Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam giai đoạn 1997-2002

Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi Khoa Kinh tÕ Ngo¹i Th­¬ng Kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam giai §o¹n 1997-2002: Nguyªn nh©n t¨ng tr­ëng chËm vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc Ng­êi h­íng dÉn: Th¹c sÜ NguyÔn ThÞ ViÖt Hoa Ng­êi thùc hiÖn: Sinh viªn Ph¹m Xu©n Thôy Líp : Nga 37C Hµ Néi 12/2002 Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ FDI I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc cña FDI 1. Kh¸i niÖm FDI 3 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña FDI 3 3. C¸c h×nh thøc cña FDI 6 II. Vai trß cña FDI ®èi víi n­íc tiÕp nhËn vèn lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn 9 1. Bæ sung nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn 10 2. Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H 11 3. §Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu 13 4. T¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi 15 5. Bæ sung cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc 16 III. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót FDI 17 1. C¸c yÕu tè kh¸ch quan 18 a. Xu h­íng vËn ®éng cña c¸c luång FDI thÕ giíi 18 b. §éng c¬ ®Çu t­ cña c¸c chñ ®Çu t­ quèc tÕ 21 c. Sù c¹nh tranh thu hót FDI tõ c¸c quèc gia kh¸c 23 2. C¸c yÕu tè chñ quan 24 a. Quan ®iÓm cña n­íc tiÕp nhËn FDI 24 b. C¸c yÕu tè cña m«i tr­êng ®Çu t­ 25 Ch­¬ng II. FDI t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 1997-2002 27 I. §Æc ®iÓm m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam 27 1. Quan ®iÓm cña Nhµ n­íc ViÖt Nam vÒ thu hót FDI 27 2. M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng FDI 28 3. M«i tr­êng kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi 31 4. Qu¸ tr×nh ViÖt Nam tham gia tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ 33 II. T×nh h×nh thu hót vµ triÓn khai c¸c dù ¸n FDI (1997-2002) 34 1. T×nh h×nh thu hót dù ¸n FDI 34 a. Xu h­íng FDI vµo ViÖt Nam thêi gian qua 34 b. C¬ cÊu luång FDI 36 2. T×nh h×nh triÓn khai c¸c dù ¸n FDI 43 a. T×nh h×nh vèn thùc hiÖn 43 b. Ho¹t ®éng chuyÓn nh­îng vèn 45 3. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh thu hót vµ triÓn khai c¸c dù ¸n FDI 46 a. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ 46 b. Nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ 53 III. T×m hiÓu c¸c nguyªn nh©n g©y nªn sù sôt gi¶m dßng FDI vµo ViÖt Nam giai ®o¹n 1997-2002 55 1. C¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan 55 a. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ Ch©u ¸ n¨m 1997 55 b. Sù c¹nh tranh thu hót FDI cña c¸c n­íc trong khu vùc 57 2. C¸c nguyªn nh©n chñ quan 59 a. M«i tr­êng ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng FDI cßn gß bã 59 b. M«i tr­êng kinh tÕ - x· héi cßn nhiÒu h¹n chÕ, tiªu cùc 68 Ch­¬ng III. C¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng Thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi 73 I. ChiÕn l­îc thu hót FDI cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2001-2005 73 II. C¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót FDI 76 1. Thèng nhÊt nhËn thøc, x©y dùng chiÕn l­îc vµ n©ng cao chÊt l­îng qui ho¹ch thu hót FDI 77 2. TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ FDI nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam 78 3. N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lÝ Nhµ n­íc ho¹t ®éng FDI 82 4. §Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ 85 5. §Èy m¹nh ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nÒn kinh tÕ, t¨ng søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng kinh doanh 87 6. C¶i thiÖn chÊt l­îng nguån nh©n lùc 99 KÕt luËn 91 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 92 Phô lôc 94 Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khi nh¾c ®Õn nh÷ng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt trªn thÕ giíi ë khu vùc §«ng Nam ¸ ng­êi ta lu«n ®Ò cËp ®Õn vai trß cña nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI). Riªng ®èi víi ViÖt Nam, trong h¬n 10 n¨m qua, luång FDI ®· ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi chËm ch¹p nh­ng v÷ng ch¾c tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Vai trß cña c¸c doanh nghiÖp FDI trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, tÝnh theo sù ®ãng gãp cña nã vµo tæng s¶n l­îng, viÖc lµm vµ xuÊt khÈu còng nh­ c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c ®· ®¹t møc ®¸ng kÓ. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ trong nh÷ng sè liÖu vÒ ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n FDI, trong c¸c tham luËn cña c¸c nhµ l·nh ®¹o ®Êt n­íc còng nh­ trong ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y luång FDI vµo ViÖt Nam cã xu h­íng trÇm l¾ng xuèng. §iÒu nµy, thùc sù, ®· g©y lªn sù lo ng¹i cho nh÷ng nhµ chÝnh s¸ch vµ c¸c nhµ kinh tÕ ë ViÖt Nam. NhiÒu nghiªn cøu, nhiÒu cuéc th¶o luËn ®· ®­îc tiÕn hµnh ®Ó t×m hiÓu nguyªn nh©n cña sù suy gi¶m nµy. C¸c ph©n tÝch chØ ra r»ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®· cã t¸c ®éng xÊu ®Õn luång FDI vµo ViÖt Nam nh­ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do sù kÐm hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh theo häc ngµnh Kinh tÕ ®èi ngo¹i t¹i tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng vµ cô thÓ lµ qua m«n §Çu t­ n­íc ngoµi, em ®· cã ®­îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ lÜnh vùc nµy do ®ã em quyÕt ®Þnh chän viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng FDI vµo ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1997-2001 lµm néi dung cho bµi khãa luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Th«ng qua qu¸ tr×nh tæng hîp, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng FDI vµo ViÖt Nam bµi viÕt sÏ xem xÐt c¸c t¸c ®éng cña vèn FDI ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam, ®ång thêi t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y nªn sù sôt gi¶m trong ®µ t¨ng tr­ëng cña FDI vµo ViÖt Nam trong giai ®o¹n gÇn ®©y vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót cã hiÖu qu¶ h¬n dßng vèn ®Çu t­ nµy. Kho¸ luËn bao gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng thø nhÊt xem xÐt nh÷ng ­u thÕ cña vèn FDI cïng víi nh÷ng t¸c ®éng quan träng cña nã ®Õn nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, ®ång thêi sÏ tiÕn hµnh nghiªn cøu nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót FDI cña mét quèc gia. Ch­¬ng thø hai sÏ t×m hiÓu cô thÓ kh¶ n¨ng thu hót FDI cña ViÖt Nam, thùc tr¹ng qu¸ tr×nh thu hót trong thêi gian qua vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng t¸c ®éng cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng FDI ë n­íc ta còng nh­ nguyªn nh©n cña nã còng sÏ ®­îc xem xÐt ë Ch­¬ng nµy. Kho¸ luËn sÏ ®­îc kÕt thóc b»ng Ch­¬ng thø ba víi nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt nh»m c¶i thiÖn kh¶ n¨ng thu hót FDI cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn, víi kh¶ n¨ng chuyªn m«n vÒ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ cßn h¹n chÕ còng nh­ nguån tµi liÖu ch­a ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt bµi kho¸ luËn ch¾c sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong cã ®­îc sù ®¸nh gi¸ gãp ý cña c¸c ThÇy c« vµ b¹n ®äc. Qua ®©y, em xin bµy tá lßng c¶m ¬n tíi C« gi¸o, Th¹c sÜ NguyÔn ThÞ ViÖt Hoa, ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi kho¸ luËn nµy. §ång thêi em còng xin göi lêi c¶m ¬n tíi c¸c ThÇy c« gi¸o trong tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, nh÷ng ng­êi ®· cung cÊp cho em kiÕn thøc quÝ b¸u trong thêi gian h¬n 4 n¨m häc võa qua còng nh­ c¸c b¹n bÌ ®· gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ néi 12/2002 Ph¹m Xu©n Thôy Ch­¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn vÒ FDI. I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc cña FDI. 1. Kh¸i niÖm FDI Qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lu«n g¾n liÒn víi nguån gèc c¬ b¶n cña nã lµ ho¹t ®éng ®Çu t­. §Çu t­ lµ nh÷ng gi¸ trÞ tµi s¶n mµ x· héi bá vµo tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ trong t­¬ng lai. §Çu t­ lµ yÕu tè ban ®Çu nh­ng l¹i lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña mçi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó cã ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ mçi quèc gia cÇn rÊt nhiÒu vèn ®Çu t­. Th«ng th­êng, cã hai c¸ch t¹o vèn c¬ b¶n lµ huy ®éng tõ trong n­íc vµ huy ®éng tõ n­íc ngoµi. Tïy thuéc vµo hoµn c¶nh cña m×nh mçi quèc gia sÏ cã sù lùa chän c¸ch thøc kh¸c nhau. Riªng ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, khi mµ thu nhËp quèc d©n cßn thÊp, kh«ng ®¶m b¶o cã d­ thõa ®Ó tÝch luü th× viÖc huy ®éng vèn tõ bªn ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt, trong sè ®ã nguån vèn ®Çu t­ t­ nh©n cña c¸c c«ng ty, c¸c nhµ t­ b¶n n­íc ngoµi chiÕm tû träng chñ yÕu. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc n­íc ngoµi (FDI) lµ mét bé phËn cña dßng vèn ®Çu t­ t­ nh©n bªn c¹nh ®Çu t­ gi¸n tiÕp vµ tÝn dông th­¬ng m¹i. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ chñ yÕu mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp toµn bé hay mét phÇn ®ñ lín vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n nh»m giµnh quyÒn ®iÒu hµnh hoÆc tham gia ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh dÞch vô, th­¬ng m¹i. 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña FDI T¸c ®éng c¬ b¶n nhÊt cña c¸c h×nh thøc chu chuyÓn vèn lµ t¨ng tæng møc ®Çu t­ cña toµn x· héi, chóng ®em ®Õn cho c¸c quèc gia tiÕp nhËn ph­¬ng tiÖn ®Ó ph¸t huy tû suÊt lîi nhuËn vÒ vèn cao h¬n do sù khan hiÕm t­¬ng ®èi vÒ vèn trong khi nguån lao ®éng hoÆc cã thÓ c¶ nguån nguyªn nhiªn liÖu l¹i kh¸ dåi dµo. Riªng víi nguån vèn FDI, do nã ®­îc xuÊt ph¸t tõ chç lµ lo¹i h×nh ®Çu t­ ph¶n ¸nh môc tiªu nh»m ®¹t ®­îc lîi Ých l©u dµi cña nhµ ®Çu t­ t¹i n­íc hä ®Çu t­ vµo vµ lîi Ých l©u dµi nµy bao hµm c¶ quan hÖ l©u dµi gi÷a nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp FDI ®­îc thµnh lËp còng nh­ ë mét møc ®é ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ cña nhµ ®Çu t­ lªn lÜnh vùc qu¶n lý doanh nghiÖp. ChÝnh yÕu tè sau cïng nµy qui ®Þnh nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña FDI. Thø nhÊt, FDI lµ h×nh thøc ®Çu t­ b»ng vèn cña t­ nh©n do c¸c chñ ®Çu t­ tù quyÕt ®Þnh ®Çu t­, quyÕt ®Þnh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chÞu vÒ lç l·i. C¸c nhµ ®Çu t­ nµy l¹i th­êng ®Õn tõ c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n, hä cã tr×nh ®é qu¶n lÝ tiªn tiÕn, hä mang theo c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i cho n¨ng suÊt cao nªn c¸c dù ¸n FDI th­êng kh¶ thi vµ cho hiÖu qu¶ cao. Thø hai, FDI kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ møc gãp vèn. Víi h×nh thøc FDI, chñ ®Çu t­ khi quyÕt ®Þnh ®em vèn ®Çu t­ vµo mét quèc gia sÏ tù quyÕt ®Þnh tæ chøc viÖc s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó cã thÓ thiÕt lËp mét hÖ thèng s¶n xuÊt kinh doanh thµnh c«ng t¹i n­íc ngoµi ®ßi hái mét kho¶n vèn ®Çu t­ kh«ng nhá. NÕu nh­ nhµ ®Çu t­ muèn san sÎ bít g¸nh nÆng vÒ vèn ®Çu t­ ban ®Çu hä cã thÓ thµnh lËp liªn doanh víi doanh nghiÖp thuéc n­íc chñ nhµ nh­ng th«ng th­êng ChÝnh phñ c¸c quèc gia nµy l¹i qui ®Þnh møc gãp vèn tèi thiÓu cña bªn n­íc ngoµi vµo vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. §ång thêi trong c¸c doanh nghiÖp FDI ®Ó giµnh quyÒn kiÓm so¸t nhµ ®Çu t­ ph¶i cã l­îng vèn gãp ®ñ lín. C¸c dù ¸n FDI, trõ viÖc ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ mµ n­íc chñ nhµ h¹n chÕ hoÆc kh«ng cho phÐp, ®Òu kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi møc gãp vèn tèi ®a. §iÒu nµy kh¸c víi ë h×nh thøc ®Çu t­ gi¸n tiÕp, sè l­îng cæ phÇn mµ c«ng ty n­íc ngoµi ®­îc mua th­êng bÞ khèng chÕ ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh (kho¶ng tõ 10% ®Õn 25%) tuú theo tõng n­íc ®Ó kh«ng cã cæ ®«ng nµo chi phèi doanh nghiÖp. C¶ hai yÕu tè trªn ®Òu cho thÊy qui m« cña c¸c dù ¸n FDI th­êng lµ kh«ng nhá vµ nã sÏ kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ sè l­îng. Thø ba, nguån vèn ®Çu t­ vµo mçi dù ¸n FDI kh«ng chØ dõng l¹i ë møc ®ãng gãp ban ®Çu cña c¸c chñ ®Çu t­ d­íi h×nh thøc vèn ph¸p ®Þnh vµ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña dù ¸n, nã cßn bao gåm c¶ vèn vay cña doanh nghiÖp ®Ó triÓn khai hoÆc më réng dù ¸n còng nh­ vèn ®Çu t­ bæ sung tõ nguån lîi nhuËn thu ®­îc. Thø t­, lµ sù ®a d¹ng trong lÜnh ngµnh nghÒ mµ nguån vèn FDI cã thÓ tham gia. Trong khi c¸c nhµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp chØ quyÕt ®Þnh mua cæ phiÕu t¹i nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i hoÆc cã triÓn väng trong t­¬ng lai, hay víi h×nh thøc ODA c¸c n­íc chñ nhµ tuy cã quyÒn qu¶n lÝ sö dông vèn, nh­ng th«ng th­êng danh môc c¸c dù ¸n ph¶i cã sù tho¶ thuËn víi c¸c nhµ tµi trî th× ë c¸c dù ¸n FDI, ngoµi danh môc mét sè ngµnh nghÒ ChÝnh phñ n­íc chñ nhµ kh«ng cho phÐp, nhµ ®Çu t­ cã thÓ bá vèn kinh doanh vµo bÊt cø lÜnh vùc nµo mµ m×nh ­a thÝch. Thø n¨m lµ vÒ tÝnh æn ®Þnh, còng cã sù kh¸c nhau trong FDI vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c nh­ ODA, cho vay ng¾n h¹n cña ng©n hµng hoÆc ®Çu t­ gi¸n tiÕp. §èi víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp, h×nh thøc chñ yÕu cña nã lµ mua c¸c tµi s¶n tµi chÝnh, tiÒn l·i tõ viÖc mua c¸c tr¸i kho¸n cßn phô thuéc nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau nh­ tØ gi¸, l·i suÊt ng©n hµng, gi¸ cæ phiÕu. §ã lµ nh÷ng biÕn sè cã dao ®éng ng¾n h¹n. H¬n n÷a nh÷ng tµi s¶n nµy l¹i rÊt dÔ bÞ b¸n do c¸c chñ ®Çu t­ muèn thu håi vèn. Cßn h×nh thøc ODA th­êng mang tÝnh chÝnh trÞ, quèc gia tiÕp nhËn ph¶i chÞu sù chi phèi cña quèc gia chñ ®Çu t­. Trong c¶ hai tr­êng hîp nµy nÕu nh­ c¸c dù ¸n ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ sÏ ®Ó l¹i g¸nh nÆng nî nÇn cho n­íc tiÕp nhËn vèn. Ng­îc l¹i, FDI lµ nguån vèn mang tÝnh æn ®Þnh l©u dµi v× nã dùa trªn nh÷ng c©n nh¾c lîi nhuËn cho dµi h¹n. §Ó cã thÓ thu håi vèn ®Çu t­ nhµ ®Çu t­ ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy th­êng kh«ng dÔ thùc hiÖn ®­îc trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n, chÝnh v× vËy nhµ ®Çu t­ kh«ng dÔ g× rót lui ngay c¶ trong tr­êng hîp gÆp khã kh¨n. Mét ®Æc ®iÓm quan träng kh¸c lµm cho FDI kh«ng gièng víi c¸c h×nh thøc chu chuyÓn vèn kh¸c lµ ë chç vai trß cña nã kh«ng chØ h¹n chÕ trong viÖc lµm t¨ng ®Çu t­ ë n­íc nhËn vèn. Bëi lÏ FDI xuÊt ph¸t tõ quyÕt ®Þnh cña mét doanh nghiÖp ë mét n­íc nµo ®ã nh»m tham gia vµo s¶n xuÊt quèc tÕ, di chuyÓn ®Þa ®iÓm ho¹t ®éng cña m×nh ®Õn n­íc chñ nhµ lùa chän do ®ã vÒ c¬ b¶n FDI ®em theo c¶ nh÷ng kiÕn thøc ®Æc thï cho c«ng ty (d­íi h×nh thøc c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lÝ, bÝ quyÕt tiÕp thÞ…) mµ n­íc chñ nhµ kh«ng thÓ thuª hoÆc mua ®­îc trªn thÞ tr­êng. Vµ th«ng qua viÖc tiÕp nhËn nguån FDI n­íc chñ nhµ ch¼ng nh÷ng tiÕp thu ®­îc c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn, ®µo t¹o ®­îc mét ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ, cã t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp mµ khi ra ®i c¸c dù ¸n FDI cßn ®Ó l¹i cho c¸c quèc gia nµy nh÷ng c¬ së h¹ tÇng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. 3. C¸c h×nh thøc cña FDI. Khi tiÕn hµnh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ ®Æc ®iÓm cña m«i tr­êng ®Çu t­ t¹i n­íc ®· lùa chän, chñ ®Çu t­ sÏ quyÕt ®Þnh c¸ch thøc ®Çu t­ hîp lÝ. Th«ng th­êng luËt ph¸p c¸c n­íc qui ®Þnh 3 lo¹i h×nh FDI chñ yÕu lµ: Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, Doanh nghiÖp liªn doanh vµ Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. a. H×nh thøc hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ mµ theo ®ã chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®em vèn ®Çu t­ cña m×nh gãp chung víi mét hay mét sè doanh nghiÖp ë n­íc së t¹i ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng thµnh lËp lªn mét ph¸p nh©n míi. Mäi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sÏ do hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh chi phèi. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (H§HTKD) lµ v¨n kÝ kÕt gi÷a c¸c bªn ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­, kinh doanh, trong ®ã qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn vµ c¸ch thøc ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn. Trong hîp ®ång c¸c bªn còng sÏ qui ®Þnh cô thÓ môc tiªu vµ ph¹m vi kinh doanh, h×nh thøc söa ®æi vµ chÊm døt ho¹t ®éng cña liªn doanh. H×nh thøc hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së H§HTKD th­êng ®­îc c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi sö dông khi luËt ph¸p cña n­íc chñ nhµ chØ cho phÐp sö dông h×nh t­ nµy ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ, hoÆc khi hä ch­a cã ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh kinh doanh ®éc lËp t¹i n­íc ngoµi: sù hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ còng nh­ t×nh h×nh thuª m­ín nh©n c«ng, tæ chøc s¶n xuÊt t¹i n­íc chñ nhµ. B»ng h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh hä cã thÓ tËn dông ®­îc c¶ nguån vèn, lao ®éng vµ nhÊt lµ sù th«ng hiÓu vÒ m«i tr­êng kinh doanh, vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña phÝa ®èi t¸c lµ nhµ ®Çu t­ trong n­íc. Theo h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së H§HTKD c¸c bªn tham gia sÏ kh«ng thµnh lËp lªn mét ph¸p nh©n míi mµ khi thÊy cÇn hä cã thÓ thµnh lËp Ban ®iÒu phèi. Ban ®iÒu phèi nµy ®­îc c¸c bªn lËp lªn kh«ng ph¶i lµ c¬ quan l·nh ®¹o c¸c bªn hîp doanh mµ chØ ®Ó thùc hiÖn H§HTKD. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, xÐt thÊy nÕu cÇn, bªn n­íc ngoµi cã thÓ thµnh lËp V¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh. ViÖc thµnh lËp V¨n phßng ®¹i diÖn ®­îc ®¨ng kÝ t¹i C¬ quan cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, ho¹t ®éng cña v¨n phßng ®¹i diÖn lµ trong ph¹m vi giÊy phÐp ®Çu t­ vµ H§HTKD ®· kÝ. H×nh thøc FDI nµy th­êng chØ ®­îc sö dông cho nh÷ng m«i tr­êng ®Çu t­ míi khi mµ sù hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng ®ã cña chñ ®Çu t­ cßn h¹n chÕ. VÝ dô nh­ ë ViÖt Nam, h×nh thøc nµy chiÕm mét tû lÖ t­¬ng ®èi lín khi ®Êt n­íc míi më cöa cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi (52% vÒ vèn ®¨ng kÝ n¨m 1988, 59,3% vµo n¨m 1990) nh­ng ®Õn hÕt n¨m 2001 nã chØ cßn chiÕm mét tû lÖ nhá (9,6% vÒ vèn ®¨ng kÝ vµ 7% vÒ sè dù ¸n). b. H×nh thøc Doanh nghiÖp liªn doanh. Doanh nghiÖp liªn doanh lµ h×nh thøc FDI phæ biÕn nhÊt th­êng ®­îc c¸c quèc gia ­a thÝch. §©y lµ h×nh thøc cã sù gãp vèn, gãp søc tõ c¶ hai phÝa: nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ nhµ ®Çu t­ n­íc së t¹i. Theo h×nh thøc liªn doanh c¸c bªn cã thÓ tËn dông ®­îc c¸c ­u thÕ cña bªn kia. Víi nhµ ®Çu t­ së t¹i ®ã lµ vèn, c«ng nghÖ, kÜ n¨ng qu¶n lÝ tiªn tiÕn cña bªn n­íc ngoµi. §©y lµ nh÷ng yÕu tè mµ ë c¸c quèc gia chñ nhµ th­êng rÊt thiÕu vµ hä còng khã cã thÓ tiÕp nhËn tõ n­íc ngoµi nÕu kh«ng th«ng qua con ®­êng tiÕp nhËn vèn ®Çu t­. Trong khi ®ã nh÷ng ­u thÕ cña nhµ ®Çu t­ trong n­íc lµ sù th«ng hiÓu vÒ thÞ tr­êng néi ®Þa, vÒ ®Æc tÝnh tiªu dïng, nguån nguyªn nhiªn liÖu, lao ®éng, vµ nhÊt lµ mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan Nhµ n­íc vµ c¸c b¹n hµng néi ®Þa. §©y lµ nh÷ng yÕu tè mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi rÊt cÇn khi míi ®Æt ch©n vµo mét quèc gia kh¸c. Doanh nghiÖp liªn doanh ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së Hîp ®ång liªn doanh ®­îc kÝ kÕt gi÷a c¸c bªn ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­, kinh doanh. Trong tr­êng hîp ®Æc biÖt, Doanh nghiÖp liªn doanh ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së HiÖp ®Þnh kÝ kÕt gi÷a c¸c ChÝnh phñ. Hîp ®ång liªn doanh th­êng qui ®Þnh râ môc tiªu vµ ph¹m vi kinh doanh, qui ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cô thÓ vÒ viÖc thµnh lËp Doanh nghiÖp liªn doanh, h×nh thøc vµ c¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng còng nh­ viÖc chÊm døt ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp liªn doanh. H×nh thøc phæ biÕn cña Doanh nghiÖp liªn doanh lµ C«ng ty cæ phÇn, nh­ng ë mét sè quèc gia nã bÞ qui ®Þnh ph¶i lµ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, khi ®ã c¸c bªn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm trong ph¹m vi phÇn vèn cam kÕt gãp vµo vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp. Møc gãp vèn còng nh­ tiÕn ®é gãp vèn ph¸p ®Þnh vµo doanh nghiÖp ®­îc c¸c bªn tho¶ thuËn trong Hîp ®ång liªn doanh. Th«ng th­êng, luËt cña c¸c quèc gia th­êng qui ®Þnh mét tû lÖ tèi thiÓu vèn ph¸p ®Þnh trªn tæng vèn ®Çu t­ cam kÕt cña c¸c bªn còng nh­ tû lÖ tèi thiÓu phÇn gãp vµo vèn ph¸p ®Þnh cña bªn n­íc ngoµi. §Ó khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bá vèn vµo c¸c xÝ nghiÖp, c¸c lÜnh vùc quan träng cÇn ph¸t triÓn luËt ph¸p cña c¸c quèc gia tiÕp nhËn vèn th­êng qui ®Þnh c¸c tû lÖ gãp vèn thÊp h¬n dµnh cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Víi h×nh thøc Doanh nghiÖp liªn doanh bao gåm c¸c bªn kh¸c nhau, Héi ®ång qu¶n trÞ lµ c¬ quan l·nh ®¹o cao nhÊt. Héi ®ång qu¶n trÞ bao gåm ®¹i diÖn cña c¸c bªn tham gia t­¬ng øng víi tû lÖ gãp vèn gi÷a c¸c bªn. §©y lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp: bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm Tæng Gi¸m ®èc, Phã Tæng Gi¸m ®èc; söa ®æi, bæ sung §iÒu lÖ doanh nghiÖp… QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ ®­îc th«ng qua theo ph­¬ng thøc biÓu quyÕt ®a sè. Tuy nhiªn, h×nh thøc Doanh nghiÖp liªn doanh còng cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ, nã th­êng ®­îc c¸c quèc gia tiÕp nhËn vèn chó träng v× nã gióp cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã c¬ héi lµm ¨n víi phÝa ®èi t¸c n­íc ngoµi, nh­ng th«ng th­êng, nh»m duy tr× quyÒn lîi cña m×nh trong c¸c liªn doanh ChÝnh phñ c¸c n­íc nµy th­êng qui ®Þnh nh÷ng ®iÒu kho¶n cã lîi h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc mÆc dï trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp vèn gãp cña bªn n­íc chñ nhµ nhá h¬n h¼n sè vèn cña bªn n­íc ngoµi. ChÝnh v× vËy ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ cã ®ñ tiÒm lùc hä th­êng thµnh lËp Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi t¹i n­íc tiÕp nhËn, khi ®ã hä sÏ cã toµn quyÒn kiÓm so¸t doanh nghiÖp cña m×nh. c. H×nh thøc Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi lµ doanh nghiÖp thuéc toµn bé së h÷u cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh lËp t¹i n­íc tiÕp nhËn vèn. Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ toµn quyÒn qu¶n lÝ doanh nghiÖp vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp nµy. HiÖn nay, Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®ang trë thµnh h×nh thøc FDI phæ biÕn nhÊt t¹i c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. §Æc biÖt h×nh thøc nµy ®­îc c¸c c«ng ty, tËp ®oµn lín sö dông ®Ó thµnh lËp c¸c c«ng ty chi nh¸nh ë n­íc ngoµi. C¸c c«ng ty con nµy sÏ lµ mét m¾t xÝch trong hÖ thèng s¶n xuÊt hoÆc m¹ng l­íi ph©n phèi cña c«ng ty mÑ. H×nh thøc cña doanh nghiÖp thuéc së h÷u toµn bé cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ C«ng ty cæ phÇn hoÆc C«ng ty Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (theo qui ®Þnh cña mét sè quèc gia), ho¹t ®éng theo luËt ph¸p cña n­íc nhËn vèn ®Çu t­. Mäi néi dung chi tiÕt cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi nh­ môc tiªu vµ ph¹m vi kinh doanh, sè vèn cam kÕt, c¸c nguyªn t¾c tµi chÝnh, thêi h¹n ho¹t ®éng, thÓ thøc söa ®æi h×nh thøc kinh doanh… ®­îc qui ®Þnh trong b¶n §iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. Víi h×nh thøc Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi nµy chñ ®Çu t­ toµn quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò cã liªn quan tíi viÖc tæ chøc qu¶n lÝ doanh nghiÖp, hä còng chÝnh lµ ng­êi ®¹i diÖn cho doanh nghiÖp trong c¸c ho¹t ®éng, tÊt nhiªn khi cÇn hä cã thÓ thuª c¸n bé qu¶n lÝ doanh nghiÖp. II. Vai trß cña FDI ®èi víi n­íc tiÕp nhËn vèn lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn. Luång FDI trªn thÕ giíi gia t¨ng trong nh÷ng n¨m võa qua ®· cã nh÷ng t¸c ®éng ngµy cµng râ nÐt lªn nÒn kinh tÕ toµn cÇu. T¸c ®éng ®ã, tr­íc hÕt lµ tõ nh÷ng lîi Ých mµ c¸c nhµ ®Çu t­ thu ®­îc khi mang vèn ra n­íc ngoµi vµ sau ®ã lµ nh÷ng lîi Ých ®èi víi quèc gia tiÕp nhËn vèn ®Çu t­. Nh­ Mac Dougall ®· chØ ra: “Vèn sÏ di chuyÓn tõ n­íc cã s¶n l­îng cËn biªn thÊp sang n­íc cã s¶n l­îng cËn biªn cao h¬n cho tíi chõng nµo s¶n l­îng cËn biªn cña c¶ hai n­íc lµ ngang nhau”. Khi ®ã s¶n l­îng cña c¶ hai n­íc t¨ng lªn lµm cho tæng s¶n l­îng cña toµn thÕ giíi còng t¨ng lªn. ë ®©y chóng ta sÏ tiÕn hµnh xem xÐt nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia tiÕp nhËn vèn lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi tr×nh ®é t­¬ng ®­¬ng nh­ cña ViÖt Nam. 1. FDI lµ nguån bæ sung vèn quan träng cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Bæ sung nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ vai trß quan träng nhÊt cña FDI ®èi víi n­íc tiÕp nhËn vèn. Bëi v× ®Çu t­ lµ nguån gèc cho mäi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. §èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung toµn bé viÖc ®Çu t­ ®­îc tiÕn hµnh trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh lµ nh©n tè c¬ b¶n duy tr× vµ ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, tõ ®ã gióp khai th¸c cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm lùc trong n­íc, s¶n xuÊt ra nhiÒu hµng ho¸, dÞch vô h¬n phôc vô cho nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ kh«ng chØ ë hiÖn t¹i mµ c¶ trong nh÷ng giai ®o¹n tiÕp theo. XÐt trong dµi h¹n khèi l­îng ®Çu t­ cña giai ®o¹n hiÖn nay sÏ quyÕt ®Þnh dung l­îng s¶n xuÊt, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong t­¬ng lai nh­ m« h×nh Harrod - Domar ®· chøng minh: Trong ®ã: ICOR lµ tØ lÖ gi÷a vèn ®Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. I : Lµ vèn ®Çu t­. DGDP : lµ møc t¨ng tæng s¶n phÈm quèc néi. Tõ (1) ta cã thÓ viÕt: I = Icor x DGDP (2) Nh­ vËy nÕu hÖ sè ICOR kh«ng ®æi th× tØ lÖ vèn ®Çu t­ so víi GDP sÏ quyÕt ®Þnh tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. Tû lÖ nµy cµng cao th× tèc ®é t¨ng tr­ëng cµng lín vµ ng­îc l¹i. Th«ng th­êng trong mét nÒn kinh tÕ ®ãng cöa, nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ chØ dùa vµo vèn huy ®éng trong n­íc bao gåm vèn tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ vèn tÝch lòy tõ trong d©n c­. Nh­ng trong mét nÒn kinh tÕ më cöa chóng ta cã thÓ huy ®éng mét khèi l­îng lín vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ FDI th­êng chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ. Hay nh­ m« h×nh “hai lç hæng” cña Chevery vµ Strout ®· chØ ra: Cã hai c¶n trë cho sù t¨ng tr­ëng cña mét quèc gia chËm ph¸t triÓn lµ: (1) TiÕt kiÖm kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ (“lç hæng tiÕt kiÖm”) vµ (2) Thu nhËp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu nhËp khÈu (“lç hæng th­¬ng m¹i”). Nh­ng FDI sÏ cung cÊp ngo¹i tÖ vµ gióp c¸c quèc gia gi¶i quyÕt c¶ hai khã kh¨n kÓ trªn. VÝ dô ®iÓn h×nh cho viÖc thu hót FDI phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ lµ c¸c nÒn c«ng nghiÖp míi (Nics) ë Ch©u ¸ vµ c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ trong 3 thËp kû qua. C¸c quèc gia nµy ®· thu hót cã hiÖu qu¶ vèn FDI, kÕt hîp khÐo lÐo víi nguån vèn trong n­íc, dïng nguån vèn FDI lµm bµn ®¹p thóc ®Èy toµn bé nÒn kinh tÕ. Hay nh­ hiÖn nay hai quèc gia ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng m¹nh vµ æn ®Þnh nhÊt khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng lµ Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu cã sù ®ãng gãp quan träng cña nguån vèn FDI. NÕu nh­ ë Trung Quèc tû lÖ cña FDI trong ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ lµ 20% th× ë ViÖt Nam lµ 17%. Nh­ vËy, ®ãng gãp râ rÖt cña FDI ®èi víi n­íc tiÕp nhËn vån lµ t¨ng tæng l­îng ®Çu t­ vµo nÒn kinh tÕ lªn trªn møc mµ tiÕt kiÖm trong n­íc cho phÐp. §iÒu nµy ®Õn l­ît nã l¹i cho phÐp ®Êt n­íc t¨ng tr­ëng mµ Ýt ph¶i hy sinh tiªu dïng hiÖn t¹i h¬n. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, vèn lµ t­¬ng ®èi khan hiÕm so víi lao ®éng vµ do ®ã tû suÊt lîi nhuËn vÒ vèn còng cao h¬n nhiÒu so víi ë nh÷ng n­íc xuÊt khÈu vèn, n¬i mµ vèn t­¬ng ®èi dåi dµo. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng c¸c n­íc ®ang phÊt triÓn cã thÓ thu ®­îc nhiÒu lîi Ých tõ luång vèn ®æ vµo, kÓ c¶ khi ph¶i hy sinh nhiÒu quyÒn lîi trong n­íc ®Ó khuyÕn khÝch thu hót FDI. 2. Nguån vèn FDI gãp phÇn gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa, tiÕp thu ®­îc c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Mét ®iÒu dÔ dµng nhËn thÊy lµ khi cã mét nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mang vèn vµo mét n­íc ®ang ph¸t triÓn th× ®ã th­êng lµ nhµ ®Çu t­ ®Õn tõ quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n, hä ®em ®Õn ®©y lîi thÕ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Cïng lóc ®ã, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn khi thu hót FDI vµo phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng chñ ®éng ®Þnh h­íng nguån vèn nµy vµo c¸c ngµnh nghÒ, lÜnh vùc cÇn ph¸t triÓn, ®ßi hái tr×nh ®é s¶n xuÊt cao mµ kh¶ n¨ng trong n­íc ch­a thùc hiÖn ®­îc nh­ ®iÖn tö, viÔn th«ng hay c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o, hoÆc c¸c lÜnh vùc thiÕt yÕu cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ (CNH - H§H) nh­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng liªn l¹c, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng… nh­ng l¹i ®ßi hái nhiÒu vèn. Vµ sù phèi hîp trong chiÕn l­îc cña hai phÝa ®èi t¸c ®· h­íng c¸c nguån FDI vµo c¸c ngµnh kinh tÕ chñ lùc còng nh­ c¸c ngµnh kinh tÕ míi cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nh­ c«ng nghiÖp khai th¸c, chÕ biÕn dÇu khÝ, c«ng nghiÖp c¬ khÝ chÕ t¹o, s¶n xuÊt l¾p r¸p linh kiÖn ®iÖn tö… §ã lµ c¸c ngµnh ®iÓn h×nh cña mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸. Ngoµi ra, qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ m¹nh mÏ trong nh÷ng thËp niªn qua ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th«ng qua h×nh thøc FDI. Qu¸ tr×nh nµy còng ®ang ®­îc ®Èy nhanh ®¸ng kÓ nhê kh¶ n¨ng ngµy cµng lín cña c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i trong viÖc “ph©n chia d©y chuyÒn gi¸ trÞ” trong qui tr×nh s¶n xuÊt, tr­íc kia vÉn ®­îc coi lµ sö dông nhiÒu vèn, kü n¨ng vµ c«ng nghÖ vµ chuyÓn phÇn nhiÒu nh©n c«ng sang nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn. NhÊt lµ trong nhiÒu ngµnh c«ng nghÖ cao nh­ thiÕt bÞ ®iÖn, phô tïng « t«, s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ b¸n dÉn, thiÕt bÞ quang häc, vµ ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt, l¾p r¸p c¸c linh kiÖn ®iÖn tö. Vai trß chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña luång FDI kh«ng chØ dõng l¹i ë nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o cã tÝnh linh ho¹t cao mµ cßn bao gåm c¶ lÜnh vùc dÞch vô ®ang ngµy cµng ®­îc mua b¸n, trao ®æi réng r·i trªn thÕ giíi nh­ kh¸ch s¹n, du lÞch, c¸c dÞch vô t­ vÊn… ThËm chÝ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, hiÖn nay ng­êi ta cßn phµn nµn vÒ viÖc vèn ®Çu t­ ®· tËp trung qu¸ lín vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ cßn rÊt Ýt vèn ®­îc dµnh cho n«ng, l©m, ng­ nghiÖp vèn lµ c¸c ngµnh nghÒ chiÕm ­u thÕ ë c¸c quèc gia nµy vµ ®· nu«i sèng c¸c quèc gia nµy trong nhiÒu n¨m. §iÒu ®ã cho thÊy t¸c ®éng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña FDI lµ m¹nh mÏ nh­ thÕ nµo. 3. C¸c doanh nghiÖp FDI gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc tiÕp nhËn vèn. T¸c ®éng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy sù gia t¨ng FDI vµo c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn bëi ®Þnh h­íng xuÊt khÈu phï hîp víi lîi Ých cña c¶ hai phÝa: nhµ ®Çu t­ vµ n­íc tiÕp nhËn vèn. §èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, khi b­íc vµo c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, hä th­êng ë vÞ thÕ lµ c¸c n­íc thiÕu thèn vÒ c«ng nghÖ, m¸y mãc, thiÕt bÞ, thËm chÝ thiÕu c¶ hµng ho¸ tiªu dïng. Khi ®ã c¸c quèc gia th­êng thùc hiÖn chiÕn l­îc s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu vµ sau ®ã lµ ®Þnh h­íng xuÊt khÈu b»ng c¸ch tËn dông c¸c ­u thÕ cña m×nh vÒ tµi nguyªn thiªn dåi dµo, lao ®éng rÎ, chi phÝ s¶n xuÊt thÊp… Mong muèn cã ®­îc mét nÒn s¶n xuÊt h­íng vÒ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nµy l¹i phï hîp víi môc tiªu “t×m kiÕm hiÖu qu¶” cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµ víi c¸c c«ng ty, tËp ®oµn ®a quèc gia (TNCs), nh÷ng ng­êi ®ang gi÷ vÞ trÝ chi phèi trong ho¹t ®éng ®Çu t­ quèc tÕ. C¸c c«ng ty nµy cã hÖ thèng chi nh¸nh trªn ph¹m vi toµn cÇu, hä ®· cã s½n c¸c kªnh bao tiªu s¶n phÈm, cã kinh nghiÖm vµ chuyªn m«n trong lÜnh vùc ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ tiÕp thÞ quèc tÕ, ®ång thêi hä cã lîi thÕ vÒ viÖc tËn dông nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. Th«ng th­êng ho¹t ®éng ®Çu t­ ®Þnh h­íng nguån nguyªn liÖu vµ nguån lao ®éng dµnh cho xuÊt khÈu cña c¸c c«ng ty cã vèn FDI tËp trung vµo 4 lÜnh vùc chñ yÕu lµ: C«ng nghiÖp chÕ t¹o dùa vµo tµi nguyªn; s¶n xuÊt hµng tiªu dïng sö dông nhiÒu lao ®éng; s¶n xuÊt linh kiÖn vµ l¾p gi¸p c¸c s¶n phÈm mang tÝnh hÖ thèng cña nhiÒu bé phËn cã tr×nh ®é c«ng nghÖ kh¸c nhau vµ cuèi cïng lµ s¶n xuÊt c¸c thµnh phÈm cã tr×nh ®é c«ng nghÖ ®· chÝn muåi. Trong sè c¸c nhãm s¶n phÈm ®ã chØ cã nhãm s¶n phÈm cuèi cïng lµ lµm cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gÆp khã kh¨n v× ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm nµy chi phÝ nh©n c«ng, mÆc dï còng quan träng, nh­ng còng chØ chiÕm vai trß thø yÕu sau nh÷ng yÕu tè nh­ møc ®é s½n cã cña nh÷ng nhµ qu¶n lÝ vËn hµnh ®¹t tiªu chuÈn thÕ giíi, kü n¨ng kü thuËt, c¬ së cung øng vµ dÞch vô trong n­íc tèt… Víi ba nhãm s¶n phÈm cßn l¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ nguån nguyªn nhiªn liÖu vµ lao ®éng. H¬n thÕ n÷a, víi c¸c nhãm s¶n phÈm thµnh phÈm; s¶n xuÊt linh kiÖn vµ l¾p gi¸p ch¼ng nh÷ng gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña n­íc chñ nhµ vÒ mÆt gi¸ trÞ mµ cßn gióp c¸c quèc gia nµy c¶i thiÖn c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu tõ chç chØ xuÊt khÈu tµi nguyªn thiªn nhiªn s½n cã hay c¸c s¶n phÈm tiªu dïng cã hµm l­îng nguyªn liÖu, lao ®éng cao sang xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o. VÝ dô ®iÓn h×nh cho t¸c ®éng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña nguån vèn FDI lµ c¸c n­íc NICs vµ c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ trong thêi gian gÇn ®©y. Trong danh s¸ch 20 nÒn kinh tÕ cã thÞ phÇn xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi hiÖn nay ®­îc UNCTAD c«ng bè ngµy 17/09/2002 cã c¶ “bèn con rång Ch©u ¸”: §µi Loan thø 10 (2,7%), Hµn Quèc thø 12 (2,5%), Singapore thø 17 (1,5%) vµ Hång K«ng cã ®ãng gãp kh«ng nhá vµo vÞ trÝ thø 4 cña Trung Quèc. B¶ng 1. §ãng gãp cña FDI vµo xuÊt khÈu cña mét sè quèc gia ®­îc lùa chän Quèc gia N¨m Tû träng (%) Quèc gia N¨m Tû träng (%) Hång K«ng 1972 1985 1990 1996 10.0 13.0 21.0 27.0 Trung Quèc 1985 1990 1996 2.2 16.9 47.6 Hµn Quèc 1970 1977 1986 22.1 25.3 26.1 Indonesia 1990 1993 1995 16.0 23.0 28.0 §µi Loan 1975 1985 1995 31.0 19.0 20.0 Malaysia 1975 1985 1990 1995 54.0 42.0 64.0 ._.73.0 Singapore 1970 1980 1990 1996 Ýt nhÊt 70.0 82.0 87.0 86.0 Philippines 1980 1995 1999 60.8 64.4 71.0 Th¸i Lan 1974 1986 1990 1995 11.4 15.3 33.0 45.3 Sri Lanka 1977 1985 1990 1995 23.2 47.4 64.3 80.3 Nguån: Athukorala vµ Hill (2002) Còng theo b¸o c¸o nµy cña UNCTAD th× tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµ víi c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia. VÝ dô ë Costa Rica, Hungary, Mexico ba TNCs xuÊt khÈu hµng ®Çu chiÕm lÇn l­ît 29%, 26% vµ 13% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. B¸o c¸o còng chØ râ: “mÆc dï c¸c quèc gia ph¸t triÓn vÉn gi÷ nh÷ng vÞ trÝ then chèt trong danh s¸ch c¸c n­íc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi nh­ng giai ®o¹n 1985-2000 c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ qu¸ ®é chiÕm møc t¨ng tr­ëng chñ yÕu trong thÞ phÇn xuÊt khÈu thÕ giíi”. H¬n thÕ n÷a, tõ viÖc tham gia vµo c¸c liªn doanh xuÊt khÈu, chøng kiÕn c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu cña c¸c TNCs, c¸c quèc gia nµy ®· häc hái ®­îc nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm bæ Ých vÒ c¸ch thøc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi, cã ®­îc hiÓu biÕt s©u réng h¬n vÒ c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Ó tõ ®ã cã thÓ tù më réng c¸c mèi quan hÖ ngo¹i th­¬ng cña m×nh. 4. Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI kh«ng chØ t¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi, n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng mµ cßn gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc t¹i c¸c quèc gia tiÕp nhËn vèn. XuÊt ph¸t tõ ®éng c¬ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi ®em vèn vµo c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn lµ nh»m tËn dông nguån lao ®éng dåi dµo víi chi phÝ thÊp lµm lîi thÕ trong kinh doanh quèc tÕ, nªn khi thµnh lËp c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp t¹i ®©y hiÓn nhiªn hä sÏ thuª c¸c nh©n c«ng së t¹i lµm viÖc cho c¸c xÝ nghiÖp nµy vµ sè l­îng lao ®éng ®­îc thu hót lµ kh«ng hÒ nhá. C¸c nghiªn cøu còng chØ ra r»ng FDI kh«ng chØ ®¬n thuÇn t¹o ra viÖc lµm trùc tiÕp cho ng­êi lao ®éng mµ nã cßn gi¸n tiÕp t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho c¸c lao ®éng trong c¸c ngµnh nghÒ cã liªn quan nh­ cung cÊp nguyªn vËt liÖu, tiªu thô s¶n phÈm… Th«ng th­êng tû lÖ lao ®éng trùc tiÕp vµ lao ®éng gi¸n tiÕp cã liªn quan ®Õn khu vùc FDI lµ 1/3 ®Õn 1/4. Nh­ vËy l­îng lao ®éng thùc tÕ kiÕm ®­îc viÖc lµm tõ nguån vèn FDI lµ rÊt lín, nã gãp mét phÇn quan träng vµo vÊn ®Ò gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp, mét trong nh÷ng c¶n trë th­êng thÊy ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. §èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn viÖc tiÕp nhËn nguån vèn FDI lu«n t¹o ra cho lùc l­îng lao ®éng trong n­íc nh÷ng ®Þa chØ lµm viÖc hÊp dÉn v× bªn c¹nh viÖc ®­îc tiÕp cËn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt hä cßn ®­îc tr¶ nh÷ng møc l­¬ng hËu hÜnh. Møc l­¬ng nµy th­êng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi møc l­¬ng c¸c doanh nghiÖp trong n­íc th­êng tr¶. Vµ víi sè l­îng lao ®éng lín lµm viÖc cho c¸c doanh nghiÖp nµy nguån vèn FDI ®· t¹o ra phÇn thu nhËp ®¸ng kÓ cho ng­êi lao ®éng. Còng vÒ vÊn ®Ò lao ®éng, khi mang vèn FDI vµo c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng ®em theo tr×nh ®é s¶n xuÊt cao h¬n h¼n cña c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn v× vËy ®Ó cã thÓ vµo lµm viÖc cho c¸c doanh nghiÖp nµy ng­êi lao ®éng cÇn cã tay nghÒ tèt, kiÕn thøc chuyªn m«n s©u, ngoµi ra hä cßn ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, tin häc… Vµ nh­ thÕ FDI ®· gi¸n tiÕp thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®µo t¹o lùc l­îng lao ®éng t¹i c¸c n­íc nµy. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cã FDI ng­êi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, rÌn luyÖn ®­îc t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp, ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm viÖc trùc tiÕp víi ng­êi n­íc ngoµi sÏ häc hái ®­îc kinh nghiÖm qu¶n lÝ tiªn tiÕn… §©y lµ nh÷ng yÕu tè rÊt quan träng ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. 5. PhÇn ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp FDI lµ sù bæ sung quan träng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc cña c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. HiÖn nay, nguån FDI ®· trë thµnh mét bé phËn h÷u c¬ quan träng trong nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Vai trß cña nã ®· vµ sÏ tiÕp tôc t¨ng m¹nh trong c¸c nÒn kinh tÕ míi vµ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi. Vµ víi vai trß lµ mét bé phËn trong tæng vèn ®Çu t­ s¶n xuÊt, tû träng cña nã cµng lín th× ®ãng gãp cña nã vµo GDP cña c¸c quèc gia nµy cµng cao. Bªn c¹nh t¸c ®éng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng GDP, víi sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña m×nh c¸c doanh nghiÖp FDI sÏ cã ®ãng gãp kh«ng nhá vµo nguån thu ng©n s¸ch vèn vÉn th­êng ë trong t×nh tr¹ng béi chi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Bëi v× khi ®ãn nhËn ®­îc mét nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo trong n­íc ChÝnh phñ ®· cã thÓ tÝnh ®Õn nhiÒu kho¶n thu kh¸c nhau tõ c¸c doanh nghiÖp nµy. §ã lµ: tiÒn cho thuª mÆt ®Êt, mÆt n­íc, mÆt biÓn; c¸c kho¶n phÝ vµ lÖ phÝ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh vµ sinh ho¹t cña c¸c doanh nh©n ng­êi n­íc ngoµi; c¸c kho¶n thuÕ nh­ thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thËm chÝ cã quèc gia cßn ®¸nh thuÕ ho¹t ®éng chuyÓn nh­îng vèn vµ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc. Mét vÝ dô tiªu biÓu vÒ sù gia t¨ng m¹nh mÏ nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI vµo nguån thu ng©n s¸ch quèc gia lµ ë Trung Quèc, n¬i hµng n¨m tiÕp nhËn kho¶ng 40 tØ USD FDI. §ãng gãp cña c¸c c«ng ty cã vèn FDI vµo ng©n s¸ch ®· t¨ng tõ 4,1% vµo n¨m 1992 lªn 11,2% vµo n¨m 1995 vµ ®Õn n¨m 2001 con sè ®ã lµ 18%. PhÇn bæ sung nµy sÏ lµ sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo chi tiªu cña ChÝnh phñ dµnh cho c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, c¸c c«ng tr×nh phóc lîi x· héi vµ nhÊt lµ c¸c kho¶n ®Çu t­ cña ChÝnh phñ vµo c¬ së h¹ tÇng hay c¸c ngµnh nghÒ thiÕt yÕu nh­ n¨ng l­îng, giao th«ng liªn l¹c… nh÷ng nÒn mãng c¬ b¶n thóc ®Èy toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nh­ vËy, qua c¸c ph©n tÝch trªn ®©y, chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng: bªn c¹nh t¸c ®éng c¬ b¶n lµ t¨ng c­êng vèn ®Çu t­ cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nguån FDI cßn gióp c¸c quèc gia nµy thu ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai, ®ång thêi cã thÓ thu ®­îc nh÷ng bµi häc bæ Ých vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i, th«ng qua FDI cho phÐp c¸c nhµ qu¶n lÝ vµ c«ng nh©n trong n­íc tiÕp nhËn ®­îc nh÷ng kiÕn thøc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ång thêi nhËn thøc râ sù cÇn thiÕt cña viÖc kÝch thÝch c¹nh tranh kh«ng chØ víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc mµ c¶ víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi… “C¸c nghiªn cøu ®Òu ®i ®Õn thèng nhÊt r»ng t¸c ®éng céng gép cña nh÷ng lîi Ých lan to¶ kh¸c nhau nµy cña FDI cßn lín h¬n nhiÒu so víi lîi Ých trùc tiÕp d­íi h×nh thøc lµm t¨ng ®Çu t­ trong n­íc”. (Markusen & Venable 1997, Caves 1996). III. C¸c yÕu tè c¬ b¶n ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót FDI cña mét quèc gia. PhÇn II ë trªn chóng ta ®· tiÕn hµnh xem xÐt nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ cña n­íc tiÕp nhËn vèn. HiÖn nay, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu tÝch cùc ®Èy m¹nh thu hót FDI, nh­ng lµm thÕ nµo ®Ó g©y ®­îc Ên t­îng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ thu hót cã hiÖu qu¶ FDI? Chóng ta sÏ tiÕn hµnh xem xÐt nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót FDI cña mét quèc gia. 1. C¸c yÕu tè kh¸ch quan. a. Xu h­íng vËn ®éng cña c¸c luång FDI quèc tÕ. Xu thÕ chuyÓn dÞch cña c¸c luång FDI trªn thÕ giíi cã lÏ lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót FDI cña c¸c quèc gia, ®¬n gi¶n bëi nã lµ nh©n tè mang tÝnh chñ quan chi phèi dßng vèn FDI vµo c¸c quèc gia nµy. Xu h­íng nµy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - Dßng vèn FDI trªn thÕ giíi kh«ng ngõng gia t¨ng vµ chÞu sù chi phèi cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kØ 90 qui m« vèn FDI trªn thÕ giíi t¨ng b×nh qu©n kho¶ng 190 tû USD/n¨m, nh­ng cµng vÒ cuèi thËp kû FDI toµn cÇu cµng t¨ng m¹nh, ®Õn gi÷a thËp kû con sè ®ã lµ 350 tû USD vµ ®Õn n¨m 2000 tæng FDI trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®Õn 1.400 tû USD, n¨m 2001 do cã sù sôt gi¶m c¸c vô s¸p nhËp tæng sè vèn FDI toµn cÇu ®¹t 750 tû USD. Trong ®ã, c¸c quèc gia c«ng nghiÖp hµng ®Çu chiÕm tû träng gÇn nh­ tuyÖt ®èi. TÝnh ®Õn tr­íc nh÷ng n¨m 90 c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn chiÕm gi÷ trªn 93% tæng nguån FDI thÕ giíi vµ nay lµ kho¶ng 80%. C¸c quèc gia dÉn ®Çu lµ Mü, Anh, §øc, NhËt vµ Ph¸p. Trong sè ®ã Mü, Anh vµ NhËt thay nhau gi÷ vÞ trÝ dÉn ®Çu vÒ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. C¸c quèc gia ph¸t triÓn kh«ng chØ dÉn ®Çu vÒ ®Çu t­ mµ hä cßn lµ nh÷ng n­íc thu hót nhiÒu FDI nhÊt. Tæng céng, hµng n¨m, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn thu hót kho¶ng 3/4 FDI cña toµn thÕ giíi. - C¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia (TNCs) ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng trong dßng FDI vµ ®ang ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. HiÖn nay, c¸c TNCs ®ang chi phèi, kiÓm so¸t ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn thÕ giíi. Mét cuéc kh¶o s¸t 100 TNCs lín nhÊt thÕ giíi (trong ®ã chØ cã 5 TNCs lµ thuéc vÒ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn) cho thÊy c¸c TNCs ®· chiÕm tíi 1/3 tæng l­îng FDI toµn cÇu. N¨m 2001, ­íc l­îng 850.000 c«ng ty chi nh¸nh cña 65.000 TNCs trªn thÕ giíi ®· sö dông tíi 54 triÖu lao ®éng ë n­íc ngoµi so víi con sè 24 triÖu vµo n¨m 1990. Doanh sè b¸n hµng cña c¸c TNCs nµy lµ kho¶ng 19.000 tû USD, cao h¬n gÊp 2 lÇn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn thÕ giíi, víi tæng l­îng ®Çu t­ lµ 6.600 tû USD c¸c TNCs chiÕm gi÷ 11% GDP vµ 1/3 kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn thÕ giíi. H×nh thøc FDI phæ biÕn cña c¸c TNCs còng nh­ cña toµn thÕ giíi nãi chung trong thêi gian gÇn ®©y lµ mua l¹i vµ s¸p nhËp (Cross border M&A). Gi¸ trÞ c¸c giao dÞch hîp nhÊt, mua l¹i c¸c c«ng ty n­íc ngoµi n¨m 1995 ®¹t 229 tû USD, gÊp ®«i n¨m 1988. Giai ®o¹n 1996 ®Õn 2000 lµ thêi ®iÓm bïng næ m¹nh mÏ c¸c vô M&A víi c¸c vô s¸p nhËp næi tiÕng gi÷a Daimler vµ Chrysler, Vodafone - Mannesmann, AOL - Time Warner, Fiat Auto - General Motor…, vµ lªn ®Õn ®Ønh ®iÓm lµ n¨m 2000 víi tæng trÞ gi¸ c¸c vô s¸p nhËp lµ 800 tû USD. Sang n¨m 2001 khi mµ c¸c vô M&A l¾ng xuèng tæng FDI toµn thÕ giíi ®· gi¶m xuèng chØ cßn 735 tû USD so víi 1.400 tû vµo n¨m 2000. §©y lµ chiÕn l­îc míi trong hîp t¸c cña c¸c TNCs, b»ng con ®­êng M & A, mua l¹i c¸c c«ng ty ®Ó thµnh lËp chi nh¸nh s¶n xuÊt ë n­íc ngoµi gióp cho c¸c TNCs b¶o vÖ, cñng cè vµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña m×nh trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh quèc tÕ. §Æc biÖt h×nh thøc ®Çu t­ nµy gióp sö dông cã hiÖu qu¶ m¹ng l­íi cung øng vµ hÖ thèng ph©n phèi s½n cã ®Ó phôc vô tèt h¬n kh¸ch hµng trªn toµn cÇu, më réng thÞ phÇn, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh. - Cã sù thay ®æi s©u s¾c trong lÜnh vùc ®Çu t­ quèc tÕ. HiÖn nay, FDI chñ yÕu ®­îc tËp trung vµo c¸c ngµnh “kinh tÕ míi” lµ tin häc, c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc dÉn ®Õn bèi c¶nh c¸c ngµnh s¶n xuÊt míi ph¸t triÓn m¹nh, c¸c ngµnh s¶n xuÊt cò cã xu thÕ bÞ tæ chøc l¹i. Lý do cña sù thay ®æi nµy lµ: môc tiªu chñ yÕu cña c¸c chñ ®Çu t­ lµ lîi nhuËn, do ®ã lÜnh vùc ®Çu t­ cña hä còng thay ®æi cïng víi sù chuyÓn dÞch cña c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi. Vµo nh÷ng n¨m 1960 ®éng c¬ truyÒn thèng lµ ch¹y theo lao ®éng rÎ ®Ó thu lîi nhuËn nªn lÜnh vùc ®Çu t­ chñ yÕu lµ c¸c ngµnh thu hót nhiÒu lao ®éng nh­ khai kho¸ng, s¬ chÕ nguyªn nhiªn liÖu... §Õn thËp kØ 90 lµ sù ph¸t triÓn m¹nh cña kinh tÕ dÞch vô vµ sau ®ã lµ c¸c ngµnh c¬ së h¹ tÇng nh­ viÔn th«ng, ®iÖn, giao th«ng vËn t¶i… vµ gÇn ®©y lµ c¸c ngµnh “kinh tÕ míi” siªu lîi nhuËn: tin häc, viÔn th«ng, c«ng nghÖ sinh häc… - Dßng vèn FDI ®æ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gia t¨ng m¹nh mÏ, ®Æc biÖt lµ vµo c¸c n­íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Nguån vèn FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gia t¨ng c¶ vÒ qui m« lÉn tèc ®é dÉn ®Õn tû träng thu hót FDI cña c¸c n­íc nµy t¨ng rÊt nhanh trong thËp kû 90. N¨m 1990 c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tiÕp nhËn ®­îc kho¶ng 33,7 tû USD FDI, th× n¨m 1995 ®· lµ 99,7 tû, gÊp 3 lÇn n¨m 1990 vµ chiÕm 32% FDI toµn thÕ giíi, ®Õn n¨m 1999 c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn tiÕp nhËn 222 tû USD, n¨m 2000 lµ 240 tû USD, n¨m 2001, trong bèi c¶nh sôt gi¶m cña FDI toµn cÇu c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn thu hót ®­îc 225 tû USD. TÝnh chung tõ n¨m 1990 ®Õn nay c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn thu hót ®­îc kho¶ng 1/4 l­îng FDI toµn thÕ giíi. Tuy nhiªn, còng ph¶i nhËn thÊy r»ng FDI ph©n bæ kh«ng ®Òu gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, nã chØ tËp trung vµo mét sè quèc gia chñ yÕu. Riªng 10 nÒn kinh tÕ thu hót FDI m¹nh nhÊt trong sè ®ã ®· chiÕm tõ 60 - 80% tæng nguån FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tõ nh÷ng n¨m 80 trë l¹i ®©y. §ã th­êng lµ c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng, cã nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cao, æn ®Þnh, cã m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi, hÊp dÉn, høa hÑn lîi nhuËn cao. Trong sè c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ®ã, c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc Ch©u ¸ næi lªn víi kh¶ n¨ng thu hót FDI m¹nh nhÊt, t¹o nªn sù bïng næ vÒ thu hót FDI trong nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ kÓ tõ nh÷ng n¨m 80 trë l¹i ®©y. ë ph¹m vi dßng vèn ch¶y vµo trªn toµn cÇu, tû lÖ FDI vµo c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc nµy ®· t¨ng tõ 9% n¨m 2000 lªn 14% n¨m 2001, nh­ng vÉn cßn thÊp h¬n møc cña n¨m 1993-1994 lµ 26% vµ 27%. H×nh 1. Dßng vèn FDI ch¶y vµo Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng vµ tû träng cña chóng trong tæng dßng vèn FDI ch¶y vµo trªn toµn thÕ giíi, 1990-2001 Nguån: UNCTAD, B¸o c¸o §Çu t­ thÕ giíi 2002. b. §éng c¬ cña c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ. VÉn biÕt c¸c nhµ ®Çu t­ mang vèn ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ v× ë ®ã tû suÊt lîi nhuËn vÒ vèn cao h¬n ë trong n­íc, môc ®Ých chung nhÊt cña hä lµ t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, thuËn lîi vµ an toµn h¬n nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao vµ sù thÞnh v­îng l©u dµi cho doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, khi tiÕn hµnh ®Çu t­ ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi hä l¹i cã nhiÒu h­íng lùa chän ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. ViÖc lùa chän thÞ tr­êng ®Çu t­ cô thÓ nµo phô thuéc vµo ®éng c¬ ®Çu t­ cña hä, phô thuéc vµo chiÕn l­îc cña doanh nghiÖp vµ môc tiªu cña nã ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi còng nh­ tïy thuéc vµo mèi quan hÖ s½n cã cña nã víi n­íc tiÕp nhËn vèn. Nh×n chung, cã ba ®éng c¬ chñ ®¹o cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ: ®Çu t­ “t×m kiÕm thÞ tr­êng” (®Çu t­ chñ yÕu nh»m vµo thÞ tr­êng néi ®Þa) vµ ®Çu t­ “t×m kiÕm hiÖu qu¶” víi ®éng c¬ vÒ nguån nguyªn liÖu vµ nguån lao ®éng (lµ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ s¶n xuÊt phôc vô cho thÞ tr­êng thÕ giíi). Víi lo¹i h×nh ®Çu t­ thø nhÊt: viÖc quyÕt ®Þnh ®Þa ®iÓm ®Çu t­ tr­íc hÕt phô thuéc vµo kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i n­íc tiÕp nhËn vèn, chñ yÕu nh»m më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm cho c«ng ty mÑ sang quèc gia nµy. ViÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm cïng lo¹i t¹i n­íc së t¹i gióp cho chñ ®Çu t­ kh«ng cÇn ®Çu t­ thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi l¹i cã thÓ tËn dông ®­îc nguån nguyªn liÖu, lao ®éng rÎ, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vËn chuyÓn qua ®ã n©ng cao ®­îc tØ suÊt lîi nhuËn. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn qui m« thÞ tr­êng néi ®Þa th­êng nhá, thu nhËp trong d©n c­ ch­a tiÕn s¸t ®Õn víi møc thu nhËp cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp nªn d¹ng ®Çu t­ xuÊt ph¸t tõ ®éng c¬ “v­ît qua hµng rµo thuÕ quan” nµy chØ giíi h¹n ë mét sè l­îng võa ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tiªu cña ng­êi tiªu dïng néi ®Þa. Cßn ®èi víi c¸c ®Çu t­ muèn më réng m¹ng l­íi tiªu thô toµn cÇu, th× hä chñ yÕu dùa vµo qui m« kinh tÕ vµ nh÷ng c©n nh¾c hiÖu qu¶ nªn hiÕm khi hä coi c¸c n­íc cã møc thu nhËp thÊp lµ ®Þa ®iÓm ®Çu t­ hÊp dÉn trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i tù do nh­ hiÖn nay. C¸c nhµ ®Çu t­ “t×m kiÕm hiÖu qu¶” nµy sÏ cã nh÷ng ®éng c¬ kh¸c ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo ®©y. §ã lµ ®Çu t­ “®Þnh h­íng nguån nguyªn liÖu” vµ ®Çu t­ “®Þnh h­íng chi phÝ”, nh÷ng yÕu tè d­ thõa ë c¸c quèc gia nµy. “§Çu t­ ®Þnh h­íng chi phÝ” lµ h×nh thøc mµ chñ ®Çu t­ nh»m vµo môc tiªu gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt th«ng qua viÖc tËn dông nguån lao ®éng rÎ, giao th«ng thuËn tiÖn… ë n­íc tiÕp nhËn vèn nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, n©ng cao tØ suÊt lîi nhuËn. H×nh thøc nµy ®Æc biÖt thÝch hîp víi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, hµng mü nghÖ, s¶n xuÊt l¾p r¸p linh kiÖn hay c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã thÓ tËn dông thiÕt bÞ cò l¹c hËu, g©y « nhiÔm m«i tr­êng ë møc mµ ë n­íc hä kh«ng cho phÐp. Cßn ®Çu t­ “®Þnh h­íng nguån nguyªn liÖu” lµ h×nh thøc ®Çu t­ theo chiÒu däc. C¸c c¬ së ®Çu t­ ë n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cÊu thµnh trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty mÑ, cã tr¸ch nhiÖm khai th¸c nguån nguyªn liÖu t¹i chç cung cÊp cho c«ng ty mÑ ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh chÕ biÕn hoµn thiÖn s¶n phÈm. §Çu t­ theo môc tiªu nµy phï hîp víi c¸c dù ¸n khai th¸c dÇu khÝ, khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, s¬ chÕ c¸c s¶n phÈm n«ng-l©m-ng­ nghiÖp t¹i c¸c n­íc nhËn vèn ®Çu t­. Nh­ vËy, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng víi c¶ ba ®éng c¬ ®Çu t­ kÓ trªn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lu«n cã thÓ t×m ®­îc c¬ héi cña m×nh ®Ó thu hót FDI b»ng c¸ch ph¸t huy c¸c tiÒm lùc s½n cã lµ lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. §èi víi yÕu tè thø hai th× cã thÓ ë mét sè quèc gia kh«ng ®­îc dåi dµo nh­ng nguån lao ®éng ë c¸c quèc gia nµy th× kh«ng bao giê khan hiÕm hay ®¾t ®á. Ngoµi hai nhãm ®éng c¬ ®Çu t­ ®· kÓ trªn ng­êi ta cßn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng c¸c TNCs sö dông biÖn ph¸p ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ®Ó sö dông ­u thÕ vÒ h¹n ng¹ch, vèn dÜ ®· bÞ sö dông hÕt t¹i n­íc m×nh, cña n­íc tiÕp nhËn vèn víi t­ c¸ch lµ mét ph¸p nh©n ®ang ho¹t ®éng t¹i quèc gia nµy. c. Sù c¹nh tranh thu hót FDI tõ c¸c quèc gia kh¸c. Nh­ chóng ta ®· tõng ph©n tÝch, FDI cã rÊt nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ cña n­íc tiÕp nhËn vèn, chÝnh v× vËy hÇu nh­ quèc gia nµo còng muèn ®ãn nhËn FDI ®Ó phôc vô cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. §iÒu nµy ®Æc biÖt thÝch hîp víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi. ThÕ nh­ng trong khi nguån FDI toµn cÇu cã h¹n th× l¹i kh«ng chØ cã mét hay mét sè Ýt c¸c quèc gia muèn giµnh ®­îc nã. Ngay c¶ khi ta biÕt luång FDI ®ang ®æ vµo khu vùc m×nh th× còng kh«ng cã nghÜa ®­¬ng nhiªn lµ nã sÏ “ch¶y” vµo n­íc m×nh nh­ qui luËt thÈm thÊu mµ b¶n th©n c¸c quèc gia trong khu vùc còng c¹nh tranh víi nhau ®Ó thu hót FDI vµo n­íc m×nh. TÊt nhiªn, ë ®©y sù c¹nh tranh chØ diÔn ra m¹nh mÏ ®èi víi viÖc thu hót FDI cña c¸c nhµ ®Çu t­ “®Þnh h­íng hiÖu qu¶“ t×m kiÕm ®Þa bµn s¶n xuÊt cho chiÕn l­îc toµn cÇu cßn víi ®Çu t­ “®Þnh h­íng thÞ tr­êng” th× mçi quèc gia ph¶i “c¹nh tranh víi chÝnh m×nh” nh»m më réng dung l­îng thÞ tr­êng néi ®Þa, t¹o kh¶ n¨ng kinh doanh cã hiÖu qu¶ cho c¸c nhµ ®Çu t­ ®Õn ®©y. Th«ng th­êng sù c¹nh tranh thu hót FDI diÔn ra ë hai nhãm n­íc, ®ã lµ: (1) C¸c quèc gia cã cïng ­u thÕ vÒ ngµnh s¶n xuÊt ®ang tiÕp nhËn vèn vµ (2) C¸c quèc gia trong cïng khu vùc ®Þa lÝ. §èi víi nhãm n­íc thø nhÊt khi ®· cã cïng ­u thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu hay tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng th× lîi thÕ trong c¹nh tranh sÏ lµ vÞ trÝ ®Þa lÝ cña quèc gia ®ã trong chiÕn l­îc cña nhµ ®Çu t­, lµ chÝnh s¸ch ­u ®·i mµ Nhµ n­íc së t¹i dµnh cho hä, lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña c¬ së h¹ tÇng s¶n xuÊt… Cßn ®èi víi c¸c quèc gia trong nhãm n­íc thø hai th× hä thùc sù lµ nh÷ng ®èi thñ “ngang søc ngang tµi” v× th«ng th­êng hä cã cïng ®Æc tÝnh v¨n ho¸, tr×nh ®é ph¸t triÓn, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ lao ®éng. Lóc nµy, vÞ trÝ ®Þa lÝ kh«ng cßn cã thÓ ®­îc sö dông nh­ vò khÝ c¹nh tranh nh­ng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i dµnh cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i lµ mét trong nh÷ng thø vò khÝ quan träng nhÊt. Ngoµi ra, nhµ ®Çu t­ sÏ xÐt ®Õn ­u thÕ vÒ sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng giao th«ng liªn l¹c, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng, tr×nh ®é tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng… 2. C¸c yÕu tè chñ quan. Trªn ®©y, chóng ta ®· xem xÐt c¸c nh©n tè chi phèi luång FDI quèc tÕ vµ vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra ë ®©y lµ ®Ó nguån FDI th©m nhËp vµo mét quèc gia cô thÓ th× nh÷ng g× sÏ lµ ®éng lùc cuèn hót nã. Th«ng th­êng, khi lùa chän mét ®Þa ®iÓm ®Çu t­ nhµ ®Çu t­ sÏ tiÕn hµnh xem xÐt kü l­ìng thÓ chÕ chÝnh trÞ, c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i, kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm, tµi nguyªn, kho¸ng s¶n, sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng, sù ®¶m b¶o cho vèn ®Çu t­ còng nh­ ho¹t ®éng cña hä t¹i n­íc tiÕp nhËn vèn ®Çu t­… Tuy nhiªn, kh¸c víi c¸c nh©n tè kh¸ch quan, c¸c nh©n tè chñ quan xuÊt ph¸t tõ chÝnh néi t¹i nÒn kinh tÕ cña n­íc tiÕp nhËn vèn nªn víi c¸c nh©n tè nµy c¸c quèc gia cã thÓ ®iÒu chØnh ®Ó t¹o nªn mét m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c nh©n tè ®ã bao gåm: a. Quan ®iÓm cña n­íc tiÕp nhËn FDI. §©y lµ nh©n tè ®ãng vai trß chñ ®¹o trong thu hót FDI v× nã chi phèi hÇu hÕt c¸c nh©n tè chñ quan kh¸c. Tõ quan ®iÓm cña Nhµ n­íc vÒ vai trß cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ sÏ qui ®Þnh chÝnh s¸ch, thÓ chÕ cho ho¹t ®éng ®Çu t­. Chñ tr­¬ng coi träng nguån vèn FDI sÏ h×nh thµnh lªn nh÷ng chiÕn l­îc nh»m thu hót FDI, cô thÓ lµ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i dµnh cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o dùng c¬ së vËt chÊt kinh tÕ - kü thuËt trong néi t¹i nÒn kinh tÕ ®Ó vèn FDI ®­îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. C¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®ã bao gåm ­u ®·i vÒ thuÕ: thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp; ­u ®·i vÒ chuyÓn vèn vµ lîi nhuËn; c¸c chÝnh s¸ch nh»m b¶o ®¶m tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch ®¶m b¶o quyÒn së h÷u cho c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi… Chóng ta sÏ cïng xem xÐt mét vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ chÝnh s¸ch thu hót FDI tõ phÝa ChÝnh phñ vµ kÕt qu¶ cña nã. Tr­íc hÕt lµ ë c¸c n­íc trong khèi X· héi chñ nghÜa tr­íc kia, do thi hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ ®ãng cöa, hä h¹n chÕ giao l­u víi thÞ tr­êng bªn ngoµi khèi, giao dÞch trong néi bé khèi hÇu nh­ chØ dõng l¹i trong khu«n khæ c¸c tr­¬ng tr×nh hç trî, kh«ng cã sù ®Çu t­ tõ bªn ngoµi g¾n liÒn víi viÖc kh«ng cã sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt tõ ®ã dÉn ®Õn mét nÒn kinh tÕ phiÕn diÖn, c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn. Cïng lóc ®ã c¸c quèc gia ë Ch©u ¸, vèn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ chËm ph¸t triÓn h¬n, ®· khÐo lÐo thu hót FDI vµ vËn dông nã nh­ mét kÝch thÝch tè ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ mµ ngµy nay khiÕn c¶ thÕ giíi ph¶i nÓ phôc. HiÖn nay, tr×nh ®é s¶n xuÊt cña c¸c quèc gia nµy ®· v­ît qua c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi kÓ trªn. b. C¸c yÕu tè cña m«i tr­êng ®Çu t­. C¸c yÕu tè cña m«i tr­êng ®Çu t­ bao gåm: qu¶n lÝ nhµ n­íc ®èi ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, m«i tr­êng kinh tÕ x· héi vµ mét sè c¸c yÕu tè kh¸c. C¸c yÕu tè nµy cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®¨ng kÝ vµ triÓn khai cña c¸c dù ¸n FDI. Kinh nghiÖm chØ ra r»ng ®Ó cã thÓ thu hót hiÖu qu¶ FDI c¸c quèc gia cÇn ph¶i cã: - M«i tr­êng ph¸p lÝ víi nh÷ng qui chÕ ­u ®·i vÒ luËt còng nh­ thiÖn chÝ cña x· héi dµnh cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y chÝnh lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n ­u ®·i mµ ChÝnh phñ n­íc chñ nhµ dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc cô thÓ ho¸ trong luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ trong c¸c v¨n b¶n hµnh chÝnh t­¬ng ®­¬ng. Nã sÏ cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c xÝ nghiÖp FDI. Nã th­êng lµ c¸c tû lÖ miÔn trõ vÒ thuÕ, vÒ chuyÓn vèn, lîi nhuËn ra n­íc ngoµi, vÒ viÖc ®¬n gi¶n hãa c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­… ë ®©y luËt ph¸p ®ãng vai trß lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng thu hót FDI. ChÝnh biÖn ph¸p nµy ®· ®­îc c¸c n­íc ASEAN sö dông tr­íc ®©y ®Ó thu hót FDI. Víi chñ tr­¬ng “tr¶i th¶m ®á” thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi c¸c quèc gia nµy kh«ng chØ thi hµnh mét chÝnh s¸ch kinh tÕ “më cöa” mµ hä cßn cã bé luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi “cëi më”, trong ®ã dµnh nhiÒu ­u tiªn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - M«i tr­êng kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi. §©y lµ yÕu tè hÕt søc quan träng. Nã thÓ hiÖn ë viÖc quèc gia nµy cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i æn ®Þnh, l©u dµi vµ nhÊt qu¸n. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ - x· héi sÏ t¹o cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sù an t©m vÒ quyÒn së h÷u còng nh­ mét sù ch¾n trong thµnh c«ng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh. M«i tr­êng kinh tÕ - x· héi æn ®Þnh ®­îc thÓ hiÖn b»ng c¸c chØ tiªu: t¨ng tr­ëng kinh tÕ æn ®Þnh, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch tÝch cùc, duy tr× vµ h¹n chÕ ®­îc l¹m ph¸t, th©m hôt ng©n s¸ch ®­îc kiÓm so¸t, cã ®ñ dù tr÷ ngo¹i tÖ ®¶m b¶o æn ®Þnh tû gi¸, ®Çu t­ toµn x· héi t¨ng dÇn qua c¸c n¨m… - Tuy nhiªn, c¶ hai yÕu tè trªn míi chØ ®¶m b¶o cho mét c¬ së æn ®Þnh, an toµn cho ho¹t ®éng ®Çu t­ chø ch­a thÓ ®¶m b¶o cho mét dù ¸n FDI ho¹t ®éng thµnh c«ng. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ cßn cÇn cã mét c¬ së h¹ tÇng víi hÖ thèng giao th«ng liªn l¹c, hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng ph¸t triÓn… vµ ®i liÒn víi nã lµ mét c¬ chÕ thÞ tr­êng n¨ng ®éng. §©y míi thùc sù lµ m«i tr­êng kinh doanh cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nhÊt lµ viÖc tham gia c¸c tæ chøc quèc tÕ còng cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc thu hót FDI v× nã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña c¸c xÝ nghiÖp FDI. ViÖc tham gia c¸c qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ sÏ t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t­ nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n còng nh­ cã ®­îc nhiÒu sù ®¶m b¶o h¬n cho vèn ®Çu t­ vµ cho c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. Nguån tµi nguyªn thiªn còng cã mét vai trß quan träng ë ®©y, bëi v× cïng víi lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, chi phÝ thÊp nã lµ ®éng c¬ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng thu hót FDI vµo ViÖt Nam giai ®o¹n 1997-2002 I. §Æc ®iÓm m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. KÓ tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980, khi ®Êt n­íc ta tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng më, mét l­îng lín c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· tham gia vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam. Tõ nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc mµ FDI t¹o ra cho nÒn kinh tÕ, vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng ®­îc cñng cè. C¸c chÝnh s¸ch vÒ FDI còng liªn tôc ®­îc c¶i tiÕn nh»m thu hót nhiÒu FDI h¬n n÷a. Song song víi viÖc tiÕp nhËn FDI, c¸c nguån lùc trong n­íc còng ®­îc huy ®éng ë møc tèi ®a, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu tham gia s¶n xuÊt kinh doanh nhê ®ã nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ®ét ph¸ quan träng, t¨ng tr­ëng liªn tôc ë møc cao 6,7% ®Õn 7,5%/n¨m, m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ æn ®Þnh thø hai ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Tuy nhiªn, ®»ng sau bøc tranh huy hoµng ®ã vÉn cßn nh÷ng tån t¹i trong m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam. Minh chøng cô thÓ lµ sau khi ®¹t ®­îc møc t¨ng kû lôc vÒ thu hót FDI vµo giai ®o¹n 1991-1996 kÓ tõ n¨m 1997, sau t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng Ch©u ¸, FDI vµo ViÖt Nam ®· bÞ sôt gi¶m, n¨m 2000 luång FDI ®· cã dÊu hiÖu phôc håi nh­ng vÉn ch­a thÓ lÊy l¹i ®­îc møc t¨ng tr­ëng nh­ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 . §Ó t×m hiÓu s©u h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy chóng ta sÏ tiÕn hµnh xem xÐt mét c¸ch cÈn träng m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam. 1. Quan ®iÓm cña Nhµ n­íc ViÖt Nam vÒ thu hót FDI. Ngay sau khi tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· coi nguån vèn FDI kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét bé phËn trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi mµ nã cßn lµ nh©n tè ®Æc biÖt thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc. Quan ®iÓm coi träng vai trß FDI ®ã cña Nhµ n­íc ViÖt Nam lu«n ®­îc duy tr× vµ cñng cè. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI kh¼ng ®Þnh: “Vèn trong n­íc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, vèn n­íc ngoµi ®ãng vai trß quan träng”, “ Tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi lµ rÊt quan träng, ph¶i cã chÝnh s¸ch kh«n khÐo, c¸ch lµm cã hiÖu qu¶ ®Ó më réng hîp t¸c víi bªn ngoµi nh»m khai th¸c tèt nhÊt lîi thÕ bªn trong”. Vµ quan ®iÓm ®ã ®· ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh­ sau: - Trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch thu hót c¸c nguån lùc bªn ngoµi víi nhiÒu h×nh thøc ®Çu t­ ®a d¹ng, víi sù tham gia hîp t¸c cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. - Trong c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®Èy m¹nh thu hót FDI nh»m tranh thñ vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. - KhuyÕn khÝch m¹nh mÏ thu hót FDI vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phôc vô xuÊt khÈu, c«ng nghÖ cao, c«ng nghiÖp mòi nhän, nh÷ng ngµnh mµ ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng vÒ tµi nguyªn, nguyªn liÖu, lao ®éng… - H­íng m¹nh viÖc thu hót FDI tõ c¸c khu vùc cã tiÒm lùc nh­ B¾c Mü, T©y ¢u, §«ng ¸, chó träng ®Õn c¸c TNCs, nh­ng còng kh«ng quªn chó träng ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c. - §Èy m¹nh tiÕn ®é triÓn khai c¸c dù ¸n ®Ó ph¸t huy t¸c dông cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ, tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ phï hîp víi mÆt b»ng chung quèc tÕ, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc tr­íc vµ sau cÊp phÐp. 2. M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng FDI ë ViÖt Nam. Cô thÓ ho¸ quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam vÒ FDI, ngay tõ n¨m 1987 LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi lÇn ®Çu tiªn ®· ra ®êi ë ViÖt Nam nh»m t¹o khung ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng FDI. Song do cßn míi chuyÓn ®æi t­ duy kinh tÕ nªn LuËt n¨m 1987 ch­a t¹o ®­îc khung ph¸p lÝ hoµn chØnh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cïng víi sù héi nhËp ngµy cµng s©u réng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· liªn tôc ®­îc söa ®æi vµo c¸c n¨m 1990, 1992 vµ ban hµnh míi vµo n¨m 1996. §Æc biÖt LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1996 víi 6 ch­¬ng vµ 68 ®iÒu ®· t¹o ®­îc khung ph¸p lÝ t­¬ng ®èi hoµn chØnh cho ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. + LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1996 ®· ®­a ra ®­îc c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ hÊp dÉn cã tÝnh c¹nh tranh so víi mét sè n­íc trong khu vùc ®Æc biÖt lµ vÒ thuÕ lîi tøc, ®­îc ®«ng ®¶o c¸c nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ cao. VÝ dô vµo thêi ®iÓm ®ã thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ë Trung Quèc lµ 33%, Philippines lµ 34%, Malaysia lµ 28% vµ thÊp nhÊt lµ ë Singapore víi 26% th× ë ViÖt Nam lµ 25%. + LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1996 ®· ®Æc biÖt ®èi ®·i c«ng b»ng vµ tho¶ ®¸ng ®èi víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ng­êi n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Kh«ng nh÷ng c¸c quyÒn lîi tr­íc m¾t cña hä ®­îc ®¶m b¶o mµ nh÷ng lîi Ých ph¸t sinh sau nµy còng ®­îc t«n träng. Nhµ ®Çu t­ ®­îc phÐp chuyÓn lîi nhuËn, tiÒn gèc vµ l·i, c¸c kho¶n vay vèn ®Çu t­, c¸c tµi s¶n kh¸c thuéc quyÒn së h÷u cña hä ra n­íc ngoµi theo quy chÕ qu¶n lÝ ngo¹i hèi cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. + LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m1996 kh«ng cßn kªu gäi FDI mét c¸ch trµn lan mµ ®· chó träng ®Õn c«ng t¸c quy ho¹ch ®Çu t­, ®Þnh h­íng nguån FDI vµo phôc vô c«ng cuéc CNH-H§H ®Êt n­íc trªn c¬ së phèi hîp víi cã hiÖu qu¶ víi c¸c nguån lùc trong n­íc. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1997 do t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu bÊt æn, cuéc khñng ho¶ng Ch©u ¸ ®· lµm cho luång FDI vµo khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng gi¶m m¹nh, cïng lóc ®ã ViÖt Nam còng héi nhËp ngµy cµng s©u réng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Lóc nµy, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1996 vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ liªn quan béc lé nhiÒu h¹n chÕ, kh«ng ®¶m b¶o cho ViÖt Nam kh¶ n¨ng c¹nh tranh thu hót FDI. Vµ ®ã lµ nguyªn nh©n ®Ó LuËt söa ®æi bæ sung LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 2000 ra ®êi. LuËt lÇn nµy chó träng ®Õn ba nhãm vÊn ®Ò c¬ b¶n: + Nhãm vÊn ®Ò thø nhÊt gåm c¸c quy ®Þnh nh»m th¸o gì kÞp thêi nh÷ng c¶n trë, v­íng m¾c vµ gi¶m thiÓu rñi ro trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp FDI nh­ vÊn ®Ò c©n ®èi ngo¹i tÖ, më tµi kho¶n ë n­íc ngoµi, thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt… + Nhãm vÊn ®Ò thø hai liªn quan ®Õn nh÷ng quy ®Þnh nh»m më réng quyÒn tù c._.­ng vÉn cßn tån t¹i. §Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lÝ nhµ n­íc trong thêi gian tíi ®©y cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cô thÓ sau: a. TËp trung cao ®é c«ng t¸c qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh ®Ó th¸o gì kÞp thêi khã kh¨n, hç trî c¸c dù ¸n FDI ho¹t ®éng hiÖu qu¶. C¸c c¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ ph¶i th­êng xuyªn rµ so¸t, ph©n lo¹i c¸c dù ¸n FDI ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lÝ kÞp thêi. §èi víi c¸c dù ¸n ch­a triÓn khai cÇn kiÓm tra tÝnh kh¶ thi tõ ®ã ®Èy nhanh viÖc thùc hiÖn c¸c dù cã triÓn väng, cßn víi c¸c dù ¸n kh«ng kh¶ thi cÇn kiªn quyÕt thu håi GiÊy phÐp ®Çu t­ dµnh c¬ héi cho c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c. Víi c¸c dù ¸n ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c c¬ quan h÷u quan cÇn tÝch cùc hç trî ®Ó c¸c doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n, nhÊt lµ trong kh©u ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó nhanh chãng hoµn thµnh x©y dùng c¬ b¶n, ®­a c¸c xÝ nghiÖp vµo ho¹t ®éng. Cßn víi c¸c dù ¸n ®· ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, thÞ tr­êng… cÇn xem xÐt cô thÓ ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt phï hîp. Tr­íc hÕt, lµ ®iÒu chØnh ®Ó c¸c dù ¸n nhanh chãng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i, khuyÕn khÝch míi nh­ cho phÐp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gÆp khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng tiªu thô ®­îc t¨ng tû lÖ tiªu thô néi ®Þa nÕu s¶n phÈm ®ã trong n­íc cã nhu cÇu vµ ta vÉn ph¶i nhËp khÈu, hoÆc víi c¸c dù ¸n gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cã thÓ xem xÐt viÖc cho vay tÝn dông ®Ó triÓn khai dù ¸n hoÆc thu hót thªm nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi míi cïng tham gia ®Ó sím triÓn khai dù ¸n. b. KiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thµnh lËp còng nh­ ho¹t ®éng cña c¸c khu c«ng nghiÖp - khu chÕ xuÊt (KCN - KCX). - NhiÖm vô träng t©m lµ thu hót ®Çu t­ ®Ó lÊp ®Çy c¸c khu c«ng nghiÖp ®· h×nh thµnh. Ngoµi c¸c KCN nhá, c¸c côm c«ng nghiÖp ®Ó gi·n c¸c nhµ m¸y t¹i c¸c thµnh phè lín, cÇn xem xÐt chÆt chÏ viÖc thµnh lËp c¸c KCN míi. Tr­íc m¾t cÇn rµ so¸t c¸c l¹i c¸c KCN ®· cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp ®Ó dõng hoÆc gi·n tiÕn ®é x©y dùng nh÷ng KCN kh«ng ®ñ yÕu tè kh¶ thi, chØ thµnh lËp KCN míi khi héi ®ñ ®iÒu kiÖn. - Trong x©y dùng míi, ¸p dông m« h×nh KCN víi qui m« kh¸c nhau, chó träng c¸c KCN võa vµ nhá, c¸c côm c«ng nghiÖp t¹i c¸c vïng n«ng th«n ®Ó phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n. CÇn lùa chän mét vµi ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn ®Þa lý, kinh tÕ - x· héi thuËn lîi ®Ó thµnh lËp mét sè m« h×nh khu kinh tÕ nh­ khu kinh tÕ më, khu kinh tÕ cöa khÈu, khu th­¬ng m¹i tù do… vµ tËp trung ®óng møc c¶ vÒ vèn, con ng­êi, tæ chøc vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó x©y dùng thµnh c«ng c¸c khu kinh tÕ nµy. - X©y dùng t¸ch riªng viÖc Nhµ n­íc cho thuª ®Êt nguyªn thæ víi viÖc kinh doanh c¬ së h¹ tÇng cña doanh nghiÖp ph¸t triÓn KCN ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng ®Çu c¬ ®Êt. Rµ so¸t chi phÝ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Ó x¸c ®Þnh hîp lÝ gi¸ cho thuª l¹i ®Êt trong c¸c KCN, tr¸nh ®Èy gi¸ thuª ®Êt lªn cao lµm t¨ng chi phÝ ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi b¶o ®¶m hç trî c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kÜ thuËt (®­êng, ®iÖn, n­íc, th«ng tin liªn l¹c) ®Õn tËn hµng rµo c¸c KCN; ­u ®·i ë møc cao nhÊt c¸c dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng x· héi ®ång bé víi KCN (nhµ ë cho c«ng nh©n, tr­êng häc, tr­êng d¹y nghÒ, c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh, th­¬ng m¹i vµ c¸c dÞch vô ®êi sèng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ). - Nghiªn cøu söa ®æi, bæ sung Qui chÕ KCN, KCX, KCNC ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 36/CP ngµy 24/04/1997 phï hîp víi t×nh h×nh míi theo h­íng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho nhµ ®Çu t­; thu hÑp kho¶ng c¸ch vµ tiÕn tíi thèng nhÊt c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t­ trong n­íc vµ FDI trong c¸c KCN. c. TiÕp tôc c¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. - Tr­íc hÕt, cÇn hoµn chØnh qui tr×nh ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p qui ®Ó ng¨n chÆn vµ xö lÝ nghiªm kh¾c viÖc c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ban hµnh c¸c v¨n b¶n tr¸i qui ®Þnh chung hoÆc thùc hiÖn kh«ng nghiªm c¸c quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ trong lÜnh vùc FDI. TiÕn hµnh rµ so¸t l¹i mét c¸ch hÖ thèng c¸c v¨n b¶n cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp cã liªn ®Õn ho¹t ®éng FDI ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng chång chÐo vÒ c¸c qui ®Þnh kh¸c nhau nh­ hiÖn nay. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, c¬ quan qu¶n lÝ nhµ n­íc cÇn quan t©m ®Õn c«ng t¸c ban hµnh luËt ë ViÖt Nam (hiÖn nay, Quèc héi ®ang nghiªn cøu x©y dùng dù th¶o luËt vÒ chÕ ®é ban hµnh c¸c v¨n ph¸p b¶n qui ph¹m ph¸p luËt). Cã nh­ vËy chóng ta míi cã thÓ hy väng vµo viÖc x©y dùng thµnh c«ng mét bé luËt ®Çu t­ chung cña ViÖt Nam phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Ngoµi ra, cÇn phèi hîp ®ång bé LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi víi c¸c ngµnh luËt cã liªn quan nh­ LuËt doanh nghiÖp, LuËt d©n sù, LuËt ®Êt ®ai, LuËt lao ®éng, LuËt h¶i quan còng nh­ c¸c luËt thuÕ. - CÇn x©y dùng qui chÕ phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé, ban ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi theo ®óng thÈm quyÒn. Tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo hay tr× trÖ trong viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi cho tõng vïng, tõng ngµnh vµ trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. - TiÕp tôc c¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng FDI theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a viÖc cÊp phÐp ®Çu t­ còng nh­ sau cÊp phÐp ®Çu t­, më réng ph¹m vi c¸c dù ¸n thuéc diÖn ®¨ng kÝ cÊp phÐp ®Çu t­. C¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng qui ®Þnh râ rµng, c«ng khai c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ®¬n gi¶n hãa vµ gi¶m bít c¸c thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt. Kiªn quyÕt xö lÝ nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp s¸ch nhiÔu, cöa quyÒn, tiªu cùc vµ v« tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé c«ng nghiÖp. - §Æc biÖt chó träng tíi c«ng t¸c viÖc n©ng cao nghiÖp vô cho c¸c c¸n bé nhµ n­íc trong ho¹t ®éng qu¶n lÝ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ång thêi cÇn h×nh thµnh chÕ ®é kiÓm tra nghiªm tóc ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ n­íc ®Ó tr¸nh sù tuú tiÖn hoÆc nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc, quan liªu, g©y phiÒn hµ cho c¸c nhµ ®Çu t­. d. TiÕn hµnh ph©n cÊp m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng qu¶n lÝ Nhµ ®èi víi FDI. Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh vµ Ban qu¶n lÝ c¸c KCN ®­îc ph©n cÊp uû quyÒn qu¶n lÝ ho¹t ®éng FDI nh­ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c tËp trung thèng nhÊt vÒ qui ho¹ch, c¬ chÕ vµ qu¶n lÝ, t¨ng c­êng sù h­íng dÉn, kiÓm tra cña c¸c bé, ngµnh ë Trung ­¬ng ®Ó ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c ®Þa ph­¬ng còng nh­ c¸c c¬ së nh­ng kh«ng ph¸ vì qui ho¹ch chung hay g©y ra c¸c s¬ hë trong kh©u qu¶n lÝ. 4. §Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­. - §æi míi vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­. TriÓn khai c¸c tr­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­ theo ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa bµn víi c¸c dù ¸n vµ ®èi t¸c cô thÓ, h­íng vÒ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cã tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ. §a d¹ng hãa c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña l·nh ®¹o Nhµ n­íc nh­ qua c¸c chuyÕn viÕng th¨m cña c¸c nguyªn thñ quèc gia, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ trong khu«n khæ hîp t¸c AIA, ASEAN, APEC, ASEM, c¸c cuéc héi th¶o vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc, c¸c cuéc tiÕp xóc víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi; sö dông tæng hîp c¸c ph­¬ng tiÖn xóc tiÕn ®Çu t­ qua truyÒn th«ng ®¹i chóng, m¹ng Internet… - §Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn, giíi thiÖu vÒ ho¹t ®éng FDI ®Ó t¹o h×nh ¶nh míi vÒ ViÖt Nam; t¹o sù ®¸nh gi¸ thèng nhÊt vÒ FDI trong d­ luËn x· héi. - CÇn ph¶i quan niÖm r»ng xóc tiÕn ®Çu t­ kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô cña riªng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, mµ lµ nhiÖm vô chung cña tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp. NhiÖm vô cô thÓ tr­íc m¾t cña c«ng t¸c xóc tiÕn vËn ®éng ®Çu t­ lµ cÇn thµnh lËp c¸c bé phËn chuyªn tr¸ch ®¶m nhËn c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ®Ó chñ ®éng ®a ph­¬ng hãa c¸c ®èi t¸c ®Çu t­. C¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao - th­¬ng m¹i ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm lµm tèt viÖc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, bè trÝ c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè ®Þa bµn träng ®iÓm. T¨ng c­êng c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. - Bè trÝ nguån tµi chÝnh cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ trong kinh phÝ ng©n s¸ch chi th­êng xuyªn hµng n¨m cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Ngo¹i giao, Bé Th­¬ng m¹i tæ chøc phèi hîp nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc, c¸c TNCs, c¸c tËp ®oµn, c«ng ty lín ®Ó cã chÝnh s¸ch vËn ®éng, thu hót ®Çu t­ phï hîp; nghiªn cøu luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p thu hót FDI cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó kÞp thêi cã ®èi s¸ch thÝch hîp. Ngoµi c¸c nhµ ®Çu t­ Ch©u ¸ cÇn m¹nh d¹n nghiªn cøu kÜ l­ìng c¸c ®èi t¸c ®Çu t­ ë T©y ¢u, B¾c Mü nh»m tranh thñ tiÒm lùc vÒ c«ng nghÖ, kÜ thuËt hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §Æc biÖt cÇn h­íng c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ vµo c¸c TNCs, nh÷ng ®èi t¸c hïng m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong thêi ®iÓm hiÖn nay, nªn dµnh ­u tiªn cho c¸c dù ¸n cã qui m« võa vµ nhá nh­ng cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. M¹nh d¹n kh«ng khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi c¸c s¶n phÈm, dÞch vô mµ ViÖt Nam ®¶m nhËn ®­îc hoÆc ®¶m nhËn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t huy néi lùc. - X©y dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vÒ FDI lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, qu¶n lÝ ho¹t ®éng FDI, më réng tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i trªn c¬ së sö dông th«ng tin hiÖn ®¹i. CÇn liªn tôc ph¸t triÓn trang web vÒ FDI ®Ó phôc vô viÖc cung cÊp th«ng tin cËp nhËt vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ ®Çu t­, giíi thiÖu c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­. - Bªn c¹nh viÖc xóc tiÕn ®Ó kªu gäi c¸c dù ¸n FDI míi cÇn chó träng hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó triÓn khai hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng. Gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c khã kh¨n, v­íng m¾c ®Ó c¸c doanh nghiÖp FDI ho¹t ®éng thuËn lîi. BiÓu d­¬ng, khen th­ëng kÞp thêi c¸c doanh nghiÖp FDI, c¸c nhµ ®Çu t­ cã thµnh tÝch xuÊt s¾c trong kinh doanh, cã ®ãng gãp thiÕt thùc vµo x©y dùng ®Êt n­íc. §ång thêi phª ph¸n, xö lÝ nghiªm kh¾c nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Çu t­. 5. §Èy m¹nh ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nÒn kinh tÕ, t¨ng søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng kinh doanh. C¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh lµ nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu mµ ChÝnh phñ cÇn quan t©m, bëi lÏ trong thêi gian qua ®èi víi ho¹t ®éng FDI mäi nç lùc hÇu nh­ ®­îc dµnh cho viÖc thu hót FDI chø ch­a cã sù quan t©m ®¸ng kÓ ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn cho nguån vèn nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. §èi víi m«i tr­êng kinh doanh hiÖn nay ë ViÖt Nam nhiÖm vô ®Æt ra lµ: - Tr­íc hÕt, cÇn duy sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ ®· ®­îc t¹o lËp trong suèt nh÷ng n¨m qua. Bµi häc kinh nghiÖm chØ ra r»ng æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« lµ gi¶i ph¸p thu hót FDI h÷u hiÖu nhÊt v× c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lu«n quan t©m ®Õn sù an toµn vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn ®Çu t­ mµ hä mang vµo trong n­íc. - Thø hai, t¨ng c­êng ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ. Tr­íc m¾t ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nªn tËp trung vµo nh÷ng khu kinh tÕ träng ®iÓm bëi v× nguån vèn cho ph¸t triÓn h¹ tÇng th­êng rÊt lín, trong khi kh¶ n¨ng vÒ vèn cña chóng ta th× cã h¹n. Mét mÆt cÇn huy ®éng mäi nguån lùc quèc gia nh­ quÜ ng©n s¸ch, vèn nhµn rçi trong d©n c­, mÆt kh¸c tiÕp tôc kªu gäi thªm nguån hç trî tõ n­íc ngoµi. Nh­ng tr­íc tiªn cÇn gÊp rót ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i ng©n c¸c kho¶n vay n­íc ngoµi ®ang bÞ ø ®äng. Mét gi¶i ph¸p kh¸c ®­îc ®Ò xuÊt ë ®©y lµ kªu gäi nguån vèn FDI vµo c¸c dù ¸n x©y dùng h¹ tÇng, cô thÓ lµ theo c¸c h×nh thøc BOT, BTO, BT. B»ng c¸ch nµy chóng ta võa cã thÓ tËn dông nguån vèn cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi võa cã ®­îc c¬ së h¹ tÇng cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Cô thÓ: + X©y dùng míi vµ c¶i thiÖn hÖ thèng cÇu ®­êng, tiÕp tôc ®Çu t­ n©ng cÊp vµ x©y míi c¸c c©y cÇu, c¸c tuyÕn ®­êng nèi kÕt c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm víi nhau. Khai th«ng hÖ thèng ®­íng x¸ bao gåm c¶ ®­êng bé, ®­êng s¾t, hµng kh«ng, ®Æc biÖt lµ ®­êng thuû v× ®©y lµ con ®­êng “m¹ch m¸u” ®Ó th«ng th­¬ng víi n­íc ngoµi. + Cïng víi qu¸ tr×nh x©y míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c¶ng biÓn, c¶ng hµng kh«ng cÇn trang bÞ thªm nhiÒu ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i cho c¸c cöa “ngâ nµy” nh­ kho b·i, tµu bÌ, m¸y bay, container… + §Çu t­ x©y dùng thªm nhiÒu nhµ m¸y ®iÖn, nhµ m¸y n­íc víi c«ng suÊt võa vµ lín ®Ó cã thÓ cung cÊp ®ñ cho c¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t víi chi phÝ hîp lÝ. + T¨ng c­êng vÒ sè l­îng vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô th«ng tin cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. + §Æc biÖt chó träng ®Õn c«ng t¸c x©y dùng c¬ s¬ h¹ tÇng t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp - khu chÕ xuÊt, ®¶m b¶o bµn giao ®Êt, cung cÊp nhµ x­ëng theo ®óng tiÕn ®é; ®iÖn, n­íc cã mÆt t¹i ch©n c¸c c«ng tr×nh cho c¸c doanh nghiÖp FDI. Còng vÒ vÊn ®Ò ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, bªn c¹nh viÖc x©y dùng míi c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c chóng cßn cÇn chó träng ph¸t triÓn hÖ thèng tÝn dông - ng©n hµng vµ b¶o hiÓm. §©y còng lµ nh÷ng yÕu tè rÊt thiÕt yÕu cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian tíi ®©y. - Thø ba lµ më réng dung l­îng thÞ tr­êng, t¹o thªm nhiÒu c¬ héi kinh doanh cho c¸c nhµ ®Çu t­. §©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi quan t©m, bëi lÏ ë ViÖt Nam hiÖn nay c¬ cÊu thÞ tr­êng ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng lao ®éng ch­a thùc sù h×nh thµnh, thÞ tr­êng hµng ho¸ th× nhá hÑp, søc mua h¹n chÕ. Gi¶i ph¸p cô thÓ cho vÊn ®Ò nµy lµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp FDI ho¹t ®éng m¹nh mÏ h¬n n÷a trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, dÇn xo¸ bá xo¸ bá c¸c qui ®Þnh ngÆt ngÌo vÒ s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu hay ®Þnh h­íng xuÊt khÈu. §èi víi thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ViÖt Nam cÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, tham gia s©u réng h¬n n÷a vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi mµ cô thÓ tr­íc m¾t lµ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh gia nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi WTO, b»ng c¸ch ®ã chóng ta míi cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ë ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c nhµ xuÊt khÈu tõ c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. 6. C¶i thiÖn chÊt l­îng nguån lao ®éng ë ViÖt Nam. Lùc l­îng lao ®éng lµ mét lîi thÕ trong c¹nh tranh thu hót FDI cña ViÖt Nam nh­ng trong thêi gian qua nguån lao ®éng nµy míi chØ ®¶m b¶o vÒ chi phÝ thÊp cßn tr×nh ®é tay nghÒ vµ kh¶ n¨ng lao ®éng víi ¸p lùc cao th× ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc, ®iÒu nµy sÏ ®Æc biÖt nguy hiÓm trong thêi gia tíi ®©y khi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c dù ¸n FDI ngµy cµng ®­îc n©ng cao cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, sè l­îng c¸c dù ¸n thu hót nhiÒu lao ®éng theo h­íng lao ®éng rÎ sÏ ngµy cµng Ýt ®i. chÝnh v× vËy trong thêi gian tíi ®©y chóng ta cÇn ®Æc biÖt quan t©m®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o, n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng theo c¸c h­íng: - Më réng m¹ng l­íi c¸c tr­êng ®µo t¹o c¸n bé kinh tÕ, kÜ thuËt, c¸c tr­êng d¹y nghÒ theo mäi h×nh thøc kh¸c nhau: c«ng lËp, b¸n c«ng, t­ thôc… Qu¸ tr×nh ®µo t¹o ph¶i chó träng ®Õn nhu cÇu cña thÞ tr­êng, ph¶i g¾n c«ng t¸c ®µo t¹o víi thùc tiÔn ®Ó ng­êi lao ®éng sau khi tèt nghiÖp cã thÓ vµo lµm viÖc ®­îc ngay chø kh«ng ph¶i ®µo t¹o l¹i nh­ hiÖn nay. Trong ®µo t¹o nguån nh©n lùc cÇn chó träng viÖc d¹y ngo¹i ng÷, ®Æc biÖt lµ tiÕng Anh. - Ph¸t triÓn c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, më réng thÞ tr­êng lao ®éng. C¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm sÏ lµ cÇu nèi cho ng­êi lao ®éng tõ c¸c tr­êng ®µo t¹o ®Õn c¸c doanh nghiÖp cÇn tuyÓn dông lao ®éng. Kh«ng nh÷ng thÕ c¸c trung t©m nµy, dùa trªn nh÷ng nghiªn cøu vÒ nhu cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng, sÏ gióp cho c«ng t¸c ®µo t¹o lao ®éng cã ®­îc ®Þnh h­íng ®óng. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p kÓ trªn, chóng ta còng cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c¸c qui chÕ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp c¶nh, lao ®éng viÖc vµ sinh sèng cña ng­êi n­íc ngoµi ë ViÖt Nam. Cô thÓ cÇn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho sinh ho¹t cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ th©n nh©n cña hä sinh sèng ë ViÖt Nam nh­ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nhµ ë, ®i l¹i, th«ng tin liªn l¹c, y tÕ, gi¸o dôc… Trªn ®©y lµ mét sè nh÷ng gi¶i ph¸p theo h­íng t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét mÆt ®Ó cã thÓ thu hót nguån vèn FDI m¹nh h¬n n÷a, mÆt kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ nµy ho¹t ®éng thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam, ®ång thêi còng gi¸n tiÕp gióp cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¸t huy néi lùc cña m×nh nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. KÕt luËn Trong mét thËp kû r­ìi võa qua, khu«n khæ ph¸p lÝ cña ViÖt Nam trong viÖc phª duyÖt vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng FDI ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. C¸c khuyÕn khÝch dµnh cho ho¹t ®éng FDI còng ®· liªn tôc ®­îc söa ®æi, bæ sung, ®Æc biÖt c¸c khuyÕn khÝch vÒ thuÕ kh¸c nhau ®­îc ChÝnh phñ ®­a ra ngµy cµng cã tÝnh c¹nh tranh so víi víi quèc gia kh¸c trong khu vùc. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi còng ngµy cµng cëi më vµ phï hîp h¬n víi th«ng lÖ quèc tÕ. Nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc ®ã ®· n©ng cao uy tÝn cña m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam, thµnh qu¶ lµ ViÖt Nam ®· trë thµnh mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ cã søc thu hót FDI t¨ng m¹nh nhÊt trong nöa ®Çu nh÷ng n¨m 1990. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n 1997-2002 võa qua nguån FDI vµo ViÖt Nam kh¸ trÇm l¾ng. Ban ®Çu ng­êi ta cho r»ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ n¨m 1997 nh­ng khi hËu qu¶ cña nã ®· qua ®i sù phôc håi FDI vµo ViÖt Nam vÉn kh¸ chËm ch¹p. KÕt qu¶ 11 th¸ng ®Çu n¨m 2002 thËm chÝ cho thÊy FDI vµo ViÖt Nam l¹i cã xu h­íng suy gi¶m. §iÒu nµy chØ ra r»ng trong m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam vÉn cßn tån t¹i nhiÒu mÆt h¹n chÕ, ®ã lµ nh÷ng yªu cÇu vµ thñ tôc quan liªu phøc t¹p trong viÖc phª duyÖt vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n FDI, c¸c qui ®Þnh ngÆt nghÌo vÒ lÜnh vùc, h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp FDI, c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i vµ nhÊt lµ sù yÕu kÐm cña kÕt cÊu h¹ tÇng nÒn kinh tÕ ch­a cho phÐp ViÖt Nam c¹nh tranh thµnh c«ng víi c¸c quèc gia kh¸c ®Ó cã thÓ ®Èy nhanh t¨ng tr­ëng cña luång FDI. Nh­ vËy, trong thêi gian tíi ®©y, c¸c c¶i c¸ch cÇn tiÕp tôc ®­îc thùc hiÖn theo h­íng tinh gi¶n c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vèn r­êm rµ, xo¸ bá c¸c qui ®Þnh g©y lªn sù bÊt b×nh ®¼ng trong m«i tr­êng kinh doanh, ph¸t triÓn c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ… tõ ®ã chóng ta míi cã thÓ c¶i thiÖn søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­, kªu gäi thªm nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mang vèn vµo ViÖt Nam vµ gãp phÇn vµo c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø IX, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2000. 2. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 1996 3. N§ 12/CP ngµy 1/3/1997, quy ®Þnh chi tiÕt viÖc thi hµnh LuËt §TNN t¹i ViÖt Nam n¨m 1996 4. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ V¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2000 5. Th«ng t­ sè 13/2001/TT-BTC ngµy 08/3/2001 h­íng dÉn thùc hiÖn qui ®Þnh vÒ thuÕ ®èi víi h×nh thøc ®Çu t­ theo LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 6. Q§ 468/Q§-NHNN 8/11/2000 vÒ viÖc b¸n ngo¹i tÖ cho doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ bªn n­íc ngoµi tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. 7. NghÞ ®Þnh 36/CP ngµy 24/4/1997 vÒ ban hµnh Qui chÕ Khu chÕ xuÊt, Khu c«ng nghiÖp, Khu c«ng nghÖ cao. 8. NghÞ quyÕt 09/2002/NQ-CP ngµy 28/8/2001cña ChÝnh phñ vÒ t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót FDI thêi kú 2001-2005 9. B¸o c¸o T×nh h×nh ho¹t ®éng FDI 5 n¨m 1996-2000 vµ gi¶i ph¸p cho giai ®o¹n 2001-2005 ngµy 21/2/2001 cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ 10. Th«ng c¸o b¸o chÝ “T×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 2001 vµ 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002” - Ph¸t biÓu cña Thø tr­ëng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ t¹i cuéc häp b¸o ngµy 28/9/2002 11. B¸o c¸o §Çu t­ ThÕ giíi 2002, ngµy 17/9/2002 cña UNCTAD - Héi nghÞ Liªn Hîp Quèc vÒ Th­¬ng m¹i vµ Ph¸t triÓn. 12. Ts. Vò ChÝ Léc - Gi¸o tr×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi - Tr­êng ®¹i häc Ngo¹i th­¬ng, Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997 13. Gs - Ts T« Xu©n D©n, Ts Vò ChÝ Léc - Gi¸o tr×nh Quan hÖ Kinh tÕ Quèc tÕ - Tr­êng ®¹i häc Ngo¹i th­¬ng, Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997 14. Kinh tÕ 2001-2000 ViÖt Nam & ThÕ giíi - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam Kinh tÕ 2002-2001 ViÖt Nam & ThÕ giíi - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam 15. Prema-chandra Athukorala, FDI vµ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o cña ViÖt Nam: C¬ héi vµ ChiÕn l­îc, Khoa Kinh tÕ - Tr­êng §¹i häc Quèc gia Australia, 03/2002. 16. Ts. §oµn ThÞ Hång V©n, 13 n¨m thu hót FDI: Thµnh tùu vµ nh÷ng ®iÒu tr¨n trë, Ph¸t triÓn Kinh tÕ, sè 128, 06/2001. 17. Ths. Lª Hång YÕn, Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lÝ Nhµ n­íc vÒ FDI, Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, sè 59 th¸ng 5/2002. 18. Ths. NguyÔn Duy Quang, Vai trß cña vèn FDI cña EU ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam, Nghiªn cøu Quèc tÕ, sè 46, 06/2002. 19. PGS. Ts. Hoµng ThÞ ChØnh, FDI cña Mü ë ViÖt Nam: Thùc tr¹ng vµ TriÓn väng, Ph¸t triÓn kinh tÕ, sè 128, 06/2001 20. Ths. NguyÔn Träng Hµ, T¸c ®éng cña FDI ®Õn Ngo¹i th­¬ng, Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, sè 85 th¸ng 8/2002. 21. Ths. Ph¹m ThÞ Hµ, Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót FDI ë ViÖt Nam, Ph¸t triÓn Kinh tÕ, sè 128, 06/2001 22. B¸o §Çu t­, nhiÒu kú. 23. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, nhiÒu kú. 24. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù B¸o, nhiÒu kú. 25. T¹p chÝ Nghiªn cøu Kinh tÕ, nhiÒu kú. 26. §iÓm tin Kinh tÕ - Tæng côc Tiªu chuÈn ®o l­êng chÊt l­îng, nhiÒu kú 27. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, nhiÒu kú. Phô lôc B¶ng 9. C¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng ViÖt Nam ®· kÝ kÕt trong giai ®o¹n 1995-2001 C¸c hiÖp ®Þnh ®Çu t­ song ph­¬ng (BIT) ®­îc kÝ kÕt trong giai ®o¹n 1995-2001 C¸c hiÖp ®Þnh ®¸nh thuÕ hai lÇn (DTT) ®­îc kÝ kÕt trong gÝai ®o¹n 1995-2001 §èi t¸c N¨m §èi t¸c N¨m An-giª-ry 1996 An-giª-ry 1999 AchentÝna 1996 Ca-na-®a 1997 ¸o 1995 Trung quèc 1995 Bun-ga-ry 1996 Céng hoµ SÐc 1997 Cam-pu-chia 2001 §an M¹ch 1995 Chi-lª 1999 PhÇn Lan 2001 Cu-ba 1995 §øc 1995 Céng hoµ SÐc 1997 NhËt B¶n 1995 Ai cËp 1997 Luc-xem-bua 1996 Ên §é 1997 Ma-lai-xia 1995 Lµo 1996 M«ng Cæ 1996 Lat-vi-a 1995 Hµ Lan 1995 Lit-va 1995 Na Uy 1995 Ta-zi-ki-xtan 1999 Thuþ §iÓn 1996 U-z¬-bª-ki-xtan 1996 §µi Loan 1998 U-z¬-bª-ki-xtan 1996 Nguån: UNCTAD, B¸o c¸o §Çu t­ ThÕ giíi 2002 B¶ng 10. C¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam theo c¸c h×nh thøc së h÷u* N¨m Sè dù ¸n Vèn ®Çu t­ Tæng sè 100% vèn FDI (%) Liªn doanh (%) H§HTKD (%) Tæng vèn (TriÖu USD) 100% vèn FDI (%) Liªn doanh (%) H§HTKD (%) 1988 37 5,4 73,0 21,6 346 0,9 47,1 52,0 1989 67 10,4 71,6 17,9 634 2,2 71,8 26,0 1990 107 9,3 74,8 15,9 803 2,2 38,5 59,3 1991 152 11,8 77,6 10,5 1.712 20,5 69,7 9,8 1992 195 22,6 68,2 9,2 2.557 18,6 56,3 25,1 1993 275 34,9 60,7 4,4 4.034 28,6 66,8 4,7 1994 368 37,2 56,8 6,0 4.801 22,4 74,1 3,5 1995 410 40,2 54,4 5,4 7.273 23,0 71,4 5,6 1996 365 46,8 51,2 1,9 8.199 15,8 82,9 1,3 1997 346 52,9 42,8 4,3 4.436 30,6 51,3 18,1 1998 284 57,0 31,0 12,0 4.021 23,3 66,1 10,6 1999 321 75,1 18,4 6,5 1.587 50,9 43,0 6,0 2000 390 77,7 17,7 4,6 2.152 36,9 6,0 57,2 2001 463 80,3 16,8 2,8 2.436 66,8 15,6 17,6 Tæng 3.072 38,2 54,8 7,0 38.816 21,5 68,9 9,6 Chó thÝch: * ChØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc Nguån: TrÝch tõ d÷ liÖu do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cung cÊp B¶ng 11. §ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp FDI vµo n¨ng lùc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, 1991-2002 Kim ng¹ch xuÊt khÈu* cña c¶ n­íc (triÖu USD) XuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o cña c¶ n­íc (triÖu USD) XuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp FDI (triÖu USD) Tû träng cña c¸c doanh nghiÖp FDI trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (%) Tû träng cña c¸c doanh nghiÖp FDI trong xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o** (%) 1991 1.314 158 52 4,0 32,8 1992 2.724 1.145 112 4,1 9,8 1993 3.190 1.423 269 8,4 18,9 1994 3.589 1.322 352 9,8 26,6 1995 5.600 2.846 495 8,8 17,4 1996 6.255 2.657 788 12,9 28,6 1997 9.185 3.932 1.890 20,5 45,5 1998 9.301 4.526 1.982 21,3 48,4 1999 11.523 4.718 2.547 31,7 51,9 2000 14.308 5.850 3.320 23,1 54,8 2001 15.100 7.056 3.573 23,3 50,9 9T/2002 14.150 7.853 4.750 28,5 57,6 Ghi chó: * Kh«ng tÝnh dÇu th« ** 95% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp FDI lµ c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o Nguån: Kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ c¸c doanh nghiÖp FDI, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ B¶ng 12. Vèn FDI ®¨ng kÝ theo lÜnh vùc chÝnh, 1996-2001 (triÖu USD) Khu vùc 1996 1997 1998 1999 2000 II/2001 Ngµnh s¶n xuÊt quan träng 392 347 1.483 150 1.252 28 N«ng – L©m 339 296 125 108 81 28 DÇu vµ khÝ ®èt 53 51 1.358 43 1171 0 C¸c ngµnh s¶n xuÊt chÕ t¹o 2.830 1.659 865 847 604 753 H¶i s¶n 9 36 16 13 9 6 ChÕ biÕn thùc phÈm 492 193 56 211 71 24 C«ng nghiÖp nÆng 1.414 978 607 447 259 629 C«ng nghiÖp nhÑ 887 452 187 176 265 95 X©y dùng 5.009 1.316 284 329 36 33 Nhµ ë 3.108 236 0 120 0 0 Nhµ v¨n phßng 831 180 120 0 0 3 H¹ tÇng KCX 246 208 0 0 0 21 C«ng tr×nh kh¸c 824 692 161 209 36 8 DÞch vô 1.116 1.496 1.387 370 127 172 ViÔn th«ng-B­u chÝnh 755 1.064 305 137 8 1 Kh¸ch s¹n va Du lÞch 140 180 786 43 23 1 Tµi chÝnh, ng©n hµng 81 6 25 55 10 10 Y tÕ, gi¸o dôc 120 158 54 15 67 042 DÞch vô kh¸c 20 88 217 119 19 129 Tæng 9.319 4.819 4.020 1.697 2.019 986 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ B¶ng 13. C¸c dù ¸n FDI vµo ViÖt Nam theo n­íc xuÊt xø, 1988-2001 Sè dù ¸n % Tæng vèn % Vèn tù cã % C¸c n­íc OECD 953 30,1 12.198 31,2 7.086 38,2 NhËt B¶n 296 9,3 3.441 8,8 1.802 9,7 Ph¸p 158 5,0 2.176 5,6 1.243 6,7 Hoa Kú 120 3,8 1.339 3,4 570 3,1 australia 98 3,1 1.171 3,0 486 2,6 Anh 44 1,4 1.774 4,5 1.428 7,7 C¸c n­íc kh¸c 237 7,5 2.297 5,09 2.070 8,4 C¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi 108 3,4 1.887 4,8 1.139 6,1 Nga 66 2,1 1.578 4,0 959 5,2 C¸c n­íc kh¸c 42 1,3 309 0,8 180 0,9 C¸c n­íc Ch©u ¸ 1.882 59,4 21.157 54,1 8.605 46,3 §µi Loan 605 19,1 4.885 12,5 2.143 11,5 Hång K«ng 319 10,1 3.634 9,3 1.513 8,1 Hµn Quèc 309 9,7 3.225 8,2 1.250 6,7 Singapore 252 7,9 5.886 15,1 1.847 9,9 Th¸i Lan 135 4,3 1.092 2,8 480 2,6 Trung Quèc 105 3,3 151 0,4 91 0,5 Malaysia 92 2,9 1.131 2,9 518 2,8 Philippines 27 0,9 229 0,6 112 0,6 Indonesia 18 0,6 318 0,8 104 0,6 C¸c n­íc kh¸c 20 0,6 606 1,5 547 2,9 C¸c ®¶o quèc cã thu nhËp thÊp 152 4,8 3.835 9,8 1.697 9,1 Tæng céng 3.170 100 39.101 100 18.574 100 Nguån: TrÝch tõ sè liÖu cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ B¶ng 14. Sù ph©n bæ c¸c dù ¸n FDI theo khu vùc/ngµnh, tû lÖ % (Sè dù ¸n) 1988-2001 1988-1991 1992-1995 1996-2000 2001 Ngµnh sx quan träng 13,7 10,8 14,9 16,6 7,7 N«ng – L©m 12,4 8,7 13,5 15,2 7,7 DÇu vµ khÝ ®èt 1,3 2,1 1,4 1,4 0,0 C¸c ngµnh sx chÕ t¹o 53,5 26,3 55,8 66,5 80,7 H¶i s¶n 3,0 5,7 3,1 2,4 7,6 ChÕ biÕn thùc phÈm 5,5 2,6 5,9 6,5 8,6 C«ng nghiÖp nÆng 22,3 8,9 25,2 26,5 34,4 C«ng nghiÖp nhÑ 22,8 9,0 21,5 31,1 30,1 X©y dùng 12,3 5,1 18,8 12,9 4,4 Khu chung c­ míi 0,1 0,0 0,0 0,3 0,0 Nhµ v¨n phßng 4,2 2,6 8,9 2,3 1,0 H¹ tÇng KCX 0,4 0,2 0,6 0,4 0,5 C«ng tr×nh kh¸c 7,5 2,3 9,3 9,9 2,9 DÞch vô 19,2 17,6 24,1 12,9 7,2 ViÔn th«ng-B­u chÝnh 3,8 5,1 5,3 3,0 0,5 Kh¸ch s¹n vµ Du lÞch 5,4 8,0 9,9 2,1 1,0 Tµi chinh, ng©n hµng 1,5 0,3 2,9 1,2 0,0 Y tÕ, v¨n ho¸ gi¸o dôc 3,5 1,8 3,6 4,1 5,7 DÞch vô kh¸c 5,1 2,3 2,3 8,7 0,0 Tæng 3.575 609 1.110 1.470 386 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ B¶ng 15. Sù ph©n bæ c¸c dù ¸n FDI theo khu vùc/ngµnh, tû lÖ % (Sè vèn ®¨ng kÝ) 1988-2001 1988-1991 1992-1995 1996-2000 2001 Ngµnh sx quan träng 14,1 13,3 12,1 16,6 2,8 N«ng – L©m 5,5 5,3 7,1 4,3 2,8 DÇu vµ khÝ ®èt 8,6 8,0 4,9 12,2 0,0 C¸c ngµnh sx chÕ t¹o 31,6 22,0 33,1 31,0 76,4 H¶i s¶n 0,8 3,1 0,6 0,4 0,6 ChÕ biÕn thùc phÈm 3,7 11,7 0,0 4,7 2,4 C«ng nghiÖp nÆng 17,3 4,8 19,4 16,9 63,8 C«ng nghiÖp nhÑ 9,8 2,5 13,1 9,0 9,6 X©y dùng 26,6 4,1 29,2 31,9 3,3 Khu chung c­ míi 7,3 0,0 0,0 15,8 0,0 Nhµ v¨n phßng 9,6 2,4 17,7 5,2 0,3 H¹ tÇng KCX 2,1 1,4 2,2 2,1 2,2 C«ng tr×nh kh¸c 7,7 0,3 9,2 8,8 0,8 DÞch vô 22,3 19,8 25,6 20,6 17,5 ViÔn th«ng-B­u chÝnh 7,6 7,3 4,9 10,4 0,1 Kh¸ch s¹n vµ Du lÞch 10,6 11,8 16,8 5,4 0,1 Tµi chinh, ng©n hµng 1,2 0,2 2,0 0,8 0,0 Y tÕ, v¨n ho¸ gi¸o dôc 1,4 0,3 1,0 1,9 4,2 DÞch vô kh¸c 1,6 0,2 0,9 2,1 13,0 Tæng 48.544 6.226 18.528 21.873 986 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ B¶ng 16. Ph©n bè ®Þa lý cña FDI t¹i ViÖt Nam tÝnh theo sè dù ¸n (%) 1988-2001 1988-1991 1992-1995 1996-2000 2001 Ch©u thæ s«ng Hång 19,8 17,9 23,3 18,7 12,0 §«ng B¾c 4,7 3,6 4,0 5,4 5,7 T©y B¾c 0,3 0,0 0,4 0,4 0,5 B¾c Trung bé 1,6 2,2 1,9 1,2 1,9 Nam Trung bé 4,7 5,8 4,9 4,5 2,9 T©y Nguyªn 0,3 0,3 0,4 0,3 0,0 §«ng Nam bé 62,6 57,1 59,5 64,4 75,6 §ång b»ng s«ng Cöu Long 4,7 9,6 4,3 4,3 1,4 Tæng 3.527 364 1.260 1.694 209 Nguån: Sè liÖu thèng kª nhiÒu kú, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª-Tæng côc Thèng kª B¶ng 17. Ph©n bè ®Þa lý cña FDI t¹i ViÖt Nam tÝnh theo sè vèn ®¨ng kÝ 1988-2001 1988-1991 1992-1995 1996-2000 2001 Ch©u thæ s«ng Hång 25,9 20,1 27,3 26,2 12,5 §«ng B¾c 3,8 1,2 3,0 4,9 1,9 T©y B¾c 0,1 0,0 0,1 0,1 0,4 B¾c Trung bé 2,1 0,6 3,3 1,4 0,5 Nam Trung bé 6,3 4,5 3,6 9,2 1,6 T©y Nguyªn 0,1 0,1 0,1 0,2 0,0 §«ng Nam bé 53,1 57,7 53,9 50,4 82,2 §ång b»ng s«ng Cöu Long 2,7 2,4 4,1 1,6 0,8 DÇu vµ khÝ ®èt 5,9 13,5 4,7 6,0 0,0 Tæng 45.979 3.690 19.428 21.873 986 Nguån: Sè liÖu thèng kª nhiÒu kú, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª-Tæng côc Thèng kª B¶ng 18. ViÖc lµm trong c¸c doanh nghiÖp FDI, 1997-2001 (1000 ng­êi) 1997 1998 1999 2000 2001 Ngµnh s¶n xuÊt quan träng 25.800 35.232 28.483 47.060 51.931 N«ng - L©m 25.000 34.429 7.932 41.340 45.956 DÇu vµ khÝ ®èt 800 803 551 5.720 5.975 C¸c ngµnh s¶n xuÊt chÕ t¹o 197.000 21.3636 21.6692 30.7792 322.555 H¶i s¶n 3.500 5.929 5.041 7.629 7.982 ChÕ biÕn thùc phÈm 13.500 13.677 17.379 21.070 20.956 C«ng nghiÖp nÆng 40.000 43.220 43.060 74.100 81.046 C«ng nghiÖp nhÑ 140.000 50.810 151.212 204.993 212.571 X©y dùng 11.470 19.129 19.553 23.713 24.733 Khu chung c­ míi 20 32 27 32 32 Nhµ v¨n phßng 450 497 479 729 857 H¹ tÇng Khu chÕ xuÊt 60.00 8.799 7.903 10.262 9.875 C«ng tr×nh kh¸c 50.00 9.801 11.144 12.690 13.969 DÞch vô 23.500 28.247 30.066 36.807 38.377 ViÔn th«ng-B­u chÝnh 2.500 3.554 3.733 4.918 4.738 Kh¸ch s¹n vµ Du lÞch 16.500 17.293 17.886 18.492 19.471 Tµi chÝnh, ng©n hµng 500 1.236 1.518 2.308 2.444 Y tÕ, v¨n ho¸ gi¸o dôc 2.500 3.964 4.126 6.057 6.284 DÞch vô kh¸c 1.500 2.200 2.803 5.032 5.240 Tæng 249.940 288.782 29.3510 400.133 459.837 Nguån: TrÝch dÉn tõ d÷ liÖu cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ._.