Đẩy mạnh hoạt đông xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào thị trường EU giai đoạn 2001 - 2010. thực trạng và giải pháp

Lêi nãi ®Çu §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ chñ tr­¬ng kinh tÕ lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam, ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh t¹i §¹i Héi §¶ng VIII vµ trong NghÞ quyÕt 01 NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ, víi môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu. §Ó thùc hiÖn ®­îc chñ tr­¬ng nµy, cïng víi viÖc ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, chóng ta cÇn ph¶i t¨ng c­êng më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. §©y lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch hiÖn nay. Liªn Minh Ch©u ¢u (EU) lµ mét tæ chøc khu vùc lín nhÊt hiÖn nay, ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét thÞ tr­êng réng lín, nhiÒu tiÒm n¨ng víi vÞ thÕ lµ mét liªn minh kinh tÕ, tiÒn tÖ duy nhÊt, mét trong ba trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi (chiÕm 1/5 khèi l­îng th­¬ng m¹i giao dÞch toµn cÇu). KÓ tõ khi chÝnh thøc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao n¨m 1990, cïng víi nh÷ng nç lùc, cè g¾ng cña c¶ hai phÝa, quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®· cã nh÷ng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch bu«n b¸n víi EU chiÕm tû träng kh«ng nhá trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam (kim ng¹ch xuÊt khÈu chiÕm kho¶ng 20%, kim ng¹ch nhËp khÈu chiÕm kho¶ng 11%). Khèi l­îng hµng ho¸ bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi thÞ tr­êng EU tõ n¨m 1990 ®Õn nay ®· t¨ng víi tèc ®é trung b×nh kho¶ng 35%/n¨m. Nh÷ng g× ®· ®¹t ®­îc lµ rÊt ®¸ng kÓ tuy nhiªn vÉn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ quan hÖ cña hai bªn. ChÝnh v× vËy tiÕp tôc chiÕm lÜnh vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng nµy lµ mét môc tiªu quan träng cña ViÖt Nam tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò lµm sao ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng EU, em ®· lùa chän ®Ò tµi nghiªn cøu cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh víi tiªu ®Ò. “§Èy m¹nh Ho¹t ®«ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2001 - 2010. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”. Néi dung cña kho¸ luËn tèt nghiÖp muèn nªu lªn phÇn nµo thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trong suèt thêi gian hai bªn cã quan hÖ th­¬ng m¹i, qua ®ã thÊy ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, vÊn ®Ò cßn tån t¹i, nh÷ng khã kh¨n mµ Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt tõ ®ã rót ra nh÷ng kinh nghiÖm vµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèi ­u ®Ó cã thÓ trong thêi gian tíi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU c¶ vÒ chÊt vµ l­îng. Bµi kho¸ luËn gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ thÞ tr­êng EU Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng vµ triÓn väng ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU Ch­¬ng III : Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2001 - 2010 Cuèi cïng, em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi c¸c thÇy c« trong Tr­êng ®Æc biÖt lµ c« gi¸o Th¹c SÜ: NguyÔn Xu©n N÷, ng­êi ®· trùc tiÕp tËn t×nh h­íng dÉn em trong suèt qóa tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thµnh kho¸ luËn. Do tr×nh ®é, kiÕn thøc cßn h¹n hÑp, hiÓu biÕt thùc tÕ ch­a nhiÒu vµ cßn thiÕu kinh nghiÖm nªn bµi viÕt khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. V× vËy em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Sinh viªn: Lª ThÞ Thu Trang Ch­¬ng mét Giíi thiÖu chung vÒ thÞ tr­êng EU I. Liªn minh Ch©u ¢u (EU) 1. Vµi nÐt vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn Minh Ch©u ¢u (EU) 1.1. Sù ra ®êi cña Liªn Minh Ch©u ¢u vµ c¸c b­íc tiÕn tíi nhÊt thÓ ho¸ toµn diÖn Liªn Minh Ch©u ¢u lµ mét tæ chøc liªn kÕt khu vùc bao gåm 15 n­íc thµnh viªn, liªn kÕt víi nhau nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. Nã b¾t ®Çu víi viÖc tù do ho¸ mËu dÞch gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cã liªn quan. Mèc lÞch sö ®¸nh dÊu sù h×nh thµnh EU lóc ®ã lµ b¶n “Tuyªn bè Schuman” cña Bé Tr­ëng Ngo¹i giao Ph¸p Robert Schuman vµo ngµy 9/5/1950 víi ®Ò nghÞ ®Æt toµn bé nÒn s¶n xuÊt than, thÐp cña Céng Hoµ Liªn Bang §øc vµ Ph¸p d­íi mét c¬ quan quyÒn lùc chung trong mét tæ chøc më cöa ®Ó c¸c n­íc Ch©u ¢u kh¸c cïng tham gia. Do vËy, HiÖp ­íc thµnh lËp Céng ®ång Than-ThÐp Ch©u ¢u ®· ®­îc ký kÕt ngµy 18/4/1951, Céng ®ång Than-ThÐp Ch©u ¢u ra ®êi, mét tæ chøc tiÒn th©n cña EU ngµy nay. HiÖn nay, Liªn Minh Ch©u ¢u lµ mét tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ khu vùc lín nhÊt trªn thÕ giíi, gåm 15 quèc gia ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ ë T©y vµ B¾c ¢u: Ph¸p, §øc, Italia, BØ, Lóc X¨m Bua, Hµ Lan, Anh, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha, Ai Len, §an M¹ch, ¸o, Thôy §iÓn, Hy L¹p vµ PhÇn Lan. EU ®­îc qu¶n lý bëi mét lo¹t c¸c thÓ chÕ chung (NghÞ ViÖn, Héi ®ång, Uû Ban,v.v...). EU lµ mét tæ chøc kinh tÕ hïng m¹nh trªn thÕ giíi víi GDP n¨m 1998 ®¹t 8.482 tû USD, chiÕm 19,8% GDP toµn cÇu, ®ång thêi còng lµ mét Trung t©m Th­¬ng m¹i-Tµi chÝnh khæng lå ®­îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng trªn c¬ së c¸c HiÖp ­íc: HiÖp ­íc Paris thµnh lËp Céng ®ång Than-ThÐp Ch©u ¢u (ECSC), HiÖp ­íc Rome thµnh lËp Céng ®ång N¨ng l­îng Nguyªn tö Ch©u ¢u (Euratom) vµ Céng ®ång Kinh tÕ Ch©u ¢u (EEC), HiÖp ­íc thµnh lËp Céng ®ång Ch©u ¢u (EC), HiÖp ­íc Maastricht thµnh lËp Liªn Minh Ch©u ¢u (EU) vµ HiÖp ­íc Amsterdam (xem chi tiÕt ë phô lôc 1). NÕu tÝnh tõ khi ký HiÖp ­íc thµnh lËp Céng ®ång Than-ThÐp Ch©u ¢u (Paris n¨m 1951) th× Liªn Minh Ch©u ¢u ®· b­íc vµo n¨m thø 52. N¨m 1992, Céng ®ång Ch©u ¢u (EC) ký HiÖp ­íc Maastricht ®¸nh dÊu sù ra ®êi Liªn Minh Ch©u ¢u (EU). Suèt thêi gian 52 n¨m qua, nh×n tæng qu¸t cã thÓ thÊy Liªn Minh Ch©u ¢u ®· tr¶i qua 3 giai ®o¹n ph¸t triÓn chñ yÕu sau: - Giai ®o¹n 1: 1951-1957, Hîp t¸c trong ph¹m vi Céng ®ång Than- ThÐp Ch©u ¢u (ECSC) gåm 6 n­íc lµ Ph¸p, Céng Hoµ Liªn Bang §øc, Italia, BØ, Hµ Lan vµ Lóc X¨m Bua. - Giai ®o¹n 2: 1957-1992, ph¸t triÓn mèi quan hÖ hîp t¸c trªn lÜnh vùc kinh tÕ vµ chÝnh trÞ gåm 12 n­íc: 6 n­íc cò cña ECSC céng thªm Anh, §an M¹ch, Ai Len, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha vµ Hy L¹p. - Giai ®o¹n 3: 1992 ®Õn nay, Liªn Minh Ch©u ¢u (EU) ®· thay thÕ cho Céng ®ång Ch©u ¢u (EC). §©y lµ giai ®o¹n “®Èy m¹nh nhÊt thÓ ho¸” trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc tõ kinh tÕ- tiÒn tÖ, ngo¹i giao vµ an ninh, ®Õn néi chÝnh vµ t­ ph¸p. C¸c quèc gia thµnh viªn tõng b­íc tËp trung quyÒn lùc qu¸ ®é tiÕn ®Õn thµnh lËp Liªn Bang Ch©u ¢u. Víi viÖc kÕt n¹p thªm ¸o, Thôy §iÓn vµ PhÇn Lan vµo n¨m 1995, Sè thµnh viªn cña EU ®· lªn ®Õn 15 vµ hiÖn ®ang trong qu¸ tr×nh thu hót thªm c¸c n­íc §«ng ¢u. Trong 3 giai ®o¹n kÓ trªn, nhiÖm vô chÝnh cña hai giai ®o¹n ®Çu lµ ®Èy m¹nh hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn khi mµ c¸c yÕu tè ®Ó nhÊt thÓ ho¸ cßn rÊt h¹n chÕ. §Õn giai ®o¹n thø 3 th× hoµn toµn kh¸c, nhiÖm vô chÝnh lµ thùc hiÖn nhÊt thÓ ho¸ xuyªn quèc gia thay thÕ cho hîp t¸c th«ng th­êng. §©y thùc sù lµ b­íc ph¸t triÓn míi vÒ chÊt so víi hai giai ®o¹n tr­íc. Cho ®Õn nay, sau nhiÒu nç lùc cña EU, tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ Ch©u ¢u ®· ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan c¶ vÒ an ninh, chÝnh trÞ, x· héi, kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i. - VÒ an ninh: EU lÊy NATO vµ Liªn Minh Phßng Thñ T©y ¢u (WCU) lµm hai trô cét chÝnh vµ ®ang gi¶m dÇn sù lÖ thuéc vµo Mü. - VÒ chÝnh trÞ: §ang diÔn ra qu¸ tr×nh chÝnh trÞ ho¸ c¸c nh©n tè kinh tÕ, an ninh nghÜa lµ kÕt hîp c¸c ph­¬ng tiÖn kinh tÕ, qu©n sù nh»m ®¹t tíi c¸c môc tiªu chÝnh trÞ. §Æc tr­ng chñ yÕu nhÊt cña Ch©u ¢u ngµy nay lµ qu¸ tr×nh ¢u ho¸, hîp nhÊt vµ thèng nhÊt c¸c ®­êng biªn giíi quèc gia nh»m t¨ng c­êng quyÒn lùc vµ qu¶n lý chung. §ång thêi EU ®ang ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ vµ khu vùc b»ng viÖc ký c¸c HiÖp ®Þnh song vµ ®a biªn. - VÒ x· héi: C¸c n­íc thµnh viªn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch chung vÒ lao ®éng, b¶o hiÓm, m«i tr­êng, n¨ng l­îng, gi¸o dôc, y tÕ; hiÖn nay chØ cßn vµi bÊt ®ång vÒ b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, b¶o vÖ d©n sù vµ gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp. - VÒ kinh tÕ: GDP cña EU n¨m 1998 ®¹t 8.482 tû USD (theo sè liÖu cña EIU) ®­îc xem lµ lín nhÊt thÕ giíi (NAFTA: 8.150 tû USD, NhËt B¶n: 5.630 tû USD, ASEAN: 845 tû USD) víi møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m gÇn 4%. §©y lµ khu vùc kinh tÕ ®¹t tr×nh ®é cao vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, m¸y mãc; ®Æc biÖt vÒ c¬ khÝ, n¨ng l­îng, nguyªn tö, dÇu khÝ, ho¸ chÊt, dÖt may, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp vò trô vµ vò khÝ. - VÒ th­¬ng m¹i: EU hiÖn lµ trung t©m th­¬ng m¹i khæng lå víi doanh sè 1.572,51 tû USD n¨m 1997, trong ®ã 50% doanh sè lµ bu«n b¸n trong néi bé c¸c n­íc thµnh viªn. ThÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu chÝnh cña EU lµ Mü, OPEC, Thôy SÜ, ASEAN, NhËt B¶n, Ch©u Mü La Tinh, Hång K«ng, Trung Quèc vµ Nga. Cã thÓ nãi, Liªn Minh Ch©u ¢u (EU) ®ang tiÕn dÇn tõng b­íc tíi nhÊt thÓ ho¸ toµn diÖn. HiÖn nay, hä ®ang thùc hiÖn nhÊt thÓ ho¸ vÒ kinh tÕ (h×nh thµnh thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u, cho ra ®êi ®ång euro, x©y dùng vµ hoµn thiÖn Liªn Minh Kinh tÕ-TiÒn tÖ “EMU”), tiÕn tíi sÏ thùc hiÖn nhÊt thÓ ho¸ vÒ chÝnh trÞ, an ninh vµ quèc phßng. 1.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y EU lµ mét trung t©m kinh tÕ hïng m¹nh cña thÕ giíi cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh¸ æn ®Þnh, GDP n¨m 1996 lµ 1,6%, n¨m 1997 lµ 2,5%, n¨m 1998 lµ 2,7% vµ n¨m 1999 lµ 2,0%, n¨m 2000 lµ 2,6%. N¨m 1998, trong khi c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ lµm nghiªng ng¶ nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× Liªn Minh Ch©u ¢u - khu vùc duy nhÊt kh«ng bÞ ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng vÉn tiÕp tôc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. Sù bõng s¸ng cña kinh tÕ EU ®ùîc xem lµ mét trong nh÷ng nh©n tè chÝnh gióp cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi tr¸nh ®­îc nguy c¬ suy tho¸i toµn cÇu. N¨m 1999, tuy tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña EU cã chiÒu h­íng gi¶m, nguyªn nh©n chÝnh lµ do sù gi¶m gi¸ cña ®ång euro vµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp gi¶m sót. Theo Uû Ban Ch©u ¢u (EC), kinh tÕ EU ®ang ph¸t triÓn kh¶ quan. N¨m 2000, GDP cña EU t¨ng cao h¬n n¨m 1999 lµ 1,1%. C¸c nhµ ph©n tÝch kinh tÕ l¹c quan nãi r»ng xu h­íng ®i lªn cña nÒn kinh tÕ Ch©u ¢u vÉn tiÕp tôc. (xem b¶ng 1) B¶ng 1 C¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n cña EU 1995 1996 1997 1998 1999 2000 GDP (Tû USD) 8576 8744 8221 8482 8510 9044 GDP (%) 2,4 1,6 2,5 2,7 2,0 2,6 GDP/®Çu ng­êi (USD) 23089 23477 22008 22644 22664 24017 Tiªu dïng t­ nh©n(%) 1,7 1,7 1,9 2,9 2,8 2,6 Tiªu dïng chÝnh phñ(%) 0,8 1,6 0,1 1,0 1,5 0,9 Tæng ®Çu t­ (%) 5,2 -0,4 4,9 7,7 2,0 3,6 XuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô (%) 8,3 4,9 9,4 5,6 2,4 5,5 NhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô (%) 7,0 4,0 8,7 8,4 3,4 5,2 Nhu cÇu néi ®Þa (%) 2,2 1,3 2,2 3,5 2,4 2,5 D©n sè (triÖu ng­êi) 371,4 372,5 373,5 374,6 375,5 376,6 Gi¸ c¶ tiªu dïng (%) 2,9 2,5 1,9 1,5 1,4 1,8 Lùc l­îng lao ®éng (TriÖu ng­êi) 165 165,9 166,4 167,7 168,2 168,9 Tû lÖ thÊt nghiÖp (%) 11,0 11,2 10,9 10,2 9,4 9,0 ChiÕm tû träng trong d©n sè thÕ giíi (%) 6,55 6,47 6,41 6,34 6,27 6,21 ChiÕm tû träng trong GDP thÕ giíi (%, theo tû gi¸ thÞ tr­êng) 29,82 29,60 27,93 29,14 28,33 28,39 Nguån : Vô XNK – Bé Th­¬ng M¹i T¨ng tr­ëng GDP cña 11 quèc gia thuéc khu vùc ®ång euro n¨m 1999 lµ 2%, gi¶m 1% so víi møc t¨ng 3% n¨m 1998. Tèc ®é t¨ng GDP cña mét sè quèc gia c«ng nghiÖp chñ chèt trong EU ®Òu gi¶m sót víi møc ®é kh¸c nhau, trong ®ã lÇn l­ît lµ §øc, tõ 2,7%/1998 xuèng cßn 1,4%/1999; Ph¸p tõ 3,2%/1998 xuèng cßn 2,5%/1999; Italia tõ 2,1%/1998 xuèng cßn 1,2%/1999; Anh tõ 2,2%/1998 xuèng cßn 1,1%/1999. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho kinh tÕ EU bÞ ch÷ng l¹i t¹i thêi ®iÓm nµy. ë nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ nhá h¬n nh­ T©y Ban Nha vµ Bå §µo Nha, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ l¹i nhanh h¬n so víi c¸c nÒn kinh tÕ lín. Quèc gia cã tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cao nhÊt trong EU lµ Ai Len 8,5% (mÆc dï ®· gi¶m 2,9% so víi n¨m 1998). Trong khi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÞ chËm l¹i, l¹m ph¸t ë EU vÉn ë møc 1,1%-møc thÊp ch­a tõng cã trong lÞch sö. Tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m lÇn ®Çu tiªn trong thËp kû 90 tõ h¬n 10% xuèng cßn 9,4% n¨m 1999. Th©m hôt ng©n s¸ch cña c¸c n­íc thµnh viªn ë møc thÊp 0,5%-1,7% GDP. C¸c chuyªn gia kinh tÕ cña EU ®Òu rÊt tin t­ëng l¹c quan vµo sù tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU bëi Ng©n hµng Trung ­¬ng Ch©u ¢u tiÕp tôc kiÓm so¸t chÆt chÏ møc cÊp tiÒn vµ duy tr× l·i suÊt ë møc 3%. OECD dù b¸o, tèc ®é t¨ng GDP cña c¸c n­íc khu vùc ®ång euro lµ 2,8%. Tû lÖ thÊt nghiÖp ë EU sÏ gi¶m ®¸ng kÓ tõ 9% n¨m 2000 xuèng cßn 8,4% n¨m 2001. §èi víi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc EU, ®ång Euro cßn cã ý nghÜa to lín h¬n nhiÒu khi chÝnh nhê ®ång tiÒn chung mµ c¸c n­íc Ch©u ¢u ®· gi¶m bít ®¸ng kÓ t¸c ®éng cña Cuéc Khñng ho¶ng Tµi chÝnh-TiÒn tÖ ë Ch©u ¸, ®ång thêi chÝnh sù æn ®Þnh æn ®Þnh cña nã ®· ®em l¹i cho kinh tÕ c¸c n­íc EU mét tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¶ quan, gi¶m bít tû lÖ thÊt nghiÖp, gi¶m vay nî vµ gi¶m møc th©m hôt ng©n s¸ch, t¹o ®µ cho kinh tÕ EU tiÕp tôc phôc håi vµ ph¸t triÓn. H¬n n÷a ®ång Euro ra ®êi ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh liªn kÕt c¸c nÒn kinh tÕ ë khu vùc nµy tiÕn nhanh h¬n, nhÊt lµ viÖc s¸p nhËp c¸c c«ng ty ®· t¨ng gÊp 3 lÇn so víi n¨m 1998 vµ nh÷ng chuyÓn biÕn nhanh chãng trªn thÞ tr­êng vèn. Víi nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu mµ ®ång Euro ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ EU, c¸c n­íc EU hy väng nã sÏ lµ c¬ së quan träng hµng ®Çu cho viÖc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh “nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ” mµ hä ®· tiÕn hµnh trong nhiÒu thËp kû qua. 2. Vai trß kinh tÕ cña EU trªn tr­êng quèc tÕ EU ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng h¬n trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Vai trß kinh tÕ cña EU trªn tr­êng quèc tÕ ®­îc thÓ hiÖn trªn hai lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. 2.1. §èi víi lÜnh vùc th­¬ng m¹i Quèc tÕ Qua c¸c viÖc lµm thiÕt thùc, EU ®· cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá ®èi víi viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i thÕ giíi. Khèi l­îng th­¬ng m¹i ngµy nay t¨ng lªn ®¸ng kÓ so víi 50 n¨m qua nhê vµo viÖc tiÕp tôc lo¹i bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi quan thuÕ. Tõ 1985-1996, tû träng th­¬ng m¹i chiÕm trong GDP thÕ giíi ®· t¨ng 3 lÇn so víi thËp kû tr­íc vµ t¨ng gÇn 2 lÇn so víi nh÷ng n¨m 60. EU lµ mét thµnh viªn chñ ®¹o cña HiÖp ®Þnh Chung vÒ ThuÕ quan vµ MËu dÞch “GATT” (®­îc thµnh lËp n¨m 1947 ®Ó gi¸m s¸t c¸c quy t¾c th­¬ng m¹i toµn cÇu) vµ ®ãng mét vai trß chñ chèt trong c¸c cuéc ®µm ph¸n ®a ph­¬ng. Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n nµy ®· thu ®­îc thµnh c«ng trong viÖc gi¶m bít c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i tõ nh÷ng n¨m 60 ®Õn nay. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña EU ngµy cµng t¨ng lªn, chiÕm kho¶ng 21,13% kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn cÇu (1994-1997), con sè nµy cña Mü vµ NhËt B¶n lµ 16,67% vµ 10,7%. Bªn c¹nh ®ã, kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU còng kh«ng ngõng gia t¨ng, chiÕm 19,72% kim ng¹ch nhËp khÈu toµn cÇu, cßn cña Mü vµ NhËt B¶n lµ 20,09% vµ 8,88% (1994-1997). N¨m 1997 kim ng¹ch th­¬ng m¹i thÕ giíi ®¹t 3.770,39 tû USD, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Mü lµ 1.585,55 tû USD, chiÕm 20,35% kim ng¹ch th­¬ng m¹i thÕ giíi, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña EU vµ NhËt B¶n lµ 1.572,51 tû USD vµ 759,77 tû USD, chiÕm 20,18% vµ 9,75%. Nh­ vËy, trong n¨m 1997 Mü lµ n­íc cã kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng lín nhÊt thÕ giíi, tiÕp theo lµ EU vµ NhËt B¶n. ChiÕm tû träng lín trong th­¬ng m¹i toµn cÇu vµ víi vai trß næi bËt trong Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), EU lµ mét nh©n tè quan träng trong viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i thÕ giíi. 2.2. §èi víi lÜnh vùc ®Çu t­ Quèc tÕ EU kh«ng nh÷ng lµ trung t©m th­¬ng m¹i lín thø hai thÕ giíi sau Mü mµ cßn lµ n¬i ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi lín nhÊt thÕ giíi. Nguån vèn FDI cña EU chiÕm 45,7% tæng vèn FDI toµn cÇu, trong khi ®ã cña Mü vµ NhËt B¶n lµ 27,1% vµ 6,7%. C¸c n­íc Ch©u ¢u, nh­ Anh, Ph¸p, §øc,v.v... tiÕn hµnh CNH-H§H nÒn kinh tÕ sím nhÊt thÕ giíi (tõ thÕ kû thø 18). V× vËy, khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh vµ nÒn kinh tÕ ®¹t tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo trë nªn khan hiÕm vµ gi¸ nh©n c«ng t¨ng, ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng lîi nhuËn hä ®· tiÕn hµnh di chuyÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¹nh tranh kÐm (c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu nguyªn vËt liÖu vµ lao ®éng) sang nh÷ng n¬i gÇn nguån lao ®éng vµ nhiÒu nguyªn vËt liÖu, cô thÓ lµ Mü, NhËt B¶n,v.v... ChÝnh v× thÕ, ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ra ®êi. Chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c n­íc Ch©u ¢u lµ nh÷ng ng­êi ®i tiªn phong trong lÜnh vùc ®Çu t­ quèc tÕ vµ cho ®Õn tËn b©y giê vÉn dÉn ®Çu trong lÜnh vùc nµy. ChØ tÝnh riªng n¨m 1997, vèn FDI cña c¶ Mü vµ NhËt B¶n míi chØ ®¹t 147.900 triÖu USD, trong khi ®ã FDI cña EU lµ 203.237 triÖu USD, cao h¬n cña 2 n­íc nµy lµ 81.397 triÖu USD. FDI cña Mü vµ cña NhËt B¶n chiÕm 59,94% vµ 12,82% FDI cña EU. Ngµy nay, c¸c n­íc thµnh viªn EU ®Òu lµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh ®ang tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao, nh­ ®iÖn tö tin häc, viÔn th«ng, c«ng nghÖ sinh häc,v.v... Do vËy, FDI cña EU tËp trung chñ yÕu ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, cô thÓ: Mü chiÕm 39,7%, NhËt B¶n chiÕm 32,1%, ASEAN chiÕm 12,6% FDI cña EU vµ 15,6% FDI cßn l¹i cña EU ®Çu t­ vµo c¸c n­íc Trung CËn §«ng vµ Ch©u Phi. 3. ChiÕn l­îc míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸ Ngµy nay, EU ®· ®iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch cña m×nh ®èi víi Ch©u ¸ theo h­íng hîp t¸c chÆt chÏ, b×nh ®¼ng vµ hµi hoµ lîi Ých cña c¸c bªn ë khu vùc nµy. §Ønh cao cña sù hîp t¸c Êy chÝnh lµ sù kiÖn lÞch sö ®· diÔn ra vµo ngµy 14 th¸ng 7 n¨m 1994 khi EU th«ng qua mét v¨n kiÖn quan träng d­íi tiªu ®Ò “TiÕn tíi mét chiÕn l­îc míi ®èi víi Ch©u ¸”. V¨n kiÖn ®ã ®Ò ra nh÷ng ®Þnh h­íng vµ chÝnh s¸ch míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸ kh«ng chØ cho nh÷ng n¨m cßn l¹i cña thÕ kû XX mµ cßn cho c¶ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI. ChÝnh s¸ch míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸ ®Æc biÖt coi träng cuéc ®èi tho¹i chÝnh trÞ gi÷a c¸c bªn. Bëi v× vai trß vµ ¶nh h­ëng chÝnh trÞ cña Ch©u ¸ ngµy cµng t¨ng lªn, th× quan hÖ EU-Ch©u ¸ còng ®­îc ®æi míi ®Ó thÝch øng. Ngµy nay côc diÖn vÒ an ninh vµ æn ®Þnh ë Ch©u ¸ ®· thay ®æi vµ trong thêi gian tíi vÉn cßn lµ vÊn ®Ò dÔ g©y bÊt ngê c¶ ®èi víi trong Ch©u ¸ lÉn bªn ngoµi Ch©u ¸. VÒ kinh tÕ th­¬ng m¹i: bªn c¹nh nh÷ng biÖn ph¸p hîp t¸c chung, ®iÒu ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸ lµ x©y dùng mèi quan hÖ ®èi t¸c b×nh ®¼ng. §©y lµ sù ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch mang tÝnh tæng thÓ nhÊt ®èi víi mét khu vùc mµ EU ®· tõng lµm kÓ tõ tr­íc tíi nay. §©y còng lµ lÇn ®Çu tiªn EU c«ng bè ®Çy ®ñ mét chÝnh s¸ch cã tÝnh chiÕn l­îc vµ quan träng nh­ vËy. * VÞ thÕ cña ViÖt Nam trong ChiÕn l­îc míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸ Sau mét thêi gian dµi ph¶i tËp trung vµo gi¶i quyÕt mèi quan hÖ §«ng-T©y vµ c¸c vÊn ®Ò liªn kÕt néi bé sau chiÕn tranh l¹nh, EU ®· b¾t ®Çu nhËn thÊy r»ng khu vùc §«ng Nam ¸ (trong ®ã cã ViÖt Nam) cã mét tiÒm n¨ng hîp t¸c to lín trong nhiÒu lÜnh vùc. Bëi vËy, EU ®· tÝch cùc ®Èy m¹nh mèi quan hÖ nhiÒu mÆt víi §«ng Nam ¸, qua ®ã hy väng sÏ x¸c lËp vÞ trÝ ch¾c ch¾n cña m×nh ë khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng. ViÖt Nam cã mét vÞ trÝ ®Þa lý rÊt quan träng. §ã lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a §«ng ¸ víi §«ng Nam ¸. ViÖt Nam cßn cã thÓ lµ cÇu nèi gi÷a Th¸i B×nh D­¬ng vµ Ên ®é D­¬ng ®Ó vµo Trung CËn §«ng. Ngoµi ra, ViÖt Nam cßn ë vµo vÞ trÝ nèi liÒn Lôc §Þa Ch©u ¸ víi Ch©u §¹i D­¬ng. Kh«ng nh÷ng thÕ, trong con m¾t cña EU, ViÖt Nam lµ mét thÞ tr­êng lín ®Çy hÊp dÉn víi gÇn 80 triÖu d©n vµ hÇu nh­ ch­a ®­îc khai th¸c, víi lùc l­îng lao ®éng hÕt søc dåi dµo cã häc vÊn cao mµ tiÒn c«ng lao ®éng l¹i kh«ng cao. Bªn c¹nh vÞ thÕ ®Þa kinh tÕ, ViÖt Nam cßn ®­îc thÕ giíi biÕt ®Õn nh­ mét d©n téc kiªn c­êng ®· tõng chiÕn th¾ng trong cuéc chiÕn tranh b¶o vÖ nÒn ®éc lËp vµ thèng nhÊt ®Êt n­íc, nh­ mét quèc gia cã thiÖn chÝ trong c«ng cuéc x©y dùng hoµ b×nh, an ninh trong khu vùc vµ trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Do vÞ thÕ chÝnh trÞ còng nh­ nh÷ng thµnh qu¶ míi ®¹t ®­îc cña c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ, ViÖt Nam cµng quyÕt t©m héi nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn toµn cÇu. Do vËy, EU ®· cã sù ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan vµ ®Çy ®ñ h¬n vÒ tiÒm n¨ng còng nh­ vai trß cña ViÖt Nam ®èi víi khu vùc. Liªn Minh Ch©u ¢u ®· ho¹ch ®Þnh mét chÝnh s¸ch míi trong quan hÖ víi ViÖt Nam. Trªn c¬ së chÝnh s¸ch míi ho¹ch ®Þnh, EU ®Èy m¹nh sù hîp t¸c víi ViÖt Nam trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ. EU t¨ng c­êng ®Çu t­ vµ thóc ®Èy bu«n b¸n víi ViÖt Nam thÓ hiÖn ë viÖc EU dµnh cho hµng cña ta h­ëng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) vµ t¨ng vèn ODA hµng n¨m cïng víi viÖc ®Èy m¹nh hç trî kü thuËt. Qua ®ã, chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy ViÖt Nam ngµy cµng ®­îc quan t©m h¬n trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña EU. §Æc biÖt, trong chiÕn l­îc míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸, EU dµnh sù ­u tiªn ®Æc biÖt cho ASEAN mµ ViÖt Nam lµ mét thµnh viªn cña Tæ chøc nµy. Râ rµng vÞ thÕ cña ViÖt Nam ®· ®­îc n©ng lªn trong chÝnh s¸ch míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸. Víi chÝnh s¸ch h­íng vÒ Ch©u ¸ cña m×nh, EU ngµy cµng dµnh sù ­u tiªn vµ hç trî nhiÒu h¬n cho ViÖt Nam - Mét thÞ tr­êng kh«ng lín l¾m trong khu vùc nµy, nh­ng mang l¹i kh¸ nhiÒu lîi Ých kinh tÕ cho EU trong quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn. II. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng EU 1. TËp qu¸n, thÞ hiÕu tiªu dïng vµ kªnh ph©n phèi 1.1. TËp qu¸n vµ thÞ hiÕu tiªu dïng EU lµ mét thÞ tr­êng réng lín, víi 375,5 triÖu ng­êi tiªu dïng (1999). ThÞ tr­êng EU thèng nhÊt cho phÐp tù do l­u chuyÓn søc lao ®éng, hµng ho¸, dÞch vô vµ vèn gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. ThÞ tr­êng nµy cßn më réng sang c¸c n­íc thuéc “HiÖp héi MËu dÞch Tù do Ch©u ¢u” (EFTA) t¹o thµnh mét thÞ tr­êng réng lín trªn 380 triÖu ng­êi tiªu dïng. EU gåm 15 thÞ tr­êng quèc gia, mçi thÞ tr­êng l¹i cã ®Æc ®iÓm tiªu dïng riªng. Do vËy, cã thÓ thÊy r»ng thÞ tr­êng EU cã nhu cÇu rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ hµng ho¸. Cã nh÷ng lo¹i hµng rÊt ®­îc ­a chuéng ë thÞ tr­êng Ph¸p, Italia, BØ, nh­ng l¹i kh«ng ®­îc ng­êi tiªu dïng Anh, Ailen, §an M¹ch vµ §øc ®ãn chµo. Tuy cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh vÒ tËp qu¸n vµ thÞ hiÕu tiªu dïng gi÷a c¸c thÞ tr­êng quèc gia trong khèi EU, nh­ng 15 n­íc thµnh viªn ®Òu lµ nh÷ng quèc gia n»m ë khu vùc T©y vµ B¾c ¢u nªn cã nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ kinh tÕ vµ v¨n ho¸. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña c¸c n­íc thµnh viªn kh¸ ®ång ®Òu, cho nªn ng­êi d©n thuéc khèi EU cã nh÷ng ®iÓm chung vÒ së thÝch vµ thãi quen tiªu dïng. Ng­êi tiªu dïng EU thÝch sö dông vµ quen tiªu dïng mét sè lo¹i hµng ho¸ sau: - §å ch¬i trÎ em b»ng nhùa PVC: Ng­êi tiªu dïng trªn thÞ tr­êng ¸o, §an M¹ch, Ph¸p, Hy L¹p vµ Thôy §iÓn kh«ng mua nh÷ng ®å ch¬i hoÆc vËt dông cña trÎ em lµm b»ng nhùa PVC chøa ho¸ chÊt cã kh¶ n¨ng chuyÓn mµu (Phthalates). - Hµng may mÆc vµ giµy dÐp: Ng­êi d©n ¸o, §øc vµ Hµ Lan chØ mua hµng may mÆc vµ giµy dÐp kh«ng chøa chÊt nhuém cã nguån gèc h÷u c¬ (Azo-dyes). Kh¸ch hµng EU ®Æc biÖt quan t©m tíi chÊt l­îng vµ thêi trang cña hai lo¹i s¶n phÈm nµy. NhiÒu khi yÕu tè thêi trang l¹i cã tÝnh quyÕt ®Þnh cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ c¶. §èi víi nhãm hµng giµy dÐp: Ng­êi tiªu dïng EU ®ang cã xu h­íng ®i giµy v¶i. Xu h­íng nµy ngµy cµng t¨ng lªn tû lÖ thuËn víi nhu cÇu tiªu dïng giµy dÐp t¨ng hµng n¨m ë EU. - Thñy h¶i s¶n: Ng­êi tiªu dïng EU kh«ng mua nh÷ng s¶n phÈm thñy h¶i s¶n nhËp khÈu bÞ nhiÔm ®éc do t¸c ®éng cña m«i tr­êng hoÆc do chÊt phô gia kh«ng ®­îc phÐp sö dông. §èi víi c¸c s¶n phÈm thñy h¶i s¶n ®· qua chÕ biÕn, ng­êi Ch©u ¢u chØ dïng nh÷ng s¶n phÈm ®ãng gãi cã ghi râ tªn s¶n phÈm, n¬i s¶n xuÊt, c¸c ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n vµ sö dông, m· sè vµ m· v¹ch. Ng­êi tiªu dïng EU tÈy chay c¸c lo¹i thñy h¶i s¶n nhËp khÈu cã chøa khuÈn Salmonella, ®éc tè Lustamine, nhiÔm V.Parahaemoliticus, nhiÔm V. Cholerae. Ng­êi Ch©u ¢u ngµy cµng ¨n nhiÒu thñy h¶i s¶n v× hä cho r»ng sÏ gi¶m ®­îc bÐo mµ vÉn khoÎ m¹nh. Ng­êi tiªu dïng EU cã së thÝch vµ thãi quen sö dông c¸c s¶n phÈm cã nh·n hiÖu næi tiÕng trªn thÕ giíi. Hä cho r»ng, nh÷ng nh·n hiÖu nµy g¾n liÒn víi chÊt l­îng s¶n phÈm vµ cã uy tÝn l©u ®êi, cho nªn dïng nh÷ng s¶n phÈm mang nh·n hiÖu næi tiÕng sÏ rÊt an t©m vÒ chÊt l­îng vµ an toµn cho ng­êi sö dông. NhiÒu tr­êng hîp, nh÷ng s¶n phÈm nµy gi¸ rÊt ®¾t, nh­ng hä vÉn mua vµ kh«ng thÝch thay ®æi sang c¸c s¶n phÈm kh«ng næi tiÕng kh¸c cho dï gi¸ rÎ h¬n nhiÒu. §Æc biÖt ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kh«ng cã danh tiÕng hay nãi c¸ch kh¸c nh÷ng s¶n phÈm cã nh·n hiÖu Ýt ng­êi biÕt ®Õn th× rÊt khã tiªu thô trªn thÞ tr­êng nµy. EU lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi còng nh­ thÞ tr­êng Mü, nh­ng kh¸c víi thÞ tr­êng Mü ë chç EU lµ mét céng ®ång kinh tÕ m¹nh vµ lµ mét trung t©m v¨n minh l©u ®êi cña nh©n lo¹i, do ®ã së thÝch tiªu dïng cña ng­êi Ch©u ¢u rÊt cao sang. Hµng tiªu dïng ph¶i lµ hµng cao cÊp chø kh«ng dïng lo¹i b×nh d©n. Hä cã thu nhËp, møc sèng cao vµ kh¸ ®ång ®Òu, yªu cÇu rÊt kh¾t khe vÒ chÊt l­îng vµ ®é an toµn cña s¶n phÈm nãi chung, cßn riªng ®èi víi thùc phÈm th× chÊt l­îng vµ vÖ sinh lµ hµng ®Çu. YÕu tè quyÕt ®Þnh tiªu dïng cña ng­êi Ch©u ¢u lµ chÊt l­îng hµng ho¸ chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ ®èi víi ®¹i ®a sè c¸c mÆt hµng ®­îc tiªu thô trªn thÞ tr­êng nµy. Gi¸ c¶ chØ lµ yÕu tè cã tÝnh quyÕt ®Þnh quan träng thø hai ®èi víi tiªu dïng. Kh¸c h¼n c¸c doanh nghiÖp Mü, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp EU th× yÕu tè thu hót sù quan t©m lín nhÊt cña hä lµ chÊt l­îng hµng ho¸, tiÕp ®Õn lµ mÉu m·. Qua ®ã ta nhËn thÊy r»ng EU lµ thÞ tr­êng khã tÝnh vµ kh¾t khe nhÊt trªn thÕ giíi hiÖn nay. ChÊt l­îng s¶n phÈm lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu vµ lµ ch×a kho¸ ®Ó më c¸nh cöa ®i vµo thÞ tr­êng EU. 1.2. Kªnh ph©n phèi HÖ thèng ph©n phèi EU vÒ c¬ b¶n còng gièng nh­ hÖ thèng ph©n phèi cña mét quèc gia, gåm m¹ng l­íi b¸n bu«n vµ m¹ng l­íi b¸n lÎ. Tham gia vµo hÖ thèng ph©n phèi nµy lµ c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia, hÖ thèng c¸c cöa hµng, siªu thÞ, c¸c c«ng ty b¸n lÎ ®éc lËp, v.v... . Xu h­íng nhÊt thÓ ho¸ cña c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia ®ang diÔn ra s«i ®éng vµ qu¸ tr×nh nµy trong EU diÔn ra trong hÇu hÕt c¸c ngµnh tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt ®Õn l­u th«ng, vµ biÓu hiÖn ®Ëm nÐt ë c¸c ngµnh: hµng kh«ng, s¶n xuÊt « t«, tµi chÝnh-ng©n hµng- b¶o hiÓm. C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia EU tæ chøc l¹i b»ng c¸ch t×m nguån cung øng tõ n­íc ngoµi, tËp trung vµo viÖc ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghÖ cao ë trong n­íc vµ ho¹t ®éng tiÕp thÞ. RÊt nhiÒu c«ng ty chó träng tíi kh©u s¶n xuÊt, sau khi tæ chøc l¹i ®· chuyÓn phÇn lín ho¹t ®éng tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt sang lÜnh vùc tiÕp thÞ tiªu dïng. Nh÷ng c«ng ty nµy chuyÓn mét phÇn s¶n xuÊt cña hä ra n­íc ngoµi hoÆc t×m kiÕm c¸c nhµ thÇu n­íc ngoµi. ViÖc duy tr× võa ®ñ s¶n xuÊt trong n­íc cho phÐp hä cã kh¶ n¨ng ph¶n øng nhanh víi nh÷ng thay ®æi trong nhu cÇu tiªu dïng. §ång thêi viÖc ®­a s¶n xuÊt ra n­íc ngoµi gióp hä cã thÓ tËn dông ®­îc lao ®éng rÎ ë n­íc ngoµi ®Ó cung cÊp s¶n phÈm víi gi¸ c¹nh tranh. ChÝnh v× vËy mµ EU nhËp rÊt nhiÒu hµng may mÆc, da giµy, v.v... tõ c¸c n­íc, nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhËp rÊt nhiÒu tõ Ch©u ¸. C¸c C«ng ty xuyªn quèc gia EU th­êng ph¸t triÓn theo m« h×nh, gåm: ng©n hµng hoÆc c«ng ty tµi chÝnh, nhµ m¸y, c«ng ty th­¬ng m¹i, siªu thÞ, cöa hµng,v.v... C¸c C«ng ty xuyªn quèc gia tæ chøc m¹ng l­íi tiªu thô hµng cña m×nh rÊt chÆt chÏ, hä chó träng tõ kh©u ®Çu t­ s¶n xuÊt hoÆc mua hµng ®Õn kh©u ph©n phèi hµng cho m¹ng l­íi b¸n lÎ. Do vËy, hä cã quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi c¸c nhµ thÇu n­íc ngoµi (c¸c nhµ xuÊt khÈu ë c¸c n­íc) ®Ó ®¶m b¶o nguån cung cÊp hµng æn ®Þnh vµ gi÷ uy tÝn víi m¹ng l­íi b¸n lÎ. H×nh thøc tæ chøc phæ biÕn nhÊt cña c¸c kªnh ph©n phèi trªn thÞ tr­êng EU lµ theo tËp ®oµn vµ kh«ng theo tËp ®oµn. Kªnh ph©n phèi theo tËp ®oµn cã nghÜa lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ nhµ nhËp khÈu cña mét tËp ®oµn chØ cung cÊp hµng ho¸ cho hÖ thèng c¸c cöa hµng vµ siªu thÞ cña tËp ®oµn nµy mµ kh«ng cung cÊp hµng cho hÖ thèng b¸n lÎ cña tËp ®oµn kh¸c. Cßn kªnh ph©n phèi kh«ng theo tËp ®oµn th× ng­îc l¹i, c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu cña tËp ®oµn nµy ngoµi viÖc cung cÊp hµng ho¸ cho hÖ thèng b¸n lÎ cña tËp ®oµn m×nh cßn cung cÊp hµng ho¸ cho hÖ thèng b¸n lÎ cña tËp ®oµn kh¸c vµ c¸c c«ng ty b¸n lÎ ®éc lËp. RÊt Ýt tr­êng hîp c¸c siªu thÞ lín hoÆc c¸c c«ng ty b¸n lÎ ®éc lËp mua hµng trùc tiÕp tõ c¸c nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi. Mèi quan hÖ b¹n hµng gi÷a c¸c nhµ b¸n bu«n vµ b¸n lÎ trªn thÞ tr­êng EU kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn mµ phÇn lín lµ do cã quan hÖ tÝn dông vµ mua cæ phÇn cña nhau. C¸c nhµ b¸n bu«n vµ b¸n lÎ trong hÖ thèng ph©n phèi cña EU th­êng cã quan hÖ lµm ¨n l©u ®êi vµ rÊt Ýt khi mua hµng cña c¸c nhµ cung cÊp kh«ng quen biÕt cho dï gi¸ hµng cã rÎ h¬n nhiÒu v× uy tÝn kinh doanh víi kh¸ch hµng ®­îc hä ®Æt lªn hµng ®Çu mµ muèn gi÷ ®­îc ®iÒu nµy th× hµng ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ nguån cung cÊp æn ®Þnh. Hä liªn kÕt víi nhau chÆt chÏ thµnh mét chuçi m¾t xÝch trong kinh doanh b»ng c¸c hîp ®ång kinh tÕ. C¸c cam kÕt trong hîp ®ång ®­îc gi¸m s¸t nghiªm ngÆt bëi c¸c chÕ tµi cña luËt kinh tÕ. V× vËy mµ c¸c nhµ nhËp khÈu cña EU yªu cÇu rÊt cao vÒ viÖc tu©n thñ chÆt chÏ c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång, ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng vµ thêi gian giao hµng.(Xem chi tiÕt phô lôc 2) HÖ thèng ph©n phèi cña EU ®· h×nh thµnh lªn mét tæ hîp rÊt chÆt chÏ vµ cã nguån gèc l©u ®êi. TiÕp cËn ®­îc hÖ thèng ph©n phèi nµy kh«ng ph¶i lµ viÖc dÔ ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam hiÖn nay. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta muèn tiÕp cËn c¸c kªnh ph©n phèi chñ ®¹o trªn thÞ tr­êng EU th× ph¶i tiÕp cËn ®­îc víi c¸c nhµ nhËp khÈu EU. Cã thÓ tiÕp cËn víi c¸c nhµ nhËp khÈu EU b»ng hai c¸ch: thø nhÊt, t×m c¸c nhµ nhËp khÈu EU ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp ; thø hai, nh÷ng doanh nghiÖp ViÖt Nam cã tiÒm lùc kinh tÕ nªn thµnh lËp liªn doanh víi c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia EU ®Ó trë thµnh c«ng ty con. 2. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng cña EU Mét ®Æc ®iÓm næi bËt trªn thÞ tr­êng EU lµ quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng rÊt ®­îc b¶o vÖ, kh¸c h¼n víi thÞ tr­êng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi tiªu dïng, EU tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ngay tõ n¬i s¶n xuÊt vµ cã c¸c hÖ thèng b¸o ®éng gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, ®ång thêi b·i bá viÖc kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ë biªn giíi. EU ®· th«ng qua nh÷ng quy ®Þnh b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng vÒ ®é an toµn chung cña c¸c s¶n phÈm ®­îc b¸n ra, c¸c hîp ®ång qu¶ng c¸o, b¸n hµng tËn nhµ, nh·n hiÖu,v.v... C¸c tæ chøc chuyªn nghiªn cøu ®¹i diÖn cho giíi tiªu dïng sÏ ®­a ra c¸c quy chÕ ®Þnh chuÈn Quèc gia hoÆc Ch©u ¢u. HiÖn nay ë EU cã 3 tæ chøc ®Þnh chuÈn: Uû Ban Ch©u ¢u vÒ §Þnh chuÈn, Uû Ban Ch©u ¢u vÒ §Þnh chuÈn ®iÖn tö, ViÖn §Þnh chuÈn ViÔn th«ng Ch©u ¢u. TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm chØ cã thÓ b¸n ®­îc ë thÞ tr­êng EU víi ®iÒu kiÖn ph¶i b¶o ®¶m tiªu chuÈn an toµn chung cña EU, c¸c luËt vµ ®Þnh chuÈn quèc gia ®­îc sö dông chñ yÕu ®Ó cÊm bu«n b¸n s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra tõ c¸c n­íc cã nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ch­a ®¹t ®­îc møc an toµn ngang víi tiªu chuÈn cña EU. Quy chÕ b¶o ®¶m an toµn cña EU ®èi víi mét sè lo¹i s¶n phÈm tiªu dïng nh­ sau: - C¸c s¶n phÈm thùc phÈm, ®å uèng ®ãng gãi ph¶i ghi râ tªn s¶n phÈm, danh môc thµnh phÈm, thµnh phÇn, träng l­îng rßng, thêi gian sö dông, c¸ch sö dông, ®Þa chØ cña n­íc s¶n xuÊt hoÆc n¬i b¸n, n¬i s¶n xuÊt, c¸c ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt ®Ó b¶o qu¶n, ®Ó chuÈn bÞ sö dông hoÆc c¸c thao t¸c b»ng tay, m· sè vµ m· v¹ch ®Ó dÔ nhËn d¹ng l« hµng. - C¸c lo¹i thuèc men ®Òu ph¶i ®­îc kiÓm tra, ®¨ng ký vµ ®­îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña c¸c quèc gia thuéc EU cho phÐp tr­íc khi s¶n phÈm ®­îc b¸n ra trªn thÞ tr­êng EU. Gi÷a c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn nµy vµ Uû Ban Ch©u ¢u vÒ §Þnh chuÈn thiÕt lËp mét hÖ thèng th«ng tin trao ®æi tøc thêi cã kh¶ n¨ng nhanh chãng thu håi bÊt cø lo¹i thuèc nµo cã t¸c dông phô ®ang ®­îc b¸._.n trªn thÞ tr­êng. - §èi víi c¸c lo¹i v¶i lôa, EU lËp ra mét hÖ thèng thèng nhÊt vÒ m· hiÖu cho biÕt c¸c lo¹i sîi cÊu thµnh nªn lo¹i v¶i hay lu¹ ®­îc b¸n ra trªn thÞ tr­êng EU. BÊt cø lo¹i v¶i hay lôa nµo ®­îc s¶n xuÊt ra trªn c¬ së hai hay nhiÒu lo¹i sîi mµ mét trong c¸c lo¹i Êy chiÕm tèi thiÓu 85% tæng träng l­îng th× trªn m· hiÖu cã thÓ ®Ò tªn lo¹i sîi ®ã kÌm theo tû lÖ vÒ träng l­îng, hoÆc ®Ò tªn cña lo¹i sîi ®ã kÌm tû lÖ tèi thiÓu 85%, hoÆc ghi cÊu thµnh chi tiÕt cña s¶n phÈm. NÕu s¶n phÈm gåm hai hoÆc nhiÒu lo¹i sîi mµ kh«ng lo¹i sîi nµo ®¹t tû lÖ 85% tæng träng l­îng th× trªn m· hiÖu Ýt nhÊt còng ph¶i ghi tû lÖ cña hai lo¹i sîi quan träng nhÊt, kÌm theo tªn c¸c lo¹i sîi kh¸c ®· ®­îc sö dông. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng, EU tÝch cùc tham gia chèng n¹n hµng gi¶ b»ng c¸ch kh«ng cho nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm ®¸nh c¾p b¶n quyÒn. Ngoµi viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn quy chÕ trªn, EU ®­a ra c¸c ChØ thÞ kiÓm so¸t tõng nhãm hµng cô thÓ vÒ chÊt l­îng vµ an toµn ®èi víi ng­êi tiªu dïng (xem chi tiÕt cô thÓ tõng ChØ thÞ ë phô lôc 3). 3. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung cña EU ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung cña EU còng gièng nh­ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña mét quèc gia. Nã bao gåm chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i néi khèi vµ chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng. 3.1. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i néi khèi EU ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i néi khèi tËp trung vµo viÖc x©y dùng vµ vËn hµnh thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u nh»m xo¸ bá viÖc kiÓm so¸t biªn giíi l·nh thæ quèc gia, biªn giíi h¶i quan (xo¸ bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi quan thuÕ) ®Ó tù do l­u th«ng hµng ho¸, søc lao ®éng, dÞch vô vµ vèn; vµ ®iÒu hoµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ x· héi cña c¸c n­íc thµnh viªn. ThÞ tr­êng chung Ch©u ¢u dùa trªn nÒn t¶ng cña viÖc tù do l­u chuyÓn 4 yÕu tè c¬ b¶n cña s¶n xuÊt: hµng ho¸, søc lao ®éng, dÞch vô vµ vèn. - L­u th«ng tù do hµng ho¸: §Ó hµng ho¸ ®­îc tù do l­u th«ng trong thÞ tr­êng chung, c¸c n­íc thµnh viªn EU ®Òu nhÊt trÝ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y: (1) Xo¸ bá hoµn toµn mäi lo¹i thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn; (2) Xo¸ bá h¹n ng¹ch (quota) ¸p dông trong th­¬ng m¹i néi khèi; (3) Xo¸ bá tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p t­¬ng tù h¹n chÕ vÒ sè l­îng (c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ d­íi h×nh thøc lµ c¸c qui chÕ vµ qui ®Þnh vÒ cÊu thµnh s¶n phÈm, ®ãng gãi, tiªu chuÈn c«ng nghiÖp vµ an toµn kü thuËt); vµ (4) Xo¸ bá tÊt c¶ c¸c rµo c¶n vÒ thuÕ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. - Tù do ®i l¹i vµ c­ tró trªn toµn l·nh thæ Liªn Minh: §Ó ®¶m b¶o viÖc tù do ®i l¹i vµ c­ tró cña c«ng d©n trong l·nh thæ EU, c¸c n­íc thµnh viªn ®Òu nhÊt trÝ ®¶m b¶o c¸c quyÒn sau cho c«ng d©n cña hä: (1) Tù do ®i l¹i vÒ mÆt ®Þa lý; (2) Tù do di chuyÓn v× nghÒ nghiÖp; (3) NhÊt thÓ ho¸ vÒ x· héi; vµ (4) Tù do c­ tró. - L­u chuyÓn tù do dÞch vô: ViÖc l­u chuyÓn tù do cña dÞch vô cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng c¸ch sau: (1) Tù do cung cÊp dÞch vô; (2) Tù do h­ëng c¸c dÞch vô; (3) Tù do chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn tÝn; vµ (4) C«ng nhËn lÉn nhau c¸c v¨n b»ng. - L­u chuyÓn tù do vèn: Trong mét thêi gian dµi, th­¬ng m¹i tù do vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô sÏ kh«ng thÓ duy tr× ®­îc nÕu vèn kh«ng ®­îc l­u chuyÓn tù do vµ ®­îc chuyÓn tíi n¬i nã ®­îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt. TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p ®Ó x©y dùng mét thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u ®· ®­îc tr×nh bµy ë trªn còng b¶o ®¶m t¹o ra c¸c c¬ héi t­¬ng tù cho mäi ng­êi trong thÞ tr­êng chung vµ ng¨n ngõa c¹nh tranh ®­îc t¹o ra do sù mÐo mã vÒ th­¬ng m¹i. Mét thÞ tr­êng ®¬n lÎ kh«ng thÓ vËn hµnh mét c¸ch su«n sÎ nÕu nh­ kh«ng thèng nhÊt c¸c ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ¸p dông. V× môc ®Ých nµy, c¸c n­íc EU ®Òu nhÊt trÝ t¹o ra mét hÖ thèng b¶o hé sù c¹nh tranh tù do trªn thÞ tr­êng. 3.2. ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña EU Trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU, ngo¹i th­¬ng ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng. Nã ®em l¹i sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¹o ra viÖc lµm trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt, nghiªn cøu, b¶o hiÓm, ng©n hµng vµ rÊt nhiÒu ngµnh kh¸c. Do vËy, chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña EU cã nhiÖm vô chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña c¶ EU víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi ®i ®óng h­íng ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu chiÕn l­îc vÒ kinh tÕ cña Liªn minh. TÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn EU cïng ¸p dông mét chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng chung ®èi víi c¸c n­íc ngoµi khèi vµ Uû ban ch©u ¢u lµ ng­êi ®¹i diÖn duy nhÊt cho Liªn minh trong viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ dµn xÕp c¸c tranh chÊp trong lÜnh vùc nµy. ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña EU ®­îc x©y dùng trªn c¸c nguyªn t¾c: kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, minh b¹ch, cã ®i cã l¹i vµ c¹nh tranh c«ng b»ng. C¸c biÖn ph¸p ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong chÝnh s¸ch nµy lµ thuÕ quan, h¹n chÕ sè l­îng, hµng rµo kü thuËt, chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ trî cÊp xuÊt khÈu. EU ®ang thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸: ®Èy m¹nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i (gi¶m dÇn thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ tiÕn tíi xo¸ bá h¹n ng¹ch, GSP). HiÖn nay, 15 n­íc thµnh viªn EU cïng ¸p dông mét biÓu thuÕ quan chung ®èi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. §èi víi hµng nhËp khÈu vµo khèi, møc thuÕ trung b×nh ®¸nh vµo hµng n«ng s¶n lµ 18%, cßn hµng c«ng nghiÖp chØ lµ 2%. C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng cña EU tõ 1951 ®Õn nay bao gåm nh÷ng côm chÝnh s¸ch chñ yÕu sau: chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu, chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ chÝnh s¸ch h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn. ViÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch nµy cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ ch©u ¢u vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong tõng thêi kú c¸c s¶n phÈm cña Liªn minh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Liªn minh ch©u ¢u lµ mét tæ chøc tù do, song kh«ng ph¶i lµ më réng cöa ®Ó høng mäi c¬n giã. EU chñ tr­¬ng võa thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i võa thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh nh»m b¶o vÖ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cña m×nh tr­íc nh÷ng hµnh ®éng c¹nh tranh kh«ng trung thùc cña c¸c ®èi thñ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña EU h­íng vµo thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸ (kÕt thóc vµo n¨m 2004) nh»m ®Èy m¹nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua lÞch tr×nh c¾t gi¶m dÇn thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, tiÕn tíi xo¸ bá h¹n ng¹ch vµ hç trî c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th«ng qua viÖc dµnh cho hä Ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP trong quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng. C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch trong GSP cña EU: So víi ­u ®·i mµ c¸c n­íc kh¸c dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, møc ­u ®·i cña EU vµo lo¹i thÊp nhÊt. Cã lÏ v× thÕ ®· tån t¹i trong hÖ thèng GSP cña EU qui ®Þnh khuyÕn khÝch t¨ng thªm møc ­u ®·i 10%, 20%, 35% ®èi víi hµng n«ng s¶n vµ 15%, 25% vµ 35% ®èi víi hµng c«ng nghÖ phÈm. EU ®· sö dông hai c«ng cô chÝnh ®Ó thóc ®Èy th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam lµ GSP vµ OPT (h¹n ng¹ch c«ng nghiÖp). Tõ n¨m 1997, EU b¾t ®Çu dµnh OPT cho ViÖt Nam, OPT t¨ng rÊt nhanh 100% trong vßng 3 n¨m. HiÖn nay, OPT chiÕm 30% tæng h¹n ng¹ch EU dµnh cho ViÖt Nam. MÆc dï hµng xuÊt khÈu cña viÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) tõ 1/7/1996 cho ®Õn nay, thÕ nh­ng chóng ta gÇn nh­ kh«ng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i mµ EU dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn v× EU xÕp ViÖt Nam vµo danh s¸ch nh÷ng n­íc thùc hiÖn chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng ngoµi GATT. HiÖn nay, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc h­ëng ­u ®·i cña EU trong quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng lµ c¸c n­íc ACP (c¸c n­íc Ch©u Phi, Caribª vµ Th¸i B×nh D­¬ng) thuéc C«ng ­íc LomÐ. Thø tù ­u tiªn cña EU ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng thuéc Ch©u ¢u ®­îc cÊu tróc theo h×nh kim tù th¸p mµ chãp lµ lµ c¸c n­íc ACP thuéc C«ng ­íc LomÐ, tiÕp ®ã lµ c¸c n­íc ven biÓn ®Þa Trung H¶i, c¸c n­íc Ch©u ¸ trong ®ã cã ASEAN n»m ë ®¸y th¸p. ChÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch cña EU ®­îc thùc hiÖn th«ng qua mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng vµ c«ng cô cô thÓ: thuÕ chèng xuÊt khÈu b¸n ph¸ gi¸, thuÕ chèng tµi trî vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hé kh¸c, c¸c quy ®Þnh vÒ “gi¶i quyÕt c¸c trë ng¹i th­¬ng m¹i” cho phÐp chèng l¹i trong khu«n khæ WTO vµ c¸c biÖn ph¸p mµ c¸c n­íc thø ba ¸p dông tr¸i víi luËt lÖ c©n b»ng th­¬ng m¹i, c¸c biÖn ph¸p chèng hµng gi¶ nh»m ng¨n chÆn kh«ng cho phÐp nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ ®¸nh c¾p b¶n quyÒn. Uû ban ch©u ¢u còng ®· th­¬ng thuyÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh vÒ h¹n chÕ nhËp khÈu mét sè mÆt hµng cã thÓ ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ cña EU nh­ ®¸nh thuÕ 30% ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm ®iÖn tö cña Hµn Quèc vµ Singapore, nh«m cña Liªn bang Nga, xe h¬i cña NhËt B¶n, giµy dÐp cña Trung Quèc... ChÕ ®é qu¶n lý nhËp khÈu cña EU hÕt søc phøc t¹p, nªn viÖc thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nµy ®Õn c¸c nhµ xuÊt khÈu cña ta lµ viÖc lµm cã tÇm quan träng hµng ®Çu ®èi víi chóng ta hiÖn nay. Theo tÝnh to¸n cña UNCTAD, do thiÕu th«ng tin vµ kh«ng hiÓu râ c¸c qui ®Þnh vÒ thñ tôc cña EU, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thùc sù chØ sö dông ®­îc 48% c¸c ­u ®·i cña EU trong chÕ ®é GSP. 4. T×nh h×nh nhËp khÈu cña EU trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y EU cã nÒn ngo¹i th­¬ng lín thø 2 trªn thÕ giíi sau Mü. Hµng n¨m, EU nhËp khÈu mét khèi l­îng lín hµng ho¸ tõ kh¾p c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Kim ng¹ch nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ngoµi EU kh«ng ngõng gia t¨ng, tõ 581,1 tû ECU n¨m 1996 lªn tíi 1022,2 tû Euro n¨m 2000, t¨ng trung b×nh 11%/n¨m, chiÕm trªn 50% trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m cña EU. (xem B¶ng 2) B¶ng 2 Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña EU §¬n vÞ : Tû ECU/Euro Th­¬ng m¹i cña EU 1996 1997 1998 1999 2000 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña EU (1) 626,6 721,1 733,4 760,1 937,5 Kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU (2) 581,1 672,6 710,5 779,2 1022,2 TrÞ gi¸ xuÊt siªu -43,1 -48,6 -22,9 19,1 84,8 Tæng kim ng¹ch XNK (3) 1207,7 1393,7 1443,9 1539,3 1959,7 Tû träng (2) trong (3) (%) 51,88 51,74 50,79 49,38 47,84 Nguån: B¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng n¨m 2000 cña EU, Uû ban ch©u ¢u Kim ng¹ch nhËp khÈu chiÕm tû träng 50% trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña EU hµng n¨m. Kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng nhanh, nh­ng tû träng trong tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng l¹i cã xu h­íng ch÷ng l¹i vµ gi¶m nhÑ, n¨m 1996 lµ 51,88%, n¨m 1997 lµ 51,47%, n¨m 1999 gi¶m xuèng 49,38% vµ n¨m 2000 lµ 47,84%. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh cña EU lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, s¶n phÈm chÕ t¹o, s¶n phÈm th«. Trong ®ã, nhãm s¶n phÈm chÕ t¹o chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu víi kho¶ng 70%, trong ®ã m¸y mãc vµ thiÕt bÞ vËn t¶i chiÕm trªn 30%, nhãm s¶n phÈm th« chØ chiÕm trªn 20%, trong ®ã nhiªn liÖu chiÕm tû träng chÝnh. (xem B¶ng 3) B¶ng 3 C¬ cÊu hµng nhËp khÈu cña EU §¬n vÞ : Tû ECU/Euro Hµng ho¸ 1996 1997 1998 1999 2000 Tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu 581,1 672,6 710,5 779,2 1022,2 S¶n phÈm th« 158,4 176,9 154,4 169,1 251,1 Thùc phÈm 45,2 48,9 50,4 50,6 55 Nguyªn liÖu th« 37,3 42,8 42,4 40,3 49,8 Nhiªn liÖu 76 85,2 61,7 78,2 146,3 S¶n phÈm chÕ t¹o 402,8 478,3 534,1 588,4 736,6 Ho¸ chÊt 44,3 51,6 55,6 58,9 70,6 M¸y mãc & thiÕt bÞ vËn t¶i 189 230 267,2 305,5 388,8 C¸c s¶n phÈm chÕ t¹o kh¸c 169,5 196,8 211,4 224 277,2 C¸c s¶n phÈm kh¸c 19,8 17,3 22 21,7 34,6 Nguån: B¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng n¨m 2000 cña EU, Uû ban ch©u ¢u C¬ cÊu hµng nhËp khÈu cña EU: s¶n phÈm th« chiÕm kho¶ng 29,74% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu hµng n¨m, s¶n phÈm chÕ t¹o chiÕm trªn 67,19%, c¸c s¶n phÈm kh¸c chiÕm gÇn 3,07 %. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu cña EU ph¶i kÓ ®Õn: n«ng s¶n chiÕm 11,79%, kho¸ng s¶n chiÕm kho¶ng 17,33%, m¸y mãc chiÕm 24,27%, thiÕt bÞ vËn t¶i chiÕm trªn 8,19%, ho¸ chÊt chiÕm gÇn 7,59%, c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o kh¸c chiÕm trªn 27,11% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu. Trong nhãm s¶n phÈm khai kho¸ng mµ EU nhËp khÈu, nhiªn liÖu chiÕm tû träng lín nhÊt (12,58% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu), tiÕp ®Õn lµ x¨ng vµ c¸c s¶n phÈm cña nã (10,06%). Nhãm hµng m¸y mãc thiÕt bÞ, thiÕt bÞ v¨n phßng vµ viÔn th«ng chiÕm chñ yÕu (12,92% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu). Cßn nhãm c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o kh¸c: hµng dÖt may chiÕm tû träng lín nhÊt (8,23%); tiÕp ®Õn lµ c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o phi kim lo¹i chiÕm 2,48% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU hµng n¨m. Kim ng¹ch nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm th« cã xu h­íng ch÷ng l¹i vµ gi¶m nhÑ, nguyªn nh©n lµ do kim ng¹ch nhËp khÈu kho¸ng s¶n t¨ng chËm vµ kim ng¹ch nhËp khÈu mét sè mÆt hµng gi¶m sót, nh­ nhiªn liÖu vµ x¨ng. Trong khi ®ã, kim ng¹ch nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o t¨ng nhanh (7,6%/n¨m), ph¶i kÓ ®Õn thiÕt bÞ v¨n phßng vµ viÔn th«ng, thiÕt bÞ vÒ ®iÖn, hµng dÖt vµ may mÆc,v.v... C¸c n­íc cã kim ng¹ch nhËp khÈu vµo EU lín nhÊt lµ Mü, c¸c n­íc ch©u ¢u kh«ng thuéc EU, c¸c n­íc thuéc khèi NAFTA, NhËt B¶n. EU nhËp khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, kho¸ng s¶n, thuû h¶i s¶n, da giµy vµ hµng dÖt may chñ yÕu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn. (xem B¶ng 4) B¶ng 4 Kim ng¹ch nhËp khÈu hµng ho¸ tõ mét sè n­íc vµo EU §¬n vÞ : Tû ECU/Euro Quèc gia 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Mü 103,7 114,9 141,4 161,5 182,5 232,7 Thuþ SÜ 43,2 51,5 53,0 57,2 62,6 70,2 NhËt B¶n 54,3 35,8 36,1 31,6 35,4 44,6 Na Uy 25,5 19,8 23,4 25,1 23,2 25,4 Nga 21,5 19,1 25,5 21,2 14,7 19,7 Trung Quèc 26,3 14,8 16,5 17,4 19,4 25,3 C¸c n­íc §«ng Nam ¸ ph¸t triÓn (DAE) 54,4 70,2 77,7 60,1 62,0 81,1 C¸c n­íc xuÊt khÈu dÇu má (OPEC) 40,1 41,9 51,1 47,1 43,9 53,7 Khèi NAFTA - 130,7 162,9 185,8 210 267,1 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª EU n¨m 2000, Uû ban ch©u ¢u EU lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu lín thø 2 thÕ giíi sau Mü, nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m rÊt lín. EU nhËp khÈu rÊt nhiÒu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, kho¸ng s¶n, thuû h¶i s¶n vµ dÖt may. §©y lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Hµng giµy dÐp, dÖt may, thuû h¶i s¶n, ®å gèm, ®å gç gia dông, cµ phª, chÌ vµ gia vÞ cña ViÖt Nam ®ang ®­îc ­a chuéng t¹i thÞ tr­êng Ch©u ¢u vµ triÓn väng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy rÊt kh¶ quan. V× vËy, cã thÓ nãi r»ng EU lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam. III. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt khÈu hµng sang thÞ tr­êng EU. ThÞ tr­êng chung Ch©u ¢u thèng nhÊt cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ æn ®Þnh ®· t¹o ra mét thÞ tr­êng v« cïng hÊp dÉn, më ra nh÷ng c¬ héi thuËn lîi ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i còng nh­ ®Çu t­ kh«ng nh÷ng tõ néi bé khèi mµ ®èi víi c¶ c¸c quèc gia ngoµi khèi. Tuy nhiªn ®Ó th©m nhËp vµo ®­îc thÞ tr­êng nµy th× kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng thuËn lîi mµ cßn cã c¶ khã kh¨n mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta cÇn l­u ý ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c c¬ héi tõ thÞ tr­êng nµy vµ cã c¸c gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu nh÷ng khã kh¨n còng tõ ®ã ph¸t sinh. 1. ThuËn lîi Liªn Minh Ch©u ¢u lµ mét khèi liªn kÕt kinh tÕ chÆt chÏ vµ s©u s¾c nhÊt thÕ giíi hiÖn nay. §©y còng lµ mét khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh vµ cã ®ång tiÒn riªng kh¸ v÷ng ch¾c. Víi triÓn väng ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU rÊt kh¶ quan vµ triÓn väng më réng EU trong t­¬ng lai th× ®©y sÏ lµ mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu réng lín vµ kh¸ æn ®Þnh. Do vËy, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang khu vùc nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ cã ®­îc sù t¨ng tr­ëng æn ®Þnh vÒ kim ng¹ch vµ kh«ng sî xÈy ra t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu nh­ víi Liªn X« cò vµo ®Çu thËp niªn 90 vµ víi NhËt B¶n vµo n¨m 1997-1999. EU ®ang tõng b­íc ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn ®èi víi ViÖt Nam trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc kinh tÕ-th­¬ng m¹i. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU ®èi víi ViÖt Nam lµ lÊy thóc ®Èy quan hÖ bu«n b¸n gi÷a hai bªn lµm nÒn t¶ng ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c. Cã ®­îc thÞ tr­êng nµy ViÖt Nam kh«ng cßn lÖ thuéc chØ vµo mét hoÆc hai thÞ tr­êng duy nhÊt, ®ång thêi th«ng qua thÞ tr­êng nµy hµng ho¸ cña ViÖt Nam cã thÓ x©m nhËp vµo mét sè thÞ tr­êng kh¸c thuËn lîi h¬n. ThÞ tr­êng EU cã nhu cÇu lín, rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ hµng ho¸ (kiÓu d¸ng, mÉu m·, tÝnh n¨ng, t¸c dông, v.v...). Do vËy, t¨ng c­êng xuÊt khÈu sang EU c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o æn ®Þnh ®­îc s¶n xuÊt mµ cßn n©ng cao ®­îc tr×nh ®é vµ tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng, mÆt kh¸c cßn gãp phÇn thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam. Th¸ng 5/2000, EU ®· c«ng nhËn ViÖt Nam ¸p dông c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng, ®iÒu nµy sÏ gióp hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tr¸nh bÞ thiÖt thßi h¬n so víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng khi EU ®iªï tra vµ thi hµnh c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. EU lµ thÞ tr­êng cã nhu cÇu nhËp khÈu lín vµ kh¸ æn ®Þnh nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ta, nh­; giµy dÐp, dÖt may, thuû h¶i s¶n, n«ng s¶n vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ. Cã nh÷ng mÆt hµng mµ 80% khèi l­îng xuÊt khÈu lµ xuÊt sang thÞ tr­êng EU. EU lµ khu vùc thÞ tr­êng lín cã chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung cho 15 n­íc thµnh viªn vµ ®ång tiÒn thanh to¸n cho 11 n­íc thuéc EU-11. Khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang bÊt cø n­íc thµnh viªn nµo trong khèi chØ cÇn tu©n theo chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung vµ thanh to¸n b»ng ®ång Euro (EU-11); kh«ng phøc t¹p nh­ tr­íc ®©y lµ ph¶i tÝnh gi¸ hµng theo 11 ®ång tiÒn b¶n ®Þa vµ biÓu thuÕ nhËp khÈu, qui chÕ nhËp khÈu rÊt kh¸c nhau, ®ång thêi nã còng lµm gi¶m bít tÝnh phøc t¹p vµ rñi ro trong tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh, trong thanh to¸n. 2. Khã kh¨n MÆc dï EU ®­îc coi lµ mét thùc thÓ ®ång nhÊt, cã c¸c chÝnh s¸ch còng nh­ c¸c quy t¾c ®iÒu tiÕt chung ®èi víi c¸c mèi quan hÖ trong néi khèi còng nh­ víi bªn ngoµi. Tuy nhiªn, c¸c chÝnh s¸ch, quy t¾c nµy trªn thùc tÕ vÉn ch­a cã hiÖu lùc hoµn toµn. Bªn c¹nh ®ã, mçi thµnh viªn trong EU vÉn cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh vÒ v¨n ho¸, ng«n ng÷, còng nh­ vÒ c¸c hÖ thèng ph¸p lý.Trong thùc tÕ, Liªn Minh Ch©u ¢u kh«ng ph¶i lµ mét thùc thÓ v¨n hãa cã nh÷ng mÉu h×nh ®ång nhÊt vÒ suy nghÜ, th¸i ®é vµ c¸ch øng xö. Nh÷ng quyÕt ®Þnh mua hµng chÞu ¶nh h­ëng bëi c¸c m« h×nh v¨n hãa cña th¸i ®é øng xö, ®iÒu ®ã ®¸ng ®­îc chó ý ®èi víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi khi lµm Marketing ë EU. ChÝnh v× vËy nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®· ho¹t ®éng víi sù hiÓu nhÇm r»ng thÞ tr­êng EU cã nhiÒu ®iÓm ®ång nhÊt vµ ®· ph¶i g¸nh chÞu nhiÒu thÊt b¹i.Qua ®ã, chóng ta cã thÓ nhËn thÊy thÞ tr­êng EU chØ thèng nhÊt vÒ mÆt kü thuËt, cßn trong thùc tÕ lµ nhãm thÞ tr­êng Quèc gia vµ khu vùc, mçi n­íc cã mét b¶n s¾c vµ ®Æc tr­ng riªng mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng kh«ng hay ®Ó ý tíi. Mçi n­íc thµnh viªn t¹o ra c¸c c¬ héi kh¸c nhau vµ yªu cÇu cña hä còng kh¸c. EU lµ mét thµnh viªn cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) cã chÕ ®é qu¶n lý nhËp khÈu chñ yÕu dùa trªn c¸c nguyªn t¾c cña Tæ chøc nµy. C¸c mÆt hµng qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch kh«ng nhiÒu, nh­ng l¹i sö dông kh¸ nhiÒu biÖn ph¸p phi quan thuÕ. MÆc dï thuÕ quan cña EU thÊp h¬n so víi c¸c c­êng quèc kinh tÕ lín vµ cã xu h­íng gi¶m, nh­ng EU vÉn lµ mét thÞ tr­êng b¶o hé rÊt chÆt chÏ v× hµng rµo phi quan thuÕ (rµo c¶n kü thuËt) rÊt nghiªm ngÆt. Do vËy, hµng xuÊt khÈu cña ta muèn vµo ®­îc thÞ tr­êng nµy th× ph¶i v­ît qua ®­îc rµo c¶n kü thuËt cña EU. Rµo c¶n kü thuËt chÝnh lµ qui chÕ nhËp khÈu chung vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng cña EU, ®­îc cô thÓ ho¸ ë 5 tiªu chuÈn cña s¶n phÈm: tiªu chuÈn chÊt l­îng, tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm, tiªu chuÈn an toµn cho ng­êi sö dông, tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i tr­êng vµ tiªu chuÈn vÒ lao ®éng. V× vËy ®Ó th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng EU, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cÇn ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn nµy. Qui chÕ nhËp khÈu vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng cña EU rÊt chÆt chÏ. V× thÕ mµ mét sè n«ng s¶n vµ thùc phÈm ViÖt Nam kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu chÆt chÏ khi xuÊt khÈu vµo EU. §iÓn h×nh lµ qui ®Þnh cña EU vÒ gi¸m s¸t l­îng ®éc tè trong nhãm hµng ®éng vËt vµ thùc phÈm. Do ta ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nµy, tõ tr­íc ®Õn nay thÞt ch­a xuÊt khÈu ®­îc vµo EU. EU sö dông “rµo c¶n kü thuËt” lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt vµ tiªu dïng néi ®Þa hiÖn nay v× thuÕ nhËp khÈu vµo EU ®ang gi¶m dÇn. H¬n n÷a, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc EU cho h­ëng thuÕ quan ­u ®·i GSP. Bëi vËy, yÕu tè cã tÝnh quyÕt ®Þnh viÖc hµng cña c¸c n­íc nµy cã th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng EU hay kh«ng. ChÝnh lµ hµng ho¸ ®ã cã v­ît qua ®­îc rµo c¶n kü thuËt cña EU hay kh«ng? ViÖc tù do ho¸ vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ trªn thÕ giíi còng nh­ nh÷ng c¶i c¸ch vÒ chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cña EU ®ang cã xu h­íng ngµy cµng ®­îc níi láng, c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi ch¾c ch¾n sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng thö th¸ch vµ c¹nh tranh quyÕt liÖt trªn thÞ tr­êng nµy. Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO, hµng xuÊt khÈu cña hä sÏ ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i h¬n so víi hiÖn nay vµ khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU sÏ trë thµnh mét nh©n tè c¹nh tranh rÊt tiÒm tµng ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Do ®ã, c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nµy sÏ ngµy cµng gay g¾t. ThÞ tr­êng EU cã ®Æc tÝnh c¹nh tranh m¹nh mÏ nh­ vËy nªn b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh h¬n so víi c¸c ®èi thñ kh¸c. ViÖc tiÕp cËn c¸c kªnh ph©n phèi phøc t¹p cña EU lµ viÖc lµm rÊt khã kh¨n. Muèn tiÕp cËn ®­îc kªnh ph©n phèi EU, c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®­îc ®Æc ®iÓm cña kªnh ph©n phèi ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ x©m nhËp vµo. NhiÒu khi hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU tiÕp cËn ®­îc Ýt kªnh ph©n phèi cña EU hay th­êng ph¶i qua trung gian, viÖc nµy ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ n©ng cao gi¸ b¸n cña c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña EU bÊy l©u nay chñ yÕu nh»m vµo c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng cã tÝnh chiÕn l­îc lµ Ch©u ¢u vµ Ch©u Mü. §èi víi Ch©u ¸, trong ®ã cã ViÖt Nam, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU míi h×nh thµnh gÇn ®©y, ®ang trong qu¸ tr×nh xem xÐt, thö nghiÖm vµ khai th¸c. H¬n n÷a, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU ®èi víi ViÖt Nam thêi gian qua chñ yÕu dùa trªn c¬ së xÕp ViÖt Nam vµo danh s¸ch nh÷ng n­íc thùc hiÖn chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng ngoµi GATT (EU coi ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng), gÇn nh­ kh«ng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i cña EU dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ ®èi t¸c, ®a sè c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã quy m« võa vµ nhá, tiÒm lùc vÒ vèn rÊt h¹n chÕ do ®ã viÖc tiÕn hµnh ®Çu t­ ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng EU lµ mét khã kh¨n to lín, ®ång thêi còng lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn, qu¶ng c¸o s¶n phÈm. Tãm l¹i, EU lµ thÞ tr­êng ®ßi hái yªu cÇu chÊt l­îng rÊt cao, ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i nghiªm ngÆt vµ ®­îc b¶o hé ®Æc biÖt. C¸c kh¸ch hµng EU næi tiÕng lµ khã tÝnh vÒ mÉu mèt, thÞ hiÕu. Kh¸c víi ViÖt Nam n¬i gi¸ c¶ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc mua hµng, ®èi víi phÇn lín ng­êi Ch©u ¢u th× “thêi trang” lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh. ChØ khi c¸c yÕu tè chÊt l­îng, thêi trang vµ gi¸ c¶ hÊp dÉn th× khi ®ã s¶n phÈm míi cã c¬ héi b¸n ®­îc ë Ch©u ¢u. ViÖc nhiÒu n­íc Ch©u ¸ kh¸c, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc víi tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lín vµ ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm cã mÆt ë thÞ tr­êng EU lµ mét khã kh¨n lín ®èi víi ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng nµy. Ngµy nay, nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng nµy ®ang bÞ søc Ðp rÊt m¹nh cña hµng Trung Quèc (giµy dÐp, dÖt may, hµng ®iÖn tö, ®å ch¬i, thñ c«ng mü nghÖ), hµng Th¸i Lan (thñy h¶i s¶n, rau qu¶, ngò cèc chÕ biÕn), hµng Indonesia (dÖt may, giµy dÐp,v.v...). PhÇn lín hµng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã ­u thÕ h¬n hµng cña ta vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶ vµ nguån cung cÊp æn ®Þnh. Ch­¬ng hai Thùc tr¹ng vµ triÓn väng ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU kh«ng ngõng ph¸t triÓn cïng víi tiÕn tr×nh hîp t¸c cña phÝa EU vµ ®µ lín m¹nh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam do chÝnh s¸ch "§æi míi" mang l¹i. HiÖn nay EU lµ mét trong nh÷ng ®èi t¸c th­¬ng m¹i lín cña ViÖt Nam. Qui m« th­¬ng m¹i ngµy cµng ®­îc më réng. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU ph¸t triÓn m¹nh, triÓn väng sÏ cßn tiÕn xa h¬n n÷a khi ViÖt Nam hoµn thµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ EU thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸. I. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU tõ n¨m 2001 ®Õn nay. 1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-EU ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn. C¬ së ph¸p lý ®iÒu chØnh vµ ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña mèi quan hÖ nµy lµ HiÖp ®Þnh Hîp t¸c ký n¨m 1995, theo ®ã vÒ th­¬ng m¹i hai bªn dµnh cho nhau ®·i ngé tèi huÖ quèc (MFN), cam kÕt më cöa thÞ tr­êng cho hµng ho¸ cña nhau tíi møc tèi ®a cã tÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña mçi bªn vµ EU cam kÕt dµnh cho hµng ho¸ xuÊt xø tõ ViÖt Nam ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP); vµ HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may cã gi¸ trÞ hiÖu lùc tõ n¨m 1993, ®Õn nay ®· 2 lÇn gia h¹n vµ ®iÒu chØnh t¨ng h¹n ng¹ch. ChÝnh c¬ së ph¸p lý trªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam khai th¸c ®­îc lîi thÕ so s¸nh t­¬ng ®èi trong hîp t¸c th­¬ng m¹i víi EU. Do ®ã mµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ l­îng vµ chÊt. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng nhanh. (xem b¶ng 5) B¶ng 5 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU 1999 - 2002 §¬n vÞ : TriÖu USD 1999 2000 2001 2002 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU (1) 2.506,30 2.836,95 3.002,95 3.149,93 Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam (2) 11.135,90 13.962,80 15.027,00 16.530,00 Tû träng (1) trong (2) (%) 22,50 22,40 20,00 19,05 Tèc ®é t¨ng hµng n¨m cña (1) 13.2 5.9 4.9 Nguån : Tæng côc H¶i quan, Bé Th­¬ng m¹i B¶ng trªn cho chóng ta thÊy kim ng¹ch xuÊt sang EU t¨ng nhanh tõ n¨m 1999-2000 víi møc t¨ng tr­ëng ®¹t 13.2%. Tû träng cña xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU tuy cã gi¶m so víi tæng t¨ng chung kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña ta nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ vµ vÉn chiÕm tû träng cao, n¨m 2002 lµ 19,05%. N¨m 2000, tû lÖ xuÊt khÈu sang EU ®¹t 22,4% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. NÕu n¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta sang EU ®¹t 2.506,3 triÖu USD th× n¨m 2000 ®· t¨ng lªn ®Õn 2.837,1 triÖu USD vµ n¨m 2002 ®¹t 3.149,9. §iÒu nµy chøng tá kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU lu«n lu«n t¨ng. §Æc biÖt n¨m 2003 nµy EU ®· t¨ng cho ViÖt nam thªm 250 triÖu USD h¹n ng¹ch hµng dÖt may xuÊt khÈu vµo EU. Râ rµng lµ trÞ gi¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU t¨ng lªn nhanh chãng, nh­ng tèc ®é t¨ng hµng n¨m l¹i kh«ng æn ®Þnh vµ cã xu thÕ gi¶m t¨ng so víi n¨m tr­íc (N¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 13,2% so víi 1999, n¨m 2001 t¨ng 5,9% so víi 2000, n¨m 2002 t¨ng 4,9% so víi n¨m 2001). Nguyªn nh©n dÉn tíi t×nh tr¹ng nµy lµ do gi¸ cña mét sè mÆt hµng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi gi¶m nhiÒu (®iÓn h×nh lµ cµ phª) vµ tÊt c¶ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt Nam ®Òu ®ang gÆp trë ng¹i trªn thÞ tr­êng EU do c¸c qui chÕ qu¶n lý nhËp khÈu cña EU g©y ra. Trong khi ®ã, ®Õn th¸ng 4/2000 ViÖt Nam vÉn ch­a ®­îc EU coi lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn hµng cña ta ph¶i chÞu sù ph©n biÖt ®èi xö so víi hµng cña c¸c n­íc kh¸c khi EU xem xÐt ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. MÆc dï nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m cña EU ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ta lµ rÊt lín vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy t¨ng nhanh, thÕ nh­ng tû träng cña nã trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU l¹i kh«ng ®¸ng kÓ, chõng 0,12%. VÊn ®Ò cã thÓ lý gi¶i mét phÇn ë chç chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ch­a ®­îc æn ®Þnh vµ ®«i khi kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c b¹n hµng EU, nh­ hµng vÉn cßn lÉn t¹p chÊt, mét sè l« hµng t«m ®«ng l¹nh cßn lÉn c¶ ®inh vµ bÞ nhiÔm khuÈn, ®iÒu kiÖn chÕ biÕn thuû s¶n ch­a ®¸p øng qui ®Þnh cña EU, c¸c vÕt bÈn trªn s¶n phÈm hµng dÖt. Ngoµi ra, cßn nhiÒu tr­êng hîp hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ®¶m b¶o ®óng c¸c qui ®Þnh trong hîp ®ång vÒ qui c¸ch kü thuËt, sè l­îng vµ thêi gian giao hµng. Do vËy, lµm gi¶m ®¸ng kÓ møc l­u chuyÓn hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Mét hiÖn t­îng kh¸c n÷a lµ trong c¸c sè liÖu xuÊt khÈu chÝnh thøc cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy nªu trªn cßn thiÕu mét bé phËn hµng ho¸ ®¸ng kÓ do c¸c C«ng ty th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc kh¸c cã v¨n phßng giao dÞch t¹i ViÖt Nam hoÆc kh«ng cã v¨n phßng giao dÞch t¹i ViÖt Nam ®· nhËp khÈu vµo EU. §ã cã thÓ lµ l­îng hµng ho¸ n»m trong kªnh bu«n b¸n chÝnh thøc gi÷a EU víi c¸c n­íc kh¸c, nhÊt lµ c¸c n­íc thuéc khu vùc Ch©u ¸, trong tr­êng hîp nµy hä ®· t¸i xuÊt khÈu hµng cña ViÖt Nam sang EU. §Æc biÖt cßn mét l­îng hµng ho¸ kh«ng n»m trong kªnh bu«n b¸n chÝnh thøc tøc lµ qua con ®­êng xuÊt khÈu chÝnh ng¹ch nh­ng lµm gi¶ m¹o giÊy xuÊt xø cña l« hµng. Cô thÓ lµ nhiÒu b¹n hµng phÇn lín trong khu vùc lµm gi¶ giÊy chøng nhËn xuÊt xø cña ViÖt Nam ®Ó ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i mµ EU dµnh cho ViÖt Nam, thÝ dô nh­ ­u ®·i GSP (phæ biÕn lµ hµng da giµy). Khi so s¸nh sè liÖu thèng kª cña ViÖt Nam víi sè liÖu thèng kª cña EU ta dÔ dµng nhËn thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU theo sè liÖu cña EU lín h¬n rÊt nhiÒu so víi kim ng¹ch tÝnh theo sè liÖu cña ViÖt Nam (Møc chªnh lÖch n¨m 1999 lµ 818,8 triÖu USD, møc chªnh lÖch gi÷a 2 sè liÖu thèng kª chiÕm kho¶ng 35,7% kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam-EU tÝnh theo sè liÖu cña EU, vµ chiÕm 59,9% tÝnh theo sè liÖu cña ViÖt Nam). Tr­íc n¨m 1994, EU gåm 12 n­íc nh­ng chØ cã 6 n­íc trong EU cã quan hÖ bu«n b¸n víi ViÖt Nam lµ: Ph¸p, BØ, Hµ Lan, §øc, Italia, Anh. Thêi kú 1999-2002, c¶ 15 n­íc thµnh viªn EU ®Òu cã quan hÖ bu«n b¸n víi ViÖt Nam tuy møc ®é cã kh¸c nhau. ViÖt Nam cã 15 thÞ tr­êng xuÊt khÈu trong khèi EU vµ tû träng cña tõng thÞ tr­êng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU còng rÊt kh¸c nhau (xem b¶ng 6). B¶ng 6 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU (Ph©n theo n­íc) §¬n vÞ: TriÖu USD Stt Tªn n­íc 1999 2000 2001 2002 1 §øc 654,32 730,08 721,80 720,74 2 Anh 421,18 479,28 511,58 570,80 3 Ph¸p 354,94 379,75 467,47 438,47 4 Hµ lan 342,93 390,24 364,54 404,26 5 BØ 306,70 311,63 341,19 335,08 6 Italia 159,39 218,00 237,87 263,83 7 T©y Ban Nha 108,02 137,20 158,53 178,47 8 §an M¹ch 43,69 58,21 49,67 62,51 9 Thôy §iÓn 45,24 55,06 53,24 62,45 10 Hy L¹p 14,07 16,41 21,13 35,00 11 ¸o 34,92 23,62 28,86 29,53 12 PhÇn Lan 16,87 22,37 19,93 24,20 13 Ailen 6,92 12,12 20,79 19,03 14 Bå §µo Nha vµ Lóc X¨m Bua 5,23 8,87 6,35 5,56 Nguån: Tæng côc H¶i quan, Niªn gi¸m thèng kª vµ Bé Th­¬ng m¹i Qua sè liÖu ë b¶ng trªn ta nhËn thÊy nh×n chung kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc trong khèi EU ®Òu t¨ng lªn hµng n¨m (trõ §øc, Ph¸p , BØ, Bå §µo Nha ._.huËn quèc tÕ bao gåm c¸c yªu cÇu ®èi víi c¸c yÕu tè c¬ b¶n cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc ®Ó thiÕt lËp nªn hÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng cã kh¶ n¨ng c¶i thiÖn m«i tr­êng mét c¸ch liªn tôc t¹i c¸c tæ chøc c¬ së. Bé tiªu chuÈn ISO 14000 ®em ®Õn c¸ch tiÕp cËn hÖ thèng cho viÖc qu¶n lý m«i tr­êng vµ cung cÊp c¸c c«ng cô hç trî cã liªn quan nh­ ®¸nh gi¸ m«i tr­êng, nh·n m«i tr­êng, ph©n tÝch chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm, v.v... cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc c¬ së kh¸c ®Ó qu¶n lý sù t¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng cña hä ®èi víi m«i tr­êng, ng¨n ngõa « nhiÔm vµ liªn tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng víi sù cam kÕt cña l·nh ®¹o vµ sù tham gia cã ý thøc cña mäi thµnh viªn cña cë së, tõ ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp ®Õn c¸c c¸n bé qu¶n lý. HACCP lµ HÖ thèng ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm. HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) kh«ng ph¶i lµ hÖ thèng qu¶n lý ¸p dông ®¹i trµ nh­ ISO 9000 hoÆc ISO 14000. HACCP ®­îc thiÕt kÕ riªng cho c«ng nghiÖp thùc phÈm vµ c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn thùc phÈm (ch¨n nu«i, trång trät,v.v...) tËp trung vµo vÊn ®Ò vÖ sinh vµ ®­a ra mét c¸ch tiÕp cËn cã hÖ thèng ®Ó phßng ngõa vµ gi¶m thiÓu nguy c¬. HÖ thèng HACCP cã tÝnh b¾t buéc ®èi víi c¸c c«ng ty chÕ biÕn thùc phÈm t¹i EU. C¸c c«ng ty thùc phÈm n­íc ngoµi kh«ng cã nghÜa vô ph¶i tu©n thñ c¸c qui ®Þnh cña EU vÒ HACCP. Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã chØ ®óng trªn danh nghÜa. NÕu nhµ nhËp khÈu cña EU mua nguyªn liÖu tõ n­íc ngoµi th× hä ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nguyªn liÖu ®ã theo c¸c nguyªn t¾c HACCP kÓ tõ khi hµng vµo ®Õn cöa khÈu. C¬ chÕ nµy buéc hä ph¶i ®ßi hái c¸c nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c HACCP. DÇn dÇn, HACCP trë thµnh ®ßi hái chung. C¸c nhµ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nÕu kh«ng muèn mÊt thÞ tr­êng, chØ cßn c¸ch øng dông hÖ thèng HACCP trong s¶n xuÊt vµ thuyÕt phôc c¸c nhµ nhËp khÈu EU (b»ng chøng chØ hoÆc b»ng b¸o c¸o kiÓm tra) r»ng hä ®· ®i theo ®óng c¸c nguyªn t¾c cña HÖ thèng phßng ngõa nguy c¬ nµy. Rµo c¶n kü thuËt chÝnh lµ qui chÕ nhËp khÈu chung vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng cña EU, ®­îc cô thÓ ho¸ ë 4 tiªu chuÈn cña s¶n phÈm: chÊt l­îng, vÖ sinh thùc phÈm, an toµn cho ng­êi sö dông vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. EU lµ mét thÞ tr­êng nhËp khÈu lín trªn thÕ giíi, nh­ng khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy, hµng ViÖt Nam ph¶i v­ît qua ®­îc hai hµng rµo: thuÕ quan vµ phi quan thuÕ (rµo c¶n kü thuËt). Tuy nhiªn tõ n¨m 1996 ®Õn nay, EU dµnh cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam thuÕ quan ­u ®·i GSP, do vËy “rµo c¶n kü thuËt” míi chÝnh lµ rµo c¶n thùc sù vµ khã v­ît qua ®èi víi hµng cña ta khi vµo thÞ tr­êng EU. §Ó v­ît ®­îc qua rµo c¶n nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i trang bÞ cho hµng ho¸ ®ñ søc c¹nh tranh, hay nãi c¸ch kh¸c lµ ®¸p øng tèt 4 tiªu chuÈn nªu trªn. Ph­¬ng ph¸p tèi ­u nhÊt gióp c¸c doanh nghiÖp ®¹t ®­îc môc ®Ých lµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn: ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP. §Õn cuèi n¨m 2004, EU sÏ chÊm døt giai ®o¹n 2 thùc hiÖn GSP vµ hiÖn ch­a cã chÝnh s¸ch cô thÓ cho giai ®o¹n sau. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng xÊu nhÊt cã thÓ xÈy ra ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU sau n¨m 2004 (ch¼ng h¹n hµng ViÖt Nam sÏ kh«ng ®­îc h­ëng GSP n÷a vµ hµng dÖt may vÉn bÞ Ên ®Þnh h¹n ng¹ch) th× ¸p dông ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng nµy, nh»m gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ phÇn. Nh­ vËy, cã thÓ nãi r»ng ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP chÝnh lµ ch×a kho¸ ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam më c¸nh cöa vµo thÞ tr­êng EU. Bé tiªu chuÈn ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh thùc phÈm, an toµn cho ng­êi sö dông vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. C¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, b¶o ®¶m vÖ sinh thùc phÈm vµ an toµn cho ng­êi sö dông, nh­ng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng b¶o ®¶m c¸c tiªu chuÈn vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng th× còng kh«ng ®­îc nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng EU theo quy ®Þnh cña Uû Ban Ch©u ¢u (EC) vµ ng­êi tiªu dïng EU còng tÈy chay nh÷ng mÆt hµng nµy (cô thÓ mÆt hµng ®å gç cña ViÖt Nam ®ang bÞ ng­êi tiªu dïng Anh tÈy chay). 2.4. T¨ng c­êng khai th¸c Quü Ph¸t triÓn Doanh nghiÖp Võa vµ Nhá cña Liªn Minh Ch©u ¢u (EU) Quü Ph¸t triÓn Doanh nghiÖp Võa vµ Nhá t¹i ViÖt Nam (SMEDF) lµ mét phÇn trong “Ch­¬ng tr×nh Trî gióp Kü thuËt cña Ch©u ¢u trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam” (EURO - TAPVIET). Quü ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá (SMEDF) ®­îc thµnh lËp theo tho¶ thuËn tµi chÝnh gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Uû Ban Ch©u ¢u (EC) ngµy 6/6/1996. Tæng sè nguån vèn cña Quü SMEDF kho¶ng 275 tû ®ång ViÖt Nam (t­¬ng ®­¬ng 25 triÖu USD t¹i thêi ®iÓm n¨m 1996) do EC cung cÊp nh»m hç trî cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña ViÖt Nam ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¹o thªm viÖc lµm cho x· héi. Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ X· héi lµ c¬ quan qu¶n lý thùc hiÖn Dù ¸n. Quü ®· cung cÊp c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®Ó ®Çu t­ thay thÕ, ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m môc ®Ých thµnh lËp doanh nghiÖp míi, hoÆc më réng s¶n xuÊt, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. SMEDF lµ mét dù ¸n ph¸t triÓn do EU tµi trî víi môc tiªu lµ t¨ng c­êng sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ë ViÖt Nam. Dù ¸n lµ mét “Quü tµi chÝnh” ®­îc sö dông ®Ó t¸i tµi trî tõng phÇn cho c¸c kho¶n tÝn dông cã kú h¹n mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia cÊp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nh»m gióp hä ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña m×nh còng nh­ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm míi. Ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia lµ nh÷ng ng©n hµng ®· ký kÕt víi Dù ¸n mét HiÖp ®Þnh, gäi lµ “HiÖp ®Þnh t¸i tµi trî”. Theo HiÖp ®Þnh nµy, c¸c ng©n hµng tham gia ®­îc phÐp göi yªu cÇu t¸i tµi trî cho dù ¸n. Cho ®Õn nay, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh víi dù ¸n lµ: Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn (BIDV), Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (VBARD), Ng©n hµng c«ng th­¬ng (ICB), Ng©n hµng Cæ phÇn Hµng H¶i (MB) vµ Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Cæ phÇn Ch©u ¸ (ACB). Lo¹i h×nh c¸c kho¶n tµi trî: Nguån tµi trî tõ QuÜ ®­îc dïng ®Ó t¸i tµi trî cho c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÊp cho c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn qui ®Þnh cña Dù ¸n. Nh­ vËy, nguån vèn nµy mang l¹i cho c¸c ng©n hµng mét kiÓu ph­¬ng tiÖn tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Ó cÊp tÝn dông cã kú h¹n nhiÒu h¬n cho c¸c doanh nghiÖp. Môc ®Ých sö dông c¸c kho¶n tµi trî: qua HiÖp ®Þnh tham gia (HiÖp ®Þnh tµi trî) ký kÕt víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, nguån tµi trî nµy dµnh cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®Ó gióp hä mua: tµi s¶n thiÕt bÞ (thiÕt bÞ vµ phô kiÖn, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i,v.v...), c¸c dÞch vô (chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ kü n¨ng,v.v...). Nguån vèn vay kh«ng ®Ó dïng lµm vèn l­u ®éng, còng kh«ng thÓ dïng gãp vèn. §iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ vay vèn: - §iÒu kiÖn liªn quan ®Õn ngµnh nghÒ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp: C¸c kho¶n vay t¸i tµi trî cã thÓ ®­îc cÊp cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh ngµnh nghÒ ho¹t ®éng, nh­ng c¸c ng©n hµng tham gia ®­îc yªu cÇu quan t©m ®Æc biÖt ®Õn nh÷ng lÜnh vùc sau: trång trät vµ ch¨n nu«i, chÕ biÕn thùc phÈm (kÓ c¶ chÕ biÕn s¶n phÈm nu«i hoÆc ®¸nh b¾t ë biÓn), chÕ biÕn l©m s¶n, s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng vµ hµng thñ c«ng, s¶n xuÊt ®å ®iÖn tö vµ c¬ khÝ. Tuy nhiªn, HiÖp ®Þnh t¸i tµi trî trõ viÖc ®­îc h­ëng c¸c kho¶n t¸i tµi trî ®èi víi nh÷ng dù ¸n cã ho¹t ®éng nh­ sau: S¶n xuÊt vò khÝ, ma tuý, r­îu; cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh; x©y dùng c¸c toµ nhµ. - §iÒu kiÖn liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm néi bé cña doanh nghiÖp: C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t­ nh©n, quèc doanh, hçn hîp s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô cho môc ®Ých th­¬ng m¹i ®Òu thuéc diÖn ®­îc cÊp c¸c kho¶n vay ®­îc t¸i tµi trî. Theo nh÷ng qui ®Þnh trong HiÖp ®Þnh t¸i tµi trî (Menorandum of Refinancing - MOR), nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá ®­îc coi lµ thuéc diÖn ®­îc vay lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ sau: Sè l­îng nh©n viªn tõ 10 ®Õn 500 ng­êi, vèn ®¨ng ký tõ h¬n 50.000 ®Õn 300.000USD. Tuy nhiªn còng cã tr­êng hîp ngo¹i lÖ (xem xÐt cô thÓ tr­íc khi cÊp vèn). - §iÒu kiÖn liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm cña dù ¸n ®Çu t­: Nh÷ng dù ¸n sau ®©y cã thÓ ®¹t ®­îc c¸c kho¶n t¸i tµi trî: c¸c dù ¸n më réng- hiÖn ®¹i ho¸ doanh nghiÖp ®· tån t¹i, c¸c dù ¸n thµnh lËp doanh nghiÖp nÕu nh­ ®· cã toµn bé c¸c giÊy tê cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn dù ¸n do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp. SMEDF nhÊn m¹nh vµo viÖc chØ nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ cã kh¶ n¨ng “Sely-Supporting” míi ®­îc tµi trî, cã nghÜa lµ nh÷ng dù ¸n cã vÎ nh­ cã kh¶ n¨ng hoµn vèn vµ tr¶ l·i nhê vµo “kh¶ n¨ng tõ tµi trî” do khai th¸c c¸c trang thiÕt bÞ ®· mua trong khu«n khæ dù ¸n. Tæng chi phÝ ®Çu t­ thùc hiÖn dù ¸n cã nhu cÇu vay vèn ph¶i n»m trong kho¶ng, tèi thiÓu lµ 25.000USD vµ tèi ®a lµ 500.000 USD. §Æc ®iÓm cña kho¶n tµi trî: Gi¸ trÞ tèi thiÓu cña kho¶n vay lµ 20.000 USD vµ trÞ gi¸ tèi ®a lµ 400.000 USD. C¸c kho¶n vay kh«ng v­ît qu¸ 80% so víi tæng chi phÝ thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­. Thêi h¹n c¸c kho¶n vay tèi ®a lµ 5 n¨m vµ tèi thiÓu lµ 3 n¨m. Kho¶n vay cã thÓ chÊp nhËn ©n h¹n theo tõng tr­êng hîp cô thÓ. Chi phÝ kho¶n vay: L·i suÊt tèi ®a ®­îc t¸i tµi trî tõ nguån SMEDF b»ng 6,28% + kho¶n l·i tèi ®a ®­îc phÐp. Kú h¹n tr¶ l·i tuú thuéc vµo tõng tr­êng hîp vµ c¨n cø theo kú h¹n tr¶ vèn. Kú h¹n tr¶ gèc tÝnh theo quý hay 6 th¸ng, ®­îc Ên ®Þnh tuú thuéc vµo c¸c luång tiÒn “l·i gãp tõ tµi trî” ®­îc rót ra tõ nghiªn cøu kh¶ n¨ng sinh l·i dù tÝnh cña dù ¸n ®Çu t­. §iÒu kiÖn ®¶m b¶o ®i kÌm víi kho¶n tµi trî: CÊp c¸c kho¶n vay tÝn dông ®i kÌm víi ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o phï hîp víi qui ®Þnh hiÖn hµnh cña ViÖt Nam (thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh c¸ nh©n). Ngoµi ra, ng©n hµng cßn cã thÓ yªu cÇu doanh nghiÖp vay vèn ph¶i mua b¶o hiÓm cho nh÷ng thiÕt bÞ mua ®­îc nhê vèn vay cho ®Õn khi thanh to¸n nî xong. Sau gÇn mét n¨m chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn vµ ký kÕt c¸c v¨n b¶n tho¶ thuËn t¸i tµi trî víi 5 ng©n hµng th­¬ng m¹i ®èi t¸c cña ViÖt Nam, Quü SMEDF ®· chÝnh thøc gi¶i ng©n kho¶n vay ®Çu tiªn vµo th¸ng 3/1998. MÆc dï triÓn khai ®óng vµo thêi ®iÓm bÊt lîi, khi mµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc ®ang cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc tíi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc ASEAN nãi chung vµ nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam nãi riªng, song do cã nh÷ng ­u thÕ nhÊt ®Þnh cña SMEDF (cung cÊp c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n, tèi ®a tíi 7 n¨m, víi l·i suÊt ­u ®·i) cïng víi sù tham gia tÝch cùc cña c¸c ng©n hµng ®èi t¸c, l¹i ®­îc sù quan t©m hç trî thÝch ®¸ng cña c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn ViÖt Nam c¸c cÊp, kÕt qu¶ mµ SMEDF ®¹t ®­îc cho tíi nay thËt lµ ®¸ng khÝch lÖ. Quü SMEDF ®· gãp phÇn bæ sung mét nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho thÞ tr­êng tÝn dông ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp nhê vèn vay cña SMEDF ®· ®Çu t­ thªm m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, t¨ng c­êng chÊt l­îng, sè l­îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®· sö dông vèn ®óng môc ®Ých, s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, hoµn tr¶ nî gèc vµ l·i ®óng thêi h¹n cho ng©n hµng vµ cho SMEDF. §Õn ngµy 31/5/2000, Dù ¸n ®· gi¶i ng©n ®­îc 219 tû ®ång cho 214 dù ¸n ®¹t 82,75% tæng sè nguån vèn, t¹o ra 8.400 chç lµm viÖc míi vµ æn ®Þnh viÖc lµm cho h¬n 32.000 lao ®éng. TÝnh c¶ phÇn ®ãng gãp tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña phÝa c¸c ng©n hµng ®èi t¸c th× tæng sè tiÒn ®· huy ®éng ®­îc ®Ó ®Çu t­ vµo 214 dù ¸n nãi trªn lµ 417 tû ®ång ViÖt Nam. Quü ®· triÓn khai ho¹t ®éng t¹i 42/61 tØnh vµ thµnh phè cña ViÖt Nam. TÝnh ®Õn nay, Quü ®· thu håi ®­îc 52 tû ®ång ViÖt Nam bao gåm c¶ gèc vµ l·i. V× nh÷ng kÕt qu¶ trªn, dù ¸n SMEDF - mét trong nh÷ng dù ¸n hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EC ®· ®­îc Nhãm lµm viÖc hçn hîp ViÖt Nam - EC ®¸nh gi¸ lµ dù ¸n cã nhiÒu thµnh c«ng. 3. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c 3.1. §Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU EU lµ mét thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi, nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m lµ rÊt lín. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña EU phÇn lín lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng. ThÕ nh­ng, cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vµo EU míi chØ chiÕm mét thÞ phÇn rÊt nhá trªn thÞ tr­êng nµy. Kho¶ng 40% khèi l­îng hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu qua trung gian. C¸c n­íc Ch©u ¸, nh­: NhËt B¶n, Singapore, Hong Kong,v.v... ®· nhËp khÈu hµng cña ViÖt Nam ®­a vµo t¸i chÕ sau ®ã t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng EU. Do vËy mµ cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vÉn ch­a th©m nhËp trùc tiÕp ®­îc nhiÒu vµo EU. Ngoµi nguyªn nh©n lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam ch­a cao, cßn ph¶i kÓ tíi mét nguyªn nh©n quan träng lµ c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ta cßn yÕu ch­a hç trî nhiÒu cho hµng ho¸ trong viÖc th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU. C¬ héi më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i EU lµ rÊt lín, thÕ nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh (chÊt l­îng cßn kÐm, chñng lo¹i vµ kiÓu d¸ng ®¬n ®iÖu,...) nªn hµng cña ta chØ cã thÓ th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng nµy mét c¸ch su«n sÎ nÕu nh­ chóng ta cã ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu m¹nh sang EU. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn yÕu do nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a coi träng c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu. Mét sè doanh nghiÖp chó träng tíi c«ng t¸c nµy, nh­ng nguån kinh phÝ cßn h¹n chÕ do kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp. Mét sè doanh nghiÖp kh¸c th× ®Çu t­ kh¸ lín cho ho¹t ®éng nµy, nh­ng hiÖu qu¶ thu ®­îc cßn thÊp, nguyªn nh©n lµ do thiÕu th«ng tin vµ kinh nghiÖm. Tr­êng hîp nµy x¶y ra ®èi víi nhiÒu n­íc ë giai ®o¹n ®Çu héi nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi, chø kh«ng riªng g× ViÖt Nam. Do vËy, Nhµ n­íc cÇn tµi trî mét phÇn kinh phÝ vµ hç trî trong c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu ®Ó gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp cËn, x©m nhËp dÔ dµng vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng EU. Hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU ®­îc h­ëng GSP kÓ tõ 1/1/1996. ViÖt Nam chØ cã duy nhÊt mét mÆt hµng chÞu sù qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, ®ã lµ hµng dÖt may. EU dµnh cho hµng ViÖt Nam nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ vµ më cöa thÞ tr­êng ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× còng ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i ®èi xö t­¬ng tù víi EU. H¬n n÷a, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam) lµ kh«ng cè ®Þnh. EU cã thÓ ®ét ngét thay ®æi chÝnh s¸ch ®èi víi ViÖt Nam nÕu ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai ph¹m nhá cña ta, ch¼ng h¹n cã thÓ ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi mét sè mÆt hµng nµo ®ã, hoÆc lo¹i bá mét hay mét sè mÆt hµng ra khái danh s¸ch hµng ho¸ ®­îc h­ëng GSP. Do vËy, lóc nµy ®©y khi n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU cßn yÕu nªn rÊt cÇn sù trî gióp cña Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu. ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn ph¶i nç lùc h¬n n÷a trong ®µm ph¸n víi Uû Ban Ch©u ¢u (EC) ®Ó gi¶m thuÕ vµ më réng thÞ tr­êng h¬n n÷a cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU lµ c«ng viÖc chÝnh cña doanh nghiÖp, nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn rÊt cÇn sù trî gióp cña Nhµ n­íc. * Hç trî cña Nhµ n­íc trong c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU: §Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt Nam th©m nhËp dÔ dµng vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU, Nhµ n­íc nªn thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng trî gióp sau: - §Èy m¹nh x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng EU th«ng qua viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng nh»m t¹o ra c¸c tiÒn ®Ò, hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. - Th¶o luËn ë cÊp ChÝnh phñ vÒ më cöa thÞ tr­êng, tr­íc hÕt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. HiÖn nay, EU ®­îc coi lµ thÞ tr­êng cã møc b¶o hé cao nhÊt. Sù b¶o hé nµy d­íi c¶ 2 h×nh thøc lµ thuÕ quan vµ phi quan thuÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ (rµo can kü thuËt). Trong khi hµng ViÖt Nam ®ang rÊt khã kh¨n trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU, ChÝnh phñ nªn tÝch cùc vµ chñ ®éng ®Ò nghÞ Uû Ban Ch©u ¢u më réng qui m« mËu dÞch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng cña ta vµo thÞ tr­êng nµy, nhÊt lµ n«ng s¶n, thñy h¶i s¶n, rau qu¶, thÞt gia sóc vµ gia cÇm, ®å gç gia dông vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ. Th¶o luËn ë cÊp ChÝnh phñ vÒ më cöa thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p kh¸ hiÖu qu¶ mµ rÊt nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· ¸p dông thµnh c«ng trong ®µm ph¸n víi c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu ë giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, Th¸i Lan lµ mét vÝ dô. - Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc xóc tiÕn vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m ®èi t¸c EU, nhÊt lµ nh÷ng ®èi t¸c ®¸ng tin cËy. Do vËy cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao vai trß cña c¸c th­¬ng vô trong viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, t×m c¸c ®èi t¸c, ng©n hµng tin cËy cho doanh nghiÖp trong n­íc. Ngoµi ra do ®iÒu kiÖn ®i l¹i xa x«i, chi phÝ tèn kÐm nªn vÊn ®Ò t×m hiÓu, nghiªn cøu thÞ tr­êng còng nh­ nh÷ng thay ®æi diÔn ra trªn thÞ tr­êng rÊt bÞ h¹n chÕ. V× vËy, Bé Th­¬ng m¹i ph¶i yªu cÇu th­¬ng vô t¹i c¸c n­íc EU t¨ng c­êng ho¹t ®éng cña m×nh. Th­¬ng vô ph¶i th­êng xuyªn th«ng b¸o vÒ Bé Th­¬ng m¹i tõng diÔn biÕn trªn thÞ tr­êng: nh÷ng thay ®æi vÒ hÖ thèng ph¸p luËt, quy chÕ nhËp khÈu, thuÕ quan, tû gi¸, l¹m ph¸t, xu h­íng th­¬ng m¹i,v.v... ®Õn nh÷ng diÔn biÕn cho tõng mÆt hµng xuÊt khÈu cô thÓ cña ViÖt Nam sang EU nh­ dù b¸o cung, cÇu, gi¸ c¶, vÊn ®Ò c¹nh tranh, thÞ hiÕu, kªnh ph©n phèi, c¸ch tiÕp cËn thÞ tr­êng,v.v... TÊt c¶ nh÷ng viÖc lµm trªn ph¶i ®­îc Nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ chø kh«ng nªn ®Ó doanh nghiÖp chÞu tÊt c¶. Bé th­¬ng m¹i ph¶i yªu cÇu c¸c th­¬ng vô gióp ®ì tÝch cùc cho c¸c doanh nghiÖp, khi ®i nghiªn cøu, kh¶o s¸t thÞ tr­êng t¹i EU ®Ó c«ng viÖc triÓn khai cã hiÖu qu¶, tr¸nh chi phÝ tèn kÐm. Chi phÝ ®i l¹i vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng cña mét sè doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cÇn khuyÕn khÝch ph¶i ®­îc ChÝnh phñ hç trî mét phÇn bëi c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ta cßn rÊt nghÌo, trong khi c¸c doanh nghiÖp n­íc kh¸c h¬n h¼n ta mµ vÉn ®­îc ChÝnh phñ hç trî cho viÖc xóc tiÕn vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng, nh­ Trung Quèc vµ Th¸i Lan. - Cho phÐp thµnh lËp mét Trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i EU ®Ó hç trî xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp. ViÖc lµm nµy cã thÓ thu hót ®­îc c¸c doanh nghiÖp vµ céng ®ång ng­êi ViÖt thuª diÖn tÝch t¹i trung t©m ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, b¸n hµng, giao dÞch mua hµng cña EU, t¹o ®Çu mèi, xóc tiÕn cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc triÓn khai quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c b¹n hµng EU. - §Èy m¹nh c«ng t¸c trî cÊp xuÊt khÈu d­íi h×nh thøc th­ëng xuÊt khÈu, tû gi¸ khuyÕn khÝch ®èi víi ngo¹i tÖ thu ®­îc nhê xuÊt khÈu, hoÆc gi¸n tiÕp dïng ng©n s¸ch Nhµ n­íc tuyªn truyÒn xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Më réng trî cÊp ®èi víi nhiÒu mÆt hµng ViÖt Nam cã lîi thÕ, kh«ng nªn chØ bã gän dµnh cho c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp. * Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU: Ngoµi viÖc chó träng n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta ph¶i n©ng cao n¨ng lùc tiÕp thÞ, tÝch cùc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU: (1) Chñ ®éng t×m kiÕm ®èi t¸c, chµo hµng th«ng qua viÖc tham gia c¸c cuéc héi chî, triÓn l·m vµ héi th¶o chuyªn ®Ò ®­îc tæ chøc t¹i ViÖt Nam hoÆc EU, qua tham t¸n th­¬ng m¹i t¹i c¸c n­íc thµnh viªn EU vµ qua v¨n phßng EU t¹i ViÖt Nam; (2) T×m hiÓu vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng EU trùc tiÕp hoÆc th«ng qua Phßng Th­¬ng M¹i EU t¹i ViÖt Nam (sÏ më vµo cuèi n¨m 2000), Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i- Bé Th­¬ng m¹i, Tham t¸n th­¬ng m¹i c¸c n­íc thµnh viªn EU, Tham t¸n th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i c¸c n­íc EU, Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i-Bé Th­¬ng m¹i vµ qua tµi liÖu ®Ó biÕt ®­îc chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i cña EU, qui chÕ nhËp khÈu cña EU, nhu cÇu thÞ hiÕu vÒ hµng ho¸ vµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu nµo cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao t¹i tõng thêi ®iÓm. 3.2. Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé - mét nh©n tè gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU Con ng­êi lµ yÕu tè quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao vµ ®¸p øng tèt nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, ngoµi viÖc trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ph¶i cã nh÷ng c¸n bé kü thuËt giái. HiÖn nay, n­íc ta rÊt thiÕu c¸n bé kü thuËt cã tay nghÒ cao. Cho nªn dÉn tíi t×nh tr¹ng s¶n xuÊt hµng ho¸: chÊt l­îng hµng kÐm, kh«ng ®ång ®Òu vµ kiÓu d¸ng cßn ®¬n ®iÖu, thiÕu tÝnh s¸ng t¹o. V× thÕ mµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ cña hµng ho¸ rÊt thÊp. Do vËy, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy chóng ta cÇn ph¶i chó träng tæ chøc nhiÒu ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u cho c¸c c¸n bé kü thuËt thuéc c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ ®Ó t¹o ra mét ®éi ngò c¸n bé kü thuËt giái trong c¸c ngµnh chÕ t¹o, s¶n xuÊt, chÕ biÕn. §ång thêi, chóng ta nªn phèi hîp víi c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó göi c¸c c¸n bé kü thuËt trÎ cã triÓn väng cña ta ra n­íc ngoµi ®µo t¹o. NÕu chØ chó träng ®µo t¹o c¸n bé kü thuËt th× ch­a ®ñ mµ ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé th­¬ng m¹i giái n÷a th× míi cã thÓ ®­a nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao tíi ®­îc ng­êi tiªu dïng EU. Nh­ thÕ còng vÉn ch­a ®ñ mµ ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý giái th× míi ®­a doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn ®­îc. ChÝnh v× vËy, Nhµ n­íc cÇn ph¶i hç trî c¸c doanh nghiÖp trong c«ng t¸c nµy. * VÒ phÝa Nhµ n­íc: - Nhµ n­íc cÇn chó träng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ th­¬ng m¹i cho c¸n bé l·nh ®¹o vµ chuyªn viªn cña c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cã tham gia vµo mËu dÞch quèc tÕ. CÇn cã chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é båi d­ìng, ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i vµ tuyÓn chän l¹i c¸n bé th­¬ng m¹i mét c¸ch chÆt chÏ vµ nghiªm tóc c¶ vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, n¨ng lùc chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷. Hµng n¨m, Nhµ n­íc nªn cö c¸n bé sang häc tËp, nghiªn cøu t¹i EU. MÆc dï trong giao dÞch quèc tÕ hiÖn nay tiÕng Anh ®­îc sö dông kh¸ phæ biÕn, nh­ng chóng ta còng cÇn cã nhiÒu c¸n bé th­¬ng m¹i giái c¶ tiÕng Ph¸p, §øc, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha,v.v... vµ am hiÓu c¶ vÒ v¨n ho¸ cña tõng d©n téc. Cã nh­ vËy sÏ thuËn lîi rÊt nhiÒu cho phÝa ViÖt Nam trong viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, hîp t¸c kinh doanh, liªn doanh víi c¸c b¹n hµng EU nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ph¸t triÓn kh«ng ngõng. - Bªn c¹nh viÖc n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé th­¬ng m¹i, Nhµ n­íc cÇn ph¶i t¨ng c­êng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ kü thuËt cho c¸c c¸n bé kü thuËt. Chóng ta ®ang thiÕu c¸n bé kü thuËt giái mét c¸ch trÇm träng. §éi ngò c¸n bé kü thuËt cña ta tr×nh ®é kh«ng ®ång ®Òu vµ tiÕp thu c«ng nghÖ míi cßn chËm. Trong sè nµy chØ cã mét sè c¸n bé ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi th× cã tay nghÒ cao. NhiÒu c¸n bé ®­îc ®µo t¹o ë trong n­íc còng rÊt cã triÓn väng ph¸t triÓn cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o n©ng cao ®Ó phôc vô tiÕn tr×nh CNH - H§H ®Êt n­íc. Cßn nh÷ng c¸n bé kü thuËt cã tr×nh ®é yÕu, cÇn ph¶i ®µo t¹o l¹i ®Ó ViÖt Nam cã ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé kü thuËt giái vµ cã tr×nh ®é ®ång ®Òu. C¸n bé kü thuËt lµ yÕu tè quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, ®¸p øng tèt thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng vµ tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh thùc phÈm vµ b¶o vÖ m«i tr­êng cña EU. §ång thêi, ®Ó ®­a nh÷ng s¶n phÈm nµy ®Õn ®­îc víi ng­êi tiªu dïng EU th× cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé th­¬ng m¹i giái. ChÝnh v× thÕ cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé kü thuËt vµ c¸n bé th­¬ng m¹i lµ mét nh©n tè gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU. - Nhµ n­íc còng cÇn tæ chøc c¸c líp huÊn luyÖn, ®µo t¹o nh»m n©ng cao kiÕn thøc kinh doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý cho ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý vµ chØ ®¹o kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu hµng sang EU. Më c¸c kho¸ thuyÕt tr×nh giíi thiÖu c¸c th«ng tin míi nhÊt vÒ chÕ ®é, chÝnh s¸ch, thÓ lÖ liªn quan ®Õn kinh doanh th­¬ng m¹i còng nh­ c¸c h­íng dÉn vÒ nghiÖp vô nh­: marketing, vËn t¶i, bao b× hµng ho¸, b¶o hiÓm xuÊt khÈu, kü thuËt ®µm ph¸n. Tæ chøc c¸c héi nghÞ, héi th¶o víi phÝa Liªn Minh Ch©u ¢u ®Ó trao ®æi häc tËp kinh nghiÖm víi giíi kinh doanh cña Liªn Minh. * VÒ phÝa doanh nghiÖp: C¸c doanh nghiÖp ph¶i chó träng c«ng t¸c ®µo tµo ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé v× hä lµ nh©n tè quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. C¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé, ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng, nhËy bÐn, häc hái,v.v... Tõng doanh nghiÖp ph¶i dµnh mét kho¶n kinh phÝ nhÊt ®Þnh cho ho¹t ®éng nµy vµ ph¶i biÕt tËn dông c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o c¸n bé cña ChÝnh phñ ®Ó cö c¸n bé cña m×nh tham gia. C¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®µo t¹o c¶ c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt vµ c¸n bé th­¬ng m¹i, kh«ng nh÷ng ®µo t¹o l¹i ®èi víi nh÷ng c¸n bé ®· qua ®µo t¹o nh­ng tr×nh ®é cßn h¹n chÕ mµ ph¶i ®µo t¹o chuyªn s©u cho nh÷ng c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc ®Ó cã mét ®éi ngò c¸n bé giái. §èi víi c¸n bé th­¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ chó träng n©ng cao nghiÖp vô chuyªn m«n mµ ph¶i n©ng cao c¶ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ v× ngo¹i ng÷ kÐm sÏ rÊt khã thµnh c«ng trong ®µm ph¸n vµ th­êng bÞ ë thÕ bÊt lîi trong giao dÞch kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn (cã ®Þnh kú cô thÓ) kiÓm tra tr×nh ®é c¸n bé cña m×nh ®Ó cã nh÷ng ph­¬ng h­íng ®µo t¹o thÝch hîp: §èi víi nh÷ng c¸n bé n¨ng lùc cßn kÐm th× ph¶i ®µo t¹o l¹i, ®èi víi nh÷ng c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc th× ph¶i ®µo t¹o chuyªn s©u,v.v... Ngoµi viÖc tù lo kinh phÝ ®µo t¹o, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t¨ng c­êng xin hç trî tõ ChÝnh phñ vµ xin tµi trî tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng nµy g¾n liÒn víi sù chuyÓn biÕn kinh tÕ cña hai bªn. TriÓn väng cña nã phô thuéc vµo ®­êng lèi, chÝnh s¸ch t¹o sù l«i cuèn c¸c doanh nghiÖp EU vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam vµ nh÷ng ®Þnh h­íng dµi h¹n trong chÝnh s¸ch thÞ tr­êng, nh÷ng ph­¬ng s¸ch cô thÓ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr­êng EU. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU sÏ ph¸t triÓn m¹nh vµ cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc trong thÕ kû XXI v× ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN, APEC vµ ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO. H¬n thÕ n÷a Bé luËt th­¬ng m¹i ®Çu tiªn cña ViÖt Nam cã hiÖu lùc tõ 1/1/1998 ®· gãp phÇn t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c nhµ kinh doanh trong vµ ngoµi n­íc. ChÝnh phñ ViÖt Nam còng ®ang hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Ngoµi ra, HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EU ®ang cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam-EU. Nh÷ng b­íc tiÕn nµy ®· ®Æt ViÖt Nam vµo vÞ thÕ míi trong quan hÖ hîp t¸c víi EU - ®èi t¸c kinh tÕ quan träng cña ViÖt Nam. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU ®ang chuyÓn sang mét thêi kú míi g¾n liÒn víi nh÷ng chuyÓn biÕn kinh tÕ cña hai phÝa. TriÓn väng cña ho¹t ®éng nµy sÏ phô thuéc vµo chÝnh s¸ch hîp t¸c kinh tÕ - th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi EU. EU ®·, ®ang vµ sÏ ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng hîp t¸c th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho hµng cña ta. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng thµnh qu¶ b­íc ®Çu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ sÏ cho phÐp ViÖt Nam t¨ng nhanh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. HiÖn nay, ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Uû Ban Ch©u ¢u (EC) ®ang cã nh÷ng cè g¾ng ®Ó xÝch l¹i gÇn nhau h¬n. Sù hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau sÏ t¹o ®µ cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU, t¹o cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng nµy vµ EU sÏ lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng nhÊt cña ViÖt Nam trong t­¬ng lai. KÕt luËn ThÕ giíi ngµy nay ®· ph¸t triÓn tíi møc kh«ng mét n­íc nµo dï lµ n­íc x· héi chñ nghÜa hay t­ b¶n chñ nghÜa, ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tån t¹i t¸ch biÖt víi thÕ giíi. Sù gia nhËp ASEAN, héi nhËp vµo AFTA, gia nhËp APEC, t¨ng c­êng quan hÖ hîp t¸c víi EU cña ViÖt Nam lµ phï hîp víi xu thÕ chung ®ã, ®©y còng lµ nh÷ng sù kiÖn cã ý nghÜa thóc ®Èy tiÕn tr×nh ViÖt Nam tham gia vµo WTO. §Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a quan hÖ kinh tÕ víi EU, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy, ViÖt Nam cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó n¾m ch¾c ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña thÞ tr­êng EU, ®Æc biÖt lµ vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, c¸c qui ®Þnh vÒ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, vÒ thÞ hiÕu vµ tËp qu¸n tiªu dïng, yªu cÇu vÒ mÉu m· hµng ho¸, tÝnh thêi trang vµ chÊt l­îng s¶n phÈm, ph¶i thÊy hÕt ®­îc nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. Tõ ®ã mµ lùa chän vµ ®Þnh h­íng ®óng ®¾n c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµo tõng thÞ tr­êng cô thÓ cña khèi nµy. MÆt kh¸c cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p thÝch hîp vµ m¹nh mÏ c¶ vÒ phÝa chÝnh phñ vµ doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh doanh. ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p cña chÝnh phñ chñ yÕu lµ më ®­êng, t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng thuËn lîi, khuyÕn khÝch hç trî mäi mÆt cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p cô thÓ phï hîp víi tõng doanh nghiÖp nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ giµnh ®­îc kh¸ch hµng ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña m×nh. Cã thÓ nãi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU ®ang chuyÓn sang mét thêi kú míi g¾n liÒn víi nh÷ng chuyÓn biÕn kinh tÕ cña hai phÝa. TriÓn väng cña ho¹t ®éng nµy sÏ phô thuéc vµo chÝnh s¸ch hîp t¸c kinh tÕ - th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi EU. EU ®·, ®ang vµ sÏ ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng hîp t¸c th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho hµng cña ta. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng thµnh qu¶ b­íc ®Çu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ sÏ cho phÐp ViÖt Nam t¨ng nhanh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. HiÖn nay, ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Uû Ban Ch©u ¢u (EC) ®ang cã nh÷ng cè g¾ng ®Ó xÝch l¹i gÇn nhau h¬n. Sù hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau sÏ t¹o ®µ cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU, t¹o cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng nµy vµ EU sÏ lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng nhÊt cña ViÖt Nam trong t­¬ng lai. Chóng ta hy väng vµ tin t­ëng r»ng quan hÖ hîp t¸c ViÖt Nam –EU sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn tèt ®Ñp h¬n. ._.