªn dµnh cho viÖc ph¸t triÓn nghÒ dÖt th¶m truyÒn thèng cña khu vùc nµy. Do ®ã, ngµnh c«ng nghiÖp may mÆc ë c¸c n­íc Trung CËn §«ng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu néi ®Þa, chñ yÕu vÉn ph¶i dùa vµo nhËp khÈu. ChØ ë rÊt Ýt n­íc cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn - x· héi thuËn lîi nh­ Thæ NhÜ Kú th× vïng nguyªn liÖu cho dÖt may míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Thæ NhÜ Kú næi lªn nh­ lµ mét n­íc s¶n xuÊt hµng dÖt may kh¸ lín cho kh«ng chØ vïng Trung CËn §«ng mµ cßn cho c¶ ch©u ¢u. 1.3. N«ng nghiÖp Sèng trong m«i tr­êng kh¾c nghiÖt, ng­êi d©n Trung CËn §«ng cã tuyÒn thèng cÇn cï, yªu lao ®éng. §a sè d©n ë ®©y lµm n«ng nghiÖp mÆc dï chØ cã 14% ®Êt cã thÓ trång trät ®­îc. S¶n phÈm n«ng nghiÖp chÝnh lµ lóa m¹ch, ng«, kª vµ lóa. NhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ còng ®­îc trång nh­ cam, nho, «liu; c¸c c©y c«ng nghiÖp nh­ b«ng, thuèc l¸, cµ phª… lµm phong phó thªm c¸c lo¹i c©y trång vµ lµ mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ. N«ng nghiÖp lµ lÜnh vùc chiÕm tû träng kh«ng ®¸ng kÓ trong GDP cña c¸c n­íc Trung CËn §«ng nh­ Iran, Iraq, C«-oÐt. Trªn toµn khu vùc, gi¸ trÞ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chØ chiÕm kho¶ng gÇn 20% GDP Nguån: §Ò tµi nghiªn cøu cña Bé Th­¬ng m¹i: "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i n­íc ta víi mét sè thÞ tr­êng chñ yÕu ë T©y Nam ¸ - Trung CËn §«ng", n¨m 2001, trang 24 . Trong n«ng nghiÖp th× ch¨n nu«i vµ trång trät lµ nh÷ng ngµnh chñ yÕu, c¸c ngµnh kh¸c nh­ l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ®Òu kÐm ph¸t triÓn. HÇu hÕt c¸c n­íc trong khu vùc ®Òu ph¶i nhËp khÈu l­¬ng thùc. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn n«ng nghiÖp nhiÒu n­íc cßn nghÌo nµn, viÖc sö dông m¸y mãc n«ng nghiÖp vµ ph©n bãn hãa häc cßn h¹n chÕ, hÖ thèng thñy lîi, t­íi tiªu th­êng xuyªn chÞu n¹n "®ãi n­íc" khiÕn cho canh t¸c n«ng nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tuy s¶n l­îng l­¬ng thùc kh«ng cao nh­ng Trung CËn §«ng l¹i næi tiÕng víi c¸c lo¹i ngò cèc vµ n«ng s¶n cã gi¸ trÞ nh­ « liu, chµ lµ, cam nho. 2. T×nh h×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ C¸c sè liÖu thèng kª vÜ m« (b¶ng 2- phÇn phô lôc) cho thÊy nÒn kinh tÕ c¸c n­íc Trung CËn §«ng cã tr×nh ®é ph¸t triÓn t­¬ng ®èi cao vµ trung b×nh kh¸. Tæng thu nhËp quèc néi cña c¸c n­íc ®¹t trung b×nh kho¶ng 78 tû USD (n¨m 2001), trong ®ã cã nh÷ng n­íc ®¹t møc rÊt cao nh­ ¶rËp Xªót (186 tû USD), Thæ NhÜ Kú (148 tû USD), Iran (114 tû USD), khiÕn møc thu nhËp quèc d©n b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña khu vùc nµy kh¸ cao, nh­ C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt (17.935 USD/ng­êi/n¨m), C«-oÐt vµ Ba-ranh (®Òu trªn 15.000 USD/ng­êi/n¨m). Tuy tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña nhiÒu n­íc Trung CËn §«ng cßn tråi sôt thÊt th­êng (®iÒu ®ã thÓ hiÖn sù nh¹y c¶m cña nÒn kinh tÕ c¸c n­íc nµy ®èi víi gi¸ dÇu löa trªn thÞ tr­êng thÕ giíi), tû lÖ thÊt nghiÖp cao trªn 7% vµ cã t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ©m t¹i mét sè n­íc, nh­ng c¸c n­íc Trung CËn §«ng thu hót ®­îc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kh¸ lín, chñ yÕu tËp trung trong ngµnh dÇu khÝ vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i th­êng ë møc thÆng d­. IV. Kh¸i qu¸t chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña mét sè n­íc vµ mèi quan hÖ kinh tÕ víi ViÖt Nam Nguån: Vô T©y Nam ¸ - ch©u Phi, Bé Th­¬ng m¹i 1. Céng hßa Thæ NhÜ Kú Tõ 1980, Thæ NhÜ Kú b¾t ®Çu b­íc vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng tù do vµ tõ ®ã x©y dùng mäi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ theo h­íng nµy. Thæ NhÜ Kú ®· tiÕn hµnh mét lo¹t c¶i c¸ch kinh tÕ quan träng nh»m tù do hãa th­¬ng m¹i vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, bao gåm: gi¶m sù can thiÖp cña ChÝnh phñ, ¸p dông chÝnh s¸ch gi¸ mÒm dÎo, khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi, t­ nh©n hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc, tËp trung më réng c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, c¸c khu c«ng nghiÖp lín, thµnh lËp c¸c khu vùc th­¬ng m¹i tù do, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ngo¹i th­¬ng, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, më réng hÖ thèng ng©n hµng, ph©n cÊp qu¶n lý cho chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. KÕt qu¶ cña viÖc c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ dùa trªn tù do hãa vµ h­íng ngo¹i ®· lµm cho møc t¨ng tr­ëng cña Thæ NhÜ Kú ®¹t møc 5%/n¨m trong vßng 20 n¨m qua, vµ ®­a n­íc nµy trë thµnh thµnh viªn cña Tæ chøc hîp t¸c ph¸t triÓn kinh tÕ quèc tÕ OECD. T¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh Helsinki th¸ng 12-1999 cña Liªn minh Ch©u ¢u, Thæ NhÜ Kú ®· ®­îc chÝnh thøc trë thµnh øng cö viªn ®Çy ®ñ. Ngoµi ra, n­íc nµy cßn lµ thµnh viªn cña Liªn HiÖp quèc, cña NATO, WTO, WB, IMF, Ng©n hµng c¶i c¸ch ph¸t triÓn thÕ giíi IBRD, Ng©n hµng ph¸t triÓn cña c¸c n­íc ®¹o Håi, Tæ chøc Hîp t¸c kinh tÕ t¹i khu vùc biÓn §en thuéc khèi BSEC gåm 11 n­íc. HiÖn nay, Thæ NhÜ Kú lµ n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ lín, thu nhËp quèc néi ®¹t 200 tû USD. ChÝnh s¸ch më cöa thÓ hiÖn ë viÖc Thæ NhÜ Kú ®· nhanh chãng ký c¸c HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i tù do víi c¸c n­íc EU, §«ng ¢u, B¾c Phi vµ c¸c n­íc SNG. C¸c hiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn còng ®­îc ký víi hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi. VÒ h¶i quan: ®Ó kÝch thÝch xuÊt nhËp khÈu hµng hãa, Thæ NhÜ Kú ®· thùc hiÖn c¸c cam kÕt 1996 víi EU, b¶o ®¶m chÕ ®é tù do hãa th­¬ng m¹i theo tiªu chuÈn EU (vÒ quota, chÊt l­îng s¶n phÈm, c¹nh tranh lµnh m¹nh…) T­ nh©n hãa c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ môc tiªu chÝnh cña Thæ NhÜ Kú tõ gi÷a nh÷ng n¨m 80, cho ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶. H¬n 1/2 trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc thuéc lÜnh vùc du lÞch, may mÆc vµ l©m nghiÖp ®· ®­îc t­ nh©n hãa. Khu vùc tµi chÝnh- ng©n hµng còng tõng b­íc ho¹t ®éng theo m«i tr­êng míi theo ®Þnh h­íng tù do hãa vµ héi nhËp. HiÖn Thæ NhÜ Kú cã 75 ng©n hµng lín vµ 7.000 chi nh¸nh, trong ®ã cã 60 Ng©n hµng Th­¬ng m¹i vµ 15 ng©n hµng lín dµnh cho ph¸t triÓn ®Çu t­. ThÞ tr­êng Chøng kho¸n Istanbul (ISE) cña Thæ NhÜ Kú tuy míi ®­îc thµnh lËp n¨m 1986 nh­ng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng hiÖu qu¶ nhÊt trªn thÕ giíi n¨m 1999. Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi Thæ NhÜ Kú míi cã tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y. Tõ gi÷a n¨m 2002, nÒn kinh tÕ n­íc nµy b¾t ®Çu æn ®Þnh h¬n, nhê ®ã, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Thæ NhÜ Kú còng ®­îc c¶i thiÖn. Hai n­íc ®· cã HiÖp ®Þnh hîp t¸c th­¬ng m¹i, kinh tÕ, khoa häc kü thuËt vµ v¨n hãa. Trong ®ã, hai n­íc dµnh cho nhau quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN). Riªng ®èi víi mÆt hµng dÖt may, Thæ NhÜ Kú vµ ViÖt Nam ®ang gÊp rót chuÈn bÞ ký mét HiÖp ®Þnh quan träng vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m nay (2003). N¨m 2002, ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Thæ NhÜ Kú 20 triÖu USD. Thæ NhÜ Kú lµ thÞ tr­êng kh¸ s«i ®éng, cã nhiÒu kh¶ n¨ng lµm khu trung chuyÓn. Hµng cña ViÖt Nam vµ Thæ NhÜ Kú ®­îc t¸i xuÊt ®i c¸c n­íc kh¸c chiÕm tíi 1/3 kim ng¹ch. C¸c doanh nghiÖp ë Thæ NhÜ Kú s½n sµng cung cÊp cho ViÖt Nam gian hµng ®Ó lµm showroom, víi ®iÒu kiÖn ta ph¶i ®­a hµng sang vµ b¸n hµng hÕt míi ®­îc thanh to¸n. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng mÆn mµ víi h×nh thøc nµy v× lo kh«ng thu ®­îc tiÒn hµng. Víi c¬ së ®· ®¹t ®­îc n¨m 2002, ViÖt Nam phÊn ®Êu ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Thæ NhÜ Kú ®¹t 35-40 triÖu USD vµo n¨m 2003. 2. C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt (UAE) Lµ n­íc cã tr÷ l­îng dÇu löa lín thø ba thÕ giíi (98 tû thïng) víi møc khai th¸c hiÖn nay lµ 2,1 triÖu thïng/ngµy, nÒn kinh tÕ cña UAE chñ yÕu dùa vµo dÇu löa. §Ó gi¶m sù phô thuéc vµo dÇu löa, UAE ®· thùc thi chÝnh s¸ch ®a d¹ng hãa nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh du lÞch, hµng kh«ng, kinh doanh t¸i xuÊt. Dubai, tiÓu v­¬ng quèc cã vÞ trÝ thuËn lîi nhÊt cho ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®· trë thµnh trung t©m th­¬ng m¹i vµ tµi chÝnh quan träng nhÊt cña khu vùc. Víi nç lùc ®a d¹ng hãa nÒn kinh tÕ vµ kh«ng chØ ph¸t triÓn dùa vµo nguån dÇu má, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt ®· tËp trung ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nãi riªng vµ nhiÒu ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung. Nh÷ng ngµnh kh«ng liªn quan ®Õn dÇu má vµ khÝ ®èt hiÖn ®· ®ãng gãp 2/3 GDP vµ 30% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt. VÒ chÝnh s¸ch ®èi néi, tù do hãa kinh tÕ ®ang ®­îc tiÕp tôc ¸p dông, dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c ngµnh, sù ra ®êi cña khu vùc mËu dÞch tù do ®Çu tiªn ë khu vùc Trung §«ng n¨m 1998. UAE cã kh¶ n¨ng thanh to¸n dåi dµo vµ hÖ thèng ng©n hµng hoµn chØnh. NhiÒu khu vùc th­¬ng m¹i tù ._.do ë ®©y ®­îc miÔn thuÕ xuÊt- nhËp khÈu, thuÕ thu nhËp. Nh÷ng khu vùc nµy trë thµnh ®iÓm b¸n hµng chÝnh ®èi víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi muèn kinh doanh l©u dµi t¹i khu vùc. Víi hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng tèt, c¶ng biÓn thuËn lîi, chÊt l­îng phôc vô cao vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i më cöa, UAE trë thµnh trung t©m trung chuyÓn, ph©n phèi hµng ®i kh¾p khu vùc Trung CËn §«ng, ch©u Phi vµ ch©u ¢u. Møc thuÕ nhËp khÈu cao nhÊt chØ lµ 4%. Mäi hµng hãa cã thÓ ®­a vµo UAE trõ thÞt lîn, s¶n phÈm tõ thÞt lîn vµ hãa chÊt ®éc. UAE tæ chøc nhiÒu héi chî, triÓn l·m, ®Æc biÖt lµ héi chî th­êng niªn vµo mïa xu©n vµ mïa thu, lÔ héi b¸n hµng (kÐo dµi 1 th¸ng) ë Dubai. C¸c doanh nghiÖp ®­îc b¸n hµng tù do (kh«ng ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu) vµ cã c¬ héi t×m kiÕm kh¸ch hµng vµ ký hîp ®ång rÊt thuËn tiÖn trong nh÷ng dÞp nh­ thÕ nµy. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm thuËn lîi nh­ trªn, Dubai ®· trë thµnh träng t©m cña ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn vµo thÞ tr­êng Trung CËn §«ng- T©y Nam ¸- B¾c Phi cña ChÝnh phñ ViÖt Nam, vµ ®­îc coi lµ t©m ®iÓm cña ®Þnh h­íng ph¸t triÓn xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ViÖt Nam cã thÕ m¹nh vµ thÞ tr­êng cã søc mua lín (nh­ dÖt may, giµy dÐp, h­¬ng liÖu). N­íc ta ®· ®Æt Tæng l·nh sù qu¸n, ®¹i diÖn th­¬ng m¹i vµ hµng kh«ng ë Dubai. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo UAE ngµy cµng t¨ng; n¨m 2002 ®¹t kho¶ng 30 triÖu USD vµ phÊn ®Êu n¨m 2003 ®¹t 40 triÖu USD. Hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang UAE hiÖn nay chñ yÕu lµ h¹t tiªu, linh kiÖn ®iÖn tö, dÖt may, giµy dÐp. 3. Nhµ n­íc C«-oÐt (Kuwait) C«-oÐt lµ n­íc ¸p dông th­¬ng m¹i tù do, kh«ng ¸p dông c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i hoÆc quota ®èi víi hÇu hÕt c¸c mÆt hµng, ngo¹i trõ c¬ chÕ tù vÖ ®èi víi mét sè mÆt hµng mµ C«-oÐt xuÊt khÈu chÝnh, b»ng viÖc ®¸nh thuÕ nhËp khÈu ë møc cao. ChÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu vµo C«-oÐt thÊp vµ gi¶n tiÖn, phÇn lín ë møc 4% trÞ gi¸ CIF t¹i c¶ng C«-oÐt. Mét sè mÆt hµng tiªu dïng thiÕt yÕu nh­ thùc phÈm t­¬i sèng, s¸ch b¸o cã thuÕ 0%. ThuÕ nhËp khÈu vµo C«-oÐt cao nhÊt lµ 20%. ViÖt Nam vµ C«-oÐt thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao ngµy 10-1-1976. Bé Ngo¹i giao ta ®· chÝnh thøc quyÕt ®Þnh më c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao cÊp §¹i sø t¹i C«-oÐt vµo cuèi n¨m 2002. Gi÷a hai n­íc ®· cã HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i (ký th¸ng 5-1995) vµ HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc vµ v¨n hãa. N­íc ta ®· ®Æt ®¹i diÖn th­¬ng m¹i t¹i C«-oÐt. Trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc kh«ng cã ®iÒu kho¶n ­u ®·i tèi huÖ quèc. Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ C«-oÐt ph¸t triÓn b×nh th­êng, kh«ng cã bÊt kú trë ng¹i nµo tõ lÞch sö. §èi víi hµng hãa nhËp khÈu tõ ViÖt Nam, ngoµi møc thuÕ chung 4%, ch­a cã bÊt kú nhãm hµng nµo gÆp rµo c¶n trong nh÷ng n¨m qua. C«-oÐt kh«ng ph¶i lµ mét thÞ tr­êng tiªu thô lín nh­ng lµ n¬i cung cÊp c¸c mÆt hµng chiÕn l­îc nh­ x¨ng dÇu, ph©n bãn rÊt æn ®Þnh vµ cã nhu cÇu kh¸ lín vÒ lao ®éng, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc x©y dùng. Tõ ®©y, hµng hãa ViÖt Nam cã thÓ ®i sang c¸c n­íc l¸ng giÒng cña C«-oÐt rÊt dÔ dµng. ViÖt Nam lu«n nhËp siªu víi c¸c mÆt hµng ph©n bãn, x¨ng dÇu. Hµng xuÊt khÈu sang C«-oÐt gåm: giµy dÐp, h¹t tiªu, hµng may mÆc, v.v… HiÖn ta ®· më Trung t©m th­¬ng m¹i ViÖt Nam (VTC) t¹i C«-oÐt håi th¸ng 3-2002. Trung t©m nµy do C«ng ty xuÊt nhËp khÈu chuyªn gia, lao ®éng vµ kü thuËt ViÖt Nam (IMS) phèi hîp víi c¸c c«ng ty C«-oÐt thµnh lËp. ViÖt Nam xuÊt khÈu sang C«-oÐt kho¶ng 3 triÖu USD mçi n¨m vµ nhËp khÈu kho¶ng 120 triÖu USD. Víi t×nh h×nh thùc tiÔn nh­ vËy, n¨m 2003, ViÖt Nam sÏ xuÊt sang C«-oÐt kho¶ng 4,5 triÖu USD. 4. Iran NÒn kinh tÕ Iran gåm ba khu vùc lµ Nhµ n­íc, tËp thÓ vµ t­ nh©n, trong ®ã, Nhµ n­íc kiÓm so¸t nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng. Sau cuéc C¸ch m¹ng Håi gi¸o 1979, Iran lu«n bÞ Mü bao v©y cÊm vËn vµ sau ®ã bÞ l«i kÐo vµo cuéc chiÕn tranh víi n­íc l¸ng giÒng Iraq trong vßng 8 n¨m, nªn nh×n chung nÒn kinh tÕ cßn nhiÒu khã kh¨n, ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸, l¹m ph¸t cao trong suèt mét thêi gian dµi. N­íc nµy cã tiÒm n¨ng kinh tÕ lín víi nguån thu nhËp chÝnh lµ dÇu löa. Kho¶ng 90% kho¶n thu tõ xuÊt khÈu lµ do b¸n dÇu th« vµ c¸c s¶n phÈm dÇu má. C¸c má dÇu chñ yÕu n»m ë khu vùc ven VÞnh Ba T­. Thu nhËp tõ dÇu má cña Iran n¨m 1999 ®¹t tíi møc 22 tû USD. Iran lµ thµnh viªn cña Tæ chøc c¸c n­íc xuÊt khÈu dÇu löa (OPEC), vµ lµ n­íc s¶n xuÊt dÇu lín thø hai cña tæ chøc nµy. Ngoµi viÖc xuÊt khÈu dÇu má, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh­ hãa dÇu, dÖt vµ x©y dùng còng ®· ®­îc chó träng ®Çu tõ l©u; song c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng vÉn lµ ho¹t ®éng kinh tÕ quan träng cña ®Êt n­íc. Th¶m Ba T­ l«ng cõu ®­îc lµm b»ng tay ngµy nay vÉn lµ mÆt hµng ®¾t gi¸ vµ lõng danh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. XuÊt khÈu c¸c mÆt hµng phi dÇu má cña Iran hµng n¨m ­íc tÝnh ®¹t 4,5 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu th¶m ®¹t 2 tû USD. I. nh÷ng ThuËn lîi, khã kh¨n khi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Trung CËn §«ng 1. YÕu tè chñ quan ThuËn lîi vµ khã kh¨n mang tÝnh chÊt chñ quan trong kh©u s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm m¹nh (Strength), ®iÓm yÕu (Weaknesses), C¬ héi (Opportunities) vµ Th¸ch thøc (Threat) cña ngµnh dÖt may n­íc ta, so s¸nh víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. D­íi ®©y lµ ph©n tÝch ngµnh dÖt may theo m« h×nh SWOT. 1.1. §iÓm m¹nh vµ lîi thÕ KÕt qu¶ xuÊt khÈu ®¸ng khÝch lÖ mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®¹t ®­îc trong thêi gian qua mét phÇn do hä ®· biÕt tËn dông nh÷ng ®iÓm m¹nh cña n­íc ta trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu. 1.1.1. Nguån lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ §©y lµ lîi thÕ næi bËt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Th«ng th­êng, gi¸ thµnh trªn mét phót s¶n xuÊt lµ nh©n tè c¹nh tranh quan träng nhÊt. B¶ng 2.1: Gi¸ nh©n c«ng ngµnh dÖt may mét sè n­íc STT N­íc TiÒn c«ng lao ®éng (USD/giê) 1. Canada 2,65 2. Mü 2,30 3. NhËt 2,24 4. Ph¸p 1,72 5. Hång K«ng 1,20 6. Th¸i Lan 0,92 7. Philippines 0,67 8. Trung Quèc 0,37 9. Indonesia 0,24 10. ViÖt Nam 0,15 Nguån: T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ t­ nh©n, sè 7, n¨m 2001 Thªm vµo ®ã, ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay cã trªn 2 triÖu lao ®éng tham gia s¶n xuÊt, trong ®ã chñ yÕu lµ lao ®éng n÷ khÐo lÐo vµ cÇn cï. Nh­ vËy, lao ®éng dåi dµo vµ tiÒn l­¬ng thÊp lµ thÕ m¹nh c¬ b¶n cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy ®Ó tiÕp nhËn sù chuyÓn dÞch cña ngµnh dÖt may tõ c¸c n­íc NICs, thu hót vèn ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh. 1.1.2. VÒ kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp víi nhiÒu chñng lo¹i c©y cho x¬ - nguyªn liÖu chÝnh phôc vô cho ngµnh dÖt may- nh­ b«ng, lanh, gai, ®ay vµ t¬ t»m rÊt phong phó. Trung CËn §«ng lµ khu vùc thÞ tr­êng cã khÝ hËu sa m¹c kh«, nãng, ng­êi tiªu dïng ­a thÝch nh÷ng s¶n phÈm tho¸ng, m¸t, thÊm må h«i vµ chÊt liÖu cã nguån gèc thiªn nhiªn, ®iÒu nµy l¹i cµng cã ý nghÜa. N­íc ta cã rÊt nhiÒu vïng cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu thæ nh­ìng phï hîp cho viÖc ph¸t triÓn c©y b«ng. Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c©y b«ng ®Õn n¨m 2010 cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n còng ®· ®­îc ®­a vµo thùc hiÖn vµ cã nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu. HiÖn nay ®· cã trªn 38.000 ha trång d©u, cho gÇn 900 tÊn t¬ nân Trong n­íc cã hai khu vùc trång d©u nu«i t»m chÝnh ë B¶o Léc (L©m §ång) vµ tØnh S¬n La . N¨m 2002, ngµnh d©u t¬ t»m ®· ®­a nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¬ vµ c¸c s¶n phÈm t¬ lªn 25 triÖu USD. ViÖt Nam còng cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt sîi tæng hîp vµ v¶i kh«ng dÖt víi triÓn väng h×nh thµnh vµ s¶n xuÊt c¸c c¬ së ho¸ dÇu. 1.1.3. VÞ trÝ ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn giao l­u hµng ho¸ VÞ trÝ cña ViÖt Nam thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn giao l­u hµng h¶i quèc tÕ víi c¸c khu vùc trªn thÕ giíi. Bê biÓn n­íc ta dµi, hÖ thèng h¶i c¶ng däc theo bê biÓn cho phÐp tµu biÓn cã thÓ ra vµo quanh n¨m, cã nhiÒu c¶ng n­íc s©u. Trong khi ®ã, Trung CËn §«ng ®­îc bao quanh bëi 5 biÓn, giao th«ng hµng h¶i ®Æc biÖt thuËn lîi; do ®ã, n­íc ta cã nhiÒu lîi thÕ vÒ vËn chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng biÓn tíi Trung CËn §«ng. 1.1.4. Uy tÝn cña ngµnh dÖt may Hµng dÖt may n­íc ta ®· cã mÆt t¹i 122 thÞ tr­êng, riªng ë thÞ tr­êng Trung CËn §«ng th× ®· cã l­îng kh¸ch hµng ë Thæ NhÜ Kú ­a chuéng vµ chÊp nhËn. T¹i c¸c thÞ tr­êng míi x©m nhËp nh­ C«-oÐt, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt, hµng dÖt may ViÖt Nam ®­îc ng­êi tiªu dïng b­íc ®Çu biÕt ®Õn vµ ®¸nh gi¸ cao vÒ chÊt l­îng, kiÓu d¸ng. 1.2. §iÓm yÕu vµ nh÷ng khã kh¨n §Çu n¨m 2002, HiÖp héi DÖt may vµ Giµy dÐp Mü (AFFA) ®· ®Õn th¨m c¸c nhµ m¸y hµng ®Çu cña ViÖt Nam vµ ®Ó l¹i mét b¶n nhËn xÐt 34 ®iÓm, chØ cã 9 ®iÓm tèt, cßn l¹i lµ 25 ®iÓm ch­a ®¹t yªu cÇu. Nh÷ng ®iÓm yÕu ®ã bao gåm: 1.2.1. ThiÕu nguån nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt, ngµnh dÖt hÇu nh­ kh«ng tån t¹i Khã kh¨n lín nhÊt lµ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ch­a chñ ®éng ®­îc nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt. Theo ®¸nh gi¸ cña Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam, hiÖn nay nguån nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc chØ ®¸p øng ®­îc 10 - 30% nhu cÇu néi ®Þa, trong sè ®ã l¹i chØ kho¶ng 15 - 20% ®ñ tiªu chuÈn ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Ngµnh dÖt trong n­íc hÇu nh­ dËm ch©n t¹i chç víi tèc ®é t¨ng tr­ëng thÊp, kh«ng theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh may. Theo sè thèng kª cña tæng c«ng ty dÖt - may ViÖt Nam, hiÖn nay ngµnh may ®ang ph¶i nhËp tõ 200-300 triÖu mÐt v¶i tõ c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó may hµng xuÊt khÈu. T¸c ®éng tiªu cùc cña t×nh tr¹ng nµy lµ lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ cña hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu 7% gi¸ trÞ cña mét chiÕc ¸o s¬ mi, tõ 20-40% gi¸ trÞ cña mét chiÕc ¸o jacket thuéc vÒ phô liÖu . Ngoµi ra, tû lÖ nguyªn phô liÖu nhËp khÈu qu¸ lín sÏ lµm cho chóng ta kh«ng tËn dông ®­îc nh÷ng ­u ®·i thuÕ quan c¸c n­íc nhËp khÈu dµnh cho ViÖt Nam. HiÖn nay, ViÖt Nam ch­a cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ tû lÖ xuÊt xø víi c¸c n­íc Trung CËn §«ng, nh­ng trong t­¬ng lai, khi n­íc ta ký kÕt HiÖp ®Þnh dÖt may song ph­¬ng víi c¸c n­íc Trung CËn §«ng th× ta sÏ gÆp nhiÒu bÊt lîi. 1.2.2. ChÊt l­îng lao ®éng ngµnh dÖt may ch­a cao VÊn ®Ò ®µo t¹o nh©n lùc: Nguån lao ®éng ViÖt Nam dåi dµo nh­ng chñ yÕu l¹i ch­a qua ®µo t¹o. Trong sè 2,5 triÖu ng­êi trong ®éi ngò c«ng nh©n lao ®éng, chØ cã 4.000 c«ng nh©n bËc cao; 36% c«ng nh©n kü thuËt ®­îc ®µo t¹o theo hÖ chuÈn quèc gia; 37,37% qua ®µo t¹o ng¾n h¹n; 24,36% ch­a qua ®µo t¹o T¹p chÝ Tiªu chuÈn-§o l­êng-ChÊt l­îng (5/2002) . §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò nan gi¶i cho ngµnh dÖt may. N¨ng suÊt lao ®éng thÊp: Trªn thùc tÕ, n¨ng suÊt cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng chØ b»ng 2/3 so víi c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n, 50-70% cña Singapore, Malaysia, Th¸i Lan. ViÖt Nam cã lîi thÕ lµ gi¸ nh©n c«ng rÎ nh­ng n¨ng suÊt lao ®éng qu¸ thÊp ®· lµm gi¶m lîi thÕ nµy. Theo sè liÖu kh¶o s¸t cña Trung t©m Kinh tÕ ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng, trong sè gÇn 1.000 doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng, chØ cã kho¶ng 50 doanh nghiÖp (tØ lÖ 5%) cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ. 1.2.3. Kh¶ n¨ng x©m nhËp thÞ tr­êng míi cßn thÊp Ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng n­íc ngoµi, nhÊt lµ thÞ tr­êng Trung CËn §«ng, ch­a ®­îc chó träng t¹i c¸c doanh nghiÖp. Chóng ta ch­a tù ®i t×m hiÓu xem thÞ tr­êng cÇn lo¹i s¶n phÈm g× ®Ó ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt; ho¹t ®éng x©m nhËp thÞ tr­êng ch­a ®­îc quan t©m, chñ yÕu mang tÝnh chÊt th¨m dß. T¹i Trung CËn §«ng, hiÖn nay, míi chØ cã hµng dÖt cña Th¸i TuÊn lµ ®­îc xóc tiÕn x©m nhËp bµi b¶n h¬n c¶ nhê kÕt hîp víi Th­¬ng vô vµ tÝch cùc tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m. 1.2.4. Ho¹t ®éng marketing kÐm hiÖu qu¶ C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn thiÕu kiÕn thøc vÒ c¸c chiÕn l­îc vµ c«ng cô marketing kh¸c nhau ®Ó t×m kiÕm c¬ héi b¸n hµng, c¸c kªnh ph©n phèi vµ c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. T¹i khu vùc Trung CËn §«ng ch­a cã hÖ thèng ph©n phèi chuyªn nghiÖp hay ®¹i diÖn cña c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng may mÆc t­ nh©n ViÖt Nam. §©y lµ mét khã kh¨n lín, v× khu vùc nµy cã nh÷ng ®Æc thï phøc t¹p vÒ ph©n phèi, hµng nhËp khÈu muèn vµo ®­îc th× ph¶i th«ng qua c¸c trung gian b¶n ®Þa t¹i thÞ tr­êng. 1.2.5. Hç trî vÒ tµi chÝnh cßn thiÕu vµ yÕu Mét lý do kh¸c khiÕn c¸c doanh nghiÖp ch­a m¹nh d¹n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Trung CËn §«ng lµ v× thiÕu sù hç trî vÒ tµi chÝnh cña Nhµ n­íc. Trung CËn §«ng ë c¸ch xa ta vÒ ®Þa lý, ®Èy chi phÝ vËn t¶i lªn cao; h¬n n÷a l¹i lµ thÞ tr­êng míi, chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè rñi ro. Trong khi ®ã, Nhµ n­íc l¹i kh«ng cã nh÷ng hç trî thiÕt thùc vÒ tµi chÝnh (nh­ tµi trî chi phÝ xóc tiÕn, tham gia héi chî t¹i Dubai, v.v). C¸c ®¹i diÖn Th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam t¹i Dubai, C«-oÐt hiÖn ®ang cã nh÷ng kiÕn nghÞ chÝnh thøc cho Bé Th­¬ng m¹i ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. 1.3. C¬ héi 1.3.1. ¦u ®·i cña ChÝnh phñ Lµ mét trong 5 mÆt hµng chñ lùc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nªn hµng dÖt may ®· ®­îc ChÝnh phñ t¹o rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn ­u ®·i. (VÞ trÝ cña hµng dÖt may trong top 5 c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu- b¶ng 8 phÇn phô lôc …) ChÝnh s¸ch ­u ®·i cña Nhµ n­íc bao gåm: thµnh lËp Tæng c«ng ty DÖt May ViÖt Nam (VINATEX) vµ HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam, t¨ng thªm søc m¹nh thèng nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong ngµnh; ­u ®·i ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh tíi 4.000 tû ®ång, gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu chñ ®éng mua s¾m vµ n©ng cao trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i; xÕp dÖt may vµo nhãm 10 mÆt hµng xóc tiÕn ë tÇm vãc quèc gia, v.v. Riªng ®èi víi khu vùc Trung CËn §«ng, ChÝnh phñ ®· cho phÐp chuyÓn 20 trong sè 29 m· dÖt may vµo thÞ tr­êng Thæ NhÜ Kú (thÞ tr­êng duy nhÊt ¸p dông h¹n ng¹ch dÖt may víi ViÖt Nam) tõ cÊp h¹n ng¹ch sang cÊp giÊy phÐp tù ®éng; gi¶m 50% phÝ ®Êu thÊu h¹n ng¹ch, h¹ phÝ h¹n ng¹ch ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh; miÔn thuÕ trong vßng mét n¨m toµn bé lÖ phÝ h¶i quan vµ lÖ phÝ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, giÊy phÐp xuÊt khÈu, giÊy chøng nhËn xuÊt xø; xem xÐt vµ hoµn tr¶ 100% tiÒn ký quü tróng thÇu h¹n ng¹ch (QuyÕt ®Þnh 908/2001/Q§ - TTg). 1.3.2. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Hoa Kú më ra c¬ héi míi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú (BTA) ký ngµy 13-7-2000 ®­îc Quèc héi hai n­íc phª chuÈn vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 10-12-2001 lµ c¬ héi vµng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Khi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Mü t¨ng m¹nh, c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam sÏ cã ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt hµng dÖt may trong n­íc, tiÕp cËn víi thÞ tr­êng lín vµ míi (trong ®ã cã Trung CËn §«ng), lµm quen víi ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i. Mét sè n­íc lín vµ cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong khu vùc Trung CËn §«ng (nh­ Thæ NhÜ Kú, Ai CËp, ¶rËp Xªót, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt, ®Æc biÖt lµ C«-oÐt) cã mèi quan hÖ kinh tÕ rÊt chÆt chÏ víi Mü. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü, trong mét chõng mùc nµo ®ã, ®· n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trong m¾t c¸c ®èi t¸c Trung CËn §«ng th©n Mü, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam th©m nhËp dÔ dµng h¬n. 1.3.3. TriÓn väng cña thÞ tr­êng Trung CËn §«ng lµ khu vùc cã d©n sè ®«ng (n¨m 2002 lµ 313 triÖu), l¹i cã tèc ®é t¨ng d©n sè vµo lo¹i nhÊt nh× thÕ giíi (trung b×nh trªn 2,3%/n¨m). Theo truyÒn thèng cña c¸c n­íc Håi gi¸o, ng­êi ®µn «ng cã thÓ cã cïng lóc 4 ng­êi vî, gia ®×nh cµng ®«ng con th× cµng phó quý, v.v. Theo dù b¸o, d©n sè Trung CËn §«ng vµo n¨m 2020 sÏ lµ 320 triÖu, ®iÒu ®ã lµm cho nhu cÇu vÒ hµng dÖt may sÏ t¨ng nhanh víi tèc ®é tõ 10%/n¨m trë lªn. HiÖn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may n­íc ta vµo Trung CËn §«ng ch­a cao, nh­ng nÕu ®Çu t­ theo ®óng tiÒm n¨ng, khu vùc ®Çy triÓn väng nµy sÏ cã kh¶ n¨ng trë thµnh mét thÞ tr­êng träng ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may n­íc ta. 1.3.4. Quan hÖ ngo¹i giao t¹o ®µ cho th­¬ng m¹i cÊt c¸nh ViÖc ViÖt Nam ®· cã quan hÖ ngo¹i giao víi hÇu hÕt c¸c n­íc Trung CËn §«ng vµ ®ang nç lùc ®Èy m¹nh hîp t¸c kinh tÕ ®ang vµ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, trong ®ã cã ngµnh dÖt may, cÊt c¸nh. T¹i thÞ tr­êng nµy, n­íc ta cã nh÷ng ng­êi b¹n son s¾t l©u n¨m, ñng hé ViÖt Nam tõ nh÷ng n¨m ®Êu tranh gi¶i phãng ®Êt n­íc, vµ nay lµ nh÷ng b¹n hµng thñy chung (®iÓn h×nh lµ Iraq). NÕu tËn dông tèt mèi quan hÖ nµy, kÕt hîp chän thªm thÞ tr­êng Theo ý kiÕn cña ng­êi viÕt, nªn chon hai thÞ tr­êng: Dubai (thuéc C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt) vµ C«-oÐt lµm hai ®iÓm nhÊn ®Ó ®Çu t­ theo träng ®iÓm th× ngµnh dÖt may n­íc ta sÏ cã thÞ tr­êng ®Çu ra hÕt søc tiÒm n¨ng. 1.4. Th¸ch thøc 1.4.1. Th¸ch thøc tõ phÝa thÞ tr­êng Cã thÓ nãi, Trung CËn §«ng lµ mét khu vùc thÞ tr­êng cã tÝnh chÊt ®Æc thï. Nã cã nh÷ng yªu cÇu riªng vÒ thÞ hiÕu tiªu dïng hµng dÖt may, vÒ hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm, vÒ gi¸ c¶ vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n (sÏ ®­îc ph©n tÝch s©u h¬n ë phÇn III d­íi ®©y). XÐt mét c¸ch c«ng b»ng, ®©y ®Òu lµ nh÷ng th¸ch thøc so víi thùc lùc cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam khi muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. 1.4.2. Trung Quèc gia nhËp WTO, g©y søc Ðp c¹nh tranh rÊt lín Trung Quèc hiÖn nay ®· lµ thµnh viªn cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), do ®ã ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ quan vµ ®­îc xuÊt khÈu kh«ng h¹n chÕ mÆt hµng dÖt may vµo c¸c n­íc Trung CËn §«ng lµ thµnh viªn WTO (bao gåm: Thæ NhÜ Kú, C«-oÐt, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt, v.v). Theo tinh thÇn cña HiÖp ®Þnh ®a sîi MFN cña GATT vµ HiÖp ®Þnh vÒ DÖt vµ may mÆc ATC cña WTO, Trung Quèc kh«ng cßn bÞ ¸p ®Æt quota theo hiÖp ®Þnh dÖt may song ph­¬ng. HiÖn nay, Trung Quèc lµ nhµ xuÊt khÈu dÖt may hµng ®Çu vµo Trung CËn §«ng. H¬n thÕ n÷a, Trung Quèc cã nh÷ng ­u ®iÓm næi tréi so víi ViÖt Nam vÒ kh¶ n¨ng tù tóc nguån nguyªn liÖu vµ n¨ng suÊt lao ®éng, lµm gia t¨ng søc Ðp ®èi víi hµng hãa n­íc ta vÒ gi¸ c¶, mÉu m·. Do ®ã, trªn c¶ lý thuyÕt vµ thùc tiÔn, hµng dÖt may cña chóng ta khã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng dÖt may Trung Quèc t¹i khu vùc Trung CËn §«ng. §©y râ rµng lµ mét th¸ch thøc cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam, nhÊt lµ khi nh÷ng thÞ tr­êng träng ®iÓm cña chóng ta còng lµ nh÷ng thÞ tr­êng mµ Trung Quèc tÝch cùc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. 2. YÕu tè kh¸ch quan PhÇn nµy sÏ kh¸i qu¸t mét sè yÕu tè thÞ tr­êng thuËn lîi vµ khã kh¨n cho xuÊt khÈu hµngÖt may cña ViÖt Nam vµo khu vùc Trung CËn §«ng; vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. 2.1. Nh÷ng thvËn lîi T‰ø nhÊt, hÇu hÕt c¸c n­íc Trung CËn §«ng hiÖn nay ®Òu thùc hiÖnEóhÝnh s¸ch më cöa héi nhËp vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i. ViÖt Nam ®· cã mèi quan hÖ ngo¹i giao víi hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c n­íc trong khu vùc nµy; mét sè n­íc cã quan hÖ h÷u h¶o vµ nång th¾m. VÒ kinh tÕ, n­íc ta ®· ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi 8 n­íc thuéc thÞ tr­êng Tr%ng CËn §«ng vµ ®ang xóc tiÕn ®Ó tiÕn hµnh ký£kÕt HiÖp ®Þnü Th­¬ng m¹i víi mét sè n­íc cßn l¹i vµo thêi gian tíi. Thø hai, vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng §èi víi ngµnh dÖt may, nh÷ng tiªu chuÈ/ quan träng ®èi víi mét thÞ tr­êng lµ d©n sè ®«ng, thu nh«p quèc d¡n cao, thÞ hiÕu thêi trang ®Þnh h×nh râ nÐt. Cã thÓ nãi, thÞ tr­êng Trung CËn §«ng héi tô kh¸ ®Çy ®ñ c¸c lîi thÕ nµy. Víi d©n sè kho¶ng 313 triÖu ng­êi, tû lÖ d©n sèng ë thµnh thÞ cao (trung b×nh 80,9%) (tham kh¶o b¶ng 1-phô lôc) . Khu vùc nµy cã nhu cÇu lín vÒ hµng dÖt vµ may mÆc nhËp khÈu, ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt mµ ngµnh dÖt may néi ®Þa ch­a ®¸p øng ®­îc. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña c¬ cÊu kinh tÕ c¸c n­íc Trung CËn §«ng, ta thÊy r»ng nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu ®Òu lµ nh÷ng mÆt hµng mµ b¹n ®ang cã nhu cÇu nhËp khÈu cao. Cïng víi g¹o, hµng dÖt may ®ang lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam vµo khu vùc nµy. Thø ba, vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng So víi thÞ tr­êng thuéc c¸c n­íc ph¸t triÓn th× yªu cÇu vÒ c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Trung §«ng dÔ ®¸p øng h¬n. §©y lµ mét lîi thÕ rÊt lín, phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt cña ta. Thø t­, vÒ hµng rµo thuÕ quan Hµng dÖt may nhËp khÈu vµo Trung CËn §«ng bÞ ®¸nh thuÕ kh¸ thÊp (trung b×nh 4%). Tãm l¹i, nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n cña ta trong viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc Trung CËn §«ng lµ c¸c n­íc nµy ®ang më cöa héi nhËp, ta ®· cã quan hÖ ngo¹i giao lµm c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i víi hÇu hÕt c¸c n­íc, ®· ký kÕt ®­îc mét sè c¸c HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i. VÒ ngo¹i giao, ta ®· cã quan hÖ ë cÊp ®¹i sø; vÒ th­¬ng m¹i. ta còng ®· ®Æt mét sè c¬ quan ®¹i diÖn th­¬ng m¹i t¹i c¸c quèc gia trong khu vùc, hµng dÖt may cña ta ®· b­íc ®Çu cã mÆt t¹i thÞ tr­êng nµy. 2.2. Nh÷ng khã kh¨n Tuy cã mét sè thuËn lîi nhÊt ®Þnh, song viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi riªng vµ viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi thÞ tr­êng Trung CËn §«ng cßn nhiÒu khã kh¨n. Thø nhÊt, c¹nh tranh bÊt lîi HiÖn t¹i, c¸c doanh nghiÖp cã mÆt trªn khu vùc thÞ tr­êng nµy lµ c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín. Víi tiÒm lùc tµi chÝnh vµ kinh nghiÖm chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cña m×nh, c¸c tËp ®oµn nµy ®· t¹o ra ®­îc thÕ v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng. Sù c¹nh tranh diÔn ra gi÷a c¸c tËp ®oµn cã mÆt trªn thÞ tr­êng diÔn ra rÊt gay g¾t. Cïng víi sù c¹nh tranh gi÷a c¸c tËp ®oµn lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia thuéc khèi trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¹nh tranh vÒ kinh tÕ cïng víi c¸c m©u thuÉn vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o vµ s¾c téc nªn chiÕn tranh vµ xung ®ét liªn tiÕp x¶y ra gi÷a c¸c quèc gia vµ trong néi bé tõng n­íc. ChiÕn tranh vµ xung ®ét ®· lµm h¹n chÕ rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ngo¹i th­¬ng cña c¸c quèc gia, ®ång thêi h¹n chÕ kh¶ n¨ng th©m nhËp cña doanh nghiÖp c¸c n­íc bªn ngoµi, trong ®ã cã c¸c doanh nghiÖp cña ta. Cã nhiÒu lý do khiÕn hµng hãa cña ta c¹nh tranh bÊt lîi vÒ gi¸: chi phÝ vËn t¶i ®éi gi¸ b¸n lªn cao, chi phÝ cho ®¹i lý hoÆc c¸c c«ng ty trung gian (cã khi lµ hai hoÆc ba c«ng ty kh¸c nhau), v.v… Thø hai, thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mét khã kh¨n kh¸c trong viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i cña ta ®èi víi thÞ tr­êng Trung CËn §«ng lµ viÖc thiÕu c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng. ViÖt Nam míi chØ ®Æt ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña m×nh ë mét sè n­íc (Ai CËp, C«-oÐt, C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt, Thæ NhÜ Kú, Iraq). Do kh«ng cã th«ng tin chÝnh x¸c tõ phÝa thÞ tr­êng, nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng dÔ dµng cã ®­îc mét chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng. Thªm vµo ®ã, vÒ mÆt kh¸ch quan, c¶ Th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Trung CËn §«ng vµ b¶n th©n mçi doanh nghiÖp còng gÆp khã kh¨n trong viÖc xö lý th«ng tin, v× hÇu hÕt c¸c nguån cung cÊp chÝnh thøc tõ phÝa n­íc b¹n ®Òu b»ng tiÕng ¶rËp. C¸c nguån th«ng tin kh¸c b»ng tiÕng Anh th× còng cã, song th«ng tin cã chÊt l­îng vµ "®¸ng gi¸" th× kh«ng dÔ g× cã ®­îc. Thø ba, vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng yÕu kÐm HÇu hÕt c¸c hµng ho¸ cña ta khi ®Õn thÞ tr­êng nµy ®Òu ph¶i th«ng qua mét n­íc thø ba. Doanh nghiÖp cña ta khi ký kÕt víi c¸c ®èi t¸c Trung CËn §«ng ®Òu ph¶i qua c¸c ®èi t¸c trung gian (th­êng lµ c¸c c«ng ty ®· cã chç ®øng vµ kinh nghiÖm lµm ¨n t¹i thÞ tr­êng Trung CËn §«ng). Thø t­, thiÕu c¸c ­u ®·i th­¬ng m¹i Trong sè c¸c HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ®· ký gi÷a ViÖt Nam víi c¸c quèc gia thuéc thÞ tr­êng Trung CËn §«ng, tho¶ thuËn MFN cßn rÊt Ýt. Do ch­a ®­îc h­ëng chÕ ®é tèi huÖ quèc, sù th©m nhËp hµng ho¸ cña ta vµo thÞ tr­êng nµy cßn gÆp khã kh¨n ®¸ng kÓ. Thø n¨m, kho¶ng c¸ch ®Þa lý xa x«i Mét yÕu tè kh¸c gãp phÇn lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta lµ do ®iÒu kiÖn c¸ch xa vÒ mÆt ®Þa lý nªn ph¶i chÞu chi phÝ vËn chuyÓn cao. Bªn c¹nh ®ã, chi phÝ ®Ó nghiªn cøu thÞ tr­êng còng nh­ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i kh¸c rÊt tèn kÐm. Thø s¸u, vÊn ®Ò thanh to¸n cßn nhiÒu bÊt cËp ChØ mét sè rÊt Ýt c¸c n­íc Trung CËn §«ng cã hÖ thèng ng©n hµng ph¸t triÓn, ®¸ng kÓ chØ cã C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt, do ®ã dÞch vô hç trî thanh to¸n quèc tÕ cßn ch­a thuËn tiÖn. VÒ phÝa doanh nghiÖp, phÇn lín trong sè hä l¹i yªu cÇu thanh to¸n chËm (ph­¬ng thøc CAD, thay v× ph­¬ng thøc më L/C phæ biÕn). C¸c doanh nghiÖp cña ta th× cßn h¹n chÕ vÒ nguån vèn, nªn ch­a thÓ t×m ®­îc tiÕng nãi chung. Tãm l¹i, ph©n tÝch trªn ®©y gióp ta thÊy r»ng viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i, cô thÓ lµ n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta vµo khu thÞ tr­êng nµy hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai gÇn sÏ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. N¨m 2000, tæng kim ng¹ch XNK gi÷a ta víi c¸c n­íc thuéc khu vùc Trung §«ng lµ 616,3 triÖu USD, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 420,8 triÖu USD vµ kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 195,5 triÖu USD; ta xuÊt siªu 235,3 triÖu USD. Tuy nhiªn, kÕt qu¶ khiªm tèn nµy ch­a xøng víi tiÒm n¨ng thùc sù cña quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc. §Ó h×nh dung mét c¸ch t­¬ng ®èi râ nÐt vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi khu vùc thÞ tr­êng Trung CËn §«ng, phÇn tiÕp theo cña ®Ò tµi nªu lªn thùc tr¹ng vÒ kim ng¹ch, c¬ cÊu vµ ph­¬ng thøc xuÊt khÈu vµo Trung CËn §«ng trong thêi gian qua vµ dù b¸o s¬ bé cho thêi kú 2001 - 2010. II. T×nh h×nh xuÊt khÈu 1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu, tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu MÆc dï quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi Trung CËn §«ng míi chØ ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ rÊt khiªm tèn, nh­ng c¸c doanh nghiÖp n­íc ta vµ c¸c doanh nghiÖp cña thÞ tr­êng nµy ®· cã qu¸ tr×nh th©m nhËp, t×m hiÓu lÉn nhau th«ng qua c¸c cuéc héi chî triÓn l·m, nghiªn cøu thÞ tr­êng, vµ ®Æc biÖt lµ cã lÞch sö hîp t¸c lµm ¨n gi÷a c¸c ChÝnh phñ. B¶ng 2.2: Kim ng¹ch XNK gi÷a VN víi Trung CËn §«ng Giai ®o¹n 1996 - 2000 §¬n vÞ: 1.000 USD 1996 1997 1998 1999 2000 Tèc ®é t¨ng tr­ëng TB (%/n¨m) ViÖt Nam XK 198.987 197.620 258.255 307.376 420.767 20,6 ViÖt Nam NK 208.861 272.111 225.198 348.380 195.514 -1,6 C¸n c©n TM -9.874 -74.491 33.057 -41.004 225.253 Nguån: Tæng hîp tõ nhiÒu nguån B¶ng trªn cho thÊy: vÒ sè tuyÖt ®èi, c¸n c©n th­¬ng m¹i tråi sôt thÊt th­êng (v× nÒn kinh tÕ c¸c n­íc Trung CËn §«ng phô thuéc rÊt lín vµo gi¸ dÇu má trªn thÞ tr­êng thÕ giíi). Tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy rÊt kh¶ quan (20,6%/n¨m) trong suèt giai ®o¹n 1996-2000, kim ng¹ch nhËp khÈu gi¶m. Nh­ vËy lµ ViÖt Nam cã lîi thÕ khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Trung CËn §«ng. Tuy nhiªn, xÐt trªn c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi riªng, Trung CËn §«ng vÉn chiÕm tû träng rÊt khiªm tèn. LÞch sö xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo c¸c n­íc Trung CËn §«ng b¾t ®Çu kh¸ muén (kho¶ng tõ n¨m 1992-1993) vµ ch­a cã nh÷ng mèc ®¸ng kÓ ghi nhËn sù t¨ng tr­ëng vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu. MÆc dï vËy, trong mét sè n¨m gÇn ®©y, hµng dÖt may xuÊt khÈu cña n­íc ta vµo thÞ tr­êng Trung CËn §«ng ®· chuyÓn h­íng tËp trung sang mét sè n­íc träng t©m vµ t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu. §iÓn h×nh lµ C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt. Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may vµo UAE cña ViÖt Nam trong c¶ n¨m 1996 lµ 623.000 USD (n¨m 1995) Nguån: Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ t­ nh©n sè 7 cña MDPF: "Ngµnh may mÆc ViÖt Nam: Gia t¨ng gi¸ trÞ", 2000, trang 143 , ®Õn n¨m 2002 ®· t¨ng lªn h¬n 4,6 triÖu USD (xem b¶ng d­íi ®©y). Nhê c¸c nç lùc xóc tiÕn ë cÊp quèc gia, hµng dÖt may cña ta ®· th©m nhËp ngµy cµng v÷ng ch¾c vµo thÞ tr­êng nµy, vµ ®· chän trung t©m kinh tÕ Dubai cña UAE lµm thÞ tr­êng träng ®iÓm. Hµng dÖt may cña ta ë ®©y cã ®­îc tr­ng bµy t¹i khu Trung t©m Th­¬ng m¹i ViÖt Nam- trung t©m lín nhÊt cña n­íc ta t¹i Trung CËn §«ng. B¶ng 2.3: XuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo mét sè n­íc Trung CËn §«ng §¬n vÞ: USD N¨m Kim ng¹ch xuÊt khÈu UAE Ai CËp Iraq Thæ NhÜ Kú 2001 DÖt may (a) 1.480.689 741.072 3.774.303 1.353.376 Tæng KN (b) 33.133.326 28.574.369 405.473.237 11.656.202 Tû träng a/b 4,47% 2,59 % 9,3% 11,61% 2002 DÖt may (a) 4.644.786 … 3.000.001 1.521.511 Tæng KN (b) 40.853.096 … 439.234.653 23.563.764 Tû träng a/b 11,37% … 0,68% 6,46% 8 th¸ng ®Çu 2003 DÖt may (a) 3.441.027 … 29.390.111 1.573.341 Tæng KN (b) 36.165.194 … 102.772.453 21.374.988 Tû träng a/b 9,5% … 28,6% 7,3% Nguån: B¸o c¸o cña Tæng côc H¶i quan göi Bé Th­¬ng m¹i Theo dù b¸o cña Bé Th­¬ng m¹i, hµng dÖt may xuÊt khÈu vµo hai tiÓu thÞ tr­êng T©y Nam ¸ - Trung CËn §«ng sÏ ®¹t kim ng¹ch 100 triÖu USD vµo n¨m 2005 vµ 250 triÖu USD vµo n¨m 2010. §©y còng sÏ lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc thø hai, chØ sau g¹o. 2. C¬ cÊu hµng dÖt may xuÊt khÈu Trong sè c¸c mÆt hµng dÖt may, lo¹i hµng ®­îc tiªu thô nhiÒu lµ quÇn ¸o may s½n. Riªng ®èi víi Thæ NhÜ Kú, n­íc cã ngµnh dÖt may ph¸t triÓn ë tr×nh ®é kh¸ cao, chÊt l­îng nguån nguyªn liÖu tèt th× mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ nguyªn liÖu (v¶i, sîi) hoÆc cã gi¸ trÞ thÊp (g¨ng tay, bÝt tÊt, jacket, quÇn ¸o lãt). Thæ NhÜ Kú qu¶n lý hµng dÖt may nhËp khÈu tõ ViÖt Nam b»ng h¹n ng¹ch ®èi víi 3 lo¹i Cat: Cat. 6 (quÇn), Cat. 35 (v¶i tæng hîp), Cat. 41 (sîi tæng hîp). 3. Ph­¬ng thøc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Trung CËn §«ng Trong sè c¸c ph­¬ng thøc xuÊt khÈu hµng dÖt may phæ biÕn ë n­íc ta hiÖn nay: ph­¬ng thøc gia c«ng theo ®¬n hµng cña n­íc ngoµi; ph­¬ng thøc nhËp khÈu nguyªn liÖu - b¸n thµnh phÈm; vµ ph­¬ng thøc sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu th× ph­¬ng thøc thø 3 ®­îc ¸p dông nhiÒu ®èi víi thÞ tr­êng Trung CËn §«ng. Ph­¬ng thøc nµy míi chØ ®ang ë giai ®o¹n ®Çu ¸p dông. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, song song víi viÖc nhËp khÈu nguyªn phô liÖu tõ n­íc ngoµi, chóng ta ®· b¾t ®Çu sö dông nguyªn liÖu néi ®Þa ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu Mét mãc xÝch quan träng lµ s¶n phÈm cña ngµnh dÖt ®· b­íc ®Çu cung cÊp ®­îc cho ngµnh may trong n­íc. Cã thÓ kÓ ®Õn May Th¨ng Long - DÖt 8/3; May §øc Giang - DÖt ViÖt Th¾ng, DÖt Nam §Þnh; May 10 - DÖt ViÖt Th¾ng. . Cã thÓ nãi r»ng thÞ tr­êng hµng dÖt may nhËp khÈu vµo Trung CËn §«ng ch­a ph¶i lµ mét thÞ tr­êng cã tÝnh ®Þnh h×nh râ nÐt; ViÖt Nam ch­a cã nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lín trùc tiÕp nªn c¸c doanh nghiÖp hÇu nh­ kh«ng bÞ ¸p ®Æt lùa chän ph­¬ng thøc xuÊt khÈu nµo. Tuy nhiªn, trong t­¬ng lai gÇn, c¸c doanh nghiÖp cña ta nªn chän ph­¬ng thøc may gia c«ng CMT (C¾t - May - Hoµn thiÖn), thø nhÊt lµ do ch­a cã hiÓu biÕt thËt cô thÓ vÒ thÞ hiÕu tiªu dïng vµ yªu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ nguyªn liÖu, thø hai lµ kh«ng ph¶i lo kh©u tiªu thô (thÞ tr­êng Trung CËn §«ng cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ hÖ thèng ph©n phèi trung gian, rÊt khã cho mét doanh nghiÖp míi x©m nhËp ®­îc b»ng kªnh ph©n phèi trùc tiÕp). 4. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Trung CËn §«ng Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa trªn mét thÞ tr­êng cã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng hãa ®ã. T¹i Trung CËn §«ng, mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu khiªm tèn nh­ vËy v× c¶ yÕu tè chñ quan (n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh, cña tõng doanh nghiÖp) vµ yÕu tè kh¸ch quan (thùc lùc cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh). T¹i khu vùc thÞ tr­êng nµy, hai n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may lín nhÊt, ®ång thêi lµ ®èi thñ c¹nh tranh ®¸ng kÓ nhÊt ®èi víi n­íc ta lµ Thæ NhÜ Kú vµ Trung Quèc. 4.1. Thæ NhÜ Kú Thæ NhÜ Kú võa lµ n­íc nhËp khÈu hµng dÖt may tõ mét sè n­íc (t._.1.1. T¨ng c­êng hîp t¸c tÇm ChÝnh phñ víi c¸c n­íc Trung CËn §«ng- "Ngo¹i giao phôc vô kinh tÕ" Quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i chØ cã thÓ ph¸t triÓn trªn nÒn t¶ng mét mèi quan hÖ ngo¹i giao æn ®Þnh. §­êng lèi ngo¹i giao cña mçi quèc gia phô thuéc vµo rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè kh¸c nhau, song mét trong nh÷ng môc ®Ých quan träng cña quan hÖ ngo¹i giao lµ v× lîi Ých kinh tÕ. ViÖc ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng bao giê còng lµ b­íc cô thÓ hãa tiÕp theo cña hîp t¸c trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, mµ cô thÓ lµ lÜnh vùc kinh tÕ. HiÖn nay, trong sè 15 n­íc Trung CËn §«ng n»m trong giíi h¹n nghiªn cøu, ViÖt Nam míi chØ cã quan hÖ ngo¹i giao ë cÊp ®¹i sø víi mét sè n­íc, ë mét sè n­íc kh¸c míi chØ ë cÊp l·nh sù. T¹i Hµ Néi míi chØ cã ®¹i sø qu¸n cña mét sè n­íc (Ai CËp, Libya, Thæ NhÜ Kú, Iran, Iraq). V× vËy, trong thêi gian tíi, cÇn t¨ng c­êng quan hÖ ngo¹i giao, mét mÆt nh»m cñng cè vµ n©ng cao vai trß cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ, mÆt kh¸c tranh thñ sù ñng hé vÒ chÝnh trÞ vµ nh÷ng ­u ®·i vÒ th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc nµy. C¨n cø vµo lÞch sö quan hÖ ngo¹i th­¬ng th× thÞ tr­êng Trung CËn §«ng cã nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ng lµ thÞ tr­êng míi, do ®ã cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p vµ ­u tiªn kh¸c víi c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng. Trung CËn §«ng c¸ch xa ViÖt Nam vÒ ®Þa lý, nªn tõ viÖc kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ thÞ tr­êng ®Õn viÖc b¸n nh÷ng l« hµng ®Çu tiªn gÆp rÊt nhiÒu rñi ro, khã kh¨n vµ phÝ tæn. V× vËy, ChÝnh phñ vµ trùc tiÕp lµ Bé Th­¬ng m¹i cÇn trî cÊp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, liªn kÕt ngµnh hµng (Trung Quèc ®· lµm tèt viÖc nµy). Trong thùc tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu cña n­íc ta cßn yÕu vÒ tiÒm lùc vèn, vÒ n¨ng lùc ph¸t triÓn thÞ tr­êng; nh×n chung, ch­a cã chiÕn l­îc kinh doanh l©u dµi æn ®Þnh, th­êng mang nÆng tÝnh phi vô chép giËt, chØ lµm ¨n khi cã c¬ héi (c¸c c¬ héi nµy th­êng do ®èi t¸c chñ ®éng ®Æt vÊn ®Ò hoÆc do cÊp trªn gîi ý) chø ch­a thËt tÝch cùc vµ chñ ®éng. H¹n chÕ kh¸c trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng míi ®èi víi cÊp ®é doanh nghiÖp lµ vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tr×nh ®é c¸n bé, ph­¬ng tiÖn kü thuËt. Muèn ph¸t triÓn thÞ tr­êng míi mÎ vµ giµu tiÒm n¨ng nh­ Trung CËn §«ng, cÇn ph¶i cã kinh phÝ lín ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, ®iÒu kiÖn tù nhiªn x· héi, hoµn c¶nh chÝnh trÞ, v.v… mµ chØ ë cÊp ®é quèc gia míi thùc hiÖn thµnh c«ng ®­îc. Nh­ vËy, mét trong nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n cña Nhµ n­íc lµ ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý cho doanh nghiÖp. §µm ph¸n th­¬ng m¹i (song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng) bao gåm ®µm ph¸n më cöa thÞ tr­êng míi, vÒ c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh, kü thuËt; ®µm ph¸n ®Ó níi láng c¸c hµng rµo phi thuÕ quan. T¹i khu vùc Trung CËn §«ng, ViÖt Nam hiÖn nay míi chØ cã Uû ban hçn hîp ChÝnh phñ häp hµng n¨m víi mét sè Ýt n­íc (nh­ Iraq, Ai CËp). 1.2. T¨ng c­êng hiÖu qu¶ trong ph¸t triÓn thÞ tr­êng Trung CËn §«ng ë tÇm quèc gia Tõ chç x¸c ®Þnh vai trß cña Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng ph¸t triÓn thÞ tr­êng míi, vÊn ®Ò tiÕp theo lµ ph¶i tiÕn hµnh c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nµy. C¸c gi¶i ph¸p ®ã nh­ sau: Mét lµ: §µm ph¸n víi c¸c n­íc vÒ tháa thuËn ­u ®·i tèi huÖ quèc (MFN) cho ViÖt Nam. ViÖt Nam ®· ký ®­îc HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i víi 8 trong sè 15 n­íc Trung CËn §«ng, nh­ng trong sè ®ã míi chØ cã Thæ NhÜ Kú cã tháa thuËn MFN víi n­íc ta. Néi dung c¬ b¶n trong ®µm ph¸n ®èi víi c¸c n­íc thuéc thÞ tr­êng míi nh­ Trung CËn §«ng cÇn h­íng vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gi¶m nhËp siªu ®Ó tiÕn tíi c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i mét c¸ch hîp lý. Ngoµi ra, cÇn t¨ng c­êng ®µm ph¸n ®Ó thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng, tiªu chuÈn kü thuËt; níi láng c¸c hµng rµo phi thuÕ quan ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ n­íc ta. Hai lµ: N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i Côc Xóc tiÕn thuéc Bé Th­¬ng m¹i cã nhiÖm vô t­ vÊn cho Bé x©y dùng lé tr×nh cô thÓ ®Ó ®­a hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Trung CËn §«ng. Côc sÏ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu cña Bé Th­¬ng m¹i vÒ thÞ tr­êng nµy (t¹o dùng c¬ së d÷ liÖu, trang Web). §Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng cña m×nh, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i cÇn ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ h¬n n÷a vÒ c¬ së vËt chÊt vµ ®éi ngò c¸n bé. Ba lµ: Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin CÇn t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin víi c¸c tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi; phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc (V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé Th­¬ng m¹i, Bé Tµi chÝnh, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­, Bé Ngo¹i giao, Ng©n hµng Nhµ n­íc, c¸c ®¹i sø qu¸n, c¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i) víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc khai th¸c, xö lý th«ng tin phôc vô xuÊt khÈu. Cuèi cïng, c¸c th«ng tin nµy cÇn ph¶i ®­îc cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng cÇn thiÕt theo con ®­êng ng¾n nhÊt víi gi¸ c¶ hîp lý, mét sè ®èi t­îng cÇn ®­îc Nhµ n­íc bao cÊp vÒ th«ng tin. 1.3. N©ng cao hiÖu qu¶ cña Th­¬ng vô, ®¹i diÖn th­¬ng m¹i N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c tham t¸n vµ ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i c¸c n­íc Trung CËn §«ng. C¸c tham t¸n cÇn ph¶i lµ ®Çu mèi hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp trong n­íc. C¸c ho¹t ®éng hç trî cÇn thiÕt lµ: Th­êng xuyªn cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc b¹n, XuÊt b¶n c¸c s¸ch cÈm nang vÒ thÞ tr­êng ®ã (hiÖn míi chØ cã th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Dubai lµ ®ang biªn so¹n b¶n th¶o cuèn s¸ch "T×m hiÓu thÞ tr­êng Dubai" do Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i xuÊt b¶n), Hç trî c¸c doanh nghiÖp trong n­íc sang tham gia héi chî th­¬ng m¹i t¹i n­íc b¹n; giíi thiÖu kh¸ch hµng vµ t­ vÊn vÒ thÞ tr­êng… Víi lîi thÕ cã Trung t©m Th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i Dubai (m« h×nh showroom ®Çu tiªn ë Dubai chØ dïng ®Ó tr­ng bµy, giíi thiÖu s¶n phÈm cña mét n­íc), Th­¬ng vô n­íc ta t¹i ®©y cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thu thËp ®¸nh gi¸ cña ng­êi tiªu dïng n­íc nµy vÒ hµng hãa cña ViÖt Nam, hç trî c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tham dù héi chî th­¬ng m¹i, tiÕp xóc víi b¹n hµng vµ t­ vÊn cho doanh nghiÖp. Do ®ã, ®Ó Th­¬ng vô ho¹t ®éng tèt, rÊt cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng c¬ së vËt chÊt hç trî nhÊt ®Þnh. 1.4. X©y dùng chiÕn l­îc xóc tiÕn xuÊt khÈu theo h­íng ­u tiªn ph¸t triÓn thÞ tr­êng míi vµ mÆt hµng míi §Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®èi víi mÆt hµng dÖt may ë cÊp ChÝnh phñ víi c¸c néi dung lµ: Cung cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i vÒ thÞ tr­êng, b¹n hµng, mÆt hµng cô thÓ th­êng xuyªn; Tæ chøc héi th¶o hay tËp huÊn vÒ c¸c kü n¨ng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hoÆc theo chuyªn ®Ò vÒ mét thÞ tr­êng nµo ®ã; Gi¶i ph¸p "matching" (kÕt mèi) c¸c nhµ xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam víi ng­êi nhËp khÈu ë Trung CËn §«ng; Tæ chøc kh¶o s¸t, tham quan thÞ tr­êng ®Ó doanh nghiÖp cã c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng, gÆp gì b¹n hµng tiÒm n¨ng vµ t×m hiÓu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, v.v… Theo tµi liÖu cña Trung t©m Th­¬ng m¹i quèc tÕ thuéc Liªn HiÖp Quèc, hiÖn nay ®· cã 123 tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®­îc thµnh lËp t¹i gÇn 210 n­íc. Ngoµi ra cßn cã c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng nh­ cña APEC, ASEAN… T¹i ViÖt Nam ®· cã mÆt nhiÒu tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i n­íc ngoµi nh­ JETRO (NhËt), KOTRA (Hµn Quèc), CETRA (§µi Loan) ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶. §Ó cã mét tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cÊp ChÝnh phñ, nªn nghiªn cøu m« h×nh CETRA cña §µi Loan, bëi lÏ §µi Loan gièng ViÖt Nam ë chç cã nhiÒu doanh nghiÖp nhá vµ võa, s¶n xuÊt ®Ó h­íng ra xuÊt khÈu. §©y lµ m« h×nh tæ chøc do chÝnh quyÒn vµ t­ nh©n cïng lËp ra, kinh phÝ ho¹t ®éng ®­îc tµi trî bëi ng©n s¸ch vµ c¸c HiÖp héi C«ng nghiÖp - Th­¬ng m¹i. Tæ chøc nµy ho¹t ®éng hiÖu qu¶ nhê m¹ng l­íi v¨n phßng ®¹i diÖn ë hÇu hÕt c¸c n­íc. N­íc ta ®ang tiÕn hµnh chiÕn l­îc xóc tiÕn cÊp Quèc gia, vµ ®©y lµ mét c¬ héi tèt cho ta häc hái. 1.5. ChiÕn l­îc vµ ph­¬ng thøc thÝch hîp ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng Trung CËn §«ng lµ mét thÞ tr­êng cã tÝnh ®Æc thï cao vÒ v¨n ho¸, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, t«n gi¸o, møc ®é më cöa thÞ tr­êng, do ®ã cÇn ph¶i chän lùa chiÕn l­îc vµ ph­¬ng thøc thÝch hîp ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng cã hiÖu qu¶. Gi¶i ph¸p tiÕp cËn ®èi víi khu vùc nµy nªn bao gåm hai giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: Chän 2 träng ®iÓm lµ thÞ tr­êng Dubai, C«-oÐt, tËn dông nh÷ng ­u thÕ næi bËt cña hai thÞ tr­êng nµy, tõ ®ã lµm bµn ®¹p tiÕn sang c¸c n­íc l¸ng giÒng nh­ ¶rËp Xªót, Iraq… T¹i c¸c ®Þa ®iÓm ®· ®­îc chän lµm bµn ®¹p, cÇn t¨ng c­êng quan hÖ ngo¹i giao, ®Æc biÖt lµ quan hÖ trªn lÜnh vùc kinh tÕ th­¬ng m¹i. T¹i C«-oÐt vµ Dubai, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã lîi thÕ h¬n v× c¶ hai ®Òu lµ cöa ngâ tiÕn vµo c¸c thÞ tr­êng quan träng, tõ l©u ®· lµ tr¹m trung chuyÓn lín hµng hãa cña c¶ thÕ giíi ®æ vÒ Trung CËn §«ng, cã hÖ thèng c¶ng biÓn vµ hµng kh«ng v« cïng thuËn lîi, thuÕ nhËp khÈu thÊp, tû lÖ t¸i xuÊt cao, cã quan hÖ th­¬ng m¹i cëi më víi nhiÒu n­íc… Quan träng h¬n c¶ lµ ViÖt Nam ®· thµnh lËp th­¬ng vô ë ®©y vµ cßn x©y dùng hai trung t©m th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Giai ®o¹n 2: "Cµy s©u cuèc bÉm". Sau khi ®· th©m nhËp ®­îc, sÏ më réng ph¹m vi ph©n phèi hµng dÖt may sang nhiÒu n­íc. Sau ®ã, nghiªn cøu kü h¬n vÒ ®Æc ®iÓm kinh doanh ë tõng n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. 1.6. N©ng cao quyÒn kinh doanh vµ vai trß cho c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu míi QuyÒn kinh doanh vµ vai trß cña c¸c doanh nghiÖp cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. §èi víi thÞ tr­êng Trung CËn §«ng míi mÎ, Nhµ n­íc cÇn ®ãng vai trß quan träng trong giai ®o¹n ®Çu, nh­ng vÒ l©u dµi, vai trß quyÕt ®Þnh l¹i thuéc vÒ céng ®ång c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. ViÖc ban hµnh NghÞ ®Þnh 57/1998/N§ - CP quy ®Þnh chi tiÕt LuËt Th­¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý mua b¸n hµng hãa víi n­íc ngoµi, NghÞ ®Þnh 44/2001/N§ - CP ®· n©ng cao sè l­îng doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. Bªn c¹nh ®ã, ChÝnh phñ cÇn t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh th«ng tho¸ng vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî hîp lý ®Ó c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy tèt h¬n n÷a vai trß, quyÒn h¹n vµ kh¶ n¨ng cña m×nh. HÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Trung CËn §«ng xa x«i nªn bao gåm: Quü th­ëng xuÊt khÈu, trî gi¸ ®Ó xuÊt khÈu, gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, v.v… 1.7. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng Trung CËn §«ng ë khÝa c¹nh v¨n hãa vµ tËp qu¸n tiªu dïng b¶n ®Þa; n¾m râ nhu cÇu thÞ tr­êng muèn th©m nhËp (cÇn lo¹i hµng g×, cã tÝnh æn ®Þnh l©u dµi kh«ng), yªu cÇu vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶, ®èi thñ c¹nh tranh, ph¸p luËt n­íc së t¹i, thÞ hiÕu tiªu dïng, mÉu m·, c¸c h×nh thøc th«ng quan vµ thanh to¸n quèc tÕ. 2. §èi víi ngµnh dÖt may (HiÖp héi ngµnh nghÒ, doanh nghiÖp) 2.1. TiÕp cËn th«ng tin ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng Trong thêi ®¹i hiÖn nay, th«ng tin lµ ch×a khãa dÉn ®Õn thµnh c«ng. Cã hai m¶ng th«ng tin rÊt cÇn cho c¸c doanh nghiÖp lµ: m¶ng th«ng tin liªn quan ®Õn nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vµ m¶ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. §èi víi Trung CËn §«ng lµ thÞ tr­êng míi, khã th©m nhËp vµ tiÒm Èn nhiÒu rñi ro, c¸c doanh nghiÖp cÇn biÕt thªm c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng quy ®Þnh riªng cña b¹n ®èi víi ViÖt Nam. Nguån cung cÊp th«ng tin gåm cã: Bé Th­¬ng m¹i vµ c¸c Vô liªn quan, c¸c tæ chøc ngµnh nghÒ, c¸c tæ chøc ho¹t ®éng dÞch vô cung cÊp th«ng tin (nh­ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Trung t©m th«ng tin - Bé Th­¬ng m¹i). Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ khai th¸c th«ng tin tõ c¸c ®¹i sø qu¸n. C¸ch tèt nhÊt lµ doanh nghiÖp nªn tiÕp cËn th«ng tin kÓ c¶ m¹ng tin trong n­íc vµ m¹ng tin n­íc ngoµi ®Ó xö lý kÞp thêi nh÷ng th«ng tin sai lÖch. Ph¶i thõa nhËn r»ng Trung CËn §«ng lµ thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn thiÕu th«ng tin trÇm träng. 2.2. T¨ng c­êng tiÕp xóc víi thÞ tr­êng, qua Trung t©m th­¬ng m¹i, Héi chî th­¬ng m¹i §èi víi thÞ tr­êng Trung CËn §«ng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ta ®· xuÊt khÈu ®­îc mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh nh­ng kim ng¹ch cßn qu¸ nhá bÐ. H¬n n÷a, ta l¹i th­êng xuÊt khÈu qua c¸c c«ng ty trung gian, v× vËy hiÖu qu¶ kinh tÕ ch­a cao. §Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng nµy, cÇn t×m c¸ch tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c doanh nghiÖp cã nhu cÇu cña n­íc së t¹i th«ng qua c¸c h×nh thøc héi chî, triÓn l·m, trung t©m th­¬ng m¹i vµ tranh thñ tiÕp xóc doanh nghiÖp b¹n b»ng c¸ch mêi hä sang th¨m ViÖt Nam. Sau sù kiÖn khñng bè n­íc Mü ngµy 11/9, cã mét xu thÕ míi trong t©m lý giíi th­¬ng gia Trung CËn §«ng (®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i rÊt chÆt chÏ víi Mü nh­ C«-oÐt). §ã lµ xu h­íng quay vÒ lµm ¨n vµ quan hÖ nhiÒu h¬n víi c¸c n­íc thuéc khèi ¶rËp vµ c¸c n­íc ch©u ¸. ThÓ hiÖn cô thÓ lµ ngµy cµng nhiÒu ng­êi ¶rËp nãi chung vµ C«-oÐt nãi riªng ®i du lÞch tr¸nh nãng kÕt hîp th¨m dß thÞ tr­êng t¹i c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (Th¸i Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines) trong mïa hÌ võa qua. ViÖt Nam còng b¾t ®Çu ®­îc b¹n quan t©m Nguån: B¸o c¸o c«ng t¸c n¨m 2002 cña Th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i C«-oÐt . Ta cÇn ph¶i tËn dông tèt c¬ héi thuËn lîi nµy. 2.3. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÊp doanh nghiÖp §Ó tõng b­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng Trung CËn §«ng, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ë n­íc ta cÇn ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p sau: N©ng cao n¨ng lùc cña l·nh ®¹o, sö dông hiÖu qu¶ mäi sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc, v.v… ThÞ tr­êng Trung CËn §«ng kh«ng cã ®ßi hái kh¾t khe vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng mµ tr¸i l¹i cßn kh¸ dÔ tÝnh. Th«ng qua Trung t©m Th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i C«-oÐt vµ Dubai, chóng ta nhËn ®­îc ®¸nh gi¸ kh¸ tÝch cùc cña ng­êi tiªu dïng b¶n ®Þa: chÊt l­îng hµng cña ViÖt Nam kh¸ tèt, hµng ®Ñp, cã thÓ c¹nh tranh ®­îc. Tuy nhiªn, kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ thÊp c«ng t¸c ®ãng gãi bao b× vµ nh·n hiÖu s¶n phÈm, c¸c kh©u hoµn thiÖn s¶n phÈm (nh­ lau chïi tr­íc khi ®ãng gãi). Ho¹t ®éng Marketing cho hµng xuÊt khÈu còng ch­a ®­îc ®Çu t­ ®óng møc, kÓ c¶ c¸c l« hµng mÉu còng kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn th­¬ng m¹i (commercial standards). Kh¸ch hµng cho r»ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i c¶i tiÕn kh©u ®ãng gãi xuÊt khÈu, bao b× nh·n m¸c ph¶i cã ®ñ c¸c th«ng tin thiÕt thùc vÒ kÝch cì, mµu s¾c, gi¸ c¶; ph¶i ra c¸c s¸ch h­íng dÉn sö dông ®Ó theo kÞp vµ xøng ®¸ng víi chÊt l­îng s¶n phÈm. NÕu lµm tèt ®­îc nh÷ng nhiÖm vô trªn, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may míi t¨ng lªn ®¸ng kÓ. 2.4. Sö dông hiÖu qu¶ c¸c dÞch vô hç trî xuÊt khÈu Thø nhÊt, dÞch vô th«ng tin: HiÖn c«ng t¸c th«ng tin t×m hiÓu thÞ tr­êng cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ®Òu rÊt yÕu. Ch­a cã mét doanh nghiÖp nµo thiÕt lËp ®­îc ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ë khu vùc Trung CËn §«ng. H¹n chÕ nµy ®· ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng tiÕp thu nh÷ng ph¶n øng vµ thay ®æi cña thÞ tr­êng còng nh­ th«ng tin vÒ thêi trang thÕ giíi. ChÝnh v× vËy, sö dông dÞch vô th«ng tin ®Ó hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ kh«ng thÓ thiÕu. Thø hai, dÞch vô qu¶ng c¸o - triÓn l·m: T¹i hai thÞ tr­êng träng ®iÓm ë Trung CËn §«ng lµ Dubai vµ C«-oÐt ®· cã Trung t©m th­¬ng m¹i ViÖt Nam. §©y lµ n¬i c¸c doanh nghiÖp dÖt may n­íc ta cã thÓ triÓn l·m, tr­ng bµy s¶n phÈm cña m×nh mét c¸ch th­êng xuyªn víi mét chi phÝ gi¶m thiÓu ®¸ng kÓ. Thø ba, dÞch vô tµi chÝnh - b¶o hiÓm: HiÖn nay n­íc ta cã h¬n 4.200 tæ chøc dÞch vô tµi chÝnh, tÝn dông, trong ®ã cã 10 c«ng ty b¶o hiÓm vµ 4 c«ng ty thuª mua tµi chÝnh ®¶m nhiÖm c¸c dÞch vô nµy. B¶o hiÓm hµng hãa xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu víi hai h×nh thøc lµ: mua b¶o hiÓm ngay sau khi më L/C vµ ký hîp ®æng "b¶o hiÓm bao" cho c¶ n¨m hoÆc cho c¶ l« hµng lín. §èi víi thÞ tr­êng cã møc ®é rñi ro cao nh­ Trung CËn §«ng, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam cÇn thiÕt ph¶i sö dông dÞch vô nµy. Thø t­, dÞch vô kiÓm nghiÖm gi¸m ®Þnh hµng xuÊt khÈu. T¹i ViÖt Nam, viÖc kiÓm nghiÖm ®Ó chøng nhËn hµng hãa vµ xuÊt xø hµng hãa do c¸c tæ chøc Nhµ n­íc vµ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp thùc hiÖn. Cßn ®èi víi gi¸m ®Þnh hµng hãa, c¶ n­íc cã 7 tæ chøc (3 cña Nhµ n­íc) thùc hiÖn. V× vËy, doanh nghiÖp cÇn sö dông linh ho¹t vµ hîp lý c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh. Thø n¨m, dÞch vô vËn t¶i, giao nhËn kho vËn. ViÖc vËn chuyÓn hµng hãa xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ta, nhÊt lµ ®Õn nh÷ng thÞ tr­êng xa x«i nh­ Trung CËn §«ng, do c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®¶m nhËn lµ chñ yÕu. Nguyªn nh©n lµ ®éi tµu cña ViÖt Nam cßn ch­a ph¸t triÓn, gi¸ c¶ ®¾t h¬n møc trung b×nh quèc tÕ, søc c¹nh tranh thÊp vµ ®a sè doanh nghiÖp trong n­íc chñ yÕu mua CIF, b¸n FOB. C¸c chi phÝ giao th«ng, chi phÝ dÞch vô giao nhËn ë ViÖt Nam hiÖn cßn qu¸ cao so víi c¸c n­íc. NÕu göi container, chi phÝ nµy cao gÊp 3 lÇn Singapore, kho¶ng 2,5 lÇn so víi Kualar Lumper, 2 lÇn so víi Jakarta… céng thªm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt nh­ gi¸ ®iÖn, gi¸ nhËp x¬ cao… khiÕn gi¸ thµnh t¨ng lªn, lµm h¹n chÕ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Thø s¸u, dÞch vô t­ vÊn ph¸p luËt. DÞch vô nµy bao gåm: dÞch vô ®Æt yªu cÇu, ®µm ph¸n kinh doanh, cung cÊp th«ng tin ph¸p luËt vÒ thuÕ, ng©n hµng tµi chÝnh b¶o hiÓm, h¶i quan, h­íng dÉn thñ tôc lËp hîp ®ång kinh tÕ, hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng; t­ vÊn lùa chän c«ng nghÖ, chuyÓn giao c«ng nghÖ; hç trî doanh nghiÖp khi cã tranh chÊp, b¶o vÖ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp tr­íc Toµ ¸n vµ Träng tµi Kinh tÕ. HiÖn nµy, c¶ n­íc cã 25 c«ng ty luËt trong n­íc, 25 c«ng ty luËt n­íc ngoµi, h¬n 200 v¨n phßng vµ trung t©m t­ vÊn, 42 chi nh¸nh c«ng ty luËt n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng. MÆc dï ®· cã b­íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh vÒ sè l­îng nh­ng do chÊt l­îng t­ vÊn cña c¸c tæ chøc trong n­íc cßn h¹n chÕ nªn Ýt doanh nghiÖp xuÊt khÈu t×m ®Õn c¸c chuyªn gia t­ vÊn. Tãm l¹i Do cßn khã kh¨n vÒ tµi chÝnh nªn chi phÝ b×nh qu©n cho dÞch vô hç trî xuÊt khÈu trong gi¸ thµnh cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung cßn thÊp, trong ®ã phÇn lín dµnh cho c¸c dÞch vô buéc ph¶i sö dông nh­ vËn t¶i, ng©n hµng, kÕ to¸n. Nh÷ng dÞch vô míi nh­ nghiªn cøu ph¸t triÓn (R&D), tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, th«ng tin thÞ tr­êng, b¶o hiÓm… cßn chiÕm tû träng hÕt søc khiªm tèn. ViÖc hiÓu vµ sö dông dÞch vô trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt. V× vËy, ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, gi¶m thiÓu rñi ro t¹i thÞ tr­êng míi, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may cÇn sö dông c¸c dÞch vô hç trî xuÊt khÈu vµo Trung CËn §«ng mét c¸ch hîp lý. 2.5. N©ng cao vai trß cña c¸c HiÖp héi ngµnh hµng C¸c doanh nghiÖp dÖt may tËp hîp nhau trong HiÖp héi DÖt may. §©y lµ tæ chøc phi ChÝnh phñ, tËp hîp vµ ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn. Thùc tiÔn cho thÊy: Trong xu thÕ héi nhËp hiÖn nay, vai trß cña HiÖp héi lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt trong viÖc ®Þnh h­íng cho c¸c doanh nghiÖp, khi Nhµ n­íc ®· h¹n chÕ can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh doanh. §èi víi thÞ tr­êng Trung CËn §«ng lµ thÞ tr­êng hiÖn ®ang cã nhu cÇu nhËp khÈu lín vÒ hµng may mÆc, HiÖp héi DÖt may cÇn phèi hîp gi÷a c¸c doanh nghiÖp, liªn kÕt c¸c ngµnh hµng ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi, tr¸nh t×nh tr¹ng "Gµ nhµ ®¸ nhau" ®Ó cho n­íc kh¸c "Ng­ «ng ®¾c lîi". §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, bªn c¹nh nç lùc tù th©n cña HiÖp héi, Nhµ n­íc còng cÇn sím ban hµnh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng vµ quy ®Þnh râ chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña HiÖp héi. 2.6. Phèi hîp chÆt chÏ gi÷a tam gi¸c: Nhµ n­íc, HiÖp héi, doanh nghiÖp Nh­ ®· ph©n tÝch, vai trß cña Nhµ n­íc sÏ t¹o ra hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng th©m nhËp thÞ tr­êng. Khi c¸c doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ c¶ vÒ kinh phÝ lÉn n¨ng lùc, ch­a thÓ khai th«ng ®­îc thÞ tr­êng nµy th× Nhµ n­íc l¹i bµn giao nã cho HiÖp héi ngµnh nghÒ. Nh­ vËy, HiÖp héi DÖt may sÏ cã vai trß cÇu nèi gi÷a Nhµ n­íc vµ h¬n 800 doanh nghiÖp dÖt may trong n­íc. HiÖp héi cã thÓ ®Ò xuÊt, tham m­u cho Nhµ n­íc trong viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh. 3. Gi¶i ph¸p ®èi víi nguån hµng xuÊt khÈu §iÓm mÊu chèt, cèt lâi ®¶m b¶o cho hµng dÖt may cña ta th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Trung CËn §«ng lµ t¹o ra mét nguån hµng phï hîp, cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng nµy. Søc c¹nh tranh ®ã ®­îc quy ®Þnh bëi c¸c yªu tè nh­ sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶ cña hµng hãa ®ã… Víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, thÞ tr­êng khu vùc Trung CËn §«ng lµ thÞ tr­êng kh«ng ®ßi hái chÊt l­îng cao nh­ng gi¸ ph¶i c¹nh tranh. Gi¶i ph¸p c¬ b¶n nhÊt ®èi víi nguån hµng nãi chung vµ mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm nãi riªng lµ lµm thÕ nµo t¹o ra c¸c s¶n phÈm phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng. C¨n cø vµo c¸c ph©n tÝch trªn ®©y, dÖt may ®ang lµ mÆt hµng xuÊt khÈu cã nhiÒu ­u thÕ t¹i thÞ tr­êng Trung CËn §«ng. ë giai ®o¹n ®Çu, khi tiÒm n¨ng vèn cßn yÕu, c«ng nghÖ cßn l¹c hËu, c¹nh tranh vÒ gi¸ gÆp nhiÒu bÊt lîi th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn tËp trung vµo kh©u thiÕt kÕ mÉu m· s¶n phÈm, mµu s¾c, chÊt liÖu phï hîp thÞ hiÕu, ghi nh·n m¸c b»ng tiÕng ¶rËp, v.v lµ sÏ cã thÓ ®¸p øng ®­îc thÞ tr­êng nµy. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n tiÕp theo 2005 - 2010, khi gi¸ lao ®éng ngµnh dÖt may n­íc ta kh«ng cßn rÎ n÷a, tr×nh ®é kü thuËt vµ n¨ng suÊt lao ®éng ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ… th× c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam nªn chuyÓn sang s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã chÊt l­îng cao h¬n, tinh tÕ vµ thêi trang h¬n, s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng lín h¬n. Lóc ®ã, ®ßi hái vÒ chÊt l­îng cña thÞ tr­êng Trung CËn §«ng sÏ cã thÓ cao t­¬ng ®­¬ng víi c¸c khu vùc kh¸c vµ ta cã thÓ s½n sµng ®¸p øng ®­îc ngay. 4. Gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè n­íc cô thÓ 4.1. §èi víi Thæ NhÜ Kú Thæ NhÜ Kú lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®· thiÕt lËp mèi quan hÖ vÒ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam tõ l©u. Kim ng¹ch XNK cña hai n­íc n¨m 2000 ®¹t møc 18 triÖu USD, trong ®ã ViÖt Nam xuÊt sang Thæ NhÜ Kú lµ 15,6 triÖu USD vµ nhËp khÈu lµ 2,4 triÖu USD. HiÖn nay, tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 8 n¨m 2003, kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam sang Thæ NhÜ Kú ®· ®¹t gÇn 1,6 triÖu USD, v­ît møc h¬n 1,5 triÖu USD cho c¶ n¨m 2002. Th«ng qua Thæ NhÜ Kú- mét n­íc thµnh viªn cña EU, ViÖt Nam cã thÓ ®­a hµng may mÆc vµo EU. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy thùc chÊt lµ Thæ NhÜ Kú t¸i xuÊt hµng cña ta nªn chØ nh÷ng mÆt hµng nµo cã l·i th× phÝa c¸c c«ng ty cña hä míi nhËn víi c¸c doanh nghiÖp cña ta. H¬n n÷a, vÒ mÆt gi¸ c¶, chÊt l­îng, nhiÒu mÆt hµng cña ta kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña Thæ NhÜ Kú, do ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta qua con ®­êng nµy cßn thÊp. Trong thêi gian tíi, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may cña n­íc ta vµo Thæ NhÜ Kú, c¸c doanh nghiÖp cña ta cÇn tiÕn hµnh mét sè gi¶i ph¸p nh­: ®Èy m¹nh trao ®æi, t×m thªm b¹n hµng xuÊt khÈu; t¨ng c­êng t×m hiÓu, nghiªn cøu thÞ tr­êng Thæ NhÜ Kú; ®­a c¸c c«ng ty ta ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng, tham gia héi chî quèc tÕ t¹i Izmir, vµ mêi c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña Thæ NhÜ Kú tham gia c¸c héi chî triÓn l·m chuyªn ngµnh dÖt may t¹i ViÖt Nam, nh­: Héi chî dÖt may, triÓn l·m thêi trang, v.v… Thæ NhÜ Kú lµ thµnh viªn cña EU nªn c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh, tiªu chuÈn vÒ hµng dÖt may nhËp khÈu cã nhiÒu nÐt gièng EU, v× vËy ViÖt Nam cã thÓ t×m hiÓu c¸c quy ®Þnh cña n­íc nµy dùa vµo c¸c quy ®Þnh cña EU - thÞ tr­êng nhËp khÈu dÖt may chñ lùc vµ quen thuéc cña ViÖt Nam. 4.2. §èi víi C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt T¹i khu vùc Trung CËn §«ng, mét trong hai thÞ tr­êng träng ®iÓm sÏ lµ Dubai (C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt), ®©y còng lµ mét trong nh÷ng cöa ngâ cña khu vùc Trung CËn §«ng vµ lµ ®Þa ®iÓm trung chuyÓn hµng hãa ®i Syria, ¶rËp Xªót, ch©u Phi, ch©u ¢u… HiÖn nay, UAE lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng dÖt may lín thø nh× cña ViÖt Nam t¹i khu vùc Trung CËn §«ng, víi gi¸ trÞ nhËp khÈu 3,44 triÖu USD (tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 8-2003). C¸c c«ng ty cña C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt lµm ¨n ®øng ®¾n, gi÷ ch÷ tÝn, m«i tr­êng kinh doanh l¹i tù do, hÇu nh­ kh«ng cã thuÕ nhËp khÈu nªn c¸c c«ng ty cña ViÖt Nam cÇn cè g¾ng th©m nhËp nhanh vµo thÞ tr­êng nµy vµ lÊy ®©y lµm bµn ®¹p ®Ó tiÕn sang c¸c n­íc l©n cËn trong khu vùc. Thêi gian võa qua, mét sè c«ng ty cña ViÖt Nam ®· tham dù thµnh c«ng héi chî tæ chøc t¹i Dubai do cã sù phèi hîp víi c¬ quan ®¹i diÖn cña ViÖt Nam t¹i Dubai. Bé Th­¬ng m¹i hiÖn ®ang x©y dùng ph­¬ng ¸n cô thÓ nh»m gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc nµy. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp: CÇn ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm hµng dÖt may t¹i thÞ tr­êng nµy b»ng c¸ch gi¶m gi¸ thµnh, nh·n m¸c ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu, chÊt liÖu v¶i vµ kiÓu d¸ng thiÕt kÕ ph¶i phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng. Khi chµo hµng cÇn chµo ®óng gi¸, v× thÞ tr­êng nµy kh«ng ®ßi hái c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ chÊt l­îng cao mµ gi¸ c¶ qu¸ ®¾t. 4.3. §èi víi C«-oÐt ViÖt Nam vµ C«-oÐt thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao ngµy 10-01-1976 vµ hai n­íc ®· ký HiÖp ®Þnh hîp t¸c Kinh tÕ, Khoa häc kü thuËt vµ V¨n ho¸ vµ HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i th¸ng 5-1995. §èi víi mÆt hµng dÖt may: Gi¸ hµng cña ViÖt Nam hiÖn nay cao h¬n hµng cña mét sè n­íc xung quanh nh­ Ên §é, Th¸i Lan, Trung Quèc, Malaysia, Indonesia vµ mét sè n­íc thuéc khu vùc Trung §«ng cã nguån hµng dÖt may xuÊt khÈu gièng ta nh­ Thæ NhÜ Kú. Thªm vµo ®ã, c­íc vËn t¶i cao lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ cña hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng C«-oÐt. §iÒu cÇn l­u ý lµ: MÆc dï thÞ tr­êng néi ®Þa nhá nh­ng C«-oÐt lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu dÖt may æn ®Þnh v× n­íc nµy phô thuéc chñ yÕu vµ l©u dµi vµo nhËp khÈu. §Ó n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ta sang C«-oÐt, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i kh«ng chØ t¹o ra nguån hµng cã gi¸ trÞ c¹nh tranh mµ cßn cÇn ®Çu t­ vµo kh©u x©m nhËp thÞ tr­êng, t×m hiÓu ®Æc tr­ng vµ tËp tôc bu«n b¸n. Muèn x©m nhËp ®­îc vµ cã chç ®øng l©u dµi t¹i C«-oÐt, c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam nªn cã ®Çu t­ ban ®Çu, t×m ®èi t¸c b¶n ®Þa lµm ®¹i lý, b¶o l·nh, liªn kÕt liªn doanh… ®Ó më cöa hµng, phßng tr­ng bµy s¶n phÈm hoÆc trung t©m th­¬ng m¹i, thay v× dïng c¸ch truyÒn thèng lµ "më L/C - trao hµng". 4.4. §èi víi Iran HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam cßn ch­a tin t­ëng ë kh©u thanh to¸n víi c¸c ®èi t¸c nhËp khÈu Iran, mÆc dï ng©n hµng hai n­íc ®· ký biªn b¶n ghi nhí. Do ch­a n¾m ®­îc c¸c thñ tôc th­¬ng m¹i cña Iran nªn c¸c doanh nghiÖp cña ta rÊt ng¹i giao dÞch bu«n b¸n vµ më réng thÞ tr­êng, trong thêi gian qua ta chñ yÕu giao dÞch, ký hîp ®ång víi nh÷ng kh¸ch hµng quen biÕt. Tuy nhiªn, viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng 72 triÖu d©n - lín nhÊt khu vùc Trung CËn §«ng- nµy lµ hÕt søc cÇn thiÕt, v× vËy trong thêi gian tíi cÇn tiÕn hµnh sím mét sè biÖn ph¸p sau ®©y: Nghiªn cøu kh¶ n¨ng vµ tæ chøc ®­a mét sè doanh nghiÖp dÖt may cã uy tÝn cña ViÖt Nam (nh­ dÖt Th¸i TuÊn, dÖt Th¾ng Lîi, May 10, May ViÖt TiÕn) tham gia héi chî quèc tÕ t¹i Tehran, g©y dùng uy tÝn b­íc ®Çu cho hµng dÖt may cña chóng ta t¹i thÞ tr­êng Iran, Phèi hîp víi §¹i sø qu¸n ta t¹i Tehran vµ §¹i sø qu¸n Iran t¹i Hµ Néi tæ chøc ®oµn doanh nghiÖp dÖt may cña hai n­íc th¨m viÕng lÉn nhau, t×m ®èi t¸c, trao ®æi cô thÓ, cëi më ®Ó hiÓu biÕt vµ thÊy râ ®­îc nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña nhau, qua ®ã t¹o lßng tin trong viÖc më réng xuÊt - nhËp khÈu mÆt hµng, KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng dÖt may ®Æc thï cña b¶n ®Þa (nh­ ¸o kho¸c dµi cho nam giíi, ¸o chïng mµu ®en vµ kh¨n ®éi ®Çu chÊt liÖu lôa cho phô n÷). Ngoµi ra, quÇn ¸o trÎ em còng lµ mÆt hµng cã tiÒm n¨ng tiªu thô lín, KhuyÕn khÝch viÖc më réng c¸c h×nh thøc bu«n b¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp dÖt - may hai n­íc ch¼ng h¹n nh­ ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng (®æi lôa t¬ t»m lÊy th¶m Ba T­- ®Òu lµ hai mÆt hµng thñ c«ng truyÒn thèng, cïng cã gi¸ trÞ cao vµ ®­îc ­a chuéng ®Æc biÖt). 4.5. §èi víi Iraq Iraq lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam lín nhÊt trong khu vùc (3 triÖu USD n¨m 2002 vµ vät lªn møc h¬n 29 triÖu USD trong 8 th¸ng 2003). Tr­íc khi chiÕn tranh næ ra ë Iraq, ChÝnh phñ ta trùc tiÕp qu¶n lý mäi giao dÞch kinh tÕ víi thÞ tr­êng nµy. N¨m 2002, mÆc dï kh«ng khÝ chiÕn tranh ®· rÊt c¨ng th¼ng, nh­ng Héi chî Baghdad vÉn tiÕn hµnh b×nh th­êng. ViÖt Nam tham gia víi gian hµng 150 m2, ®­îc tÆng huy ch­¬ng vµng vµ ®Ých th©n Bé tr­ëng Th­¬ng m¹i ViÖt Nam Tr­¬ng §×nh TuyÓn ®· dù lÔ khai m¹c. Trong thêi gian Bé tr­ëng ë Iraq, nhiÒu cuéc tiÕp xóc vµ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®· ®­îc ký. T¹i Iraq, tr­íc khi chiÕn tranh víi Mü næ ra, hµng dÖt may xuÊt khÈu cña n­íc ta ®· ®­îc ng­êi tiªu dïng néi ®Þa biÕt ®Õn th«ng qua mèi quan hÖ nång th¾m gi÷a hai Nhµ n­íc. HiÖn nay, lÖnh cÊm vËn cña Liªn HiÖp quèc ®èi víi Iraq ®· ®­îc b·i bá, lµ c¬ héi cho mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may ViÖt Nam trë l¹i víi thÞ tr­êng Iraq, nhÊt lµ sau khi thµnh lËp Trung t©m th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam t¹i Iraq. 4.6. §èi víi ¶rËp Xªót §©y lµ mét trong nh÷ng n­íc giµu cã vµ kinh tÕ ph¸t triÓn cña khu vùc Trung §«ng. C¬ héi ®èi víi hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo n­íc nµy nh×n chung rÊt lín, tuy nhiªn kim ng¹ch thùc tÕ th× vÉn ë møc khiªm tèn. ThÞ tr­êng ¶rËp Xªót lµ mét thÞ tr­êng rÊt míi, do vËy viÖc t×m hiÓu thÞ tr­êng vµ ®èi t¸c lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tr­íc m¾t, trong khi ch­a trùc tiÕp x©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy, ta cã thÓ sö dông Dubai lµm ®iÓm trung chuyÓn ®Ó ®­a hµng dÖt may vµo ®©y. T¹i thÞ tr­êng ¶rËp Xªót, hµng ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh víi hµng cña Trung Quèc, Ên §é, Th¸i Lan- ®Òu lµ nh÷ng n­íc s¶n xuÊt hµng dÖt may cã uy tÝn cña khu vùc vµ thÕ giíi. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp dÖt may n­íc ta cÇn ®Çu t­ thÝch ®¸ng ®Ó cã thÓ c¹nh tranh vÒ mÉu m·, gi¸ c¶… KÕt luËn Trung CËn §«ng lµ mét thÞ tr­êng hÕt søc tiÒm n¨ng. NÕu nh­ x­a kia, ®©y lµ m¶nh ®Êt cña nh÷ng cuéc phiªu l­u kú thó, cña nh÷ng c©u chuyÖn thÇn tiªn vÒ mét v­¬ng quèc trï phó nµo ®ã, th× nay ®· lµ khu vùc thÞ tr­êng ®Æc biÖt nh¹y c¶m víi thÕ giíi. Nã chÝnh lµ vïng gi¸p ranh vÒ quyÒn lîi kinh tÕ-chÝnh trÞ gi÷a Ph¸p (ch©u Phi), Anh (Nam ¸) vµ T©y Ban Nha - Italia (vïng §Þa Trung H¶i), h¬n thÕ n÷a cßn bÞ Mü tõ l©u nhßm ngã. Khèi thÞ tr­êng 15 n­íc Håi gi¸o nµy cã thÞ hiÕu tiªu dïng t­¬ng ®èi gièng nhau: cïng cã nguån gèc v¨n hãa ¶rËp, cïng chÞu ¶nh h­ëng bëi tÝn ng­ìng ®¹o Håi, vµ quan träng nhÊt, lµ cïng cã nÒn kinh tÕ xoay quanh nh÷ng giÕng dÇu. Víi chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng hãa c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam, Trung CËn §«ng ®ang lµ mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu høa hÑn vµ hÕt søc phï hîp víi ®Þnh h­íng míi cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trong c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n­íc ta, hµng dÖt may kh«ng chØ lµ mét mòi nhän cÇn ®Çu t­ träng ®iÓm mµ cßn lµ mét mÆt hµng nhËp khÈu thiÕt yÕu cho c¸c n­íc Trung CËn §«ng- vèn l©u nay chØ ph¸t triÓn kinh tÕ dùa vµo nguån dÇu má. Cã thÓ nãi, hµng dÖt may cña ViÖt Nam hoµn toµn cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng b¶n ®Þa vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng vµ mµu s¾c. Tuy nhiªn, ®Ó n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo ViÖt Nam vµo Trung CËn §«ng, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i l­u ý ®Õn v¨n hãa tiªu dïng vµ nh÷ng ®Æc tr­ng v« h×nh nh­ng cã ¶nh h­ëng rÊt lín t¹i thÞ tr­êng nµy. ._.