Đầu tư trực tiếp nước ngoài trong lĩnh vực công nghiệp - Thực trạng và giải pháp

Lêi nãi ®Çu §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ( FDI ) ®· vµ ®ang diÔn ra trªn quy m« toµn cÇu víi khèi l­îng vµ nhÞp ®é chu chuyÓn ngµy cµng lín. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, bªn c¹nh viÖc ph¸t huy nguån néi lùc trong n­íc, tËn dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét con ®­êng ®Ó rót ng¾n thêi gian tÝch luü vèn ban ®Çu, t¹o nªn tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ FDI ®­îc coi nh­ " chiÕc ch×a kho¸ vµng " ®Ó më ra c¸nh cöa thÞnh v­îng cho mçi quèc gia. ViÖt Nam còng kh«ng thÓ ®øng ngoµi tr­íc luång xo¸y cña sù vËn ®éng kinh tÕ thÕ giíi ®ang diÔn ra tõng ngµy, tõng giê nµy. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ban hµnh n¨m 1987 ®¸nh dÊu b­íc khëi ®Çu qu¸ tr×nh më cöa nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a viÖc ph¸t huy cã hiÖu qu¶ nguån néi lùc trong n­íc víi viÖc thu hót tèi ®a c¸c nguån lùc bªn ngoµi cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc tÕ cho thÊy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô (lÜnh vùc c«ng nghiÖp thu hót tíi gÇn 50% tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ) lµ rÊt phï hîp víi chñ tr­¬ng cña n­íc ta. Trong thÕ kû 21, n­íc ta chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng xuÊt khÈu trªn c¬ së ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, cã triÓn väng thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän lµm nÒn t¶ng cho nÒn kinh tÕ cÊt c¸nh. Do vËy, chóng ta ph¶i ý thøc ®­îc vai trß vµ vÞ trÝ ®i ®Çu trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cña ngµnh c«ng nghiÖp . XuÊt ph¸t tõ nh÷ng suy nghÜ trªn, t«i ®· chän ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp: " §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ". Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ trªn c¬ së vËn dông nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam vµ tõ ®ã ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy. §èi t­îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn tèt nghiÖp lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Ph¹m vi nghiªn cøu lµ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp ViÖt Nam giai ®o¹n 1988-2001 Kho¸ luËn ®· sö dông tæng hîp c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu nh­ : ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng, ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ, ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö …®Ó xem xÐt vµ ®¸nh gi¸, gióp c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu thªm s©u s¾c. KÕt cÊu cña khãa luËn ngoµi Lêi nãi ®Çu vµ KÕt luËn gåm cã 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ c«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ kinh nghiÖm mét sè n­íc vÒ thu hót FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp . Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Hµ Néi ngµy 16 th¸ng 12 n¨m 2002 Sinh viªn thùc hiÖn NguyÔn ThÞ Loan Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ c«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc vÒ thu hót FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp 1. Kh¸i qu¸t vÒ c«ng nghiÖp ViÖt Nam Víi néi dung tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam trong thêi gian qua, phÇn nµy nh»m ®­a ra mét c¸ch nh×n nhËn cã tÝnh xuyªn suèt vµ tæng thÓ vÒ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam, lµm c¬ së cho nh÷ng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp ë c¸c phÇn tiÕp theo. 1.1. Con ®­êng ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam kÓ tõ 1945 ®Õn nay ®· diÔn ra h¬n mét nöa thÕ kû, tr¶i qua nhiÒu thêi k× víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn rÊt kh¸c nhau. Sau ngµy ®Êt n­íc dµnh ®­îc ®éc lËp, c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®­îc ph¸t triÓn tõ mét ®iÓm xuÊt ph¸t qu¸ thÊp, ph¸t triÓn trªn di s¶n cña mét nÒn c«ng nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña thùc d©n Ph¸p, l¹c hËu xa so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ, trong ®ã cã c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn quÌ quÆt, thÊp kÐm vµ lÖ thuéc vµo c«ng nghiÖp cña n­íc Ph¸p ®Õ quèc. ThiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng nghÖ , tÊt c¶ ®Òu nhËp tõ Ph¸p. Thùc d©n Ph¸p dùa vµo nguån lao ®éng dåi dµo vµ rÎ m¹t, duy tr× nÒn s¶n xuÊt thñ c«ng l¹c hËu, quy m« nhá ®Ó khai th¸c tµi nguyªn thµnh nguyªn liÖu ®­a vÒ chÕ biÕn s¶n phÈm ë chÝnh quèc. Do vËy, thùc tr¹ng c«ng nghiÖp ViÖt Nam lóc ®ã lµ : tû träng c«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ qu¸ nhá bÐ, c«ng nghiÖp hÇu nh­ kh«ng g¾n víi n«ng nghiÖp vµ phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, quy m« s¶n xuÊt nhá, tr×nh ®é kü thuËt thñ c«ng l¹c hËu. MÆc dï trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn sau nµy, ®Æc ®iÓm nµy cã sù thay ®æi song cho ®Õn nay vÉn cßn thÓ hiÖn kh¸ ®Ëm nÐt. Thêi k× 1945-1954, nh©n d©n ta tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn ®¸nh ®uæi thùc d©n Ph¸p b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc. VÒ kinh tÕ, §¶ng chó träng ­u tiªn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thø ®Õn lµ thñ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chØ ®­îc xÕp vµo hµng thø t­ trong c¬ cÊu kinh tÕ trong ®ã quan träng nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ t¹o vò khÝ. Thêi k× kh«i phôc vµ c¶i t¹o nÒn kinh tÕ 1955-1960, c«ng nghiÖp ®­îc h­íng träng t©m vµo kh«i phôc lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt víi 2 lo¹i h×nh doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh vµ hîp t¸c x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp . Thêi k× 1960-1986, c¶ n­íc tiÕp tôc x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ XHCN, ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ xuyªn suèt cña §¶ng ( ®­îc thÓ hiÖn trong V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng III, c¸c k× §¹i héi sau tuy cã mét sè ®iÒu chØnh nh­ng kh«ng lín ) lµ : "…chñ yÕu ­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch hîp lý trªn c¬ së ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ, trong ®ã ®iÖn ph¶i ®i tr­íc mét b­íc, c¬ khÝ lµ trung t©m, than thÐp lµ l­¬ng thùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n…" C«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam ®­îc më ®Çu b»ng §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ( 1986 ). Kinh tÕ ViÖt Nam kÓ tõ khi b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi ®Õn gi÷a nh÷ng n¨m 90 ®· b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng cao, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n ®­îc chuyÓn ®æi theo h­íng tÝch cùc. Nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®æi míi cña §¶ng tõ sau §¹i héi VI ®· t¹o ra nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. C«ng nghiÖp nãi chung ph¸t triÓn theo h­íng gia t¨ng t­¬ng ®èi tû träng c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, trong khi vÉn duy tr× ®­îc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nÆng cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao vµ liªn tôc, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c h¬n trong c¸c n¨m sau. §¸ng chó ý lµ trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh ®æi míi, nhê cã chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt lµ viÖc ban hµnh LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam th¸ng 12 n¨m 1987 ®· më réng giao l­u hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc - kÜ thuËt víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, tr×nh ®é khoa häc - c«ng nghÖ cña ViÖt Nam ®· cã b­íc ph¸t triÓn tÝch cùc, cho phÐp n­íc ta b¾t ®Çu ®Çu t­ theo chiÒu s©u ®èi víi mét sè ngµnh c«ng nghiÖp quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ tÝch cùc ®èi víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña c¶ n­íc. Giai ®o¹n 1996-2000 thµnh tùu cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ kh¸i qu¸t nh­ sau : Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp tiÕp tôc ®­îc s¾p xÕp vµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, lùa chän c¸c s¶n phÈm ­u tiªn vµ cã lîi thÕ, cã nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ , ®¹t chÊt l­îng cao h¬n. N¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¨ng ®¸ng kÓ, c«ng suÊt ®iÖn n¨ng t¨ng trong 5 n¨m kho¶ng 1.470 MW, c«ng suÊt khai th¸c dÇu th« t¨ng 9,4 triÖu tÊn, c«ng suÊt khai th¸c than t¨ng 216 triÖu tÊn, s¶n xuÊt thÐp t¨ng 1,4 triÖu tÊn, s¶n xuÊt xi m¨ng t¨ng 9,8 triÖu tÊn, s¶n xuÊt giÊy t¨ng 6 v¹n tÊn. §Õn n¨m 2000, c«ng suÊt chÕ biÕn ®­êng cã kho¶ng 82.000 tÊn mÝa/ ngµy, chÕ biÕn thuû s¶n trªn 1000 tÊn/ ngµy, chÕ biÕn cao su 290 ngh×n tÊn mñ t­¬i, chÕ biÕn chÌ 90 ngh×n tÊn chÌ bóp th«, chÕ biÕn h¹t ®iÒu trªn 220.000 tÊn, chÕ biÕn gç 2 triÖu m3 gç/n¨m. HiÖn ®· h×nh thµnh 67 khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghÖ cao, thu hót ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh. NhiÒu s¶n phÈm quan träng cã ý nghÜa chiÕn l­îc, cã t¸c ®éng lín ®Õn nhiÒu ngµnh kinh tÕ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸, ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc, kh«ng nh÷ng ®· thay thÕ ®­îc hµng nhËp khÈu mµ cßn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu ( dÇu th« t¨ng trªn 16%, khai th¸c khÝ t¨ng 43%, ®iÖn t¨ng 14%….) C¬ cÊu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®· cã chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ, h×nh thµnh mét sè s¶n phÈm mòi nhän, mét sè khu c«ng nghiÖp , khu chÕ xuÊt víi nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §Õn n¨m 2000, c«ng nghiÖp khai th¸c chiÕm kho¶ng 15% tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh trong ®ã khai th¸c dÇu khÝ chiÕm 11,2%, c«ng nghiÖp chÕ t¹o chiÕm 79%, trong ®ã c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thùc phÈm chiÕm kho¶ng 23,6%; c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt, n­íc, chiÕm kho¶ng 6% trong ®ã c«ng nghiÖp ®iÖn chiÕm 5,4%. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tuy ch­a ®¹t kÕ ho¹ch nh­ng vÉn t¨ng víi møc kh¸ cao, b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 13,5 %, trong ®ã c«ng nghiÖp quèc doanh t¨ng 10%/ n¨m, c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 11,5%/n¨m, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 21,8%/n¨m. N¨m 2000, c«ng nghiÖp quèc doanh chiÕm kho¶ng 42% gi¸ trÞ s¶n l­îng toµn ngµnh, c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm kho¶ng 24,3% vµ c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi n­íc ngoµi chiÕm 35,6%. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp 5 n¨m ®¹t trªn 34 tû USD, t¨ng tõ 3 tû USD n¨m 2995 lªn 10,1 tû USD n¨m 2000 vµ chiÕm 66% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. VÒ kÕt qu¶ n¨m 2001, theo b¸o c¸o cña Bé C«ng nghiÖp , gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp toµn ngµnh ®¹t 223,578 tû ®ång, t¨ng 14,47% so víi n¨m 2000. §èi víi khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc, c«ng nghiÖp quèc doanh Trung ­¬ng t¨ng 12,84 % nhê nhiÒu ngµnh cã tû träng lín vµ s¶n phÈm quan träng vÉn t¨ng. Trong ®ã nh÷ng ngµnh cã møc t¨ng trªn 10% gåm : ®iÖn s¶n xuÊt, than, thÐp vµ s¶n phÈm thÐp, ®éng c¬ ®iÖn c¸c lo¹i , m¸y c«ng cô, qu¹t ®iÖn, m¸y biÕn thÕ, ph©n ®¹m, s¨m lèp « t«, m¸y kÐo, ¾c quy, chÊt tÈy röa, èng cøng vµ phô tïng, s¶n phÈm sø c¸c lo¹i, m× ¨n liÒn, dÇu thùc vËt, xi m¨ng..C«ng nghiÖp quèc doanh ®Þa ph­¬ng t¨ng 11,5% do nhiÒu ®Þa ph­¬ng cã gi¸ trÞ t¨ng, trong ®ã cã c¶ Hµ Néi, H¶i Phßng, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, tuy tû träng chØ chiÕm 23.49% nh­ng cã møc t¨ng cao nhÊt trong c¸c khu vùc, mét mÆt do cã thªm nhiÒu doanh nghiÖp míi thµnh lËp, mÆt kh¸c nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh n¨ng ®éng, hiÖu qu¶. Riªng khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi, ngµnh khai th¸c dÇu khÝ chØ t¨ng 4,2% do h¹n chÕ khai th¸c vµ gi¸ dÇu xuèng thÊp, nªn tèc ®é t¨ng cña khu vùc nµy chØ ®¹t 13.7%, thÊp nhÊt trong nhiÒu n¨m trë l¹i ®©y. VÒ xuÊt khÈu, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc ­íc ®¹t kho¶ng 15,1 tû USD, t¨ng 4,5% so víi n¨m 2000; trong ®ã c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ( trõ dÇu má ) chØ t¨ng 3,2%, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do gi¸ xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng gi¶m. XuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp ®¹t kim ng¹ch 10,6 tû USD, t¨ng 4.9%, chiÕm tû träng 70,2% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc, trong ®ã c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n ®¹t 5,1 tû USD, b»ng thùc hiÖn n¨m 2000; c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®¹t 5,5 tû USD, t¨ng 9,9 %. Mét sè mÆt hµng chñ yÕu xuÊt khÈu t¨ng so víi n¨m 2000 lµ hµng dÖt may, ®¹t 2 tû USD, t¨ng 5,71%; hµng giµy dÐp ®¹t 1,5 tû USD, t¨ng 2,4%. Trong bèi c¶nh kinh tÕ n­íc ta cßn nhiÒu khã kh¨n, l¹i chÞu t¸c ®éng suy tho¸i cña kinh tÕ thÕ giíi vµ thiªn tai b·o lôt nÆng nÒ, th× viÖc ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao 14,47% lµ ®iÒu ®¸ng khÝch lÖ. 1.2. TÝnh c¹nh tranh cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam ThÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc ngµy cµng ®­îc më réng theo xu h­íng tù do hãa. §iÒu ®ã cho phÐp ViÖt Nam thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH h­íng ra xuÊt khÈu nh»m khai th¸c tèi ®a lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Nh»m thu hót tèi ®a §TNN vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam, viÖc xem xÐt lîi thÕ so s¸nh cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam còng nh­ c¸c nh÷ng ®iÓm yÕu ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ thu hót nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa chiÕn l­îc. 1.2.1. Lîi thÕ so s¸nh cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam Tµi nguyªn thiªn nhiªn : C¸c lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn ( kho¸ng s¶n, l©m s¶n, h¶i s¶n ) vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn ( thæ nh­ìng, khÝ hËu, thêi tiÕt, s«ng hå, bê biÓn, thÒm lôc ®Þa… ) lµ nh÷ng yÕu tè hoÆc trë thµnh ®èi t­îng lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh khai th¸c chÕ biÕn, hoÆc trë thµnh ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp.ViÖt Nam kh¸ ®a d¹ng vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, vµ nguån lùc nµy ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp . C¶ n­íc cã kho¶ng 7 triÖu ha ®Êt n«ng nghiÖp vµ c©y c«ng nghiÖp ( cµ phª, cao su, b«ng , thuèc l¸…) t¹o ra nguån nguyªn liÖu ®a d¹ng cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n ViÖt Nam tuy tr÷ l­îng kh«ng lín nh­ng phong phó vµ ®a d¹ng víi gÇn 100 lo¹i, bao gåm c¶ kim lo¹i vµ phi kim lo¹i, t¹o ra nguån nguyªn, nhiªn liÖu ®a d¹ng cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. ViÖt Nam cã mét sè lo¹i kho¸ng s¶n cã tr÷ l­îng kh¸ lín cho phÐp khai th¸c vµ sö dông l©u dµi cho c«ng nghiÖp nh­ than ®¸, dÇu khÝ, ®¸ v«i, c¸t silic, boxit, quÆng s¾t, quÆng apatit lµm ph©n bãn, v.v…Bªn c¹nh ®ã, n­íc ta cã bê biÓn dµi, thÒm lôc ®Þa réng cho phÐp ®¸nh b¾t vµ nu«i trång h¶i s¶n quanh n¨m, cung cÊp cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn h¶i s¶n xuÊt khÈu. Nguån lao ®éng dåi dµo vµ trÎ : D©n sè vµ lao ®éng ®­îc coi lµ mét nguån lùc quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, c«ng nghiÖp nãi riªng. Tr­íc hÕt, d©n sè vµ møc sèng cña d©n c­ t¹o thµnh thÞ tr­êng néi ®Þa to lín mµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu. Thø n÷a, tr×nh ®é d©n trÝ , kh¶ n¨ng tiÕp thu kü thuËt míi cña lao ®éng t¹o thµnh c¬ së quan träng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh kü thuËt cao. Nh÷ng n­íc cã nguån lao ®éng dåi dµo, trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp ph¶i chó ý ®óng møc viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng ®Ó gãp phÇn t¹o viÖc lµm, gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. ViÖt Nam lµ n­íc ®«ng d©n, theo ®iÒu tra d©n sè th¸ng 4 n¨m 1999, d©n sè ViÖt Nam hiÖn lµ 76 triÖu ng­êi. Víi sè d©n nµy, ViÖt Nam lµ quèc gia ®«ng d©n ®øng hµng thø hai ë khu vùc §«ng Nam A' ( chØ sau Indonesia, v­ît c¶ Philippin vµ Th¸i Lan ) vµ thø 13 trªn thÕ giíi. D©n sè ViÖt Nam thuéc lo¹i trÎ, c¬ cÊu nhãm tuæi trong tæng d©n sè ë tuæi lao ®éng chiÕm kho¶ng 50,5%. Tèc ®é gia t¨ng nguån lao ®éng trung b×nh 2,5% / n¨m. HiÖn c¶ n­íc cã kho¶ng 45 triÖu lao ®éng, trong ®ã 25% ë thµnh thÞ, 75% ë n«ng th«n. D©n c­ vµ nguån lao ®éng ë ViÖt Nam ph©n bæ kh«ng ®Òu, chñ yÕu tËp trung ë vïng ®ång b»ng vµ ven biÓn . D©n sè ®«ng mét mÆt lµ lîi thÕ, nh­ng mÆt kh¸c l¹i lµ trë ng¹i lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. VÒ thuËn lîi ViÖt Nam cã nguån lao ®éng dåi dµo, vµ rÎ so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Lùc l­îng lao ®éng trÎ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh c¸c kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ míi tiªn tiÕn, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao nh­ c«ng nghÖ th«ng tin, ®iÖn tö, chÕ t¹o m¸y, sinh häc, vËt liÖu míi, c«ng nghÖ m«i tr­êng vµ c¸c nguån n¨ng l­îng míi. VÞ trÝ ®Þa lý kinh tÕ thuËn lîi VÞ trÝ ®Þa lý kinh tÕ cña ®Êt n­íc còng lµ mét lîi thÕ cÇn ®­îc xem xÐt khi x¸c ®Þnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp . §ã lµ mét tÊt yÕu trong ®iÒu kiÖn x©y dùng nÒn kinh tÕ më, t¨ng c­êng vµ më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. NhiÒu n­íc cã vÞ trÝ ®Þa lý ë ®Çu mèi cña sù giao l­u kinh tÕ quèc tÕ, ®iÒu ®ã t¹o thµnh lîi thÕ so víi c¸c quèc gia kh¸c. ViÖt Nam cã bê biÓn dµi, n»m ë vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, lµ bao l¬n nh×n ra Th¸i B×nh D­¬ng, cã nhiÒu tuyÕn ®­êng giao th«ng, hµng h¶i, hµng kh«ng tõ §«ng sang T©y; nhiÒu vÞnh vµ c¶ng n­íc s©u thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®iÒu kiÖn giao l­u kinh tÕ víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam A' nãi riªng vµ khu vùc Ch©u A'- Th¸i B×nh D­¬ng nãi chung ®Æc biÖt thuËn lîi. §iÒu nµy cµng cã ý nghÜa quan träng trong bèi c¶nh Ch©u A'- Th¸i B×nh D­¬ng ®ang lµ mét khu vùc kinh tÕ ®Çy triÓn väng cña thÕ giíi. Tuy cã nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh trªn, nh­ng trªn thùc tÕ chóng ta ch­a khai th¸c cã hiÖu qu¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nµy. H¬n n÷a, nÒn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc rÊt nhiÒu nh÷ng th¸ch thøc vµ khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nãi chung vµ trong kh¶ n¨ng c¹nh tranh thu hót FDI sÏ ®­îc tr×nh bµy cô thÓ trong phÇn tiÕp sau. 1.2.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®ang ®Æt ra ThiÕu vèn ®Çu t­ : Nh÷ng n¨m qua, tû lÖ tÝch luü GDP tuy ®· t¨ng kh¸ tõ 25% n¨m 1991 t¨ng lªn 27,1% vµo n¨m 1995, 27,7% vµo n¨m 1996 , trung b×nh ®¹t 27,4% thÊp h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Trong tæng sè vèn ®Çu t­, phÇn tiÕt kiÖm ( tÝch luü trong n­íc ) còng t¨ng tõ 13,2% n¨m 1991 lªn 21,4% n¨m 1995 , nh­ng tõ n¨m 1997 ®Õn nay do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ l¹i gi¶m thÊp h¬n 20%. Nguån vèn tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua vÉn cßn ë møc thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ nhu cÇu ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. §Çu t­ ph¸t triÓn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc cßn nhá, chØ chiÕm 1,5% tæng ®Çu t­ toµn x· héi. Nguån vèn tÝn dông cho ®Çu t­ t¨ng chËm. Nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp dµnh cho ®Çu t­ còng cßn thÊp, do hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ch­a cao. Vèn FDI chiÕm gÇn 32% tæng vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn cña c¶ n­íc. Trong khi ®ã, nhu cÇu vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n c«ng nghiÖp th­êng ®ßi hái chi phÝ rÊt lín, vÝ dô dù ¸n nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt cÇn 2 tû USD, dù ¸n khu c«ng nghÖ cao Hoµ L¹c b­íc ®Çu còng cÇn trªn 800 triÖu USD. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn nh÷ng dù ¸n, nh÷ng ch­¬ng tr×nh kh«ng ph¶i thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp nh­ng liªn quan chÆt chÏ ®Õn c«ng nghiÖp còng ®ßi hái nguån vèn ®Çu t­ kh«ng nhá. VÊn ®Ò nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lµ mét bµi to¸n kh¸ nan gi¶i mµ ChÝnh phñ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt trong nh÷ng b­íc ®i ®Çu tiªn cña sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc, trong ®ã cã bµi to¸n t¨ng c­êng thu hót nguån vèn FDI ®Ó ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp non trÎ. Kü thuËt - c«ng nghÖ l¹c hËu §¸nh gi¸ chung tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam ( trõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ) so víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ l¹c hËu tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ vµ ®­îc h×nh thµnh ch¾p v¸ tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tiªu hao n¨ng l­îng, nguyªn liÖu cßn kh¸ cao, chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp vµ mÉu m· hµng ho¸ ®¬n ®iÖu. Tû lÖ c«ng nghÖ l¹c hËu vµ trung b×nh chiÕm 60-70%, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i chØ chiÕm 30-40%. ThËm chÝ ë nhiÒu nhµ m¸y, hÇu hÕt c¸c trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng x­ëng, d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®­îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng ë tr×nh ®é cña nh÷ng n¨m 50. Theo ®¸nh gi¸ cña World Bank, hÖ sè ®æi míi c«ng nghÖ cña ViÖt Nam tõ 1960 míi chØ ®¹t 3%/ n¨m vµ kho¶ng 8-10% n¨m giai ®o¹n tõ 1991 ®Õn nay. PhÇn lín c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i tËp trung ë c¸c doanh nghiÖp FDI, c¸c doanh nghiÖp trong c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp . ViÖt Nam hiÖn nay còng nh­ NIEs tr­íc ®©y chñ yÕu ph¶i dùa vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng. Tr×nh ®é kü thuËt - c«ng nghÖ yÕu kÐm cßn thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng phôc vô n«ng nghiÖp cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ chÕ t¹o. Ngo¹i trõ mét sè s¶n phÈm vËt t­, ho¸ chÊt phôc vô n«ng nghiÖp ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc, c«ng nghiÖp ViÖt Nam vÉn ch­a cã kh¶ n¨ng ®¸p øng cho nhu cÇu c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp còng nh­ ®Ó ph¸t triÓn tèi ®a tiÒm n¨ng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n vµ thùc phÈm xuÊt khÈu. VÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua kªnh FDI: chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ chuyÓn giao c«ng nghÖ cßn h¹n chÕ do thiÕu sù lùa chän c«ng nghÖ tèi ­u mét c¸ch chñ ®éng, tr×nh ®é c«ng nghÖ kh«ng phï hîp vµ ®Æc biÖt gi¸ trÞ chuyÓn giao phÇn mÒm vµ know-how cßn rÊt thÊp: 17% so víi thiÕt bÞ lµ 83%. Do ®ã, hµm l­îng kü thuËt - c«ng nghÖ thÓ hiÖn trong gi¸ trÞ s¶n phÈm lµ rÊt thÊp, chØ kho¶ng 20% trong khi ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, tû lÖ nµy trªn 70%. Bªn c¹nh ®ã, kh¶ n¨ng vËn hµnh, thÝch nghi vµ lµm chñ thiÕt bÞ c«ng nghÖ cßn h¹n chÕ, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ kü n¨ng thùc hµnh cña ®éi ngò kü s­, c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n vËn hµnh ch­a cao. HiÖu suÊt sö dông do ®ã ®¹t thÊp, th­êng chØ ®¹t 70-80% c«ng suÊt thiÕt kÕ, ®Æc biÖt trong ngµnh dÖt chØ ®¹t 50-60%. Trong nhiÒu doanh nghiÖp hiÖn t­îng ®an xen gi÷a c«ng nghÖ l¹c hËu, trung b×nh vµ tiªn tiÕn cßn kh¸ phæ biÕn. Tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ cßn thÊp, c«ng nghÖ tiªn tiÕn chñ yÕu tËp trung vµo mét sè ngµnh quang träng nh­ dÇu khÝ, ®iÖn lùc, xi m¨ng, dÖt - may, da giÇy, ®å uèng, l¾p r¸p « t« - xe m¸y, thiÕt bÞ ®iÖn, s¨m lèp, ¾c quy,… ChÊt l­îng cña ®éi ngò lao ®éng cßn rÊt thÊp: VÒ mÆt thÓ lùc, lao ®éng ViÖt Nam cßn yÕu. Trong mét thêi gian dµi, do thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam rÊt thÊp, møc t¨ng GDP kh«ng theo kÞp møc t¨ng d©n sè lµm cho vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ, y tÕ…gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, ®êi sèng cña ng­êi c«ng nh©n suèt mét thêi gian dµi ch­a ®­îc c¶i thiÖn lµ bao. §iÒu nµy ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®ªn sù ph¸t triÓn vÒ thÓ lùc cña ®éi ngò lao ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn sù h×nh thµnh t¸c phong c«ng nghiÖp víi c­êng ®é lao ®éng lín, kh¶ n¨ng chÞu ®­îc ¸p lùc c«ng viÖc vµ kh¶ n¨ng tËp trung cao ®é cho c«ng viÖc cña ng­êi c«ng nh©n trong thêi ®¹i míi. VÒ mÆt tr×nh ®é, kü n¨ng cña ®éi ngò lao ®éng ë ViÖt Nam cßn thÊp so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc chø ch­a nãi g× ®Õn so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Theo sè liÖu thèng kª cña Bé C«ng nghiÖp , tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001 th× ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é, ®· qua ®µo t¹o gåm 227.604 ng­êi, trong ®ã : TiÕn sÜ, phã tiÕn sÜ : 321 ng­êi Th¹c sÜ : 87 ng­êi §¹i häc vµ cao ®¼ng : 31.107 ng­êi Trung häc c«ng nghiÖp : 22.822 ng­êi C«ng nh©n kü thuËt bËc 5 : 3.446 ng­êi C«ng nh©n kü thuËt bËc 4 : 169.821 ng­êi C«ng nh©n lao ®éng phæ th«ng : 180.396 ng­êi C¬ cÊu tr×nh ®é ®µo t¹o còng bÊt hîp lý: tÝnh riªng trong ®éi ngò c¸n bé kü thuËt, cø 1 ng­êi tèt nghiÖp ®¹i häc ( kü s­ ) øng víi 1,75 ng­êi tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp vµ 2,3 c«ng nh©n. Nh­ vËy, ®µo t¹o ®¹i häc qu¸ lín so víi ®µo t¹o nghÒ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nhiÒu thÇy, Ýt thî. C¸c n­íc ph¸t triÓn, th­êng tû lÖ sinh viªn ®¹i häc/ häc sinh häc nghÒ lµ 1/4 cßn ë ViÖt Nam th× ng­îc l¹i. Trong khi ®ã , mét trong nh÷ng biÓu hiÖn yÕu kÐm cña hÖ thèng d¹y nghÒ ë n­íc ta lµ ®éi ngò gi¸o viªn võa máng l¹i võa ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n.Víi c¬ cÊu tr×nh ®é ®µo t¹o nh­ vËy nªn viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt kinh doanh gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Quy m« gi¸o dôc chuyªn nghiÖp , ®µo t¹o nghÒ cßn nhá bÐ, néi dung ®µo t¹o chËm ®æi míi, ch­a g¾n víi thùc tiÕn khiÕn cho lùc l­îng lao ®éng cã tay nghÒ ®· máng l¹i kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña kü thuËt - c«ng nghÖ trong thùc tiÔn. HiÖn nay n­íc ta cã kho¶ng 2,5 triÖu c«ng nh©n, trong ®ã 40% c«ng nh©n ®­îc ®µo t¹o hÖ chuÈn quèc gia, 40% ®­îc ®µo t¹o ng¾n h¹n, sè cßn l¹i ch­a qua ®µo t¹o. Con sè 2,5 triÖu c«ng nh©n lµ qu¸ nhá bÐ, chØ chiÕm kho¶ng gÇn 3% d©n sè vµ 6% lùc l­îng lao ®éng c¶ n­íc. Trong khi ®ã, ®µo t¹o nghÒ cho c«ng nh©n ®· bÞ thu hÑp trong mét thêi gian dµi. Tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 1996, tuyÓn sinh häc nghÒ chÝnh quy gi¶m 35%, gi¸o viªn d¹y nghÒ gi¶m 31%, sè tr­êng d¹y nghÒ gi¶m 41%. N¨m 1998 cã 21 tr­êng, dÕn n¨m 2000 ®· t¨ng lªn 150 tr­êng nh­ng vÉn cßn rÊt nhá bÐ so víi yªu cÇu vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®µo t¹o c«ng nh©n ®ang ®Æt ra. Bªn c¹nh ®ã, ®µo t¹o c«ng nh©n kÜ thuËt cao ( c«ng nh©n trÝ thøc ) cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cßn rÊt h¹n chÕ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng dÉn ®Õn thiÕu hôt c«ng nh©n cho c¸c ngµnh nµy. Theo dù b¸o ®Õn 2010 riªng c¸c khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt cÇn 8 triÖu c«ng nh©n kÜ thuËt vµ ng­êi lao ®éng cã tay nghÒ cao, trong khi ®ã kh¶ n¨ng ®µo t¹o cña c¸c tr­êng vµ c¸c trung t©m d¹y nghÒ chØ cã thÓ ®¸p øng kho¶ng 500.000 ng­êi / n¨m. Nh­ vËy, lao ®éng kü thuËt ë ViÖt Nam ®ang thiÕu nghiªm träng. Qu¶n lý yÕu kÐm: Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ c¬ chÕ qu¶n lý vµ n¨ng lùc cña c¸n bé qu¶n lý. C¬ cÊu qu¶n lý hiÖn hµnh buéc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i ®èi phã víi c¸c luËt lÖ vµ quy ®Þnh rÊt kh¸c nhau, phøc t¹p, nhiÒu ®Çu mèi lµm l·ng phÝ thêi gian vµ kinh phÝ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ ®Çu t­, tµi chÝnh, mua b¸n s¶n phÈm. C¬ chÕ qu¶n lý hiÖn nay cßn h¹n chÕ tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c chñ doanh nghiÖp. C¸n bé qu¶n lý cña ViÖt Nam nãi chung vµ trong C«ng nghiÖp nãi riªng cßn thiÕu vµ phÇn lín ch­a ®­îc ®µo t¹o cã hÖ thèng. NhiÒu ng­êi ch­a cã kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu hµnh doanh nghiÖp trong m«i tr­êng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ViÖc tæ chøc qu¶n lý ë mét sè dù ¸n liªn doanh sau khi ®i vµo ho¹t ®éng ch­a chÆt chÏ, thiÕu kinh nghiÖm g©y thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam; vai trß cña bªn ViÖt Nam bÞ lÊn ¸t do ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý bªn ViÖt Nam kÐm vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ ch­a ®­îc rÌn luyÖn vÒ b¶n lÜnh trong kinh doanh vµ tinh thÇn d©n téc. Ph©n lo¹i hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam xÐt trªn gãc ®é kh¶ n¨ng c¹nh tranh: Dùa trªn nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh vµ nh÷ng khã kh¨n, trë ng¹i cña nÒn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®­îc ph©n tÝch ë trªn, hiÖn t¹i hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam xÐt d­íi gãc ®é kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã thÓ chia thµnh 3 nhãm : Nhãm 1 - Cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh : may mÆc, dµy dÐp, cÊu kiÖn kim lo¹i, chÕ biÕn n«ng l©m - h¶i s¶n, ®éng c¬ diesel nhá Nhãm 2 - SÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong t­¬ng lai : dÖt sîi, c¬ khÝ « t«-xe m¸y-thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö - c«ng nghÖ th«ng tin, ho¸ chÊt - ph©n bãn, giÊy, sµnh sø - thuû tinh, r­îu bia n­íc gi¶i kh¸t, chÕ biÕn s÷a, dÇu thùc vËt, khai kho¸ng vµ chÕ biÕn kho¸ng s¶n. Nhãm 3 - Kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu : thÐp, nh«m, c¬ khÝ chÕ t¹o 2. Bµi häc kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc vÒ thu hót FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp 2.1.Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng n¨m qua cho thÊy ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè then chèt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nãi chung vµ x©y dùng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi riªng. VÒ mÆt thùc tiÔn, viÖc nghiªn cøu kinh nghiÖm vÒ thu hót vµ sö dông FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp cña mét sè n­íc cã Ýt nhiÒu ®iÒu kiÖn t­¬ng ®ång víi ViÖt Nam lµ viÖc lµm cã ý nghÜa thiÕt thùc. Nh­ng tr­íc hÕt vÒ mÆt lý thuyÕt cÇn ph¶i n¾m ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, trong ®ã cã kh¸i niÖm vµ ®éng c¬ cña FDI. Kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi : Theo quü tiÒn tÖ quèc tÕ IMF, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ luång ®Çu t­ thùc tÕ ch¶y vµo ®Ó cã ®­îc mét lîi Ých qun¶ lý l©u dµi trong mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë mét nÒn kinh tÕ kh¸c ngoµi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu t­. Kh¸i niÖm " ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi " ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong luËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 1996 ( luËt söa ®æi bæ sung 2000 vÉn gi÷ nguyªn ) nh­ sau : " §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt k× tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ theo quy ®Þnh cña luËt nµy. " MÆc dï hiÖn nay cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm ®­îc ®­a ra ®Ó ®Þnh nghÜa vÒ FDI nh­ng ®Òu cã thÓ kh¸i qu¸t mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña FDI nh­ sau: - §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ b»ng vèn cña t­ nh©n do cac chñ ®Çu t­ tù quyÕt ®Þnh ®Çu t­, tù quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lç l·i. H×nh thøc nµy mang t×nh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, Ýt cã nh÷ng rµng buéc vÒ chÝnh trÞ, kh«ng ®Ó l¹i g¸nh nÆng nî nÇn cho nÒn kinh tÕ. - Chñ ®Çu t­ cã thÓ ®iÒu hµnh toµn bé mäi ho¹t ®éng ®Çu t­ nÕu lµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi hoÆc tham gia ®iÒu hµnh nÕu lµ doanh nghiÖp liªn doanh tuú theo tû lÖ gãp vèn cña m×nh. - Th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, n­íc chñ nhµ cã thÓ tiÕp nhËn ®­îc vèn, c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý… lµ nh÷ng môc tiªu mµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc. - Nguån vèn ®Çu t­ nµy kh«ng chØ bao gåm vèn ®Çu t­ ban ®Çu cña chñ dù ¸n ®Çu t­ d­íi h×nh thøc vèn ph¸p ®Þnh mµ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng , nã cßn bao gåm vèn vay cña doanh nghiÖp ®Ó triÓn khai hoÆc më réng dù ¸n còng nh­ vèn ®Çu t­ tõ nguån lîi nhuËn thu ®­îc. NhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt vµ vai trß quan träng cña nguån vèn FDI, song vÊn ®Ò quan träng ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy. Muèn vËy, tr­íc hÕt cÇn xem xÐt c¸c chñ ®Çu t­ cÇn g× ë thÞ tr­êng n­íc m×nh th«ng qua viÖc nghiªn cøu ®éng c¬ cña hä. §éng c¬ cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi : §éng c¬ chung nhÊt cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, thuËn lîi vµ an toµn nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao vµ sù thÞnh v­îng l©u dµi cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®éng c¬ cô thÓ cña chñ ®Çu t­ trong tõng dù ¸n l¹i rÊt kh¸c nhau tuú thuéc vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña tõng doanh ngiÖp vµ môc tiªu cña nã ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Kh¸i qu¸t chung l¹i cã ba ®éng c¬ cô thÓ t¹o nªn ba ®Þnh h­íng kh¸c nhau trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: §Çu t­ ®Þnh h­íng thÞ tr­êng §Çu t­ ®Þnh h­íng chi phÝ §Çu t­ ®Þnh h­íng nguån nguyªn liÖu. §Çu t­ ®Þnh h­íng thÞ tr­êng lµ h×nh thøc ®Çu t­ nh»m më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng ty mÑ sang c¸c n­íc së t¹i. ViÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm cïng lo¹i ë n­íc së t¹i lµm cho chñ ®Çu t­ kh«ng cÇn ®Çu t­ thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi l¹i cã thÓ tËn dông ®­îc lao ®éng rÎ, tiÕt kiÖm chi phÝ vËn chuyÓn qua ®ã n©ng cao tû suÊt lîi nhuËn. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë c¸c n­íc thùc chÊt ho¹t ®éng nh­ chi nh¸nh cña c«ng ty mÑ ë chÝnh quèc. ViÖc x©y dùng c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt, chÕ t¹o hoÆc l¾p r¸p t¹i c¸c n­íc së t¹i sÏ më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty mÑ ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt mét sè n­íc nh­ Trung Quèc, ¢n §é, Indonesia …cã dung l­îng thÞ tr­êng lín nªn cã søc hót m¹nh mÏ ®èi víi FDI. §©y còng lµ chiÕn l­îc bµnh tr­íng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®Ó v­ît qua hµng rµo b¶o hé cña c¸c n­íc së t¹i. §Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt non trÎ trong n­íc, h¹n chÕ nhËp khÈu, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· dùng nªn hµng rµo thuÕ quan, phi thuÕ quan. V× thÕ, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng h×nh thøc ®Çu t­ s¶n xuÊt ngay trªn thÞ tr­êng n­íc tiªu thô ®· tr¸nh ®­îc hµng rµo mËu dÞch vµ b¸n ®­îc s¶n phÈm ngay trªn thÞ tr­êng n­íc ®ã. §Çu t­ ®Þnh h­íng chi phÝ lµ h×nh thøc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt th«ng qua viÖc tËn dông nguån lao ®éng rÎ vµ tµi nguyªn s½n cã ë n­íc nhËn ®Çu t­ nh»m t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈ._.m, n©ng cao tû suÊt lîi nhuËn. Do sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt, vÒ møc sèng, thu nhËp…gi÷a c¸c n­íc nªn ®· t¹o ra sù chªnh lÖch vÒ ®iÒu kiÖn, gi¸ c¶ vµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt. H×nh thøc FDI cho phÐp lîi dông sù chªnh lÖch nµy ®Ó gi¶m chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn. Ngoµi ra, vµo nh÷ng n¨m 70 khi cuéc khñng ho¶ng c¬ cÊu diÔn ra, khiÕn c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ph¶i di chuyÓn mét bé phËn s¶n xuÊt cã kü thuËt ®¬n gi¶n sö dông nhiÒu lao ®éng vµ g©y « nhiÔm m«i tr­êng, c«ng nghÖ l¹c hËu nh­ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ gia c«ng quÇn ¸o, giµy dÐp, hµng ®iÖn tö ®¬n gi¶n, s¬ chÕ khai kho¸ng quÆng … sang c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. §Çu t­ ®Þnh h­íng nguyªn vËt liÖu lµ h×nh thøc ®Çu t­ theo chiÒu däc. C¸c c¬ së ë n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cÊu thµnh trong d©y chuyÒn kinh doanh cña c«ng ty mÑ, cã tr¸ch nhiÖm khai th¸c nguån nguyªn liÖu t¹i chç cña n­íc së t¹i cung cÊp cho c«ng ty mÑ ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn, hoµn chØnh s¶n phÈm. B»ng h×nh thøc ®Çu t­ nµy, c¸c chñ ®Çu t­ cã ®­îc thÞ tr­êng cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh vµ gi¸ rÎ v× nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nguån nguyªn liÖu dåi dµo nh­ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn khai th¸c, chÕ biÕn do thiÕu vèn vµ c«ng nghÖ. §Þnh h­íng ®Çu t­ nµy th­êng xuÊt hiÖn trong c¸c dù ¸n khai th¸c dÇu khÝ, tµi nguyªn thiªn nhiªn hoÆc khai th¸c vµ s¬ chÕ c¸c s¶n phÈm n«ng l©m ng­ nghiÖp ë c¸c n­íc së t¹i. 2.2. Bµi häc kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc vÒ thu hót FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp Nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, trong sù ph¸t triÓn cña mét sè nÒn kinh tÕ, ta thÊy cã sù t¸c ®éng to lín cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. §èi víi mçi n­íc cã hoµn c¶nh lÞch sö vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c nhau, th× sù t¸c ®éng cña FDI sÏ kh¸c nhau vÒ chiÒu h­íng, møc ®é, ph¹m vi, còng nh­ lÜnh vùc cô thÓ. NhiÒu n­íc Ch©u A', tuy FDI ch­a ph¶i chiÕm tû träng cao trong tæng vèn ®Çu t­ nh­ng nã l¹i lµ yÕu tè then chèt ®Ó c¸c n­íc nµy thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Vµ, viÖc c¸c n­íc nµy chó träng thu hót FDI vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp lµ c¬ së chñ yÕu ®Ó hä thùc hiÖn b­íc chuyÓn tõ mét n­íc n«ng nghiÖp, khai th¸c tµi nguyªn, xuÊt khÈu nguyªn liÖu lµ chÝnh sang c¸c n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Tham kh¶o kinh nghiÖm vÒ thu hót vµ sö dông FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp cña mét sè n­íc cã Ýt nhiÒu ®iÒu kiÖn t­¬ng ®ång víi ViÖt Nam lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc chÝnh lµ c¬ së ®Ó chóng ta tham kh¶o, häc hái nh÷ng thµnh c«ng vµ nÐ tr¸nh nh÷ng ®iÒu ch­a hîp lý mµ c¸c n­íc ®i tr­íc vÊp ph¶i. Tuy nhiªn, trong giíi h¹n cña kho¸ luËn, t«i chän ba n­íc t­¬ng ®èi ®iÓn h×nh cho tõng lo¹i kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, vµ kinh nghiÖm cña hä cã thÓ thÝch hîp víi yªu cÇu tham kh¶o cña ViÖt Nam. Kinh nghiÖm cña ba n­íc mµ t«i nªu lªn d­íi ®©y bao gåm c¶ kinh nghiÖm thµnh c«ng còng nh­ kinh nghiÖm ch­a thµnh c«ng. 2.2.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan Th¸i Lan lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång víi ViÖt Nam vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ( ®Êt ®ai, khÝ hËu, tµi nguyªn ), vÒ x· héi ( mét sè tËp qu¸n, nh©n v¨n, d©n sè ®«ng vµ phÇn lín sèng ë n«ng th«n, dung l­îng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng lín ), vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ( c«ng nghiÖp cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp ). Nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ Th¸i Lan ®· ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn thuéc lo¹i nhanh trong khu vùc, trong ®ã cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña FDI. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp , ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· rÊt khÐo lÐo trong viÖc kÕt hîp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi chiÕn l­îc c«ng nghiÖp hãa cña tõng thêi k×. ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch m¹nh c¸c nguån vèn trong n­íc cïng tham gia ®Çu t­ víi c¸c dù ¸n c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tû lÖ vèn trong n­íc cña c¸c dù ¸n nµy lªn tíi 71,7% ( thêi k× 1960-1985 ), 71,6% ( thêi k× 1986-1995 ). VÒ chÝnh s¸ch tiÕp nhËn FDI nãi chung, Th¸i Lan ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng n­íc cã chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng vµ cã søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ . Tuy nhiªn , phÇn kinh nghiÖm mµ t«i muèn nªu tiÕp ë ®©y nhÊn m¹nh h¬n mét sè nh÷ng vÊn ®Ò ch­a hîp lý trong thu hót vµ sö dông FDI ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, v× ®©y lµ n¬i xuÊt ph¸t cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ 1997. Thø nhÊt, ngay tõ thêi k× ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, xuÊt ph¸t tõ mong muèn ph¸t triÓn nhanh nªn Th¸i Lan ®· triÓn khai ®Çu t­ thiÕu quy ho¹ch hoÆc theo quy ho¹ch mÊt c©n ®èi gi÷a ph¸t triÓn s¶n xuÊt víi x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, chó träng qu¸ nhiÒu ®Õn c«ng nghiÖp khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ Ýt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò cñng cè vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. PhÇn lín c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Òu tËp trung ë thñ ®« Bangkok vµ c¸c vïng l©n cËn. §iÒu nµy, mét mÆt lµm cho c¸c c¬ së h¹ tÇng ë Bangkok ®· kh«ng thÓ ®¸p øng næi nhu cÇu, g©y c¶n trë lín ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÊt th¶i vµ khÝ th¶i c«ng nghiÖp ®· khiÕn cho Bangkok ph¶i chÞu søc Ðp lín nhÊt vÒ m«i tr­êng. MÆt kh¸c, mét thêi kú dµi ChÝnh phñ Th¸i Lan khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ ®Æt c¬ së gÇn thñ ®« vµ sù tËp trung nµy cuèi cïng ®· dÉn ®Õn sù bÊt hîp lý trong bè trÝ ®Çu t­ theo ®Þa bµn. Thø hai, do ®Çu t­ thiÕu c©n ®èi nªn cã mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt chÞu ¶nh h­ëng to lín cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi . §iÒu nµy dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ Th¸i Lan bÞ lÖ thuéc lín vµo sù t¸i ®Çu t­ cña chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ chÝnh phñ rÊt khã kh¨n trong viÖc sö dông nguån tµi nguyªn trong n­íc ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt ®Çu t­ . Thø ba, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· g©y cho Th¸i Lan sù thiÕu hôt nghiªm träng lùc l­îng kÜ s­ vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ. T×nh tr¹ng nµy, tr­íc hÕt xuÊt ph¸t tõ sù hÊp dÉn vÒ thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nªn ®· t¹o ra lùc hót ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c lùc l­îng lao ®éng. Lùc hót nµy céng víi t×nh tr¹ng thiÕu ®Çu t­ c¬ b¶n cho gi¸o dôc ®µo t¹o, nªn ë Th¸i Lan vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng phæ biÕn lµ sè häc sinh tèt nghiÖp trung häc phæ th«ng cã nguyÖn väng vµo häc tiÕp ®¹i häc hoÆc nh÷ng ngµnh nghÒ phï hîp víi yªu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi , cßn rÊt Ýt cã nguyÖn väng vµo häc ë c¸c tr­êng c«ng nh©n kü thuËt, ®µo t¹o nghª`. Bªn c¹nh ®ã trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ng­êi Th¸i Lan rÊt Ýt n¾m gi÷ c¸c chøc vô quan träng trong qu¶n lý, kinh doanh mµ phÇn lín do ng­êi n­íc ngoµi ®¶m nhËn. Së dÜ cã hiÖn t­îng nµy lµ v× nguån cung cÊp nh©n lùc ë cÊp qu¶n lý, kinh doanh cã n¨ng lùc ë Th¸i Lan kh«ng ®­îc chuÈn bÞ, ®µo t¹o mét c¸ch c¬ b¶n nªn rÊt thiÕu hôt. ViÖc phã th¸c qu¶n lý doanh nghiÖp cho ng­êi n­íc ngoµi sÏ g©y thiÖt h¹i cho kinh tÕ Th¸i Lan tr­íc m¾t còng nh­ vÒ l©u dµi. 2.2.2. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc KÓ tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa vµo n¨m 1979 cho ®Õn nay kinh tÕ Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín. Mét trong nh÷ng nh©n tè chi phèi m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc trong h¬n 20 n¨m qua lµ sù thµnh c«ng trong viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi . NÕu n¨m 1991 Trung Quèc chØ ®øng thø 13 thÕ giíi vµ thø 3 trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vÒ thu hót FDI th× chØ 2 n¨m sau, n¨m 1993 n­íc nµy ®· ®øng ®Çu c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vÒ lÜnh vùc nµy. B×nh qu©n tõ n¨m 1979 ®Õn 1998, b×nh qu©n mçi n¨m ë Trung Quèc cã tíi gÇn 13 tû USD vèn FDI ®­îc thùc hiÖn, thùc sù trë thµnh ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn môc tiªu hµng ®Çu lµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp trong chÝnh s¸ch thu hót FDI cña quèc gia nµy. ChÝnh phñ Trung Quèc , víi chñ tr­¬ng thu hót c«ng nghÖ nguån hiÖn ®¹i tõ c¸c c«ng ty mÑ , ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc thu hót c¸c tËp ®oµn lín cña thÕ giíi ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­. HiÖn nay Trung Quèc ®· thu hót ®­îc 200/500 tËp ®oµn lín cña thÕ giíi ®Õn thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp (trong khi ®ã con sè nµy ë ViÖt Nam míi chØ dõng l¹i ë con sè 50/500 ). MÆt kh¸c, Trung Quèc ®· huy ®éng ®­îc tèi ®a c¸c tiÒm n¨ng cña ng­êi Hoa ë n­íc ngoµi . Hoa kiÒu kh«ng nh÷ng ®· thùc sù trë thµnh lùc l­îng hïng hËu tiÕn hµnh viÖc tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ chÝnh s¸ch vËn ®éng, lµm m«i giíi FDI cho Trung Quèc mµ hä cßn lµ lùc l­îng chñ yÕu trùc tiÕp chuyÓn vèn vµ c«ng nghÖ ( ë møc trung b×nh ) vÒ n­íc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ , chiÕm 70-80% sè dù ¸n. §©y còng lµ bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nguån vèn ®Çu t­ tõ ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi . VÒ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m khuyÕn khÝch FDI nãi chung vµ FDI vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp nãi riªng, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ®­a ra nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña tõng thêi k×. Thêi k× míi më cöa, Trung Quèc cho h­ëng chÕ ®é miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c thiÕt bÞ, vËt t­ ®­a vµo thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ , ®ång thêi cho phÐp gi¶m tõ 5-25% thuÕ h¶i quan ®èi víi c¸c vËt t­ nhËp khÈu ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu. §Õn giai ®o¹n cÇn kªu gäi dù ¸n ®Çu t­ vµo nh÷ng vïng khã kh¨n nh»m ®­a c«ng nghiÖp ®Õn víi vïng n«ng th«n phôc vô hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp, Trung Quèc cho c¸c doanh nghiÖp ®ãng t¹i vïng khã kh¨n ®Òu ®­îc gi¶m 24% so víi c¸c møc thuÕ cïng lo¹i ®¸nh vµo c¸c doanh nghiÖp ®ãng ë n¬i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n. Gi¸ thuª ®Êt t¹i c¸c Khu c«ng nghiÖp, Khu chÕ xuÊt ®ãng t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng ch­a cã nhiÒu thuËn lîi ë s©u trong lôc ®Þa ®­îc gi¶m tíi 20%-30% so víi c¸c ®Þa bµn cã nhiÒu thuËn lîi h¬n, vÝ dô nh­ c¸c 14 thµnh phè ven biÓn vµ c¸c vïng ®ång b»ng vµ ch©u thæ c¸c s«ng. Tuy nhiªn, nÕu xÐt riªng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp , th× mét vÊn ®Ò bÊt lîi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ Trung Quèc hiÖn nay lµ vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ-kü thuËt c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn rÊt Ýt. C¸c nhµ m¸y trong n­íc ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chän lµm ®èi t¸c liªn doanh, ®a phÇn lµ c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng ®ang trong thêi k× s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy cho thÊy doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang " gãp phÇn " lµm suy yÕu dÇn doanh nghiÖp trong n­íc cña Trung Quèc. MÆt kh¸c, cã nh÷ng nhµ m¸y xÝ nghiÖp vèn dÜ võa lµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh võa lµ n¬i triÓn khai nghiªn cøu, ph¸t triÓn kü thuËt nh­ng khi tham gia liªn doanh, bªn n­íc ngoµi ®· h¹n chÕ dÇn dÉn ®Õn triÖt tiªu c«ng viÖc nghiªn cøu nh»m tõng b­íc buéc ®èi t¸c Trung Quèc lÖ thuéc hoµn toµn vµo bªn ®èi t¸c n­íc ngoµi, nhÊt lµ sù lÖ thuéc vÒ kü thuËt. 2.2.3. Kinh nghiÖm cña Singapore Singapore tuy lµ mét n­íc cã quy m« diÖn tÝch, d©n sè nhá, Ýt tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ng ®©y l¹i lµ mét trong nh÷ng quèc gia rÊt thµnh c«ng trong viÖc héi nhËp ë møc ®é cao víi thÞ tr­êng quèc tÕ c¶ vÒ mËu dÞch hµng ho¸ còng nh­ thÞ tr­êng vèn. N­íc nµy ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn mét nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, mét phÇn quan träng lµ nhê thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Ngay tõ thêi k× ®Çu, ChÝnh phñ Singapo ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, thu hót c¸c dù ¸n cã quy m« lín, m¹nh d¹n më cöa vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNCs) ®Õn ®Çu t­ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i n­íc m×nh. Hä sö dông chñ yÕu c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó ®iÒu chØnh ®Çu t­ theo môc tiªu vµ c¬ cÊu kinh tÕ cÇn ®¹t tíi cña mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, ChÝnh phñ Singapore ®· dù kiÕn tr­íc vµ ®­a ra b¶ng ph©n lo¹i c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp, c¸c ngµnh s¶n xuÊt cÇn gäi vèn ®Çu t­ vµ ®i cïng víi nã lµ c¸c chÕ ®é ­u ®·i cô thÓ. Bµi häc kinh nghiÖm ®¸ng chó ý ®èi víi ViÖt Nam lµ, ®Ó h­íng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµo phôc vô xuÊt khÈu, Singapore ®· c¨n cø vµo møc ®é kh¸c nhau vÒ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®Ó x¸c ®Þnh c¸c møc ­u ®·i kh¸c nhau, ®ång thêi ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé vµ ­u ®·i ®Æc biÖt ®èi víi viÖc chuyÓn giao c¸c bÝ quyÕt kü thuËt vµ c¸c thiÕt bÞ tiªn tiÕn : -§èi víi nh÷ng xÝ nghiÖp cã vèn FDI thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, cã vèn ®Çu t­ tõ 1 triÖu ®« la Singapore trë lªn th× ®­îc miÔn thuÕ 5 n¨m kÓ c¶ l·i cæ phÇn vµ thuÕ thu nhËp. -§èi víi c¸c nhµ m¸y cã FDI s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm h­íng vÒ xuÊt khÈu, hµng n¨m cã trÞ gi¸ hµng xuÊt khÈu Ýt nhÊt 100.000 USD th× sè lîi nhuËn xuÊt khÈu ®­îc miÔn 90% thuÕ. NÕu xÝ nghiÖp thuéc lo¹i s¶n xuÊt kh«ng ph¶i h­íng vÒ xuÊt khÈu th× ph¶i chÞu thuÕ víi møc tû suÊt 40% , th× xÝ nghiÖp s¶n xuÊt h­íng vÒ xuÊt khÈu chØ ph¶i chÞu møc thuÕ 4%. -NÕu xÝ nghiÖp cã vèn FDI thuéc lo¹i s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu võa lµ xÝ nghiÖp thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän th× thêi gian ®­îc h­ëng chÕ ®é miÔn thuÕ kÐo dµi tíi 8 n¨m. Vµ, nÕu xÝ nghiÖp cã c¶ 2 ®iÒu kiÖn trªn l¹i võa cã vèn ®Çu t­ vµo tµi s¶n cè ®Þnh tõ 150 triÖu SD trë lªn thi` thêi gian ®­îc miÔn thuÕ cã thÓ kÐo dµi tíi 15 n¨m. Tõ n¨m 1975, nh÷ng c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo Singapore víi nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ tiªn tiÕn, s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã hµm l­îng khoa häc - kü thuËt cao cßn ®­îc h­ëng thªm c¸c chÕ ®é ­u ®·i kh¸c nh­ chÝnh phñ cho vay hoÆc b¶o hiÓm ®Çu t­, t¨ng thêi gian miÔn thuÕ. VÒ vÊn ®Ò lao ®éng, Singapo ®· x©y dùng hÖ thèng tr­êng chuyªn khoa nghÒ nghiÖp, hîp t¸c víi n­íc ngoµi tæ chøc c¸c trung t©m ®µo t¹o, tuyÓn chän, cö c«ng nh©n ra n­íc ngoµi tËp huÊn chuyªn m«n, ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®Òu chñ ®éng tiÕn hµnh båi d­ìng ®èi víi c«ng nh©n vµ c¸n bé qu¶n lý ®Ó ®µo t¹o mét lùc l­îng nh©n tµi, ®¶m b¶o ®¸p øng ®ñ yªu cÇu vÒ tr×nh ®é lao ®éng kÜ thuËt vµ qu¶n lý. Singapore ®· rÊt thµnh c«ng kh«ng chØ trong viÖc thu hót sè dù ¸n, vèn FDI mµ cßn c¶ trong viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ lo¹i h×nh kinh tÕ nµy, ®­a nÒn c«ng nghiÖp trong n­íc lªn ngang tÇm tr×nh ®é cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vµ tham gia m¹nh mÏ vµo mËu dÞch hµng ho¸ quèc tÕ, gãp phÇn quan träng vµo thµnh tùu tæng kim ng¹ch mËu dÞch quèc tÕ cña Singapore cao h¬n gÊp 3 lÇn GDP vµ trªn 80% tæng vèn ®Çu t­ vµo khu vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o lµ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong LÜnh vùc c«ng nghiÖp 1. S¬ l­îc vÒ FDI vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua T×nh h×nh cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ : KÓ tõ khi ban hµnh luËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn hÕt th¸ng 9/2002 ®· cã 4240 dù ¸n ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­ víi tæng V§K ®¹t kho¶ng 42,041 tØ USD, trong ®ã thêi k× 1988-1990 cã 219 dù ¸n (V§K: 1,6 tØ USD), thêi k× 1991-1995 cã 1398 dù ¸n (V§K: 16,24 tØ USD), thêi k× 1996-2000: 1648 dù ¸n (V§K: 20,8 tØ USD), n¨m 2001: 462 dù ¸n (V§K: 2,44 tØ USD). Tõ ®Çu n¨m ®Õn th¸ng 10/2002, ®· cã 505 dù ¸n víi tæng V§K ®¹t 961 tr.USD. T×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n: TÝnh tíi ®Çu th¸ng 10/2002, c¶ n­íc cã 3524 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi tæng V§K ®¹t 38,9 tØ USD. Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002, ®· cã 29 dù ¸n qui m« lín vµ hµng tr¨m dù ¸n qui m« võa vµ nhá ®i vµo s¶n xuÊt cã DT. TÝnh ®Õn nay, c¸c dù ¸n FDI ®· t¹o ra tæng DT 39,2 tØ USD, xuÊt khÈu 18,482 tØ USD (kh«ng kÓ dÇu khÝ), nép ng©n s¸ch trªn 2,46 tØ USD. Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002, khu vùc kinh tÕ cã vèn §TNN t¹o ra tæng DT 5,8 tØ USD (kh«ng kÓ dÇu khÝ) , xuÊt khÈu ®¹t 3,109 tØ USD (kh«ng kÓ dÇu th«) t¨ng 13% cïng k× n¨m 2001, gÊp 4 lÇn møc t¨ng chung c¶ n­íc (2,8%) vµ chiÕm 26,2% kim ng¹ch xuÊt khÈu; nép ng©n s¸ch 286 tr.USD. TÝnh ®Õn 10/2002, ®· cã gÇn 900 dù ¸n ®¨ng kÝ t¨ng vèn víi qui m« vèn t¨ng thªm ®¹t kho¶ng 7,1518 tØ USD .Riªng thêi k× 1996-2000 cã trªn 300 dù ¸n t¨ng vèn më réng kinh doanh víi tæng vèn t¨ng thªm ®¹t 3,85 tØ USD, gÊp 1,8 lÇn qui m« t¨ng vèn cña 5 n¨m tr­íc (1991-1995 lµ 2,1 tØ USD). N¨m 2001, ®· cã 210 l­ît dù ¸n t¨ng vèn víi tæng V§K ®¹t 580 tr.USD. Trong khi ®ã, chØ trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002, ®· cã 181 l­ît dù ¸n t¨ng vèn víi tæng V§K 601 tr.USD. Tæng VTH tÝnh tíi th¸ng 10/2002 ®¹t 20,73 tØ USD (kh«ng kÓ c¸c dù ¸n ®· hÕt hiÖu lùc) trong ®ã, VTH giai ®o¹n 1996-2000 ®¹t 12,8 tØ USD, chiÕm 24% tæng vèn ®Çu t­ x· héi. N¨m 2001, VTH ®¹t 2,3 tØ USD, t¨ng 3% so víi n¨m 2000. TÝnh tõ ®Çu n¨m tíi 10/2002, VTH ®¹t 1650 tr.USD, t¨ng 8% so víi cïng k× 2001. Trong c¬ cÊu VTH, phÇn vèn gãp cña bªn ViÖt Nam cßn thÊp, chñ yÕu lµ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt (1tØ vµ 1,2 tØ USD trong c¸c giai ®o¹n 1991-1995, 1996-2000). Vèn tõ n­íc ngoµi chiÕm tØ träng lín (6,1 vµ 11,6 tØ USD), tuy nhiªn vèn vay tõ n­íc ngoµi trong tæng VTH kh¸ cao (2,6 vµ 5,3 tØ USD trong c¸c giai ®o¹n 1991-1995, 1996-2000). T×nh h×nh rót giÊy phÐp ®Çu t­, gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n: TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001, ®· cã 694 dù ¸n bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n, víi tæng V§K 9,1 tØ USD, trong ®ã thêi k× 1996-2000 cã 406 dù ¸n gi¶i thÓ (V§K: 6,56 tØ USD), t¨ng 69% vÒ sè dù ¸n, gÊp 4,3 lÇn vÒ vèn gi¶i thÓ so víi 1991-1995 (236 dù ¸n, V§K 1,5 tØ USD). N¨m 2001, cã 52 dù ¸n bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n víi sè V§K gÇn 1,1 tØ USD. TØ lÖ gi¶i thÓ lín nhÊt lµ liªn doanh (70% sè dù ¸n), trong khi dù ¸n 100% vèn n­íc ngoµi chØ chiÕm 21%, H§HTKD chiÕm 9%. 2. Kh¸i qu¸t chung vÒ FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp Sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t­ : TÝnh ®Õn ngµy 31/12/2001 c¶ n­íc cã 3.046 dù ¸n FDI víi tæng sè V§K lµ 37.861 tr.USD, VTH lµ 18.693 tr.USD trong ®ã cã 1.773 dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc CN víi sè V§K lµ 17.716 tr.USD, chiÕm 58,2% sè dù ¸n víi 46,79% tæng vèn ®Çu t­ FDI cña c¶ n­íc, thÓ hiÖn qua b¶ng sau : B¶ng 3 : Tû träng vèn FDI vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp FDI C¶ n­íc C«ng nhiÖp Tû träng (%) Tæng sè dù ¸n 3.046 1.773 58,20 V§K (Tr.USD) 37.861 17.716 46,79 VTH (Tr.USD) 18.693 10.019 53,60 (Nguån : Vô QLDA-Bé KH&§T) NÕu chia lÜnh vùc CN thµnh 19 ngµnh nhá gåm : c¬ khÝ, da dÇy, dÖt-may, ho¸ chÊt, thuèc l¸, mü phÈm, luyÖn kim, thùc phÈm, dÇu thùc vËt, Khai th¸c than, ®iÖn tö-tin häc, chÕ biÕn dÇu khÝ, ®iÖn vµ dÞch vô ®iÖn, hµng CN nhÑ, r­îu-bia- n­íc gi¶i kh¸t, giÊy vµ c¸c s¶n phÈm giÊy, nhùa vµ c¸c s¶n phÈm nhùa, kho¸ng s¶n-vµng b¹c ®¸ quý, vËt liÖu-s¶n phÈm néi thÊt x©y dùng th× C¬ khÝ ®øng ®Çu vÒ sè dù ¸n (194 dù ¸n), tæng V§K (2,412 tû USD, chiÕm tû träng 17,7%), VTH (chiÕm tû träng 20,3%) còng nh­ DT (chiÕm 16% tæng DT cña c¸c chuyªn ngµnh CN ). TiÕp ®Õn lµ Da giÇy, xÕp thø nhÊt vÒ sè l­îng lao ®éng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu, thø ba vÒ DT nh­ng vèn ®Çu t­ l¹i xÕp thø 11 trong sè 19 chuyªn ngµnh c¬ b¶n cña CN. Ngµnh §iÖn tö tin häc, xÕp thø hai vÒ DT (sau C¬ khÝ) vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu (sau Da giÇy) mÆc dï vèn ®Çu t­ xÕp thø 8. Ngµnh s¶n xuÊt R­îu-bia-n­íc gi¶i kh¸t cã sè nép ng©n s¸ch luü kÕ rÊt lín (128 Tr. USD) trong khi ®ã c¸c ngµnh kh¸c cã sè nép ng©n s¸ch nhá, chØ trªn d­íi 40 Tr. USD. NÕu ph©n chia lÜnh vùc CN thµnh 4 ngµnh lín lµ CN dÇu khÝ, CN nÆng, CN nhÑ vµ CN thùc phÈm th× t×nh h×nh ®Çu t­ thÓ hiÖn ë b¶ng sau : B¶ng 4 : FDI trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp Ngµnh Sè dù ¸n V§K (Tr.USD) VP§ (Tr.USD) VTH (Tr.USD) CN 1.773 17.716 8.327,46 10.019 % 100 100 100 100 CN dÇu khÝ 28 3.176,12 2.159,48 2.839,01 % 1,58 17,92 25,93 28,33 CN nhÑ 791 4.382,7 1.969,81 2.069,01 % 44,61 24,74 23,65 20,65 CN nÆng 789 7.803,7 3.195,96 3.828,96 % 44,5 44,04 38,38 38,21 CN thùc phÈm 165 2.353,44 1.002,18 1.282,33 % 9,31 13,3 12,04 12,81 (Nguån : Vô QLDA-Bé KH&§T) B¶ng 5 cho thÊy, nÕu theo sè dù ¸n th× CN nhÑ ®øng ®Çu vÒ sè dù ¸n, c¸c dù ¸n tËp trung chñ yÕu vµo DÖt may vµ Da giÇy do thu hót nguån lao ®éng rÎ, m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ kh«ng ®ßi hái qu¸ hiÖn ®¹i mµ chØ ë møc trung b×nh tiªn tiÕn, vèn ®Çu t­ cho mét dù ¸n kh«ng ®ßi hái qu¸ lín. TiÕp ®Õn lµ CN nÆng, ®øng thø hai vÒ tæng sè dù ¸n nh­ng l¹i ®øng thø nhÊt vÒ V§K (44,04%) vµ VTH (38,21%). §Çu t­ vµo CN nÆng ®ßi hái vèn lín, d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®ßi hái c¸n bé qu¶n lý còng nh­ c«ng nh©n kü thuËt ph¶i ®¹t mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. CN thùc phÈm víi 165 dù ¸n lµ ngµnh cã tû lÖ VTH so víi V§K cao : 54,49% (sau CN dÇu khÝ). Cuèi cïng lµ DÇu khÝ, mÆc dï h¹n chÕ vÒ ®èi t¸c ®Çu t­ còng nh­ sè dù ¸n nh­ng cã tû lÖ V§K trªn VTH cao nhÊt : 89,38% vµ còng lµ ngµnh cã tû lÖ V§K b×nh qu©n cho mét dù ¸n cao nhÊt, tû lÖ ®ãng gãp vµo GDP vµ møc thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng cao nhÊt n­íc. H×nh thøc ®Çu t­ : Trong c¸c h×nh thøc ®Çu t­, h×nh thøc BOT vµ Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (H§HTKD) rÊt khiªm tèn c¶ vÒ sè dù ¸n lÉn vèn ®Çu t­. Chñ yÕu vÉn lµ h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi chiÕm 57,6% sè dù ¸n ; 41,4% V§K ; 43% VTH vµ h×nh thøc liªn doanh chiÕm 39,5% dù ¸n ; 55,2% V§K vµ 56,1% VTH. Trong giai ®o¹n 1988-1996 gÇn nh­ kh«ng cã h×nh thøc ®Çu t­ nµo d­íi d¹ng BOT vµ H§HTKD. §Þa bµn ®Çu t­: Cho tíi nay ®· cã h¬n 45 tØnh, thµnh phè cã c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc CN ®ang ho¹t ®éng. Trong ®ã, TP Hå ChÝ Minh ®øng ®Çu c¶ n­íc vÒ sè dù ¸n (37,5%), VTH (28,61%), DT (3,197 tû USD), nép ng©n s¸ch (153 Tr.USD) vµ thu hót lao ®éng (69.710 ng­êi); ®ång thêi còng ®øng thø hai c¶ n­íc vÒ V§K (2,98 tû USD) vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu (988,7 Tr.USD). §ång Nai lµ ®Þa ph­¬ng cã tæng V§K (3,584 tû USD) vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu (1,86 tû USD) cao nhÊt c¶ n­íc. PhÇn lín c¸c dù ¸n s¶n xuÊt CN cã vèn ®Çu t­ lín tËp trung t¹i ®©y vµ ®­a §ång Nai trë thµnh mét trung t©m CN lín nhÊt c¶ n­íc. B×nh D­¬ng ®øng thø ba c¶ n­íc vÒ sè dù ¸n, thø t­ vÒ vèn ®Çu t­. Cã thÓ nãi sau TP Hå ChÝ Minh th× hai tØnh §ång Nai vµ B×nh D­¬ng lµ nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu thµnh c«ng trong thu hót FDI. Së dÜ nh÷ng n¬i nµy thu hót ®­îc nhiÒu vèn FDI lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nh­ : hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn, ®Þa thÕ thuËn lîi céng thªm nhiÒu ­u ®·i h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi . Hµ Néi ®øng sau B×nh D­¬ng vÒ thu hót FDI, nh­ng Hµ Néi v­ît lªn B×nh D­¬ng ®Ó ®øng thø ba vÒ VTH, DT vµ xuÊt khÈu. Hµ Néi ®øng thø hai vÒ nép ng©n s¸ch, cã tû lÖ VTH ®¹t trªn 58% so víi V§K, cao h¬n c¶ TP Hå ChÝ Minh vµ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi tû lÖ chung cña c¶ n­íc. §èi t¸c ®Çu t­ : §Õn nay ®· cã h¬n 45 quèc gia cã dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt CN vµo n­íc ta (kh«ng kÓ c¸c dù ¸n th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ).Cã 5 n­íc víi tæng sè V§K cña c¸c dù ¸n lªn tíi trªn 1,3 tû USD lµ NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan , Singapore vµ LB Nga . Nhãm n­íc cã tæng vèn ®Çu t­ trªn 500-1000 tr.USD lµ Hång K«ng; Hoa Kú ; Malaysia vµ British Virgin Islands . Nhãm c¸c n­íc cã tæng V§K cña c¸c dù ¸n tõ 100 USD ®Õn d­íi 400 Tr.USD lµ Th¸i Lan, Anh, Hµ Lan, Bermuda, Indonesia, Australia, Ph¸p, §an M¹ch. B¶ng 5 : C¸c ®èi t¸c cã vèn ®Çu t­ lín nhÊt vµo CN giai ®o¹n 1988-2001 TT §èi t¸c ®Çu t­ Sè dù ¸n V§K (Tr.USD) 1 NhËt B¶n 163 2.214 2 Hµn Quèc 151 1.833 3 §µi Loan 262 1.655 4 Singapore 91 1.489 5 Liªn Bang Nga 12 1.325 6 Hång K«ng 71 742 7 Hoa Kú 37 709 8 Malaysia 30 701 9 British Virgin Islands 15 527,8 (Nguån : Vô QLDA-Bé KH&§T) Trªn ®©y lµ kh¸i qu¸t chung t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc CN ë ViÖt Nam. Sau ®©y xin tr×nh bµy s©u h¬n t×nh h×nh FDI vµo tõng chuyªn ngµnh cô thÓ. 3. T×nh h×nh FDI vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp 3.1. C«ng nghiÖp dÇu khÝ Cho tíi nay, ngoµi c«ng ty liªn doanh Vietsopetro thùc hiÖn theo hiÖp ®Þnh cña hai ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Liªn X« (cò) mµ hiÖn nay do LB Nga thõa kÕ , n­íc ta ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c tËp ®oµn dÇu khÝ lín cña thÕ giíi vµo th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ t¹i thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam theo h×nh thøc hîp ®ång ph©n chia s¶n phÈm. Tuy cßn khiªm tèn vÒ sè dù ¸n song ®©y lµ ngµnh cã tû lÖ VTH so víi V§K cao nhÊt (89,38%) vµ còng lµ ngµnh cã sè V§K b×nh qu©n trªn mét dù ¸n cao nhÊt (113,43 tr.USD/dù ¸n). LÜnh vùc nµy thu hót trªn d­íi 1.522 lao ®éng víi tæng DT ®¹t kho¶ng 201 tr.USD mçi n¨m vµ ®ãng gãp trung b×nh 20% vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc CN dÇu khÝ bao gåm : Ho¹t ®éng t×m kiÕm, th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ ; Ho¹t ®éng chÕ biÕn dÇu khÝ vµ Ho¹t ®éng dÞch vô dÇu khÝ. Ho¹t ®éng t×m kiÕm, th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ : Tõ khi cã LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam (19/12/1987) tíi nay, n­íc ta ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho 45 hîp ®ång khai th¸c dÇu khÝ (kh«ng kÓ liªn doanh dÇu khÝ ViÖt-X« ®· ho¹t ®éng tr­íc ®ã). Cho tíi nay ®· cã 28 dù ¸n ®ang cßn hiÖu lùc ho¹t ®éng víi tæng V§K h¬n 1,290 tû USD vµ VP§ h¬n 1,262 tû USD d­íi c¸c h×nh thøc hîp ®ång chia s¶n phÈm (PSC), hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC), liªn doanh (JV). Trong sè 28 dù ¸n ®ang cã hiÖu lùc, cã 27 dù ¸n ®· triÓn khai th¨m dß víi tæng VTH h¬n 2,656 tû USD, v­ît h¬n gÊp ®«i vèn ®Çu t­ cam kÕt ban ®Çu. §©y lµ khu vùc ®Çu t­ cã tû lÖ VTH so víi V§K cao nhÊt (205,9%) vµ tû lÖ VP§ thùc hiÖn còng rÊt cao (84,5%) vµ phÇn lín vèn ®Òu do n­íc ngoµi ®­a vµo. §iÒu nµy chøng tá r»ng c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi rÊt quan t©m tíi tiÒm n¨ng khai th¸c dÇu khÝ cña n­íc ta, nhÊt lµ nh÷ng n¨m 1989-1996. Tuy nhiªn sù quan t©m nµy còng ®· gi¶m, trong hai n¨m 1997 vµ 1998 chØ cã hai hîp ®ång vÒ th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ ®­îc cÊp phÐp, n¨m 1999 kh«ng cã dù ¸n nµo, n¨m 2000 cã 8 dù ¸n khai th¸c th¨m dß dÇu khÝ ®­îc cÊp phÐp d­íi h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh gi÷a ViÖt Nam víi Malaysia vµ Liªn bang Nga. Thùc tÕ cho thÊy, ®Õn nay ®· cã h¬n 20 hîp ®ång t×m kiÕm th¨m dß dÇu khÝ kÕt thóc víi V§T kho¶ng 1,4 tû USD, tæng diÖn tÝch t×m kiÕm th¨m dß trªn ®Êt liÒn vµ trªn thÒm lôc ®Þa kho¶ng 250.000km2..Míi chØ cã 2 dù ¸n th¨m dß dÇu khÝ ®· cã s¶n phÈm kh¸ch hµng, cã DT xuÊt khÈu lµ Hîp ®ång ph©n chia s¶n phÈm dÇu khÝ l« 05-1 má §¹i Hïng víi Malaysia vµ Hîp ®ång ph©n chia dÇu khÝ vïng Bån Tròng víi Singapore. Tæng DT xuÊt khÈu cña hai hîp ®ång nµy gÇn 104,5 tr.USD. Riªng XÝ nghiÖp liªn doanh Viªtsopetro cho tíi nay ®· s¶n xuÊt ®­îc 60 triÖu tÊn dÇu th« vµ 1 tû m3 khÝ. Cã thÓ nãi hÇu nh­ toµn bé ho¹t ®éng t×m kiÕm th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ cña ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸c h×nh thøc hîp t¸c víi n­íc ngoµi, qua ®ã ®· gi¶i quyÕt ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý, gãp phÇn t¹o lËp mét ngµnh CN míi víi tr×nh ®é kü thuËt tiªn tiÕn. C¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc t×m kiÕm, th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ ®· gãp phÇn chÝnh x¸c hãa cÊu tróc ®Þa chÊt c¸c bÓ trÇm tÝch cã triÓn väng dÇu khÝ, ph¸t hiÖn kho¶ng 50 cÊu t¹o cã chøa dÇu vµ khÝ, x¸c ®Þnh vµ ®­a vµo khai th¸c c¸c má dÇu khÝ th­¬ng mai nh­ §¹i Hïng, Hång Ngäc (Rubby), R¹ng §«ng, Bunga Kekwa; chuÈn bÞ khai th¸c c¸c má nh­ : Lan T©y, Lan §á, H¶i Th¹ch… (ngoµi c¸c má B¹ch Hæ, Rång do Viªtso ®iÒu hµnh). S¶n l­îng dÇu khÝ khai th¸c t¨ng dÇn qua c¸c n¨m : n¨m 1986 lµ 0,04 triÖu tÊn; n¨m 1990 lµ 2,7 triÖu tÊn; n¨m 1995 lµ 7,7 triÖu tÊn; n¨m 1999 lµ 15,5 triÖu tÊn vµ 1,4 tû m3 khÝ; n¨m 2000 lµ 16 triÖu tÊn vµ 1,5 tû m3 khÝ. Ho¹t ®éng chÕ biÕn dÇu khÝ: Cho tíi nay ®· cã 31 dù ¸n ®ang ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh chÕ biÕn vµ sö dông c¸c s¶n phÈm hãa dÇu : s¶n xuÊt kinh doanh khÝ ®èt, khÝ hãa láng, dÇu nhên b«i tr¬n c¸c lo¹i, tinh läc dÇu vµ hãa dÇu víi tæng V§K h¬n 1.920 tr.USD, VP§ h¬n 1.040 tr.USD, tæng DT lµ 201,598 tr.USD vµ t¹o ®­îc 1.272 chç lµm viÖc. KÕt qu¶ ho¹t ®éng nµy chñ yÕu lµ cña 29 dù ¸n nhá cã vèn ®Çu t­ tõ 35 tr.USD trë xuèng, s¶n xuÊt kinh doanh dÇu nhên vµ khÝ ®èt. MÆc dÇu c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc nµy ch­a nhiÒu nh­ng ®· gãp phÇn t¹o tiÒn ®Ò më ra mét ngµnh CN míi ë n­íc ta: CN s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hãa dÇu, lµm phong phó thªm c¸c s¶n phÈm tiªu dïng, ®Æc biÖt lµ s¶n pÈm khÝ ®èt ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt c¬ b¶n chÊt ®èt cho nh©n d©n thµnh phè vµ ®« thÞ, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ nhËp khÈu dÇu háa, tiÕt kiÖm than, ®iÖn vµ lµm v¨n minh thªm cho c«ng viÖc néi trî. ViÖc kinh doanh sö dông s¶n phÈm hãa dÇu vµ läc dÇu ®ang ngµy cµng thóc ®Èy CN chÕ biÕn dÇu khÝ ph¸t triÓn. §Æc biÖt trong vµi n¨m gÇn ®©y cã 2 dù ¸n lín lµ : mét dù ¸n theo h×nh thøc BOT cho c«ng ty TNHH GCS ViÖt Nam, s¶n xuÊt methanol trªn nhµ m¸y næi l« 15, cã vèn ®Çu t­ 270 tr.USD (®­îc cÊp giÊy phÐp vµo kho¶ng th¸ng 12/1998). Thø hai lµ dù ¸n dÇu khÝ Nam C«n S¬n, ®©y lµ mét Hîp doanh gi÷a Tæng C«ng ty dÇu khÝ ViÖt Nam víi tæ hîp nhµ thÇu BP (Anh) vµ Statoil (Nauy) ®· ®­îc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ ngµy 15/12/2000, víi môc tiªu ®­a khÝ ®­îc khai th¸c tõ má Lan T©y, Lan §á thuéc l« 06.1 qua ®­êng èng vµo bê víi c¸c hé tiªu thô. Riªng dù ¸n C«ng ty liªn doanh läc dÇu ViÖt - Nga víi vèn ®Çu t­ 1,3 tû USD vµ c«ng suÊt 6,5 triÖu tÊn/n¨m t¹i Dung QuÊt - Qu¶ng Ng·i (®­îc cÊp giÊy phÐp vµo 12/1998), hiÖn nay phÝa Nga ®· rót ra khái liªn doanh theo ®Ò nghÞ cña ChÝnh phñ ViÖt Nam. Ngoµi c¸c dù ¸n nãi trªn, trong lÜnh vùc chÕ biÕn dÇu khÝ ®· cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c nhµ s¶n xuÊt dÎo DOP c«ng suÊt 30.000 tÊn/n¨m, nhµ m¸y s¶n xuÊt chÊt dÎo PVC c«ng suÊt 100.000 tÊn/n¨m, hai nhµ m¸y chÕ biÕn nhùa ®­êng cã tæng c«ng suÊt 300.000 tÊn/n¨m, khÝ LPG 130.000 tÊn/n¨m. Ho¹t ®éng dÞch vô dÇu khÝ: §Ó ®¸p øng viÖc cung cÊp dÞch vô cho ho¹t ®éng dÇu khÝ, ChÝnh phñ ®· cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ cho mét sè dù ¸n vËn chuyÓn trùc th¨ng, cung cÊp dÞch vô khoan, xö lý tµi liÖu dÇu khÝ, cung cÊp dÞch vô kü thuËt vµ c¸c dÞch vô kh¸c. C¸c dù ¸n nµy cã sù phèi hîp cña c¸c c«ng ty trong n­íc ®· ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh dÇu khÝ víi chÊt l­îng ngµy cµng ®­îc n©ng cao vµ ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. 3.2. C«ng nghiÖp nÆng Theo sè liÖu thèng kª, tÝnh ®Õn ngµy 31/12/2001 ®· cÊp giÊy phÐp cho 789 dù ¸n FDI vµo CN nÆng víi V§K lµ 7.803,7 tr.USD, VP§ lµ 3.195,96 tr.USD vµ VTH lµ 3.828,96 tr.USD. B¶ng 6 : T×nh h×nh FDI vµo ngµnh CN nÆng Sè dù ¸n Tæng sè vèn (Tr.US§) 789 V§K VP§ VTH VTH/V§K (%) 7.803,7 3.195,96 3.828,96 49,06 (Nguån : Vô QLDA-Bé KH&§T) CN nÆng ®øng ®Çu vÒ sè V§K còng nh­ sè VTH trong tÊt c¶ c¸c ngµnh CN mÆc dï sè dù ¸n chØ ®øng thø hai sau ngµnh CN nhÑ. §¸ng chó ý lµ FDI vµo s¶n xuÊt l¾p r¸p «t« xe m¸y (hiÖn FDI chiÕm 100% vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt), tiÕp ®Õn lµ m¸y biÕn thÕ 250-1000 KVA, ®iÖn tö tin häc, s¶n xuÊt thÐp... FDI chiÕm 60-100% n¨ng lùc s¶n xuÊt. Sau ®©y lµ phÇn tr×nh bµy cô thÓ vÒ nguån FDI vµo c¸c ph© ngµnh : s¶n xuÊt l¾p r¸p «t«-xe m¸y, ®iÖn tö - tin häc, s¶n xuÊt s¾t thÐp... vµ qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n thùc tr¹ng FDI vµo CN nÆng cña n­íc ta còng nh­ ®­a ra mét sè nhËn xÐt chung cÇn thiÕt. 3.2.1.S¶n xuÊt vµ l¾p r¸p « t« - xe m¸y S¶n xuÊt vµ l¾p r¸p « t« : §· cã 14 dù ¸n s¶n xuÊt, l¾p r¸p «t« ®­îc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­, trõ 3 dù ¸n cña c«ng ty Chryster (®· rót GiÊy phÐp), Nissan vµ VietSin (ch­a triÓn khai),cßn 11 dù ¸n ®ang ho¹t ®éng víi V§K ®¹t 636,6 tr.USD, VTH ®¹t 423 tr.USD ; c«ng suÊt thiÕt kÕ cña 11 liªn doanh nµy lµ 140.000 «t« c¸c lo¹i mçi n¨m (kÓ tõ 2005 lµ 168.000 «t« c¸c lo¹i/n¨m). So víi c«ng suÊt thiÕt kÕ, c«ng suÊt khai th¸c cña c¸c liªn doanh nµy thêi gian qua ch­a ®¹t tíi 5% vµ chØ chiÕm 20-25% thÞ phÇn tiªu thô trong n­íc Nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ ®· hoµn chØnh vµ ®ang s¶n xuÊt æn ®Þnh lµ C«ng ty Toyota ViÖt Nam (liªn doanh víi NhËt B¶n), C«ng ty «t« Mekong (liªn doanh víi Hµn Quèc), Liªn doanh «t« Ng«i Sao (liªn doanh víi Mitshubisi, NhËt B¶n) vµ Li._.ß quan träng vµ cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng cho m×nh mét trang Web riªng ®Ó qu¶ng c¸o, giíi thiÖu vÒ c«ng ty, c¸c mÆt hµng còng nh­ h­íng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp ; ®ång thêi ph¶i thÓ hiÖn sù n¨ng ®éng cña m×nh b»ng c¸ch th­êng xuyªn tham gia c¸c héi chî , diÔn ®µn doanh nghiÖp trong n­íc vµ quèc tÕ, lËp nh÷ng ®oµn kh¶o s¸t ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®Ó trùc tiÕp t×m nh÷ng ®èi t¸c tiÒm n¨ng. Thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay cho thÊy c¸c doanh nghiÖp rÊt yÕu vÒ kh¶ n¨ng n¾m b¾t th«ng tin vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng còng nh­ theo s¸t vµ n¾m b¾t ®­îc luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng míi cña nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng §TNN. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn kh¾c phôc ®Ó t¹o sù tin t­ëng vµ an t©m cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong qu¸ tr×nh vËn ®éng ®Çu t­ . 3.5. §iÒu chØnh c¬ cÊu vèn §TNN trong lÜnh vùc CN theo h­íng ­u tiªn thu hót vèn ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh CN s¶n xuÊt vµ phôc vô xuÊt khÈu ®ång thêi cã sù chó ý thÝch ®¸ng tíi c¸c ngµnh CN phôc vô hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp. Nh­ ®· nªu trong phÇn giíi thiÖu vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn CN ViÖt Nam, chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN ®­îc coi lµ ph­¬ng h­íng chñ ®¹o trong thu hót FDI vµo lÜnh vùc CN. H­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu lµ con ®­êng buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh. Nã còng lµ biÖn ph¸p lµm cho thÞ tr­êng trong n­íc cã ®iÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn v× kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng th× søc mua néi ®Þa t¨ng, cã thªm ngo¹i tÖ ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng nhËp khÈu cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng trong n­íc còng ®­îc c¶i thiÖn, c¸n c©n thanh to¸n sÏ bít c¨ng th¼ng. Vµ do vËy l¹i cã thÓ thu hót nhiÒu h¬n ®Çu t­ n­íc ngoµi v× c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng nh×n vµo c¸n c©n thanh to¸n cña mét n­íc nh­ lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ quan träng ®Ó quyÕt ®Þnh cã ®Çu t­ hay kh«ng. MÆt kh¸c, víi ­u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, n¨ng lùc tiÕp thÞ quèc tÕ, kinh nghiÖm qu¶n lý cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, FDI cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam víi thÕ giíi vµ lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc ®­a hµng CN ViÖt Nam x©m nhËp th­êng n­íc ngoµi mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Thùc tÕ tõ nh÷ng n¨m qua cho thÊy, do n¾m ®­îc ph­¬ng h­íng khuyÕn khÝch vµ ­u ®·i cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt vµ phôc vô xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ ViÖt Nam mµ nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi s½n sµng cam kÕt vµ ®ång ý ghi trong giÊy phÐp ®Çu t­ lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ chñ yÕu phôc vô cho xuÊt khÈu ®Ó ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Nh­ng khi doanh nghiÖp ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh hä ®· lÊy lý do gÆp khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng, t¸c ®éng cña khñng ho¶ng còng nh­ mét sè ®iÒu kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng tõ bªn ngoµi … ®Ó h­íng s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cña hä vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam, dÇn dÇn chuyÓn h­íng ng­îc l¹i tõ s¶n xuÊt h­íng vÒ xuÊt khÈu sang s¶n xuÊt thay thÕ cho nhËp khÈu lµ chñ yÕu. Kh«ng nh÷ng vËy, mét sè dù ¸n mµ bªn n­íc ngoµi lµ nh÷ng c«ng ty con sau khi ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam hä xem ®ã nh­ lµ ®iÒu kiÖn hîp ph¸p ®Ó qu¶ng c¸o, tuyªn truyÒn cho nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ ®­a hµng cña c«ng ty mÑ do c¸c c«ng ty con s¶n xuÊt t¹i n­íc kh¸c vµo tiªu thô ë thÞ tr­êng ViÖt Nam. Tõ thùc tÕ trªn cho thÊy ®Ó h­íng FDI vµo phôc vô xuÊt khÈu theo ®óng chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, ChÝnh phñ kÕt hîp víi Bé CN , Bé KH- §T, Bé Th­¬ng m¹i cÇn tiÕn hµnh qu¶n lý chÆt chÏ h¬n vµ cã biÖn ph¸p xö lý cøng r¾n ®èi víi viÖc tiªu thô s¶n phÈm ®Çu ra cña c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng nh»m buéc c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi tu©n thñ vµ thùc hiÖn ®óng c¸c cam kÕt trong giÊy phÐp ®Çu t­ vÒ xuÊt khÈu s¶n phÈm. Nh»m ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc, cÇn coi träng thÝch ®¸ng tíi viÖc thu hót FDI vµo c¸c ngµnh CN phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. XÐt vÒ gãc ®é chÝnh trÞ - x· héi, cÊu tróc c¬ b¶n liªn kÕt n«ng nghiÖp víi CN trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng chung lµ con ®­êng chñ yÕu ®Ó lµm cho yªu cÇu t¨ng tr­ëng vµ yªu cÇu c«ng b»ng x· héi ®­îc gi¶i quyÕt. Tr­íc hÕt ph¶i quan t©m ®Õn thóc ®Èy sù liªn kÕt s¶n xuÊt gi÷a n«ng nghiÖp – c«ng nghiÖp, thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n«ng th«n, g¾n thµnh thÞ víi n«ng th«n, t¹o nªn h­íng ph¸t triÓn míi cã tÝnh chiÕn l­îc cho c¶ c«ng nghiÖp lÉn n«ng nghiÖp. Cã thÓ vÝ dô nh­ x©y dùng c¸c côm vµ ®iÓm chÕ biÕn rau, hoa qu¶ ë c¸c khu vùc n«ng th«n, trung du miÒn nói, chÕ biÕn thuû s¶n ë c¸c tØnh ven biÓn … C¸c vïng nµy chØ cÇn x©y dùng c¸c KCN võa vµ nhá, c¸c côm c«ng nghiÖp chÕ biÕn, s¶n xuÊt ®Ó tõng b­íc thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chuyÓn thµnh s¶n xuÊt hµng ho¸. NÕu chØ tËp trung mäi nguån lùc, ®Æc biÖt lµ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phôc vô ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh CN phôc vô xuÊt khÈu th× nh÷ng ngµnh phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ n«ng cô vµ m¸y mãc n«ng nghiÖp, ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u….kh«ng ®­îc chó ý ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vµ c¸c dù ¸n §TNN kh«ng ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i thÝch ®¸ng. KÕt qu¶ lµ s¶n phÈm cña ng­êi n«ng d©n lµm ra chÊt l­îng kÐm vµ chi phÝ s¶n xuÊt cao. Trong thêi gian qua, thuèc trõ s©u vµ ph©n bãn lu«n n»m trong nhãm nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam do CN s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña n«ng d©n c¶ vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng. N¨m 2001 chóng ta ph¶i nhËp tíi 3189,3 tÊn ph©n bãn c¸c lo¹i vµ l­îng thuèc trõ s©u nhËp khÈu trÞ gi¸ 110 tr.USD . Bªn c¹nh ®ã, muèn hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp th× mét trong nh÷ng néi dung quan träng lµ CN trong n­íc ph¶i phôc vô ®¾c lùc cho c¬ giíi ho¸ vµ c¬ khÝ ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. Muèn vËy vai trß cña ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o n«ng cô vµ m¸y n«ng nghiÖp lµ rÊt quan träng, nh­ng do thùc tr¹ng yÕu kÐm vµ l¹c hËu cña ngµnh nµy nªn ®· ®Ó x¶y ra nghÞch lý lµ thÞ tr­êng n«ng cô vµ m¸y n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam ®ang thuéc vÒ c¸c s¶n phÈm cña Trung Quèc vµ mét sè n­íc ASEAN , ®Æc biÖt lµ Trung Quèc. MÆt kh¸c, phÇn lín c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ngµnh CN chÕ t¹o c¬ khÝ lµ tËp trung vµo c¸c ngµnh l¾p r¸p « t«, xe m¸y vµ c¸c hµng c¬ khÝ d©n dông kh¸c trong khi sè dù ¸n ®Çu t­ vµo thiÕt bÞ c«ng cô s¶n xuÊt cho n«ng nghiÖp cßn qu¸ Ýt vµ ch­a ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i mét c¸ch thÝch ®¸ng.V× vËy, muèn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n kh«ng chØ ph¸t triÓn CN chÕ biÕn mµ cßn cÇn coi träng viÖc thu hót c¸c dù ¸n FDI vµo c¸c ngµnh CN s¶n xuÊt ph©n bãn- thuèc trõ s©u, CN c¬ khÝ s¶n xuÊt n«ng cô vµ m¸y n«ng nghiÖp….tõ ®ã ®­a ra c¸c ­u ®·i thÝch ®¸ng kªu gäi vµ khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n FDI vµo c¸c ngµnh CN phôc vô hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp 3.6. Thu hót nguån vèn FDI vµo c¸c KCN, KCX nh»m t¹o nªn mét m¹ng l­íi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trªn c¶ n­íc. Thu hót nguån vèn FDI ®Ó lÊp ®Çy KCN, KCX ®· ®­îc thµnh lËp lµ mét môc tiªu quan träng nhÊt kÓ tõ khi thµnh lËp c¸c KCN, KCX. HiÖn nay, tû lÖ lÊp ®Çy KCN ë møc 40%, mÆc dï ®©y lµ mét b­íc tiÕn ®¸ng kÓ nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Theo tÝnh to¸n s¬ bé, ®Ó lÊp ®Çy tÊt c¶ c¸c KCN, KCX ®· ®­îc thµnh lËp, trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i thu hót thªm kho¶ng 5500 doanh nghiÖp míi víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký 18 - 23 tû USD, trong ®ã chñ yÕu lµ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Víi tèc ®é thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¶ n­íc trong c¸c n¨m qua, ®Ó cã thÓ lÊp ®Çy ®­îc c¸c KCN, KCX ®· ®­îc thµnh lËp còng ph¶i mÊt 15 –20 n¨m n÷a. Trong thêi gian tíi, giai ®o¹n 2001-2005, ph­¬ng h­íng ®Æt ra tr­íc m¾t lµ ph¶i n©ng tû lÖ lÊp ®Çy c¸c KCN KCX lªn 50%. §Æc biÖt ®èi víi mét sè khu c«ng nghiÖp hiÖn nay tû lÖ ë møc qu¸ thÊp, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·ng phÝ, hÖ sè sö dông ®Êt c«ng nghiÖp thÊp kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ th× ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc, trong ®ã ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c biÖn ph¸p xóc tiÕn ®Çu t­. Mét vÊn ®Ò n÷a trong viÖc thu hót ®Çu t­ lµ ph¶i lùa chän thu hót nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh nghÒ thuéc diÖn khuyÕn khÝch ®Çu t­, nh­ nh÷ng dù ¸n khai th¸c tiÒm n¨ng vµ sö dông chñ yÕu vËt t­, nguyªn liÖu trong n­íc; dù ¸n thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña cÊc ngµnh kinh tÕ, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c trong n­íc (cung cÊp nguyªn liÖu thiÕt bÞ, phô tïng, b¸n thµnh phÈm, gia c«ng cho c¸c ngµnh kh¸c …); dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, hµng thay thÕ nhËp khÈu; dù ¸n cã tr×nh ®é kÜ thuËt cao, sö dông nhiÒu lao ®éng ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm,… §Æc biÖt cÇn kiªn quyÕt kh«ng chÊp nhËn nh÷ng dù ¸n thuéc diÖn cÊm hay h¹n chÕ ®Çu t­, g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng, ®Õn ®êi sèng sinh ho¹t cña ng­êi d©n, ®Õn an ninh quèc phßng ®Êt n­íc. Thùc hiÖn lùa chän thu hót ngµnh nghÒ cña dù ¸n ®Çu t­ vµo KCN,KCX vµo c¸c ®Þa bµn thuéc diÖn khuyÕn khÝch ®Çu t­ theo nh÷ng h­íng sau : trªn c¸c ®Þa bµn nh­ thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi tËp trung vµo c¸c ngµnh nghÒ thuéc c¸c lÜnh vùc c¬ khÝ, ®iÖn tö- c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng ….Riªng lÜnh vùc ho¸ chÊt- dÇu khÝ chØ khuyÕn khÝch c¸c ngµnh sö dung s¶n phÈm ho¸ chÊt tiªu dïng – mü phÈm vµ s¶n xuÊt x¨m lèp – cao su kÜ thuËt. C¸c KCN trªn ®Þa bµn Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Bµ RÞa-Vòng Tµu, §µ N½ng, Qu¶ng Ng·i ­u tiªn bè trÝ c¸c ngµnh nghÒ thuéc lÜnh vùc c¬ khÝ nÆng nh­ chÕ t¹o thiÕt bÞ, phô tïng cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ®ãng tµu, luyÖn kim, ho¸ chÊt- ho¸ dÇu, vËt liÖu x©y dùng, chÕ biÕn n«ng l©m h¶i s¶n. C¸c KCN ë c¸c tØnh §ång Nai, S«ng BÐ: ­u tiªn bè trÝ c¸c ngµnh nghÒ c¬ khÝ phôc vô c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp, c¬ khÝ phôc vô c¸c nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ, chÕ t¹o thiÕt bÞ kÜ thuËt ®iÖn tö – c«ng nghÖ th«ng tin, hµng tiªu dïng.C¸c KCN trªn ®Þa bµn Hµ T©y, B¾c Ninh, HuÕ: c¸c ngµnh nghÒ thuéc c¸c lÜnh vùc c¬ khÝ, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng, s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn n«ng l©m s¶n . Ph¸t triÓn KCN-KCX cÇn tÝnh ®Õn lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng vµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña khu vùc, t¹o nªn thÕ m¹nh theo c¬ cÊu kinh tÕ më, g¾n víi nhu cÇu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. ViÖc x©y dùng c¸c KCN trong thêi gian tíi ph¶i n»m trong danh môc qui ho¹ch KCN,KCX ®­îc phª duyÖt cña ChÝnh Phñ vÒ qui ho¹ch tæng thÓ n¨m 1996-2010 ban hµnh ngµy 8/6/1996. §ång thêi tr­íc khi thµnh lËp cã sù rµ so¸t, ®iÒu chØnh qui ho¹ch cho phï hîp víi thùc tÕ, ph©n thµnh c¸c giai ®o¹n thùc hiÖn, tr¸nh t×nh tr¹ng thµnh lËp mét c¸ch tù ph¸t nh­ tr­íc ®©y ë mét sè ®Þa ph­¬ng. Tõng b­íc cã c¸c gi¶i ph¸p hîp lÝ di dêi c¸c c¬ së c«ng nghiÖp g©y « nhiÔm trong néi ®« c¸c thµnh phè lín, chØnh trang c¸c côm c«ng nghiÖp hiÖn cã. Quy ho¹ch ph¸t triÓn KCN, KCX ph¶i g¾n víi quy ho¹ch vïng, quy ho¹ch c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi kh«ng chØ trªn quy ho¹ch ®Þnh h­íng mµ cßn c¶ viÖc thùc hiÖn c¸c quy ho¹ch nµy. §èi víi viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ph¶i ®¶m b¶o ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt bªn trong vµ ngoµi hµng rµo nh­ hÖ thèng ®­êng giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c, b­u chÝnh viÔn th«ng, nhµ m¸y cung cÊp n­íc s¹ch, nhµ m¸y s¶n xuÊt ®iÖn, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i tr­êng, khu d©n c­, c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng, c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c... t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn vïng vµ h×nh thµnh c¸c ®« thÞ c«ng nghiÖp. Cã thÓ thÊy r»ng Quy ho¹ch KCN, KCX trong thêi gian qua ch­a tÝnh hÕt ®ù¬c tèc ®é ®« thÞ ho¸, ®Æc biÖt ë c¸c ®« thÞ lín. Cã hiÖn t­îng mét sè c¬ së s¶n xuÊt, nhµ m¸y tËn dông lîi thÕ gÇn ®­êng giao th«ng, hÖ thèng ®iÖn n­íc cña c¸c KCN nªn x©y dùng kh«ng vµo trong KCN mµ ë gÇn c¸c khu nµy ®Ó tr¸nh chi phÝ thuª c¬ së h¹ tÇng trong khu. Do vËy trong thêi gian tíi cÇn, cÇn kiªn quyÕt kh«ng cÊp giÊy phÐp cho nh÷ng dù ¸n trªn, qui ho¹ch tËp trung, di dêi c¸c ®iÓm s¶n xuÊt trong khu d©n c­ vµo c¸c côm c«ng nghiÖp. §ång thêi, c«ng t¸c qu¶n lý cÇn th­êng xuyªn quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nh­ qui ho¹ch ph©n khu chøc n¨ng, qui ho¹ch ngµnh nghÒ ®Çu t­ vµo khu, xö lý chÊt th¶i, h¹ tÇng x· héi...vèn lµ nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc nh¹y c¶m, nÕu l¬ lµ sÏ h¹n chÕ t¸c dông cña KCN, KCX, thËm chÝ cßn g©y thiÖt h¹i nghiªm träng vÒ l©u dµi. Quy ho¹ch ngµnh nghÒ theo quy ho¹ch chung vµ lîi thÕ cña tõng khu vùc, tr¸nh trïng l¾p ngµnh nghÒ dÉn ®Õn sù ph©n bè kh«ng hîp lý vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt. C¸c ®Þa ph­¬ng trong vïng hoÆc gi÷a c¸c vïng ph¶i phèi hîp chÆt chÏ tõ viÖc x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, quy ho¹ch ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt vµ c¬ së h¹ tÇng x· héi. §èi víi c¸c KCN hiÖn cã, tËp trung ®Çu t­ c¶i thiÖn vµ hoµn chØnh c¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt ngoµi hµng rµo vµ c¬ së h¹ tÇng x· héi ®Ó ®­a c¸c KCN vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt chç ¨n ë cho ng­êi lao ®éng trong c¸c KCN, KCX, trong thêi gian tíi viÖc ph¸t triÓn KCN, KCX cÇn ®¶m b¶o vÞªc ph¸t triÓn theo h­íng lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµm träng t©m. Bªn c¹nh hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ x· héi ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Æc biÖt quan t©m, vµ thùc tÕ cho thÊy muèn ph¸t triÓn bÒn v÷ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o c©n b»ng gi÷a yÕu tè kinh tÕ vµ x· héi . §©y còng lµ quan ®iÓm thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ thu hót ®Çu t­ vµo khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt nãi riªng. Theo b¸o c¸o ®Çu t­ thÕ giíi, mét sè nhµ ph©n tÝch n­íc ngoµi cã nhËn xÐt, nguån vèn ch¶y vµo c¸c KCN, KCX ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ nh÷ng dù ¸n ‘’cã chÊt l­îng thÊp’’, cã thÓ g©y ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng, ®Õn quèc phßng an ninh, lµm c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn. C¸c nhµ ®Çu t­ vµo c¸c KCN, KCX th­êng ®Çu t­ vµo nh÷ng dù ¸n c«ng nghÖ thÊp sö dông nhiÒu lao ®éng vµ tr¶ møc l­¬ng thÊp, hä coi l­¬ng cña c«ng nh©n nh­ lµ mét lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, chø kh«ng quan t©m vÊn ®Ò ph¸t triÓn vµ duy tr× nguån lao ®éng nµy. V× thÕ, chóng ta còng cÇn xem xÐt nh÷ng khuyÕn c¸o trªn vµ ®Ò ra nh÷ng qui ®Þnh kiªn quyÕt kh«ng tiÕp nhËn nh÷ng dù ¸n ¶nh h­ëng ®êi sèng nh©n d©n, ®Õn an ninh quèc phßng quèc gia, ®ång thêi khuyÕn khÝch thu hót nh÷ng dù ¸n cã “chÊt l­îng cao” qua viÖc x©y dùng nh÷ng danh môc dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t­, vËn ®éng xóc tiÕn ®Ó cã thÓ thu hótA, tiÕp cËn nh÷ng dù ¸n nµy ®Ó ®­a KCN ,KCX hoµ cïng vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ n­íc . 3.7. §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý gi÷a tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ t¹o viÖc lµm khi lùa chän c¸c dù ¸n ®Çu t­. N­íc nhËn ®Çu t­ nÕu kh«ng cã mét chÝnh s¸ch c«ng nghÖ ®óng ®¾n, biÖn ph¸p c«ng nghÖ phï hîp sÏ dÉn ®Õn hai kh¶ n¨ng hoÆc trë thµnh b·i r¸c cho c«ng nghÖ l¹c hËu cña c¸c n­íc CN ph¸t triÓn hoÆc bÞ thÊt b¹i do kh«ng cã kh¶ n¨ng hÊp thô tiÕp thu nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®­îc chuyÓn giao. Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, nÒn CN ViÖt Nam kh«ng thÓ chØ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cïng mét lóc víi nh÷ng kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ mòi nhän mµ ph¶i lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n cho viÖc lùa chän c¸c dù ¸n ®Çu t­. M« h×nh CNH ë ViÖt Nam sÏ gièng m« h×nh CNH cña NIEs ë chç ®Òu coi träng s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu, coi träng viÖc thu hót nguån lùc bªn ngoµi nh­ng l¹i kh¸c ë chç ViÖt Nam ph¶i tÝnh nhiÒu h¬n tíi viÖc sö dông thÞ tr­êng, tµi nguyªn vµ lao ®éng trong n­íc. Do vËy, cÇn ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý gi÷a tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ t¹o viÖc lµm khi lùa chän c¸c dù ¸n ®Çu t­. Mét mÆt tr­íc hÕt coi träng c«ng nghÖ møc trung b×nh ®ßi hái ®Çu t­ thÊp, thu håi vèn nhanh, cã kh¶ n¨ng t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp nh­ c¸c ngµnh giµy da, dÖt may, gia c«ng l¾p r¸p, chÕ biÕn n«ng l©m h¶i s¶n…. V× nh­ ë ch­¬ng I ®· ph©n tÝch, ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh vÒ nguån lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Tuy ®©y lµ nh÷ng lîi thÕ s¬ cÊp , ®ang mÊt dÇn ­u thÕ trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt nh­ng trong giai ®o¹n hiÖn nay ta vÉn cßn c¬ héi thu hót vèn vµ c«ng nghÖ thÝch hîp ®Ó ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ nµy. MÆt kh¸c, cÇn khai th¸c lîi thÕ cña c¸c n­íc ®i sau, " ®i t¾t ®ãn ®Çu " lùa chän mét sè ngµnh ®Ó thu hót ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ c«ng nghÖ cao ngang tÇm khu vùc vµ thÕ giíi nh­: c«ng nghÖ sinh häc, ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin, vËt liÖu míi tù ®éng ho¸, viÔn th«ng… ®Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vÜnh viÔn vÒ khoa häc- c«ng nghÖ. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc cÇn t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý, thÓ chÕ h÷u hiÖu cho viÖc l­u th«ng tri thøc vµ c«ng nghÖ th«ng qua viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam vµ khuyÕn khÝch chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ( R & D ) trong n­íc cho c¸c doanh nghiÖp. 3.8. Lùa chän c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cÇn x¸c ®Þnh chiÕn l­îc l©u dµi lµ giµnh sù ­u tiªn h¬n cho viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ thuéc c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lín. Thu hót ®­îc c¸c chñ ®Çu t­ lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín còng ®ång nghÜa víi viÖc b¾t tay lµm ¨n hîp t¸c ®­îc víi nh÷ng chñ së h÷u m¹nh, cã n¨ng lùc chèng ®ì vµ ®iÒu chØnh tr­íc nh÷ng biÕn ®éng kinh tÕ cã thÓ x¶y ra. §Æc ®iÓm næi bËt cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua, ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, phÇn lín kh«ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ c¸c c«ng ty mÑ mµ lµ xuÊt ph¸t tõ c¸c c«ng ty thuéc thÕ hÖ thø hai, tøc lµ xuÊt ph¸t tõ c¸c chi nh¸nh c«ng ty n­íc thø hai ®Çu t­ vµo n­íc ta ( n­íc thø ba ) cßn qu¸ Ýt, chØ cã 50/500 c¸c TNCs cña thÕ giíi. Do ®ã, cho ®Õn nay, ®a phÇn c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI t¹i n­íc ta lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thêi k× ®Çu c¶i c¸ch vµ më cöa, khi mµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt cßn yÕu kÐm, c¬ së h¹ tÇng thiÕu thèn vµ l¹c hËu cña ta, víi mét sè thÕ m¹nh Ýt ái vÒ lao ®éng, nguyªn liÖu rÎ vµ thÞ tr­êng… th× c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ®Æc ®iÓm nh­ trªn còng lµ hîp lý vµ ®· thùc sù trë thµnh ®éng lùc cña ph¸t triÓn. MÆc dï vËy, sau mét thêi gian ho¹t ®éng, ®øng tr­íc thö th¸ch cña nh÷ng biÕn ®éng, cña xu thÕ vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÕ giíi… th× c¸c doanh nghiÖp cã quy m« vèn, tr×nh ®é c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng chi phèi thÞ tr­êng… nh­ c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN thuéc quy m« võa vµ nhá nh­ ViÖt Nam hiÖ nay ®· béc lé nh÷ng bÊt cËp, khã kh¨n, lóng tóng khi x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §iÒu nay cho thÊy cè g¾ng ®Ó thu hót ®­îc c¸c TNCs ®Õn ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam kh«ng chØ lµ ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn l©u dµi mµ chÝnh nã cßn lµ yÕu tè quyÕt ®Þh kh¶ n¨ng thÝch øng ngay c¶ ë tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam nh­ hiÖn nay. Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thu hót c¸c TNCs ®Õn ®Çu t­ lµ ph¶i cã c¸c doanh nghiÖp ®èi t¸c trong n­íc ®ñ m¹nh vÒ nhiÒu mÆt. Vµ, ®Ó cã ®­îc c¸c doanh nghiÖp lo¹i nµy, Nhµ n­íc ta cÇn cã sù lùa chän, hç trî, ®Çu t­ x©y dùng ®Ó t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi thö th¸ch, ph¸t triÓn. Chóng ta cÇn cã sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng ®Ó sím h×nh thµnh ®­îc c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh lµm trô cét cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ, võa ®ñ søc v­¬n ra ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 3.9. Chó träng vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é kÜ thuËt cña ®éi ngò c«ng nh©n §i ®«i víi c¸c gi¶i ph¸p nh»m ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ quèc gia cÇn ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i nghÒ cho c«ng nh©n. Mét ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ cao chñ ®éng ®ãn ®Çu tr­íc nhu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó chóng ta tiÕp thu vµ ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ViÖt Nam, thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo ViÖt Nam. Lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam cao hay thÊp còng sÏ tuú thuéc phÇn lín vµo chÊt l­îng nguån nh©n lùc. Nh­ ®· nªu ë ch­¬ng I, sau h¬n 15 n¨m tiÕn hµnh sù nghiÖp ®æi míi, ®éi ngò c«ng nh©n n­íc ta kh«ng ngõng lín m¹nh vÒ chÊt l­îng vµ c¬ cÇu ngµnh nghÒ, nh­ng so víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay ®éi ngò nµy ®ang béc lé nhiÒu bÊt hîp lý: sè c«ng nh©n ®­îc ®µo t¹o tr­íc ®©y nay ®· l¹c hËu tr­íc nh÷ng tiÕn bé kÜ thuËt, sè míi ®­îc ®µo t¹o th× l¹i yÕu vÒ kiÕn thøc c¬ b¶n vµ mÊt c©n ®èi gi÷a ®µo t¹o víi yªu cÇu thùc tiÔn s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng ph¸t huy hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kÐm nªn l­îng c«ng nh©n t¨ng nh­ng chÊt l­îng t¨ng kh«ng cao, søc s¶n xuÊt t¨ng ch©m. Thùc tr¹ng trªn ®ang ®Æt ®éi ngò c«ng nh©n ViÖt Nam - lùc l­îng nßng cèt ®i ®Çu thùc hiÖn sù nghiÖp CNH,H§H ®Êt n­íc - tr­íc thö th¸ch lín, ®ßi hái ph¶i gÊp rót tiÕn hµnh ®oµ t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cho phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. Thø nhÊt, më réng quy m« vµ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o ®¸p øng ®ñ sè l­îng c«ng nghiÖp , phï hîp víi sù biÕn ®æi c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ. Theo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi 2001-2010 th× so víi sè c«ng nh©n hiÖn cã ( 2,5 triÖu ) th× sè l­îng c«ng nh©n ph¶i t¨ng lµ kho¶ng 15,5 triÖu vµo n¨m 2010. Muèn ®¹t ®­îc chØ tiªu nµy ph¶i cã sù nç lùc rÊt lín cña Nhµ n­íc, c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸ nh©n. KÕ ho¹ch ®µo t¹o ph¶i ®­îc thùc hiÖn nghiªm chØnh theo h­íng më réng quy m« hiÖn cã kÕt hîp nhiÒu h×nh thøc : häc qua tr­êng líp, häc ngay t¹i doanh nghiÖp, kÕt hîp ®µo t¹o dµi h¹n víi ng¾n h¹n , ®µo t¹o tõ xa…. §Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng lao ®éng cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN, nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng gi¸o dôc trung häc chuyªn nghiÖp ( ®µo t¹o c¸n bé trung cÊp kü thuËt ) vµ d¹y nghÒ ( ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt ). Tr­íc hÕt ph¶i më réng vµ n©ng cÊp m¹ng l­íi c¸c tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ, ®Æc biÖt lµ c¸c tr­êng g¾n víi ®Þa bµn d©n c­. T¨ng c­êng, më réng c¸c tr­êng d¹y nghÒ ë ®Þa ph­¬ng ®Ó gi¶m søc Ðp cho c¸c tr­êng Trung ­¬ng. §ång thêi, cÇn cã sù g¾n kÕt víi thÞ tr­êng lao ®éng ®Ó t¹o ra sù g¾n kÕt qu¸ tr×nh ®µo t¹o ë nhµ tr­êng víi yªu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN nh»m g¾n ho¹t ®éng ®µo t¹o d¹y nghÒ víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¬ cÊu ngµnh, tr¸nh t×nh tr¹ng c«ng nh©n, kü s­ ®­îc ®µo t¹o ra kh«ng nh÷ng thiÕu mµ cßn kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nghiªm ngÆt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN. MÆt kh¸c, c¸c tr­êng d¹y nghÒ cÇn c¶i tiÕn vµ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y, chó träng ®ång thêi c¶ 3 néi dung ®µo t¹o : kü n¨ng - tay nghÒ, kiÕn thøc - hiÓu biÕt lý thuyÕt vÒ nghÒ nghiÖp, x· héi; ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ( t¸c phong CN, kû luËt lao ®éng, kh¶ n¨ng tËp trung víi nhÞp ®é cao ) ; t¨ng c­êng c¸c m«n häc cÇn thiÕt trong nÒn kinh tÕ míi : tin häc, ngo¹i ng÷..; ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y ®Ó n©ng cao sè l­îng vµ chÊt l­îng cña ®éi ngò gi¸o viªn trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. CÇn huy ®éng c¸c chuyªn gia lµm viÖc tai c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh tham gia céng t¸c gi¶ng d¹y, x©y dùng néi dung ch­¬ng tr×nh. Ch­¬ng tr×nh vµ gi¸o tr×nh ®µo t¹o nghÒ cÇn ®­îc th­êng xuyªn biªn so¹n l¹i, söa ®æi bæ sung c¸c néi dung ®· l¹c hËu, kÓ c¶ c¸c chØ tiªu ®Þnh møc, ng¹ch, bËc. ThÝ dô: nghÒ ®iÖn tö tr­íc ®©y th­êng ph¶i bËc 4 trë lªn míi söa ®­îc tivi mµu, nay bËc 2 ®· thùc hiÖn ®­îc c«ng viÖc nµy. HiÖn nay møc l­¬ng quy ®Þnh theo bËc thî, nÕu tiªu chuÈn x¸c ®Þnh bËc thî kh«ng kh¸ch quan vµ phï hîp víi sù biÕn ®æi cña thùc tiÔn s­ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn th¸i ®é lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. Tr­íc sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ-kÜ thuËt cÇn ®Æc biÖt coi träng kh©u ®µo t¹o l¹i mét c¸ch th­êng xuyªn ®èi víi c«ng nh©n. §a sè c«ng nh©n ë n­íc ta hiÖn nay tr­íc khi vµo lµm viÖc chØ qua ®µo t¹o ng¾n h¹n nªn tr×nh ®é tay nghÒ rÊt thÊp. HiÖn nay, tû lÖ c«ng nh©n ®­îc ®µo t¹o l¹i ë c¸c nãi chung ë c¸c doanh nghiÖp lµ 52,1%, trong ®ã tû lÖ cao ë hai ngµnh c¬ khÝ vµ dÖt, nh­ vËy tû lÖ ch­a qua ®µo t¹o l¹i trong suèt thêi gian lµm viÖc cßn kh¸ cao : 47,9%. §iÒu nµy cµng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o l¹i, ®¶m b¶o n©ng cao tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña c«ng nh©n, phÊn ®Êu gi¶m tû lÖ ch­a qua ®µo t¹o l¹i xuèng 20% vµo n¨m 2005 vµ 15% vµo n¨m 2010. HiÖn nay kinh phÝ chi cho GD-§T cßn h¹n hÑp, chi ng©n s¸ch cho GD-§T hiÖn nay cña ViÖt Nam chØ kho¶ng 14-15%, cßn kh¸ xa víi yªu cÇu cña sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o, trong khi mét sè n­íc trong khu vùc ®¹t 20-25%. Nhµ n­íc cÇn ­u tiªn h¬n n÷a cho cho viÖc bè trÝ ng©n s¸ch gi¸o dôc, ®¶m b¶o tû lÖ ng©n s¸ch chi cho gi¸o dôc t¨ng dÇn theo yªu cÇu ph¸t triÓn cña sù nghiÖp GD-§T. §ång thêi, ChÝnh phñ còng cÇn më réng h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c vµ héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc GD-§T : t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸ nh©n vµ tæ chøc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cña ViÖt Nam vµ ng­êi n­íc ngoµi hîp t¸c trong lÜnh vùc gi¸o dôc- ®µo t¹o, liªn kÕt víi n­íc ngoµi më c¸c ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ®¹i häc-sau ®¹i häc chÊt l­îng cao ë ViÖt Nam. Con ng­êi lµ ®éng lùc chñ yÕu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ trung t©m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc. Do vËy, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµ yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. kÕt luËn Nh­ vËy c¸c dù ¸n §TNN trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp ®· vµ ®ang chiÕm mét tû träng lín vÒ sè dù ¸n còng nh­ l­îng vèn ®Çu t­, gãp phÇn quan träng trong kÕt qu¶ tæng thÓ ®¹t ®­îc cña ho¹t ®éng §TNN t¹i ViÖt Nam thêi gian qua, phï hîp víi ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H phôc vô x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Con ®­êng ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®i qua h¬n nöa thÕ kû, song kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong giai ®o¹n tr­íc ®æi míi cßn rÊt khiªm tèn do nguån vèn h¹n hÑp, tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn non kÐm vµ ch­a cã ®­îc mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ réng r·i. Trong bèi c¶nh ®ã, sau khi LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ban hµnh ®· thu hót mét khèi l­îng lín vèn ®Çu t­ cã t¸c dông nh­ lµ lùc khëi ®éng cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Khu vùc cã vèn §TNN ®· gãp phÇn ®­a c«ng nghiÖp n­íc ta tham gia tÝch cùc vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ so s¸nh cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam. FDI gióp ta gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò vèn vµ kÜ thuËt ®­îc coi lµ c¬ b¶n nhÊt quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thùc hiÖn vµ sù thµnh c«ng cña thêi k× ®Çu CNH,H§H. Qua tæng kÕt vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng §TNN vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp thêi gian qua cho thÊy FDI ®· gãp phÇn quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng GDP vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH,H§H, t¹o ra nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh nghÒ míi, t¹o ra c¬ së vËt chÊt t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®ång thêi kÐo theo sù ph¸t triÓn cña khu vùc n«ng nghiÖp vµ dÞch vô . §TNN kh«ng chØ t¸c ®éng tíi ®Çu ra mµ cßn t¸c ®éng tÝch cùc tíi c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong n­íc. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng §TNN trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp thêi gian qua còng ®· béc lé nh÷ng mÆt yÕu kÐm h¹n chÕ, tÝnh hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ ®ang ®øng tr­íc nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch. Trong khi ®ã, c¹nh tranh thu hót vèn §TNN trªn thÕ giíi vµ khu vùc diÔn ra ngµy cµng gay g¾t ; nhÞp t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÕ giíi ®ang chËm l¹i vµ nh÷ng ®èi t¸c chÝnh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam ®ang gÆp khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã lµ th¸ch thøc tr­íc yªu cÇu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt trong khu«n khæ ASEAN, APEC, ASEM… Do vËy, chóng ta cÇn ¸p dông kÞp thêi mét sè biÖn ph¸p nh»m tiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, cñng cè niÒm tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn §TNN trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn thuËn lîi vµ ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ , cã nh­ vËy míi gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nãi chung vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng trong thêi gian tíi ®· ®­îc §¹i héi §¶ng lÇn thø IX ®Ò ra. C¸c gi¶i ph¸p cÇn thùc hiÖn ®ång bé vµ cÇn ph¶i ®­îc ®Æt trong tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ bªn trong còng nh­ bªn ngoµi, cÇn sù nç lùc toµn diÖn vµ triÓn khai theo nhiÒu h­íng, trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau Do kh¶ n¨ng còng nh­ thêi gian cã h¹n nªn luËn v¨n chØ tr×nh bµy ®­îc mét sè mÆt vÒ t×nh h×nh FDI vµo ngµnh CN ë ViÖt Nam, ph¸c qua nh÷ng viÖc ®· vµ ch­a ®¹t ®­îc còng nh­ mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót FDI vµo lÜnh vùc CN. H¬n n÷a, do b­íc ®Çu lµm quen víi c«ng t¸c nghiªn cøu nªn ch¾c ch¾n luËn v¨n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. c¸c kÝ hiÖu viÕt t¾t FDI §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi V§K Vèn ®¨ng kÝ VTH Vèn thùc hiÖn VP§ Vèn ph¸p ®Þnh Tr.USD TriÖu ®«-la CN C«ng nghiÖp CNH,H§H C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa KCN Khu c«ng nghiÖp KCX Khu chÕ xuÊt CGCN ChuyÓn giao c«ng nghÖ TNHH Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n GP§T GiÊy phÐp ®Çu t­ Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu ………………………………………………………………1 Ch­¬ng I : Kh¸i qu¸t vÒ c«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ kinh ……………...3 nghiÖm tõ mét sè n­íc vÒ thu hót FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp 1. Kh¸i qu¸t vÒ CN ViÖt Nam………………………………………………...3 1.1 Con ®­êng ph¸t triÓn cña CN ViÖt Nam ………………………………3 1.2 TÝnh c¹nh tranh cña CN ViÖt Nam………………………………….….7 2. Kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc vÒ thu hót FDI trong lÜnh vùc CN…………15 2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi…………………15 2.2. Bµi häc kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc vÒ thu hót FDI………………...19 trong lÜnh vùc CN Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi………………….26 trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp 1. S¬ l­îc vÒ FDI vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua………………………..26 2. Kh¸i qu¸t chung vÒ FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp……………………..27 3.T×nh h×nh FDI vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp………………………………..31 3.1 C«ng nghiÖp dÇu khÝ………………………………………………….31 3.2 C«ng nghiÖp nÆng…………………………………………………….34 3.3 C«ng nghiÖp nhÑ……………………………………………………...42 3.4 C«ng nghiÖp thùc phÈm………………………………………………48 4. §¸nh gi¸ t×nh h×nh FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp……………………...51 4.1 Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc………………………………………………51 4.2 Mét sè vÊn ®Ò cßn tån t¹i……………………………………………..55 Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót…………… 59 vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn FDI trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp 1. Môc tiªu chung vÒ thu hót FDI …………………………………………..59 2. Ph­¬ng h­íng thu hót vµ sö dông FDI trong lÜnh vùc CN.…………….....59 3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m t¨ng c­êng thu hót vµ sö ……………….60 dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn FDI trong lÜnh vùc CN KÕt luËn…………………………………………………………………81 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o C«ng nghiªp hãa ë NIEs §«ng A' vµ bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam , PGS,TS. Lª Bµn Th¹ch vµ TS TrÇn ThÞ Tri, NXB ThÕ giíi-2000 Gi¸o tr×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi, Vò ChÝ Léc, NXB Gi¸o dôc, Hµ néi-1997 Kinh tÕ vµ qu¶n lý c«ng nghiÖp , GS.TS. NguyÔn §×nh Phan, NXB Gi¸o dôc-1999 Mét sè vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam sau §¹i héi IX cña §¶ng, NXB ChÝnh trÞ quèc gia-2002 Niªn gi¸m thèng kª 2001, NXB thèng kª The Ministry of industry in brief, Hanoi-2002 V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX Vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi CNH, H§H ë ViÖt Nam, TS. NguyÔn Träng Xu©n, NXB Thèng kª-2001 Vietnam Economic Time, 2002 ._.