Đầu tư phát triển thuỷ lợi ở vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long
Tài liệu Đầu tư phát triển thuỷ lợi ở vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long: ... Ebook Đầu tư phát triển thuỷ lợi ở vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long
Tóm tắt tài liệu Đầu tư phát triển thuỷ lợi ở vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi giai ®o¹n 2001-2010, b¸o c¸o ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng kho¸ VIII §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· nhÊn m¹nh “ChiÕn lîc ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®Çu t ph¸t triÓ n«ng nghiÖp, nhÊt lµ trong lÜnh vùc thuû lîi, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp”. §Ó n«ng nghiÖp trë thµnh mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ lín, phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thêi tiÕt khÝ hËu vµ sinh th¸i cña tõng vïng, ®a nhanh tiÕn vé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chó träng ®iªn khÝ ho·, c¬ giíi ho¸ n«ng th«n, t¨ng ®Çu t x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ nopong th«n.
Thuû lîi lµ ngµnh thuéc lÜnh vùc kÕt cÊu h¹n tÇng x· héi, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. Trong c¸c v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII, VIII, còng nh NghÞ quyÕt ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh u tiªn ph¸t triÓn thuû lîi ®îc coi lµ biÖn ph¸p kü thuËt hµng ®Çu cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. V× vËy trong nh÷ng n¨m qua, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· tËp trung mét nguån vèn lín ®Ó ®Çu t cho ngµnh thuû lîi. Thuû lîi cã vai trß rÊt quan träng, c¶ ë c¸c níc ph¸t triÎn trªn thÕ giíi lÉn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, níc ta lµ mét níc ®ang ph¸t triÓ vµ cã c¬ cÊu ngµnh chr yÕu lµ n«ng nghiÖp do ®ã thuû lîi l¹i caqngf ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng h¬n nh÷ng níc kh¸c. Qu¸ tr×nh ®Çu t mang ®Õn nhiÒu kÕt qu¶ nhng còng ®em l¹i kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ cÇn ph¶i kh¾c phôc.
NhËn biÕt ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c ®Çu t ph¸t triÓ thuû lîi ë níc ta, ®Æc biÖt lµ ë vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long lµ vù lóa lín nhÊt cña níc ta, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mang tÝnh chÊt hµng ho¸ v× vËy em ®· chon ®Ò tµi “§Çu t ph¸t triÓn thuû lîi ë vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long”. ®Ó lµm chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp.
§Ò tµi ®îc chia thµnh 3 phÇn lµ:
Lý luËn chung vÒ ®Çu t ph¸t triÓn vµ ®Çu t ph¸t triÓn thuû lîi.
Thùc tr¹ng t×nh h×nh ®Çu t ph¸t triÓn thuû lîi ë §ång B»ng S«ng Cöu Long.
Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn thuû lîi ë §ång B»ng S«ng Cöu Long.
Ch¬ng I. Lý luËn chung vÒ ®Çu t ph¸t triÓn vµ ®Çu t ph¸t triÓn thuû lîi
i. nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Çu t ph¸t triÓn.
1. Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn vµ ®Æc ®iÓm cña ®Çu t ph¸t triÓn.
§Çu t theo nghÜa chung nhÊt cã thÓ hiÓu ®ã lµ sù bá ra, sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i nh tiÒn cña, søc lao ®éng, trÝ tuÖ… nh»m ®¹t ®îc mét kÕt qu¶ cã lîi cho ngêi ®Çu t trong t¬ng lai.
§Çu t ph¸t triÓn lµ ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh, nguån lùc vËt chÊt, nguån lùc lao déng trÝ tuÖ ®Ó x©y dùng, söa ch÷a nhµ cöa vµ cÊu tróc h¹ tÇng, mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ l¾p ®Æt chóng trªn nÒn bÖ, båi dìng, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thùc hiÖn chi phÝ thêng xuyªn g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña c¸c tµi s¶n nµy nh»m duy tr× tiÒm lùc cña c¸c c¬ së ®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn kinh tÕ x· héi, t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cho mäi thµnh viªn trong x· héi.
§Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn.
Ho¹t ®éng ®Çu t h¸t triÓn cÇn mét sè lîng vèn lín vµ ®Ó n»m khª ®äng trong suèt qóa tr×nh thùc hiÖn ®Çu t.
Thêi gian ®Ó tiÕn hµnh mét c«ng cuéc ®Çu t cho ®Õn khi c¸c thµnh qu¶ cña hä ph¸t huy t¸c dông thêng ®ßi hái nhiÒu n¨m th¸ng víi nhiÒu biÕn ®éng x¶y ra.
Thêi gian cÇn ho¹t ®éng ®Ó thu håi vèn ®ßi hái nhiÒu n¨m th¸ng vµ do ®ã kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh vÒ tù nhiªn, chÝnh trÞ, x· héi…
C¸c thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn cã gi¸ trÞ sö dông l©u dµi, nhiÒu n¨m.
C¸c thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t lµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng sÏ häat ®éng ngay t¹i n¬i mµ nã ®îc dùng nªn.
Mäi thµnh qu¶ vµ hËu qu¶ cña qu¨ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t chÞu ¶nh hëng nhiÒu cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh theo thêi gian vµ ®iÒu kiÖn ®Þa lý cña kh«ng gian.
§Ó ®¶m b¶o cho mäi c«ng cuéc ®Çu t ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cao ®ßi hái ph¶i lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ.
2. Vai trß cña ®Çu t ph¸t triÓn ®èi víi nÒn kinh tÕ.
2.1. Trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc. §Çu t võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung, võa t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu.
VÒ mÆt cÇu; §Çu t lµ mét yÕu tè chiÕm tû träng lín trong tæn cÇu cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Theo sè liÖu cña WB, ®Çu t thêng chiÕm kho¶ng 24-28% trong c¬ cÊu tæng cÇu cña tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. ®èi víi tæng cÇu, t¸c ®éng nh lµ ng¾n h¹n.
VÒ mÆt cung; Khi thµnh qu¶ cña ®Çu t ph¸t huy t¸c dông, c¸c n¨ng lùc míi ®i vµo ho¹t ®éng th× tæng cung, ®Æc biÖt lµ tæng cung dµi h¹n t¨ng lªn (S-S’), kÐo theo s¶n lîng tiÒm n¨ng t¨ng tõ Q1-Q2, vµ do ®ã gi¸ c¶ s¶n phÈm gi¶m tõ P1-P2, s¶n lîng t¨ng, gi¸ c¶ gi¶m cho phÐp t¨ng tiªu dïng, ®Õn lît m×nh, t¨ng tiªu dïng l¹i kÝch thÝch s¶n xuÊt h¬n n÷a, s¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ nguån gèc cña t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn kinh tÕ s· héi, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng, nang cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi. (H1)
E1
E1
E0
D’
D
S
S
S’
P
P1
P2
P0
Q2
Q1
Q0
Q
H1.
§Çu t cã t¸c ®éng hai mÆt ®Õn sù æn ®Þnh cña niÒn kinh tÕ.
Sù t¸c ®éng kh«ng ®ång thêi vÒ mÆt thêi gian cña ®Çu t ®èi víi tæng cÇu vµ ®èi víi tæng cung cña nÒn kinh tÕ lµm cho mäi sù thay ®æi cña ®Çu t dï lµ t¨ng hay gi¶m ®Òu cïng mét lóc võa lµ yÕu tè duy tr× sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ, võa lµ yÕu tè ph¸ vì sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ cña mäi quèc gia.
§Çu t t¸c ®éng ®Õn tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
KÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ cho thÊy, muèn gi÷ tèc ®é t¨ng trëng ë møc trung b×nh th× tû lÖ ®Çu t ph¶i ®¹t tõ 15-25% so víi GDP tuú thuéc vµo ICOR cña mçi níc.
ICOR = . Tõ ®ã suy ra; Møc t¨ng GDP = .
Nõu ICOR kh«ng ®æi, møc t¨ng GDP hoµn toµn phô thuéc vµo vèn ®Çu t, ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, Icá thêng lín tõ 5-7, cßn ë c¸c níc ph¸t triÓn th× ICOR thêng thÊp tõ 2-3. ChØ tiªu ICOR cña mçi níc phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè, thay ®æi theo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong níc.
§Çu t vµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Kinh nghiÖm cña c¸c níc cho thÊy, con ®êng tÊt yÕu cã thÓ t¨ng trëng nhanh tèc ®é mong muèn (9-10%) lµ t¨ng cêng ®Çu t nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh ë khu vùc c«ng nghiÖp dÞch vô. §èi víi c¸c ngµnh n«ng l©m, ng nghiÖp do nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Êt ®ai vµ kh¶ n¨ng sinh häc, ®Ó ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng tõ 5-6% lµ rÊt khã kh¨n. Nh vËy, chÝnh s¸ch ®Çu t quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c quèc gia nh»m ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng nhanh cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
§Çu t ®èi víi viÖc t¨ng cêng kh¶ nng khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®©t s níc.
C«ng nghÖ lµ trung t©m cña CNH, ®Çu t lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña sù ph¸t triÓn vµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña níc ta hiÖn nay v× níc ta lµ níc ®ang ph¸t triÓn, cã c«ng nghÖ rÊt l¹c hËu, nÕu kh«ng ®Ò ra ®îc mét chiÕn lîc ®Çu t ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhanh vµ v÷ng ch¾c th× viÖc tiÕn hµnh CNH, H§H sÏ rÊt khã kh¨n.
2.2. §èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô.
®Çu t quyÕt ®inbhj sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi c¬ së. Ch¼ng h¹n, ®Ó t¹o dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho sù ra ®êi cuØa bÊt kú mét c¬ së nµo ®Òu cÇn ph¶i x©y dùng nhµ xuëng, mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ vµ l¾p ®Æt chóng lªn nÒn bi\Ö,… sau mét thêi gian ho¹t ®«ngj, c¸c c¬ së nµy bÞ hao mßn, h háng. §Ó duy tr× ®îc sù ho¹t ®éng b×nh thêng cña c¬ së th× ph¶i ®Þnh kú tiÕn hµnh söa ch÷a lín hoÆc thay míi c¸c c¬ së vËt ca©ts kü thuËt ®· h hngr, hao mßn nµy ®Ó thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ nhu cÇu cña x· héi, tÊt c¶ c¸c chi phÝ nµy ®Òu lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t.
3. Nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn.
Díi d¹ng tiÒn tÖ, vèn ®îc ®Þnh nghÜa lµ kho¶n tÝch luü cña x· héi, cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô, lµ tiÒn tiÕt kiªmj cña d©n vµ vèn ®Çu t tõ c¸c nguån kh¸c ®a vµo sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m duy tr× tiÒm lùc s½n cã vµ t¹o tiÒm lùc s¶n xuÊt míi cho nÒn kinh tÕ.
Díi d¹ng vËt chÊt, vèn bao gåm c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ xëng, c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng, c¸c lo¹i nguyªn, nhiªn liÖu, c¸c s¶n phÈm trung gian, thµnh phÈm… Bªn c¹nh vèn tån t¹i díi d¹ng vËt chÊt cßn cã vèn v« h×nh (b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, quyÒn së h÷u c«ng nghÖ…) kh«ng tån t¹i díi d¹ng vËt chÊt nhng cã gi¸ trÞ vÒ mÆt kinh tÕ vµ còng lµ yÕu tè ®Çu vµo cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Vèn lµ yÕu tè ®Çu vµo nhng b¶n th©n nã lµ kÕt qu¶ ®Çu ra cña ho¹t ®éng kinh tÕ. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ, vèn lu«n ho¹t ®éng vµ chuyÓn ho¸ vÒ h×nh th¸i vËt chÊt còng nh tõ h×nh th¸i vËt chÊt sang h×nh th¸i tiÒn tÖ.
Nãi chung ®îc h×nh thµnh tõ hai nguån c¬ b¶n ®ã lµ vèn huy ®éng tõ trong níc vµ vèn huy ®éng tõ níc ngoµi.
Vèn ®Çu t trong níc:
§îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau ®©y:
Vèn tÝch luü tõ ng©n s¸ch
Vèn tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng
Vèn tÝch luü cña c¸c doanh nghiÖp
Vèn tiÕt kiÖm cña d©n c
Vèn ®Çu t níc ngoµi:
Bao gåm vèn ®Çu t trùc tiÕp vµ vèn ®Çu t gi¸n tiÕp;
Vèn ®Çu t trùc tiÕp lµ vèn ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ngêi níc ngoµi ®Çu t sang níc kh¸c vµ trùc tiÕp qu¶n lý hoÆc tham gia qu¶n lý qu¸ tr×nh sö dông vµ thu håi vèn.
Vèn ®Çu t gi¸n tiÕp lµ vèn cña c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, cã hoµn l¹i, cho vay u ®·i víi thêi h¹n vµ l·i suÊt thÊp, vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (ODA).
Trong ®ã, vèn ®Çu t trong níc ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta x¸c ®Þnh lµ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cßn vèn ®Çu t níc ngoµi chØ ®ãng vai trß quan träng v× vèn ®aauf t trong níc mang tÝnh l©u dµi vµ kh«ng bÞ phô thuéc vÒ kinh tÐ vµ chÝnh trÞ.
4. C¸c lo¹i h×nh ®Çu t.
Trong qu¶n lý vµ kÕ ho¹ch ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t c¸c nhµ kinh tÕ ®· ph©n lo¹i ho¹t ®éng ®Çu t theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau, mçi tiªu thøc ph©n lo¹i ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu qu¶n lý vµ nghiªn cøu kinh tÕ kh¸c nhau. §ã lµ;
Theo b¶n chÊt cña c¸c ®èi tîng ®Çu t, bao gåm ®Çu t cho c¸c ®èi tîng vËt chÊt (®Çu t vµo tµi s¶n vËt chÊt hoÆc tµi s¶n thùc nh nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, …) cho c¸c ®èi tîng tµi chÝnh (nh mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu…) vµ ®Çu t cho c¸c ®èi tîng phi vËt chÊt (®Çu t tµi s¶n trÝ tuÖ vµ ngu«n nh©n lùc nh ®µo t¹o, nghiªn cøu khoa häc, y tÕ..) trong ®ã ®Çu t cho ®èi tîng vËt chÊt lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt c¬ b¶n lµm t¨ng tiÒm lùc cña nÒn kinh tÕ.
Theo c¬ cÊu s¶n xuÊt cã thÓ ph©n lo¹i ho¹t ®éng ®Çu t thµnh ®Çu t chiÒu réng vµ ®Çu t chiÒu s©u.
Theo ph©n cÊp qu¶n lý, ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng ban hµnh theo N§ 42/CP ngµy 16-7-1996 ph©n thµnh 3 nhãm A, B vµ C tuú theo tÝnh chÊt, quy m« cña tõng dù ¸n trong ®ã nhãm A do TTCP quyÕt ®Þnh, nhãm B vµ C do Bé trëng, thñ trëng c¸c c quan ngang bé, chñ tÞch UBND tØnh, tµnh phè trùc thuéc TW quyÕt ®Þnh.
Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng trong x· héi cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t, cã thÓ ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éngdt thµnh ®Çu t ph¸t triÎn s¶n xuÊt kinh doanh , ®Çu t ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt, ®Çu t ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng (kü thuËt vµ x· héi)…C¸c ho¹t ®éng ®Çu t nµy cã quan hÖ t¬ng hç víi nhau.
Theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t, c¸c ho¹t ®éng ®Çu t ®îc chia thµnh ®Çu t c¬ b¶n nh»m t¸i s¶n xuÊt c¸c tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t vËn hµnh nh»m t¹o ra tµi s¶n lu ®éng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh , dÞch vô míi hoµn thµnh, t¨ng thªm tµi s¶n lu ®éng cho c¸c c¬ së hiÖn cã, duy tr× ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së vËt chÊt-kü thuËt kh«ng thuéc c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã ®Çu t c¬ b¶n quyÕt ®Þnh ®Çu t vËn hµnh.
Theo giai ®o¹n ho¹t ®éng cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi chia ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh thµnh ®Çu t th¬ng m¹i vµ ®Çu t s¶n xuÊt.
Theo thêi gian thùc hiÖn vµ ph¸t huy t¸c dông ®Ót thu håi ®ñ vèn ®Çu t ®· bá ra cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t chia thµnh ®Çu t ng¾n h¹n vµ ®Çu t dµi h¹n.
Theo quan hÖ qu¶n lý cña chñ ®Çu t chia thµnh ®Çu t trùc tiªpí vµ ®Çu t gi¸n tiÕp.
Theo nguån vèn chia thµnh c¸c h×nh thøc theo vèn huy ®éng trong níc vµ vèn huy ®éng tõ níc ngoµi. Ph©n lo¹i nµy cho thÊy t×nh h×nh huy ®éng vèn tõ mçi nguån vµ vai trß cña mçi nguån vèn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph¬ng vµ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ.
Theo vïng l·nh thæ. C¸ch ph©n lo¹i nµy ph¶n ¸nh t×nh h×nh ®Çu t cña tõng vïng, tõng tØnh, tõng ®Þa ph¬ng vµ abnhr hëng cña ®Çu t ®èi víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tõng ®Þa ph¬ng.
II. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ngµnh thuû lîi
Kh¸i niÖm vµ vai trß cña thuû lîi ho¸ n«ng nghiÖp
1.1. Kh¸i niÖm.
Thuû lîi ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn tæng hîp cô thÓ c¸c biªn ph¸p khai th¸c sö dông vµ b¶o vÖ c¸c nguån níc trªn mÆt ®Êt, vµ díi mËt ®Êt cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ë n«ng th«n, ®ång thêi h¹n chÕ t¸c h¹i cña níc g©y ra cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
1.2. Vai trß cña thuû lîi ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong n«ng nghiÖp nãi riªng.
Nh chóng ta ®· biÕt, Thuû lîi lµ mét ngµnh kinh tÕ thuéc lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng, s¶n phÈm cña nã phôc vô cho nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt, b¶o vÖ s¶n xuÊt vµ d©n sinh nh phßng chèng lò lôt, ®iªn, n«ng, l©m, ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i…ë níc ta còng nh nhiÒu níc trªn thÕ giíi, trong c¬ cÊu kinh tÕ quãc d©n, thuû lîi lµ mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt cã vÞ trÝ quan träng. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng, trªn thÕ giíi, níc nµo cã hÖ thèng thuû lîi ®¶m b¶o th× nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña níc ®ã æn ®Þnh vµ dÇn ®îc n©ng cao. §èi víi c¸c quèc gioa ®ang ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ cßn phô thuéc nhiÒu vµo n«ng nghiÖp th× vai trß cña ngµnh thuû l¬Þo cµng ®îc thÓ hiÖn râ Ðt h¬n. Vai trß cña thuû lîi trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®îc thÓ hiÖn chñ yÕu trong mét sè lÜnh vùc sau:
§èi víi hÖ thèng phßng chèng thuû tai:
Lò lôt lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m vµ lo l¾ng hµng n¨m cña §¶ng, Nhµ níc vµ nh©n d©n ta. ChÝnh v× vËy, ë níc ta hiÖn nay cã kho¶ng 8300 km ®ª s«ng vµ ®e biÓn lµm nhiÖm vô ng¨n níc lò s«ng vµ chiÒu biÓn, b¶o vÖ ®Êt ®ai. Ngoµi ra , ë c¸c ®Þa ph¬ng cßn cã c¸c ®e bao vïng lµm nhiÖm vô ng¨n níc ngo¹i lai ®ång thêi lµm nhiÖm vô d©n sinh kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ vïng ®ång b»ng S«ng Hång, s«ng M·, s«ng c¶ vµ mét phÇn cña ®ång b»ng S«ng Cöu Long.
§èi víi hÖ thèng giao th«ng thuû:
Giao th«ng thuû ®èi víiníc ta rÊt quan träng, ®Æc biÖt lµ ch©u thæ ®ång b»ng S«ng Hång vµ S«ng Cöu Long, t¹o ®Þa bµn quy ho¹ch ph©n bæ l¹i d©n c. Níc ta ®· cã 11400 km giao th«ng thuû trong ®ã trung ¬ng qu¶n lý 3824 km, ngoµi ra nh©n d©n ®Þa ph¬ng cßn qu¶n lý 30 ng×n km c¸c kªnh s«ng nhá lµm ®êng giao th«ng thuû n«ng th«n, chñ yÕu lµ ®ång b»ng S«ng Cöu Long vµ ®ång b»ng B¾c Bé. Nh©n d©n c¸c ®Þa ph¬ng cßn lîi dông c¸c bê kªnh lµm ®êng giao th«ng bé vµ c¬ giíi.
§èi víi nguån thû n«ng:
Thuû lîi ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn thuû ®iÖn – nguån n¨ng lîng s¹ch, kh«ng g©y « nhiÔm kh«ng khÝ so víi nhiÖt ®iÖn c¹y b»ng than dÇu.
§Ó ®¸p øng nhu cÇu cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, nguån n¨ng lîng níc ta ph¸t triÓn chñ yÕu dùa vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn, TÝnh ®Õn nay níc ta ®· x©y dùng ®îc c¸c hå chøa ph¸t ®iÖn víi tæng c«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn lªn ®Õn gÇn 3000 MW, hµng n¨m s¶n xuÊt chiÕm kho¶ng 9 tû KWH, chiÕm trªn 70% n¨ng lùc m¹ng ®iÖn quèc gia. Gi¸ thµnh thuû ®iÖn chØ chiÕm kho¶ng 30 ®Õn 60% so víi nhiÖt ®iÖn than, diezen vµ nhiÖt ®iÖn khÝ. §Æc biÖt hiÖn nay dù ¸n thuû ®iÖn Tµ Pó (S¬n La) víi tæng c«ng suÊt h¬n 4000 KW ®ang ®îc khëi c«ng x©y dùng, trong t¬ng lai kh«ng nh÷ng ta ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng ®iÖn trong níc mµ cßn xu¸t khÈu sang c¸c níc thuéc khu vùc §«ng Nam ¸.
§èi víi ng nghiÖp:
Do nguån tµi nguyªn níc phong phó, nguån thû s¶n níc ta giµu cã vµ ®a d¹ng. C¸c hå, ®Ëp, cèng, kªnh… ®· t¹o m«i trêng níc lî, níc ngät ®Ó ph¸t triÓn thuû s¶n c¸c lo¹i vµ ngay c¶ c¸c lo¹i chim mu«ng quý hiÕm. §Æc biÖt lµ khoanh vïng ven biÓn, hå chøa ®Ó nu«i c¸ lång vµ c¸c lo¹i thuû s¶n kh¸c rÊt cã hiÖu qu¶.
§èi víi c«ng nghiªp vµ d©n sinh:
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, viÖc ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh tõ nhá ®Õn lín trªn mäi miÒn ®Êt níc ®· gãp phÇn ®iÒu tiÕt l¹i, ph©n phèi l¹i nguån tµi nguyªn níc theo thêi gian vµ kh«ng gian ngoµi viÖc phôc vô cho n«ng nghiÖp 50 tû m3. Cô thÓ lµ hµng trôc c«ng tr×nh hå ®Ëp lo¹i lín vµ võa ®îc x©y dùng b»ng vèn cña ngµnh thuû lîi hoÆc c¸c ngµnh kh¸c ®· cÊp níc cho c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp tõ miÒn ®«ng b¾c ®Õn phÝa nam.
Trong viÖc cÊp níc cho d©n sinh, ngµnh thuû lîi ®· cã vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi thÝch hîp ®Ó cÊp níc sinh ho¹t cho hµng triÖu d©n sèng doc theo c¸c tuyÕn kªnh nhá. §iÒu nµy ®Æc biÖt cã ý nghÜa ®èi víi cac vïng ®«ng d©n c, vïng kinh tÕ míi.
Ngoµi ra thuû lîi cßn ®ãng vai trß trong viÖc tiªu tho¸t níc th¶i bÈn cho c¸c thµnh phè, c¸c khu d©n c ®« thÞ tËp trung. Tuy nhiªn, hiÖn nay ë c¸c khu ®« thÞ lín nh Hµ néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, c¸c hÖ thèng tiªu tho¸t níc chØ ®¶m b¶o 60 ®Ðn 70%, nh÷ng trËn ma lín trªn 150 mm/ngµy cßn g©y ngËp óng, ngËp lôt nhiÒu vïng.
NhiÒu hå ®Ëp do ngµnh thuû lîi x©y dùng, nhÊt lµ gÇn c¸c thµnh phè,s thÞ x·, khu d©n c ®· trë thµnh c¸c khu du lÞch hÊp dÉn nh hå Nói cèc, Suèi Hai, Dçu tiÕng…, hå §ång m« ®· ®îc lùa chän x©y dùng lµng du lÞch.
2. Néi dung cña c«ng t¸c thuû lîi.
C«ng tr×nh thuû lîi lµ lÜnh vùc kinh tÕ kü thuËt quan träng thuéc kÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng nh»m khai th¸c nh÷ng mÆt cã lîi cña nguån níc vµ b¶o vÖ tµi nguyªn m«i trêng sèng. ChÝnh v× vËy mµ c«ng t¸c thuû lîi tr¶i qua bèn giai ®o¹n sau ®©y:
2.1. TrÞ thuû dßng s«ng lín.
TrÞ thuû dßng s«ng lín lµ mét néi dung quan träng vµ cã tÝnh chÊt then chèt cña c«ng t¸c thû lîi nãi chung vµ thuû lîi jho¸ trong n«ng nghiÖp nãi riªng. §Ó lµm tèt c«ng t¸c trÞ thuû cÇn lµm tèt nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y:
§iÒu tra kh¶o s¸t c«ng tt×nh tríc khi tiÐn hµnh thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh. §©y lµ mét trong nh÷ng c«ng ®o¹n v« cïng quan träng ®èi víi mét dù ¸n thuû lîi, nã ®¶m b¶o tiÕn tr×nh cho nh÷ng c«ng ®o¹n tiÕp theo vµ sù thµnh c«ng cña mét dù ¸n thuû lîi. V× vËy, tríc khi ®i vµo x©y dùng cÇn lµm tèt c«ng t¸c quy ho¹ch kh¶o s¸t thiÕt kÕ c«ng tr×nh.
C«ng t¸c ®iÒu tra, quy ho¹ch kh¶o s¸t thiÕt kÕ th«ng thêng chóng ta hay dùa trªn nh÷ng yÕu tè vµ ®iÒu kiÖn sau:
§iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt.
§iÒu kiÖn ®Þa h×nh, khÝ hËu, thæ nhìng, ®Þa chÊt…
§iÒu kiÖn x· héi vµ d©n sinh kinh tÕ.
Nguån nguyªn liÖu lµ níc trong thiªn nhiªn, chÞu ¶nh hëng cña quy luËt thay ®æi cña níc trong thiªn nhiªn.
Së dÜ cÇn ph¶i dùa vµo nh÷ng nh©n tè trªn lµ do nh÷ng nh©n tè ®ã ho¹t ®éng biÕn ®æi theo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh cña tõng vïng kh¸c nhau. ViÖc ph¸t hiÖn vµ ®¸nh gi¸ ®óng b¶n chÊt cña sù vËt qua ®o nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p khai th¸c, chÕ ngù nã thËt kh«ng ®¬n gi¶n nhng qua ®©y còng ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh, cã nghiªn cøu nguån nguyªn liÖu níc trong thiªn nhiªn th× viÖc chän lùa ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh ®i vµo ho¹t ®éng míi ®¹t ®îc hiÖu qu¶ tèi u nhê cung cÊp ®ñ nguån nguyªn liÖu cho c«ng tr×nh… hay trong viÖc x¸c ®Þnh thêi gian tiÕn hµnh x©y dùng c«ng tr×nh th× cÇn c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËum thêi tiÕt cña ®Þa ®iÓm ®Þnh khëi c«ng x©y dùng, nh»m hoµn thiÖn c«ng tr×nh tríc mïa ma lò, tr¸nh t×nh tr¹ng c«ng tr×nh ®ang x©y dùng dë dang vµ nh÷ng th¸ng ma lò dÉn tíi kh«ng nh÷ng c«ng tr×nh kh«ng kÞp ph¸t huy t¸c dông mµ cã thÓ g©y ra thÊt tho¸t vÒ nguyªn liÖu, l·ng phÝ vèn.
Sau khi ®iÒu tra kh¶o s¸t t×nh h×nh tù nhiªn th× tiÕn hµnh lËp dù ¸n kh¶ thi vµ thiÕt kÕ kü thuËt c«ng tr×nh. Khi dù ¸n cã thÓ sö dông thiÕt kÕ ®Þnh h×nh ®Ó tÝnh to¸n so bé gi¸ thµnh c¸c ph¬ng ¸n, nhng cÇn thiÕt ph¶i chó ý ®Õn t×nh h×nh ®Þa chÊt, vËt liÖu t¹i ®Þa ph¬ng ®Ót chän h×nh thøc kÕt cÊu hîp lý.
ë ViÖt Nam, víi khÝ hËu nhiÖt ®øi giã mïa, mïa kh« n¾ng g©y h¹n h¸n, mïa ma, lîng ma rÊt lín g©y ngËp óng khã kh¨n lín ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ChÝnh v× vËy, khi tiÕn hµnh x©y dùng hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi cÇn xem xÐt kü t×nh h×nh tù nhiªn cu¶ tõng vïng ®Ó tõ ®ã ®a ra gi¶i ph¸p x©y dùng cho thÝch hîp.
X©y dùng c¸c hå chøa níc, c¸c ®Ëp d©ng vµ kªnh l¸i dßng. X©y c¸c hå chøa níc cã t¸c dông rÊt c¬ b¶n lµ ®iÒu hoµ tµi nguyªn níc vµ lîi dông tæng hîp nh ph¸t triÓn ngµnh nu«i c¸, khai th¸c vµ s¶n xuÊt nguån n¨ng lîng ®iÖn. C¸c ®Ëp d©ng vµ kªnh l¸i dßng tuy cã t¸c dông Ýt ®èi víi ®iÒu hoµ nguån níc, nhng cã thÓ ®¶m b¶o æn ®Þnh s¶n xuÊt lóa vµ hoa mµu.
N¹o vÐt c¸c dßng s«ng ë h¹ lu vµ khai th«ng dßng ch¶y ®Ó gi¶i phãng lßng s«ng khi mïa níc lò.
Trång rõng ®Çu nguån võa cã t¸c dông ®iÒu hoµ khÝ hËu, võa gi¶m tèc ®é lò, ng¨n chÆn hiÖn tîng xãi mßn vµ röa tr«i lµm háng ®Êt ë miÒn nói vµ lµm c¹n cöa s«ng. Trång rõng vµ b¶o vÖ rõng ngËp mÆn ®Ó b¶o vÖ bê biÓn vµ ph¸t triÓn nguån lîi n«ng nghiÖp.
Cñng cè vµ x©y dùng thªm ë nh÷ng n¬i cÇn thiÕt hÖ thèng ®ª s«ng, ®ª biÓn. T¸c dông cña ®ª s«ng lµ ng¨n lò lôt, b¶o vÖ mïa mµng vµ ®êi sèng cña con ngêi. §ª biÓn cã nhiÖm vô ng¨n níc mÆn, gi÷ níc ngät phôc vô cho n«ng nghiÖp chèng giã b·o, triÒu d©ng, b¶o vÖ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña n«ng d©n.
Cã kÕ ho¹ch ph©n lò, t¹o ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh thÝch hîp víi nh÷ng vïng ph©n lò.
2.2. Tæ chøc thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh.
Sau khi thùc hiÖn xong c«ng ®o¹n ®iÒu tra kh¶o s¸t t×nh h×nh tù nhiªn th× tiÕn hµnh lËp dù ¸n kh¶ thi vµ thiÕt kÕ kü thuËt c«ng tr×nh. ViÖc tæ chøc thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i tiÕn hµnh theo tr×nh tù dùa trªn b¶n thiÕt kÕ kü thuËt nµy. Do ®Æc ®iÓm cña ngµnh thuû lîi lµ thi c«ng trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thêi tiÕt kh¾c nghiÖt nh thuû triÒu, b·o lò… v× vËy cÇn ph¶i b¶o ®¶m mét sè yªu cÇu sau:
VÒ thiÕt kÕ: Ph¶i b¶o ®¶m tÝnh hoµn chØnh, ®ång bé vµ hîp lý
TÝnh hoµn chØnh vµ ®ång bé trong hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi nh»m t¹o ra mét chu tr×nh khÐp kÝn cho c«ng t¸c thuû lîi ho¸ víi môc tiªu ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ tèi u. HÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi ®ång bé, hoµn chØnh lµ mét m¹ng líi bao gåm c¸c c«ng tr×nh ®Çu mèi, hÖ thèng m¬ng m¸ng g¾n liÒn h÷u c¬ víi nhau, cã ®µy ®ñ trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho viÖc tíi tiªu th«ng suèt, dÔ dµng. HÖ thèng c«ng tr×nh hîp lý lµ hÖ thèng kÕt hîp ®a ph¬ng víi toµn côc, kÕt hîp tíi tiªu víi ph¸t ®iÖn, nu«i c¸, giao th«ng, c¬ giíi ho¸… vµ s¸t víi ph¬ng híng s¶n xuÊt cña tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng.
Trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh lªn hµng ®Çu, bªn c¹nh ®ã cÇn cã c¸c biÖn ph¸p nh»m tiÕt kiÖm nguyªn, nhiªn vËt liÖu vµ lao ®éng theo ®óng thêi h¹n quy ®Þnh vµ cè g¾ng rót ng¾n thêi gian nh»m ®a c«ng tr×nh sím ®i vµo ho¹t ®éng.
2.3. Tæ chøc, qu¶n lý vµ khai th¸c hiÖu qu¶ c«ng tr×nh thuû lîi.
Sau khi c«ng tr×nh thuû lîi hoµn thµnh th× tiÕn hµnh bµn giao, nghiÖm thu vµ ®a c«ng tr×nh vµo sö dông. Trong giai ®o¹n nµy cÇn cã kÕ ho¹ch qu¶n lý, khai th¸c c«ng tr×nh mét c¸ch khoa häc nhÊt nh»m khai th¸c hÕt nh÷ng h÷u Ých cña c«ng tr×nh. Muèn vËy, trong c«ng ®o¹n nµy c«ng ty qu¶n lý cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau:
Tuú theo chÊt lîng, quy m«, ®iÒu kiÖn, giai ®o¹n cña tõng c«ng tr×nh cô thÓ mµ cã nhiÖm vô cÊp b¸ch chÝnh yÕu kh¸c nhau nhng ®iÓm mÊu chèt lµ cÇn hiÓu ®îc:
§Æc ®iÓm, tÝnh n¨ng, t¸c dông cña tõng c«ng tr×nh.
C¸c t¸c nh©n g©y bÊt lîi vµ ph¸ ho¹i c«ng tr×nh.
Ngoµi ra ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý cßn ph¶i:
LËp thao t¸c, quy tr×nh vËn hµnh c«ng tr×nh, hÖ thèng c«ng tr×nh trong c¸c ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh kh¸c nhau, hÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ma b·o.
Thêng xuyªn kiÓm tra møc ®é an toµn cña hÖ thèng c«ng tr×nh, nhÊt lµ tríc mçi vô, mçi ®ît ho¹t ®éng. CÇn kiÓm tra toµn bé hÖ thèng c«ng tr×nh, nhng ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn c¸c c«ng tr×nh träng yÕu nh c«ng tr×nh ®Çu mèi, ®ª ®iÒu, ®Ëp, c«ng tr×nh tiªu n¨ng, hÖ thèng ®iÖn, c¸c tr¹m b¬m…
N¾m b¾t, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi ®èi víi c«ng tr×nh. LËp c«ng tr×nh, néi quy, quy chÕ b¶o vÖ c«ng tr×nh. CÇn lµm tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®éng viªn, gi¸c ngé nh©n d©n ®Ó t¨ng cêng sù hiÓu biÕt vµ tham gia vµo c«ng t¸c b¶o vÖ c«ng tr×nh.
Thêng xuyªn ®¸nh gi¸ chÊt lîng, t×nh tr¹ng kü thuËt ®Ó tõ ®ã x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n qu¶n lý c«ng tr×nh.
B¶o dìng, tu söa, chèng xuèng cÊp c¸c c«ng tr×nh.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, vËn hµnh do t¸c ®éng cña c¸cyÕu tè c¬ häc, ho¸ häc cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn m«i trêng, cña con ngêi… tÝnh n¨ng kü thËt, ®é bÒn cña c«ng tr×nh bÞ gi¶m sót, v× vËy sù tu söa, b¶o dìng, n©ng cÊp c«ng tr×nh lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nhÇm môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c«ng tr×nh.
Mét c«ng tr×nh thuû lîi ®îc coi lµ xuèng cÊp khi cã nh÷ng biÓu hiÖn sau:
HiÖu qu¶ phôc vô s¶n xuÊt gi¶m dÇn trong khi yªu cÇu phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng thay ®æi: DiÖn tÝch phôc vô gi¶m, chÊt lîng c«ng t¸c tíi bÞ h¹ thÊp, duiÖn tÝch tíi th¼ng trë thµnh diÖn tÝch t¹o nguån, diÖn tÝch ®¶m b¶o tiªu bÞ thu hÑp, dï r»ng lîng ma yªu cÇu tiªu kh«ng ®æi.
C«ng tr×nh suy gi¶m vÒ chÊt lîng, vËn hµnh kÐm an toµn, sù cè bÊt thêng lu«n x¶y ra.
Chi phÝ qu¶n lý khai th¸c gia t¨ng trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt b×nh thêng.
VËy, khi thÊy hÖ thèng thuû lîi cã nh÷ng biÓu hiÖn xuèng cÊp th× c¬ quan qu¶n lý ph¶i nhanh trãng v¹ch kÕ ho¹ch cô thÓ ®Î b¶o tr×, tu söa, n©ng cÊp c«ng tr×nh thuû l«ùi, huy ®éng mäi nguån lùc nh: vèn, con ngêi, m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó tiÕn hµnh söa ch÷a nh»m ®a c«ng tr×nh ®i vµo ho¹t ®éng cho c«ng suÊt cao, ®óng thêi vô.
2.4. Tæ chøc tíi níc vµ tíi tiªu khoa häc
ChÕ s®é tíi tiªu níc khoa häc lµ ®¶m b¶o mét lîng níc cÇn thiÕt nhÊt ®Þnh, phï hîp víi tõng giai ®o¹n sÝnh trëng vµ ph¸t triÓn cña mçi c©y trång. ChÕ ®é tíi tiªu níc khoa häc lµ mét biÓu hiÖn chÊt lîng cña c«ng t¸c thuû lîi.
2.5. B¶o vÖ nguån níc.
Phßng chèng c¹n kiÖt nguån níc;
Ngoµi c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan do thay ®æi m«i trêng tù nhiªn, khÝ hËu; c¸c nguyen nh©n lµm c¹n kiÖt nguån níc do khai th¸c rõng bõa b·i t¹o nªn ®Êt trèng ®åi träc lµm gi¶m lîng níc trø ë tÇng thÊp, khi ma t¹o thµnh dßng ch¶y lò lín, lµm gi¶m níc trong mïa kiÖt. C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu lµ:
Trång rõng, phñ xanh ®¸t trèng ®åi träc, nhÊt lµ rõng ®Çu nguån, rõng phßgn hé.
§Þnh canh, ®Þnh c ®èi víi ®ång bµo d©n téc vïng cao.
Khai th¸c c©y rõng hîp lý, võa kahi th¸c võa trång rõng t¹o líp phñ tr«ng sãi mßn.
X©y dùng c¸c c«ng tr×nh hå chøa ®Ó ®iÒu tioÕt l¹i nguån níc, t¨ng lîng níc trong mïa kh« vµ trèng lò trong mïa ma.
Phßng chèng « nhiÔm nguån níc.
C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó phßng chèng « nhiÔm nguån níc bao gåm:
Gi÷ vÖ sinh m«i trêng, dän r¸c th¶i lµm gi¶m c¸c yÕu tè g©y « nhiÔm nguån níc.
X©y dùng ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh sö lý chÊt th¶i vµ níc th¶i cña c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, khu c«ng nghiÖp, khu d©n c. Trong ph¸t triÓn c¸c nhµ m¸y míi cÇn coi xö lý chÊt th¶i lµ yªu cÇu b¾t buéc trong khi duyÖt luËn chøng kinh tÕ kü thuËt, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ m¸y thuéc c¸c ngµnh nh ho¸ chÊt, ph©n bãn…
Qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i trêng biÓn.
X©y dùng vµ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh quèc gia b¶o vÖ m«i trêng trong ®ã cã m«i trêng níc.
Tham gia c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ chinh phôc nguån níc, b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng níc.
3. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t vµo ngµnh thuû lîi.
Thuû lîi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. MÆt kh¸c, sù ph¸t triÓn cña thuû lîi còng lµ yÕu tè chñ chèt gãp phÇn quan träng chiÕn th¾ng thiªn tai, h¹n h¸n, lò lôt, cung cÊp níc trong sinh ho¹t… t¹o tiÒn ®Ò tÝch cùc cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
Theo ®Þnh híng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n trong V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ®Ò ra chñi tr¬ng phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 s¶n lîng l¬ng thùc cã h¹t ph¶i ®¹t kho¶ng 37 triÖu tÊn; t¨ng nhanh diÖn tÝch ®Êt træng rõng, tiÕp tôc thùc hiÖn dù ¸n 5 triÖu ha rõng. Trång míi 1,3 triÖu ha rõng tËp trung, n©ng ®é che phñ cña rõng lªn kho¶ng 38 ®Õn 39% vµo n¨m 2005… vµ hµng lo¹t c¸c môc tiªu kh¸c chóng ta ®· ®Ò ra vµ phÊn ®Êu thùc hiÖn hoµn thµnh. Víi n¨ng lùc hÖ thèng thuû lîi cña giai ®o¹n hiÖn nay sÏ kh«ng ®¸p øng ®îc môc tiªu ®Æt ra cho kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005 vµ chiÕn lîc dµi h¹n 10 n¨m 2001 – 2010, v× vËy, viÖc ®Çu t vµo thuû lîi lµ rÊt cÇn thiÕt trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc nãi chung còng nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hoas n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi riªng.
4. §Æc ®iÓm ®Çu t vµo ngµnh thuû lîi:
Thø nhÊt, thêi gian thùc hiÖn ®Çu t mét dù ¸n thuû lîi kh¸ dµi:
Ho¹t ®éng ®Çu t vµo thuû lîi lµ ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh sthùc hiÖn mét dù ¸n thuû läi th× ph¶i mÊt mét thêi gian kh¸ dµi (3 ®Õn 4 n¨m hoÆc l©u h¬n n÷a). Còng do thêi gian x©y dùng l©u nªn ®Ó tiÕn hµnh x©y dùng dù ¸n thuû lîi, lùc lîng lao ®éng ®îc lÊy tõ ®Þa ph¬ng cã c«ng tr×nh thuû lîi ®îc x©y dùng lµ chÝnh, trõ nh÷ng c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ kü thuËt phøc t¹p, ®ßi hái lùc lîng lao ®éng lµnh nghÒ th× lùc lîng lao ®éng lµ cña c¸c c«ng tr×nh lín.
Thø hai, Vèn ®Çu t cho c¸c hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi lµ rÊt lín:
Lîng vèn nµy chiÕm mét khèi lîng ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n hµng n¨m. V× lîng vèn lín nh vËy nªn ph¹m vi cña mét tØnh kh«ng thÓ nµo lo ®îc nªn cÇn cã sù hç trî cña Nhµ níc. Nhµ níc hç trî ®Õn 80% kinh phÝ x©y dùng hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi vao gåm c¸c c«ng trißnh ®Çu mèi vµ hÖ thèng kªnh cÊp I. Nhµ níc hç trî cho tØnh mét phÇn x©y dùng hÖ thèng kªnh cÊp II, phÇn cßn l¹i do tØnh bá ra. HÖ thèng kªnh m¬ng néi ®ßng do nh©n d©n tù x©y dùng ®Ó dÉn níc tíi vÒ ®ång ruéng cña m×nh. Do viÖc ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ nªn viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi phôc vô s¶n xuÊt ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu,nguån vèn cña Nhµ níc kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc tÊt c¶, v× thÕ Nhµ níc ®· ®a ra chñ tr¬ng “Nhµ níc vµ nh©n d©n cïng lµm” ®©y lµ mét chñ tr¬ng lín cña Nhµ níc, mét chñ tr¬ng ®óng ®¾n vµ kÞp thêi.
Thø ba: vèn ®Çu t cña c¸c dù ¸n thuû lîi cã ®Æc ®iÓm dån theo mïa:
C¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®îc thi c«ng rÊt khÈn tr¬ng trong mïa kh« tríc khi mïa ma b·o x¶y ra. Nh vËy viÖc dån vè ®Çu t diÔn ra trong vßng 8 th¸ng. Trong mïa ma b·o, viÖc thi c«ng c«ng tr×nh thuû lîi bÞ ngËp ch×m trong níc hoÆc chèng chäi víi lò nªn viÖc thi c«ng rÊt khã kh¨n.
Thø t: viÖc x©y dùng c«ng tr×nh thû lîi lµ mét c«ng viÖc phøc t¹p, dßi hái ph¶i vËn dông nhu\iÒu kiÕn thøc khoa häc tæng hîp. Do viÖc lËp dù ¸n kh¶ thi cña c«ng tr×nh thuû lîi ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch nghiªm tóc, cã nh vËy míi tr¸nh ®îc l·ng phÝ trong ®Çu t. ViÖc lËp dù ¸n ®Çu t trong lÜnh vùc thuû lîi thêng kЬ dµi tf 1 ®Õn 2 n¨m.
Thø n¨m: ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi lµ ®Çu t c«ng céng. Dù ¸n ®Çu t ®îc xem xÐt trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ, hiÖu qu¶ do dù ¸n nµy mang l¹i lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. V× vËy khi xem xÐt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña mét dù ¸n ®Çu t vµ thuû lîi ngêi ta xem xÕt trªn khÝa c¹nh hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, tuy nhiªn kh«ng thÓ bá qua hiÖu qu¶ tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng tr×nh x©y dùng víi møc gi¸ hîp lý vµ ®óng thêi h¹n. Nhng viÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña ®ång vè bá._. ra hµng n¨m rÊt khã v× viÖc ®Çu t tuû lîi mang l¹i c¶ hiÖu qu¶ h÷u h×nh vµ hiÖu qu¶ v« h×nh trong khi ®ã, hiÖu qu¶ kinh tÕ tµi chÝnh chØ xem xÐt ®Õn hiÖu qu¶ h÷u h×nh.
5. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña ho¹t ®éng ®Çu t trong lÜnh vùc thuû lîi.
ViÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña mçi c«ng cuéc ®Çu t lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t, mçi c«ng cuéc ®Çu t mang l¹i hiÖu qu¶ kh¸c nhau víi mçi nguån vèn ®Çu t bá ra. ViÖc ®¸nh sgi¸ cã thÓ ®îc xem xÐt díi gãc ®é doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t khi cã lîi nhuËn mang l¹i cña c¸c c«ng cuéc ®Çu t lµ néi ding xem xÐt chñ yÕu. Khi ®ã hiÖu qu¶ ®îc xem xÐt lµ hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña c«ng cuéc ®Çu t. Nhng còng cã thÓ ªù¬c xem xÐt díi gãc ®é kinh tÕ, khi ®ã kÕt qu¶ vµ chi phÝ bá ra khong chØ ®¬n thuÇn lµ t b¶n bá ra vµ lîi nhuËn mang l¹o mµ cßn bao gåm nh÷ng yÕu tè mµ x· héi vµ céng ®ång bá ra nh tµi nguyªn, m«i trêng… còng nh c¸c kho¶n lîi mµ x· héi thu ®îc tõ ho¹t ®éng ®Çu t cña dù ¸n; viÖc lµm, thu nhËp ngo¹i tÖ… khi ®ã hiÖu qu¶ ®îc ®¸nh gi¸ lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n. Nh vËy, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n ®Çu t lµ chªnh lÖch gi÷a lîi Ých mµ x· héi thu ®îc so víi chi phÝ mµ nÒn kinh tÕ x· héi ph¶i bá ra khi thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t. Xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi mäi c«ng cuéc ®Çu t, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t c«ng céng; x©y dùng c¬ b¶n, gi¸o ôc, gi¶i trÝ…
Trong ngµnh thuû lîi, c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ tµi chÝnh ®îc tÝnh theo quy ®Þnh chung nh c¸c dù ¸n kh¸c trong nÒn kinh tÕ, chØ cã c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt ;µ do ph¹m vi ho¹t ®éng cña c«ng tr×nh thuû lîi réng lín, vµ cã mèi liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau, thêi gian ho¹t ®éng l©u dµi, mÆt kh¸c hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tr×nh thuû lîi l¹i phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ chÕ ®é canh t¸c. V× vËy, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n thuû lîi lµ hÕt søc khã kh¨n vµ nhiÒu trêng hîp kh«ng thÓ lîng ho¸ ®îc hÕt nh÷ng t¸c ®éng mµ c«ng tr×nh thuû lîi mang l¹i. §Ó lîng hãa ®îc hiÖu qu¶ cña c«ng tr×nh thuû lîi ta cÇn biÕt ®îc ®Æc ®iÓm cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi:
Thµnh qu¶ vµ chÊt lîng cña c«ng t¸c thuû lîi ®îc ®¸nh gÝa th«ng qua s¶n phÈm n«ng nghiÖp, n¨ng suÊt vµ chÊt lîng n«ng s¶n, cho nªn chÕ ®é th©m canh vµ c¬ cÊu c©y trång ¶nh hëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi.
HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña c«ng tr×nh thuû lîi phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè thêi tiÕt.
ViÖc xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña c¸c dù ¸n thuû lîi ph¶i xem xÐt ®Õn yÕu tè m«i trêng vµ ¶nh hëng cña nã ®Õn c¸c ngµnh kh¸c.
HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña c¸c dù ¸n thuû lîi bao gåm:
a. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ thay ®æi diÖn tÝch ®Êt trång:
§èi víi vïng ®ång b»ng: Do hÇu hÕt diÖn tÝch n«ng ngiÖp c¸c vïng ®ång b»ng ®· khai th¸c hÕt nªn chØ tiªu ®¸nh gi¸ sù thay ®æi cña diÖn tÝch ®Êt trång chØ ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ tiªu thay ®æi diÖn tÝch ®Êt trång.
Wgt = Wct . n
Trong ®ã:
Wgt: lµ diÖn tÝch ®Êt trång
Wct: Lµ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c.
N: lµ sè vßng quay cña vèn.
§èi víi vïng miÒn nói vµ trung du: ChØ tiªu sù thay ®æi diÖn tÝch ®Êt trång ®îc ®¸nh gÝa th«ng qua hai chØ tiªu:
Thay ®æi diÖn tÝch canh t¸c:
Wct = (ha)
Wct% =
Trong ®ã:
Wct: Sù thay ®æi diÖn tÝch ®Êt canh t¸c sau khi cã ®a c«ng tr×nh vµo sö dông
Wsct, Wtrct: diÖn tÝch ®Êt canh t¸c sau vµ tríc khi ®a c«ng tr×nh vµo sö dông.
Thay ®æi diÖn tÝch ®Êt trång
F = Fs – Ftr (ha).
Trong ®ã:
F: diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp t¨ng lªn sau khi c«ng tr×nh hoµn thµnh.
Fs, Ftr: diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp tríc vµ sau khi ®a c«ng tr×nh vµo sö dông
N¨ng suÊt c©y trång:
N¨ng suÊt c©y trång t¨ng thªm:
Y = Ys – Ytr (tÊn/ha)
Trong ®ã:
Ys: n¨ng suÊt c©y trång sau khi x©y dùng c«ng tr×nh.
Ytr: n¨ng suÊt c©y trång tríc khi x©y dùng c«ng tr×nh.
ChØ tiªu vÒ sù thay ®æi gi¸ trÞ s¶n lîng:
Sù thay ®æi gi¸ trÞ s¶n lîng trong thiÕt kÕ:
Mtk = g.(Ws.Ys.P + Ws.Ys.B.(1-P) – Wtr.Ytr).
Trong ®ã:
Mtk: gi¸ trÞ s¶n lîng gia t¨ng hµng n¨m sau khi thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi.
Wtr, Ws: diÖn tÝch c©y trång canh t¸c tríc vµ sau khi x©y dùng.
P: TÇn suÊt thiÕt kÕ c«ng tr×nh (thêng 75% ®èi víi tíi).
(1 - p): Ph¶n ¸nh nh÷ng n¨m c«ng tr×nh phôc vô ngoµi tÇn suÊt thiÕt kÕ.
B: HÖ sè gi¶m s¶n – ph¶n ¸nh møc ®é gi¶m s¶n lîng c«ng tr×nh nh÷ng n¨m c«ng tr×nh lµm viÖc ngoµi c«ng suÊt thiÕt kÕ.
g: Gi¸ ®¬n vÞ cña s¶n phÈm c©y trång.
Sù thay ®æi gi¸ trÞ s¶n lîng trong thùc tÕ:
Mtt = g.(Ws.Ys – Wtr.Ytr).
Trong ®ã:
Wtr, Ws lµ n¨ng suÊt c©y trång b×nh qu©n tríc vµ sau khi x©y dùng.
Ys, Ytr lµ diÖn tÝch canh t¸c tríc vµ sau khi x©y dùng.
§©y lµ c¸c chØ tiªu mang tÝnh chÊt tæng hîp, c¸c chØ tiªu nµy kh«ng nh÷ng chÞu ¶nh hëng cña viÖc ph¸t triÓn thuû lîi mµ cßn chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè nh c¬ cÊu c©y trång, khÝ hËu thêi tiÕt trong n¨m, s©u bÖnh. ViÖc t¸ch c¸c nh©n tè ¶nh hëng ra khái c¸c chØ tiªu nµy hÕt søc khã kh¨n. Do ®ã, nã chØ cho ta thÊy mét phÇn vai trß cña thuû lîi ®Õn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tõng vïng.
III. Thùc tr¹ng ®Çu t thuû lîi ë níc ta.
Nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh CNH, H§H nãi chung còng nh trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi riªng, §¶ng vµ Nhµ níc ®· hÕt søc chó träng ®Çu t vµo c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, trong ®ã, thuû lîi chiÕm mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng. Trong nghÞ quyÕt §H §¶ng IX, ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng ®· nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña ngµnh n«ng nghiÖp còng nh khu vùc n«ng th«n. X©y dùng vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ khu vùc n«ng th«n lµ mét nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu ®Ó æn ®Þnh kinh tÕ x· héi nh»m b¶o ®¶m nhu cµu trong níc vµ xuÊt khÈu, nhÊt lµ g¹o. §¸p øng ®îc nhu cÇu cÊp thiÕt nµy, nhiÒu gi¶i ph¸p ®· ®îc ®Æt ra trpong ®ã viÖc ®Çu t cho thuû lîi, thuû n«ng cho khu vùc n«ng th«n ®· ®îc chó träng ®¸ng kÓ ®Ó t¹o ®iÒu kiªn, tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ¶n xuÊt n«ng nghiÖp. NhiÌu c«ng ttr×nh thuû lîi ®· ®îc khai th¸c sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶, bªn c¹nh ®ã, nhiÒu c«ng tr×nh thuû lîi míi ®· ®îc x©y dùng trªn c¸c vïng l·nh thæ, b¶o vÖ an toµn hÖ thèng ®ª ®iÒu, kh¾c phôc vµ h¹n chÕ thiªn tai phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng nghÞ quyªt §H §¶ng IX.
Nhê nh÷ng th¾ng lîi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, bé mÆt n«ng th«n ®· ®îc c¶i thiÖn, m«i trêng sinh th¸i vµ c¬ së h¹ tÇng còng ph¸t triÓn theo, vÊn ®ª l¬ng thùc còng ®îc b¶o ®¶m trong thêi gian gi¸p h¹t, ®êi sèng nh©n d©n ®¸ ®îc n©ng lªn râ rÖt.
Nh÷ng ch¬ng tr×nh thuû lîi lín ®· vµ ®ang ph¸t huy t¸c dông phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi riªng vµ x· héi nãi chung nh ch¬ng tr×nh khai th¸c §TM, TGLX, T©y s«ng HËu vµ b¸n ®¶o Cµ Mau, MiÒn trung vµ T©y nguyªn,n©ng cÊp c¸c hÖ th«ng thuû n«ng, chèng lò vµ chèng óng ë §BSH, cÊp níc ¨n vïng cao ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. Mét sè c«ng tr×nh thuû lîi lín ë MiÒn Trung, T©y nguyªn vµ miÒn nói phÝa B¾c võa thi c«ng võa ph¸t huy hiÖu qu¶ sím, sím tÝch níc ®Ó phôc vô s¶n xuÊt, nhiÒu c«ng tr×nh ®ang x©y dùng ®· ph¸t huy hiÖu qu¶, ®iÓn h×nh nh c«ng tr×nh §ång B»ng S«ng Cöu Long; kªnh VÜnh TÕ giai ®o¹n II, c«ng tr×nh kiÓm so¸t lò Ch©u §èc-TÞnh Biªn, Ba Hßn, Vµm Rçy… ®Ó ®¶m b¶o môc tiªu ng¨n lò, th«ng níc tríc mïa lò.Víi nh÷ng kÕt qu¶ ®ã n¬ sÏ tiÕp tôc t¹o thÕ ®Ó ph¸t triÓn thuû lîi trong nh÷ng giai ®o¹n sau nµy.
1. Thùc tr¹ng hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi:
Theo sè liÑu cña Tæng côc Thèng kª n¨m 2001, ViÖt Nam ®· cã hÖ thèng c«ng tr×nh tíi tiªu 5,33 triÖu ha; trªn 1,8 triÖu ha rau mµu vµ chèng lò cho gÇn 1,4 triÖu ha.
HÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi ë níc ta ®· ®îc ®Çu t mét c¸ch ®ång bé, tõ c¸c c«ng tr×nh ®Çu mèi ®Õn c¸c kªnh dÉn. Hiªn nay c¶ níc cã trªn 75 hÖ thèng c«ng tr×nh thuû n«ng lín vµ võa, trªn 750 hå chøa cã dung tÝch lín kho¶ng 1 triÖu m3 trë lªn, h¬n 10.000 hå chøa níc nhá víi tæng dung tÝch gÇn 30 tû m3 tøc gÇn b»ng 18% dßng ch¶y mïa kiÖt cña c¶ níc vµ nÕu trõ §ång B»ng S«ng Cöu Long th× dung tÝch cac hå chiÕm tíi 36% dßng ch¶y mïa kiÖt toµn l·nh thæ. Trªn 1000 cièng tíi vµ tiªu lín, 3514 tr¹n b¬m lín vµ võa víi tæng c«ng suÊt b¬m tíi lµ 200MW, tæng c«ng suÊt b¬m tiªu lµ 250MW, cã 300.000 m¸y b¬m dÇu. §iÒu nµy ®· tõng bíc gi¶i quyÕt viÖc thiÕu níc trÇm träng trong mïa kh« ë mét sè vïng vµ h¹n chÕ t×nh tr¹ng ngËp óng trong mïa ma, ®iÒu hoµ vµ æn ®Þnh níc nãi chung.
Do ®Æc ®iÓm cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghie4Ñp phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nªn hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi ë níc ta h×nh thµnh tõ rÊt sím vµ ®îc ®Çu t lín. C«ng t¸c thuû lîi ®îc tiÕn hµnh ®«ng thêi víi ph¸t triÓn cuûa s¶n xuÊt n«ng nghiªp. ®Æc biÖt lµ vïng §BSH, n«ng nghiÖp ®· ®îc thuû lîi ho¸ tõ rÊt sím, sè lîng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi chiÕm tû träng lín trong c¶ níc.
Bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng thuû n«ng phôc vô tíi tiªu, hÖ thèng ®ª ®iÒu còng ®îc hÕt søc chó träng ph¸t triÓn. §Õn nay hÖ thèng ®ª ®îc h×nh thµnh víi chiÒu dµi lµ 7700km gåm 5700km ®ª s«ng, 2000km ®ª biÓn, 3000km bê bao chèng lò ®Çu vô ë §ång B»ng S«ng Cöu Long. Trªn c¸c tuyÕn ®ª cã 600 kÌ vµ 3000 cèng díi ®ª. Tuy nhiªn, do t×nh tr¹ng ph¸ rõng vµ nh÷ng biÕn ®æi bÊt thêng vÒ thßi tiÕt nªn hµng nm cac c«ng tr×nh nµy bÞ xuèng cÊp nghiªm träng, nhiÒu c«ng tr×nh kh«ng ®¶m b¶o an toµn trong mïa ma lò. V× vËyh cÇn cã c¬ chÕ qu¶n lý, khai th¸c c«ng tr×nh nµy mét c¸ch hîp lý, thêng xuyªn ®¹i tu, söa ch÷a.
TÝnh ®Õn n¨m 2001 ®· cã 7654,9 ngh×n ha gieo trång lóa ®îc tíi b»ng c«ng tr×nh thuû lîi, chiÕm trªn 80% diÖn tÝch lóa trong c¶ níc. Trong ®ã c¬ cÊu theo ®Þa ph¬ng nh sau:
BiÓu 6: DiÖn tÝch lóa níc ®îc tíi b»ng c«ng tr×nh thuû lîi ë c¸c vïng
§¬n vÞ tÝnh: 1000ha
1996
1997
1998
1999
2000
2001
§BSH
1042.1
1023.1
1044.4
1046.7
1048.2
1212.4
§«ng B¾c
673.2
666.8
684.1
695.2
690.3
549.7
T©y B¾c
134.5
134.3
132.9
128.6
133
136.8
B¾c Trung Bé
682.2
684.3
692
677.5
677.8
697.7
Duyªn h¶i NTB
422.5
433.2
429.7
424.6
431.5
422.6
T©y nguyªn
143.1
134.7
138.4
133
134.2
175.9
®«ng Nam Bé
477.4
484.7
497.6
496.2
542.8
526.7
§BSCL
3190.6
3442.7
3840.6
3760.6
3986.7
3936.1
Nguån: thêi b¸o kinh tÕ 2001-2002
Tuy nhiªn, mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu hiÖn nay ®ã lµ yÕu tè kh«ng ®ång bé trong c«ng cuéc ®Çu t. §èi víi c¸c c«ng tr×nh thuû lîi lín Nhµ níc chØ ®Çu t c«ng tr×nh ®Çu mèi, kªnh trôc; mét sè c«ng tr×nh ®îc Nhµ níc ®Çu t ®Õn kªnh cÊp II, cÊp III, cßn l¹i c¸c c«ng tr×nh bnéi ®ång lµ do d©n b¶n ®Þa tù lµm. V× vËy nhiÒu oc«nng tr×nh sau khi hoµn thµnh c«ng tr×nh ®Çu mèi th× mét thêi gian kh¸ dµi sau (kho¶ng 5-7 n¨m, thËm chÝ cã c«ng tr×nh lªn ®Õn 1o n¨m) míi ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng tíi tiªu thiªts kÕ. NhiÒu c«ng tr×nh diÖn tÝch tíi hoÆc tiªu chØ ®¹t 50-60% (®èi víi hå chøa) vµ 70-90% (®èi víi cèng, tr¹m b¬m) diÖn tÝch thiÕt kÕ.
Sau ®©y lµ thùc tr¹ng cña vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long;
Lµ vïng cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn cã diÔn biÕn t¬ng ®èi phøc t¹p, ®iÒu nµy ®· ¶nh hëng lín tíi n¨ng suÊt c©y trång trong n«ng nghiÖp. Ë vïng nµy lò lôt vµ s¹t lë ®Êt ë cac vïng dan c däc s«ng lµ nh÷ng th¶m ho¹ g©y tæn thÊt lín vÒ ngêi vµ cña dÉn tíi t×nh tr¹ng mÊt æn ®Þnh vÒ t©m lý, ®êi sèng sinh ho¹t còng nh ho¹t ®éng trång trät. ChØ tÝnh riªng giai ®o¹n 1998-2000, t¹i vïng nµy ®· x¶y ra 2 trËn lò lín nhÊt trong lÞch sö, g©y tæn th©qts hµng ngh×n tû ®ång. Cho ®Õn nay, §¶ng vµ Nhµ níc ®· cã nh÷ng chñ tr¬ng vµ ch¬ng tr×nh cô thÓ nh; chñt tr¬ng khuyÕn khÝch kiªn cè ho¸ kªnh m¬ng, chñ tr¬ng ph¸t triÓn thuû lîi ë vïng §TM, vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long , chñ tr¬ng sèng chung víi lò, chñ tr¬ng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vïng ngËp lò vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long ®Ó gióp ®ång bµo sèng chung víi lò. §©y lµ mét gi¶i ph¸p thiÕt thùc ®Ó sæn ®Þnh ®êi sèng vµ s¶n xuÊt. MÆc dï lµ ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn t¬ng ®èi phøc t¹p nhng vÒ thµnh tùu trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña §ång B»ng S«ng Cöu Long lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. Cïng víi §BSH, ®©y lµ vïng cung cÊp lóa g¹o cho c¶ níc vµ xuÊt khÈu. §¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®ã còng lµ nhê phÇn lín vµpo c¸c c«ng tr×nh thuû lîi träng ®iÓm nh ch¬ng tr×nh dù ¸n Gß C«ng, dù ¸n Nam M¨ng ThÝt, dù ¸n ngät ho¸…, tríc ®©y cßn cã c¸c dù ¸n träng ®iÓm nh dù ¸n §TM, dù ¸n TGLX, dù ¸n T©y s«ng HËu. Bªn c¹nh ®ã, víi mét hÖ thèng ®ª kÌ dµy ®Æc víi chiÒu dµi lµ 6700km ®ª chÝnh, 3000km ®ª néi ®ång vµ 3000km ®ª ng¨n mÆn.
Tuy nhiªn, thiªn nhiªn vïng nµy diÔn biÕn phøc t¹p. ®Ó duy tr× ®îc nh÷ng thµnh tùu trªn chóng ta cÇn poh¶i theo dâi vµ tiÕp tôc gi¶i quyÕt nh÷ng vìng m¾c.
2. Thùc tr¹ng qu¶n lý khai th¸c vµ sö dông hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi.
Khi c¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®i vµo ho¹t ®äng, muèn ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao th× ph¶i cã c¸c c¬ quan qu¶n lý sö dông c«ng tr×nh mét c¸ch chuyªn m«n ho¸. §iÒu nµy lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ ®· ®îc ®¸p øng mét c¸ch t¬ng ®èi. HiÖn nay chóng ta cã kho¶ng gÇn 160 c«ng ty qu¶n lý khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi víi sè nh©n lùc kho¶ng 16000 ngêi, 166 tr¹m qu¶n lý vµ 491 vô qu¶n lý.
Mét sè vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c khai th¸c c«ng tr×nh ®ã lµ chóng ta ®· qu¸ nÆng vÒ khai th¸c, cha cã ý thøc trong vÊn ®Ò tu bæ, söa ch÷a thêng xuyªn, c«ng t¸c qu¶n lý theo quy tr×nh kü thuq¹t cha ®îc chó träng, nhÊt lµ c¸c c«ng tr×nh thuû lîi nhá thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña ®Þa ph¬ng. V× vËy hÖ qu¶ tÊt yÕu lµ cã nhiÒu c«ng tr×nh xuèng cÊp nhanh trãng, lµm viÖc kÐm an toµn, hiªiô qu¶.
Bªn c¹nh ®ã, c«ng t¸c baØo vÖ c«ng tr×nh thuû lîi còng cßn nhiÒu thiÕu xãt. mÆc dï hµng n¨m chi ophÝ cho c«ng t¸c nµy qu¸ lín nhng do ý thøc cña ngêi dan còng nh cha cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a chÝnh quyÓn vµ ngêi d©n ®Þa ph¬ng nªn t×nh tr¹ng ph¬ng h¹i c«ng tr×nh vÉn thêng xuyªn x¶y ra.
ViÖc qu¶n lý vµ ph©n phèi níc cßn yÐu kÐm, t×nh tr¹ng l·ng phÝ níc diÔn ra nghiªm träng lµm naqng lùc cña c¸c c«ng rr×nh gi¶m. HiÖn nay c¸c c«ng tr×nh khai th¸c chØ ®¹t 60-65% c«ng suÊt thiÕt kÕ, ®iÒu nµy lµm t¨ng chi phÝ qu¶n lý vµ vËn hµnh c¸c khu tíi.
Ch¬ng ii. Thùc tr¹ng ®Çu t ph¸t triÓn thuû lîi ë ®ång b»ng s«ng cöu long nh÷ng n¨m qua
I. kh¸i qu¸t t×nh h×nh ph¸t triÓn thuû lîi thêi gian qua ë ®ång b»ng s«ng cöu long
1. §Æc ®iÓm tù nhiªn kinh tÕ-x· héi cña vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long ¶nh hëng ®Õn thuû lîi ë §ång B»ng S«ng Cöu Long
VÞ trÝ ®Þa lý
§ång B»ng S«ng Cöu Long gåm 12 tØnh:Long An, TiÒn giang, BÕn Tre, §ång Th¸p, VÜnh Long, Trµ Vinh, CÇn th¬, Sãc Tr¨ng, An giang, Kiªn Giang, B¹c Liªu vµ Cµ Mau. Cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ 39600 km2, chiÕm 12% diÖn tÝch c¶ níc vµ d©n sè n¨m 2000 lµ 16,7 triÖu ngêi, chiÕm 21.1% d©n sè c¶ níc.
§©y lµ mét trrong nh÷ng vïng ®ång b»ng ch©u thæ réng vµ ph× nhieu ë §«ng Nam ¸ vµ thÕ giíi, lµ viïng ®Êt quan träng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §ång B»ng S«ng Cöu Long co bê biÓn dµi trªn 700 km vµ kho¶ng 360000 km2 l·nh h¶i, rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn
§ång B»ng S«ng Cöu Long n»m gi÷a khu vùc kinh tÕ n¨ng déng vµ ph¸t triÎn, cã ®Þa h×nh t¬ng ®èi b»ng ph¼ng, nm¹ng líi s«ng ng×, kªnh r¹ch ph©n bè rÊt dµy, thuËn lîi cho giao th«ng thuû vµo bËc nhÊt níc ta.
§ång B»ng S«ng Cöu Long n»m ë h¹ lu s«ng Mª K«ng, hµng n¨m kho¶ng 50% diÖn tÝch bÞ ngËp lò, nhËn lîng phï sa lín, song ¶nh hëng quan träng ®Õn s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t d©n c.
§iÒu kiÖn tù nhiªn
KhÝ hËu
§ång B»ng S«ng Cöu Long cã mét nÒn nhiÖt ®é cao vµ æn ®Þnh, nhiÖt ®é trung b×nh 28oC, cã mét chÕ ®é bøc x¹ cao vµ æn ®Þnh, sè giê n¾ng trung b×nh c¶ n¨m tõ 2226-2709 h, lîng muia b×nh qu©n cña c¶ vïng ®¹t 1520-1580 mm, lîng ma hµng n¨m biÕn ®éng kh«ng lín, ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, thµnh hai mïa râ rÖt. Mïa ma tõ th¸ng 5-th¸ng 10 chiÕm trªn 90%, mïa ma tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4 lîng ma chiÕm 10%, ®ã lµ nh÷ng trë ng¹i lín cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®iÒu nµy lµm t¨ng tÝnh thêi vô s½n cã cña ngµnh n«ng nghiÖp lªn mét c¸ch râ rÖt.
ChÕ ®é ph©n bè ma kh«ng ®ång ®Òu trong c¸c th¸ng, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n chuyÓn tiÕp gi÷a mïa kh« vµ mïa ma, mïa ma sang mïa kh« g©y ra h¹n tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 5 vµ tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 12, sù ph©n bè ma kh«ng ®Òu trong mïa ma tæng lîng ma tËp trung cao vµo mét sè th¸ng (th¸n 9 vµ 10) kÕt hîp víi mét sè hiÖn tîng khÝ hËu kh¸c t¹o ra óng lôt. Ngoµi ra, ®a ®Õn xen kÏ c¸c ®ît h¹n kÐo dµi trong mïa ma. ®ång thêi kÐo theo sù x©m nhËp mÆn cña c¸c khu vùc ven biÓn g©y hËu qu¶ xÊu cho tµi nguyªn ®Êt ë vïng nµy (Gß C«ng , BÕn Tre, B¹c Liªu…)
ChÕ ®é giã còng lµ mét h¹n chÕ lín cña khÝ hËu §ång B»ng S«ng Cöu Long. Giã chíng thÞnh hµnh trïng víi thêi gian mïa Ýt níc tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 4 ®· ®Èy níc chiÒu theo c¸c cöa s«ng, ®a níc mÆn vµo trong lôc ®Þa g©y t¸c h¹i cho s¶n xuÊt, nhÊt lµ vïng ven biÓn.
Nguån níc; §ång B»ng S«ng Cöu Long lÊy níc ngät tõ s«ng Mª K«ng vµ níc ma. c¶ hai nguån níc nµy ®Òu ®Æc trung theo mïa mét c¸ch râ rÖt, nöa n¨m thõa níc vµ nöa n¨m thiÕu níc n«i tiÕp nhau. Trong muµ ma, t×nh tr¹ng ngËp lôt thêng b¾t ®Çu vµo th¸ng 7 hoÆc th¸ng 8 vµ kÕt thóc vµo th¸ng 11 hoÆc th¸ng 12. T¸c dông tÝch cùc cña ngËp lò lµ båi ®¾p phï sa trong vïng ngËp lò, gia t¨ng s¶n lîng c¸, ®Èy mÆn vµ röa chua. Lu lîng cña hÖ thèng s«ng Mª K«ng hoµn toµn ®¸p øng yªu cÇu níc cña §ång B»ng S«ng Cöu Long trong thêi kú ®Çu mïa klh« còng nh trong th¸ng 6 lµ th¸ng thêng cã c¸c ®ît h¹n. Tuy nhiªn, trong thêi kú tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 5 lu lîng níc s«ng Mª K«ng xuèng thÊp, nhÊt lµg so s¸nh víi nhu cÇu níc trong t¬ng lai tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 4. lu lîng s«ng MªK«ng dÇn dÇn gi¶m xuèng vµ ®¹t thÊp nhÊt vµo th¸ng 4. MÆc dï vËy, ë §ång B»ng S«ng Cöu Long cÇn cã ®ñ lu lîng ch¶y ra biÓn ®Ó khái x©m nhËp mÆn vµo s©u. Níc s«ng vµ kªnh r¹ch t¹i nhiÒu khu vùc ë vïng ven biÓn qu¸ mÆn. Nguy c¬ x©m nhËp mÆn gia t¨ng lµ hËu qu¶ cña viÖc gia t¨ ng lÊy níc trong mïa kiÖt dÉn tíi lµm gi¶m lu lîng dßng ra. §ång B»ng S«ng Cöu Long cã hÖ thèng kªnh r¹ch lín nhá chi chÝt, rÊt thuËn lîi cho viÖc cung cÊp níc ngät quanh n¨m, vÒ mïa kh« tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4 s«ng MªK«ng lµ nguån níc mÆn duy nhÊt, vÒ mïa ma, lîng níc ma lín kÕt hîp víi níc s«ng MªK«ng ®æ vÒ g©y lò lôt, mïa lò thêng x¶y ra vµo th¸ng 9, níc s«ng lín g©y ngËp lôt.
ChÕ ®é thuû v¨n cña §ång B»ng S«ng Cöu Long cã ba ®Æc ®iÓm næi bËt;
Níc ngät vµ lò lôt vµo mïa ma chuyÓn t¶i phï sa, phï du, Êu trïng
Níc mÆn vµo mïa kh« ë vïng ven biÓn.
Níc chua phÌn vµo mïa ma ë vïng ®¸t phÌn.
Níc ngÇm ; §ång B»ng S«ng Cöu Long cã tr÷ lîng níc ngÇm lín. Tæng tr÷ lîng tiÒm n¨ng cña vïng lµ 84267000m3/ ngµy, nhng s¶n lîng khai th¸c an toµn ®îc ®¸nh gi¸ ë møc 1 triÖu m3/ ngµy ®ªm chñ yÕu dùa vµo tÇng bªn trªn lµ mét trong 5 tÇng chøa níc ë §ång B»ng S«ng Cöu Long, s¶n lîng khai th¸c an toµn níc ngÇm chØ nªn dïng vµo môc ®Ých cÊp níc sinh ho¹t ®« thÞ vµ n«ng th«n, chñ yÕu cho c¸c vïng n«ng th«n vµ c¸c thÞ trÊn kh«ng cã nguån níc mÆt chÊt lîng tèt.
§Êt ®ai; Tæng diÖn tÝch §ång B»ng S«ng Cöu Long kh«ng kÓ h¶i ®¶o kho¶n 3,96 triÖu ha trong ®ã 2,918 triÖu ha ®îc sö dông ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n chiÕm 73,5% diªn tÝch tù nhiªn, vïng b·i triÒu cã diÑn tÝch kho¶ng 480 ngh×n ha rtrong ®ã gÇn 300 ngh×n ha cã kh¶ n¨ng nu«i trång thuû s¶n níc mÆn, níc lî….
ø Tæng hoµ nh÷ng ®Æc ®iÓm khÝ hËu, nguån níc, ®Êt ®ai… ®· t¹o ra ë §ång B»ng S«ng Cöu Long nh÷ng lîi thÐ mang tÝnh chÊt so s¸nh riªng biÖt mµ c¸c n¬i kh¸c kh«ng thÎ cã ®îc, nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®· t¹o ra mét nguån lùc cho sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña sinh vËt, ®¹t n¨ng suÊt sinh häc cao, t¹o ra mét th¶m thùc vËt vµ mét quÇn thÓ ®éng vËt phong phó ®a d¹ng nhng cã tÝnh ®ång nhÊt t¬ng ®èi trong toµn vïng. ChÝnh v× vËy, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
§Æc ®iÓm kinh tÕ
Trong 10 n¨m qua, tõ 1991-2000, §ång B»ng S«ng Cöu Long ®· ®¹t ®îc møc t¨ng tr¬ng kinh tÕ lµ 6,22%, c¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch theo hopøng tiÕn bé, s¶n xuÊt l¬ng thùc thuû s¶n kh«ng ngõng ph¸t triÓn, ®¶m b¶o an toµn l¬ng thùc quèc gia vµ xuÊt khÈu.
BiÓu 1: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp
§¬n vÞ
1991-1995
1996-2000
2000
D©n sè
TriÖu ngêi
14,64
15,58
16,17
GDP
Tû ®ång
9375,2
46843
81447,2
% so c¶ níc
%
22,3
20,5
20,4
C¬ cÊu kinh tÕ
%
100
100
100
- n«ng l©m thuû
-
53,4
46,6
45,2
- C«ng nghiÖp x©y dùng
-
11,64
14,9
18,1
- DÞch vô
-
34,95
38,5
36,7
S¶n lîng lóa
TriÖu tÊn
9,48
12,83
16,3
Ng©n s¸ch thu trªn ®Þa bµn
Tû ®ång
895
4415
6300
% so víi GDP
%
9,2
9,4
8,5
GDP/ngêi
Ngh×n ®ång
666
3006
5037
Nguån cña Vô NN&PTNT
N«ng l©m thuû lµ ngµnh lín nhÊt trong c¬ cÊu kinh tÕ vïng, n¨m 1991- 1995 chiÕm 53,4% GDP vïng, 1996-2000 gi¶m xuèng cßn 46,6% vµ n¨m 2000 chiÕm 45,2% GDP vïng.
C«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm tû träng kh¸ nhá trong GDP vïng 1991-1995 lµ 11,64%, 1996-2000 lµ 14,9%, n¨m 2000 lµ 18,1%.
C¸c ngµnh dÞch vô ®øng thø hai sau n«ng l©m thuû, 1991-1995 lµ 34,95% GDP vïng, n¨m 1996 – 2000 lªn 38,5%, n¨m 2000 lµ 36,7% GDP vïng.
So víi c¶ níc, §ång B»ng S«ng Cöu Long lµ vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lín nhÊt níc, n¨m 2000 GDP n«ng l©m thuû chiÕm kho¶ng 36,2% GDP n«ng l©m thuû c¶ níc, GDP c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 10,7% GDP c«ng nghiÖp vµ x©y dùng c¶ níc, GDP dÞch vô chiÕm kho¶ng 18,65% GDP dÞch vô c¶ níc.
N«ng nghiÖp, thuû s¶n cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc, s¶n lîng lóa n¨m 1991 ®¹t 9,48 triÖu tÊn, n¨m 1998 t¨ng lªn 15,32 triÖu tÊn, n¨m 2000 ®¹t 16,3 triÖu tÊn, tû träng t¨ng dÇn tõ 49,3% lªn 53% s¶n lîng lóa c¶ níc.
S¶n lîng thuû s¶n n¨m 1995 ®¹t 819.222 tÊn n¨m 2000 t¨ng lªn 912.666 tÊn tû träng t¨ng dÇn tõ 48% lªn 53% s¶n lîng thuû s¶n c¶ níc.
XuÊt khÈu g¹o n¨m 1995 ®¹t 1,906 triÖu tÊn, n¨m 1998 t¨ng lªn 3,488 triÖu tÊn, n¨m 1999 lµ 4,233 triÖu tÊn, tû träng xuÊt khÈu g¹o giai ®o¹n 1996-2000 chiÕm 94% so víi c¶ níc.
XuÊt khÈu t«m ®«ng l¹nh n¨m 1996 ®¹t 50941 tÊn, n¨m 1999 lªn 74010 tÊn, xuÊt khÈu thuû s¶n chiÕm kho¶ng 60% xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ níc.
§Æc ®iÓm x· héi
§ång B»ng S«ng Cöu Long lµ vïng cã d©n sè ®«ng nhÊt trong c¸c vïng cña c¶ níc, n¨m 1991 cã 14648,3 ngµn ngêi, chiÕm 22,3%, n¨m 1996 cã 15582,7 ngµn ngêi, chiÕm 21,6%, n¨m 2000 cã 16,17 ngµn nêi chiÕm 21,1%.
BiÓu 2: D©n sè vïng
§¬n vÞ; triÖu ngêi
1996
1997
1998
1999
2000
D©n sè vïng
15,58
15,73
15,87
16,02
16,17
C¬ cÊu (%)
100
100
100
100
100
- Thµnh thÞ
15,84
16,07
16,53
16,8
17,13
- N«ng th«n
84,16
83,93
83,47
83,12
82,87
Nguån cña Vô NN&PTNT
D©n sè n«ng th«n chiÕm tû träng cao h¬n møc trung b×nh c¶ níc tõ n¨m 1996-2000 d©n sè n«ng th«n ®Òu chiÕm trªn 80%. D©n sè thµnh thÞh t¨ng tõ 15,8% n¨m 1996 lªn 17,1% n¨m 2000.
Ngoµi d©n téc kinh cã d©n téc kh¬ me, hoa, ch¨m…
Lao ®éng trong ®é tuæi cña vïng chiÕm tû träng ®«ng nhÊt so víi c¶ níc, tû träng so víi d©n sè t¨ng chót Ýt qua c¸c n¨m.
Theo tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, §ång B»ng S«ng Cöu Long cã lao ®éng chuyªn m«n ®¹t kh¸ thÊp.
BiÎu 5: Tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt
§BSCL
§NB
C¶ níc
Tæng sè (%)
100
100
100
Kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt
92,2
82,2
87,7
S¬ cÊp
0,79
1,67
1,5
CNKT cã b»ng
0,88
2,96
2
CNKT kh«ng b»ng
2,34
4,6
2,3
THCN
2,83
3,73
3,8
C§ - §H
1,28
4,55
2,5
Trªn §H
0,014
0,16
0,04
Kh¸c
0,034
0,11
0,03
Nguån cña Vô NN&PTNT
§ång B»ng S«ng Cöu Long chiÕm ®Õn 22,8% lao ®éng kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt cuar c¶ níc, §NB lµ 11,9%. §ång B»ng S«ng Cöu Long chiÕm 11,1% lao ®éng cao ®¼ng ®¹i häc cña c¶ níc. §NB 22,3%.
§iÒu nµy cho thÊy, tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyyªn m«n kü thuËt cña nguån nh©n lùc §ång B»ng S«ng Cöu Long t¸c ®éng ®Õn viÖc tiÕp thu kü thuËt c«ng nghÖ trtong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµ lùc c¶n cÇn coi träng.
NÐt næi bËt cña nguån lao ®éng §ång B»ng S«ng Cöu Long so víi vïng §BSH lµ cã t¸c phong thùc tiÔn, biÕt tiÕp cËn thÞ trêng mét c¸ch nh¹y bÐn.
ø Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t triÓn, §ång B»ng S«ng Cöu Long gÆp kh«ng Ýt trë ng¹i trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Nh÷ng h¹n chÕ chÝnh trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn nghiªm träng nhÊt lµ:
Lò vµ ngËp lò ë vïng thîng lu.
MÆn x©m nhËp ë vïng ven biÓn.
§Êt phÌn vµ lan truyÒn níc chua ë c¸c vïng tròng thÊp trung t©m.
ThiÕu níc ngät cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ë nh÷ng vïng xa s«ng, gÇn biÓn.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n xuÊt n«ng phÈm hµng ho¸ theo cow chÕ thÞ trêng ®· vµ ®ang mang l¹i nh÷ng biÕn ®æi quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ cña ngêi d©n, nhng còng ®Æt ra nh÷gng vÊn ®Ò hÕt søc cÊp thiÕt trong qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai, chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ thêi vô s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm…, v× vËy §ång B»ng S«ng Cöu Long ph¶i lu«n ®èi mÆt víi m©u thuÉn gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, gi÷a c¬ chÕ thÞ trêng vµ ph¸t triÓn ®Þnh híng gi÷a quyÒn lµm chñ m¶nh ®Êt ë tÇm vÜ m« vµ qu¶n lý Nhµ níc ë tÇm vÜ m«.
2. T×nh h×nhph¸t triÓn thuû lîi thêi gian qua.
Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho c«ng t¸c ph¸t triÓn thuû lîi tríc khi cã quyªt ®Þnh 99/TTg cu¶ Thñ tíng ChÝnh phñ.
H¹n chÕ thiªn nhiªn vµ vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi.
Hµng n¨m, vµo mïa lò, mét vïng réng lín ë phÝa b¾c Dång B»ng S«ng Cöu Long abo gåm c¸c tØnh §ång Th¸p, An Giang, Long An, Kiªn Giang, TiÒn Giang, CÇn Th¬, VÜnh Long vµ BÕn Tre bÞ ngËp lôt víi h×nh thøc biÕn ®æi kho¶ng 1,2 – 1,4 triÖu ha vµo n¨m lò trung b×nh ®Õn 1,8 – 1,9 triÖu ha vµo n¨m lò lín, thêi gian ngËp tõ 3 – 5 th¸ng vµ ®é ngËp s©u tõ 0,5 – 3,5m. Trong 50 n¨m qua, cø b×nh qu©n 2 n¨m th× cã mét n¨m lò lín vît møc b¸o ®éng cÊp 3 (víi møc níc 4,2m t¹i T©n Ch©u). NhiÒu thêi kú lò lín x¶y ra liªn tôc 4 n¨m liÒn nh c¸c n¨m 1937 – 1940, 1946 – 1949, vµ 1994 – 1996. §Æc biÖt, sù ph¸t triÓn cã xu híng m¹nh lªn cña c¸c hiÖn tîng Elnino. Lanina… Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy møc ®é b·o lò x¶y ra ngµy cµng gia t¨ng, lµ mét trong nh÷ng h¹n chÕ chÝnh ë §ång B»ng S«ng Cöu Long, ngËp lò g©y nªn t¸c h¹i to lín ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng nh©n d©n.
X©m nhËp mÆn lµ mét hiÖn tîng thiªn nhiªn nghiªm träng ®èi víi vïng ven biÓn cña §ång B»ng S«ng Cöu Long . NÕu lÊy chØ tiªu ®é mÆn lµ 4 g/l, giíi h¹n x©m nhËp mÆn trªn s«ng chÝnh phÝa biÓn §«ng c¸ch cöa s«ng ®Õn 40 – 50km vµ kªnh r¹ch phÝa T©y c¸ch bê biÓn 10 – 20km. Tæng diÖn tÝch bÞ mÆn trong thêi gian 1 – 3 th¸ng. Trong 25 n¨m qua,mÆn c¸c n¨m 1977, 1992, 1993 vµ 1998 lµ nh÷ng n¨m cã mÆn lªn cao, ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña vïng ven biÓn.
§Êt phÌn vµ lan truyÒn níc chua lµ mét trong nh÷ng h¹n chÕ lín ®èi ví §ång B»ng S«ng Cöu Long . Tæng diÖn tÝch ®Êt phÌn cã “vÊn ®Ò” lµ kho¶ng 800 – 900 ngh×n ha, trong ®ã, vïng ®Êt phÌn réng tËp trung ë §ång Th¸p Mêi, Tø Gi¸c Long Xuyªn vµ B¸n ®¶o Cµ Mau.
ThiÕu níc ngät thêng x¶y ra trong nh÷ng vïng bÞ x©m nhËp mÆn vµ ¶nh hëng cña chua phÌn. Tæng diÖn tÝch thiÕu níc ngät ë §ång B»ng S«ng Cöu Long cã thÓ lªn ®Õn 2 triÖu ha.
Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng n¨m gÇn ®ay, b·o tè, lèc xo¸y còng ®· xuÊt hiÖn víi tÇn sè lín, g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho nhiÒu vïng, ®Æc biÖt lµ vïng ven biÓn, nh sãng thÇn n¨m 1994 ë B¹c Liªu, b·o n¨m 1997 ë d¶i ven biÓn, c¸c trËn lèc xo¸y n¨m 2000 ë Trµ Vinh, BÕn Tre, Kiªn Giang…
Kinh tÕ ë §ång B»ng S«ng Cöu Long phô thuéc chñ yÕu vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi kho¶ng 80% d©n sè sèng ë vïng n«ng th«n. Trong 10 n¨m qua, khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cã nhiÒu biÕn ®éng. §Êt n«ng nghiÖp t¨ng hµng n¨m do khai hoang, më réng diÖn tÝch. §Êt nu«i trång thuû s¶n biÕn ®éng nhiÒu, trong khi ®Êt rõng vµ ®Êt chuyªn dông gi¶m, tæng thu nhËp quèc d©n (GDP) cña §ång B»ng S«ng Cöu Long t¨ng tõ kho¶ng 34 tû n¨m 1994 lªn 62 tû n¨m 2001. b×nh qu©n GDP ®Çu ngêi ®¹t 386 USD, ë vÞ trÝ thø hai so víi c¶ níc, chØ sau MiÒn §«ng Nam Bé. S¶n xuÊt nong nghiÖp lªn tôc t¨ng nhanh, gãp phÇn quan träng ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc quèc gia, t¹o ra khèi lîng n«ng s¶n hµng ho¸ xuÊt khÈu lín. Vµi n¨m gÇn ®©y, c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· cã sù chuyÓn dÞch theo híng gi¶m dÇn tû träng trång trät vµ t¨ng dÇn tû träng ch¨n nu«i, thuû s¶n vµ c«ng nghiÖp dÞch vô. Tuy nhiªn, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch cßn chËm, hÖ thèng chÝnh s¸ch cßn cha phï hîp víi thùc tÕ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, hÖ thèng qu¶n lý ngµnh cha theo kÞp yªu cÇu ph¸t triÓn vïng.
HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn thuû lîi ®Õn n¨m 1995.
Ph¸t triÓn thuû lîi ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«i nãi chung ë §ång B»ng S«ng Cöu Long. Tõ nh÷ng n¨m 80, mét lo¹t dù ¸n ph¸t triÓn nguån níc ®îc Nhµ níc c®Çu t thùc hiÖn ë §ång Th¸p Mêi, TGLX, T©y s«ng hËu vµ vïng ven biÓn, më ra triÓn väng míi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. C¬ cÊu 2 –3 vô trong n¨m sö dông c¸c gièng lóa cã n¨ng suÊt cao b¾t ®Çu ®îc triÓn khai m¹nh ë nhiÒu vïng, ®a s¶n lîng lóa ë §ång B»ng S«ng Cöu Long tõ 4,7 triÖu tÊn n¨m 1976 lªn 6,5 triÖu tÊn n¨m 1990, 13,5 triÖu tÊn n¨m 1995. cã thÓ ph©n c¸c c«ng tr×nh ph¸t triÓn nguån níc ë §ång B»ng S«ng Cöu Long thµnh 3 nhãm chÝnh:
Nhãm c«ng tr×nh ng¨n mÆn;
CÊu tróc chÝnh cña c¸c c«ng tr×nh ng¨n mÆn lµ hÖ thèng bê bao c¸c cÊp vµ hÖ thèng cèng lín nhá ven biÓn vµ cöa s«ng. Sau nhiÒu n¨m khai th¸c vµ ph¸t triÓn, ®Õn nay nhiÒu diÖn tÝch vÞ mÆn ®îc b¶o vÖ an toµn ®Ó s¶n xuÊt tõ 2 – 3 vô lóa. HiÖn diÖn tÝch bÞ mÆn chØ cßn kho¶ng 1,1 – 1,2 triÖu ha, chñ yÕu ë vïng nam B¸n ®¶o Cµ Mau vµ c¸c d¶i nhá hÑp ven biÓn lu«n bÞ ngËp triÒu tõ Xoµi R¹p ®Õn Gµnh Hµo vµ tõ c¸i l¬ns ®Õn Hµ Tiªn.
Nhãm c«ng tr×nh tíi vµ tiªu níc.
§Õn nay, §ång B»ng S«ng Cöu Long cã hÖ thãng kªnh m¬ng c¸c cÊp víi mËt ®é kh¸ dµy, ®¸p øng t¬ng ®èi ®Çy ®ñ cho nhu cÇu tíi vµ tiªu níc. HÖ thãng nµy cã thÓ ®¶m b¶o chñ ®éng tíi níc cho kho¶ng 1,4 triÖu ha ®Êt n«ng nghiÖp trong ®ã cã 300 ngh×n ha n»m trong vïng mÆn. Tuy nhiªn, n¨ng lùc tiªu chñ ®éng cña hÖ thèng vÉn cßn thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh.
Nhãm hÖ thèng kªnh tho¸t lò.
NgËp lò lµ h¹n chÕ lín nhÊt ®èi víi n«ng nghiÖp vµ d©n sinh. §Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp æn ®Þnh víi 2 vô/n¨m, tríc n¨m 1996, mét hÖ thèng bê bao quy m« nhá ®îc ph¸t triÓn nhiÒu n¬i trong vïng bÞ ngËp lò ®Ó b¶o vÖ lóa HÌ – Thu tríc lò th¸ng 8 vµ lò chÝnh vô. Tuy nhiªn, do hÖ thèng bê bao nµy ®Òu ph¸t triÓn tù ph¸t nªn kh«ng thÓ ®øng v÷ng tríc nh÷ng trËn lò sím vµ lín nh lò 1978, 1984, 1991, 1994 vµ 1996. V× thÕ tõ n¨m 1996, song song víi viÖc tiÕn hµnh thiÕt lËp dù ¸n quy ho¹ch kiÓm so¸t lò, mét sè h¹ng môc c«ng tr×nh râ vÒ mÆt kü thuËt trong hÖ thèng kiÓm so¸t lò chung cho tõng vïng ®· ®îc t._.ña ngêi d©n vµ s¶n xuÊt trong vïng ngËp lò;
§Ó kiÓm so¸t lò mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ kinh tÕ, cÇn ph©n cÊp ®èi tîng vµ môc tiªu kiÓm so¸t lò sao cho mçi ®èi tîng cã mét tiªu chuÈn thiÕt kÕ t¬ng øng. Khi cã nhiÒu ®èi tîng trªn cïng mét khu vùc cÇn kiÓm so¸t th× con ngêi lµ u tiªn sè 1 vµ c¸c ®èi tîng kh¸c ®îc can nh¾c trªn c¬ së ®¸nh gi¸ träng sè;
Mèi quan hÖ gi÷a kiÓm so¸t lò vµ b¶o vÖ nguån níc mïa kiÖt lµ mèi quan hÖ t¬ng hç, kh«ng thÓ b»ng mäi gi¸ ®Ó tho¸t lò nhanh trong khi hËu qu¶ cña viÖc mÊt níc mïa kiÖt kh«ng ®îc xem xÐt tho¶ ®¸ng. Níc lò còng lµ tµi nguyªn, vµ v× vËy, viÖc tho¸t nhanh chóng ra biÓn, sang s«ng kh¸c hay trë l¹i h¹ lu s«ng cÇn ®îc c©n nh¾c nh lµ mét bµi to¸n tiªu tèn vµ sö dông tµi nguyªn;
Víi ngu«ng níc lò l;ín, ngËp s©u vµ kÐo dµi, giµu phï sa vµ phï du, th× b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn thuû s¶n trong vïng ngËp lò còng cÇn ®îc xem xÐt tho¶ ®¸ng h¬n trong bµi to¸n kinh tÕ – x· héi – n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n;
Lò n¨m 2000 cho thÊy mét bµi häc ®¾t gi¸ vÒ b¶o vÖ vïng c©y ¨n qu¶. CÇn nhanh chãng nghiªn cøu quy ho¹ch æn ®Þnh vµ ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng c©y ¨n qu¶, chó ý ®Õn nhiÒu môc tiªu nh hiÖu qu¶ kinh tÕ, gièng c©y, kh¶ n¨ng chÞu ngËp khi cã sù cè ®Ó bè trÝ cho tõng vïng víi mùc kiÓm so¸t lò kh¸c nhau;
M« h×nh lµm nhµ trªn cäc, t«n nÒn vµ bao ®ª ®Òu cã u, khuyÕt ®iÓm riªng, song, thùc tÕ cho thÊy mét bé phËn kh«ng nhá d©n c cha lùa chän ®îc mét m« h×nh phï hîp nhÊt trong ®iÒu kiÖn ngËp lò vµ cuéc sèng cña hä. CÇn cã sù kh¶o s¸t kü h¬n ®Ó t vÊn cho ngêi d©n h×nh thøc chung sèng víi lò hiÖu qu¶ nhÊt tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ tõng vïng;
KÕt hîp hÖ thèng c«ng tr×nh giao th«ng – thuû lîi ë vïng ngËp lò thêi gian qua cho thÊy hiÖu qu¶ cao vµ lµ m« h×nh ®óng ®¾n ë vïng ngËp lò ®Ó ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh. Tuy nhiªn, cÇn cã sù x©y dùng quy ho¹ch ®ång bé gi÷a hai lo¹i c«ng tr×nh ®Ó võa n©ng cao hiÖu qu¶ hÖ thèng, võa ®¶m b¶o an toµn cho nguån vèn x©y dùng tríc nh÷ng trËn lò lín;
M« h×nh bê bao kiÓm so¸t lò th¸ng 8 ë vïng ngËp s©u tá ra kh¸ hiÖu qu¶ trong thêi gian qua. Song, cÇn tÝnh to¸n vµ c©n nh¨ca kü nªn kiÓm so¸t lò th¸ng 8 ®Õn møc ®é nµo vµ diÖn tÝch bao nhiªu ®Ó võa kinh tÕ, võa kh«ng ¶nh hëng gi÷a c¸c vïng. RÊt cÇn mét sù ®¸nh gi¸ kh¸ch quan vµ khoa häc vïng nµo mang hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt ®Ó kiÓm so¸t lò th¸ng 8 ë møc cao, vïng nµo chØ nªn dõng ë møc kiÓm so¸t lò th¸ng 8 cã møc ®é vµ chÊp nhËn rñi ro. Nõu cø ph¸t triÓn víi quy m« lín kh«ng kiÓm so¸t, ch¾c ch¾n thiÖt h¹i sÏ cµng lín;
§èi víi vïng kiÓm so¸t lò triÖt ®Ó, an toµn vµ m«i trêng sau lò còng ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng nhá. Kh«ng thÓ chØ v× hiÖu qu¶ cã thùc tõ mét vô lóa ®Ó ®¸nh mÊt ®i m«i trêng vµ dÞch bÖnh hµng n¨m ®e do¹ tÝnh m¹ng ngêi d©n;
Thùc tÕ lò 2000 còng ®Æt ra vÊn ®Ò lµ, trong khi chóng ta qu¸ chó träng ®Õn kiÓm so¸t lò ®Çu vô vµ chÝnh vô, th× viÖc kiÓm so¸t lò cuèi vô cha dîc ®Æt ®óng møc. KiÓm so¸t lò cuèi vô hiÖu qu¶ võa rót ng¾n thêi gian ngËp l®Ó cã thÓ tiÕn hµnh vô §«ng - Xu©n sím h¬n (vô §«ng – Xu©n cho n¨ng suÊt vµ chÊt lîng n«ng phÈm tèt h¬n), võa tiÕt kiÖm níc tíi trong mïa kiÖt vµ l¹i vïa cã tthÓ kÕt hîp lµm tèt c«ng t¸c m«i trêng sau lò.
III.Ph¬ng híng, Môc tiªu vµ nhiÖm vô chÝnh cña viÖc ph¸t triÓn thuû lîi giai ®o¹n tíi (2003 – 2010).
1. Ph¬ng híng.
Trong v¨n kiÖn §H §¶ng IX ®· x¸c ®Þnh ph¬ng híng , nhiÖm vô ph¸t triÓn thuû lîi tõ n¨m2001-2005 lµ: “ph¸t triÓn nhanh hÖ thèng thuû lîi ë tÊt c¶ c¸ vïng, ®Æc biÖt l;µ kh«i phôc, söa ch÷a, n©ng cÊp vµ më réng hÖ th«ng thuû lîi ®· cã ë hai vïng ®ång b»ng lín cña ®Êt níc; thùc hiÖn ch¬ng tr×nh chèng nhiÔm mÆn, chua phsÌn vµ chèng lò toµn diÖn ë §ång B»ng S«ng Cöu Long. X©y dùng c¸c hå chøa níc ë c¸c vïng trung du, miÒn nói, võa c¶i thiÖn nguån níc sinh ho¹t cho d©n c. Dù kiÕn trong 5 n¨m, n¨ng lùc tíi t¨ng thªm 20 v¹n ha, n¨ng lùc tiªu óng t¨ng thªm 25 v¹n ha, t¹o nguån níc tíi ë §ång B»ng S«ng Cöu Long 50 v¹n ha, ngËp mÆn 10 v¹n ha”
Thùc hiÖn ®êng lèi ph¸t triÓn thuû lîi do §H §¶ng IX ®Ó ra, t¹i “ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thuû lîi 5 n¨m 2001-2005 vµ ®Þnh hígn ®Õn n¨m 2010” sè 1034 CV/KH ngµy 19/6/1999, bé trëng Bé thuû lîi tr×nh TTCP môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh thuû lîi ®Õn n¨m 2005 ®îc cô thÓ ho¸ nh sau:
§¶m b¶o tíi cho lóa: 6 triÖu ha
Tíi cho rau mµu, c©y c«ng nghiÖp :1 triÖu ha
Níc cho c«ng nghiÖp vµ d©n sinh: 11 tû m3.
§¶m b¶o an toµn vµ æn ®Þnh hÖ thèng S«ng Cöu Long, §ª chÝnh khu 4 kh«ng ®Ó x¶y ra sù cèvì ®ª víi møc lò lÞch sö. Cñng cè ®ª biÓn ë MiÒn B¾c vµ MiÒn Trung, chèng ®îc b·o cÊp 9, cÊp 10 tiÕn ®Õn cÊp 11, cÊp 12 khi cãtriÒu cêng.
Vèn ®Çu t 13000 tû ®ång.
2. Môc tiªu.
TiÕp tôc thùc hien c¸c ý tëng cña Q§ 99 – TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ, ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc ph¸t triÎn thuû lîi kÕt hîp víi giao th«ng vµ x©y dùng n«ng th«n vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long, víi c¸c môc tiªu vµ nhiÖm vô chÝnh sau:
T¹o sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ lùc lîng s¶n xuÊt, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n, ph¸t triÓn n«ng nghiÑp toµn diÖn, x©y dùng n«ng th«n §ång B»ng S«ng Cöu Long theo híng CNH, H§H;
KÕt hîp tèt h¬n n÷a c¸c c«ng tr×nh thuû lîi giao th«ng vµ d©n c, t¹o ®iÒu kiªn thuËn lîi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë tÊt c¶ c¸c vïng mét c¸ch ®ång ®Òu, trong ®ã u tiªn vïng s©u, vïng xa vµ vïng d©n téc Ýt ngêi;
§Èy nhanh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, ®¶m b¶o v÷ng ch¾c an ninh l¬ng thùc quèc gia, ®ång thêi chuyÓn híng n«ng phÈm, hµng ho¸ thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ trêng c¶ trong níc vµ thÕ giíi, c¶i thiÖn ®êi ssèng cho trªn 10 triÖu d©n vïng ngËp lò vµ 4,5 triÖu d©n vïng ven biÓn;
T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tõng bíc chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo híng n«ng nghiÖp sinh th¸i, n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, g¾n hiÖu qu¶ kinh tÕ víi b¶o vÖ m«i trêng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
3. Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh cña c«ng t¸c ph¸t triÓn thuû lîi giai ®o¹n 2003 – 2010.
§Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu trªn, c«ng t¸c ph¸t triÓn thuû lîi trong giai ®o¹n 2001 – 2005 cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô chÝnh sau:
X©y dùng vµ hoµn chØnh mét sè hÖ thèng c«ng tr×nh kiÓm so¸t lò, ng¨nn mÆn, cÊp níc ngät, c¶i thiÖn m«i trêng… ë c¶ 3 vïng ngËp lò (u tiªn vïng §TM), vïng ngät (u tiªn c¸c vïng c©y ¨n qu¶), vïng ven biÓn (u tiªn c¸c dù ¸n Nam M¨ng ThÝt, Qu¶n Lé – Phông HiÖp, Ba Lai vµ hÖ thèng ®ª biÓn, ®ª cöa s«ng);
TiÕp tôc nghiªn cøu, ®Ò xuÊt, lËp nghiªn cøu kh¶ thi vµ ®Ò nghÞ x©y dùng mét sè c«ng tr×nh thuû lîi ®· râ vÒ mÆt kü thuËt, t¬ng øng víi nguån vèn vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao;
KÕt hîp víi c¸c ngµnh n«ng nghiÖp thuû s¶n, l©m nghiÖp xem xÐt chuyÓn dÞch mét sè ch©n ruéng lóa sang nu«i trång thuû s¶n, chuyªn canh c©y c«ng nghiÖp, hoa mµu vµ trång rõng. §Õn n¨m 2005, duy tr× diÖn tÝch gieo trång lóa ë møc xÊp xØ 3,2 – 3,4 triÖu ha, trong ®ã cã 1,45 – 1,50 triÖu ha lóa §«ng - Xu©n, ®¹t tæng s¶n lîng 16,5 – 17,0 triÖu tÊn lóa, trong ®ã 6 – 7 triÖu tÊn chÊt lîng cao phôc vô xuÊt khÈu. Më réng vµ duy tr× æn ®Þnh kho¶ng 35 – 40 ngh×n ha ng«, 85 – 90 ngh×n ha mÝa, 18 – 20 ngh×n ha ®Ëu c¸c lo¹i, 10 – 15 ngh×n ha b«ng v¶i, 230 ngh×n ha c©y ¨n qu¶, 110 – 120 ngh×n ha rau c¸c lo¹i, 450 – 480 ngh×n ha nu«i trång thuû s¶n vµ 380 – 390 ngh×n ha rõng;
Cïng víi c¸c ngµnh giao th«ng, x©y dùng lµm tèt h¬n n÷a viÖc kÕt hîp cac c«ng tr×nh thuû lîi víi giao th«ng vµ quy ho¹ch d©n c, phèi hîp víi c¸c ngµnh ®iÖn lùc, gi¸o dôc, y tÕ… trong viÖc lÊy ph¸t triÓn thuû lîi lµm c¬ së ®Ó x©y dùng kÕt c¸u h¹ tÇng, ph¸t triÓn n«ng th«n theo híng v¨n minh, hiÖn ®¹i.
IV. Néi dung vµ Gi¶i ph¸p chÝnh ph¸t triÓn thuû lîi giai §o¹n 2001 – 2005.
1. Néi dung
VÒ c«ng t¸c quy ho¹ch thuû lîi:
Bæ sung vµ ®iÒu chØnh quy ho¹ch lò §ång B»ng S«ng Cöu Long trªn c¬ së tÝnh to¸n hoµn nguyªn lò n¨m 2000 g¾n víi toµn lu vùc s«ng Mª K«ng;
Nghiªn cø quy ho¹ch thuû lîi tæng hîp phôc vô s¶n sxuÊt vµ æn ®Þnh ®êi sèng d©n c vïng ven biªn giíi ViÖt Nam – CamPuChia (5tØnh);
Quy ho¹ch sö dông tæng hîp nguån níc lu vùc s«ng Vµm Cá;
Quy ho¹ch hÖ thèng ®ª bao cho vïng ngËp s©u;
§iÒu chØnh vµ bæ sung quy ho¹ch cho vïng Nam B¸n ®¶o Cµ Mau vµ c¸c vïng ven biÓn ®Ó x©y dùng vµ khai th¸c c¸c c«ng trinhf thuû lîi ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt vµ nu«i trång thuû s¶n;
Quy ho¹ch phßng chèng xãi lë ë bê s«ng TiÒn vµ s«ng HËu;
Quy ho¹ch chi tiÕt mét sè vïng ®Ó cã kÕ ho¹ch chñ ®éng ®Çu t ph¸t triÓn thuû lîi phôc vô chuyÓn ®æi s¶n xuÊt.
VÒ c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n vµ nghiªn cøu khoa häc thuû lîi:
TiÕp tôc c¸c ch¬ng tr×nh ®iÒu tra c¬ b¶n ®ang thùc hiÖn nh ®iÒu tra tr¹ng th¸i dßng ch¶y vµ diÔn biÕn m«i trêng sinh th¸i vïng ngËp lò §ång B»ng S«ng Cöu Long, ®iÒu tra diÔn biÕn m«i trêng vïng ven biÓn R¹ch Gi¸ - Hµ Tiªn, ®iÒu tra chÊt lîng níc h¹ lu s«ng Mª K«ng, ®iÒu tra chua mÆn vµ ®iÒu tra diÔn biÕn m«i trêng vïng ven biÓn, ®iÒu tra diÔn biÕn lßng dÉn cña s«ng TiÒn vµ s«ng HËu…;
§Ò xuÊt mét sè ch¬ng tr×nh ®iÒu tra c¬ b¶n míi mh»m cung cÊp thªm th«ng tin cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn thuû lîi…;
TriÓn khai ®Ò tµi khoa häc cÊp Nhµ níc vÒ ng©n hµng d÷ liÖu c¬ b¶n x©y dùng m« h×nh vïng mÆn. §Ò xuÊt thªm mét sè Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé;
T¨ng cêng hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn, qu¶n lý vµ b¶o vÖ tµi nguyªn níc trao ®æi th«ng tin khoa häc – kü thuËt, n©ng cao n¨ng lùc chuyªn ngµnh vµ sù phèi hîp ®a ngµnh. N©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®é tin cËy cña c¸c m« h×nh to¸n – thuû lùc cho mïa lò vµ mïa kiÖt, c¸c m« h×nh ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ m«i trêng.
VÒ c«ng t¸c ®Çu t x©y dùng thuû lîi cho tõng vïng:
Vïng Tø gi¸c Long Xuyªn:
TiÕp tôc triÓn khai hoµn chØnh c¸c c«ng tr×nh thuû lîi kÕt hîp tíi, tiªu, röa phÌn, ng¨n mÆn víi kiÓm so¸t lò gåm:
Më thªm c¸c cöa ®ñ khÈu diÖn tho¸t lò qua quçc lé 80 ®o¹n tõ Hßn §Êt ®Õn Hµ Tiªn ®ång bé víi kªnh nèi ra biÓn T©y, x©y dùng c¸c cèng cuèi kªnh nh Tµ X¨ng, Tam B¶n, C¸i Tre, B×nh Giang 1, B×nh Giang 2… vµ ®ª biÓn;
N¹o vÐt më réng c¸c kªnh nh Hµ giang, Trµ S – Tri T«n, Sè 2, CÇn Th¶o, T¸m ngµn,H7, H9, Mü Th¸i - Mêi Ch©u Phó, Ba Thª, Kiªn H¶o, Chãc N¨ng Gï, R¹ch Gi¸ - Long Xuyªn, Trßn, C¸i S¾n… ®Ó t¹o nguån ngät vµ tho¸t lò;
§Çu t c¸c c«ng tr×nh chèng lò cho thµnh phè Long Xuyªn, thÞ x· Ch©u §èc, c¸c thÞ tø Ch©u Phó, C¸i DÇu, Tho¹i S¬n, T©n HiÖp, Kiªn L¬ng, Hßn §Êt…;
TiÕp tôc nghiªn cøu kh¶ n¨ng x©y dùng c¸c cèng ven s«ng HËu ®Ó chñ ®éng kiÓm so¸t lò vµ ®iÒu tiÕt níc.
Vïng §ång Th¸p Mêi:
N¹o vÐt më réng c¸c kªnh ®Ó lÊy ®Êt t«n nÒn d©n c nh Së H¹ - C¸i cá – Long Khèt, T©n Thµnh – Lß G¹ch, Hång Ngù, §ång TiÕn – D¬ng v¨n D¬ng – Lagrange, B¶y ChÝn, Hai T¸m, 2/9, Kh¸ng ChiÕn, B×nh Thµnh, Phíc Xuyªn…;
N¹o vÐt më réng c¸c kªnh tho¸t lò nèi tõ kªnh NguyÔn v¨n TiÕp qua quèc lé 1 ra s«ng TiÒn nh §êng ThÐt – CÇn Lè, 307, Bµ Bìo…;
X©y dùng ®ª bao b¶o vÖ c¸c thÞ trÊn T©n Hng, Méc ho¸, Hång Ngù, Tam N«ng, Th¸p Mêi, Thanh B×nh, thÞ x· Cao L·nh…
Vïng T©y s«ng HËu:
TiÕp tôc ®Çu t thùc hiÖn môc tiªu æn ®Þnh ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¶ n¨m cho kho¶ng 400 ngh×n ha, tiÕn tíi chñ ®éng gi÷ ngät, tiªu óng, xæ phÌn, ng¨n mÆn vµ kiÓm so¸t lò t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi bè trÝ mïa vô c¸c lo¹i c©y con thÝch hîp;
N¹o vÐt, më réng c¸c kªnh Nµng Mau 2, KH7, tiÕp tôc ®Çu t dù ¸n ¤ M«n_Xµ No;
Nghiªn cøu ph¸t triÓn thuû lîi kÕt hîp giao th«ng vµ x©y dùng n«ng th«n cho c¸c dù ¸n C¸i S¾n – Thèt nèt, Thèt Nèt - ¤ M«n;
Nghiªn cøu kiÓm so¸t lò chñ ®éng däc theo tuyÕn lé bê Nam kªnh C¸i S¾n vµ phÝa s«ng HËu;
Nghiªn cøu ®Ó dÇn tõng bíc x©y dùng c¸c cèng ng¨n mÆn ven s«ng C¸i BÐ, C¸i Lín;
X©y dùng ®ª bao b¶o vÖ c¸c thÞ trÊn T©n HiÖp, Thèt Nãt, ¤ M«n, Giång RiÒng…
Vïng Qu¶n Lé – Phông HiÖp (ngät ho¸ më réng U Minh):
TiÕp tôc ®Çu t x©y cùng c¸c c«ng tr×nh thuéc dù ¸n ngät ho¸ Qu¶n Lé – hông HiÖp b»ng nguån vèn cña WB, trªn c¬ së ®¸nh gi¸ l¹i kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt gi÷a n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n;
TiÕn hµnh thi c«ng c¸c cèng Xîo R«, BiÓn nhÞ, T¾c Thñ, më réng ph¹m vi vïng ngät ho¸ sang U Minh thîng vµ U Minh h¹ (trªn c¬ së tæng kÐt viÖc thùc hiÖn quyÕt ®Þnh 99 - TTg);
§Çu t x©y dùng tiÓu vïng 4 thuéc B¸n ®¶o Cµ Mau, t¹o ®iÒu kiÖn më réng ngät ho¸ vïng b¾c B¸n ®¶o thuéc c¸c tØnh Sãc Tr¨ng vµ B¹c Liªu;
N¹o vÐt më réng cac kªnh KT1, Lµng thø 7…
Vïng gi÷a hai s«ng TiÒn vµ s«ng HËu:
N¹o vÐt më réng c¸c kªnh N¨m Xx, VÜnh An, M¬ng Kai, c¸i Vån - XÎo M¸t, kÕt hîp bè trÝ d©n c;
Hoµn thµnh x©y dùng dù ¸n B¾c Vµm Nao;
Nghiªn cøu vµ ph¸t triÓ thuû lîi phôc vô chuûen ®æi s¶n xuÊt thÝch hîp cho c¸c khu vùc B¾c vµ Nam LÊp Vß, B¾c M¨ng ThÝt;
X©y dùng ®ª bao b¶o vÖ cho c¸c thÞ trÊn An Phó, Phó Ch©u, Phó T©n, Chî Míi, Phó Mü;
Nghiªn cøu ®Ó cã biÑn ph¸p b¶o vÖ chèng xãi lë thÞ trÊn T©n Ch©u;
TiÕp tôc ch¬ng tr×nh ngät ho¸ ph¸t triÓn toµn diÖn dù ¸n Nam M¨ng thÝt b»ng nguån vèn vay cña ng©n hµng thÕ giíi (WB);
Hoµn thµnh cèng ®Ëp Ba Lai, Cçu SËp vµ tõng bíc x©y dùng hÖ thèng kªnh m¬ng c¸c cÊp;
ChuÈn bÞ ®Çu t c¸c cèng ®Ëp BÕn Tre vµ An Ho¸, cèng BÕn Rí vµ n¹o vÐt më réng dîn ®Çu s«ng Ba Lai;
Nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n thuû lîi phôc vô chuyÓn ®æi s¶n xuÊt kho¶ng 50 ngh×n ha n»m gi÷a tuyÕn ®ª ngät ho¸ vµ tuyÕn ®ª biÓn cña tØnh Trµ Vinh.
C¸c dù ¸n kh¸c:
TiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thµnh c¸c dù ¸n B¶o ®Þnh, R¹ch Trµm, Xu©n Hoµ - CÇu Ngang (TiÒn Giang);
§Çu t x©y dùng hÖ thèng ®ª biÓn c¸c tØnh ven biÓn nh Long An, BÕn Tre, Trµ Vinh, Sãc Tr¨ng, B¹c Liªu vµ Kiªn giang. (Xem phô biÓu )
2. Gi¶i ph¸p chÝnh ph¸t triÓn thuû lîi giai ®o¹n tíi.
§èi víi vïng ngËp lò s©u:
TiÕp tôc cñng cè vµ x©y dùng c¸c tuyÕn, côm d©n c ®Ó b¶o vÖ an toµn tÝnh m¹ng ngêi d©n trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo;
Hoµn chØnh bíc 1 hÖ thèng kiÓm so¸t lò vïng TGLX, triÓn khai vµ ®Èy nhanh x©y dùng hÖ thèng kiÓm so¸t lò ë vïng §TM, cñng cè hÖ thèng bê bao, cèng bäng ë vïng ngËp s©u ®¶m b¶o kÞp thêi thu ho¹ch lóa HÌ – Thu vµ xuèng gièng vô §«ng – Xu©n;
Ph¸t triÓn hÖ thèng kiÓm so¸t lò ®i ®oi víi hÖ thèng kiÓm so¸t tíi, tiªu, cÊp níc sinh ho¹t, b¶o vÖ m«i trêng, ph¸t triÓn thuû s¶n vïng ngËp lò;
TÝch cùc chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vµ lÞch mïa vô cã c©n nh¾c thêi gian ngËp lò vµ thêi kú dßng ch¶y kiÖt nhÊt trªn s«ng, nghiªn cøu c¸c lo¹i c©y con phï hîp víi tõng vïng, tõng n¬i, tõng thêi kú, linh ho¹t chuyÓn ®æi theo c¬ chÕ thÞ trêng nhng cã ®Þnh híng, kh«ng ph¸ vì quy ho¹ch chung.
§èi víi vïng ngËp n«ng:
Nghiªn cøu hÖ thèng c«ng tr×nh ®ång bé ®Ó tiÕn tíi chñ ®éng kiÓm so¸t tíi, tiªu vµ phßng chèng lò;
Ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¸c dÞch vô kinh tÕ – x· héi theo híng æn ®Þnh vµ v¨n minh, hiÖn ®¹i;
X©y dùng hÖ thèng thuû lîi g¾n ví giao th«g thuû bé vµ ph¸t triÓn n«ng th«n;
X©y dùng hÖ thèng bê bao v÷ng ch¾c kiÓm so¸t lò triÖt ®Ó nh»m b¶o vÖ an toµn vên c©y ¨n qu¶ vµ c©y c«ng nghiÖo ng¾n ngµy.
§èi víi vïng mÆn:
§Èy m¹nh tiÕn tr×nh ngät ho¸ cho c¸c vïng Gß C«ng, Ba Lai, Nam M¨ng ThÝt, Qu¶n Lé – Phông HiÖp më réng (sau khi tæng kÕt Q§ 99 – TTg);
X©y dùng hoµn chØnh giai ®o¹n 1 hÖ thèng ®ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng ®Ó phßng chèng thiªn tai vµ b¶o vÖ tÝnh m¹ng cña Nhµ níc vµ nh©n d©n vïng ven biÓn;
Nghiªn cøu, bè trÝ hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi phï hîp víi ®Æc thï cña mét sè khu vùc cã ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi tõ s¶n xuÊt lòa sang nu«i trång thuû s¶n.
V. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ.
1. KÕt luËn.
Thùc tÕ ph¸t triÓn thuû lîi thêi gian qua, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y sau khi cã Q§ 99 – TTg, cho thÊy c«ng tr×nh thuû lîi lu«n g¾n kÕt víi c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng, c¶ ë vïng ngËp lò, vïng ngät vµ vïng mÆn ë §BSCL. ë vïng ngËp lò, kh«ng thÓ cã mét gi¶i ph¸p kiÓm so¸t lò h÷u hiÖu mét khi c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng kh«ng mang tÝnh ®ång bé, thèng nhÊt, t¬ng hç lÉn nhau. VÒ vÊn ®Ò nµy, Q§ 99 – TTg cña TTCP lµ mét bíc ®i cùc kú ®óng ®¾n vµ mang tÝnh chiÕn lîc cao cÇn tiÕp tôc ph¸t huy vµ bæ sung ®Ó chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë §ång B»ng S«ng Cöu Long tõ nay ®Õn n¨m 2010, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
Nh÷ng thµnh tùu trong b¶o vÖ d©n c, h¹n chÕ t¸c h¹i cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¬ së h¹ tÇng qua trËn lò n¨m 2000 cho thÊy Q§ 99 – TTg vÒ viÖc kÕt hîp c¸c c«ng tr×nh giao th«ng - thuû lîi vµ æn ®Þnh d©n c cña TTCP lµ rÊt kÞp thêi, mang tÝnh chiÕn lîc cao trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë §ång B»ng S«ng Cöu Long, ®Æc biÖt ®èi víi vïng ngËp lò.
Qua kiÓm chøng cña lò n¨m 2000, cho thÊy hÖ thèng kiÓm so¸t lò vïng TGLX ®· mang l¹i hiÖu qu¶ to lín, cho phÐp chóng ta kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p, néi dung vµ bíc ®i trong quy ho¹ch kiÓm so¸t lò lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. V× thÕ, cÇn tiÕp tôc ®Èy nhanh viÖc x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh ®· râ vÒ mÆt kü thuËt trong hÖ thèng c«ng tr×nh kiÓm so¸t lò ë v×ng §TM. Nh÷ng h¹n chÕ qua trËn lò n¨m 2000 còng ®· ®îc xem xÐt, rót kinh nghiªm, võa gióp ®iÒu chØnh kÞp thêi nh÷ng khiÕm khyÕt trong hÖ thèng, võa t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý h¬n ®Ó cã thÓ kiÓm so¸t lò ngµy cµng hiÖu qu¶.
C¸c trËn lò võa qua, ®Æc biÖt lµ lò n¨m 2000 còng ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng kÐm phÇn quan träng trong quy ho¹ch bê bao ë c¶ 3 vïng víi møc kiÓm so¸t lò kh¸c nhau nh»m ®¶m b¶o sù c©n b»ng vµ hîp lý trong quy ho¹ch b¶o vÖ lóa mïa HÌ – Thu cho tõng vïng vµ g¹n th¸o lò cho vô §«ng - Xu©n.
C¸c vÊn ®Ò vÒ an toµn d©n c, m«i trêng trong lò vµ sau lò ë c¸c « b¶o vÖ d©n c, quan hÖ gi÷a tho¸t lò vµ cÊp níc mïa kiÖt, quan hÖ gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng trong vïng lò, nh÷ng gi¶i ph¸p kiÓm so¸t lò ë møc níc cao h¬n… rÊt cÇn ®îc bæ sung nghiªn cøu víi sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ngµnh liªn quan ë Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng.
TrËn lò n¨m 2000 còng cho thÊy tuy ®· cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c«ng tr×nh giao th«ng – thuû lîi nhng ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ tæng hîp cña c¶ hÖ thèng, cÇn rµ so¸t l¹i tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó ®¶m b¶o mçi c«ng tr×nh ®Òu ®¹t yªu cÇu vÒ c¶ hai mÆt kü thuËt vµ chÊt lîng.
C«ng t¸c chuÈn bÞ ®Çu t vïng lò nãi chung cßn chËm nªn nhiÒu c«ng tr×nh ph¶i thi c«ng trong mïa lò, g©y l·ng phÝ vµ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng c«ng tr×nh.
HÖ thèng ®ª biÓn, ®e cöa s«ng §BSCL lµ c«ng tr×nh cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao, quan träng trong an ninh – quèc phßng vµ b¶o vÖ bê biÓn, v× vËy cÇn ®îc tËp trung x©y dùng sím. Do hÖ thèng c«ng tr×nh cã khèi lîng vµ vèn ®Çu t lín nªn cÇn ®îc tiÕn hµnh theo ph¬ng thøc Nhµ níc, ®Þa ph¬ng vµ nh©n d©n cïng lµm. HÖ thèng nµy võa lµm nhiÖm vô phßng chèng thiªn tai, vyõa phôc vô cho ph¸t triÓn vïng ven biÓn. KÕt hîp b¶o vÖ an ninh – quèc phßng, nªn rÊt cÇn ®îc b¶o vÖ nghiªm ngÆt, qu¶n lý vËn hµnh tèt c«ng tr×nh díi ®ª, cã sù chØ ®¹o thèng nhÊt, phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng, gi÷a c¸c c¬ quan ban ngµnh… Ph¸t triÓn rõng phßng hé ngoµi ®ª lµ rÊt quan träng vµ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i v÷ng ch¾c cña tuyÕn ®ª, võa cã t¸c dông c¶n sãng giã, võa cã t¸c dông trong båi l¾ng phï sa, ph¸t triÓn bê biÓn. Quan ®iÓm chung lµ u tiªn x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cÊp b¸ch trong phßng chèng thiªn tai, c¸c c«ng tr×nh quan träng vµ cã hiÖu qu¶ cao. CÇn tËp trung ®µu t cñng cè, n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®ª vµ cèng t¹o thµnh hÖ thèng hoµn chØnh. Trong c¸c tuyÕn lµm míi, tríc hÕt chØ nªn x©y dùng phÇn ®ª, c«ng tr×nh x©y ®óc sÏ lµm dÇn tõng bíc. §èi v¬Ýu rõng ngËp mÆn cÇn cÈn thËn trong x©y dùng cèng, v× nÕu h¹n chÕ giao lu thuû triÒu sÏ dÉn ®Õn suy tho¸i rõng ngËp mÆn, ¶nh hëng nguån lîi thuû s¶n ven biÓn.
Vïng ngät ven s«ng cã u thÕ vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo híng ®a d¹ng ho¸ c©y trång vµ cÇn nghiªn cøu chuyÓn ®æi mét phÇn diÖn tÝch trång lóa sang trång c©y ¨n qu¶. §Ó ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ cÇn nghiªn cøu bé gièng tèt, chÊt lîng cao, tiªu thô æn ®Þnh vµ híng tíi xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn vïng c©y ¨n qu¶ theo 2 híng nhµ - vên, t¹o ®iÒu kiÖn cho du lÞch sinh th¸i.
C¸c tØnh ë §ång B»ng S«ng Cöu Long, ®Æc biÖt lµ vïng ven biÓn cÇn khÈn tr¬ng rµ so¸t, tiÕn hµnh chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt gi÷a n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n, trªn c¬ së luËn cø khoa häc, hiÖu qu¶ kinh tÕ, tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, tµi nguyªn níc vµ nhu cÇu thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn thuû lîi ë §ång B»ng S«ng Cöu Long cÇn g¾n chÆt víi c¸c cch¬ng tr×nh gièng, tiªu thô s¶n phÈm, 5 triÖu ha rõng, níc s¹ch vµ vÖ sinh m«i trêng vµ c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c cña c¸c ngµnh ë Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng.
2. Mét sè kiÕn nghÞ.
CÇn xo¸ bá c¬ chÕ “ xin - cho”.
Thùc chÊt cña “xin - cho” xuÊt hiÖn tõ c¬ chÕ quan lliªu tríc ®©y, cÊp díi û l¹i cÊp trªn, ®Þa ph¬ng û l¹i TW. §Þa ph¬ng nµo “khÐo ch¹y” th× ®îc ®Çu t nhiÒu, ®Þa ph¬ng nµo th¼ng th¾n, trung thùc th× ®«i khi l¹i ®îc ®Çu t Ýt, dÉn ®Õn mÊt c«ng b¨ng x· héi. TiÒn cña Trung ¬ng rãt vÒ chi tiªu v« téi v¹, kh«ng cÇn biÕt ®Õn hËu qu¶ dÉn ®Õn th©tý tho¸t, l·ng phÝ vËt t, tiÒn cña Nhµ níc rÊt lín.
Tr¸nh t×nh tr¹ng nÆng vÒ phong trµo, thµnh tÝch mµ xem nhÑ hiÖu qu¶ ®Çu t.
Kh«ng Ýt ®Þa ph¬ng, mçi khi s¾p ®Õn kú ®¹i héi chuÈn bÞ cho bÇu cö vµo cÊp uû, hoÆc H§ND thêng cè ch¹y ®îc c«ng tr×nh cho khëi c«ng sím ®Ó chµo mõng ®¹i héi. Trong khi ®ã, c¸c chuyªn gia kü thuËt, nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c kiÓm s¸t thiÕt kÕ do ph¶i lµm giÊy phÐp, chÊt lîng kÐm dÉn ®Ðn c«ng tr×nh cho khëi c«ng sím h háng hoÆc xuèng cÊp. §©y còng lµ m¾c bÖnh h×nh thøc mang tÝnh chÊt vô lîi c¸ nh©n cÇn hÕt søc tr¸nh.
§Çu t c«ng tr×nh thuû lîi ph¶i ®ång bé, døt ®iÓm, sím ph¸t huy hiÖu qu¶.
Thùc tÕ ®· x¶y ra t×nh tr¹ng kh¸ phæ biÕn lµ Trung ¬ng ®Çu t phÇn c«ng rtr×nh ®Çu mèi (hå ®Ëp, kªnh chÝnh), ®Þa ph¬ng ®Çu t phÇn c«ng tr×nh néi ®ång (kªnh m¬ng nh¸nh), khi ®Çu mèi hoµn thµnh th× kªnh nh¸nh vÉn cha xong, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do ®Þa ph¬ng thiÕu kinh phÝ nªn tiÕn ®é kÐo dµi, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ thÊp. V× vËy, ®Ò nghÞ c¸c Bé – ngµnh Trung ¬ng cÇn nghiªn cøu khi quyÕt ®Þnh khëi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh th× ph¶i c©n ®èi, bè trÝ vèn ®Çy ®ñ c¶ pghÇn vèn cña Trung ¬ng vµ vèn cña ®Þa ph¬ng ®Çu t.
VÒ ph©n cÊp c«ng tr×nh.
Trong nh÷ng n¨m qua, Trung ¬ng thêng «m ®åm, ®Çu t x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh lín, c«ng tr×nh võa vµ thËm chÝ c¶ c«ng tr×nh nhá. Do ®Þa bµn réng, c«ng tr×nh nhiÒu nªn viªc kiÓm tra, gi¸m s¸t bÞ h¹n chÕ, dÉn ®Õn mét sè h¹ng môc chËm tiÕn ®é hoÆc chÊt lîng cha tèt, hiÖu qu¶ thÊp. §Ò nghÞ Bé NN&PTNT vµ Bé KH&§T nghiªn cøu ®Ó m¹nh d¹n ph©n cÊp ®Çu t cho ®Þa ph¬ng. Bé NN&PTNT chØ quyÕt ®Þnh xay dùng c¸c c«ng tr×nh lín, c«ng tr×nh võa, cã kü thuËt phøc t¹p. Nh÷ng c«ng tr×nh nhá n»m gän trong mét x·, mét huyÖn cã kü thuËt ®¬n gi¶n th× giao cho ®Þa ph¬ng (cÊp tØnh) chÞu tr¸ch nhiÖm quyÕt ®Þnh ®Çu t.
lêi KÕt
Ph¸t triÓn thuû lîi lµ mét néi dung quan träng kh«ng thÎ thiÕu dîc trong viÖc ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung cña ®Êt níc. Tuy nhiªn, víi ®Æc ®iÓm riªng cã cña níc ta nh thêi tiÕt, khÝ hËu, ®Êt ®ai, hÖ thèng s«ng ngßi…, ®Æc biÑt lµ ë §ång B»ng S«ng Cöu Long, vïng ®Êt 9 dßng s«ng th× viÖc ®Çu t ph¸t triÓn vµo thuû lîi lµ kh©u lu«n dîc ®Æt lªn trªn hÕt, nhng viÖc ®Çu t vµo thuû lîi ë níc ta nãi chung vµ cña riªng §ång B»ng S«ng Cöu Long vÉn cßn cã nhiÒu h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc vµ yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¶ thi nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Çu t vµo thuû lîi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o híng dÉn TS. NguyÔn B¹ch NguuyÖt, c¶m ¬n c¸c c« chó chuyªn viªn, c¸c c¸n bé trong Vô NN&PTNT, ®Æc biÖt lµ chó §µo Quang Thu ®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp nµy, tuy r»ng em biÕt chuyªn ®Ò nµy vÉn cßn cã nhiÒu chç cha ®îc râ rµng nhng do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm nªn ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khiÐm khuyÕt, mong c¸c c«, c¸c thÇy vµ cÊc chó th«ng c¶m vµ gãp ý cho chuyªn ®Ò cña em ®îc ngµy cµng hoµn chØnh h¬n.
Phô lôc
Danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn thuû lîi ë §ång B»ng S«ng Cöu Long giai ®o¹n 2001-2005:
TT
H¹ng môc
§Þa ®iÓm
NhiÖm vô
Quy m«
Vèn (Tû ®ång)
Thuû lîi (ha)
D©n c (1000 ng êi)
L kªnh (km)
B cèng (m)
1
2
3
4
5
6
7
8
A
Vïng ngËp lò
I
Tø gi¸c Long Xuyªn
1311
1
K. Trµ s -Tri T«n
AG-KG
30000
20
58
85
2
K. Mü Th¸i-M êi Ch©u Phó
AG-KG
30000
15
57
55
3
K. Ba thª
AG-KG
29010
15
58
55
4
K.Kiªn H¶o-chãc M¨ng Gï
AG-KG
29100
15
58
60
5
K. R¹ch gi¸-Long Xuyªn
AG-KG
35000
20
58
60
6
K. Trßn
AG-KG
3000
18
58
60
7
K. C¸i S¾n
AG-KG
32000
20
57
60
8
K.sè 2
AG
7500
3
17
15
9
K. CÇn th¶o
AG
8000
5
22
20
10
K.§µo (®Çu Tri T«n)
KG
10000
5
20
20
11
K. Hµ giang
KG
5000
3
23
30
12
K. N«ng tr êng
KG
7000
2
25
20
13
K.T2
KG
8000
2
26
20
14
K. T4
KG
10000
2
27
40
15
K. H7
KG
5000
5
20
20
16
K. H9
KG
6000
5
20
20
17
HTTL ven biÓn T©y
KG
35900
22
18
K. Ba thª míi
AG
5
20
20
19
K. M¹c cÇn d ng
AG
10
40
40
20
K. T¸m Ngµn
AG-KG
10
35
35
21
C. Tµ X¨ng
KG
8
10
22
C. Tam B¶n
KG
8
10
23
C. B×nh Giang 1
KG
25
20
24
C. B×nh Giang 2
KG
25
20
25
C_K. s¬n Kiªn
KG
1
5
10
26
C. Vµm R¨ng
KG
25
20
27
C. L u quúnh
KG
25
25
15
28
§B. TX Ch©u §èc
AG
1800
127
40
29
§B. TP Long Xuyªn
AG
4500
320
80
30
§B. TT Ch©u Phó
AG
300
20
15
31
§B. TT C¸i Dçu
AG
500
40
20
32
§B. TT Tho¹i S¬n
AG
280
35
15
33
§B. TX R¹ch Gi¸
KG
188
300
60
34
§B. TX Kiªn L ¬ng
KG
600
40
20
35
§B. TT Hßn §Êt
KG
140
20
15
36
TB.3/2
AG
2000
44
37
C¸c dù ¸n kh¸c
140
II
§ång Th¸p M êi
2025
1
K.S.Th îng S.H¹-C.Cá-L.Khèt
§T-LA
19000
22
150
2
K. T©n Thµnh-Lß G¹ch
§T-LA
22000
13
200
3
K.Hång Ngù
§T-LA
20000
10
20
4
K.An B×nh
§T-LA
7
20
5
K.§ång TiÕn-Lagrange
§T-LA
20
80
6
K.An Phong-Mü Hoµ
§T-TG-LA
20
85
7
K.NguyÔn v¨n TiÕp
§T-TG-LA
45
90
8
K.Kh¸ng ChiÕn
§T
10
40
9
K.2/9 §èc vµm Th îng
§T
9
40
10
K.B×nh Thµnh
§T
10
40
11
K.T.C.ChÝ -P.HiÖp-§èc vµm H¹
§T
15
60
12
K.Sa Rµi-Phó §øc
§T
10
35
13
K.§ êng ThÐt-CÇn Lè
§T
7000
10
30
14
K.C¸i C¸i-Ph íc Xuyªn-28
§T-TG
30
100
15
K79
LA
25000
20
80
16
K61
LA
30000
22
60
17
DA.C¸i Th êng
§T
8000
10
50
18
K28
LA
6000
15
50
19
K.S«ng Tr¨ng-C¶ Gõa
LA
10000
6
30
20
L.T©n H ng
LA
800
6
30
21
K.R¹ch Trµm-Mü B×nh
LA
50000
8
35
22
K.Trµ Có th îng
LA
10000
7
40
23
K.Ba Reng-R¹ch Gèc
LA
7
35
24
HTTL.B¶o §Þnh
LA-TG
150
25
TB.HiÖp Hoµ
LA
30
26
C.La Khoa
LA
15
27
C.BÕn kÌ
LA
15
28
C.Bµ Hai Mïng
LA
15
29
D§B.TT Méc Ho¸
LA
450
25
22
30
§B.TT VÜnh H ng
§T
528
13
12
31
§B.TT Tam N«ng
§T
300
13
15
32
§B.TT Th¸p M êi
§T
550
23
22
33
§B.TT Hång Ngù
§T
300
20
15
34
§B.TX Cao L·nh
§T
775
30
35
35
§B.TT Mü Thä
§T
250
14
12
36
§B.TT Thanh B×nh
LA
440
22
20
37
§B.TT Ta©n Th¹nh
LA
390
11
15
38
§B.TT Tha¹nh Ho¸
LA
330
7
15
39
§B.TT T©n H ng
LA
350
13
15
40
§B.TT §øc HuÖ
LA
500
10
10
41
§B.TT thñ thõa
LA
500
26
10
42
§B.TT Ch©u Thanh
LA
350
17
10
43
§B.TX T©n An
TG
320
194
15
44
§B.TX T©n Ph íc
TG
250
12
12
45
§B.TT Cai LËy
TG
167
55
55
46
§B.TT Ch©u Thµnh
TG
150
12
1
47
§B.TTC¸i BÌ
TG
100
30
30
48
§B.TP Mü tho
TG
500
297
297
49
C¸c dù ¸n kh¸c
100
III
T©y s«ng HËu
1
Da.¤ M«n-Xµ No
CT-KG
45000
240
2
K.KH7
CT-KG
15000
27
20
3
K.Nµng Mau
CT-ST
22149
50
30
4
DA.C¸i S¾n-Thèt Nèt
CT-KG
35000
250
5
DA.Thèt Nèt-« M«n
CT-KG
34000
250
6
DA.CÇn Th¬-Long Mü
CT
60000
350
7
§B.TT Thèt nèt
CT
510
35
15
8
§B.TT ¤ M«n
CT
528
45
15
9
§B.TT Ch©u Thµnh
CT
390
20
15
10
§B.TP CÇn th¬
CT
50
422
30
11
§B.TT VÞ Thanh
KG
330
44
20
12
§B.TT T©n HiÖp
KG
120
20
5
13
§B.TT Giång RiÒng
KG
36
30
15
14
§B.TT Gß Quao
KG
120
20
15
IV
Vïng gi÷a hai s«ng
1
K. N¨m X·
AG
8000
8
15
25
2
DA.B¾c Vµm Nao
AG
26000
15
3
DA.B¾c LÊp Vß
§T
18000
150
4
DA.Nam VÊp Lß
§T
34000
195
5
K.XÎo M¸t-C¸i Vån
§T
7000
35
6
Kªnh M ¬ng Khai
§T
9000
18.5
30
7
§B.TT An Phó
AG
400
40
25
8
§B.TT T©n Ch©u
AG
800
60
25
9
§B.TT Phó T©n
AG
250
20
1
10
§B.TT Chî Míi
AG
360
30
25
11
§B.TT Phó Mü
AG
280
20
10
12
§B. TT Lai Vung
§T
240
12
12
13
§B.TT Tha¹nh H ng
§T
240
19
12
14
§B.TT Ch©u Thµnh
§T
460
13
15
15
§B.TX Xa §Ðc
§T
812
180
30
B
Vïng ¶nh h ëng mÆn
I
DA.QL-PH
ST-BL-CM
204184
588
II
DA. Nam M¨ng thÝt
VL-TV
171626
927
III
DA Ba Lai
BT
100000
1
C-§. Ba Lai
BT
48
2
HTTL cÇu s©pj
BT
43
3
C. Giao Hoµ
BT
50
4
C.GÑt sËy
BT
50
5
C¸c c«ng tr×nh kh¸c
BT
400
IV
DA. H ¬ng Mü
BT
1
C. Vµm §ån (söa ch÷a)
BT
7
2
C.C¸i Qua
BT
15
3
HTTL Má Cµy
BT
100
4
c¸c dù ¸n kh¸c
BT
200
V
C¸c DA kh¸c
BT
1
DA. NhËt T¶o-T©n Trô
LA
19
2
K.Xu©n Hoµ-Cçu ngang
TG
30
3
C.XÎo r«
KG
30
4
C.BiÓn NhÞ
KG
15
5
C¸c c«ng tr×nh kh¸c
100
VI
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
1
§ª cöa s«ng
LA
10
2
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
TG
105
3
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
BT
476
4
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
TV
366
5
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
ST
162
6
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
BL
178
7
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
CM
30
8
§ª biÓn vµ ®ª cöa s«ng
KG
258
KÕ ho¹ch vèn chuÈn bÞ ®Çu t cho thuû lîi ë §BSCL n¨m 2003.
STT
Tªn c«ng tr×nh
§Þa ®iÓm
Thêigian thùc hiÖn
N¨ng lùc thiÕt kÕ
Tæng dù to¸n
Tæng dù to¸n cßn n¨m 2003
§Ò nghÞ kÕ ho¹ch n¨m 2003
Ghi chó
1
§ª bao T.X Cao L·nh
§T
2001-2002
637
168
168
HT*
2
Bê bao TP Long Xuyªn
AG
197-2002
893
148
148
HT*
3
HTTL b¶o vÖ v ên c©y ¨n tr¸i «ng M êi-Trµ T©n-Ba Rµi
TG
2002-2003
350
250
250
HT
4
5 kªnh qua quèc lé 1
TG
2001-202
B¶o vÖ 4925
176
76
76
HT*
5
Bê bao c©y ¨n tr¸i B×nh §¹i
BT
2002-2003
350
250
250
HT*
6
N¹o vÐt s«ng Ba Lai ®o¹n Chî L¸ch
BT
2002-2003
Ti 600
422
322
322
HT
7
Bê bao c©y ¨n tr¸i (D ¬i)
KG
2002-2003
300
200
200
HT
8
HTTL phôc vô nu«i t«m Tµ Xanh-Tam B¶n
KG
2002-2003
Bao 4000
284
184
184
HT*
9
HTTL phôc vô nu«i t«m XÎo Nhµo-R¹ch «ng
KG
2002-2003
8200 ha
411
311
311
HT*
10
HTTL phôc vô nu«i t«m Long §iÒn
BL
2002-2003
9000 ha
338
238
238
HT*
11
HTTL phôc vô nu«i t«m T¾c V©n-C¸i Keo
BL
2002-2003
8020 ha
384
284
284
HT*
12
HTTL phôc vô nu«i t«m Mü §×nh-Gi¸ §«i Vµm
CM
2002-2003
9050 ha
323
223
223
HT*
13
HTTL phôc vô nu«i t«m B¾c §Çm D¬i
CM
2002-2003
24200 ha
657
507
507
HT*
14
HTTL tiÓu vïng, vïng Nam B§CM
CM
1999-2002
tham gia
752
89
89
Tæng vèn
6277
3250
3250
Ghi chó: HT*:DA hoµn thµnh hå s¬ n¨m 2002, nÕu ®îc bæ sung vèn th× kh«ng ghi kÕ ho¹ch n¨m 2003.
HT: DA hoµn thµnh n¨m 2003.
Môc lôc
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
B0010.doc
