Đầu tư phát triển đội tàu chở xăng dầu của tổng Công ty xăng dầu Việt Nam

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HOÀ CHÍ MINH -----oOo----- PHAÏM NGOÏC SINH ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN ÑOÄI TAØU CHÔÛ XAÊNG DAÀU CUÛA TOÅNG COÂNG TY XAÊNG DAÀU VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh:TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: T.S PHAN MYÕ HAÏNH THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH, NAÊM 2004 2 MUÏC LUÏC Noäi dung Trang Môû ñaàu: Chöông I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ ÑAÀU TÖ 1.1 Ñaàu tö 1.1.1 Khaùi nieäm 1.1.2 Ñaëc ñieåm cuûa ñaàu tö 1.1.3 Caùc loaïi ñaàu tö 1.1.4 Vai troø cuûa ñaàu tö 1.2 Döï aùn ñaàu tö 1.2.1 Khaùi nieäm 1.2.2 Caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù döï aùn ñaàu tö 1.3 Voán ñaàu tö 1.3.1 Voán trong nöôùc 1.3.2 Voán ngoaøi nöôùc 1.4 Hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng 1.5 Quy trình thöïc hieän vieäc phaân tích ñaàu tö 1.6 Söï caàn thieát naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö Chöông II. ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN ÑOÄI TAØU CHÔÛ XAÊNG DAÀU CUÛA TOÅNG COÂNG TY XAÊNG DAÀU VIEÄT NAM 2.1 Giôùi thieäu veà Toång coâng ty xaêng daàu Vieät nam 2.2 Tình hình thò tröôøng vaän taûi xaêng daàu 2.3 Taàm quan troïng cuûa vieäc ñaàu tö phaùt trieån ñoäi taøu 2.4 Döï aùn ñaàu tö taøu 2.4.1 Söï caàn thieát ñaàu tö 2.4.2 Phaân tích thò tröôøng 2.4.3 Löïa choïn hình thöùc ñaàu tö 2.5 Quaûn lyù khai thaùc 2.6 Phaân tích taøi chính - kinh teá 4 6 6 6 7 8 9 10 10 11 14 14 16 19 21 22 3 Chöông III: KEÁT LUAÄN, KIEÁN NGHÒ 3.1 Keát luaän 3.2 Kieán nghò Phuï luïc Taøi lieäu tham khaûo 24 24 26 29 32 32 35 37 40 41 4 MÔÛ ÑAÀU 1.Lyù do choïn ñeà taøi: Böôùc vaøo thieân nieân kyû môùi, nöôùc ta ñaõ ñaït nhieàu thaønh töïu ñaùng khích leä veà phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, trong ñoù ñaàu tö phaùt trieån ñoùng vai troø heát söùc quan troïng. Nhaø nöôùc ñaõ aùp duïng nhieàu chính saùch vaø cô cheá quaûn lyù môùi, coù nhieàu coá gaéng trong vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá, caû trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc. Do ñoù, voán ñaàu tö phaùt trieån haøng naêm khoâng ngöøng taêng, caùc nguoàn voán huy ñoäng tham gia ñaàu tö ngaøy caøng ña daïng taïo ra theá vaø löïc cho neàn kinh teá nöôùc ta trong quaù trình hoäi nhaäp khu vöïc vaø coäng ñoàng quoác teá. Trong nhöõng naêm qua, ngaønh vaän taûi xaêng daàu ñaõ thöôøng xuyeân nhaän ñöôïc söï quan taâm vaø ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc, nhöng thöïc teá hieän traïng cuûa ñoäi taøu chôû xaêng daàu taïi Vieät nam hieän nay laø caùc taøu ñaõ quaù cuõ, thieát bò laïc haäu, thieáu an toaøn, khoâng ñaùp öùng caùc yeâu caàu vaän chuyeån theo höôùng hieän ñaïi hoùa. Ña soá caùc taøu ñaõ heát khaáu hao, caàn thieát phaûi thanh lyù vaø ñoùng môùi boå sung nhöng coâng vieäc naøy tieán haønh quaù chaäm, moät phaàn do söï quaûn lyù vaán ñeà chaát löôïng, ñaêng kieåm caùc loaïi taøu naøy cuûa nhaø nöôùc, moät phaàn caùc coâng ty vaän taûi thuûy chöa xaây döïng ñöôïc phöông aùn quy hoaïch, ñònh höôùng cho ñoäi taøu naøy. Maët khaùc giaù xaêng daàu taêng cao laøm cho cöôùc vaän chuyeån taêng, raát khoù khaên trong vieäc thueâ caùc taøu ôû nöôùc ngoaøi. Ñeå chuû ñoäng caïnh tranh vaø mang laïi hieäu quaû kinh doanh ñoái vôùi vaän taûi xaêng daàu, vieäc thay theá caùc taøu hieän coù vôùi tình traïng kyõ thuaät keùm baèng caùc taøu môùi hôn vaø coù troïng taûi phuø hôïp hôn laø caàn thieát thöïc hieän ngay. Xuaát phaùt töø nhöõng nguyeân nhaân treân, vieäc ñaàu tö phaùt trieån ñoäi taøu chôû xaêng daàu hieän nay laø caàn thieát vaø voâ cuøng quan troïng, vì theá taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi: “Ñaàu tö phaùt trieån ñoäi taøu chôû xaêng daàu cuûa Toång coâng ty xaêng daàu Vieät Nam” ñeå nghieân cöùu. 5 2. Muïc ñích nghieân cöùu: Treân cô sôû lyù luaän veà vai troø cuûa ñaàu tö ñoái vôùi neàn kinh teá keát hôïp vôùi phaân tích thöïc traïng cuûa ñoäi taøu chôû xaêng daàu hieän nay cuûa Toång coâng ty xaêng daàu Vieät nam, luaän vaên ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån ñoäi taøu chôû xaêng daàu vöõng maïnh goùp phaàn chuû ñoäng vaän taûi xaêng daàu töø nöôùc ngoaøi veà Vieät nam, tieát kieäm moät löôïng ngoaïi teä tieàn cöôùc khoâng phaûi traû nöôùc ngoaøi, ñoåi môùi ñoäi taøu chôû xaêng daàu trong nöôùc, taêng khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc taøu nöôùc ngoaøi, ñaùp öùng nhu caàu taêng tröôûng vaø bình oån thò tröôøng xaêng daàu trong nöôùc. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: - Ñeà taøi phaân tích thöïc traïng tình hình vaän taûi xaêng daàu trong nöôùc nhöng taäp trung ñi saâu vaøo tình hình thò tröôøng vaän taûi, nhu caàu vaø khaû naêng ñoäi taøu chôû xaêng daàu cuûa Toång coâng ty xaêng daàu Vieät nam ñeå thöïc hieän chöông trình ñaàu tö phaùt trieån ñoäi taøu. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Ñeà taøi nghieân cöùu döïa treân cô sôû phöông phaùp luaän chuû nghóa duy vaät bieän chöùng caùc thaønh töïu cuûa kinh teá hoïc hieän ñaïi ñeå laøm cô sôû lyù luaän Beân caïnh ñoù nhöõng phöông phaùp kinh teá phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ, so saùnh, phaân tích kinh teá taøi chính, thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö …cuõng ñöôïc söû duïng ñeå laøm roõ baûn chaát cuûa töøng noäi dung nghieân cöùu. 5. Noäi dung nghieân cöùu: Noäi dung cuûa ñeà taøi bao goàm 3 chöông Chöông I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ ÑAÀU TÖ Chöông II: ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN ÑOÄI TAØU CHÔÛ XAÊNG DAÀU CUÛA TOÅNG COÂNG TY XAÊNG DAÀU VIEÄT NAM Chöông III: KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 6 CHÖÔNG I CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ ÑAÀU TÖ 1.1 ÑAÀU TÖ: 1.1.1 Khaùi nieäm: Ñaàu tö laø moät khaùi nieäm raát roäng bao goàm töø vieäc mua saém taøi saûn, xaây döïng coâng trình ñeán caùc chi phí cho vieäc nghieân cöùu vaø phaùt trieån ñöôïc tieán haønh bôûi nhaø nöôùc, caùc toå chöùc phi lôïi nhuaän, doanh nghieäp hoaëc caù nhaân. • Theo quan ñieåm kinh teá thì ñaàu tö laø boû moät voán coá ñònh tham gia vaøo hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp trong nhieàu chu kyø kinh doanh noái tieáp. • Theo quan ñieåm taøi chính thì ñaàu tö laø laøm cho baát ñoäng moät soá voán nhaèm taïo ra tieàn laõi trong nhieàu thôøi kyø keá tieáp. Khaùi nieäm naøy ngoaøi vieäc taïo ra caùc taøi saûn coù, coøn bao goàm caùc chæ tieâu khaùc khoâng tham gia tröïc tieáp vaøo hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ví duï nhö: nghieân cöùu, ñaøo taïo nhaân vieân… Ngoaøi ra quan ñieåm taøi chính hieän ñaïi coøn xem ñaàu tö nhö laø söï hy sinh giaù trò chaéc chaén ôû thôøi ñieåm hieän taïi ñeå ñoåi laáy khaû naêng khoâng chaéc chaén giaù trò trong töông lai. Khaùi nieäm ñaàu tö naøy ñeà caäp ñeán 3 yeáu toá laø yeáu toá thôøi gian, yeáu toá ruûi ro, vaø yeáu toá lôïi nhuaän. Ñaàu tö ôû ñaây ñöôïc ñeà caäp treân moät bình dieän raát roäng bao goàm caû ñaàu tö taøi chính vaø ñaàu tö thöïc. Giaù trò trong khaùi nieäm naøy coù theå hieåu laø nhöõng giaù trò coù theå ñònh löôïng ñöôïc( voán, taøi saûn…) vaø caû nhöõng giaù trò khoâng theå ñònh löôïng ñöôïc (con ngöôøi, hieäu quaû xaõ hoäi…). • Theo quan ñieåm keá toaùn thì ñaàu tö gaén lieàn vôùi vieäc phaân boå moät khoaûn chi vaøo trong caùc khoaûn muïc cuûa baûn caân ñoái keá toaùn. Tuy coù nhieàu quan ñieåm veà ñaàu tö nhöng coù theå hieåu ñôn giaûn “ ñaàu tö laø moät hoaït ñoäng boû voán ôû hieän taïi nhaèm muïc ñích sinh lôïi trong töông lai”. Hoaït 7 ñoäng boû voán coù theå thöïc hieän trong moät thôøi gian ngaén ( ñaàu tö ngaén haïn) vaø cuõng coù theå thöïc hieän trong moät thôøi gian daøi ( ñaàu tö daøi haïn). Caùc ñaàu tö ngaén haïn thöôøng khoâng taùc ñoäng nhieàu ñeán quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, ngöôïc laïi nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö daøi haïn laøm aûnh höôûng lôùn ñeán söï thay ñoåi trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp noùi rieâng vaø thay ñoåi cô caáu kinh teá noùi chung. 1.1.2 Ñaëc ñieåm cuûa ñaàu tö: Ñaàu tö laø hoaït ñoäng söû duïng tieàn voán vaø taøi nguyeân ñeå saûn xuaát kinh doanh trong moät thôøi gian ñeå thu veà lôïi nhuaän vaø lôïi ích kinh teá xaõ hoäi. Do ñoù, hoaït ñoäng ñaàu tö coù nhöõng ñaëc ñieåm chính nhö sau: - Coù voán: voán coù theå laø tieàn; coù theå laø caùc taøi saûn khaùc nhö maùy moùc thieát bò nhaø xöôûng, giaù trò quyeàn sôû höõu coâng nghieäp, dòch vuï kyõ thuaät…;voán coù theå laø voán nhaø nöôùc, voán tö nhaân, voán goùp, voán vay, voán coå phaàn… - Thôøi gian: thöôøng töø 2 naêm trôû leân coù theå ñeán 50 naêm nhöng toái ña khoâng quaù 70 naêm. Caùc hoaït ñoäng ngaén haïn thöôøng trong moät naêm taøi chính khoâng goïi laø ñaàu tö. Do ñaëc ñieåm thôøi gian daøi, neân ñoøi hoûi ngöôøi laäp döï aùn phaûi coù taàm nhìn xa vaø phaûi nhaän thöùc raèng ñaàu tö laø moät hoaït ñoäng daøi hôi, coù nhieàu ruûi ro. Vì vaäy khoâng theå boû qua quy luaät thay ñoåi giaù trò cuûa ñoàng tieàn theo thôøi gian döôùi taùc ñoäng cuûa laõi suaát nguoàn voán. Noùi moät caùch khaùc caùc tính toaùn ñaàu tö ñeàu döïa treân doøng tieàn, baèng caùch tính hieän giaù cuûa doøng tieàn ñaàu tö vaø thu hoài. - Lôïi ích: bieåu hieän treân hai maët lôïi ích taøi chính vaø lôïi ích kinh teá. Lôïi ích taøi chính aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán quyeàn lôïi cuûa chuû ñaàu tö, coøn lôïi ích kinh teá aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi cuûa xaõ hoäi, cuûa coäng ñoàng. Döïa vaøo lôïi ích taøi chính, nhaø ñaàu tö, keå caû tröôøng hôïp nhaø ñaàu tö laø Nhaø nöôùc, coù theå ra quyeát ñònh coù ñaàu tö hay khoâng. Döïa vaøo lôïi ích kinh teá xaõ hoäi , Nhaø nöôùc seõ ra ñöôïc quyeát ñònh coù caáp giaáy pheùp ñaàu tö cho nhaø ñaàu tö khoâng phaûi laø Nhaø nöôùc hay khoâng. 8 1.1.3 Caùc loaïi ñaàu tö: • Ñaàu tö tröïc tieáp: laø ñaàu tö maø ngöôøi boû voán vaø ngöôøi quaûn lyù söû duïng voán laø moät chuû theå. Ñaàu tö tröïc tieáp coù theå laø ñaàu tö trong nöôùc hoaëc ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøitaïi Vieät nam, theo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät nam. • Ñaàu tö giaùn tieáp: laø ñaàu tö maø ngöôøi boû voán vaø ngöôøi söû duïng voán khoâng phaûi laø moät chuû theå. Tröôøng hôïp caàn quan taâm nhaát laø ñaàu tö giaùn tieáp baèng voán cuûa nöôùc ngoaøi. Ñoù laø loaïi voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ( ODA), voán cuûa nhaø nöôùc vay cuûa nöôùc ngoaøi vôùi laõi suaát öu ñaõi. • Ñaàu tö trong nöôùc: laø vieäc boû voán vaøo saûn xuaát kinh doanh taïi Vieät nam cuûa caùc toå chöùc, coâng daân Vieät nam, Vieät nam ñònh cö taïi nöôùc ngoaøi, ngöôøi nöôùc ngoaøi cö truù laâu daøi ôû Vieät nam. Ñaàu tö trong nöôùc chòu söï ñieàu chænh cuûa luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc. • Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät nam: laø vieäc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa vaøo Vieät nam voán baèng tieàn hoaëc baát kyø taøi saûn naøo khaùc ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö theo quy ñònh cuûa luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät nam. • Ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi: laø loaïi ñaàu tö cuûa caùc toå chöùc hoaëc caù nhaân cuûa nöôùc naøy hoaëc nöôùc khaùc. • Ñaàu tö môùi: laø ñaàu tö ñeå xaây döïng caùc coâng trình, nhaø maùy, thaønh laäp môùi caùc coâng ty, dòch vuï môùi. Ñaëc ñieåm cuûa loaïi ñaàu tö môùi laø khoâng phaûi treân cô sôû nhöõng caùi hieän coù phaùt trieån theâm. • Ñaàu tö theo chieàu saâu: laø loaïi ñaàu tö nhaèm khoâi phuïc, caûi taïo, naâng caáp, trang bò laïi, hieän ñaïi hoùa… caùc ñoái töôïng hieän coù. • Ñaàu tö phaùt trieån: laø ñaàu tö tröïc tieáp nhaèm taêng theâm giaù trò taøi saûn, taïo ra naêng löïc môùi, hoaëc caûi taïo môû roäng, naâng caáp naêng löïc hieän coù vì muïc tieâu phaùt trieån, coù taùc duïng quan troïng trong vieäc taùi saûn xuaát môû roäng. • Ñaàu tö dòch chuyeån: laø ñaàu tö tröïc tieáp nhaèm dòch chuyeån quyeàn sôû höõu giaù trò taøi saûn. Luùc naøy khoâng coù söï gia taêng giaù trò taøi saûn. Loaïi naøy coù yù nghóa quan 9 troïng trong vieäc hình thaønh, phaùt trieån thò tröôøng voán, thò tröôøng chöùng khoaùn, thò tröôøng hoái ñoaùi… hoã trôï cho ñaàu tö phaùt trieån. 1.1.4 Vai troø cuûa ñaàu tö: + Ñaàu tö laø phöông tieän ñeå chuyeån dòch vaø phaùt trieån cô caáu kinh teá: caùc döï aùn ñaàu tö môùi ñoùng vai troø to lôùn trong chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. + Ñaàu tö giaûi quyeát quan heä cung caàu veà voán trong phaùt trieån: Vieät nam laø moät nöôùc ñang phaùt trieån, vôùi thu nhaäp bình quaân haøng naêm ñaàu ngöôøi coøn thaáp, trong khi trình ñoä trung bình cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån cao hôn nhieàu laàn. Gioáng nhö moïi quoác gia ñang phaùt trieån khaùc, Vieät nam coù ba caùi thieáu laø: thieáu voán, thieáu coâng ngheä vaø thieáu quaûn lyù. Do ñoù, ñaåy maïnh hoaït ñoäng ñaàu tö, chính laø taêng cöôøng vieäc phaùt huy moïi tieàm naêng veà voán cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá ôû trong nöôùc, thu huùt nguoàn voán ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi, nhaèm phuïc vuï cho söï nghieäp phaùt trieån. + Ñaàu tö goùp phaàn xaây döïng cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, nguoàn nhaân löïc môùi cho phaùt trieån: caùc döï aùn ñaàu tö thuùc ñaåy quaù trình hình thaønh caùc coâng ty, nhaø maùy, xí nghieäp, daây chuyeàn saûn xuaát, dieän tích canh taùc noâng nghieäp, caùc trung taâm thöông maïi, khaùch saïn du lòch môùi hay ñöôïc naâng caáp caûi taïo, ñaëc bieät taïo ra nhöõng naêng löïc saûn xuaát môùi, taïo ra nhieàu giaù trò gia taêng cho xaõ hoäi, thuùc ñaåy söï nghieäp phaùt trieån. + Ñaàu tö giaûi quyeát quan heä cung caàu veà saûn phaåm, dòch vuï treân thò tröôøng, caân ñoái quan heä giöõa saûn xuaát vaø tieâu duøng trong xaõ hoäi: theo quy luaät cuûa kinh teá thò tröôøng, vaän ñoäng coù söï quaûn lyù vó moâ, caùc döï aùn ñaàu tö seõ ñieàn ñaày caùc khoaûn troáng veà saûn phaåm haøng hoùa, dòch vuï maø nhu caàu ñoøi hoûi. Döï aùn ñaàu tö cung caáp theâm nhieàu saûn phaåm, dòch vuï vôùi nhaõn hieäu môùi, kieåu daùng môùi, chaát löôïng vaø giaù thaønh ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa ngöôøi tieâu duøng. + Ñaàu tö goùp phaàn khoâng ngöøng naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cho nhaân daân, caûi bieán boä maët kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc: ñaây laø hieäu quaû taát yeáu cuûa vieäc 10 phaùt huy tieàm naêng veà voán, taêng naêng löïc saûn xuaát vaø dòch vuï, taïo ra ngaøy caøng nhieàu saûn phaåm, dòch vuï cho xaõ hoäi; ñaàu tö goùp phaàn naâng cao ñôøi soáng vaät chaát tinh thaàn cho nhaân daân, laøm thay ñoåi boä maët kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc; thoâng qua caùc chæ tieâu: giaù trò gia taêng cho neàn kinh teá, taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, ñaàu tö taïo ra coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, phaùt trieån theâm nhieàu ngaønh ngheà, phaùt trieån ñoàng ñeàu caùc vuøng laõnh thoå. 1.2 DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ: 1.2.1 Khaùi nieäm: Döï aùn ñaàu tö laø moät taäp hôïp nhöõng ñeà xuaát veà vieäc boû voán ñeå taïo môùi, môû roäng hoaëc caûi taïo nhöõng ñoái töôïng nhaát ñònh nhaèm ñaït ñöôïc söï taêng tröôûng veà khoái löôïng, caûi tieán hoaëc naâng cao chaát löôïng cuûa saûn phaåm hay dòch vuï naøo ñoù trong moät khoaûng thôøi gian xaùc ñònh. Khaùi nieäm treân cho thaáy raèng döï aùn ñaàu tö chuû yeáu laø nhöõng ñeà xuaát cho töông lai chöa phaûi ñaõ thöïc hieän ñöôïc trong thöïc teá. Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa döï aùn laø ñöa ra caùc ñeà xuaát phuø hôïp vôùi luaät phaùp, naâng cao hieäu qua cuûa ñoái töôïng ñaàu tö. Nhöõng ñeà xuaát naøy nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà sau: - Löïa choïn saûn phaåm dòch vuï . - Löïa choïn coâng suaát cuûa döï aùn. - Löïa choïn coâng ngheä thieát bò. - Löïa choïn khu vöïc ñòa ñieåm. - Löïa choïn hình thöùc ñaàu tö, toå chöùc quaûn trò thöïc hieän döï aùn. - Phaân tích ñaùnh giaù hieäu quaû ñaàu tö , an toaøn ñaàu tö. Ñeå coù nhöõng ñeà xuaát ñuùng ñaén ta caàn xem xeùt caùc yeáu toá sau ñaây: • Ñaàu vaøo: bao goàm tieàn voán, ñaát ñai, nguyeân vaät lieâu, coâng ngheä thieát bò… coù theå goïi chung laø taøi nguyeân vaø caùc nguoàn nhaân löïc. • Ñaàu ra: bao goàm caùc saûn phaåm cuï theå (caùc vaät phaåm), caùc saûn phaåm tröøu töôïng ( caùc thoâng tin), caùc dòch vuï… 11 • Hoaïch ñònh: laø vieäc ñeà ra caùc phöông aùn khaû naêng, phaân tích, tính toaùn, so saùnh caùc phöông aùn ñeå cuoái cuøng löïa choïn ñöôïc phöông aùn toái öu. Cô sôû cuûa vieäc hoaïch ñònh laø caùc phöông phaùp phaân tích ñònh tính keát hôïp haøi hoøa vôùi caùc phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng. • Luaät phaùp: ñaûm baûo döï aùn thöïc hieän theo ñuùng phaùp luaät hieän haønh. • Thôøi haïn ñaàu tö: laø thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn. Moïi tính toaùn trong döï aùn ñeàu phaûi phuø hôïp vôùi thôøi haïn ñaàu tö. 1.2.2 Caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù döï aùn ñaàu tö: Ñaàu tö lieân quan ñeán ruûi ro vaø thôøi gian. Söï hy sinh taïi thôøi ñieåm hieän taïi laø ñieàu chaéc chaén, coøn laïi thôøi gian vaø ruûi ro laø khoâng chaéc chaén. ÔÛ moät soá tröôøng hôïp yeáu toá thôøi gian laø quan troïng nhaát chaúng haïn nhö ñaàu tö vaøo traùi phieáu kho baïc. Trong moät soá tröôøng hôïp khaùc yeáu toá ruûi ro laïi quan troïng nhö tham gia mua xoå soá. Cuõng coù caùc tröôøng hôïp caû hai yeáu toá naøy quan troïng nhö nhau nhö ñaàu tö vaøo coå phaàn. Chính vì theá maø chuùng ta coù raát nhieàu tieâu chuaån ñeåâ ñaùnh giaù vaø löïa choïn döï aùn ñaàu tö, boán tieâu chuaån thöôøng ñöôïc söû duïng nhaát ñoù laø: tieâu chuaån hieän giaù thuaàn (NPV), tieâu chuaån tyû suaát sinh lôïi noäi boä (IRR), tieâu chuaån tæ suaát sinh lôïi (PI) vaø tieâu chuaån thôøi gian thu hoài voán (PP) ñeå löïa choïn vaø ñaùnh giaù döï aùn ñaàu tö. Ngoaøi ra ñeå löïa choïn chính xaùc phöông aùn thaåm ñònh ta cuõng caàn chuù yù phaân bieät caùc loaïi döï aùn: caùc döï aùn ñoäc laäp laãn nhau, caùc döï aùn phuï thuoäc laãn nhau vaø caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau * Caùc döï aùn ñoäc laäp laãn nhau: hai döï aùn ñöôïc goïi laø ñoäc laäp veà maët kinh teá neáu vieäc chaáp nhaän hoaëc loaïi boû moät döï aùn khoâng laøm aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh chaáp nhaän hoaëc loaïi boû döï aùn khaùc. Nghóa laø vieäc chaáp nhaän hoaëc loaïi boû moät döï aùn naøo ñoù khoâng laøm aûnh höôûng ñeán caùc doøng tieàn cuûa döï aùn khaùc. * Caùc döï aùn phuï thuoäc laãn nhau: neáu doøng tieàn cuûa moät döï aùn bò taùc ñoäng bôûi quyeát ñònh chaáp nhaän hay töø boû moät döï aùn khaùc thì döï aùn thöù nhaát ñöôïc goïi laø phuï thuoäc veà maët kinh teá cuûa döï aùn thöù hai 12 * Caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau: hai döï aùn ñöôïc goïi laø loaïi tröø laãn nhau neáu caùc khoaûn thu nhaäp töø moät döï aùn ñaàu tö naøo ñoù seõ bieán maát hoaøn toaøn neáu döï aùn khaùc ñöôïc chaáp nhaän. Vieäc chaáp nhaän moät döï aùn naøy cuõng coù nghóa laø loaïi boû hoaøn toaøn caùc döï aùn khaùc. - Tieâu chuaån hieän giaù thuaàn (NPV): hieän giaù thuaàn cuûa moät döï aùn laø giaù trò cuûa doøng tieàn döï kieán trong töông lai ñöôïc quy veà hieän giaù tröø ñi voán ñaàu tö döï kieán ban ñaàu cuûa döï aùn. Laõi suaát chieát khaáu ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn döï kieán trong töông lai phaûi töông xöùng vôùi möùc ñoä ruûi ro cuûa döï aùn. n CF t NPV = -I + ∑ ----------- t = 1 (1 + r) t Trong ñoù: I: ñaàu tö ban ñaàu CF t : laø doøng tieàn ôû thôøi kyø t n: laø ñôøi soáng kinh teá cuûa döï aùn. Tieâu chuaån hieän giaù thuaàn ñöôïc aùp duïng trong thaåm ñònh döï aùn trong hai tröôøng hôïp: * Neáu döï aùn ñaàu tö ñoäc laäp vôùi caùc döï aùn ñaàu tö khaùc, NPV>0 :chaáp nhaän döï aùn , NPV<0 :loaïi boû döï aùn, NPV=0: tuøy quan ñieåm cuûa nhaø ñaàu tö * Neáu caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau: trong nhieàu tröôøng hôïp vieäc quyeát ñònh phaûi thöïc hieän löïa choïn giöõa nhöõng döï aùn loaïi tröø laãn nhau. Löïa choïn döï aùn naøo coù NPV cao nhaát vaø döông. Tieâu chuaån hieän giaù thuaàn coù noäi dung quan troïng hôn caùc tieâu chuaån thaåm ñònh khaùc vì NPV ghi nhaän tieàn teä theo giaù trò thôøi gian, NPV chæ döïa treân hai döõ kieän ñoù laø doøng tieàn ñöôïc döï ñoaùn töø döï aùn vaø chi phí cô hoäi cuûa ñoàng voán, vaø NPV coù tính chaát coäng doàn caùc döï aùn laïi ñeå ñöa ra döï aùn ñaàu tö keát hôïp, tuy nhieân NPV coù nhöôïc ñieåm laø khoâng theå ñöa ra keát quaû löïa choïn khi caùc döï aùn khoâng ñoàng nhaát 13 veà maët thôøi gian cuõng nhö xeáp haïng öu tieân trong vieäc löïa choïn caùc döï aùn ñaàu tö khi nguoàn voán cuûa doanh nghieäp bò giôùi haïn. - Tieâu chuaån tæ suaát sinh lôïi noäi boä (IRR): Tyû suaát sinh lôïi noäi boä ño löôøng tyû suaát sinh lôïi maø baûn thaân döï aùn taïo ra. IRR cuûa moät döï aùn laø laõi suaát chieát khaáu maø taïi ñoù NPV cuûa döï aùn baèng 0. Trong ñoù: IRR: tyû suaát sinh lôïi noäi boä cuûa döï aùn R1: tyû suaát chieát khaàu ban ñaàu ñeå tính NPV1 R2: tyû suaát chieát khaáu giaû ñònh ñeå tính NPV2, vôùi yeâu caàu taïo ra giaù trò aâm cho NPV2 Ñeå thaåm ñònh döï aùn trong tröôøng hôïp caùc döï aùn ñoäc laäp laãn nhau döï aùn naøo coù IRR lôùn hôn tyû suaát sinh lôïi noäi boä cho pheùp ñöôïc quy ñònh bôûi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn . Coøn trong tröôøng hôïp caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau nhaø ñaàu tö choïn döï aùn naøo coù IRR lôùn nhaát mieãn laø IRR lôùn hôn tyû suaát sinh lôïi noäi boä cho pheùp. - Tieâu chuaån chæ soá sinh lôïi (PI): Laø giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn döï aùn ñaàu tö so vôùi ñaàu tö ban ñaàu. Trong ñoù: PV laø giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn, I laø ñaàu tö ban ñaàu. Thaåm ñònh döï aùn trong tröôøng hôïp caùc döï aùn ñoäc laäp laãn nhau döï aùn naøo co PI>1: chaáp nhaän döï aùn vaø ngöôïc laïi. Tieâu chuaån naøy coù öu ñieåm laø trong tröôøng hôïp 14 nguoàn voán bò giôùi haïn thì doanh nghieäp khoâng theå xeáp haïng öu tieân caùc döï aùn theo NPV, thay vaøo ñoù doanh nghieäp coù theå xeáp haïng öu tieân theo PI. - Tieâu chuaån thôøi gian thu hoài voán (PP): thôøi gian thu hoài voán cuûa döï aùn laø khoaûng thôøi gian thu hoài laïi voán ñaàu tö ban ñaàu. Moät döï aùn coù thôøi gian thu hoài voán nhanh seõ haïn cheá ñöôïc nhieàu ruûi ro, tieâu chuaån naøy ñöôïc keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc ñeå thaåm ñònh döï aùn. 1.3 VOÁN ÑAÀU TÖ: 1.3.1 Voán trong nöôùc: Ñöôïc hình thaønh töø nguoàn tích luõy noäi boä cuûa neàn kinh teá quoác daân. Nguoàn voán ñaàu tö trong nöôùc coù yù nghóa quyeát ñònh trong coâng cuoäc phaùt trieån quoác gia. Ñoøi hoûi tyû troïng tích luõy noäi boä cuûa neàn kinh teá quoác daân daønh cho ñaàu tö ngaøy caøng cao. Töø tích luõy noäi boä cuûa neàn kinh teá quoác daân, voán ngaân saùch coù yù nghóa quyeát ñònh cho ñaàu tö coâng ích, voán cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc vaø trong nhaân daân raát quan troïng trong ñaàu tö kinh doanh. Nguoàn voán trong nöôùc theå hieän söùc maïnh noäi löïc cuûa moät quoác gia. Nguoàn voán naøy coù öu ñieåm laø oån ñònh, beàn vöõng, chi phí thaáp, giaûm thieåu ñöôïc ruûi ro vaø haäu quaû xaáu ñoái vôùi neàn kinh teá do nhöõng taùc ñoäng töø beân ngoaøi. Nguoàn voán trong nöôùc chuû yeáu ñöôïc hình thaønh töø caùc nguoàn tieát kieäm trong neàn kinh teá. Maëc duø, thôøi ñaïi ngaøy nay caùc doøng voán nöôùc ngoaøi ngaøy caøng trôû neân ñaëc bieät,giöõ vai troø quan troïng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhöng nguoàn voán töø tieát kieäm trong nöôùc vaãn giöõ vò trí quyeát ñònh.. Tuy raèng, hieän taïi chöa coù keát luaän chính thöùc naøo veà moái quan heä nhaân quaû giöõa tieát kieäm vaø taêng tröôûng, song phaûi thöøa nhaän raèng tieát kieäm luoân aûnh höôûng tích cöïc ñoái vôùi taêng tröôûng, ñaëc bieät laø ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån, vì noù laøm taêng voán ñaàu tö. Voán trong nöôùc bao goàm: * Voán Ngaân Saùch Nhaø Nöôùc: hình thaønh töø tieát kieäm cuûa NSNN, laø soá cheânh leäch döông giöõa toång caùc khoaûn thu mang tính khoâng hoaøn laïi (chuû yeáu laø thueá) vôùi toång 15 chi tieâu duøng cuûa ngaân saùch. Tieát kieäm ôû khaâu taøi chính naøy seõ hình thaønh neân nguoàn voán ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc. Nghóa laø, soá thu nhaäp taøi chính maø ngaân saùch taäp trung ñöôïc khoâng theå xem ngay ñoù laø nguoàn voán ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc, ñieàu naøy tuøy thuoäc vaøo chính saùch chi tieâu duøng cuûa ngaân saùch. Neáu quy moâ chi tieâu duøng vöôït quaù soá thu nhaäp taäp trung thì nhaø nöôùc khoâng coù nguoàn ñeå taïo voán cho ñaàu tö. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do tieát kieäm cuûa neàn kinh teá bò haïn cheá bôûi yeáu toá veà thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, cho neân, ñeå duy trì söï taêng tröôûng kinh teá vaø môû roäng ñaàu tö ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi gia taêng tieát kieäm NSNN treân cô sôû keát hôïp chính saùch thueá vaø chi tieâu. Voán ngaân saùch nhaø nöôùc ñöôïc söû duïng ñeå : + Ñaàu tö caùc döï aùn keát caáu haï taàng kinh teá xaõ hoäi, quoác phoøng, an ninh… Caùc döï aùn naøy ña phaàn khoâng coù khaû naêng thu hoài voán vaø ñöôïc quaûn lyù söû duïng theo phaân caáp veà chi ngaân saùch Nhaø nöôùc cho ñaàu tö phaùt trieån. + Hoã trôï caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc caàn coù söï tham gia cuûa nhaø nöôùc. + Chi cho coâng taùc ñieàu tra khaûo saùt, laäp döï aùn quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vuøng laõnh thoå, quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò. + Cho vay cuûa chính phuû ñeå ñaàu tö phaùt trieån + Voán khaáu hao cô baûn vaø caùc khoaûn thu cuûa nhaø nöôùc ñeå laïi cho doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaàu tö. * Voán ñaàu tö phaùt trieån cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc: hình thaønh töø tieát kieäm cuûa doanh nghieäp, laø soá laõi roøng coù ñöôïc töø keát quaû kinh doanh. Ñaây laø nguoàn tieát kieäm cô baûn ñeå caùc doanh nghieäp taïo voán cho ñaàu tö phaùt trieån theo chieàu roäng vaø chieàu saâu. Qui moâ tieát kieäm cuûa doanh nghieäp phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá tröïc tieáp nhö: hieäu quaû kinh doanh; chính saùch thueá; söï oån ñònh kinh teá vó moâ … Tieát kieäm cuûa doanh nghieäp hình thaønh neân voán ñaàu tö phaùt trieån cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc. Nguoàn voán naøy ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö cho caùc döï aùn phuø hôïp vôùi quy 16 hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa nhaø nöôùc vaø quy hoaïch phaùt trieån ngaønh. * Caùc nguoàn voán khaùc: hình thaønh töø tieát kieäm cuûa caùc hoä gia ñình vaø toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi, laø khoaûn tieàn coøn laïi cuûa thu nhaäp sau khi ñaõ phaân phoái vaø söû duïng cho muïc ñích tieâu duøng. Quy moâ tieát kieäm khu vöïc daân cö chòu aûnh höôûng bôûi caùc nhaân toá tröïc tieáp nhö: trình ñoä phaùt trieån kinh teá; thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi; chính saùch laõi suaát; chính saùch thueá; söï oån ñònh kinh teá vó moâ…nguoàn voán naøy ñeå ñaàu tö caùc döï aùn saûn xuaát, kinh doanh cuûa tö nhaân, toå chöùc kinh teá khoâng thuoäc doanh nghieäp nhaø nöôùc. 1.3.2 Voán ngoaøi nöôùc: So vôùi nguoàn voán trong nöôùc, nguoàn voán nöôùc ngoaøi coù öu theá laø mang laïi ngoaïi teä cho neàn kinh teá. Tuy vaäy, nguoàn voán naøy laïi luoân chöùa aån nhöõng nhaân toá tieàm taøng gaây baát lôïi cho neàn kinh teá, ñoù laø söï leä thuoäc; nguy cô khuûng hoaûng nôï; söï thaùo chaïy ñaàu tö; söï gia taêng tieâu duøng vaø giaûm tieát kieäm trong nöôùc … Nhö vaäy, vaán ñeà huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñaët ra nhöõng thöû thaùch khoâng nhoû trong chính saùch huy ñoäng voán cuûa caùc neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi Moät maët, phaûi ra söùc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå ñaùp öùng toái ña nhu caàu voán cho coâng nghieäp hoùa; maët khaùc, phaûi kieåm soaùt chaët cheõ söï vaän ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå ngaên chaën caùc cuoäc khuûng hoaûng coù theå xaûy ra. Ñeå vöôït qua nhöõng thöû thaùch ñoù, ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi söû duïng toát caùc coâng cuï taøi chính trong vieäc oån ñònh hoùa moâi tröôøng kinh teá vó moâ, taïo laäp moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi cho söï vaän ñoäng voán nöôùc ngoaøi, ñieàu chænh vaø löïa choïn caùc hình thöùc thu huùt voán sao cho coù lôïi nhaát cho neàn kinh teá. Veà baûn chaát, voán nöôùc ngoaøi cuõng ñöôïc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa caùc chuû theå kinh teá nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau: * Taøi trôï phaùt trieån chính thöùc ( ODA ): Ñaây laø nguoàn voán thuoäc chöông trình hôïp taùc phaùt trieån do chính phuû caùc nöôùc ngoaøi hoã trôï tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp thoâng qua caùc toå chöùc lieân chính phuû vaø caùc toå chöùc phi chính phuû cho moät nöôùc tieáp nhaän. Nguoàn voán ODA bao goàm vieän trôï khoâng hoaøn laïi, caùc khoaûn cho vay 17 vôùi nhöõng ñieàu kieän öu ñaõi veà laõi suaát, khoái löôïng voán vay vaø thôøi haïn thanh toaùn, nhaèm vaøo hoã trôï caùn caân thanh toaùn, hoã trôï caùc chöông trình, döï aùn ... Nguoàn voán ODA tuy coù öu ñieåm veà chi phí söû duïng, nhöng caùc nöôùc tieáp nhaän vieän trôï thöôøng xuyeân phaûi ñoái maët nhöõng thöû thaùch raát lôùn ñoù laø gaùnh naëng nôï quoác gia trong töông lai, chaáp nhaän nhöõng ñieàu kieän vaø raøng buoäc khaét khe veà thuû tuïc chuyeån giao voán, ñoâi khi coøn gaén caû nhöõng ñieàu kieän veà chính trò. Moãi toå chöùc, moãi chính phuû ñeàu coù nhöõng phöông caùch vaø thoâng leä rieâng trong vieäc cung caáp ODA nhaèm ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu chính saùch rieâng cuûa hoï. Vôùi nhöõng raøng buoäc veà chính trò khoâng phaûi nöôùc naøo cuõng coù theå nhaän ñöôïc vieän trôï hoaëc söû duïng coù hieäu quaû cao trong hoaøn caûnh rieâng cuûa mình. Coøn ñoái vôùi ñieàu kieän veà kinh teá, ñieån hình nhaát laø IMF vaø WB ñeàu ñöa ra cung caùch aùp ñaët nöôùc nhaän taøi trôï phaûi tieán haønh nhöõng chöông trình ñieàu chænh cô caáu kinh teá theo moät khuoân khoå raát cöùng nhaéc. Thöïc teá, cung caùch ñoù ñaõ mang laïi nhöõng heä quaû toát laãn xaáu trong vieäc tieáp nhaän vaø söû duïng nguoàn voán naøy. * Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI ): ñaây laø nguoàn voán do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñem voán vaøo moät nöôùc ñeå ñaàu tö tröïc tieáp baèng vieäc taïo ra nhöõng doanh nghieäp. FDI ñaõ vaø ñang trôû thaønh hình thöùc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi phoå bieán cuûa nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån khi maø caùc luoàng dòch chuyeån voán töø caùc nöôùc phaùt trieån ñi tìm cô hoäi ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi ñeå gia taêng khai thaùc veà lôïi theá so saùnh. Khaùc vôùi nguoàn voán ODA, FDI khoâng chæ ñôn thuaàn ñöa voán ngoaïi teä vaøo nöôùc sôû taïi, maø coøn keøm theo chuyeån giao coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù tieân tieán vaø khaû naêng tieáp caän thò tröôøng theá giôùi ... Tieáp nhaän FDI lôïi theá hieån nhieân maø thôøi ñaïi taïo ra cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Song, ñieàu quan troïng ñaët ra cho caùc nöôùc tieáp nh._.aän laø phaûi khai thaùc trieät ñeå caùc lôïi theá coù ñöôïc cuûa nguoàn voán naøy nhaèm ñaït ñöôïc toång theå cao veà kinh teá. Bôûi leõ, FDI cuõng coù nhöõng maët traùi cuûa noù. Nguoàn voán FDI veà thöïc chaát cuõng laø moät khoaûn nôï; tröôùc sau noù vaãn khoâng thuoäc quyeàn sôû höõu vaø chi phoái cuûa nöôùc sôû taïi. Ngaøy hoâm nay, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa voán vaøo vaø heát haïn hoï laïi ruùt ra, gioáng nhö caùc khoaûn nôï - coù vay coù traû. Vaû 18 laïi, trong caùc khoaûn vay nôï, thoâng thöôøng möùc laõi suaát do hai beân thoûa thuaän tröôùc, coøn trong ñaàu tö tröïc tieáp, chuû ñaàu tö bao giôø cuõng möu caàu lôïi nhuaän toái ña. Hôn nöõa, ñoái vôùi caùc khoaûn nôï, ngöôøi ñi vay coù toaøn quyeàn söû duïng voán vay, ngöôøi cho vay khoâng coù quyeàn can thieäp, mieãn laø ngöôøi ñi vay thöïc hieän ñuùng nghóa vuï traû tieàn vay vaø laõi; coøn trong FDI, chuû ñaàu tö vaãn toaøn quyeàn söû duïng voán, neáu laø hình thöùc 100% voán nöôùc ngoaøi, coøn neáu laø hình thöùc lieân doanh thì quyeàn ñoù cuõng bò chia seõ döïa theo tyû leä goùp voán. Ñoù laø chöa keå ñeán vieäc caùc nöôùc nhaän ñaàu tö coøn phaûi gaùnh chòu nhieàu thieät thoøi do phaûi aùp duïng moät soá öu ñaõi cho caùc nhaø ñaàu tö hay bò caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tính giaù cao hôn maët baèng quoác teá cho caùc nhaân toá ñaàu vaøo, cuõng nhö bò chuyeån giao nhöõng coâng ngheä vaø kyõ thuaät laïc haäu. Nguoàn voán nöôùc ngoaøi raát quan troïng trong coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc cuûa moät quoác gia ñang phaùt trieån, coù neàn kinh teá môû. Duø döôùi hình thöùc naøo, vieäc söû duïng voán nöôùc ngoaøi ñeàu ñoøi hoûi chi phí voán trong nöôùc keøm theo, do ñoù vieäc söû duïng coù hieäu quaû voán nöôùc ngoaøi laø moät ñoøi hoûi caáp thieát. Trong ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi, voán cuûa beân Vieät nam caàn huy ñoäng toái ña, nhaèm taïo ra cô caáu voán trong vaø ngoaøi nöôùc moät caùch hôïp lyù nhaát. Vieäc söû duïng voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc phaûi coù hieäu quaû roõ raøng, caàn ñöôïc quaûn trò chaët cheõ. Toùm laïi, voán cho ñaàu tö phaùt trieån neàn kinh teá chuû yeáu ñöôïc huy ñoäng töø 2 nguoàn ñoù laø nguoàn voán trong nöôùc vaø nguoàn voán ngoaøi nöôùc. Treân cô sôû ñoù, ñoøi hoûi neàn kinh teá phaûi phaùt trieån caùc coâng cuï taøi chính ñeå toå chöùc khai thaùc vaø thöïc hieän huy ñoäng voán, ñaûm baûo cho neàn kinh teá phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng. 1.4 HIEÄU QUAÛ SÖÛ DUÏNG VOÁN ÑAÀU TÖ VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG Ñeå phaûn aùnh hieäu quaû söû duïng voán cuûa doanh nghieäp ngöôøi ta thöôøng duøng caùc chæ soá veà doanh lôïi vaø hieäu suaát söû duïng voán ñeå ñaùnh giaù. Chæ soá doanh lôïi hay coøn goïi laø tyû suaát lôïi nhuaän ñöôïc tính baèng lôïi nhuaän chia cho toång taøi saûn bình quaân trong kyø ñaùnh giaù. Hieäu suaát söû duïng voán ñöôïc tính baèng doanh thu thuaàn töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh chia cho toång voán söû duïng bình quaân trong kyø ñaùnh giaù. Hieäu quaû söû duïng voán phaûn aùnh keát quaû cuûa haøng loaït chính saùch vaø quyeát ñònh cuûa doanh nghieäp, ñaùnh giaù hieäu naêng quaûn trò cuûa doanh nghieäp. 19 Trong ñaàu tö thì möùc lôïi töùc sau thueá thu ñöôïc coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi nhaø ñaàu tö. Do vaäy thoâng thöôøng tröôùc khi quyeát ñònh ñaàu tö thì caùc nhaø ñaàu tö thöôøng quan taâm nhieàu ñeán caùc chæ soá veà hieäu suaát söû duïng voán vaø tyû suaát lôïi nhuaän, cuõng nhö söï thay ñoåi cuûa chæ soá naøy trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh. Ngoaøi ra, caùc chính saùch veà giaù caû, quaûng caùo, chieán löôïc ña daïng hoaù saûn phaåm,… cuõng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caùc chæ soá veà doanh lôïi hay hieäu suaát söû duïng voán. Vì vaäy, ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö ngöôøi ta thöôøng söû duïng moät soá phöông phaùp nhö sau : - Phöông phaùùp xaùùc ñònh döïïa treâân doanh thu: laø caên cöù treân doanh thu haøng naêm ñeå tính ra chæ tieâu hieäu suaát söû duïng voán. Caùc chæ tieâu : - Hieäu suaát söû duïng voán : Hv = M/V - Hieäu suaát söû duïng voán coá ñònh : Hcñ = M/Vcñ - Hieäu suaát söû duïng voán löu ñoäng : Hlñ = M/Vlñ Trong ñoù : M : Doanh thu thuaàn töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh V : Toång voán söû duïng bình quaân trong kyø Vcñ : Voán coá ñònh Vlñ : Voán löu ñònh Caùc nhaân toá aûnh höôûng : Phöông phaùp naøy xaùc ñònh hieäu quaû söû duïng voán cuûa doanh nghieäp ñöôïc bieåu hieän baèng khoái löôïng coâng vieäc maø moãi ñôn vò tieàn voán hoaøn thaønh neân. Caùc chæ tieâu hieäu suaát söû duïng voán chuû sôû höõu (Hv), hieäu suaát söû duïng voán coá ñònh (Hcñ), hieäu suaát söû duïng voán löu ñoäng (Hlñ) caøng lôùn thì hieäu quaû caøng cao, nhö vaäy hieäu suaát söû duïng voán seõ phuï thuoäc vaøo 2 nhaân toá sau : * Doanh thu (M) : Chæ xaùc ñònh doanh thu thuaàn (khoâng phuï thuoäc vaøo thueá giaùn thu nhö thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá giaù trò gia taêng hay thueá xuaát nhaäp khaåu), khi doanh thu caøng cao thì hieäu suaát söû duïng voán caøng cao * Voán chuû sôû höõu, voán coá ñònh hoaëc voán löu ñoäng (V, Vcñ, Vlñ) : Do xaùc ñònh doanh thu thuaàn neân caàn loaïi tröø caùc chæ tieâu khoâng coù taùc ñoäng ñeán doanh thu thuaàn nhö ñaàu tö taøi chính ngaén haïn, ñaàu tö taøi chính daøi haïn, voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn dôû dang. - Phöông phaùùp tæ suaáát lôïïi nhuaään: Phöông phaùp ñöôïc xaùc ñònh döïa treân lôïi nhuaän (lôïi töùc), maø voán mang laïi (coøn goïi laø tyû suaát lôïi nhuaän) haøng naêm, tính toaùn theo caùc chæ tieâu sau : Caùc chæ tieâu : 20 - Tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn : Pts = P/TTS - Tyû suaát lôïi nhuaän treân voán sôû höõu : Psh = P/Vsh Trong ñoù : P : Lôïi nhuaän (lôïi töùc) mang laïi haøng naêm (khoâng keå thu nhaäp baát thöôøng vaø chi phí baát thöôøng) TTS : Toång taøi saûn bình quaân trong kyø Vsh : Voán chuû sôû höõu Caùc nhaân toá aûnh höôûng : Phöông phaùp naøy phaûn aùnh moät ñoàng voán kinh doanh trong kyø vaø moät ñoàng voán cuûa chuû sôû höõu trong kỳ ñaõ laøm ra bao nhieâu ñoàng lôïi nhuaän. Töø ñoù lôïi nhuaän caøng lôùn (PÇ) thì hieäu quaû caøng cao, nhö vaäy hieäu suaát söû duïng voán seõ phuï thuoäc vaøo 2 nhaân toá sau : * Lôïi nhuaän (P) : Lôïi nhuaän thu laïi haøng naêm (khoâng keå thu nhaäp baát thöôøng) * Toång taøi saûn hoaëc voán chuû sôû höõu (TTS hoaëc Vsh): Toång taøi saûn ñöôïc xaùc ñònh goàm toaøn boä giaù trò taøi saûn cuûa doanh nghieäp trong kinh doanh; ñoái vôùi Vsh chæ xaùc ñònh bao goàm voán coá ñònh, voán löu ñoäng, voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn, quyõ phaùt trieån kinh doanh do ngaân saùch Nhaø nöôùc caáp, do coù nguoàn goác töø ngaân saùch vaø do doanh nghieäp töï boå sung. - Phöông phaùùp xaùùc ñònh döïïa treâân lôïïi nhuaään vaøø doanh thu (lôïïi nhuaään bieâân teáá) Phöông phaùp xaùc ñònh möùc sinh lôøi (lôïi töùc) treân doanh thu (doanh thu thuaàn). Chæ tieâu naøy raát ñaùng quan taâm nhöng noù seõ coù yù nghóa hôn neáu chuùng ta so saùnh noù vôùi möùc lôïi töùc sau thueá cuûa nhöõng naêm tröôùc. Caùc chæ tieâu : - Doanh lôïi tieâu thuï : Pv = P/M Trong ñoù : P : Lôïi nhuaän (lôïi töùc) mang laïi haøng naêm (khoâng keå thu nhaäp baát thöôøng vaø chi phí baát thöôøng) M : Doanh thu thuaàn töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh Caùc nhaân toá aûnh höôûng : Phöông phaùp tính toaùn naøy coøn goïi laø Lôïi nhuaän bieân teá. Noù coù yù nghóa raát quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø quaûn trò cuûa moät coâng ty bôûi ôû ñaây noù theå hieän laõi roøng thu ñöôïc /1 ñoàng doanh thu, maø trong ñoù : Laõi roøng (P) = ∑ Doanh thu (M) - ∑ Chi phí (C) 21 Chæ tieâu C phuï thuoäc vaøo chính saùch giaù, chi phí quaûn lyù, tieàn löông, ñònh möùc nguyeân vaät lieäu chính ... neáu chi phí cao --> lôïi nhuaän giaûm vaø ngöôïc laïi. Nhö vaäy hieäu suaát söû duïng voán seõ phuï thuoäc vaøo 2 nhaân toá sau : * Chi phí (C) : Toång chi phí hoaït ñoäng bao goàm : chi phí saûn xuaát, chi phí quaûn lyù coù loaïi tröø chi phí baát thöôøng trong kyø * Doanh thu (M) : Chæ xaùc ñònh doanh thu thuaàn (khoâng phuï thuoäc vaøo thueá giaùn thu nhö thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá giaù trò gia taêng hay thueá xuaát nhaäp khaåu) 1.5 QUY TRÌNH THÖÏC HIEÄN VIEÄC PHAÂN TÍCH ÑAÀU TÖ: Qua caùc phöông phaùp ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö ñöôïc neâu ôû treân cho thaáy chuùng ta phaûi tính toaùn ñöôïc chæ tieâu taøi chính cuûa doanh nghieäp. Trong phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy, qui trình thöïc hieän vieäc phaân tích nhö sau : Böôùc 1 : Döï baùo nhu caàu cuûa thò tröôøng döïa treân chæ soá phaùt trieån kinh teá cuûa khu vöïc, möùc taêng daân soá, maät ñoä daân soá vaø keá hoaïch chung cuûa toaøn ngaønh. Böôùc 2 : Döï baùo möùc ñaàu tö veà soá löôïng vaø giaù caû trong giai ñoaïn caàn nghieân cöùu. Töø ñoù xaùc ñònh toång möùc voán ñaàu tö caàn thieát. Böôùc 3 : Döï baùo ñöôïc tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp trong töông lai döïa treân caùc soá lieäu keá toaùn doanh nghieäp töø baûng toång keát taøi saûn, baûng keát quaû kinh doanh, baûng phaân tích chi phí quaûn lyù, chi phí saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp nhöõng naêm tröôùc keát hôïp vôùi caùc yeáu toá coù theå döï baùo nhö nhu caàu thò tröôøng, lôïi theá caïnh tranh, caùc chính saùch kinh teá chính trò cuûa Nhaø nöôùc … ñeå öôùc tính caùc chæ tieâu taøi chính caàn thieát nhö : doanh thu, chi phí, voán kinh doanh, voán chuû sôû höõu, toång taøi saûn… . Böôùc 4 : Xaùc ñònh caùc nguoàn voán ñaàu tö coù theå söû duïng ñöôïc, töø ñoù xaùc ñònh cô caáu voán ñaàu tö hôïp lyù nhaát (chæ troïng chi phí voán bình quaân thaáp nhaát) cho töøng giai ñoaïn cuï theå. Phaûi coù keát hôïp vôùi caùc yeáu toá veà chính trò, kinh teá xaõ hoäi (neáu coù). Döï baùo möùc laõi phaûi traû haøng naêm cho khoaûn voán tín duïng duøng trong ñaàu tö. Böôùc 5 : Töø caùc soá lieäu döï baùo taøi chính nhö : doanh thu, chi phí, voán kinh doanh, toång taøi saûn, voán chuû sôû höõu laõi vay phaûi traû… ñeå tính toaùn 22 caùc chæ soá phaân tích ñeå xaùc ñònh hieäu quaû cuûa keá hoaïch ñaàu tö ñaõ ñeà ra. Böôùc 6 : Keát luaän Ghi chuù : ÔÛ böôùc 4 vieäc xaùc ñònh cô caáu voán coù theå xaây döïng ra caùc giaûi phaùp khaùc nhau (töùc laø khoâng tìm ra cô caáu voán hôïp lyù nhaát) roài töø ñoù phaân tích töøng giaûi phaùp nhaèm tính toaùn ra caùc chæ soá phaân tích roài môùi xaùc ñònh giaûi phaùp toái öu taïi böôùc 5. Trong phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy coù caùc soá lieäu döï baùo veà taøi chính trong baûng toång keát taøi saûn, baûng keát quaû saûn xuaát kinh doanh, baûng toång hôïp chi phí ñöôïc döï baùo chung. Do ñoù, ôû ñaây vaán ñeà quan troïng nhaát laø choïn phöông aùn söû duïng caùc loaïi nguoàn voán ñaàu tö hôïp lyù nhaát chính laø vaán ñeà quan troïng cuûa ñeà taøi. 1.6 SÖÏ CAÀN THIEÁT NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ VOÁN ÑAÀU TÖ: * Ñaëc ñieåm cuûa coâng taùc ñaàu tö cuûa doanh nghieäp: Ñoái vôùi caùc ñôn vò kinh doanh , coâng taùc ñaàu tö coù nhöõng ñaëc ñieåm chuû yeáu sau ñaây : − Ñaàu tö khoâng phaûi laø coâng vieäc thöôøng xuyeân nhöng aûnh höôûng raát nhieàu ñeán keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp thoâng qua vieäc söû duïng soá voán raát lôùn ñeå mua saém taøi saûn coá ñònh phuïc vuï cho hoaït ñoäng saûn xuaát – kinh doanh – dòch vuï laâu daøi cuûa doanh nghieäp. − Nguoàn voán ñöôïc huy ñoäng trong coâng taùc ñaàu tö cuûa doanh nghieäp coù theå bao goàm nhieàu loaïi khaùc nhau nhö : voán ngaân saùch caáp, voán tín duïng, voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn töï coù, voán lieân doanh … Moãi nguoàn ñeàu coù ñaëc ñieåm vaø yeâu caàu quaûn lyù khaùc nhau. − Việc đầu tư ñöôïc tieán haønh treân phaïm vi khoâng gian roäng vaø trong thôøi gian daøi vôùi giaù trò lôùn vaø yeâu caàu chaát löôïng cao cuõng nhö phaûi ñaûm baûo nhöõng qui ñònh cuûa Nhaø nöôùc về đầu tư. * Söï caàn thieát naâng cao hieäu quaû voán ñaàu tö: Töø nhöõng ñaëc ñieåm neâu treân, trong coâng taùc ñaàu tö của doanh nghieäp phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu : − Phaûn aùnh vaø giaùm ñoác tình hình thöïc hieän keá hoaïch ñaàu tö moät caùch chaët cheõ theo caùc ñoái töôïng ñaàu tö , voán ñaàu tö, ñaûm baûo hoaøn thaønh ñuùng thôøi haïn ñeå ñöa vaøo khai thaùc, söû duïng. − Quaûn lyù voán ñaàu tö, ñaûm voán ñöôïc söû duïng ñuùng muïc ñích, ñaûm baûo keá hoaïch. 23 Thöïc hieän toát caùc yeâu caàu neâu treân thì coâng taùc ñaàu tö cuûa doanh nghieäp seõ ñaït hieäu quaû vaø coù taùc duïng thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Trong kinh doanh thì muïc tieâu quan troïng nhaát laø toái ña hoùa lôïi nhuaän, lôïi nhuaän laø muïc tieâu haøng ñaàu maø taát caû caùc nhaø ñaàu tö naøo cuõng phaûi quan taâm tröôùc khi ra baát cöù moät quyeát ñònh gì veà vieäc ñaàu tö. Coù 3 yeáu toá aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán lôïi nhuaän la : doanh thu, chi phí vaø ñaàu tö. - Doanh thu taêng Æ Lôïi nhuaän taêng (doanh thu tæ leä thuaän vôùi lôïi nhuaän) - Chi phí giaûm Æ Lôïi nhuaän taêng (Chi phí tæ leä nghòch vôùi lôïi nhuaän) - Ñaàu tö hieäu quaû (chaát vaø löôïng cuûa ñaàu tö bao goàm : löôïng ñaàu tö hôïp lyù vaø thôøi ñieåm ñaàu tö chính xaùc Æ Lôïi nhuaän taêng Do ñoù trong kinh doanh caùc nhaø ñaàu tö thöôøng phaûi keát hôïp raát nhieàu nhöõng chieán löôïc laøm taêng doanh thu vaø nhöõng chieán löôïc laøm giaûm chi phí nhaèm toái ña hoaù lôïi nhuaän, keát hôïp ñoàng thôøi vôùi caùc giaûi phaùp laøm taêng hieäu quaû ñaàu tö. Vieäc ñaàu tö coù hieäu quaû thì seõ taùc ñoäng laøm taêng doanh thu vaø giaûm chi phí, töø ñoù laøm taêng lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. Vieäc ñaàu tö chính xaùc vaø hôïp lyù thì taát yeáu seõ giuùp cho doanh nghieäp taêng theâm lôïi nhuaän cuõng coù nghóa laø vieäc ñaàu tö coù hieäu quaû. Maët khaùc vieäc söû duïng voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn coù hieäu quaû seõ giuùp cho doanh nghieäp cuûng coá ñöôïc lôïi theá caïnh tranh cuûa mình. 24 CHÖÔNG II: ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN ÑOÄI TAØU CHÔÛ XAÊNG DAÀU CUÛA TOÅNG COÂNG TY XAÊNG DAÀU VIEÄT NAM 2.1 GIÔÙI THIEÄU VEÀ TOÅNG COÂNG TY XAÊNG DAÀU VIEÄT NAM: Quyeát ñònh soá 09/BTN cuûa Boä Thöông nghieäp ngaøy 12/01/1956 thaønh laäp Toång coâng ty Xaêng daàu Vieät nam ( Petrolimex) coù yù nghóa raát quan troïng ñoái vôùi lòch söû ngaønh xaêng daàu trong söï nghieäp khoâi phuïc vaø phaùt trieån kinh teá, oån ñònh ñôøi soáng. Söï ra ñôøi cuûa Toång coâng ty ñaõ nhanh choùng goùp phaàn vaøo vieäc cung öùng xaêng daàu cho neàn kinh teá quoác daân, phaùt huy vai troø cuûa thöông nghieäp quoác doanh vaø cuõng laø tieàn ñeà, laø daáu hieäu cho söï phaùt trieån sau naøy cuûa moät ngaønh kinh teá quan troïng - ngaønh xaêng daàu Vieät Nam. Ñeå ñaûm baûo cung caáp xaêng daàu kòp thôøi, ñaày ñuû vaø ñoàng boä cho saûn xuaát, quoác phoøng, ñôøi soáng, Toång coâng ty ñaõ tích cöïc chuû ñoäng phoái hôïp vôùi Boä Ngoaïi thöông ñaøm phaùn vôùi nöôùc ngoaøi veà nguoàn haøng vaø vaän chuyeån haøng veà nöôùc trong töøng thôøi gian cuï theå, kòp thôøi boå sung haøng chuïc loaïi daàu nhôøn phuïc vuï cho caùc ngaønh kinh teá. Toång coâng ty cuõng chuù troïng ñeán vieäc taêng cöôøng cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, coâng taùc khoa hoïc kyõ thuaät cuûa toaøn ngaønh keát hôïp vôùi saép xeáp toå chöùc boä maùy moät caùch khoa hoïc, ñaït hieäu quaû cao nhaát.  Truï sôû chính: soá 1 Khaâm Thieân, Q. Ñoáng Ña, Haø Noäi  Voán: 2150 tyû VNÑ  Doanh thu: 13500 tyû VNÑ  Kim ngaïch XNK: XK 132 trieäu USD, NK 1,250 tyû USD  Thò phaàn: 65%  Saûn löôïng kinh doanh haøng thaùng: 450.000 taán/thaùng 25  Soá lao ñoäng: treân 18.000 ngöôøi  Coâng ty thaønh vieân: 51 coâng ty  Coâng ty coå phaàn : 11 coâng ty  Coâng ty lieân doanh: 2 coâng ty  Cöûa haøng xaêng: 1005  Ñöôøng oáng: quaûn lyù 500km  Taàu bieån: 6 taøu bieån vaø 78 taøu ven bieån vaø taøu vaän taûi soâng.  Caàu caûng: 35 caûng soâng, bieån trong ñoù coù 3 cuïm caûng chính laø Hoøn Gai, Ñaø Naüng, Nhaø Beø  Toång soá kho xaêng daàu: 67 kho  Toång söùc chöùa caùc kho xaêng daàu: treân 980.000 m3  Nhaø maùy: 2 nhaø maùy daàu nhôøn, 1 nhaø maùy cô khí xaêng daàu, nhieàu nhaø maùy söûa chöõa taøu, xe vaän taûi  Kho LPG : 5 kho lôùn vaø 7 kho nhoû  Kho hoaù chaát: 2 kho Haøng naêm Toång coâng ty nhaäp khaåu haøng trieäu taán xaêng daàu chieám khoaûng 65% thò tröôøng noäi ñòa vôùi möùc taêng tröôûng haøng naêm 5% - 7%. Vôùi heä thoáng kho beå coù söùc chöùa gaàn 1.000.000 m3 ñöôïc phaân boá doïc theo chieàu daøi ñaát nöôùc ñaûm baûo cho döï tröõ vaø cung öùng xaêng daàu theo nhu caàu cuûa thò tröôøng nhö: Toång kho Xaêng daàu nhaø Beø (TP. Hoà Chí Minh) Toång kho Xaêng daàu Ñöùc Giang (Haø Noäi), Cuïm kho Xaêng daàu B12 (Quaûng Ninh), Cuïm kho Xaêng daàu mieàn Trung (Ñaø Naüng). Taïi haàu heát caùc kho caûng ñaàu moái, vieäc tieáp nhaän vaø giao haøng ñöôïc thöïc hieän vaø kieåm soaùt thoâng qua heä thoáng vi tính. Thoâng qua heä thoáng phaân phoái goàm treân 1500 cöûa haøng baùn leû treân toaøn quoác, Petrolimex hieän nay laø ñôn vò cung caáp caùc chuûng loaïi xaêng daàu toát nhaát phuø hôïp vôùi caùc tieâu chuaån quoác gia vaø quoác teá, phuïc vuï cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoaù cuûa ñaát n- öôùc. 26 Toång coâng ty xaêng daàu Vieät nam Petrolimex laø moät doanh nghieäp nhaø nöôùc troïng yeáu, ñöôïc xeáp haïng ñaëc bieät, coù quy moâ toaøn quoác, ñaûm baûo 65% thò phaàn xaêng daàu caû nöôùc, Petrolimex luoân chuû ñoäng toå chöùc, ñieàu haønh toaøn boä quaù trình kinh doanh xaêng daàu töø khaâu nhaäp khaåu ñeán baùn ra cho ngöôøi tieâu duøng. Haøng naêm, Petrolimex ñaõ nhaäp mua treân 7 trieäu taán saûn phaåm xaêng daàu caùc loaïi thoâng qua caùc vaên phoøng cuûa caùc haõng xaêng daàu lôùn ñaët taïi khu vöïc. Caùc giao dòch cuûa Toång coâng ty vôùi Trung Ñoâng vaø Trung Quoác ngaøy caøng ñöôïc cuûng coá vaø phaùt trieån vôùi khoái löôïng giao dòch hôïp ñoàng ngaøy caøng taêng. Trong nhöõng naêm 1994 trôû veà tröôùc, toaøn boä löôïng xaêng daàu ñöôïc chôû veà Vieät nam baèng taøu nöôùc ngoaøi do ñoù phaûi traû moät löôïng lôùn ngoaïi teä cöôùc phí cho nöôùc ngoaøi. Vôùi muïc ñích xem vaän taûi xaêng daàu laø loaïi hình kinh doanh chuû löïc, hieän nay Toång coâng ty ñaõ phaùt trieån ñöôïc hai coâng ty tröïc thuoäc kinh doanh vaän taûi xaêng daàu laø coâng ty Xaêng daàu thuûy 1 ôû mieàn Baéc vaø coâng ty Vaän taûi xaêng daàu VITACO ôû mieàn Nam. Hai coâng ty naøy ñaõ phaùt trieån ñoäi taøu rieâng ñeå phuïc vuï cho vieäc vaän chuyeån xaêng daàu cuõng nhö keát hôïp vôùi vieäc chôû haøng thueâ. 2.2 TÌNH HÌNH THÒ TRÖÔØNG VAÄN TAÛI XAÊNG DAÀU: * Tình hình vaän taûi xaêng daàu vieãn döông: Cho ñeán nay haàu heát xaêng daàu tieâu thuï trong nöôùc ñeàu thoâng qua nhaäp khaåu töø caùc thò tröôøng trong khu vöïc. Löôïng haøng nhaäp khaåu vaøo Vieät nam chuû yeáu do caùc haõng taøu nöôùc ngoaøi thöïc hieän (chieám khoaûng 75%), phaàn coøn laïi do caùc coâng ty vaän taûi xaêng daàu trong nöôùc nhö Coâng ty vaän taûi xaêng daàu VITACO, VTXD Thuûy 1 , VOSCO, AÂu Laïc, VINASHINE, Cöûu Long thöïc hieän vaän chuyeån. Ñoäi taøu vieãn döông cuûa VITACO coù toång troïng taûi laø 52.649 DWT ñaùp öùng ñöôïc khoaûng 20% Nhu caàu nhaäp khaåu cuûa Toång coâng ty xaêng daàu Vieät nam Petrolimex (töông ñöông khoaûng 10% nhu caàu Nhaäp khaåu cuûa toaøn quoác). Ñoäi taøu vieãn döông cuûa Coâng ty VTXD Thuyû 1 coù troïng taûi laø 70.248 DWT cuõng ñaùp öùng ñöôïc khoaûng 20% nhu caàu nhaäp khaåu cuûa Petrolimex (töông ñöông 10% nhu caàu 27 Nhaäp khaåu cuûa toaøn quoác). Ñoäi taøu cuûa AÂU LAÏC coù troïng taûi 22.566DWT vaän taûi nhaäp khaåu cho Petech, Petechim, Saigon Petro ñaùp öùng ñöôïc khoaûng 3% nhu caàu nhaäp khaåu xaêng daàu cuûa caû nöôùc. Caùc coâng ty coøn laïi chieám thò phaàn khoâng ñaùng keå (2%). * Tình hình vaän taûi xaêng daàu ven bieån: Nhu caàu vaän taûi ven bieån caû nöôùc trong naêm 2003 khoaûng 1.3 trieäu M3/T xaêng daàu trong ñoù vaän taûi ven bieån cuûa Petrolimex khoaûng 700.000 M3/T (chieám 54%). Ñoäi taøu ven bieån cuûa VITACO (troïng taûi 13.077 DWT) thöïc hieän cho 50% nhu caàu vaän taûi cuûa Petrolimex (27% nhu caàu toaøn quoác). Ñoäi taøu cuûa VT XD Thuûy 1 thöïc hieän 26% nhu caàu cuûa Petrolimex (14% nhu caàu toaøn quoác). Caùc ñoäi taøu ven bieån coøn laïi vôùi toång troïng taûi 68.885 DWT chia nhau 59 % nhu caàu vaän taûi toaøn quoác. 28 * Döï baùo nhu caàu nhaäp khaåu xaêng daàu cuûa Vieät nam vaø saûn löôïng xaêng daàu do Petrolimex nhaäp ñeán naêm 2015 nhö sau: Ñôn vò tính: m3-taán Naêm Toång nhu caàu caû nöôùc Nhaø maùy loïc daàu cung caáp Löôïng xaêng daàu phaûi nhaäp khaåu Saûn löôïng nhaäp khaåu cuûa Petrolimex 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 12.270.000 13.128.900 14.047.923 15.031.278 16.083.467 17.209.310 18.413.962 19.702.939 21.082.145 22.557.895 24.136.948 25.826.534 27.634.391 5.700.000 5.700.000 5.700.000 5.700.000 11.400.000 11.400.000 11.400.000 11.400.000 12.270.000 13.128.900 14.047.923 15.031.278 16.083.467 11.509.310 12.713.962 14.002.939 15.382.145 11.157.895 12.736.948 14.426.534 16.234.391 6.743.900 6.564.450 7.023.962 7.515.639 8.041.734 5.754.655 6.356.981 7.001.470 7.691.073 5.578.948 6.368.474 7.213.267 8.117.196 Qua keát quaû döï baùo treân coù tính ñeán khaû naêng naêm 2008 Vieät nam coù theâm moät nhaø maùy loïc daàu thì nhu caàu nhaäp khaåu trong nöôùc vaãn cao, trong ñoù Petrolimex vaãn ñaûm traùch moät khoái löôïng nhaäp khaåu xaêng daàu lôùn. 29 * Döï baùo tieâu thuï xaêng daàu cuûa Petroliemex theo vuøng: Ñôn vò tính: m3-taán TT Vuøng Naêm 2003 Naêm 2007 Naêm 2008 Naêm 2015 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Caùc tænh töø Thanh hoùa trôû ra Baéc (caûng B12) Baéc trung boä ( caûng Ngheä Tónh) Quaûng Bình Hueá Quaûng trò, Ñaø naüng, Quaûng ngaõi Quy nhôn, Baéc taây nguyeân Nha trang, Ñaéc laéc TP.HCM, Vuõng taøu (caûng Nhaø Beø) An giang, Ñoàng thaùp…(caûng Caàn thô) 2.648.574 179.038 66.516 66.697 569.350 218.661 309.796 2.566.110 586.832 2.881.156 229.664 85.325 85.557 602.068 280.492 346.086 2.906.896 624.493 3.082.837 245.740 91.298 91.546 644.213 300.126 370.312 3.110.379 668.207 4.950.362 394.606 146.605 147.003 1.034.465 481.938 594.641 4.994.590 1.072.994 Toång 7.211.574 8.041.734 8.604.655 13.817.196 Keát quaû treân cho thaáy nhu caàu söû duïng xaêng daàu ôû caùc vuøng ñeàu taêng. Ñieàu naøy coù nghóa laø ñoäi taøu vaän chuyeån xaêng daàu noäi ñòa cuõng caàn ñöôïc ñaàu tö vaø phaùt trieån ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa neàn kinh teá trong nöôùc. 2.3 TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA VIEÄC ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN ÑOÄI TAØU: Vieäc ñaàu tö taøu ñöôïc chöùng minh cuï theå qua vieäc khai thaùc raát hieäu quaû cuûa caùc taøu Petrolimex 01, Petrolimex 02, Petrolimex 03, Petrolimex 04, Petrolimex 06.Töø naêm 1994 ñeán naêm 2003, keát quaû kinh doanh cuûa caùc taøu Petrolimex ñaït ñöôïc nhö sau: 30 Ñôn vò tính: tæ ñoàng TT Teân taøu Naêm ñaàu tö Giaù trò ñaàu tö Giaù trò coøn laïi Lôïi nhuaän thuaàn 1 2 3 4 5 Petrolimex 01 Petrolimex 02 Petrolimex 03 Petrolimex 04 Petrolimex 06 8/1994 12/1995 8/1999 4/2001 4/2003 98,890 66,910 174,232 172,103 320,32 0 10,19 87,87 114,73 298,96 113,1 24,8 39,5 58,9 5,2 coäng 835,835 504,33 241,5 Khai thaùc vaø quaûn lyù ñoäi taøu Petrolimex ñaõ ñem laïi hieäu quaû vaø coù yù nghóa heát söùc to lôùn: - Haøng naêm tieát kieäm treân 22 trieäu USD tieàn cöôùc khoâng phaûi traû nöôùc ngoaøi. Ñaëc bieät laø taïo ñöôïc theá chuû ñoäng trong lónh vöïc vaän taûi haøng nhaäp khaåu vaø treân thöïc teá ñaõ coù nhöõng thôøi ñieåm neáu khoâng coù ñoäi taøu naøy chuû ñoäng vaän chuyeån xaêng daàu veà Vieät nam taïo nguoàn cung caáp trong nöôùc ñaõ xaûy ra soát cuïc boä xaêng daàu. Sau khi tröø toaøn boä caùc chi phí, khaáu hao haøng naêm Petrolimex thu ñöôïc gaàn 54 tæ ñoàng laõi roøng. - Haøng naêm ñoùng goùp cho nhaø nöôùc 51 tæ ñoàng tieàn thueá, caûng phí, baûo hieåm cho nhaø nöôùc - Naâng cao trình ñoä quaûn lyù, chaát löôïng thuyeàn vieân, só quan, thay ñoåi phöông thöùc quaûn lyù taøu vaø caùch mua haøng cuûa Petrolimex. - Taïo ñöôïc vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng tröïc tieáp, ngöôøi quaûn lyù, dòch vuï vaø cung öùng. Tuy nhieân trong coâng taùc ñaàu tö vaän taûi cuõng coù gaëp nhieàu khoù khaên trong quaûn lyù vaø ñaàu tö ñoäi taøu laø: 31 - Giaù trò taøu ñoùng môùi raát lôùn, thôøi gian thu hoài voán qua khai thaùc daøi neân chæ coù theå mua taøu qua söû duïng - Taøu daàu cuõ, phuø hôïp ñeå coù khaû naêng vaøo caùc caûng xaêng daàu taïi Vieät nam laø döôùi 30.000 taán, ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån, coâng öôùc quoác teá vaø Vieät nam treân thò tröôøng hieám, coù giaù cao - Caùc thuû tuïc cho pheùp laäp döï aùn ñaàu tö, xem xeùt vaø caáp pheùp mua taøu keùo daøi laøm aûnh höôûng ñeán cô hoäi khaûo saùt vaø mua taøu phuø hôïp veà kyõ thuaät vaø kinh teá. - Treân thöïc teá vieäc thueâ taøu ñeå vaän chuyeån haøng nhaäp cuõng coù nhöõng luùc raát khoù khaên. Trong ñieàu kieän hieän nay mua vaø nhaäp xaêng daàu khoâng oån ñònh vaø nhieàu khi khoâng döï baùo tröôùc ñöôïc thì vieäc coù saün phöông tieän vaän taûi trong tay cuõng seõ giuùp Petrolimex chuû ñoäng hôn trong vieäc mua haøng, vaän chuyeån veà Vieät Nam. - Caùc taøu vaän chuyeån xaêng cho Petrolimex hieän nay haàu heát laø caùc taøu cuûa Trung Quoác vaø moät soá taøu hoùa chaát khoâng phuø hôïp vôùi tieâu chuaån kyõ thuaät cuûa vieäc chuyeân chôû xaêng, daàu. Caùc taøu môùi côõ naøy thì haàu heát laø taøu hoùa chaát, giaù cöôùc vaän chuyeån cao neân khoâng mang laïi hieäu quaû kinh teá. - Cuøng vôùi vieäc aùp duïng caùc coâng öôùc môùi veà trang bò vaø keát caáu taøu daàu, giaù ñoùng môùi taøu daàu taïi caùc nöôùc coù neàn coâng nghieäp ñoùng taøu toát (tröø Trung Quoác) taêng, vaøo thôøi ñieåm hieän nay ñaït möùc 18.8 trieäuUSD/taøu. - Töø cuoái naêm 2000 ñeán nay thò tröôøng xaêng daàu theá giôùi coù nhieàu bieán ñoäng. Giaù xaêng daàu taêng giaûm thaát thöôøng laøm cho cöôùc vaän taûi taøu bieån vaø giaù taøu cuõng bieán ñoäng theo. Giaù cöôùc cho loaïi taøu troïng taûi côõ khoaûng 1 vaïn taán taïi Vieãn Ñoâng vaãn ñöôïc duy trì ôû möùc cao do thieáu taøu côõ naøy. Ñoái vôùi kinh doanh vaän taûi ñöôøng bieån, vieäc ñaûm baûo ñaàu ra laø ñieàu kieän lyù töôûng ñeå ñaàu tö phaùt trieån ñoäi taøu. Ñaây laø lôïi theá tuyeät ñoái cuûa Petrolimex so vôùi caùc coâng ty khaùc vì Petrolimex coù theå duøng taøu cuûa mình ñeå vaän chuyeån haøng nhaäp 32 khaåu töø nöôùc ngoaøi veà, do ñoù Petrolimex caàn taän duïng lôïi theá naøy. Moät soá doanh nghieäp Vieät nam khaùc maëc duø khoâng coù lôïi theá naøy cuõng ñaõ vaø ñang toå chöùc ñaàu tö nhieàu taøu daàu ñeå tham gia thò tröôøng vaän taûi trong khu vöïc vaø ôû Vieät nam nhö VOSCO, Aâu laïc… nhaèm muïc tieâu giaønh quyeàn vaän taûi toái ña haøng cuûa chính mình vaø coá gaéng vöôn leân trôû thaønh doanh nghieäp kinh doanh vaän taûi coù ñuû khaû naêng chôû haøng cho caùc chuû haøng khaùc vaø chuaån bò thò tröôøng khi Vieät nam tham gia WTO… neân vaán ñeà ñaàu tö theâm vaø ñaàu tö ñeå thay theá caùc phöông tieän vaän taûi ñang ñöôïc ñaët ra raát caùp baùch ñoái vôùi Petrolimex. Treân cô sôû phaân tích caùc thoâng tin veà thò tröôøng vaän taûi, nhu caàu vaø khaû naêng cuûa caùc coâng ty vaän taûi, taùc giaû choïn coâng ty Vaän taûi xaêng daàu VITACO laø coâng ty coù thò phaàn vaän taûi lôùn nhaát vaø cuõng laø coâng ty tröïc thuoäc Toång coâng ty xaêng daàu Vieät nam ñeå xem xeùt ñaàu tö phaùt trieån ñoäi taøu chôû daàu cho Toång coâng ty xaêng daàu Vieät nam. 2.4 DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ TAØU: 2.4.1- Söï caàn thieát ñaàu tö : Coâng ty Vaän taûi xaêng daàu (VITACO) laø moät doanh nghieäp nhaø nöôùc coù chöùc naêng vaän taûi xaêng daàu ñöôøng bieån tröïc thuoäc Toång Coâng ty Xaêng daàu Vieät Nam. Coâng ty hieän nay ñang quaûn lyù vaø khai thaùc 06 taøu ven bieån vôùi toång troïng taûi treân 13.000 DWT vaø 02 taøu vieãn döông coù troïng taûi hôn 50.000 DWT. Ñoäi taøu cuûa coâng ty chuû yeáu vaän chuyeån xaêng daàu nhaäp khaåu vaø noäi ñòa cho Toång Coâng ty Xaêng daàu Vieät Nam. Trong nhöõng naêm qua, hoaït ñoäng vaän taûi cuûa ñoäi taøu mang laïi hieäu quaû cao. Haøng naêm, ngoaøi vieäc taïo coâng aên vieäc laøm oån ñònh cho gaàn 400 caùn boä - coâng nhaân vieân coøn laïi gaàn 30 tyû ñoàng lôïi nhuaän. Trong ñoäi taøu cuûa Coâng ty ngoaøi 02 chieác taøu vieãn döông ñöôïc Toång Coâng ty Xaêng daàu Vieät Nam ñaàu tö töø naêm 1994 (Taøu Petrolimex 01 ñaàu tö vaøo thaùng 7 33 naêm 1994 vaø taøu Petrolimex 04 ñaàu tö vaøo thaùng 5 naêm 2001) coù tình traïng toát, coøn laïi ñoäi taøu ven bieån ñöôïc tieáp quaûn töø cheá ñoä cuõ vaø caùc taøu Nhaø Beø ñöôïc ñaàu tö vaøo thaäp kyû 80 ñeàu coù tuoåi ñôøi raát cao trung bình khoaûng 30 tuoåi (chieác treû nhaát AÁp Baéc 02 ñoùng naêm 1986 taïi Vieät Nam, coøn laïi ñeàu ñöôïc ñoùng vaøo thaäp kyû 70). Keå töø naêm 1995 nhu caàu vaän chuyeån xaêng daàu tuyeán Baéc-Nam ñaõ giaûm ñaùng keå do Toång Coâng ty Xaêng daàu Vieät Nam duøng taøu lôùn nhaäp thaúng xaêng daàu töø nöôùc ngoaøi veà caùc caûng ñaàu moái vì vaäy ñoäi taøu noäi ñòa daàn daàn trôû neân dö thöøa. Ñeå tieáp tuïc söû duïng caùc taøu naøy, Toång Coâng ty Xaêng daàu Vieät Nam ñaõ duøng caùc taøu ñeå chôû nhöõng loâ haøng töø Trung Quoác, Thaùi Lan veà Vieät Nam. Tuy nhieân, vieäc söû duïng caùc taøu chaïy caùc tuyeán noùi treân ñaõ boäc loä raát nhieàu khuyeát ñieåm cuûa côõ taøu naøy nhö : Troïng taûi taøu khoâng phuø hôïp vôùi caùc loâ haøng nhaäp vaøo caûng ñaàu moái hieän nay, chi phí cöôùc/taán xaêng daàu cao khoâng theå caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc t._.