Đầu tư của Mỹ vào Việt Nam – thực trạng và triển vọng

Lêi nãi ®Çu §Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn ®¹i, mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa. §Çu t­ n­íc ngoµi mang l¹i lîi Ých cho c¶ n­íc ®i ®Çu t­ vµ n­íc nhËn ®Çu t­. Tuy nhiªn, mèi quan t©m cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hiÖn nay lµ lµm thÕ nµo ®Ó tèi ­u ®­îc t¸c ®éng tiªu cùc cña nã mµ kh«ng g©y trë ng¹i cho viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trªn ph­¬ng diÖn lý thuyÕt còng nh­ thùc tÕ, khã cã mét lîi Ých nµo kh«ng ®ßi hái chi phÝ vµ vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ x¸c ®Þnh lîi Ých do ®Çu t­ n­íc ngoµi mang l¹i trªn quan ®iÓm nµo, nh÷ng c©n nh¾c kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi, c¸i g× lµ chi phèi. Mét ®iÒu cÇn nhËn thÊy trong côc diÖn kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ang thay ®æi m¹nh mÏ nhËn thøc cña hä vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sù thay ®æi nµy diÔn ra theo chiÒu h­íng thõa nhËn tÇm quan träng cña ®Çu t­ n­íc ngoµi trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. Thay v× chÝnh s¸ch kiÒm chÕ vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c n­íc nµy ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do hãa, c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó c¹nh tranh thµnh c«ng trong bèi c¶nh hiÖn nay, chóng ta ph¶i n¾m râ ®Æc thï cña tõng ®èi t¸c ®Ó ®Ò ra biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch phï hîp víi tõng nhµ ®Çu t­ nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ t¹o ®­îc mét m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn cã tÝnh c¹nh tranh cao. ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu vÒ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét ®iÒu quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc t¹o lËp m«i tr­êng ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi Mü lµ mét quèc gia cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh nhÊt thÕ giíi cïng víi thÕ m¹nh v­ît tréi vÒ ®Çu t­. Tuy lµ mét n­íc ®Õn sau trong m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam, song sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña ®Çu t­ cña Mü t¹i ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh Mü lµ mét ®èi t¸c v« cïng quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN. Nh­ vËy, thùc tiÔn ®· chøng minh tÇm quan träng cña viÖc nghiªn cøu ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã kÞp thêi cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp nh»m thu hót nguån ®Çu t­ ®Çy triÓn väng nµy. NhËn thøc ®­îc tÝnh cÊp thiÕt vµ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò em ®· ®i s©u t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ lùa chän ®Ò tµi khãa luËn lµ: “§Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam – thùc tr¹ng vµ triÓn väng”. Tuy nhiªn, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam chñ yÕu lµ ®Çu t­ trùc tiÕp nªn trong ph¹m vi khãa luËn nµy em chØ ®Ò cËp ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü vµo ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1988 - 2002. Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, khãa luËn ®­îc kÕt cÊu bao gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I : Kh¸i qu¸t chung vÒ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü t¹i ViÖt Nam Ch­¬ng III: TriÓn väng vµ gi¶i ph¸p thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp  cña Mü vµo ViÖt Nam Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t chung vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña mü I. kh¸i qu¸t vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi cña Mü 1. Kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi §Çu t­ quèc tÕ lµ h×nh thøc di chuyÓn vèn tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c ®Ó sö dông vµo mét ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh nh»m thu l¹i lîi nhuËn vµ lîi Ých kinh tÕ x· héi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp tham gia qu¶n lý ®èi t­îng mµ hä bá vèn ®Çu t­. 2. Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Mü Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü lµ nh÷ng mÆt quan träng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh s¸ch toµn cÇu cña Mü nh»m t¹o cho Mü ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn æn ®Þnh, cã kh¶ n¨ng t¨ng c­êng c¸c nguån lùc vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý,... b¶o vÖ vÞ trÝ thèng so¸i cña Mü trªn thÕ giíi trong mäi lÜnh vùc. Tuy nhiªn, Mü ®· ph¶i giµnh giËt ng«i thø ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu t­ b¶n trªn thÕ giíi trong mét thêi gian dµi. B¶ng 1: Thø bËc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn VÞ trÝ Giai ®o¹n 1 2 3 4 30 n¨m cuèi thÕ kû XIX Anh Ph¸p Mü §øc 10 n¨m ®Çu thÕ kû XX Anh Ph¸p Mü §øc 1925 - 1929 Mü Anh Ph¸p Hµ Lan 1935 - 1939 Anh Mü Hµ Lan Ph¸p 1945 - 1949 Mü Anh Canada Hµ Lan 1955 - 1959 Mü Anh Ph¸p Thôy SÜ 1965 - 1969 Mü Anh Ph¸p CHLB §øc 1975 - 1979 Mü Anh CHLB §øc Thôy SÜ 1980 - 1989 Mü Anh CHLB §øc NhËt 1990 - 1999 Mü Anh §øc Nguån: B¸o c¸o ®Çu t­ cña Ng©n hµng thÕ giíi n¨m 2000 - 2001 (b¶n dÞch) KÓ tõ sau ®¹i chiÕn thÕ giíi hai, diÔn biÕn qu¸ tr×nh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü cã nhiÒu thay ®æi. Trong nöa ®Çu giai ®o¹n nµy Mü lµ quèc gia hµng ®Çu vÒ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. C«ng ty ®a quèc gia vµ c«ng ty xuyªn quèc gia ®· ra ®êi vµ ph¸t triÓn réng r·i trong thêi kú nµy, gióp Mü bµnh tr­íng m¹nh nguån ®Çu t­ t­ b¶n ra n­íc ngoµi. Thêi kú tõ gi÷a ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 70 sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia b­íc sang giai ®o¹n g¾n kÕt víi chñ nghÜa ®Õ quèc míi, bëi vËy c¸c c«ng ty ®a quèc gia cña Mü trë thµnh môc tiªu cña sù phª ph¸n cho r»ng c¸c c«ng ty ®ã chi phèi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, cïng mét lóc ë nhiÒu n¬i g©y ph­¬ng h¹i ®Õn x· héi v¨n minh. Vµo thËp kû 80, dßng ®Çu t­ rßng cña Mü ®· bÞ ®¶o ng­îc bëi nh÷ng dßng ®Çu t­ khæng lå tõ n­íc ngoµi b¾t ®Çu ïn ïn ch¶y vµo nÒn kinh tÕ Mü víi mét tèc ®é nhanh h¬n nhiÒu so víi ®Çu t­ cña Mü ra n­íc ngoµi. MÆc dï vËy, cho ®Õn nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80, Mü vÉn lµ quèc gia cung cÊp lín nhÊt (vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi) vèn ®Çu t­, ®ång thêi Mü còng lµ mét n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ lín nhÊt. Thêi ®iÓm cuèi thËp kû 80, ®Çu t­ vµo Mü míi chØ c©n b»ng ë quy m« lín víi ®Çu t­ cña Mü ra n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, tèc ®é gia t¨ng cña ®Çu t­ vµo Mü trong nöa sau cña thËp kû 80 cã phÇn gi¶m dÇn. §Çu thËp kû 90, xu h­íng ®Çu t­ rßng cña Mü l¹i bÞ ®¶o ng­îc mét lÇn n÷a, dßng ®Çu t­ vµo Mü gi¶m mét c¸ch nhanh chãng tõ sau n¨m 1990 trong khi dßng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü gia t¨ng m¹nh, Mü l¹i trë thµnh mét n­íc xuÊt siªu c¸c kho¶n ®Çu t­. ®Õn cuèi thËp kû 90, tuy Mü l¹i lµ n­íc nhËp siªu c¸c kho¶n t­ b¶n, ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi cña Mü vÉn t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m vµ gi÷ v÷ng vÞ trÝ quèc gia ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nhiÒu nhÊt. Quy m« ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp Mü t¨ng lªn trong giai ®o¹n gÇn ®©y lµ do nh÷ng n¨m 90 Mü tiÕp tôc ®Þnh h­íng hiÖn ®¹i hãa, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cÇn nhiÒu vèn vµ c«ng nghÖ míi. Muèn vËy, Mü cÇn ph¶i tiÕp tôc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ t­ b¶n cña m×nh, tranh thñ tû lÖ l·i trªn ®ång vèn cña n­íc ngoµi cao h¬n. §ång thêi, th«ng qua qu¸ tr×nh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi Mü sÏ ®µo th¶i hµng lo¹t c«ng nghÖ lçi thêi ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc nµy, tõ ®ã thay thÕ c«ng nghÖ míi cñng cè vÞ trÝ c¹nh tranh. Mü còng tiÕp tôc nhËp khÈu nh÷ng hµng hãa mµ Mü thÊy kh«ng hiÖu qu¶ nÕu tù ®øng ra s¶n xuÊt. Trong giai ®o¹n nµy, ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cã nhiÒu ®ãng gãp ¶nh h­ëng tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ Mü. 3. Vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi ®èi víi Mü Trong b¶n h­íng dÉn tham kh¶o vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña hiÖp héi kinh doanh Mü, hiÖp héi gåm c¸c thµnh viªn lµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c¸c c«ng ty hµng ®Çu cña Mü nh»m môc ®Ých xóc tiÕn c¸c chÝnh s¸ch h­íng tíi mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu, ®· ®­a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ ®Æc ®iÓm ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Mü trong thêi gian qua: - §Çu t­ ra n­íc ngoµi cña c¸c c«ng ty Mü kh«ng ¶nh h­ëng tíi ®Çu t­ trong n­íc cña quèc gia nµy. Th«ng th­êng, c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña mét quèc gia lµ ph¶i hy sinh mét tû träng nhÊt ®inh l­îng vèn ®Çu t­ trong n­íc. Tuy nhiªn, ®èi víi Mü “c¸i mÊt” nµy lµ kh«ng ®¸ng kÓ v×: Thø nhÊt, l­îng vèn nµy chØ chiÕm tû lÖ nhá so víi ®Çu t­ trong n­íc cña hä. N¨m 1995 l­îng vèn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü lµ 92 tû USD, chØ b»ng 13% tæng vèn ®Çu t­ trong n­íc. Thø hai, c¸c chi phÝ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ®­îc bï ®¾p phÇn lín b»ng thu nhËp thu ®­îc tõ ho¹t ®éng nµy. NÕu kh«ng tÝnh nh÷ng kho¶n thu nhËp t¸i ®Çu t­ ë c¸c c«ng ty con ë n­íc ngoµi cña Mü th× l­îng vèn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi n¨m 1995 chØ cßn 41,6 tû USD, ch­a b»ng 6% tæng vèn ®Çu t­ trong n­íc. - §Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ trong n­íc ®Òu cïng tiÕn tíi mét môc ®Ých lµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty Mü ë thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ ë n­íc ngoµi bëi c¸c lý do: Thø nhÊt, trong nhiÒu tr­êng hîp mét c«ng ty Mü cÇn tiÕn hµnh ®Çu t­ t¹i mét quèc gia ®Ó cã thÓ c¹nh tranh hiÖu qu¶ h¬n ë thÞ tr­êng ®ã vµ kho¶n ®Çu t­ nµy th­êng kh«ng thay thÐ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu vèn cã môc ®Ých nh»m lo¹i bá c¸c ®èi t¸c c¹nh tranh cña c«ng ty ra khái thÞu tr­êng nµy, t¹o ra c¸c thÞ tr­êng vµ nh÷ng kh¸ch hµng míi. C¸c c«ng ty Mü ®Çu t­ ra n­íc ngoµi chñ yÕu tiªu thô s¶n phÈm t¹i thÞ tr­êng n­íc chñ nhµ. N¨m 1995, c¸c c«ng ty Mü tiªu thô 66% s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ho¹t ®éng t¹i thÞ tr­êng n­íc chñ nhµ vµ 89% ®­îc tiªu thô ë ngoµi Mü. Thø hai, c¸c ho¹t ®éng ë n­íc ngoµi cña c¸c c«ng ty ®ßi hái mét kho¶n xuÊt khÈu lín tõ trong n­íc. N¨m 1995, c¸c c«ng ty cã ho¹t ®éng ë n­íc ngoµi ®· xuÊt khÈu 270 tû USD, chiÕm 58% tæng xuÊt khÈu hµng hãa cña Mü. Trong ®ã xuÊt khÈu cña c¸c c«ng ty nµy cho c¸c c«ng ty con ë n­íc ngoµi cña hä lµ 105% tû USD, chiÕm 23% tæng xuÊt khÈu hµng hãa cña c¶ n­íc. ThÆng d­ th­¬ng m¹i cña nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia nµy ®¹t 38,9 tû USD. Thø ba, thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty Mü ë n­íc ngoµi sÏ ®­îc chuyÓn vÒ n­íc vµ cã thÓ dïng ®Ó ®Çu t­ ë trong n­íc. Vµo n¨m 1994, thu nhËp tõ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn vÒ n­íc lµ 87 tû USD, ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn 137 tû USD (xem b¶ng 2) B¶ng 2: Thu nhËp ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi cña Mü qua c¸c n¨m §¬n vÞ: tû USD N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2001 1994 - 2001 Thu nhËp 87 87,346 93,594 104,794 92,775 105,001 134,46 687,0933 Nguån: B¸o c¸o cña Phßng TM&CN Mü n¨m 2001 - 2002 (b¶n dÞch) PhÇn lín c«ng ¨n viÖc lµm, giao dÞch th­¬ng m¹i, c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn (R & D), vµ tµi s¶n cña c¸c c«ng ty Mü tham gia ®Çu t­ ë n­íc ngoµi ®­îc thùc hiÖn ë trong n­íc. §Çu t­ ra n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp Mü ®ång nghÜa víi viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm ë trong n­íc v× phÇn lín c¸c s¶n phÈm cho c¸c kÕ ho¹ch lµm ë n­íc ngoµi lµ do c¸c c«ng nh©n Mü thiÕt kÕ, thÎ nghiÖm vµ marketing. Vµo n¨m 1995, c¸c c«ng ty ®a quèc gia cã trô së ®Æt ë Mü ®· tuyÓn dông 17,7 tû c«ng nh©n Mü, chiÕm 18% sè viÖc lµm t¹o ra cho khu vùc t­ nh©n. Trong giai ®o¹n 1977 - 1995, tû lÖ tuyÓn dông nh©n viªn n­íc ngoµi chØ lµ 27,6% trªn tæng sè nh©n viªn. Trong giai ®o¹n 1977 - 1995, tæng giao dÞch th­¬ng m¹i cña c«ng ty con n­íc ngoµi chØ chiÕm trung b×nh lµ 31% giao dÞch cña c«ng ty mÑ ë Mü. Còng trong têi kú nµy, tû lÖ c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn ®­îc thùc hiÖn ë n­íc ngoµi chiÕm tõ 9,9% ®Õn 12,9% tæng c¸c ho¹t ®éng ®­îc triÓn khai, tµi s¶n ë n­íc ngoµi ë n­íc ngoµi chØ chiÕm kho¶ng 25% tæng tµi s¶n cña c¸c c«ng ty Mü (BEA, US. Department of Commerce). Vai trß tÝch cùc cña ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü cã ph¸t huy ®­îc còng lµ nhê Mü ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó tèi ®a hãa lîi Ých cña c¸c kho¶n vèn bá ra phôc vô cho môc ®Ých bµnh tr­íng ¶nh h­ëng kinh tÕ cña m×nh. II. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi cña Mü ChÝnh s¸ch ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü ®­îc ®Ò cËp tíi trªn nhiÒu khÝa c¹nh, trong ph¹m vi khãa luËn nµy chØ ®Ò cËp tíi hai khÝa c¹nh chÝnh lµ: - ChÝnh s¸ch vÒ thÞ tr­êng ®Çu t­ - ChÝnh s¸ch vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ Lµ nh÷ng khÝa c¹nh ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¬ cÊu dßng vèn ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam, chi phÝ nh÷ng néi dung vÒ quan hÖ ®Çu t­ trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü. 1. ChÝnh s¸ch vÒ thÞ tr­êng ®Çu t­ Víi xu h­íng v­¬n tíi lîi nhuËn cao, c¸c c«ng ty Mü ®Çu t­ ra n­íc ngoµi th­êng tËp trung ph¸t triÓn t­ b¶n t­ nh©n võa vµ nhá nh­ng l¹i sö dông tr×nh ®é kü thuËt hiÖn ®¹i víi cung c¸ch lµm ¨n “kiÓu Mü” ®· lµm cho c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp c¶m thÊy khã hîp t¸c. ChÝnh v× vËy, khi quyÕt ®Þnh lùa chän mét thÞ tr­êng ®Çu t­, c¸c c«ng ty Mü ®Æt ra c¸c ­u tiªn hµng ®Çu lµ: mét thÞ tr­êng vèn lín, c¬ së h¹ tÇng hoµn thiÖn, cã c¬ chÕ tèt b¶o vÖ c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, m«i tr­êng luËt lÖ kinh doanh mang tÝnh chuyªn nghiÖp cao, chi phÝ cho lao ®éng nãi riªng vµ cho s¶n xuÊt nãi chung thÊp, lùc l­îng lao ®éng cã tay nghÒ cao; cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguyªn liÖu cÇn thiÕt; chÝnh s¸ch ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch vÒ thuÕ, cã nhiÒu ­u ®·i; sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, sù æn ®Þnh vÒ tiÒn tÖ. §¸ng l­u ý r»ng yÕu tè thÞ tr­êng c¬ së h¹ tÇng bao gåm (bao gåm c¬ së h¹ tÇng c¶ cøng vµ mÒm) lµ yÕu tè quan träng h¬n c¸c yÕu tè chi phÝ vµ nguån nguyªn liÖu... kÕt qu¶ lµ; trong giai ®o¹n 1995 - 2001 Anh Quèc, Hµ Lan, Canada, Mexico, §øc, Ph¸p lµ nh÷ng quèc gia nhËn ®Çu t­ nhiÒu nhÊt cña Mü, chØ riªng s¸u thÞ tr­êng lín nhÊt ®· thu hót tíi 51,32% tæng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü (b¶ng 1.3). NÕu kh«ng kÓ tíi Mexico (®­îc quan t©m do lµ thµnh viªn cña cña khu vùc B¾c Mü - NKFTA), ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty Mü chñ yÕu lµ ®Çu t­ vµo c¸c quèc gia cã thu nhËp (dung l­îng thÞ tr­êng) vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cao. B¶ng 3: ThÞ tr­êng ®Çu t­ lín nhÊt cña Mü TT Tªn n­íc Vèn tiÕp nhËn (triÖu USD) Tû träng (%) 1 Anh 170.165 22,21 2 Hµ Lan 80.865 10,55 3 Canada 69.547 9,07 4 Mexico 28.605 3,73 5 §øc 22.468 2,93 6 Ph¸p 21.646 2,83 Tæng USDIA 766.156 100 Nguån: B¸o c¸o cña Phßng TM&CN Mü n¨m 2001 - 2002 (b¶n dÞch) Theo sè liÖu chÝnh thøc cña Mü, hiÖn nay ®Çu t­ cña Mü cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Nh­ng nÕu xÐt theo tõng khu vùc ®Çu t­, cã tíi 54,5% tæng ®Çu t­ cña Mü tËp trung vµo c¸c n­íc Ch©u ¢u. Ch©u Mü ®øng thø hai víi 16,5% (trong ®ã riªng Canada chiÕm tíi 9,5%). C¸c n­íc Ch©u Phi vµ Trung §«ng mçi khu vùc chØ chiÕm ch­a tíi 2%. C¬ cÊu nµy lµ hoµn toµn phï hîp víi ®inh h­íng thÞ tr­êng ®· nªu ë trªn. Ngoµi ra cßn cã kho¶ng 0,5% c¸c dù ¸n ®­îc tiÕn hµnh ë nhiÒu quèc gia. Chi tiÕt vèn thu hót vµo tõng khu vùc trong c¸c n¨m 1995 - 2001 (®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4). B¶ng 4: §Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü ph©n theo khu vùc Khu vùc 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 1995 - 2001 Vèn % Canada 6.047 8.602 7.181 7.642 9.152 14.268 16.655 69.547 9,5 Ch©u ¢u 34.380 52.275 40.148 48.318 93.805 72.090 90.479 414.495 54,5 Mü La Tinh 17.710 16.040 18.138 21.539 16.830 19.522 17.804 127.583 7,0 Ch©u Phi 762 352 1.678 3.436 3.150 1.302 1.973 12.853 2,0 Trung §«ng 709 879 467 619 2.150 1.414 2.058 8.296 1,5 Ch©u ¸ - TB D­¬ng 13.437 14.342 15.363 13.733 8.366 29.362 18.869 113.472 15,0 Quèc tÕ 207 - 1.451 482 631 549 214 3.108 0,5 Tæng 73.252 92.074 84.426 95.769 134.083 138.510 148.052 766.156 100,0 Nguån: B¸o c¸o cña Phßng TM & CN Mü n¨m 2001 - 2002 (b¶n dÞch) §¸ng l­u ý lµ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng lµ thÞ tr­êng míi, hiÖn n»m trong tÇm quan t©m cña Mü, ®· thu hót ®­îc mét tû träng kh¸ lín lµ 15%. So víi c¸c n­íc ph¸t triÓn Ch©u ¢u, c¸c n­íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng kh«ng thÓ so s¸nh ®­îc vÒ c¸c yÕu tè thu hót ®Çu t­ cña Mü còng nh­ vÒ dung l­îng thÞ tr­êng nh­ng l¹i n»m trong chiÕn l­îc më réng ¶nh h­ëng cña Mü nªn cã ®­îc nh÷ng ngo¹i lÖ (sÏ ph©n tÝch s©u ë phÇn 3). 2. ChÝnh s¸ch vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ Th«ng qua ®Çu t­, Mü muèn duy tr× c¸c n­íc trong mèi quan hÖ hîp t¸c phô thuéc, lµm cho c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ cña c¸c n­íc phï hîp víi biÕn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña Mü. Trong ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü giai ®o¹n 1995 - 1996, lÜnh vùc c«ng nghiÖp chiÕm h¬n 37% tæng vèn, ngoµi dÇu má ®¸ng chó ý lµ c¸c ngµnh chÕ t¹o, ®iÖn tö, thiÕt bÞ c«ng nghiÖp vµ x©y dùng lµ nh÷ng ngµnh cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao; lÜnh vùc dÞch vô chiÕm 45%, riªng ngµnh tµi chÝnh ng©n hµng ®· chiÕm tû träng h¬n 38%, th­¬ng m¹i chiÕm 7,2%. C¬ cÊu c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü ë b¶ng 1.5, ®· ph¶ ¸nh môc tiªu chÝnh s¸ch vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ cña Mü. Víi môc tiªu ph¸t triÓn c¸c ngµnh hiÖn ®¹i cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao, ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh nhanh nh»m ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh, cã kh¶ n¨ng chi phèi, ®iÒu khiÓn trùc tiÕp thÕ giíi, Mü ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña m×nh, chuyÓn giao c«ng nghÖ ®· lçi thêi. Nh­ng khi ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, Mü lu«n cã ý ®å n¾m vµ kiÓm so¸t c¸c nguån nguyªn liÖu chiÕn l­îc, tr­íc hÕt lµ dÇu má, c¸c lo¹i kho¸ng s¶n, cao su,... vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô quan träng nh­ chÕ t¹o, ®iÖn tö, thiÕt bÞ c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, ng©n hµng, th­¬ng m¹i,... B¶ng 5: C¬ cÊu ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü theo lÜnh vùc giai ®o¹n 1995 - 2001 LÜnh vùc Vèn (TriÖu USD) Tû träng (%) DÇu má 50,15 6,5 S¶n xuÊt 235.123 30,7 - Thùc phÈm 10.326 1,34 - Hãa chÊt 11.420 1,50 - ChÕ t¹o 50.441 6,6 - §iÖn tö 52.815 6,8 - ThiÕt bÞ XD vµ CN 59.150 7,7 - Ngµnh s¶n xuÊt kh¸c 52.531 6,85 B¸n bu«n 54.115 7,2 Tµi chÝnh ng©n hµng 300.231 38,5 DÞch vô 51.297 6,6 LÜnh vùc kh¸c 82.855 10,5 Tæng 766.156 100 Nguån: B¸o c¸o cña Phßng TM & CN Mü n¨m 2001 - 2002 (b¶n dÞch) 3. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cña Mü vµo khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng §èi víi Mü, “Ch©u ¸ cã ý nghÜa then chèt ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ cña Mü còng nh­ ®èi víi ®êi sèng hµng ngµy cña ng­êi d©n Mü. §ã lµ mét “vïng ®Êt høa” xÐt vÒ gãc ®é ®¶m b¶o viÖc lµm vµ xuÊt khÈu cña ng­êi d©n Mü” - ®©y lµ lêi ph¸t biÓu cña trî lý th­ ký Nhµ Tr¾ng vµo ®Çu thËp kû 90. Sù mÊt c©n b»ng trong bu«n b¸n víi khu vùc nµy ®· lµm cho Mü ph¶i lµm mäi c¸ch ®Ó thu hÑp th©m hôt bu«n b¸n song ph­¬ng víi tõng b¹n hµng. T¹o ra mét khu vùc th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng lµ mét kÕ ho¹ch hÊp dÉn mang lîi Ých kinh tÕ cho Mü. Tuy diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) ra ®êi n¨m 1989 vµ Mü lµ mét trong 12 n­íc thµnh viªn s¸ng lËp, nh­ng sau n¨m 1993 Mü míi b¾t ®Çu tham gia vµo APEC. Còng n¨m nµy, trong chuyÕn th¨m Ch©u ¸ lÇn ®Çu tiªn víi t­ c¸ch lµ tæng thèng Mü, thay v× nhÊn m¹nh ­u thÕ quan sù cã tÝnh chÊt b¸ quyÒn cña Mü ®èi víi khu vùc Ch©u ¸, «ng B. Clinton ®· ®­a ra mét quan ®iÓm vÒ “céng ®ång Th¸i B×nh D­¬ng”, lÊy Ch©u ¸ lµm t©m ®Ó x©y dùng Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng thÞnh v­îng chung vµ cã nh÷ng gi¸ trÞ chung vÒ d©n chñ. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®· ®Ò ra, chiÕn l­îc cña Mü lµ: * Mü b¾t ®Çu tiÕn hµnh chuyÓn h­íng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ tõ B¾c Mü sang §«ng ¸, nh»m tËn dông sù t¨ng tr­ëng nhanh vµ n¨ng ®éng cña c¸c nÒn kinh tÕ nµy ®Ó phôc vô chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, më réng chÝnh s¸ch cña chÝnh quyÒn Clinton vµ tiÕn tíi lµm gi¶m sù mÊt c©n b»ng trong bu«n b¸n gi÷a Mü víi §«ng ¸. * T¨ng nhanh dung l­îng vµ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ sang c¸c thÞ tr­êng míi næi ë Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ Asean vµ Trung Quèc nh»m tiÕp thªm nhiªn liÖu cho c¸c ngµnh kinh tÕ ®ang t¨ng tr­ëng nhanh cña Ch©u ¸, tõng b­íc th©m nhËp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cña khu vùc nµy. * Lµ mét nÒn kinh tÕ thù do theo chñ nghÜa thùc dông, Mü tiÕp tôc t¨ng c­êng ho¹t ®éng ®Çu t­ ë Ch©u ¸ theo cÊp ®é vÜ m«, chuyÓn vèn ®Çu t­ vµo c¸c xÝ nghiÖp, c«ng ty ë Ch©u ¸ do Mü “®ì ®Çu” nh»m duy tr× chóng trong hÖ thèng c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ trong vßng kiÓm táa cña Mü. Lîi Ých cña c¸c c«ng ty Mü sÏ tËp chung chuyÓn tõ c¸c ngµnh chÕ biÕn chÕ biÕn dÇu má sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o hiÖn ®¹i kh¸c cña Ch©u ¸. §Ó t¹o nÒn mãng cho chiÕn l­îc ®ã, Mü kh«ng ngõng tiÕn hµnh hµng lo¹t c¸c cuéc xóc tiÕn trao ®æi gi÷a c¸c c«ng ty vµ chÝnh phñ, tiÕn hµnh c¸c ch­¬ng tr×nh lµm viÖc cña nhiÒu ®oµn kinh tÕ vµ doanh nghiÖp Mü ë Ch©u ¸. Trªn thùc tÕ Mü ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau: 3.1. TÝch cùc ®Çu t­ lín vµo Ch©u ¸ th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) ®Ó dÇn chiÕm lÜnh ®Þa bµn ®Çu t­ hÊp dÉn §«ng ¸, lÊy ®ã lµm ®éng lùc thóc ®Èy sù bµnh tr­íng cña Mü ë Ch©u ¸. N¨m1994, tr­íc sù kh«ng ®ång t×nh biÕn APEC thµnh diÔn ®µn th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ an ninh cña khu vùc nµy, Mü ®· lªn tiÕng nhÊn m¹nh ®Õn sù hîp t¸c kinh tÕ th«ng qua tù do bu«n b¸n. T¹i héi nghÞ kh«ng chÝnh thøc lÇn hai cña c¸c nhµ l·nh ®¹o APEC häp t¹i Bogor (Indonesia), Mü ®· ®­a ra kÕ ho¹ch thµnh lËp “c¸c nguyªn t¾c ®Çu t­ kh«ng rµng buéc cña APEC” víi môc tiªu tù do hãa c¸c chÕ ®é ®Çu t­ cña tõng n­íc thµnh viªn vµ m«i tr­êng ®Çu t­ chung cña APEC b»ng c¸ch t¨ng lòy tiÕn c¸c ­u ®·i tèi huÖ quèc vµ ®·i ngé quèc gia, ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai vµ t¹o thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ th«ng qua hç trî vµ hîp t¸c kü thuËt; tuy nhiªn nguyªn t¾c ®Çu t­ trªn ®­îc Mü ®Ò xuÊt trªn c¬ së thùc hiÖn tù gi¸c mµ ch­a ¸p dông trùc tiÕp cho c¸c thµnh viªn. N¨m 1995, Mü tiÕn thªm mét b­íc n÷a vµo ®Þa bµn khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng b»ng viÖc vËn ®éng c¸c n­íc thµnh viªn APEC nhÊt trÝ thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch tù do hãa ®Çu t­ h¬n n÷a vµ ®· quyÕt ®Þnh vÒ mét khu«n khæ cïng nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó tiÕn tíi nh÷ng môc tiªu ®ã. T¹i ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng Osaka (1995), Mü vµ c¸c n­íc thµnh viªn tuyªn bè râ rµng r»ng ®Çu t­ tù do vµ më cöa sÏ ®­îc th«ng qua viÖc tù do hãa c¸c chÕ ®é ®Çu t­ b»ng c¸ch ¸p dông ngµy cµng nhiÒu ­u ®·i tèi huÖ quèc vµ ®·i ngé quèc gia, ®¶m b¶o c«ng khai vµ thuËn lîi hãa h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. Nguyªn t¾c ®·i ngé quèc gia còng ®· ®­îc ®­a vµo chÕ ®é ®Çu t­ cña c¸c n­íc thµnh viªn. H¬n n÷a, Mü cßn ®¹t ®­îc kÕt qu¶ lµ t¹o ra sù cam kÕt tËp thÓ nh»m t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt cña APEC vµ më cöa trong thêi gian ®Õn 2010 ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ 2020 ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. N¨m 1996, Mü ®· cô thÓ hãa c¸c nguyªn t¾c ®Çu t­ kh«ng rµng buéc cña APEC ®Ò ra n¨m 1994. Tõ tr­íc ®Õn nay, ch­a cã mét nhãm n­íc bao gåm c¸c nÒn kinh tÕ ®a d¹ng nh­ APEC l¹i ®ång ý tù do hãa c¸c luång t­ b¶n trong tinh thÇn hîp t¸c nh­ vËy. BiÖn ph¸p cô thÓ nh»m tù do hãa ®Çu t­ cña mét sè n­íc APEC lµ nh­ sau: N¨m 1997 t¹i Hång K«ng, c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn ®· nhÊt trÝ vÒ sù sím tù do hãa ®Çu t­ tù nguyÖn. Nh­ vËy, víi s¸ng kiÕn hîp t¸c kinh tÕ lµ trªn hÕt Mü cïng c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn APEC x©y dùng mét m«i tr­êng ®Çu t­ c«ng khai tù do mµ tr­íc hÕt lµ nh»m t¹o thuËn lîi cho ®Çu t­ cña Mü vµo khu vùc Ch©u ¸. Th«ng qua mét c¬ chÕ ®a ph­¬ng chø kh«ng ph¶i ®¬n ph­¬ng. Mü ®· khuyÕn khÝch mét bÇu kh«ng khÝ hîp t¸c th©n thiÖn cïng chung môc tiªu gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn APEC, nh÷ng thµnh viªn nµy sÏ ph¸t triÓn thµnh mét céng ®ång ®øng hµng ®Çu vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, mµ Mü cã lîi nhiÒu nhÊt. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã, Mü cßn tiÕn hµnh hµng lo¹t c¸c cuéc héi th¶o vÒ ®Çu t­ t­ nh©n nh»m thóc ®Èy sù liªn kÕt gi÷a c¸c nhãm chuyªn viªn ®Çu t­ cua APEC víi ®¹i diÖn céng ®ång kinh doanh trong toµn khu vùc APEC. Héi th¶o lÇn 2 vÒ ®Çu t­ ®­îc tæ chøc t¹i TOKYO n¨m 1995 vµ héi th¶o lÇn 3 ®­îc tæ chøc t¹i Hång K«ng n¨m 1997. C¸c cuéc héi th¶o nµy nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, gióp Mü cã thªm c¬ héi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng ®Çu t­ Ch©u ¸ 3.2. T¨ng c­êng thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ song ph­¬ng víi c¸c n­íc Ch©u ¸ nh»m t¹o nªn kÕt cÊu hîp t¸c kinh tÕ “h×nh rÎ qu¹t” ®Ó lµm c¬ së ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ míi ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu tÇng nÊc ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng ®· dÉn ®Õn sù hîp t¸c ®a ph­¬ng, ®a d¹ng ë nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau vµ th«ng qua c¸c kªnh kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc. Xu h­íng nµy buéc Mü ph¶i ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ trong khu«n khæ ®a ph­¬ng h¬n vµ chó träng h¬n c¸c n­íc míi næi lªn ë khu vùc. N¨m 1994, chÝnh quyÒn Clinton ®· nªu lªn 10 thÞ tr­êng míi næi trªn thÕ giíi, trong ®ã cã 7 thÞ tr­êng thuéc khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng lµ: Trung Quèc (bao gåm c¶ Hång K«ng vµ §µi Loan), Indonesia, Hµn Quèc, Ên §é, Brazil, Mexico, Achentina, lÊy viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu - ®Çu t­ cña Mü sang 7 thÞ tr­êng nµy trong thêi gian 20 n¨m ®Ó t¨ng c­êng ®Þa vÞ cña Mü ë Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Còng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Mü cµng tá ra tÝch cùc h¬n trong viÖc ®Èy m¹nh kinh tÕ ®Çu t­ víi c¸c n­íc Ch©u ¸. C¸c chuyÕn viÕng th¨m NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc, Australia trong thêi gian cÇm quyÒn cña tæng thèng Mü nh»m thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ song ph­¬ng Mü - Trung Quèc, Mü - NhËt B¶n, Mü - Hµn Quèc vµ c¸c tam, tû gi¸c quyÒn lùc: Mü - NhËt B¶n - Hµn Quèc - Trung Quèc ë Ch©u ¸. Víi c¸c n­íc ASEAN Mü coi träng ®Þa bµn hÊp dÉn nµy, tÝch cùc ñng hé sù phôc håi kinh tÕ tµi chÝnh n¨m 1997 - 1998 vµ tÝch cùc g©y ¶nh h­ëng cña m×nh trong c¸c héi nghÞ th­îng ®Ønh gÇn ®©y cña khèi ASEAN. Víi Trung Quèc, Mü t¨ng c­êng ®Çu t­ khèi l­îng lín vµ n­íc nµy nh»m t¨ng tû phÇn ®Çu t­ cña Mü so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Ngoµi ra, Mü còng th©m nhËp vµo kinh tÕ c¸c n­íc §«ng D­¬ng, trong ®ã cã ViÖt Nam, Myanma h×nh thµnh mét thÕ chiÕn l­îc khai th¸c thÞ tr­êng Ch©u ¸ c¶ bÒ réng lÉn bÒ s©u vµ trªn mäi h­íng. V× coi träng vÞ trÝ chiÕn l­îc cña Ch©u ¸ nªn bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­, viÖn trî kinh tÕ cña Mü ®èi víi khu vùc nµy còng ®­îc coi träng. N¨m 1995, Mü viÖn trî cho Ch©u ¸ lµ 0,28 tû USD, trong ®ã n­íc nhËn ®Çu t­ lín nhÊt lµ Philippin (73 triÖu USD); Indonesia (63,3 triÖu USD); Campuchia (39,5 triÖu USD); M«ng Cæ (10,8 triÖu USD);... Lo¹i viÖn trî nµy ®­îc cung cÊp lµ nh»m thóc ®Èy ®Çu t­ t­ b¶n vµ xuÊt khÈu hµng hãa, ®ång thêi t¹o lîi Ých an ninh cña Mü t¹i Ch©u ¸. Bªn c¹nh ®ã, th«ng qua WTO, APEC vµ th«ng qua c¸c HiÖp ®Þnh ®Çu t­ tù do vµ më cöa, ®a ph­¬ng vµ song ph­¬ng víi tõng n­íc Ch©u ¸, Mü ®ang t¨ng c­êng ch¹y ®ua víi NhËt B¶n trong chiÕn l­îc chuyÓn giao c«ng nghÖ ë c¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ ®ang ph¸t triÓn. Hiªn nay c¶ hai n­íc Mü vµ NhËt B¶n ®Òu cã nh÷ng chiÕn l­îc c«ng nghÖ kh¸c nhau ë khu vùc §«ng Nam ¸. C¸c c«ng ty Mü hiÖn ®ang cè g¾ng ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o b»ng nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó cã thÓ c¹nh tranh vµ bµnh tr­íng kinh tÕ ë khu vùc §«ng Nam ¸ cïng NhËt B¶n. C¸c chiÕn l­îc kinh tÕ - th­¬ng m¹i cña Mü bao giê còng ®­îc ®Æt trong c¸c ch­¬ng tr×nh ®iÒu chØnh tæng thÓ nh»m thÝch øng thËm chÝ lµm thay ®æi c¸c xu thÕ ph¸t triÓn cña thÕ giíi theo h­íng cã lîi cho Mü. Do ®ã, trong c¸c tÝnh to¸n chiÕn l­îc nãi chung, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i nãi riªng, Mü th­êng l­u ý ®Õn vÞ thÕ ¶nh h­ëng cña c¸c n­íc lín chø kh«ng ph¶i lµ c¸c n­íc nhá. Ch¼ng h¹n, trong sù ®iÒu chØnh chiÕn l­îc kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, Mü rÊt quan t©m ®Õn vÞ thÕ vµ nh÷ng chuyÓn ®æi vÒ chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc nh­ NhËt B¶n, Trung Quèc, Nga, Ausstralia. Ng­îc l¹i c¸c nÒn kinh tÕ nµy, kÓ c¶ NhËt B¶n d­êng nh­ ®Òu lùa theo “th¸i ®é” cña Mü ®Ó ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña m×nh. Mét vÝ dô rÊt dÔ thÊy lµ, sau sù b×nh th­êng hãa quan hÖ ViÖt Nam - Mü, ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµ mét sè quèc gia kh¸c vµo ViÖt Nam míi b­íc ®Çu khëi s¾c, mÆc dï ViÖt Nam ®· thùc hiÖn chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ tr­êng më kÓ tõ ®Çu n¨m 1986. Bëi lÏ rÊt ®¬n gi¶n lµ nÒn kinh tÕ Mü ®­îc mäi nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi coi nh­ lµ h×nh mÉu cña sù ph¸t triÓn, vµ lîi Ých cña hä g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Mü. Tuy nhiªn, Mü còng cã thãi quen rÊt Ýt bá qua c¸c c¬ héi ph¸t triÓn mang l¹i tõ c¸c quèc gia nhá nhÊt. ViÖt Nam cã thÓ tËn dông vÞ trÝ ®Þa lý - chÝnh trÞ vµ ®Þa lý - kinh tÕ cña m×nh - mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù t¸i ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ nãi chung vµ ®Çu t­ nãi riªng víi Mü. ChÝnh viÖc Mü nèi l¹i quan hÖ kinh tÕ víi ViÖt Nam lµ nh»m t¨ng c­êng ¶nh h­ëng cña hä ë §«ng Nam ¸ vÒ mäi ph­¬ng diÖn. Mü muèn t¹o dùng l¹i h×nh ¶nh míi cña m×nh ë khu vùc nµy sau thêi kú chiÕn tranh l¹nh b»ng viÖc thÓ hiÖn vai trß dÉn d¾t cña nÒn kinh tÕ Mü trong APEC th«ng qua viÖc t¹o lËp c¸c ®Þa bµn ®Çu t­ míi ë khu vùc §«ng Nam ¸, Nam ¸, hiÖn lµ nh÷ng thÞ tr­êng ®Çu t­ th­¬ng m¹i hÊp dÉn, tû suÊt lîi nhuËn cao mµ NhËt B¶n theo ®ã ®ang ph¸t triÓn dÇn nh÷ng kho¶n ®Çu t­ cña m×nh ra khái c¸c ®Þa bµn ®Çu t­ Ch©u ¢u, B¾c Mü ®Ó trë vÒ. Do vËy, mÆc dï Mü ch­a ®¸nh gi¸ hÕt c¸c lîi thÕ cña mét nÒn kinh tÕ nhá bÐ nh­ ViÖt Nam, trong bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay ViÖt Nam ®· trë thµnh mét nh©n tè “®¸ng kÓ” ®Ó Mü ph¶i tÝnh ®Õn trong chiÕn l­îc kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng cña hä. §iÒu nµy còng ®Æt ra cho phÝa ViÖt Nam lµ, trong ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­ víi Mü, quan niÖm vÒ lîi Ých ph¶i ®­îc ®Æt trong mét c¸ch nh×n dµi h¹n, réng lín cã tÝnh ®Õn vÞ thÕ kinh tÕ, chÝnh trÞ cña m×nh Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña mü t¹i viÖt nam LÞch sö ph¸t triÓn ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam g¾n chÆt víi lÞch sö quan hÖ gi÷a hai quèc gia. Tr­íc n¨m 1975, ho¹t ®éng ®Çu t­ cña Mü chñ yÕu diÔn ra ë Sµi Gßn vµ mét sè tØnh l©n cËn ë phÝa Nam: c¸c dù ¸n ®Çu t­ kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ ®Çu t­ cña chÝnh phñ Mü vµo mét sè ngµnh kinh doanh dÞch vô vµ quèc phßng phôc vô cho qu©n sù cña Mü ®Çu t¹i ViÖt Nam. KÓ ®Çu tõ th¸ng 5 n¨m 1964, Mü ¸p ®Æt lÖnh cÊm vËn chèng miÒn B¾c ViÖt Nam vµ tõ ®Çu th¸ng 5 n¨m 1975 sau khi n­íc ta hoµn toµn thèng nhÊt, Mü më réng cÊm vËn víi toµn l·nh thæ ViÖt Nam trªn nhiÒu lÜnh vùc nh­ th­¬ng m¹i, ®Çu tµi chÝnh tÝn dông ®Çu tíi ng©n hµng, ®Çu t­,... Bªn c¹nh ®ã Mü còng khèng chÕ c¸c n­íc ®ång minh vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ do Mü thao tóng trong viÖc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Sau thÊt b¹i trong cuéc chiÕn tranh x©m l­îc ViÖt Nam, Mü thùc hiÖn cÊm vËn triÖt ®Ó ®èi víi ViÖt Nam trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. ChÝnh sù nhøc nhèi do cuéc chiÕn tranh ë ViÖt Nam, mét cuéc chiÕn tranh mµ nhiÒu n¨m sau vÉn ¶nh h­ëng s©u s¾c trong t©m trÝ cña ng­êi d©n Mü, trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tham gia, ®· khiÕn cho chÝnh quyÒn Mü thùc hiÖn chÝnh s¸ch cÊm vËn triÖt ®Ó ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, víi chñ tr­¬ng ®æi míi ®Êt n­íc, víi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i më réng; ®a d¹ng hãa, ®a ph­¬ng hãa quan hÖ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam vµ nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Mü ®èi víi ViÖt Nam, ®­îc khëi x­íng bëi chÝnh phñ cña cùu tæng thèng George W. Bush, ph¸t triÓn d­íi thêi chÝnh phñ Clinton, vµ tiÕp tôc bëi chÝnh quyÒn cña t©n tæng thèng George W. Bush, nguån vèn nµy ®· ®­îc khai th«ng. Thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ Mü vµo ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh«ng chØ bÞ chi phèi bëi chÝnh s¸ch ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü mµ cßn lµ mét phÇn cña bøc tranh toµn c¶nh vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo chñ tr­¬ng thu hót, sö dông cña ViÖt Nam nãi chung, h¬n n÷a l¹i g¾n liÒn víi nh÷ng cét mèc trong qu¸ tr×nh b×nh th­êng hãa quan hÖ gi÷a hai quèc gia nãi riªng. I. Thùc tr¹ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam Chñ tr­¬ng hîp t¸c vµ ®Çu t­ víi n­íc ngoµi nh»m tranh thñ vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®· ®­îc x¸c ®Þnh vµ cô thÓ hãa trong c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng trong thêi kú ®æi míi. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc ban hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo ngµy 11/12/1987 ®· më ®Çu cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo ph­¬ng ch©m ®a d¹ng hãa, ®a ph­¬ng hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, gãp phÇn thùc hiÖn chñ tr­¬ng ph¸t huy néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ. Trong nç lùc c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­, ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®­îc söa ®æi, bæ sung, thËm chÝ ban hµnh míi nhiÒu lÇn vµo c¸c n¨m 1990, 1992, 1996 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ n¨m 2000. Tuy nhiªn, c._.hñ tr­¬ng thu hót vµ sö dông ®Çu t­ n­íc ngoµi vÉn ®­îc kh¼ng ®Þnh tr­íc sau nh­ mét: Nhµ n­íc Céng hßa X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn vµ tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam, b×nh ®¼ng hai bªn cïng cã lîi. Nhµ n­íc Céng hßa X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam b¶o hé quyÒn së h÷u vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ quy ®Þnh c¸c thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh chãng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Víi c¸c chÝnh s¸ch thiÕt thùc, qua h¬n 15 n¨m thùc hiÖn LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, tÝnh ®óng ®¾n vµ kÞp thêi cña chñ tr­¬ng thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc chøng tá b»ng nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. 1. Nh÷ng ®ãng gãp cña ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam * §Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn bæ sung nguån vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn trong giai ®o¹n 1988 - 2001, ViÖt Nam ®· thu hót kho¶ng 3792 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®¹t gÇn 42 tû USD. C¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi (26%). Trong ®ã vèn ®Çu t­ thùc hiÖn thêi kú 1988 - 1990 kh«ng ®¸ng kÓ kho¶ng 213 dù ¸n víi kho¶ng 1,8 tû USD. Thêi kú 1991 - 1995 vèn ®¨ng ký ®¹t gÇn 16,7 tû USD trong ®ã vèn thùc hiÖn ®¹t 7,153 tû USD, chiÕm 25,7% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi. Thêi kú 1996 -2001, vèn ®Çu t­ ®¹t 13 tû USD (trong tæng sè vèn gÇn 22,28 tû USD), chiÕm kho¶ng 30% tæng vèn ®Çu t­ cña x· héi (Theo b¸o c¸o ngµy 18/2/2002 cña Vô ®Çu t­ n­íc ngoµi - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­) * Tû lÖ ®ãng gãp cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo GDP t¨ng nhanh qua c¸c n¨m tõ 2,5% n¨m 1992, ®Õn n¨m 2000 lµ 12,71% GDP, con sè nµy ®Õn n¨m 2001 lµ 13,5% B¶ng 6: §ãng gãp cña khu vùc cã vèn §TNN vµo GDP §ãng gãp cña khu vùc §TNN 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Tû träng trong GDP 6,3 7,4 9,1 10,01 11,81 12,71 13,5 Nép ng©n s¸ch - 263 315 317 271 324 373 Nguån: Vô ®Çu t­ n­íc ngoµi – Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ * §Çu t­ n­íc ngoµi víi nh÷ng thÕ m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ ®· gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa: VÒ c¬ cÊu ngµnh, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam tËp trung chñ yÕu vµo ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký ®¹t kho¶ng 21 tû USD, chiÕm gÇn 52% tæng vèn ®¨ng ký. C¸c ngµnh dÞch vô víi tæng vèn ®¨ng ký ®¹t kho¶ng 1,75 tû USD chiÕm 42% vèn ®¨ng ký. N«ng - l©m - ng­ nghiÖp thu hót tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký ®¹t 2,6 tû USD, chiÕm 5,5% vÒ vèn B¶ng 7: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam tÝnh theo c¬ cÊu ngµnh TT Chuyªn ngµnh Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Vèn P. ®Þnh 1 C«ng nghiÖp nÆng 777 7.856.503 3.083.823 2 C«ng nghiÖp dÇu khÝ 68 4.230.543 3.527.213 3 C«ng nghiÖp nhÑ 1171 4.624.738 2.245.679 4 C«ng nghiÖp thùc phÈm 234 2.337.445 1.017.617 5 N«ng - L©m nghiÖp 310 1.143.118 519.293 6 Kh¸ch s¹n - du lÞch 205 5.121.560 2.199.494 7 V¨n phßng cho thuª 107 3.003.425 1.073.067 8 X©y dùng khu ®« thÞ 3 3.344.237 924.452 9 DÞch vô kh¸c 219 873.260 489.804 10 GTVT - B­u ®iÖn 141 3.438.884 2.509.224 11 X©y dùng 291 3.601.084 1.398.655 12 VH – YT – GD 115 581.169 262.217 13 Thñy s¶n 105 359.762 194.759 14 Tµi chÝnh – Ng©n hµng 35 243.322 215.752 15 C¸c ngµnh kh¸c 4 27.359 11.540 16 X©y dùng KCN – KCX 7 327.779 110.235 Tæng sè 3792 41.114.188 19.782.824 Nguån : Vô ®Çu t­ n­íc ngoµi - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Trong ngµnh c«ng nghiÖp nãi riªng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung, ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, ®­a ra nh÷ng m« h×nh qu¶n lý tiªn tiÕn, ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i vµ lµ ®éng lùc quan träng buéc c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng, h×nh thøc cña s¶n phÈm ®Ó tån t¹i, c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Gi¸ trÞ s¶n l­îng cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi trong tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng ngµnh c«ng nghiÖp còng kh«ng ngõng t¨ng lªn tõ 25% n¨m 1995 lªn ®Õn n¨m 2001 lµ kho¶ng 60% * ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ngõng ®­îc më réng víi sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tõ c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng thuéc khèi c¸c n­íc XHCN tr­íc ®©y mµ chñ yÕu lµ c¸c n­íc §«ng ¢u, thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®· më réng sang c¸c n­íc T©y ¢u, B¾c Mü vµ c¸c n­íc NICs. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khèi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, tõ 52 triÖu USD n¨m 1991, n¨m 1995 ®¹t 440 triÖu USD - t¨ng 8,5 lÇn so víi n¨m 1991. N¨m 1999 ®¹t 2590 triÖu USD - t¨ng 5,9 lÇn so víi n¨m 1995 vµ 1,3 lÇn so víi n¨m 1998, n¨m 2001 ®¹t h¬n 3600 triÖu USD. XuÊt khÈu cña khèi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc kh«ng ngõng t¨ng lªn: tõ 8% n¨m 1995 lªn 10,8% n¨m 1996 vµ lªn 23% n¨m 2000, 25% n¨m 2001. XuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn më réng thÞ tr­êng, lµm lµnh m¹nh c¸n c©n th­¬ng m¹i, thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ph¸t triÓn nhanh, ®Æc biÖt lµ: kh¸ch s¹n, du lÞch, c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ kh¸c... Khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· lµm t¨ng kh¶ n¨ng cung øng hµng hãa cho thÞ tr­êng, gi¶m nhu cÇu nhËp khÈu hµng hãa thiÕt yÕu, gãp phÇn b×nh æn thÞ tr­êng, n©ng cao møc sèng x· héi. * Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o nguån thu ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Tuy phÇn lín doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang trong thêi kú h­ëng ­u ®·i, miÔn gi¶m thuÕ, nh­ng nguån thu ng©n s¸ch tõ khu vùc nµy liªn tôc t¨ng: n¨m 1994 lµ 128 triÖu USD, n¨m 1995 ®¹t 195 triÖu USD, n¨m 1996 ®¹t 263 triÖu USD, n¨m 1997 ®¹t 315 triÖu USD, n¨m 1998 ®¹t 317 triÖu USD, chiÕm 6 - 7% tæng thu ng©n s¸ch quèc gia (nÕu tÝnh c¶ nguån thu tõ dÇu khÝ th× tû lÖ nµy ®¹t gÇn 20%), ®Õn n¨m 2000 ®¹t 324 triÖu USD (kh«ng kÓ nguån thu tõ dÇu khÝ), con sè nµy n¨m 2001 lµ 373 triÖu USD. * Khu vùc cã ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, tham gia ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §Õn nay, khu vùc nµy ®· thu hót ®­îc trªn 43,95 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp (x©y dùng, cung øng dÞch vô...). T¹i c¸c doanh nghiÖp cã ®Çu t­ n­íc ngoµi, ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ, tiÕp thu kü n¨ng, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, cã ®iÒu kiÖn lµm quen vµ rÌn luyÖn t¸c phong c«ng nghiÖp, ®­îc n©ng cao tr×nh ®é tin häc, ngo¹i ng÷, cã ®iÒu kiÖn cËp nhËt c¸c kiÕn thøc, ph­¬ng tiÖn, c«ng cô míi trong qu¶n lý kinh tÕ. Trong sè ®ã cã kho¶ng 10.000 c¸n bé qu¶n lý vµ gÇn 34.000 c¸n bé kü thuËt ®· ®­îc ®µo t¹o vµ ®¶m nhËn c¸c chøc danh quan träng trong c¸c doanh nghiÖp. * Cïng nh÷ng ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh “ph¸t huy néi lùc” ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam gãp phÇn thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp cña n­íc ta, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i víi trªn 70 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam; ®· t¨ng c­êng thÕ vµ lùc cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, chñ tr­¬ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ nh÷ng ®ãng gãp cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· gãp phÇn ph¸ thÕ bao v©y cÊm vËn, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. Vµ ®Õn l­ît m×nh, nh÷ng thµnh tùu trong héi nhËp nµy sÏ kh¼ng ®Þnh h¬n tÝnh ®óng ®¾n cña chñ tr­¬ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ph¸t huy h¬n n÷a ®ãng gãp cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ViÖt Nam. Nh÷ng thµnh tùu vÒ héi nhËp cña ViÖt Nam trong thêi gian qua nh­ viÖc gia nhËp ASEAN, ký HiÖp ®Þnh khung víi EU vµ ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh b×nh th­êng hãa quan hÖ, ký - phª chuÈn - thùc thi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam - Mü, mét phÇn lµ kÕt qu¶ cña chñ tr­¬ng ®óng ®¾n nµy. MÆc dï tÝnh ®óng ®¾n cña chñ tr­¬ng thu hót sö dông ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh b»ng thùc tiÔn song còng ph¶i thõa nhËn r»ng qu¸ tr×nh thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy cßn cã nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. 2. Mét sè nhËn xÐt vÒ thu hót vµ sö dông ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam Ngoµi nh÷ng ®ãng gãp rÊt tÝch cùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam, ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. NÕu kh«ng kÓ ®Õn t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc th× nh÷ng h¹n chÕ nµy hoµn toµn lµ do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan, do viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ cßn ch­a thùc sù hiÖu qu¶. * C«ng t¸c quy ho¹ch cßn chËm, chÊt l­îng ch­a cao, viÖc thu hót ®Çu t­ thiÕu quy ho¹ch cô thÓ. Do quy ho¹ch ngµnh vµ vïng l·nh thæ ch­a h×nh thµnh, dù b¸o thiÕu chÝnh x¸c, ch­a l­êng hÕt diÔn biÕn phøc t¹p cña thÞ tr­êng... nªn ®· cÊp phÐp cho c¸c dù ¸n kh¸ch s¹n, bia, n­íc gi¶i kh¸t cã ga, s¶n phÈm nghe nh×n, ®iÖn tö gia dông, l¾p r¸p « t«, chÊt tÈy röa... dÉn ®Õn cung v­ît qu¸ cÇu. ViÖc cÊp giÊy phÐp nh÷ng n¨m ®Çu cßn ch¹y theo sè l­îng, thiªn vÒ thay thÕ nhËp khÈu, tuy cã bæ sung hµng hãa cho thÞ tr­êng, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ nhËp khÈu nh­ng t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi dÉn ®Õn mét vµi s¶n phÈm chÌn Ðp s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c khu c«ng nghiÖp míi thµnh lËp do thiÕu kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi, ch­a ®ñ hÊp dÉn víi c¸c nhµ ®Çu t­ nªn míi lÊp kÝn ®­îc kho¶ng trªn d­íi 32% diÖn tÝch ®Êt c«ng nghiÖp cho thuª. NhiÒu khu c«ng nghiÖp ë miÒn B¾c vµ miÒn Trung tû lÖ cho thuª ®Êt rÊt thÊp. * C¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã mét sè bÊt hîp lý, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a cao. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tËp trung vµo ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ nh÷ng ngµnh dù kiÕn thu ®­îc lîi nhuËn nhanh, ch­a cã nhiÒu dù ¸n nu«i trång vµ chÕ biÕn n«ng s¶n, c¬ khÝ chÕ t¹o chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng hãa nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ch­a thùc hiÖn tèt. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ Ch©u ¸ chiÕm tíi gÇn 70% trong ®ã ASEAN kho¶ng 24%, trong khi vèn ®Çu t­ Nhµ n­íc tõ T©y B¾c ¢u, B¾c Mü cßn thÊp; c¸c n­íc G7 (trõ NhËt B¶n) míi chiÕm kho¶ng 13%. Do vËy, ®Çu t­ n­íc ngoµi ë n­íc ta bÞ ¶nh h­ëng lín khi c¸c n­íc xung quanh l©m vµo khñng ho¶ng. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng nhanh. Tuy nhiªn, hµng xuÊt khÈu chñ yÕu vÉn lµ gia c«ng dÖt may giµy dÐp, l¾p r¸p ®iÖn tö, gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cßn h¹n chÕ. Trong khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã sù kÕt hîp gi÷a c«ng nghÖ hiÖn ®¹i hoÆc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän víi c«ng nghÖ sö dông ng­êi lao ®éng, nh­ng c¸ biÖt vÉn cßn thiÕt bÞ l¹c hËu ®­a vµo ViÖt Nam, ch­¬ng tr×nh néi ®Þa hãa thùc hiÖn cßn chËm. * HÖ thèng luËt ch­a æn ®Þnh, thiÕu tÝnh ®ång bé, ch­a ®¶m b¶o tÝnh râ rµng vµ dù ®o¸n ®­îc tr­íc. Mét sè luËt, chÝnh s¸ch liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi thay ®æi nhiÒu, mét sè tr­êng hîp ch­a tÝnh ®Õn lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nhµ ®Çu t­ nªn ®· lµm ®¶o lén ph­¬ng ¸n kinh doanh vµ g©y thiÖt h¹i cho hä. NhiÒu v¨n b¶n d­íi luËt ban hµnh chËm so víi quy ®Þnh. Mét sè v¨n b¶n h­íng dÉn cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng cã xu h­íng xiÕt chÆt l¹i, ®Î thªm quy tr×nh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “trªn tho¸ng d­íi kh«ng th«ng”. Mét sè chÝnh s¸ch míi cña chÝnh phñ chËm ®­a vµo cuéc sèng. LuËt ph¸p, chÝnh s¸ch ch­a t¹o ®­îc mét “s©n ch¬i b×nh ®¼ng” gi÷a ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, chËm më thªm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ míi ®Ó t¹o thªm kªnh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. * C«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn nhiÒu mÆt yÕu kÐm, võa bu«ng láng, võa can thiÖp s©u vµo ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Trong mét thêi gian dµi viÖc qu¶n lý qu¸ tËp trung vµo kh©u cÊp phÐp ®Çu t­, bu«ng láng kh©u qu¶n lý sau giÊy phÐp - lµ kh©u quyÕt ®Þnh thµnh b¹i cña dù ¸n, do ®ã c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc kh«ng n¾m ®­îc ch¾c ch¾n t×nh h×nh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc thiÕu chÆt chÏ; nhiÒu c¬ quan muèn më réng quyÒn lùc cña m×nh, nh­ng l¹i ®ïn ®Èy, nÐ tr¸nh tr¸ch nhiÖm ®· ®­îc quy ®Þnh trong viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc thùc thi ph¸p luËt chÝnh s¸ch ch­a nghiªm tóc; thñ tôc hµnh chÝnh c¸c cÊp chËm ®­îc c¶i tiÕn; hiÖn t­îng s¸ch nhiÔu, tiªu cùc ch­a bÞ chÆn ®øng; t×nh tr¹ng thanh tra, kiÓm tra cßn chång chÐo, phiÒn hµ; viÖc h×nh sù hãa c¸c quan hÖ quèc tÕ cã xu h­íng t¨ng lªn. Nh÷ng sù viÖc trªn ®· lµm biÕn d¹ng chÝnh s¸ch, lµm xÊu thªm m«i tr­êng ®Çu t­. C«ng t¸c qu¶n lý cßn nhiÒu s¬ hë ®Ó ®èi t¸c n­íc ngoµi lîi dông nh­ n©ng gi¸ ®Çu vµo, h¹ gi¸ ®Çu ra ®Ó ¨n chªnh lÖch ngay tõ bªn ngoµi (nhÊt lµ trong tr­êng hîp mua b¸n gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con), gian lËn th­¬ng m¹i, trèn thuÕ, lîi dông ®éc quyÒn ®­a s¶n phÈm lªn gi¸ cao h¬n gi¸ hµng nhËp khÈu cïng lo¹i, ®­a m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu vµo ViÖt Nam; tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n thÊp d­íi møc quy ®Þnh, vi ph¹m quan hÖ vÒ lao ®éng. * C¸n bé lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nh­ng l¹i lµ kh©u yÕu nhÊt. NhiÒu c¸n bé ViÖt Nam ®­îc cö vµo liªn doanh thiÕu kiÕn thøc chuyªn m«n kh«ng n¾m v÷ng luËt ph¸p vµ thÞ tr­êng, kh«ng biÕt ngo¹i ng÷; nhiÒu ng­êi gi÷ c­¬ng vÞ l·nh ®¹o cña liªn doanh chØ v× ®èi t¸c ViÖt Nam cã ®Êt gãp vèn. Mét sè c¸n bé ch­a ph¸t huy ®­îc vai trß ®¹i diÖn chñ së h÷u Nhµ n­íc trong liªn doanh, kÐm phÈm chÊt, tho¸i hãa, lo nghÜ tr­íc hÕt ®Õn lîi Ých c¸ nh©n, thËm chÝ ®øng vÒ phÝa lîi Ých cña chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tæ chøc C«ng ®oµn míi ®­îc thµnh lËp ë 42% doanh nghiÖp, ch­a ph¸t huy ®­îc ®Çy ®ñ t¸c dông. ChÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam cßn h¹n chÕ, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp vÒ lao ®éng kü thuËt cã tay nghÒ cao, kü thuËt lao ®éng kÐm, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, do ®ã thÕ m¹nh cña ta bÞ suy yÕu dÇn. Nh÷ng h¹n chÕ néi t¹i cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam cµng béc lé râ h¬n d­íi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, lµm mÊt dÇn lîi thÕ vèn cã cña n­íc ta, g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn viÖc thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. BiÓu hiÖn næi bËt cña t¸c ®éng nµy lµ l­îng vèn ®¨ng ký cã xu h­ëng gi¶m sót ®¸ng kÓ tõ n¨m 1996. So víi n¨m tr­íc, vèn ®¨ng ký cÊp míi n¨m 1997 gi¶m 49%, n¨m 1998 gi¶m 16%, n¨m 1999 gi¶n 60%, n¨m 2000 cã dÊu hiÖu phôc håi - t¨ng 16% nh­ng chñ yÕu lµ nhê dù ¸n dÇu khÝ Nam C«n S¬n víi quy m« lín 1,2 tû USD ®­îc cÊp phÐp vµo thêi ®iÓm gÇn cuèi n¨m; n¨m 2001 cã 519 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng ký ®¹t 2,329 tû USD ViÖc ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó chÊn chØnh kÞp thêi nh÷ng h¹n chÕ gi¶i quyÕt khã kh¨n cho nhµ ®Çu t­, n©ng cao tÝnh hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­; ®Èy m¹nh h¬n n÷a céng t¸c thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi; trong ®ã tËp trung vµo mét sè thÞ tr­êng ®Çu t­ träng ®iÓm, lµ thùc sù cÇn thiÕt ®èi víi ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay ®Ó cã thÓ tËn dông ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm cña dßng vèn quan träng nµy khi c¹nh tranh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng gay g¾t. thÞ tr­êng ®Çu t­ ®Çy tiÒm n¨ng Mü víi nh÷ng ®Æc tr­ng riªng biÖt ch¾c ch¾n lµ n»m trong tÇm ng¾m cña ViÖt Nam. II. ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü vµo ViÖt Nam 1. Quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ ViÖt - Mü 1.1. Tæng quan vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ ViÖt - Mü 1.1.1. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt - Mü Trong c¶ hai thêi kú, tr­íc vµ sau khi xãa bá cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam (ngµy 3/2/1994), quan hÖ th­¬ng m¹i vÉn lµ quan hÖ chñ yÕu trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai n­íc ViÖt - Mü. Cho dï Mü ®· ¸p dông ®¹o luËt cÊm vËn trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, tÝn dông ng©n hµng..v.v. ®èi víi miÒn B¾c ViÖt Nam tõ th¸ng 5/1964 vµ ®èi víi c¶ n­íc ViÖt Nam thèng nhÊt th¸ng 4/1975 nh­ng th«ng qua c¸c con ®­êng c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp (c¶ chÝnh ng¹ch vµ tiÓu ng¹ch), ViÖt Nam vÉn cã nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ víi Mü (Chñ yÕu lµ h×nh thøc viÖn trî) víi mét tæ chøc kinh tÕ (chñ yÕu lµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ) cña Mü. Theo sè liÖu thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i Mü, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña Mü sang ViÖt Nam qua con ®­êng gi¸n tiÕp 3 n¨m thËp kû 80: n¨m 87, 88, 89 lÇn l­ît lµ 23 triÖu USD, 15 triÖu USD, vµ 11 triÖu USD. §Æc ®iÓm chñ yÕu cña thêi kú nµy lµ quan hÖ mét chiÒu, chØ cã Mü xuÊt khÈu sang ViÖt Nam, cßn vÒ phÝa ViÖt Nam th× ch­a cã hµng hãa xuÊt khÈu sang Mü. Nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, vÒ phÝa Mü, cïng víi lé tr×nh h­íng tíi b·i bá lÖnh cÊm vËn cña Mü ®èi víi ViÖt Nam, b¾t ®Çu tõ th¸ng t­ n¨m 1992, chÝnh phñ b¾t ®Çu cho phÐp c¸c c«ng ty cña hä xuÊt khÈu mét sè hµng hãa sang ViÖt Nam, trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c lo¹i hµng hãa tiªu dïng thiÕt yÕu. TiÕp ®ã chÝnh phñ Mü ®· tiÕn thªm mét b­íc, cho phÐp c¸c c«ng ty cña hä cã ®ñ ®iÒu kiÖn më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam, tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶ thi c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i gi÷a 2 n­íc trªn c¬ së ®ã cho phÐp c¸c c«ng ty Mü tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh t¹i ViÖt Nam. Tuy míi chØ ë møc ®é th¨m dß, nh­ng chÝnh phñ Mü còng ®a tiÕn hµnh xem xÐt vµ ®Ò ra nh÷ng ®iÒu kiÖn quy ®Þnh vÒ viÖc cÊp giÊy phÐp, cho phÐp c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n muèn kinh doanh, bu«n b¸n víi ViÖt Nam. Trong khi ®ã nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang ë nh÷ng b­íc ®i ®Çu tiªn, thùc hiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc, víi ph­¬ng ch©m chñ ®¹o lµ më cöa víi tÊt c¶ c¸c b¹n hµng n­íc ngoµi cã thiÖn chÝ hîp t¸c, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc kinh tÕ th­¬ng m¹i, nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Víi nh÷ng tiÒn ®Ò thuËn lîi cã ®­îc tõ c¶ hai phÝa, quan hÑ th­¬ng m¹i gi÷a 2 n­íc ViÖt Nam - Mü ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng dÊu hiÖu khëi s¾c. N¨m 1990, ViÖt Nam b¾t ®Çu cã nh÷ng l« hµng ®Çu tiªn xuÊt sang Mü, víi gi¸ trÞ hµng hãa kho¶ng 5.000USD, con sè nµy tiÕp tôc t¨ng lªn gÇn gÊp ®«i 9.000USD n¨m 1991; 11.000USD n¨m 1992 vµ n¨m 1993 chØ ngãt mét n¨m lÖnh cÊm vËn cña Mü víi ViÖt Nam chÝnh thøc ®­îc b·i bá, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü ®· t¨ng tíi 58.000USD tûc lµ gÊp h¬n 11,5 lÇn víi n¨m 1990. MÆc dï vÉn n»m trong sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña c¶ 2 n­íc nh­ng nhËp khÈu hµng hãa cña Mü vµo ViÖt Nam còng cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. N¨m 1991, tæng gi¸ trÞ hµng hãa ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Mü lµ 1,1 triÖu USD, n¨m 1992 lµ 2 triÖu USD, n¨m 1993 lµ 3,8 triÖu USD (t¨ng gÊp ®«i n¨m 1992 vµ gÊp 3 lÇn so víi n¨m 1991). Nh­ vËy, chØ trong vßng 3 n¨m tõ 1991 - 1993 gi¸ trÞ l­îng hµng nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam ®· sÊp xØ 7 triÖu USD so víi 5 triÖu USD thêi kú 5 n¨m tr­íc ®ã 1986 - 1990. TiÕp theo sù kiÖn cùu Tæng thèng Mü B. Clinton chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam vµo ngµy 03/02/1994 lµ viÖc Bé tr­ëng Th­¬ng m¹i Hoa kú ®· chÝnh thøc tiÕn hµnh chuyÓn ViÖt Nam tõ nhãm Z (lµ nhãm n­íc n»m trong ®èi t­îng bÞ h¹n chÕ th­¬ng m¹i) ë møc cao nhÊt cña Mü) lªn nhãm Y (lµ nhãm c¸c n­íc Ýt bÞ h¹n chÕ h¬n trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi Mü), vµ chÝnh phñ Mü còng ®ång thêi tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc chuÈn bÞ chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i víi ViÖt Nam. §©y chÝnh lµ nh÷ng sù kiÖn quan träng ®Çu tiªn ®¸nh dÊu b­íc v­ît bËc trong cñng cè vµ ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a 2 n­íc. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 1994, tûc lµ chØ h¬n 10 th¸ng sau khi b·i bá lÖnh cÊm vËn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam sang Mü ®· t¨ng vät lªn tíi 50,4 triÖu USD, n¨m 1995 lµ 200 triÖu USD vµ ngµy trong n¨m nµy Mü ®· trë thµnh mét trong 10 n­íc hµng ®Çu nhËp khÈu cña ViÖt Nam; n¨m 1996 con sè nµy lµ 303 triÖu USD, c¶i thiÖn vÞ trÝ lªn thø 7, n¨m 1997 lµ 372 triÖu USD, n¨m 1998 lµ 519 triÖu USD tûc lµ gÊp 5 lÇn víi n¨m 1994, n¨m ®Çu tiªn sau khi thùc hiÖn b·i bá lÖnh cÊm vËn; n¨m 2000 lµ 820 triÖu USD; n¨m 2001 lµ 1107 triÖu USD (T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng sè 4/2002). Cïng víi xuÊt khÈu sang Mü, nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam còng kh«ng ngõng t¨ng lªn. N¨m 1994 lµ 172 triÖu USD, n¨m 1995 lµ 252 triÖu USD, n¨m 1996 lµ 616 triÖu USD - ®øng thø 10 trong sè c¸c n­íc nhËp khÈu lín nhÊt vµo ViÖt Nam, n¨m 1997 lµ 278 triÖu USD n¨m 1998 lµ 269,5 triÖu USD, n¨m 2000 lµ 280 triÖu USD, n¨m 2001 lµ 302 triÖu USD (T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng sè 6/2001). VÒ c¬ cÊu hµng hãa trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a 2 n­íc cho thÊy mÆc dï c¬ cÊu hµng hãa n«ng nghiÖp xuÊt sang Mü cã xu h­íng gi¶m ®i theo thêi gian tõ 76% n¨m 1994 - 1995 xuèng cßn 56% n¨m 1996 - 1997 vµ trªn 45% n¨m 2000 - 2001. Hµng phi n«ng nghiÖp trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cua ViÖt Nam sang Mü cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng lªn tõ 24% lªn tíi 44% råi 55% trong cïng thêi kú. Nh­ng nh×n chung hµng n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû phÇn lín. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001, gÇn 8 n¨m sau khi Mü chÝnh thøc b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam; mét kho¶ng thêi gian kh«ng dµi so víi c¶ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét n­íc, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc kh«ng chØ ph¸t triÓn rÊt nhanh vÒ mÆt sè l­îng mµ cßn cã c¶ sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu hµng hãa xuÊt - nhËp khÈu theo chiÒu h­íng cã lîi cho c¶ hai phÝa. C¸c nhµ doanh nghiÖp Mü b¾t ®Çu chó träng ®Õn ViÖt Nam nh­ mét n­íc kh«ng chØ cã tiÒm n¨ng vÒ n«ng nghiÖp mµ cßn lµ n­íc cã nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n vµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o rÊt cã triÓn väng. 1.1.2. Quan hÖ ®Çu t­ Còng gièng nh­ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam nh÷ng n¨m 80 hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ, tuy nhiªn ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu kh¶ quan trong lÜnh vùc nµy vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90 tr­íc khi lÖnh cÊm vËn ®­îc xãa bá. KÓ tõ khi ViÖt Nam ban hµnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµo th¸ng 12/1987 vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc kÓ tõ th¸ng 01/1998, ng­êi ®i tiªn phong trong ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam t¹i thêi ®iÓm nµy lµ C«ng ty “Thaibinh Glass Enamel JVC” ®· ®¨ng ký chÝnh thøc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam ngµy 14/7/1988 víi sè vèn ®Çu t­ khiÕm tèn lµ 280 ngµn USD. N¨m 1989, cã thªm 2 c«ng ty Mü ®¨ng ký ®Çu t­ vµo ViÖt Nam víi sè vèn t¨ng gÊp 6 lÇn so víi sè vèn cña c«ng ty ®Çu tiªn. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1993, chØ rÊt ng¾n tr­íc khi Mü xãa bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam - ngµy 03/02/1994 ®· cã tíi 7 c«ng ty Mü ®Çu t­ vµo ViÖt Nam víi l­îng vèn ®¨ng ký chÝnh thøc lµ 29,56 triÖu USD, mét con sè khiªm tèn trong thêi gian 5 n¨m. Trong 3 n¨m tiÕp theo (1994 - 1996), ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam ®· ngµy cµng t¨ng lªn c¶ vÒ sè l­îng c¸c c«ng ty lÉn sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký chÝnh thøc. N¨m 1994, ngay sau khi lÖnh cÊm vËn ®­îc b·i bá, ®· cã tíi 18 c«ng ty Mü ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, n¨m 1995 lµ 23 c«ng ty, n¨m 1996 lµ 13 c«ng ty. Nh­ vËy, tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1996 ®· cã tæng céng 61 c«ng ty Mü ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Cïng víi th­¬ng m¹i, ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam tiÕp tôc t¨ng m¹nh trong giai ®o¹n 1997 - 2001. TÝnh ®Õn hÕt ngµy 19/11/2002, theo b¸o c¸o cña Vô ®Çu t­ n­íc ngoµi - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, th× Mü ®øng ë vÞ trÝ thø 13 trong danh s¸ch c¸c nhµ ®Çu t­ lín vµo ViÖt Nam víi 187 dù ¸n vµ tæng sè vèn trªn 1,73 tû USD (cã 151 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¹t 1,077 tû USD) §Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn trªn nhiÒu lÜnh vùc trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ trong c¸c ngµnh c«ng nghÖ kü thuËt cao nh­ dÇu khÝ, ®iÖn tö, tin häc, chÕ t¹o « t«, dÞch vô m¸y bay, x©y dùng, c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c ngµnh dÞch vô ®ßi hái chi phÝ qu¶ng c¸o nh­: mü phÈm, n­íc gi¶i kh¸t. Tuy tèc ®é ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam cuèi n¨m 1997 cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i do t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè kh¸ch quan nh­: khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c nh©n tè kh¸c nh­ viÖc chÝnh phñ Mü cho phÐp c¬ quan ph¸t triÓn th­¬ng m¹i Mü (TDA) chÝnh thøc më c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, sù cÊp phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam cña Ng©n hµng xuÊt s¶n - nhËp khÈu vµ tæ chøc ®Çu t­ t­ nh©n h¶i ngo¹i (OPIC), còng nh­ HiÖp ®Þnh vÒ b¶n quyÒn gi÷a 2 ChÝnh phñ ®­îc Ngo¹i tr­ëng hai n­íc ký ngµy 27/6/1997 vµ ®Æc biÖt gÇn ®©y lµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt - Mü (ký ngµy 13/7/2000, phª chuÈn ngµy 4/12/2002), ®· t¹o c¬ së ph¸p lý vµ nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng trong viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ hai n­íc nhÊt lµ lÜnh vùc ®Çu t­ (sÏ ph©n tÝch kü ë phÇn 2). 1.2. TriÓn väng vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i - ®Çu t­ ViÖt - Mü Lµ thµnh viªn cña ASEAN, APEC, AFTA, ViÖt Nam hiÖn lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng cña khu vùc Ch©u ¸ ch­a ®­îc khai th¸c, víi nh÷ng lîi thÕ so s¸nh s½n cã vÒ nguån lùc, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÒ sù æn ®Þnh cña hÖ thèng chÝnh trÞ - x· héi cïng víi ®­êng lèi kiªn tr× më cöa cña chÝnh phñ trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®ang hÊp dÉn rÊt nhiÒu n­íc trong quan hÖ th­¬ng m¹i ®Çu t­ trªn thÕ giíi. V× lý do nµy trong t­¬ng lai, ViÖt Nam n»m trong tiªu ®iÓm cña Mü nh»m më réng quan hÖ kinh tÕ nãi chung vµ quan hÖ th­¬ng m¹i ®Çu t­ nãi riªng sÏ kh«ng lµ ®iÒu ®¸ng ng¹c nhiªn. Tuy vËy, trong quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt ®èi víi xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam, Mü vÉn lµ mét thÞ tr­êng t­¬ng ®èi xa l¹. Do vËy, ViÖt Nam ph¶i cã ph­¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó thÝch øng víi thÞ tr­êng nµy ngay tõ ®Çu kÓ c¶ viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng, thñ thuËt kinh doanh, th«ng lÖ kinh doanh, ®Æc ®iÓm, thãi quen, thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng hay ng­êi tiªu dïng... Ch¼ng h¹n, ®Æc ®iÓm næi bËt cña thÞ tr­êng Mü lµ thãi quen sö dông hµng hãa ng¾n, ng­êi tiªu dïng th­êng cã thãi quen thay ®æi ®å dïng hµng ngµy. §Æc biÖt hä rÊt muèn t¹o ra ®­îc sù c©n b»ng trong cuéc sèng, thÝch sö dông c¸c lo¹i hµng hãa gÇn gòi víi thiªn nhiªn nh­ hµng thñ c«ng, mü nghÖ... V× vËy, n¾m b¾t ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, khã kh¨n víi chóng ta lµ chi phÝ cho ho¹t ®éng kh¶o s¸t, th©m nhËp thÞ tr­êng sÏ rÊt cao, søc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam cßn kÐm vµ thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü. Trong quan hÖ ®Çu t­, viÖc n¾m b¾t ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm vÒ ph­¬ng thøc, h×nh thøc ®Çu t­ còng nh­ ®Æc ®iÓm vÒ qu¶n lý cña nhµ ®Çu t­ Mü lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam. Lµm ®­îc viÖc nµy ®ßi hái ph¶i cã thêi gian, kinh nghiÖm lµm viÖc víi c¸c nhµ ®Çu t­ Mü trong thêi gian qua ®· cho thÊy, kh¸c víi c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n vµ mét sè n­íc Ch©u ¸ kh¸c, ®Çu t­ cña Mü phÇn lín th­êng tËp trung trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm l­îng vèn vµ kü thuËt cao, sè dù ¸n kh«ng nhiÒu nh­ng quy m« cña dù ¸n th­êng kh¸ lín vµ cã xu h­íng nghiªng vÒ thùc hiÖn c¸c dù ¸n 100% vèn cña Mü (mÆc dï hiÖn nay h×nh thøc liªn doanh cña c¸c nhµ ®Çu t­ Mü vÉn lµ chñ yÕu ë ViÖt Nam. VÒ qu¶n lý trong ®Çu t­, trong khi c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n th­êng thÝch sö dông nhiÒu chuyªn gia n­íc ngoµi trong thêi gian dµi th× Mü l¹i cã xu h­íng ®µo t¹o nhanh c¸c chuyªn gia vµ c¸n bé qu¶n lý së t¹i ®Ó rót ng¾n thêi gian lµm viÖc cña chuyªn gia n­íc ngoµi. Ng­êi Mü ®¸nh gi¸ rÊt cao tÝnh lµm viÖc ®éc lËp vµ s¸ng kiÕn cña c¸ nh©n. §ång thêi víi nh÷ng cè g¾ng nh»m t×m hiÓu vµ n¾m b¾t ®Æc ®iÓm cña ®èi t¸c Mü, ViÖt Nam còng cÇn ph¶i thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng cè g¾ng vµ thiÖn chÝ cña m×nh ®Ó gióp ng­êi Mü hiÓu h¬n vÒ chóng ta nh»m t¹o nªn ®­îc mèi quan hÖ hîp t¸c trªn c¬ së hiÓu biÕt lÉn nhau vµ cïng cã lîi. Trong thêi gian tíi, viÖc thùc thi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt - Mü sÏ lµ c¬ héi lín cho sù ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ gi÷a hai n­íc. MÆc dï kh«ng thÓ phñ nhËn mét ®iÒu lµ c¬ héi th­êng ®i liÒn víi th¸ch thøc, vÒ thùc chÊt ®©y lµ quan hÖ tû lÖ thuËn vµ kh«ng dÔ dµng v­ît qua. Nh­ng ch¾c ch¾n lµ víi tÊt c¶ nh÷ng g× mµ hai n­íc ViÖt Nam - Mü ®·, ®ang vµ sÏ lµm trong x©y dùng, cñng cè vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ th­¬ng m¹i - ®Çu t­, chóng ta cã thÓ hoµn toµn tin t­ëng vµo triÓn väng t­¬i s¸ng vÒ mèi quan hÖ nµy gi÷a hai n­íc trong t­¬ng lai. 2. Thùc tr¹ng ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua 2.1. TiÕn tr×nh ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam Lµ mét bé phËn cña luång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch¶y vµ ViÖt Nam, ®Çu t­ cña Mü t¹i ViÖt Nam qua 3 giai ®o¹n thu hót cã nh÷ng biÕn ®æi quan träng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng giai ®o¹n thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam: giai ®o¹n th¨m dß (1988 - 1990), giai ®o¹n khëi s¾c (1991 - 1995), giai ®o¹n suy gi¶m (1996 - 2000) vµ ®ang trong giai ®o¹n phôc håi ph¸t triÓn. B¶ng 8: Vèn ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam giai ®o¹n 1988 - 2002 Giai ®o¹n 88 - 90 91 - 95 96 - 00 01 - 02 88 - 02 Tæng vèn ®Çu t­ 2,56 759,92 583,38 386,139 1.731,999 Tû träng trong tæng vèn §TNN 0,16 4,68 2,81 3,15 3,94 Nguån: Vô ®Çu t­ n­íc ngoµi – Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng dï biÕn ®éng cïng chiÒu víi dßng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c«ng nghiÖp nãi chung nh­ng nguån vèn nµy hÕt søc nh¹y c¶m víi mäi thay ®æi trong m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam víi tû träng trong tæng nguån vèn còng biÕn ®æi t­¬ng øng. Trong giai ®o¹n th¨m dß t×m hiÓu th¨m dß thÞ tr­êng, ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam rÊt nhá, chØ ®¹t tíi 3 triÖu USD, chiÕm tû träng kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng nguån vèn ®Çu t­ “th¨m dß”. Cïng víi sù gia t¨ng cña dßng vèn ®Çu t­ vµ c«ng nghiÖp, vèn ®Çu t­ cña Mü còng gia t¨ng ®¸ng kÓ, n©ng tû träng trong tæng nguån vèn lªn 4,6% khi ®Çu t­ n­íc ngoµi cã nh÷ng dÊu hiÖu suy gi¶m (do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, do nh÷ng yÕu kÐm néi t¹i cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam), nguån vèn ®Çu t­ cña Mü gi¶m sót víi téc ®é nhanh h¬n tæng nguån vèn, lµm gi¶m tû träng cña ®Çu t­ Mü xuèng cßn 2,8% nh­ng ®Õn 2001 - 2002 l¹i t¨ng lªn 3,15%, vËn ®éng cña dßng vèn nµy ®­îc biÓu thÞ ë ®å thÞ 1: §å thÞ 1: Vèn ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam giai ®o¹n 1988 - 2002 Tæng vèn ®Çu t­ Tû träng trong tæng vèn §TNN 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 Tuy nhiªn, nh­ phÇn trªn ®· ®Ò cËp, cÇn xem xÐt nhËn ®Þnh thªm qu¸ tr×nh vËn ®éng cña ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Mü vµo ViÖt Nam nh­ lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng cét mèc trong mèi quan hÖ gi÷a hai n­íc (víi 3 mèc c¬ b¶n lµ viÖc dì bá cÊm vËn, b×nh th­êng hãa quan hÖ, ký kÕt vµ thùc thi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a hai quèc gia), vµ d­íi gãc ®é ®Æc ®iÓm, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña Mü. 2.1.1. L­îng vèn vµ l­îng dù ¸n qua c¸c n¨m Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, Mü b¾t ®Çu cã dù ¸n ®Çu t­ vµo c«ng nghiÖp tõ n¨m 1988. Tr¶i qua h¬n 10 n¨m, ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam cã lóc th¨ng, lóc trÇm g¾n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ, Tuy nhiªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng ®Çu t­ cña Mü lµ mét trong nh÷ng dßng ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam. Vµo ®Çu n¨m 1994, viÖc chÝnh phñ Hoa kú b·i bá lÖnh cÊm vËn kÐo dµi gÇn 20 n¨m chèng ViÖt Nam ®· nhËn ®­îc sù ñng hé m¹nh mÏ tõ phÝa c¸c nhµ ®Çu t­ Mü nãi riªng còng nh­ giíi ®Çu t­ quèc tÕ nãi chung. Hä coi sù kiÖn nµy chÝnh lµ c¬ së cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña hä t¹i ViÖt Nam. Ch­a ®Çy 3 tiÕng ®ång hå sau khi Tæng thèng Hoa kú tuyªn bè hñy bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam, nh÷ng chai n­íc ngät Pepsi ®· ®­îc tung ra thÞ tr­êng ViÖt Nam tõ nhµ m¸y n­íc ngät quèc tÕ ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, hµng lo¹t c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®­îc nghiªn cøu, t×m hiÓu vµ ®µm ph¸n víi ®èi t¸c Vi._.cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay ch­a cho phÐp. Trong khi ®ã, c«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸ phæ biÕn trªn thÕ giíi ®­îc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, ®­îc tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. H×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ xu thÕ tÊt yÕu. V× vËy thö nghiÖm thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó rót ra nh÷ng kinh nghiÖm cÇn thiÕt tr­íc khi “luËt hãa” doanh nghiÖp lµ c«ng viÖc cÊp b¸ch cÇn ph¶i lµm ngay. NÕu ®iÒu nµy ®­îc thùc hiÖn sÏ gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc kÝch thÝch nhµ ®Çu t­ Mü ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Hai lµ, xãa bá quy ®Þnh vÒ tû lÖ gãp vèn tèi thiÓu cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong doanh nghiÖp liªn doanh. ®iÒu 8 LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam quy ®Þnh “phÇn vèn gãp cña bªn n­íc ngoµi hoÆc c¸c bªn n­íc ngoµi vµo vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp liªn doanh kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ møc cao nhÊt theo sù tháa thuËn cña c¸c bªn nh­ng kh«ng d­íi 30% vèn ph¸p ®Þnh”. Quy ®Þnh nµy lµ phï hîp trong giai ®o¹n hiÖn nay khi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Song, khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü cã hiÖu lùc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã quyÒn ®Çu t­ vµo Mü vµ kh«ng bÞ rµng buéc bëi ®iÒu kiÖn t­¬ng tù. Do vËy, quy ®Þnh ®ã tÊt yÕu ph¶i ®­îc xãa bá trong LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam theo tiÕn tr×nh quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü. Ba lµ, thay ®æi c¬ b¶n vÒ nguyªn t¾c ®iÒu hµnh trong c¸c doanh nghiÖp liªn doanh. §iÒu 14 cña LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam (cã hiÖu lùc tõ 1/7/2002) quy ®Þnh “nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp liªn doanh gåm: bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm tæng gi¸m ®èc, phã tæng gi¸m ®èc thø nhÊt; söa ®æi bæ sung ®iÒu lÖ doanh nghiÖp do Héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh theo nhiÒu nguyªn t¾c nhÊt trÝ gi÷a c¸c thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ cã mÆt t¹i cuéc häp”. Nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong ®iÒu hµnh doanh nghiÖp liªn doanh ®ã nh»m môc ®Ých “b¶o hé” cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong c¸c liªn doanh do tû lÖ gãp vèn cña bªn ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ vµ th«ng th­êng b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt. §ã lµ ®iÒu hîp lý vµ rÊt cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Song c«ng b»ng mµ xÐt chóng ta ph¶i thõa nhËn r»ng; ®ã lµ nguyªn t¾c kh«ng hoµn toµn phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ trong hîp t¸c kinh doanh. HiÖn nay nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®ang thùc hiÖn nguyªn t¾c phæ biÕn lµ quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng trong mét doanh nghiÖp liªn doanh thuéc vÒ bªn gãp vèn víi tû lÖ cao nhÊt. Nh­ vËy, ch¾c ch¾n r»ng; nguyªn t¾c nhÊt trÝ dï trong ph¹m vi hÑp h¬n n÷a còng sÏ kh«ng thÓ tån t¹i trong LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü cã hiÖu lùc. Trªn thùc tÕ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· ®­îc phª chuÈn vµ cã hiÖu lùc thi hµnh nh­ng nh÷ng bÊt cËp nªu trªn trong LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vÉn ch­a ®­îc söa ®æi bæ sung mét c¸ch triÖt ®Ó cho phï hîp. Tuy nhiªn, viÖc söa ®æi bæ sung v¨n b¶n luËt chØ lµ b­íc khëi ®Çu mang tÝnh ®¬n thuÇn. Quan träng h¬n cÇn nhanh chãng n©ng cao n¨ng lùc cña bªn ViÖt Nam trong liªn doanh. Trong giai ®o¹n hiÖn nay chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc mét thùc tr¹ng; bªn ViÖt Nam trong kh«ng Ýt liªn doanh vµ kh¸ nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®ang rÊt yÕu vÒ c«ng nghÖ, n¨ng lùc qu¶n lý... vµ do ®ã còng rÊt yÕu trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Nguyªn nh©n c¬ b¶n vµ bao trïm lµ c¬ chÕ qu¶n lý cßn mang nÆng dÊu Ên “bao cÊp”; chÕ ®é së h÷u ch­a râ rµng; hÖ thèng ph¸p luËt cßn chång chÐo; t×nh tr¹ng h×nh sù hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ lµm triÖt tiªu søc s¸ng t¹o vµ ý trÝ ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­. §Ó n©ng cao n¨ng lùc cña bªn ViÖt Nam trong c¸c liªn doanh phï hîp víi yªu cÇu mang tÝnh quy luËt cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü cÇn ph¶i cã nh÷ng c¶i c¸ch cÇn thiÕt cña bé luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam hiÖn hµnh kh«ng quy ®Þnh râ c¸c TRIMS cÇn lo¹i bá ngay theo HiÖp ®Þnh (vÒ c¸c yªu cÇu ®èi víi c©n ®èi th­¬ng m¹i vµ kiÓm so¸t ngo¹i hèi ®èi víi hµng nhËp khÈu). Nh­ng cÇn cã ®Þnh h­íng söa ®æi ®èi víi mét sè quy ®Þnh kh¸c nh­: quy ®Þnh vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ ph¶i g¾n víi ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu, quy ®Þnh vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ ph¶i xuÊt khÈu Ýt nhÊt 80% s¶n phÈm (®­îc nªu trong danh môc ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn t¹i NhÞ ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam). Thêi h¹n lo¹i bá theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i lµ 5 n¨m kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. Nh÷ng söa ®æi trªn lµ cÇn thiÕt nh­ng còng ph¶i nhËn thÊy r»ng vÊn ®Ò khiÕm khuyÕt nghiªm träng mang tÝnh chiÕn l­îc l©u dµi trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc t¸ch thµnh mét m¶ng riªng dïng ®Ó ®èi xö riªng víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang t¹o ra mét quy chÕ hoµn toµn kh¸c biÖt víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Môc tiªu l©u dµi cÇn ph¶i ®¹t tíi lµ mäi doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®Òu ®­îc chÕ ®Þnh mét luËt chung vµ tiÕn tíi x©y dùng mét luËt ®Çu t­ chung ¸p dông cho c¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ trong n­íc. 2.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý liªn quan ®Õ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bªn c¹nh nh÷ng söa ®æi trong LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi, còng cÇn ph¶i hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p lý chung vÒ kinh tÕ ®Ó t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh, b×nh ®¼ng, sím ban hµnh luËt vÒ kinh doanh bÊt ®éng s¶n, luËt c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn... CÇn hoµn thiÖn mét sè quy ®Þnh liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ quy ®Þnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ, së h÷u trÝ tuÖ, c¶i tiÕn hÖ thèng tÝn dông, b¶o l·nh ®Çu t­... Hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p chÝnh s¸ch vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ GTGT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt; Ban hµnh thªm c¸c quy ®Þnh ch­a râ rµng trong luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­: c¸c quy ®Þnh vÒ thanh lý, ph¸ s¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi . 3. Hoµn thiÖn mét sè chÝnh s¸ch nh»m t¹o thuËn lîi h¬n cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña Mü. Bªn c¹nh viÖc høa hÑn thµnh c«ng cña c¸c dù ¸n trong t­¬ng lai, thµnh c«ng cña c¸c dù ¸n ®ang triÓn khai sÏ lµ ®éng lùc m¹nh ®Ó t¨ng c­êng ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam. Khi nhËn ®Þnh vÒ sù dÌ dÆt cña c¸c nhµ ®Çu t­ Mü thêi gian gÇn ®©y «ng Peter Rycler - chñ tÞch phßng th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü ®· nãi “triÓn väng thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp Mü sÏ ®­îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ. ViÖc cÇn thiÕt nhÊt mµ chÝnh phñ ViÖt Nam cÇn lµm b©y giê lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Mü hiÖn ®ang tiÕn hµnh ë ViÖt Nam cã thÓ thu ®­îc lîi nhuËn . khi nh÷ng kho¶n lîi nhuËn thùc sù chøng minh r»ng m«i tr­êng ®Çu t­ ®· thay ®æi, c¸c nhµ ®Çu t­ Mü sÏ l¹i tiÕp tôc ®Çu t­ trªn quy m« lín vµo ViÖt Nam”. ChÝnh v× vËy, cÇn thiÕt ph¶i ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó th¸o gì khã kh¨n mµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ c¸c nhµ ®Çu t­ Mü nãi riªng hiÖn ®ang gÆp ph¶i. 3.1. TiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­ TiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­ ®ång thêi còng lµ mét b­íc ®Ó thùc hiÖn cam kÕt vÒ chÕ mét gi¸ trong nghÞ ®Þnh. QuyÕt ®Þnh 153/1998 Q§-TTG cña thñ t­íng chÝnh phñ lµ b­íc ®i ®Çu tiªn thùc hiÖn lé tr×nh tiÕn tíi t¹o dùng mét mÆt b»ng thèng nhÊt gi¸ hµng hãa, dÞch vô ®èi víi doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng IV. Trong n¨m 2003 cÇn tiÕp tôc ®iÒu chØnh mét b­íc gi¸, phÝ c¸c hµng hãa, dÞch vô ®Ó sau mét hai n¨m (®Õn n¨m 2005) vÒ c¬ b¶n thùc hiÖn mét mÆt b»ng thèng nhÊt mét sè gi¸, phÝ cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tr­íc hÕt thu hÑp kho¸ng c¸ch vÒ c¸c lo¹i gi¸ phÝ vÒ ®¨ng kiÓm ph­¬ng tiÖn c¬ giíi, phÝ c¶ng biÓn, phÝ qu¶ng c¸o, ban hµnh khung gi¸ thèng nhÊt vÒ tiÒn ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng; tiÕp tôc lé tr×nh gi¶m gi¸ c­íc viÔn th«ng, gi¸ vÐ m¸y bay néi ®Þa... c¨n cø t×nh h×nh kinh tÕ chung, t×nh h×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp liªn quan. Kiªn quyÕt kh«ng ban hµnh thªm c¸c lo¹i gi¸ míi víi sù ph©n biÖt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.2. §iÒu chØnh vÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai Ngoµi vÊn ®Ò thÕ chÊp quyÒn sö dông, chóng ta ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ gi¸ cho thuª ®Êt, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü trong qu¸ tr×nh liªn doanh víi ViÖt Nam. Chóng ta còng nªn thay viÖc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt b»ng viÖc nhµ n­íc cho thuª ®Êt. §iÒu nµy sÏ gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü chñ ®éng h¬n trong viÖc thay ®æi h×nh thøc ho¹t ®éng cña m×nh. HiÖn nay, trong rÊt nhiÒu c«ng ty liªn doanh víi Mü, gi¸ trÞ gãp vèn cña phÝa ViÖt Nam chñ yÕu lµ gãp b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt. ChÝnh v× thÕ, khi nhµ ®Çu t­ Mü muèn chuyÓn sang h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi th× rÊt khã kh¨n trong viÖc ®Þnh gi¸ vµ ph©n chia gi¸ trÞ doanh nghiÖp. 3.3. §iÒu chØnh chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh, tÝn dông, ngo¹i hèi. Chóng ta ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü tiÕp cËn víi thÞ tr­êng vèn; ®­îc vay vèn tÝn dông kÓ c¶ trung vµ dµi h¹n t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®äng t¹i ViÖt Nam tïy thuéc vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña dù ¸n vµ cã thÓ ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n cñ c«ng ty mÑ ë n­íc ngoµi. Chóng ta còng cÇn x©y dùng quy chÕ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ cã vèn ®Çu t­ cña Mü nãi riªng, ban hµnh c¸c chuÈn mùc vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ; ®ång thêi ®¶m b¶o sù qu¶n lý chÆt chÏ cña nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ®ã. Chóng ta còng cÇn cã nh÷ng bæ sung chÝnh s¸ch ­u ®·i vµ cã søc hÊp dÉn cao ®èi víi nh÷ng lÜnh vùc, nh÷ng ®Þa bµn vµ nh÷ng dù ¸n cÇn thu hót vèn ®Çu t­ cña Mü, ®Æc biÖt lµ nh÷ng dù ¸n cã yªu cÇu vèn lín, hµm l­îng khoa häc kü thuËt cao nh­ khai kho¸ng, dÇu khÝ, x©y dùng d©n dông... §Ó thu hót ®­îc ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü v¸o c¸c lÜnh vùc, c¸c dù ¸n ­u tiªn khuyÕn khÝch ®Çu t­, chóng ta cÇn t¹o dùng vµ c«ng bè mét hÖ thèng c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i cã søc c¹nh tranh cao. ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu cã ­u ®·i ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp c«ng nghÖ cao nh­ s¶n xuÊt c¬ khÝ, ®iÖn tö, thiÕt bÞ viÔn th«ng, c¬ khÝ chÕ t¹o, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn còng hÕt sø cÇn thiÕt. Ngoµi ra, chóng ta nªn bæ sung c¸c ­u ®·i cao h¬n ®èi víi c¸c dù ¸n vÒ chÕ biÕn n«ng - l©m - thñy s¶n; ®Çu t­ vµo n«ng th«n vµ c¸c ®Þa bµn cã diÒu kiÖn kinh tÕ khã kh¨n. §èi víi mét sè h¹n chÕ cña mét sè dù ¸n ®Æc biÖt quan träng, chóng ta nªn xö lý ®Æc c¸ch vµ cã hç trî hîp lý trong khu«n khæ nh÷ng cam kÕt theo lé tr×nh thùc thi nh÷ng ®iÒu kho¶n ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i. Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng cã thÓ sö dông ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña Mü ®Èy m¹nh h¬n n÷a vµo xuÊt khÈu (khuyÕn khÝch chÕ biÕn s©u, sö dông nguyªn vËt liÖu s½n cã trong n­íc, t¹o gi¸ trÞ gia t¨ng cao). 3.4. Xö lý linh ho¹t h¬n n÷a c¸c h×nh thøc ®Çu t­. Mçi h×nh thøc ®Çu t­, liªn doanh hay 100% vèn n­íc ngoµi, tuy cã vÞ trÝ ®Æc thï riªng nh­ng ®Òu n»m trong quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, quy ho¹ch nghµnh vµ l·nh thæ, quy ho¹ch c¸c s¶n phÈm quan träng, chÞu sù ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam vµ sù qu¶n lý gi¸m s¸t, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Do ®ã, ngoµi c¸c dù ¸n kh«ng cÊp phÐp ®Çu t­, c¸c dù ¸n do yªu cÇu an ninh, quèc phßng, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa,thuÇn phong mü tôc vµ nh÷ng dù ¸n quèc tÕ d©n sinh quan träng, cÇn më réng danh môc c¸c dù ¸n cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Trªn c¬ së tiªu chÝ ®ã, chóng ta nªn cho phÐp c¸c liªn doanh gi÷a ViÖt Nam - Mü, trong mét sè tr­êng hîp, ®­îc chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­ sang doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi hay 100% vèn ViÖt Nam. §èi víi c¸c liªn doanh hiÖn nay, hoÆc trong t­¬ng lai gÇn lµm ¨n cã l·i vµ nh÷ng liªn doanh quan träng cÇn ph¸t huy duy tr×, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn th¸o gì khã kh¨n, gi¶i quyÕt døt ®iÓm c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh, cho vay tÝn dông ®Ó doanh nghiÖp ViÖt Nam trong liªn doanh n©ng dÇn tû lÖ gãp vèn, t¨ng c­êng c¸n bé cã n¨ng lùc ®Ó c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ph¸t huy t¸c dông, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. CÇn cã chÝnh s¸ch vµ t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n liªn doanh víi c¸c nhµ ®Çu t­ Mü, ®ång thêi ®Èy m¹nh thu hót thªm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c nh­: BTO, BOT, BT, nh»m ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc ®Çu t­ vµ khai th¸c thªm kªnh ®Çu t­ míi. 3.5. §a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi §a d¹ng hãa h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi còng lµ mét gi¶i ph¸p ®Ó khai th¸c thªm c¸c kªnh ®Çu t­ míi nh­ cho phÐp thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c«ng ty hîp danh, ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h×nh thøc mua l¹i vµ s¸p nhËp; xem xÐt viÖc cho phÐp c¸c tËp ®oµn lín cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam thµnh lËp c¸c c«ng ty qu¶n lý vèn (Holding Company) ®Ó ®iÒu hµnh chung c¸c dù ¸n; ®Èy nhanh tiÕn tr×nh thùc hiÖn chñ tr­¬ng thÝ ®iÓm cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.6. Më réng ph¹m vi ®Çu t­ vµo khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Nh­ chóng ta ®· biÕt môc ®Ých ®Çu t­ cña Mü vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngoµi môc tiªu kinh tÕ cßn nh»m môc ®Ých hç trî cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy, ®Ó cã thÓ t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü chóng ta cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n mét c¸ch cã ®Þnh h­íng. Trong mét bµi viÕt víi nhan ®Ò: “®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam, nhËn ®Þnh vµ b×nh luËn”, «ng Irway Jay Robinson, céng t¸c viªn cña c«ng ty luËt Philips Mizer Benzanien Krim & Ballon LLP, ng­êi s¸ng lËp lµ chñ tÞch phßng th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü ®· viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy nh­ sau: “hiÖn t¹i, hÇu hÕt c¸c c«ng ty tÇm cì trong n­íc ®Òu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp thuéc së h÷u cña chÝnh phñ; hÇu hÕt ®Òu lµm ¨n kh«ng cã l·i. Khi mét c«ng ty n­íc ngoµi t×m kiÕm ®èi t¸c rÊt cã thÓ hä cã thÓ nhËn ra r»ng mét Bé nµo ®ã lµ ®èi t¸c ViÖt Nam, mÆc dï lóc ®Çu nhµ ®Çu t­ Mü cã thÓ nghÜ hä ®ang quan hÖ víi mét doanh nghiÖp t­ nh©n. ng­êi ta ­íc tÝnh r»ng 96% tÊt c¶ c¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi ®Òu liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi c¸c doanh nghiÖp do nhµ n­íc ®iÒu hµnh. Râ rµng lµ c¸c quan chøc chÝnh phñ rÊt kh«ng muèn ®Ó quyÒn kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc r¬i vµo tay t­ nh©n. Còng kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng søc Ðp ®¸ng kÓ tõ phÝa ng­êi c«ng nh©n ®ang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp nµy ®ßi ng¨n chÆn viÖc t­ nh©n hãa v× sî mÊt viÖc lµm. ViÖc c¸c c¬ quan chÝnh phñ dÝnh lÝu vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña t­ nh©n vÉn vµ sÏ tiÕp tôc lµ mét c¸i g× ®ã rÊt th­êng nhËt”. ý kiÕn mµ «ng Robinson ®­a ra, xÐt trªn mét gãc ®é nµo ®ã còng cÇn ®­îc chóng ta l­u t©m bëi chÝnh sù h¹n chÕ viÖc ®Çu t­ vµo khu vùc kinh tÕ t­ nh©n còng lµm c¶n trë ®¸ng kÓ ®Õn thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü nãi riªng. ThiÕt nghÜ trong thêi gian tíi chóng ta ph¶i cã nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch vµ t¹i ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, còng nh­ më réng ph¹m vi ®Çu t­ cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü trong khu vùc kinh tÕ nµy. Cã thÓ thÊy khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ mét khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng, ngµy cµng cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng vµo nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. NÕu chóng ta cã nh÷ng biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý phï hîp th× khu vùc kinh tÕ nµy sÏ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña n­íc ta. 4. §æi míi vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ Mü C«ng t¸c vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ c¸c ®èi t¸c träng ®iÓm nh­ Mü, cÇn ®­îc ®æi míi c¶ vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn, theo mét kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh chñ ®éng, th­êng xuyªn vµ cã hiÖu qu¶. Tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh xóc tiÕn ®Çu t­ lµ nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, Bé, ngµnh, c¸c tûnh, Ban qu¶n lý c¸c khu c«ng nghiÖp. Trªn c¬ së quy ho¹ch ngµnh, s¶n phÈm, l·nh thæ vµ danh môc dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ ®­îc phª duyÖt; c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn chñ ®éng tiÕn hµnh vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ mét c¸ch cô thÓ, trùc tiÕp víi tõng dù ¸n, trùc tiÕp tõng tËp ®oµn, tõng c«ng ty, nhµ ®Çu t­ cã tiÒm n¨ng. N­íc ta lµ mét n­íc lín vÒ diÖn tÝch vµ d©n sè, giÇu tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ng l¹i thiÕu vèn, kü thuËt vµ kÐm vÒ tr×nh ®é qu¶n lý. V× vËy, muèn t¹o mét c¬ cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng cÇn cã mét ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ cÊp nhµ n­íc ®Ó ghÐp c¸c yÕu tè t¨ng tr­ëng kinh tÕ l¹i víi nhau, nh»m thu hót vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. C¬ cÊu kinh tÕ ®ã ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu sau: thu hót ®­îc c¸c lo¹i tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ cña thÕ giíi, ph¸t huy tèi ®a tiÒm lùc vÒ lao ®éng, tµi nguyªn vµ c¸c tiÒm lùc thÕ m¹nh kh¸c. C¸c nhµ khoa häc chia c«ng nghÖ ra ba cÊp ®é: 1) C«ng nghÖ kü thuËt cao vµ lao ®éng cã tay nghÒ cao. 2) C«ng nghÖ trung b×nh, ­u thÕ cña c¸c ngµnh truyÒn thèng kÕt hîp víi lao ®éng cã tay nghÒ trung b×nh 3) C«ng nghÖ thÊp vµ lao ®éng cã tay nghÒ nhÊt ®Þnh, ®­îc ®µo t¹o trong mét thêi gian ng¾n. Môc ®Ých cÊp ®é nµy lµ nh»m huy ®éng mäi lao ®éng nhµn rçi cña x· héi vµ tµi nguyªn dÔ kiÕm cña ®Êt n­íc ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho ®êi sèng vµ xuÊt khÈu. C¸c vïng ph¸t triÓn còng ®­îc ph©n chia nh­ sau: 1) Mét sè thµnh phè lín vµ c«ng nghiÖp th­¬ng m¹i ven biÓn(khu chÕ xuÊt, trung t©m, mËu dÞch tù do). 2) C¸c vïng phô cËn cña vïng trªn vµ c¸c thµnh phè nhá, ë ®©y cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu s¬ chÕ c¸ chi tiÕt m¸y mãc thiÕt bÞ, dÞch vô söa ch÷a, chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ c¸c nhu yÕu phÈm cho c¸c vïng trªn. 3) C¸c thÞ trÊn, ®iÓm d©n c­ phi n«ng nghiÖp míi h×nh thµnh, c¸c vïng n«ng nghiÖp nhiÒu d©n vµ miÒn nói. §©y lµ vïng t¹o ra nguyªn liÖu cung cÊp cho hai vïng trªn, ph¸t triÓn c¸c ngµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn n«ng l©m ng­ nghiÖp. Khi ph¸t triÓn ba vïng kinh tÕ nµy cÇn chó ý më réng hai khu vùc lín ®Êt n­íc; vµnh ®ai Hµ Néi - H¶i Phßng vµ TP Hå ChÝ Minh - Vòng Tµu lµ nh÷ng n¬i cã kh¶ n¨ng h¬n c¶ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña n­íc ta. Nh­ vËy, ba cÊp ®é kü thuËt vµ ba vïng kinh tÕ nµy cã thÓ t­¬ng øng víi sù hîp t¸c kinh tÕ (nhËn ®Çu t­, chuyÓn giao c«ng nghÖ,...) víi ba møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kü thuËt lµ Mü, NhËt vµ c¸c n­íc NIC Ch©u ¸ vµ ASIAN. C¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c tïy ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ s¾p xÕp vµo ba møc ®é ph¸t triÓn nµy trong mèi quan hÖ víi ViÖt Nam. Trªn c¬ së nµy, chóng ta x¸c ®Þnh ®­îc cÊp ®é kü thuËt vµ c¸c vïng ph¸t triÓn nµo thÝch hîp víi ®Çu t­ cña Mü ®Ó chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t­ Mü còng nh­ c¸c ®iÒu kiÖn cho ®èi t¸c ViÖt Nam hîp t¸c cã hiÖu qu¶. §Çu t­ cña Mü tËp chung vµo c¸c dù ¸n lín, sö dông c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶ lý tiªn tiÕn, c¸c c«ng ty ®Çu t­ ra n­íc ngoµi th­êng lµ c¸c c«ng ty lín vµ th­êng sö dông c¸c c«ng ty luËt cã nhiÒu kinh nghiÖm lµm ®Çu mèi tiÕn hµnh ®µm ph¸n vµ triÓn khai dù ¸n. trong khi ®ã, ta cã qu¸ Ýt c¸c c«ng ty m¹nh vÒ tµi chÝnh còng nh­ hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p Mü nãi chung vµ tËp qu¸n lµm ¨n cña c¸c c«ng ty Mü nãi riªng ®Ó cã thÓ lµm ®èi t¸c t­¬ng øng víi c¸c tËp ®oµn Mü. V× vËy, trªn c¬ së ®Þnh h­íng vµ danh môc c«ng tr×nh thu hót ®Çu t­ cña Mü ®· nªu trªn ta cÇn khÈn tr­¬ng x¸c ®Þnh ®èi t¸c ViÖt Nam vµ chuÈn bÞ th«ng tin chi tiÕt cho tõng dù ¸n lµm së cho viÖc vËn ®éng ®Çu t­, ®ång thêi lËp kÕ ho¹ch vÒ tµi chÝnh còng nh­ tr×nh ®é chuyªn m«n ®Ó x©y dùng vµ triÓn khai dù ¸n víi c¸c c«ng ty Mü. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn nhu cÇu vµ xu h­íng ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ Mü, cã thÓ ®­a ra ®Þnh h­íng lÜnh vùc vµ dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ cña Mü nh­ sau: * VÒ dÇu khÝ: N¨ng l­îng lµ nguån tµi nguyªn chóng ta vÉn khuyÕn khÝch ®Çu t­ v× ®em l¹i cho chóng ta lîi nhuËn nhiÒu vµ nhanh nhÊt. Chóng ta khuyÕn khÝch ngoµi dù ¸n th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ cßn khuyÕn khÝch mét sè dù ¸n thuéc c«ng nghiÖp chÕ biÕn nh­ c«ng nghiÖp läc hãa dÇu, chÕ biÕn khÝ, nhµ m¸y ®iÖn. §èi víi lÜnh vùc dÇu khÝ vµ n¨ng l­îng, c¸c nhµ ®Çu t­ Mü rÊt quan t©m bëi hä cã nh÷ng tËp ®oµn dÇu khÝ lín nhÊt thÕ giíi, nhiÒu tËp ®oµn ®· tham gia th¨m dß t×m kiÕm ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam tõ tr­íc n¨m 1975 nh­ tËp ®oµn Mobil. V× vËy, ®Çu t­ vµo ViÖt Nam cã nhiÒu thuËn lîi h¬n c¸c n­íc kh¸c. §Çu t­ vµo lÜnh vùc dÇu khÝ, n¨ng l­îng còng lµ lÜnh vùc ®­îc chÝnh phñ Mü ñng hé, hç trî tÝch cùc v× nã phï hîp víi chiÕn l­îc ®Çu t­ cña Mü ë n­íc ngoµi. * LÜnh vùc c«ng nghiÖp nÆng: ViÖt Nam ®ang kªu gäi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng nh­ chÕ t¹o vµ l¾p r¸p « t«, khai th¸c sÊt ë th¹ch khª (Hµ TÜnh), s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn tö tin häc, ®Æc biÖt lµ tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ vÒ phÇn mÒm m¸y tÝnh, s¶n xuÊt thiÕt bÞ y tÕ, söa ch÷a th©n m¸y bay,... c¸c ngµnh trªn ®èi víi Mü ®ang chiÕm ­u thÕ trªn thÕ giíi vÒ kü thuËt vµ c«ng nghÖ. NÕu c¸c nhµ ®Çu t­ Mü ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc nµy th× sÏ cã lîi cho c¶ hai bªn. * LÜnh vùc viÔn th«ng: C¸c nhµ ®Çu t­ Mü thÊy r»ng lÜnh vùc viÔn th«ng cña ViÖt Nam cßn nhiÒu c¬ héi lµm ¨n. ChÝnh v× vËy, tËp ®oµn viÔn th«ng AT & T khæng lå cña Mü ®· ®Õ ViÖt Nam kh¶o s¸t vµ t×m c¬ héi ®Çu t­. VÊn ®Ò ViÖt Nam kªu gäi ®Çu t­ lµ s¶n xuÊt sîi c¸p quang vµ thiÕt bÞ viÔn th«ng, x©y dùng hÖ thèng c¸p néi h¹t ë mét sè vïng träng ®iÓm. * VÒ c¬ së h¹ tÇng: hiÖn nay c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam cßn rÊt l¹c hËu lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­, do ®ã ta ®ang cÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng mét sè khu c«ng nghiÖp, khu c«ng nghÖ cao, nhµ c¶ng, s©n bay,... víi tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ tiÒm lùc vèn cã cña Mü, chóng ta hy väng sÏ thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ cña Mü vµo lÜnh vùc nµy. Theo dù b¸o trong vßng 5 n¨m tíi Mü sÏ tËp chung ®Çu t­ vµo khu vùc Ch©u ¸ kho¶ng 600 tû USD, tËp trung nhiÒu vµo dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. * LÜnh vùc vËt liÖu x©y dùng: Ta kªu gäi Mü ®Çu t­ vµo mét sè dù ¸n s¶n xuÊt xi m¨ng, s¶n xuÊt g¹ch chÞu löa kiÒm tÝnh, cÊp tho¸t n­íc vµ xö lý n­íc th¶i, ®©y lµ c¸c lÜnh vùc cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ víi kinh nghiÖm vµ c«ng nghÖ. * VÒ c«ng nghiÖp: Nh­ chóng ta ®· biÕt trong nh÷ng n¨m c¶i c¸ch kinh tÕ - nh÷ng n¨m 80, Mü còng tËp trung nghiªn cøu ph¸t triÓn c¸c ngµnh khoa häc sinh häc, sinh häc ph©n tö, di truyÒn,... phôc vô n«ng nghiÖp. V× vËy, nÒn n«ng nghiÖp Mü ph¸t triÓn rÊt cao vµ æn ®Þnh. Trong lÜnh vùc nµy ta cÇn tranh thñ chuyÓn giao c«ng nghÖ sinh häc, ¸p dông tiÕn bé khoa häc cña Mü, trong ngµnh trång trät, ch¨n nu«i, thó y, thøc ¨n gia sóc. §Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n trång vµ chÕ biÕn b«ng, x¶, Ðp dÇu, ch¨n nu«i bß vµ chÕ biÕn s÷a, chÕ biÕn rau qu¶, thùc phÈm. * VÒ c«ng nghiÖp nhÑ: Ta cã thÓ kªu gäi ®Çu t­ cña Mü vµo viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp giÊy, më réng, hiÖn ®¹i hãa c¸c nhµ m¸y sîi, dÖt, may mÆc. ViÖt Nam còng cÇn nghiªn cøu, ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ xóc tiÕn ®Çu t­ cña Mü. Tr­íc m¾t cÇn hîp t¸c víi c¸c c¬ quan nh­: Bé Tµi chÝnh, Bé Th­¬ng m¹i, c¬ quan ph¸t triÓn quèc tÕ Mü (USATD), ch­¬ng tr×nh th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (TDP), Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp Mü. §èi víi mçi tæ chøc, cÇn n¾m v÷ng c¬ chÕ ho¹t ®éng ®Ó cã ph­¬ng thøc tiÕp cËn, ®µm ph¸n quan hÖ cã hiÖu qu¶ nhÊt. C¸c h×nh thøc vËn ®éng xóc tiÕn cÇn ®­îc tiÕn hµnh phong phó. Cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc nh­: tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o t¹i ViÖt Nam vµ Mü ®Ó giíi thiÖu, tuyªn truyÒn vÒ m«i tr­êng vµ c¬ héi ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, gióp c¸c nhµ ®Çu t­ Mü hiÓu râ luËt ph¸p vµ lÜnh vùc ®Çu t­ mµ ViÖt Nam khuyÕn khÝch; Tæ chøc c¸c ®oµn ®i vËn ®éng ë Mü theo tõng chuyªn ngµnh vµ dù ¸n cô thÓ t¹i c¸c vïng c«ng nghiÖp chñ yÕu cña Mü; Tranh thñ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cña ViÖt KiÒu yªu n­íc t¹i Mü, ®Æc biÖt lµ ViÖt KiÒu trÝ thøc. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ cña Mü ®­îc ®Ò xuÊt trªn ®©y cã thÓ gióp ViÖt Nam tËn dông ®­îc nh÷ng c¬ héi mµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü ®em l¹i cho ViÖt Nam. Tuy nhiªn, muèn thùc hiÖn thµnh c«ng nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã cÇn ph¶i cã mét quyÕt t©m thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ ®Çu t­ theo ®óng lé tr×nh còng nh­ cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng cã liªn quan. NÕu lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× triÓn väng khai th¸c nguån vèn ®Çu t­ cña Mü phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ t¹i ViÖt Nam míi cã thÓ biÕn thanh hiÖn thùc. 5. N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nh»m th¸o gì khã kh¨n, hç trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cã hiÖu qu¶. Gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò v­íng m¾c ph¸t sinh gióp c¸c doanh nghiÖp triÓn khai dù ¸n thuËn lîi, khuyÕn khÝch hä ®Çu t­ chiÒu s©u, më réng s¶n xuÊt ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao h¬n. §©y lµ c¸ch tèt nhÊt chøng minh cã søc thuyÕt phôc vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã tiÒm n¨ng. Muèn vËy, cÇn ph©n lo¹i c¸c dù ¸n thµnh c¸c nhãm kh¸c nhau ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý, hç trî thÝch hîp. §èi víi c¸c dù ¸n ch­a thùc hiÖn ®­îc, cÇn rµ so¸t l¹i tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n vµ liªn hÖ víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó n¾m thùc chÊt dù ®Þnh cña hä. NÕu dù ¸n kh«ng thÓ tiÕp tôc triÓn khai ®­îc th× nªn sím xö lý rót giÊy phÐp ®Çu t­ ®Ó cã thÓ quy ho¹ch ®Êt dù ¸n vµo viÖc kh¸c hoÆc kªu gäi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c ®Çu t­ vµo dù ¸n. CÇn tÝnh ®Õn lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi thanh lý, gi¶i thÓ c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. NÕu dù ¸n cã thÓ tiÕp tôc triÓn khai nh÷ng chñ ®Çu t­ cã khã kh¨n t¹m thêi vÒ huy ®éng vèn hoÆc vÒ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm th× cã thÓ xem xÐt cho gi·n, ho·n tiÕn ®é trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. CÇn tiÕp tôc xóc tiÕn víi chñ ®Çu t­ ®Ó nhËn biÕt ý ®å, n¨ng lùc thùc sù cña hä, tõ ®ã ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng, thêi gian khëi ®éng dù ¸n. §çi víi nh÷ng dù ¸n míi b¾t ®Çu triÓn khai thñ tôc hoÆc x©y dùng c¬ b¶n th× cÇn hç trî gi¶i quyÕt nhanh chãng c¸c thñ tôc hµnh chÝnh nh­: c«ng bè thµnh lËp doanh nghiÖp, thuª ®Êt, thÈm ®Þnh thiÕt kÕ x©y dùng,... ®Ó nhanh chãng ®­a nhµ m¸y vµo ho¹t ®éng. §èi víi dù ¸n ®ang ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, thÞ tr­êng,... cÇn xem xÐt cô thÓ ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt phï hîp. Tr­íc hÕt cÇn xem xÐt ®iÒu chØnh ®Ó c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi nhanh chãng ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i, khuyÕn khÝch cña c¸c quy ®Þnh míi trong LuËt, NghÞ ®Þnh võa míi ban hµnh. Cho phÐp dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gÆp khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng quèc tÕ ®­îc t¨ng tû lÖ néi tiªu nÕu s¶n phÈm ®ã trong n­íc cã nhu cÇu mµ ta vÉn ph¶i nhËp khÈu. §èi víi doanh nghiÖp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cã thÓ xem xÐt viÖc cho hä vay tÝn dông ®Ó triÓn khai dù ¸n hoÆc thu hót thªm nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi míi cïng tham gia ®Ó sím triÓn khai dù ¸n. Thªm vµo ®ã còng cÇn ph¶i t¹o thuËn lîi cho viÖc chuyÓn nh­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. KÕt luËn §Ó cã thÓ thu hót vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ quan t©m sè l­îng vèn ®Çu t­ thu hót ®­îc mµ quan träng h¬n lµ hµm l­îng c«ng nghÖ mµ nguån vèn ®ã cã thÓ ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ. §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· ®Ò ra nh÷ng chñ tr­¬ng, ®Þnh h­êng vÒ ®Þa bµn, h×nh thøc, lÜnh vùc cÇn thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh­ng chiÕn l­îc vÒ ®èi t¸c ®Çu t­ träng ®iÓm cã c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tr×nh ®é cao míi cã thÓ ®­a n­íc ta thay ®æi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch nhanh chãng. Trong thêi gian võa qua, ®Æc biÖt kÓ tõ khi Mü chÝnh thøc tuyªn bè b×nh th­êng ho¸ quan hÖ gi÷a hai quèc gia vµ sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt – Mü ®­îc phª chuÈn ngµy 4/12/2001, ®Çu t­ cña Mü t¹i ViÖt Nam ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vÕt th­¬ng chiÕn tranh qu¸ lín ®Ó l¹i trong tiÒm thøc cña mçi quèc gia, ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çu t­ m¹nh mÏ h¬n gi÷a hai n­íc, ®· lµm cho tû träng thu hót cña nguån vèn nµy trong tæng nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam chØ ®¹t 2,75%. Con sè nµy, l¹i cµng khiªm tèn h¬n khi so s¸nh víi tæng nguån lùc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi hµng n¨m cña Mü. MÆc dï cßn nhiÒu h¹n chÕ song vai trß quan träng cña nguån vèn nµy ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. V× vËy, lµm thÕ nµo ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy lµ mét nhiÖm vô cÊp b¸ch cña c¸c ngµnh ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong thêi gian tíi nhÊt lµ khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt – Mü ®· ®­îc Quèc héi hai n­íc phª chuÈn ngµy 4/12/2001. Trong ph¹m vi kho¸ luËn, nµy em ®· ®i s©u nghiªn cøu b¶n chÊt cña vÊn ®Ò t×m ra nh÷ng ®Æc thï riªng cña ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü vµ ®Ò ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü t¹i ViÖt Nam. Tuy r»ng ch­a ph¶i tÊt c¶ nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®Òu cã tÝnh kh¶ thi ngay tr­íc m¾t, song vÒ mÆt l©u dµi ®ã lµ nh÷ng biÖn ph¸p nhÊt thiÕt ph¶i thùc thi ®Ó cã thÓ thµnh c«ng trong viÖc thu hót vµ sö dông nguån ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü vµo ViÖt Nam. Tuy gÆp nhiÒu khã kh¨n lóc ban ®Çu song ®­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c« gi¸o - Th¹c sÜ NguyÔn ThÞ Mai Khanh vµ c« gi¸o h­íng dÉn - TiÕn sÜ Vò ThÞ Kim Oanh em ®· hoµn thµnh bµi kho¸ luËn nµy. Thay cho lêi kÕt kho¸ luËn nµy, em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi c« gi¸o Vò ThÞ Kim Oanh cïng c¸c thÇy c« gi¸o khoa Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng Hµ Néi. Tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, sè 4/2002. T¹p chÝ kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, sè 6 - 8/2002. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, sè 54/2001. Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn, sè 10/2001. Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 4/2002. T¹p chÝ Th«ng tin Tµi chÝnh, sè 6/2002. DiÔn ®µn Kinh tÕ, sè 10/2002. T¹p chÝ Qu¶n lý Nhµ n­íc, sè 6/2002. T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay, sè 6/2001. Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, 2002. Tµi liÖu häp b¸o, Bé X©y dùng vÒ hîp t¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi, th¸ng 12/2001. B¸o c¸o tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ, ngµy 18/02/2002 cña Vô §Çu t­ n­íc ngoµi - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Tµi liÖu häp b¸o, ngµy 01/12/2002 cña Vô §Çu t­ n­íc ngoµi - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ B¶n tæng hîp vÒ FDI t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 1988 - 2002 cña Vô §Çu t­ n­íc ngoµi - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Tæng hîp vÒ ®Çu t­ cña Mü t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 1988 - 2002 cña Vô §Çu t­ n­íc ngoµi - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. B¸o c¸o cña Phßng TM & CN Mü, n¨m 2001-2002 (b¶n dÞch) B¸o c¸o ®Çu t­ cña Ng©n hµng ThÕ giíi, n¨m 2000- 2001 (b¶n dÞch) ._.