Đánh giá việc thực hiện giá đất bồi thường ở một số dự án trên địa bàn quận Long Biên, Thành phố Hà Nội

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp ---------***--------- nguyÔn KiÒu H­ng §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn gi¸ ®Êt båi th­êng ë mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Long Biªn, Thµnh phè Hµ Néi luËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: Qu¶n lý ®Êt ®ai M· sè : 60 62 16 Ng­êi h­ìng dÉn khoa häc: PGS.TS: NguyÔn Kh¾c Thêi Hµ néi, n¨m 2010 Lêi cam ®oan - T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch­a hÒ ®­îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. - T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®­îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®· ®­îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn KiÒu H­ng Lêi c¶m ¬n Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh, sù ®ãng gãp quý b¸u cña nhiÒn c¸ nh©n vµ tËp thÓ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Tr­íc hÕt t«i xin bµy tá sù c¸m ¬n tr©n träng nhÊt tíi gi¸o viªn h­íng dÉn khoa häc TS NguyÔn Kh¾c Thêi, ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn, chØ b¶o t«i trong suèt thêi gian t«i thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o Khoa §Êt vµ M«i tr­êng, tiÓu ban Tr¾c ®Þa- b¶n ®å, ViÖn Sau ®¹i hoc- tr­êng §¹i häc N«ng NghiÖp - Hµ Néi ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i còng xin tr©n träng c¸m ¬n Ban chØ ®¹o GPMB Thµnh phè Hµ Néi, Trung t©m Ph¸t triÓn quü ®Êt, phßng Tµi nguyªn vµ m«i tr­êng, Ban båi th­êng GPMB quËn Long BiªnThanh Xu©n. T«i xin c¶m ¬n sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c c¸n bé, ®ång nghiÖp vµ bµn b¹n bÌ ®· t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt cho t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Cuèi cïng t«i xin c¶m ¬n gia ®×nh, bè mÑ, anh chÞ vµ vî con t«i ®· ®éng viªn, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ tinh thÇn, vËt chÊt trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy Mét lÇn n÷a t«i xin tr©n träng c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy th¸ng 01 n¨m 2010 T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn KiÒu H­ng môc lôc Danh môc ch÷ viÕt t¾t danh môc b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 1. HiÖn tr¹ng sö dông c¸c lo¹i ®Êt cña c¶ n­íc qua c¸c n¨m 2000, 2005 vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt n¨m 2010 (§¬n vÞ: ha) 18 2: Sè l­îng ngµnh nghÒ c¸c CSSX c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh Tæng sè 44 3: Tæng hîp c¸c lo¹i ®Êt trªn ®Þa bµn QuËn n¨m 2008 49 4: C¸c dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Long Biªn tõ 2004 – 2008 50 5: Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n cña 3 dù ¸n 52 6A: Tæng sè tiÒn båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­ cña 3 dù ¸n 54 6B: Tæng sè tiÒn båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­ cu¶ 3 dù ¸n (§¬n vÞ : TriÖu ®ång) 55 7: Tæng hîp sè hé x©y dùng trªn ®Êt NN vµ bÞ thu håi trªn 30% ®Êt n«ng nghiÖp 58 8: Sè hé thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, nhËn tiÒn vµ bµn giao cña 3 dù ¸n 61 9: Møc ®é chªnh lÖch gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp t¹i dù ¸n CÇu Thanh Tr× so víi dù ¸n 1: 64 10 : Møc ®é chªnh lÖch gi¸ ®Êt ë t¹i dù ¸n CÇu Thanh Tr× so víi dù ¸n 1 65 11: Møc ®é chªnh lÖch gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp t¹i dù ¸n CÇu VÜnh Tuy so víi dù ¸n 1: 65 12: Møc ®é chªnh lÖch gi¸ ®Êt ë t¹i dù ¸n CÇu VÜnh Tuy so víi dù ¸n 1 66 13: Møc ®é chªnh lÖch gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp vµ gi¸ chuyÓn nh­îng theo thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n 1: 66 14: Møc ®é chªnh lÖch gi¸ ®Êt ë vµ gi¸ chuyÓn nh­îng theo thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n 1: 67 15. Møc ®é chªnh lÖch gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp vµ gi¸ chuyÓn nh­îng theo thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n 1: 69 16: §¸nh gi¸ møc ®é hîp lý cña gi¸ ®Êt båi th­êng qua ý kiÕn ng­êi d©n bÞ thu håi ®Êt t¹i c¸c dù ¸n. 70 17: Thèng kª sè hé mÊt diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trªn 30% vµ chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp cña c¸c hé d©n 72 18: Thèng kª sè hé chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp tr­íc vµ sau khi bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp cña 3 dù ¸n 74 19: Thu nhËp b×nh qu©n cña c¸c hé gia ®×nh / th¸ng 78 20: Thèng kª t×nh h×nh sö dông tiÒn båi th­êng, hç trî cña c¸c hé gia ®×nh vµo viÖc mua s¾m ®å dïng trong gia ®×nh. 81 4.6.1. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thu håi ®Êt, båi th­êng vµ hç trî ®èi víi ®Êt n«ng nghiÖp nãi chung 82 1 . PhÇn Më ®Çu 1. 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë ViÖt Nam, qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt n«ng nghiÖp diÔn ra nhanh chãng, thÓ hiÖn tèc ®é ®« thÞ hãa cao. Theo sè liÖu thèng kª, trong giai ®o¹n 2000-2006, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ®· ®­îc thu håi ®Ó x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp trªn 15.000 ha, côm c«ng nghiÖp trªn 24.000ha, x©y dùng ®« thÞ trªn 70.000 ha, x©y dùng h¹ tÇng trªn 136.000ha. ViÖc thu håi ®Êt nµy ®· ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng cña kho¶ng 2,5 triÖu n«ng d©n ViÖt Nam. Mçi hÐcta ®Êt n«ng nghiÖp thu håi ¶nh h­ëng tíi viÖc lµm cña trªn 10 lao ®éng n«ng nghiÖp. ChuyÓn ®æi ®Êt n«ng nghiÖp lµ viÖc lµm cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Nh­ng, trªn thùc tÕ, qu¸ tr×nh nµy ®· vµ ®ang g©y ra nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ng­êi d©n, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi n«ng d©n c¸c vïng ven ®« thÞ - khu vùc ®ang trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa m¹nh, nh­: gia t¨ng tû lÖ ng­êi thÊt nghiÖp, mÊt æn ®Þnh an ninh trËt tù, suy gi¶m nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng. Ng­êi d©n cã thÓ giµu lªn trong phót chèc råi l¹i nghÌo ®i v× kh«ng biÕt c¸ch sö dông tiÒn båi th­êng hîp lý. Trong nh÷ng n¨m võa qua, mét lo¹t c¸c tê b¸o lín vµ cã uy tÝn cña ViÖt Nam nh­ VTV, B¸o Hµ Néi míi, B¸o Tuæi trÎ, B¸o Lao ®éng, B¸o Nh©n d©n,… ®Òu liªn tôc ®¨ng t¶i nh÷ng tin tøc liªn quan vÒ nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i cña ng­êi n«ng d©n sau thu håi ®Êt n«ng nghiÖp vµ viÖc båi th­êng ®Êt ch­a hîp lý cña c¸c dù ¸n. Trong ®ît kiÓm tra cña Bé Tµi nguyªn - M«i tr­êng n¨m 2007, cã tíi 70% trong sè 17.480 ®¬n, th­ khiÕu n¹i cña ng­êi d©n tè c¸o vÒ c«ng t¸c båi th­êng, gi¶i phãng mÆt b»ng khi bÞ thu håi ®Êt, hoÆc hç trî tiÒn cho ng­êi d©n chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, toµn Thµnh phè Hµ Néi ®· cã 1148 dù ¸n ®­îc bµn giao mÆt b»ng cho chñ ®Çu t­ t­¬ng øng víi 7.098ha ®Êt, liªn quan ®Õn 173.725 hé d©n, trong ®ã cã 67.600 hé lµ n«ng d©n. Trong giai ®o¹n 2005-2010, Hµ Néi sÏ thu håi kho¶ng 8.500 ha ®Êt víi sè lao ®éng n«ng nghiÖp ph¶i chuyÓn ®æi nghÒ cã thÓ lªn ®Õn 25 v¹n ng­êi. Sè l­îng ng­êi ®·, ®ang vµ sÏ bÞ ¶nh h­ëng bëi viÖc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ë Hµ Néi kh«ng hÒ nhá. QuËn Long Biªn thuéc Thµnh phè Hµ Néi lµ mét QuËn míi thµnh lËp theo NghÞ ®Þnh sè 132/2003/N§-CP ngµy 06/11/2003 cña ChÝnh phñ víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ 5.993,03 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ 1.904,91ha, ®Êt phi n«ng nghiÖp lµ 3.947,27 ha, d©n sè cña QuËn lµ 222.378 ng­êi, do vËy viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña QuËn vÉn dùa chñ yÕu vµo ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ chÝnh, mµ ph¸t triÓn kinh tÕ nµy c¸c hé phô thuéc phÇn lín vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp . HiÖn nay, trªn toµn ®Þa bµn QuËn víi nhiÒu dù ¸n lín ®ang triÓn khai víi 95 dù ¸n trong ®ã cã 62 dù ¸n cã quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt cña Thµnh phè vµ 33 dù ¸n kh«ng cã quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt, viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c båi th­êng gi¶i phãng mÆt b»ng ë ®©y ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do nhiÒu nguyªn nh©n, vµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu nhÊt ®ã lµ ®Êt n«ng nghiÖp lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chÝnh, ®Êt ë còng nh­ vËt kiÕn tróc trªn ®Êt lµ mét tµi s¶n rÊt lín cña ng­êi d©n n¬i ®©y. Trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nãi chung vµ quËn Long Biªn nãi riªng, viÖc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp còng nh­ ®Êt ë lµ mét yÕu tè quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, tõ n¨m 2004 ®Õn n¨m 2008 trªn ®Þa bµn QuËn ®· thùc hiÖn viÖc thu håi diÖn tÝch lµ 64,27 ha liªn quan ®Õn 2.644 hé gia ®×nh víi tæng sè tiÒn båi th­êng, hç trî 465,7 tû ®ång, vÊn ®Ò tån t¹i chÝnh trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng chÝnh lµ gi¸ ®Êt båi th­êng ch­a phï hîp vµ s¸t víi gi¸ thÞ tr­êng nªn c«ng t¸c GPMB th­êng tiÕn hµnh chËm h¬n so víi tiÕn ®é ®Ò ra. V× vËy viÖc ¸p dông gi¸ ®Êt båi th­êng cho nh÷ng ng­êi bÞ thu håi ®Êt ®ang ®­îc c¸c ban, ngµnh cña QuËn hÕt søc quan t©m, lµm sao cã lîi Ých cao nhÊt cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt mµ vÉn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt: XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ý nghÜa ®ã, t«i chän ®Ò tµi : "§¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn gi¸ ®Êt båi th­êng ë mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Long Biªn, Thµnh phè Hµ Néi". 1 . 2 . Môc Tiªu cña ®Ò tµi: - §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c båi th­êng gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt t¹i 03 dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Long Biªn. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng, thu hót ®Çu t­ gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ QuËn, kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp hiÖn nay. 1 . 3. Yªu cÇu cña ®Ò tµi: - Nghiªn cøu, hÖ thèng ho¸ c¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch liªn quan vÒ c«ng t¸c båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­. - §iÒu tra, thu thËp, nh÷ng thiÖt h¹i khi ng­êi d©n bÞ thu håi ®Êt nh­: c«ng viÖc, chç ë, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ gia ®×nh, ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn nh­ thÕ nµo sau khi bÞ thu håi ®Êt, sè tiÒn ®­îc båi th­êng sö dông vµo môc ®Ých g×, thu nhËp, møc sèng cã cao lªn kh«ng… 2. Tæng quan c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu: 2.1. Tæng quan vÒ c¸c chÝnh s¸ch båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt 2.1.1. TÝnh tÊt yÕu TÊt yÕu kh¸ch quan cña sù tån t¹i lµ ph¸t triÓn, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn ®Êt n­íc, nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®« thÞ, dù ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn sö dông ®Êt ®ai nh­ mét nguån lùc ®Çu vµo t¹o mÆt b»ng s¶n xuÊt. Khi ®ã Nhµ n­íc ph¶i thu håi ®Êt cña nh©n d©n vµ thùc hiÖn viÖc båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ cho c¸c hé bÞ thu håi ®Êt. Víi c¸c v¨n b¶n luËt nh­ tõ LuËt ®Êt ®ai n¨m 1988 ®Õn LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003, tõ NghÞ ®Þnh sè 151–TTg ngµy 14/4/1959 cña Thñ t­íng chÝnh phñ quy ®Þnh vÒ thÓ lÖ t¹m thêi tr­ng dông ruéng ®Êt, NghÞ ®Þnh sè 90 – CP ngµy 17/8/1994 cña ChÝnh phñ ban hµnh quy ®Þnh vÒ viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých Quèc gia, lîi Ých céng ®ång. §Õn NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ngµy 03 th¸ng 12 n¨m 2004 vÒ Båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt vµ c¸c Th«ng t­ h­íng dÉn ®· x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt. Tuy ch­a h¼n ®· ®¸p øng ®­îc viÖc båi th­êng ®óng, ®ñ vµ c«ng b»ng nh÷ng thiÖt h¹i cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt. Nh­ng ®· phÇn nµo ph¶n ¸nh viÖc båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ lµ rÊt cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn, ®óng theo chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §Õn n¨m 2007, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP ngµy 25/5/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, thu håi ®Êt, quyÒn sö dông ®Êt, tr×nh tù, thñ tôc vÒ båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai. NghÞ ®Þnh trªn tËp trung vµo 3 néi dung chÝnh nh­: Quy ®Þnh c¸c tiªu chÝ ®Ó c«ng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi c¸c tr­êng hîp ®ang sö dông ®Êt nh­ng kh«ng cã bÊt kú lo¹i giÊy tê nµo; cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ c¸c dù ¸n x©y dùng nhµ ë ®Ó b¸n vµ cho thuª, t¹o c«ng b»ng h¬n gi÷a nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; ba lµ quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ tr×nh tù, thñ tôc thùc hiÖn c¬ chÕ chuyÓn ®æi ®Êt ®ai b¾t buéc dùa trªn nguyªn t¾c c«ng khai, minh b¹ch, b¶o ®¶m quyÒn lîi cña ng­êi bÞ thu håi ®Êt[15]. 2.1.2. mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n båi th­êng, hç trî vµ t®c ë n­íc ta 2.1.2.1. Tr­íc khi cã LuËt §Êt ®ai 1993: N­íc ViÖt Nam ®· giµnh ®­îc ®éc lËp tõ n¨m 1945 vµ HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña ViÖt Nam ®­îc Quèc Héi kho¸ I th«ng qua vµo n¨m 1946( gäi lµ HiÕn ph¸p), tõ ®ã, kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc ®­îc ph¸t triÓn dùa trªn m« h×nh kinh tÕ chØ huy tËp trung, Nhµ n­íc thùc hiÖn chÕ ®é bao cÊp ®èi víi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ. VÒ ®Êt ®ai, HiÕn ph¸p 1946 tiÕp tôc c«ng nhËn chÕ ®é ®a së h÷u vÒ ®Êt ®ai nh­ tr­íc ®ã. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai trong giai ®o¹n nµy tËp trung chñ yÕu sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ ®Ó tho¸t khái n¹n ®ãi n¨m 1945. Tõ n¨m 1946 ®Õn n¨m 1954, ViÖt Nam tËp trung søc cña toµn d©n vµo cuéc chiÕn tranh chèng thùc d©n Ph¸p. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai quan träng nhÊt trong giai ®o¹n nµy thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt trªn c¬ së luËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®­îc Quèc héi th«ng qua vµo n¨m 1953. C¶i c¸ch ruéng ®Êt ®­îc thùc hiÖn tõ ®ã tíi n¨m 1955 trªn nguyªn t¾c xo¸ bá së h÷u ®Êt ®ai cña ®Þa chñ ®Ó chia cho ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Sau khi hoµ b×nh lËp l¹i (n¨m 1954), Quèc héi ViÖt Nam ®· th«ng qua HiÕn ph¸p lÇn thø hai vµo n¨m 1959(lµ HiÕn ph¸p n¨m 1959), HiÕn ph¸p n¨m 1959 tiÕp tôc thõa nhËn chÕ ®é ®a së h÷u vÒ ®Êt ®ai nh­ng kh¼ng ®Þnh râ lµ Nhµ n­íc b¶o hé chÆt chÏ víi së h÷u nhµ n­íc vµ së h÷u tËp thÓ vÒ ®Êt ®ai. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai quan träng nhÊt lóc nµy lµ khuyÕn khÝch n«ng d©n gia nhËp c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp. Trong nh÷ng n¨m ®Çu ho¹t ®éng(1960-1965), h×nh thùc hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ®· ®­a n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam lªn møc cao nhÊt khu vùc §«ng Nam ¸. Tõ n¨m 1965, ViÖt Nam l¹i tËp trung søc toµn d©n vµo cuéc kh¸ng chiÕn chèng l¹i sù chiÕm ®èng cña Mü ë phÝa Nam, ®Ó thèng nhÊt ®Êt n­íc. Vµo n¨m 1975, chiÕn tranh kÕt thóc vµ n­íc ViÖt Nam ®­îc thèng nhÊt. N¨m 1980, Quèc héi ViÖt Nam ®· th«ng qua HiÕn ph¸p lÇn thø ba(lµ HiÕn ph¸p 1980)[8], trong ®ã Nhµ n­íc c«ng nhËn chØ mét h×nh thøc së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai do Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý. Nh­ vËy, ng­êi ®ang sö dông ®Êt chØ cã quyÒn ®­îc sö dông, ai cã nhu cÇu sö dông ®Êt th× Nhµ n­íc giao kh«ng thu tiÒn, ai kh«ng cßn nhu cÇu sö dông th× Nhµ n­íc thu håi. §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng hoÆc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®« thÞ th× Nhµ n­íc ban hµnh quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®iÒu chØnh l¹i ®Êt n«ng nghiÖp gi÷a c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp. Tõ ®ã cho thÊy, Nhµ n­íc thùc hiÖn chÕ ®é bao cÊp vÒ ®Êt ®ai nªn th­êng Ýt xÈy ra c¸c tranh chÊp, khiÕu kiÖn cña ng­êi sö dông ®Êt. Trong hoµn c¶nh nh­ vËy, hÖ thèng qu¶n lý ®Êt ®ai thùc sù kh«ng quan träng, nhiÖm vô chñ yÕu lµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c diÖn tÝch ®Ó tÝnh thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c hîp t¸c x·. Tõ thêi ®iÓm nµy, c¬ chÕ kinh tÕ bao cÊp cña Nhµ n­íc lµm cho ng­êi d©n kh«ng ph¶i lo vÒ kinh tÕ, Ýt khiÕu kiÖn vÒ ®Êt ®ai, nh­ng kh«ng t¹o ®­îc ®éng lùc ph¸t triÓn tõ tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Êt ®ai sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp cã n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng rÊt thÊp, t×nh tr¹ng thiÕu l­¬ng thùc ®· lan réng trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Nh×n réng h¬n sang c¸c khu vùc kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh cña Nhµ n­íc n¾m gi÷ mét diÖn tÝch phi n«ng nghiÖp rÊt lín nh­ng hiÖu qu¶ sö dông kh«ng cao, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng cña c¸c ngµnh kinh tÕ phi n«ng nghiÖp còng rÊt thÊp. Vµo n¨m 1986, Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· quyÕt ®Þnh thùc hiÖn c«ng t¸c ®æi míi ®Êt n­íc, tr­íc hÕt tËp trung vµo ®æi míi kinh tÕ. §iÓm ®ét ph¸ cña qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ lµ quyÕt ®Þnh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch ®Êt ®ai n«ng nghiÖp: Nhµ n­íc giao ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp do hîp t¸c x· n«ng nghiÖp sö dông cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®Ó sö dông æn ®Þnh l©u dµi. Nãi c¸ch kh¸c, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®­îc chuyÓn tõ ph­¬ng thøc hîp t¸c x· n«ng nghiÖp sang ph­¬ng thøc hé gia ®×nh. ChÝnh s¸ch nµy ®· t¹o b­íc ngoÆt quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam: tõ mét n­íc thiÕu l­¬ng thùc ViÖt Nam ®· trë thµnh mét n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø ba trªn thø giíi. Thµnh c«ng ®æi míi trong khu vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp ®· gióp ViÖt Nam tiÕp tôc ®æi míi khu vùc kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch giao ®Êt n«ng nghiÖp cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®Ó sö dông æn ®Þnh l©u dµi ®· ®ßi hái x©y dùng ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, thiÕt lËp hÖ thèng ®Þa chÝnh vµ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ®Êt ®ai theo c¸c cÊp hµnh chÝnh. LuËt ®Êt ®ai ®Çu tiªn cña ViÖt Nam ®­îc ban hµnh n¨m 1987. Thùc chÊt cña luËt nµy lµ luËt ho¸ chÝnh s¸ch Nhµ n­íc giao ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cho c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n vµ x©y dùng nÒn mãng ®Çu tiªn cña hÖ thèng ®Þa chÝnh ViÖt Nam. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai vÉn tiÕp tôc ®­îc vËn hµnh trªn nguyªn t¾c Nhµ n­íc bao cÊp vÒ ®Êt ®ai, ®Êt ®ai kh«ng cã gi¸, kh«ng ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng, mäi sù chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®ai ®Òu kh«ng cã quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh cña c¬ quan Nhµ n­íc. Sau ®ã LuËt §Êt ®ai n¨m 1988 ban hµnh còng dùa trªn nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n ®ã. Ngµy 31/5/1990, Héi ®ång Bé tr­ëng ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 186/H§BT vÒ viÖc båi th­êng thiÖt h¹i ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt cã rõng khi bÞ chuyÓn sang sö dông vµo môc ®Ých kh¸c th× ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i. Tæ chøc, c¸ nh©n ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt cã rõng ®Ó sö dông vµo môc ®Ých kh¸c th× ph¶i båi th­êng vÒ ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt cã rõng cho Nhµ n­íc. Kho¶n tiÒn nµy ®­îc nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ ®­îc sö dông vµo viÖc khai hoang, phôc ho¸, trång rõng, c¶i t¹o ®Êt n«ng nghiÖp, æn ®Þnh cuéc sèng ®Þnh canh, ®Þnh c­ cho vïng bÞ lÊy ®Êt. Mçi h¹ng ®Êt t¹i mçi vÞ trÝ ®Òu ®­îc quy ®Þnh gi¸ tèi ®a, tèi thiÓu. UBND c¸c tØnh, Thµnh phè quy ®Þnh cô thÓ møc båi th­êng thiÖt h¹i cña ®Þa ph­¬ng m×nh s¸t víi gi¸ ®Êt thùc tÕ ë ®Þa ph­¬ng nh­ng kh«ng thÊp h¬n hoÆc cao h¬n khung gi¸ ®Þnh møc[19]. 2.1.2.2. Sau khi ban hµnh LuËt §Êt ®ai 1993 ®Õn nay: Khi HiÕn ph¸p 1992 ra ®êi thay thÕ HiÕn ph¸p 1980 ®· quy ®Þnh : “Nhµ n­íc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN”. T¹i §iÒu 17 quy ®Þnh : “§Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý”. Vµ §iÒu 18 quy ®Þnh: “C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt sö dông l©u dµi vµ ®­îc chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt”. §Æc biÖt, t¹i §iÒu 23 quy ®Þnh : “Tµi s¶n hîp ph¸p cña c¸ nh©n, tæ chøc kh«ng bÞ quèc h÷u ho¸. Trong tr­êng hîp thËt cÇn thiÕt v× lý do quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, Nhµ n­íc tr­ng mua hoÆc tr­ng dông cã båi th­êng tµi s¶n cña c¸ nh©n hoÆc tæ chøc theo thêi gi¸ thÞ tr­êng. ThÓ thøc tr­ng mua, tr­ng dông do luËt ®Þnh” [6]. Nh÷ng quy ®Þnh trªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cñng cè quyÒn h¹n riªng cña Nhµ n­íc trong viÖc thu håi ®Êt ®ai cho môc ®Ých an ninh, quèc phßng vµ c¸c lîi Ých quèc gia. HiÕn ph¸p n¨m 1992 ®· quyÕt ®Þnh ¸p dông m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc (gäi lµ m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa). HÖ thèng ph¸p luËt míi ®­îc x©y dùng trªn c¬ së HiÕn ph¸p nµy b¶o ®¶m ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o c«ng b»ng x· héi, ¸p dông m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia. §èi víi ®Êt ®ai, HiÕn ph¸p n¨m 1992, tiÕp tôc c«ng nhËn chØ mét chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai vµ x¸c ®Þnh râ quyÒn qu¶n lý cña Nhµ n­íc vµ quyÒn sö dông cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n. LuËt ®Êt ®ai lÇn thø hai ®­îc Quèc héi ViÖt Nam th«ng qua vµo n¨m 1993, trong ®ã néi dung quan träng nhÊt bao gåm: ®Êt ®ai cã gi¸ vµ gi¸ ®Êt do Nhµ n­íc quy ®Þnh; hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt cã 5 quyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, thõa kÕ. Cho thuª, thuÕ chÊp ®èi víi ®Êt ®ai. Do t­ duy cña nhµ qu¶n lý mong muèn gi¸ ®Êt thÊp ®Ó thuËn lîi cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn nªn c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn th­êng quy ®Þnh gi¸ ®Êt rÊt thÊp, chØ b»ng 10% -30% gi¸ ®Êt chuyÓn nh­îng trªn thÞ tr­êng. LuËt §Êt ®ai 1993 ®· cã hiÖu lùc tõ ngµy 15/10/1993 thay thÕ cho LuËt §Êt ®ai 1988. §©y lµ v¨n kiÖn chÝnh s¸ch quan träng nhÊt ®èi víi viÖc thu håi ®Êt vµ båi th­êng thiÖt h¹i cña Nhµ n­íc. LuËt §Êt ®ai quy ®Þnh c¸c lo¹i ®Êt sö dông, c¸c nguyªn t¾c sö dông tõng lo¹i ®Êt, quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi sö dông ®Êt. Mét thñ tôc rÊt quan träng vµ lµ c¬ së ph¸p lý cho ng­êi sö dông ®Êt lµ hä ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt vµ quyÒn së h÷u nhµ. ChÝnh ®iÒu nµy lµm c¨n cø cho quyÒn ®­îc båi th­êng khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt [7]. T¹i §iÒu 12 LuËt §Êt ®ai 1993 ®· quy ®Þnh: “Nhµ n­íc x¸c ®Þnh gi¸ c¸c lo¹i ®Êt ®Ó tÝnh thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, thu tiÒn khi giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt. TÝnh gi¸ trÞ tµi s¶n khi giao ®Êt, båi th­êng thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt. ChÝnh phñ quy ®Þnh khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt ®èi víi tõng vïng theo thêi gian”. §iÒu 27 quy ®Þnh: “Trong tr­êng hîp thËt cÇn thiÕt, Nhµ n­íc thu håi ®Êt sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng th× ng­êi thu håi ®Êt ®­îc båi th­êng thiÖt h¹i”[9]. Sau khi LuËt §Êt ®ai 1993 ®­îc ban hµnh, Nhµ n­íc ®· ban hµnh rÊt nhiÒu c¸c v¨n b¶n d­íi luËt nh­ NghÞ ®Þnh, Th«ng t­ vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c vÒ qu¶n lý ®Êt ®ai nh»m cô thÓ ho¸ c¸c ®iÒu luËt ®Ó thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ®ã, bao gåm: - NghÞ ®Þnh 90/CP ngµy 17/9/1994 quy ®Þnh vÒ viÖc båi th­êng thiÖt h¹i khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt sö dông vµo c¸c môc ®Ých an ninh, quèc phßng, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng. - NghÞ ®Þnh 87/CP ngµy 17/8/1994 ban hµnh khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. - Th«ng t­ Liªn bé sè 94/TTLB ngµy 14/11/1994 cña Liªn bé Tµi chÝnh- X©y dùng- Tæng côc §Þa chÝnh- Ban vËt gi¸ ChÝnh phñ h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh 87/CP. - NghÞ ®Þnh 22/1998/ N§-CP ngµy 24/4/1998, thay thÕ NghÞ ®Þnh 90/CP nãi trªn. Th¸ng 10/1999, Côc qu¶n lý C«ng s¶n - Bé tµi chÝnh ®· tiÕn hµnh dù th¶o lÇn thø nhÊt vÒ viÖc söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh 22/1998/CP vÒ viÖc båi th­êng thiÖt h¹i khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt. Trong ®ã, mét sè ®iÒu c¬ b¶n ®· ®­îc ®Ò nghÞ söa ®æi nh­ x¸c ®Þnh møc ®Êt ®Ó tÝnh båi th­êng, gi¸ båi th­êng, lËp khu t¸i ®Þnh c­, quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi bÞ thu håi ®Êt ph¶i chuyÓn ®Õn n¬i ë míi, c¸c chÝnh s¸ch hç trî vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¾t buéc ph¶i cã cña khu t¸i ®Þnh c­, Héi ®ång båi th­êng GPMB vµ thÈm ®Þnh ph­¬ng ¸n båi th­êng GPMB [7]. - Th«ng t­ 145/1998/TT-BTC cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh 22/1998/N§-CP bao gåm c¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hÖ sè K, néi dung vµ chÕ ®é qu¶n lý, ph­¬ng ¸n båi th­êng vµ mét sè néi dung kh¸c[22]. - V¨n b¶n sè 4448/TC-QLCS ngµy 04/9/1999 cña Côc Qu¶n lý C«ng s¶n - Bé tµi chÝnh h­íng dÉn xö lý mét sè v­íng m¾c trong c«ng t¸c båi th­êng GPMB. Bªn c¹nh nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993, Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh thùc hiÖn tiÕp theo cña qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ, ®ã lµ ch­¬ng tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ThÞ tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam ®· h×nh thµnh víi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô thùc hiÖn tõ nguån vèn ®Çu t­ tõ Nhµ n­íc, tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t­ tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi Nhµ n­íc ë trong n­íc. Do vËy, nhu cÇu ®Êt ®ai ®Ó phôc vô cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ ngµy cµng t¨ng vµ trë thµnh mét trong nh÷ng träng ®iÓm ®Ó thu hót ®Çu t­. Theo LuËt ®Êt ®ai 1993, viÖc chuyÓn ®æi ®Êt ®ai ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ vÉn ®­îc tiÕp tôc ¸p dông chØ mét c¬ chÕ ®Êt ®ai b¾t buéc: Nhµ n­íc ban hµnh quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ®Ó thu håi ®Êt cña ng­êi ®ang sö dông vµ giao ®Êt cho nhµ ®Çu t­ thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­, nhµ ®Çu t­ nép tiÒn sö dông ®Êt hoÆc tiÒn thuª ®Êt cho Nhµ n­íc vµ tr¶ tiÒn båi th­êng ®èi víi ®Êt bÞ thu håi, tiÒn t¸i ®Þnh c­ cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt ë theo gi¸ ®Êt do Nhµ n­íc quy ®Þnh. N¨m 2002, Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh tæng kÕt 10 thùc hiÖn LuËt ®Êt ®ai nh»m x©y dùng mét bé luËt ®Êt ®ai phï hîp víi thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. B¸o c¸o tæng kÕt nµy ®· chØ ra nhiÒu ®iÓm bÊt cËp cña ph¸p luËt ®Êt ®ai lóc ®ã, trong ®ã cã 2 ®iÓm quan träng nhÊt: mét lµ cÇn më réng h¬n n÷a quyÒn cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong giao dÞch ®Êt ®ai sao cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng; hai lµ tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt trªn nguyªn t¾c c©n ®èi hîp lý lîi Ých gi÷a Nhµ n­íc, nhµ ®Çu t­ vµ ng­êi bÞ thu håi. Th¸ng 11 n¨m 2003, Quèc héi ViÖt Nam ®· th«ng qua LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003, cã hiÖu lùc ngµy 01/7/2004. LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ®· t¹o ®­îc sù ®æi míi kh¸ toµn diÖn cña hÖ thèng ph¸p luËt ®Êt ®ai ViÖt Nam. Thø nhÊt, chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai ®­îc cô thÓ ho¸, cã c¸c quy ®Þnh chi tiÕt vÒ quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®èi víi ®Êt ®ai, quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi sö dông ®Êt ®èi víi ®Êt ®ai trªn nguyªn t¾c quyÒn sö dông ®Êt do Nhµ n­íc giao cã thu tiÒn ®­îc coi nh­ tµi s¶n cña ng­êi sö dông ®Êt. Thø hai, cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc gi¶i quyÕt c¸c tån t¹i lÞch sö vÒ ®Êt ®ai, trong ®ã cã kh¼ng ®Þnh viÖc Nhµ n­íc sÏ tr¶ ®Êt mµ Nhµ n­íc m­în cña d©n trong thêi gian tr­íc ®©y. Thø ba, gi¸ ®Êt do Nhµ n­íc quy ®Þnh ph¶i phï hîp víi gi¸ ®Êt trªn thÞ tr­êng trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng, tøc lµ hÖ thèng tµi chÝnh ®Êt ®ai míi ®­îc x¸c lËp trªn nguyªn t¾c” mét gi¸ ®Êt “. Thø t­, c¸c tæ chøc kinh tÕ cã tµi s¶n lµ quyÒn sö dông ®Êt ®­îc phÐp thùc hiÖn c¸c giao dÞch vÒ ®Êt ®ai trªn thÞ tr­êng. Thø n¨m, t¹o b×nh ®¼ng h¬n vÒ quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi ®Êt ®ai gi÷a nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Thø s¸u, c¬ chÕ chuyÓn ®æi ®Êt ®ai b¾t buéc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Êt ®ai tr­íc ®ã ®­îc h¹n chÕ l¹i, chØ ¸p dông cho c¸c tr­êng hîp sö dông ®Êt v× lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng vµ mét sè dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ quan träng (nh­ ®Çu t­ x©y dùng h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp, khu kinh tÕ, khu c«ng nghÖ cao, khu d©nc ­ ®« thÞ vµ n«ng th«n, c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ thuéc nhãm lín nhÊt), c¸c tr­êng hîp kh¸c ph¶i thùc hiÖn c¬ chÕ chuyÓn ®æi ®Êt ®ai tù nguyÖn trªn c¬ së nhµ ®Çu t­ nhËn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, thuª ®Êt hoÆc nhËn gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi ng­êi ®ang sö dông ®Êt. Thø bÈy, cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc tÝnh båi th­êng vÒ ®Êt, ®iÒu kiÖn n¬i t¸i ®Þnh c­ ®èi víi c¸c tr­êng hîp ®­îc ¸p dông c¬ chÕ chuyÓn ®æi ®Êt ®ai b¾t buéc. Thø t¸m, thiÕt lËp mét hÖ thèng tr×nh tù, thñ tôc hµnh chÝnh ®èi víi ®¨ng ký ®Êt ®ai trªn nguyªn t¾c cô thÓ, ®¬n gi¶n, Ýt chi phÝ, c«ng khai, minh b¹ch. Thø chÝn, t¨ng c­êng vai trß gi¸m s¸t cña d©n ®èi víi thi hµnh ph¸p luËt ®Êt ®ai. Thø m­êi, hoµn chØnh c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu n¹i, tè c¸o cña d©n vÒ ®Êt ®ai trªn nguyªn t¾c n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng vµ chñ yÕu chuyÓn sang hÖ thèng toµ ¸n gi¶i quyÕt[14]. §Õn n¨m 2007, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP ngµy 25/5/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, thu håi ®Êt, quyÒn sö dông ®Êt, tr×nh tù, thñ tôc vÒ båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai. NghÞ ®Þnh trªn tËp trung vµo 3 néi dung chÝnh nh­: Quy ®Þnh c¸c tiªu chÝ ®Ó c«ng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi c¸c tr­êng hîp ®ang sö dông ®Êt nh­ng kh«ng cã bÊt kú lo¹i giÊy tê nµo; cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ c¸c dù ¸n x©y dùng nhµ ë ®Ó b¸n vµ cho thuª, t¹o c«ng b»ng h¬n gi÷a nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; ba lµ quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ tr×nh tù, thñ tôc thùc hiÖn c¬ chÕ chuyÓn ®æi ®Êt ®ai b¾t buéc dùa trªn nguyªn t¾c c«ng khai, minh b¹ch, b¶o ®¶m quyÒn lîi cña ng­êi bÞ thu håi ®Êt[15]. Sù ®æi míi m¹nh mÏ cña hÖ thèng ph¸p luËt ®Êt ®ai ®· t¹o ®éng lùc lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, sè l­îng dù ¸n ®Çu t­ vµ sè vèn ®Çu t­ t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nhÊt lµ ®Çu t­ tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi Nhµ n­íc. 2.1.2.2.1. C«ng t¸c båi th­êng, hç trî GPMB hiÖn nay. TÊt c¶ mäi môc tiªu cña quèc gia lµ ®Ó cho ng­êi d©n cã ¨n, cã mÆc, cã chç ë æn ®Þnh vµ ®­îc häc hµnh n©ng cao d©n trÝ ®Ó x©y dùng ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc sÏ cã nhiÒu khu ®« thÞ, nhiÒu ®iÓm d©n c­, nhiÒu khu s¶n xuÊt, v¨n ho¸ mäc lªn th× viÖc di chuyÓn gi¶i to¶ d©n c­ lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. §Ó phôc vô nh÷ng môc tiªu trªn, ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý nh»m thùc hiÖn c«ng t¸c båi th­êng GPMB cô thÓ nh­: + Ngµy 16/11/2004 ChÝnh phñ ra NghÞ ®inh 188/2004/N§-CP vÒ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. + Th«ng t­ sè 114/2004/TT-BTC ngµy 26/11/2004 cña Bé tµi chÝnh h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP ra ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. + Ngµy 03/12/2004 ChÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP vÒ viÖc båi th­êng, hç trî t¸i ®Þnh c­ khi nhµ n­íc thu håi ®Êt. + Th«ng t­ sè 116/2004/TT-BTC ngµy 7/12/2004 cña Bé tµi chÝnh h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ra ngµy 03/12/2004 cña ChÝnh phñ vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt. + QuyÕt ®Þnh sè 26/2005/Q§-UB ngµy 18/2/2005 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ viÖc: Ban hµnh ”Quy ®Þnh vÒ båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­, thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ra ngµy 03/12/2004 cña ChÝnh phñ vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi”. + Ngµy 29/12/2004 UBND Thµnh phè Hµ Néi ra QuyÕt ®Þnh sè 199/2004/Q§-UB vÒ viÖc ban hµnh gi¸ c¸c lo¹i ®Êt trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi, thùc hiÖn nghÞ ®inh 188/2004/N§-CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. + NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP ngµy 15/5/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung vÒ viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, thu håi ®Êt, thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt, tr×nh tù, thñ tôc båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai; QuyÕt ®Þnh sè 137/2007/,150/2007/§-UBND ngµy 30/11/2007. QuyÕt ®Þnh sè 137/2007/,150,151/2007/Q§-UBND ngµy 30/11/2007, QuyÕt ®Þnh sè 18/2008/Q§-UBND ngµy 29/9/2008 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi ban hµnh Quy ®Þnh vÒ båi th­êng hç trî, t¸i ®Þnh c­ vµ gi¸ ®Êt trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi. + QuyÕt ®Þnh sè 151/2007/Q§-UBND ngµy 30/11/2007, 40/UBND– NN§C ngµy 16/4/2008 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ ban hµnh gi¸ x©y dùng nhµ míi, nhµ t¹m, vËt kiÕn tróc ®Þa bµn Thµnh phè vµ c¸c v¨n b¶n liªn quan kh¸c. HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, c¸c khu c«ng nghiÖp, khu th­¬ng m¹i ®ang ®­îc thùc hiÖn vµ trong t­¬ng lai con sè c¸c dù ¸n sÏ t¨ng lªn rÊt nhanh. C¸c dù ¸n nµy ®Òu ®ßi hái ph¶i cã mÆt b»ng ®Ó x©y dùng, v× vËy Nhµ n­íc ph¶i thu håi mét phÇn ®Êt cña nh©n d©n. Khi thu håi ®Êt, ng­êi ta ®· tÝnh to¸n ®Õn lîi Ých thu ®­îc tõ viÖc sö dông ®Êt, chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ, æn ®Þnh cuéc sèng cña ng­êi d©n trong diÖn ®­îc båi th­êng, ®¶m b¶o c«ng b»ng ®ång thêi còng gãp phÇn ®iÒu chØnh hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt theo quy ho¹ch. VÊn ®Ò GPMB diÔn ra rÊt chËm, ch­a hiÖu qu¶, cßn nhiÒu sai sãt g©y khiÕu kiÖn trong nh©n d©n lµm ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é ®Çu t­, triÓn khai dù ¸n, ®ång thêi c«ng t¸c quy ho¹ch vµ qu¶n lý x©y dùng cßn nhiÒu bÊt cËp ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é cña c¸c dù ¸n. MÆt kh¸c, c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· ®­îc ®æi míi nhiÒu song c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt ®ai ë n­íc ta vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm. §èi víi mét sè ®Þa ph­¬ng, c«ng t¸c GPMB d­êng nh­ lµ c«ng viÖc lu«n lu«n míi v× chØ khi cã dù ¸n míi thµnh lËp Héi ®ång båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­. Héi ®ång båi th­êng th«ng th­êng chØ kiªm nhiÖm hoÆc ®iÒu ®éng t¹m thêi, thËm chÝ lµ hîp ®ång ng¾n h¹n, kh«ng cã bé phËn chuyªn tr¸ch thùc hiÖn c«ng viÖc, do ®ã khi tÝch luü ®­îc chót Ýt kinh nghiÖm lµ lóc kÕt thóc dù ¸n. MÆt kh¸c, th­êng lµ khi thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt båi th­êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt ®i ®«i víi viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp, gi¶i quyÕt c¸c tr­êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai mµ trong ®ã gi¶._.i quyÕt nh÷ng tr­êng hîp sö dông ®Êt bÊt hîp ph¸p lµ rÊt khã kh¨n mang tÝnh chÊt x· héi phøc t¹p. ViÖc båi th­êng thiÖt h¹i nh×n chung Nhµ n­íc chØ båi th­êng vÒ gi¸ trÞ ®Êt vµ tµi s¶n trªn ®Êt cßn cuéc sèng cña ng­êi d©n bÞ mÊt ®Êt sau thu håi th× ch­a quan t©m triÖt ®Ó hoÆc nÕu cã th× chØ mang tÝnh h×nh thøc. Tõ thùc tÕ t×nh h×nh qu¶n lý Nhµ n­íc vµ c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, chÝnh s¸ch båi th­êng thiÖt h¹i khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt qua c¸c thêi kú vµ hiÖn t¹i, chóng t«i nhËn thÊy r»ng viÖc chØnh lý, bæ sung chÝnh s¸ch båi th­êng khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt lµ cÇn thiÕt nh»m gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é GPMB thùc hiÖn CNH- H§H, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. 2.1.2.2.2. Thùc tr¹ng vÊn ®Ò thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ë n­íc ta trong qu¸ tr×nh CNH – H§H. 2.1.2.2.2. 1. ChuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt n«ng nghiÖp víi sù gia t¨ng gi¸ trÞ ®Êt ®ai Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n­íc, viÖc chuyÓn ®æi quü ®Êt n«ng nghiÖp sang c¸c lo¹i ®Êt phi n«ng nghiÖp, nh­ ®Êt ë, ®Êt dµnh cho c«ng tr×nh c«ng céng, ®Êt cho khu c«ng nghiÖp, ®Êt giao th«ng, ®Êt cho khu dÞch vô, du lÞch,... lµ qu¸ tr×nh tÊt yÕu x¶y ra. Nhê cã qu¸ tr×nh nµy mµ gi¸ trÞ ®Êt ®ai trªn thÞ tr­êng ®­îc gia t¨ng. Sau khi c¸c cÊp cã thÈm quyÒn duyÖt xong quy ho¹ch sö dông ®Êt th× gi¸ trÞ cña ®Êt n«ng nghiÖp ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®­îc gäi lµ gi¸ trÞ tiÒm n¨ng. Th«ng th­êng, ®Êt n«ng nghiÖp chØ ®­îc c¸c chñ ®Çu t­ dù ¸n båi th­êng cho ng­êi n«ng d©n víi møc gi¸ cña lo¹i ®Êt hiÖn tr¹ng tr­íc quy ho¹ch. Sau khi ®Çu t­ thªm c¬ së h¹ tÇng, gi¸ trÞ ®Êt ®ai t¨ng lªn v­ît bËc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ lµ ng­êi ®­îc h­ëng møc lîi nhuËn khæng lå nµy. S¬ ®å 1. Gi¸ trÞ ®Êt ®ai gia t¨ng cïng c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn ®« thÞ gi¸ trÞ tiÒm n¨ng Sd® hiÖn t¹i gi¸ trÞ ®Êt NN ®Êt ch­a ph¸t triÓn ®Êt ch­a cã CSHT ®Êt ®· cã CSHT ®Êt ®· ph¸t triÓn Phª duyÖt QHCT Xong CSHT Xong XDCT t gi¸ trÞ ®Êt ®ai Nguån: Larsson, Gerhard (1997), [26] “ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®Êt bÞ thu håi phô thuéc vµo quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn mµ thiÕu sù tham vÊn cña c¸c hé trong diÖn bÞ thu håi. Ng­êi cã ®Êt th­êng ®­îc ®Òn bï dùa trªn lo¹i ®Êt sö dông hiÖn t¹i mµ kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng gi¸ trÞ gia t¨ng khi m¶nh ®Êt ®ã ®­îc ph©n lo¹i l¹i cho môc ®Ých c«ng nghiÖp” [47]. Nh­ vËy, phÇn rÊt lín lîi nhuËn tõ m¶nh ®Êt n«ng nghiÖp cña ng­êi n«ng d©n qua chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông l¹i thuéc vÒ nh÷ng chñ dù ¸n, doanh nghiÖp ®Çu t­, trong khi c¬ héi tiÕp cËn víi sù ph¸t triÓn cña hä kÐm h¬n v× kh«ng ®­îc chuÈn bÞ tr­íc vÒ tinh thÇn, tr×nh ®é vµ t©m lý. §ã chÝnh lµ ®iÒu dÉn ®Õn sù kh«ng tháa ®¸ng vÒ kinh tÕ-x· héi ®èi víi ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ hiÖn nay. 2.1.2.2.2. 2. Thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam ViÖc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó phôc vô cho sù ph¸t triÓn cña c¸c khu c«ng nghiÖp, khu ®« thÞ míi ®ang lµm thay ®æi diÖn m¹o cña vïng n«ng th«n ViÖt Nam, còng nh­ c¸c vïng ven ®« thÞ. Trong giai ®o¹n 2001-2005, c¶ n­íc ta ®· cã 366.467 ngh×n ha ®Êt n«ng nghiÖp chuyÓn sang ®Êt phi n«ng nghiÖp [5]. TÝnh ®Õn n¨m 2005, trªn 100.000 hé trong c¶ n­íc ®· bÞ thu håi ®Êt ®Ó dµnh diÖn tÝch cho viÖc ph¸t triÓn h¬n 190 khu vµ côm c«ng nghiÖp. Theo Héi N«ng d©n ViÖt Nam, trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, khu ®« thÞ, c¬ së h¹ tÇng, t­¬ng øng mçi gia ®×nh cã kho¶ng 1,5 lao ®éng mÊt viÖc lµm mçi n¨m [10]. “Thu håi ®Êt ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang t¹o ra hai lo¹i t¸c ®éng ®Õn cuéc sèng cña ng­êi d©n nãi chung vµ ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam nãi riªng: mét mÆt, nh÷ng hé gia ®×nh bÞ thu håi ®Êt chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp v× bÞ mÊt nguån sinh kÕ n«ng nghiÖp, buéc ph¶i thay ®æi nghÒ nghiÖp vµ di dêi khái céng ®ång mµ hä ®ang sinh sèng. Bªn c¹nh, nhê cã chuyÓn ®æi ®Êt n«ng nghiÖp, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®­îc bæ sung thªm nguån cung ®Êt, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm vµ c¬ héi xãa ®ãi gi¶m nghÌo” [5]. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp n­íc ta chØ cã h¬n 9 triÖu ha, chiÕm kho¶ng 28% diÖn tÝch cña c¶ n­íc [5]. Theo kÕ ho¹ch sö dông ®Êt 2006-2010, th× ®Õn n¨m 2010, ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sÏ chØ cßn 9.239.930ha [69], tiÕp tôc gi¶m ®i 175.638ha, ®Êt ë ®« thÞ t¨ng 7.861ha, ®Êt chuyªn dïng t¨ng 319.044ha vµ ®Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c t¨ng 2.849ha so víi n¨m 2005. B¶ng 1. HiÖn tr¹ng sö dông c¸c lo¹i ®Êt cña c¶ n­íc qua c¸c n¨m 2000, 2005 vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt n¨m 2010 (§¬n vÞ: ha) Lo¹i ®Êt HiÖn tr¹ng diÖn tÝch n¨m 2000(1) HiÖn tr¹ng diÖn tÝch n¨m 2005(1) Quy ho¹ch diÖn tÝch n¨m 2010(2) 1. §Êt n«ng nghiÖp 21.532.150 24.822.560 26.219.950 1.1. §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 9.569.971 9.415.568 9.239.930 1.2. §Êt l©m nghiÖp 11.575.429 14.677.409 16.243.670 1.3. §Êt nu«i trång thñy s¶n 367.846 700.061 700.060 1.4. §Êt lµm muèi 18.904 14.075 20.690 1.5. §Êt n«ng nghiÖp kh¸c - 15.447 15.600 2. §Êt phi n«ng nghiÖp 2.850.298 3.225.740 4.021.380 2.1. §Êt ë 443.178 598.428 1.035.380 2.2. §Êt chuyªn dïng 1.072.202 1.383.766 1.702.810 2.3. §Êt t«n gi¸o, tÝn ng­ìng - 12.804 13.080 2.4. §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa 93.741 97.052 92.290 2.5. §Êt s«ng suèi vµ mÆt n­íc chuyªn dïng 1.143.087 1.130.469 1.171.753 2.6. §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c - 3.221 6.070 2.7. §Êt ch­a sö dông 8.738.711 5.072.859 2.879.830 Thùc tÕ, nh÷ng lao ®éng bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp cã rÊt Ýt c¬ héi ®­îc cÊp l¹i ®Êt ®Ó tiÕp tôc sinh sèng b»ng nghÒ cò, dÉn tíi hµng triÖu ng­êi, chñ yÕu lµ n«ng d©n kh«ng cã, hoÆc thiÕu viÖc lµm, kh«ng cã hoÆc gi¶m thu nhËp. §ång thêi, nh÷ng thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ®· g©y ra bøc xóc trong d©n, bëi c¸c nguyªn nh©n sau: - Thø nhÊt, gi¸ båi th­êng ch­a hîp lý. “Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®Êt bÞ thu håi phô thuéc vµo quyÕt ®Þnh chñ quan cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn mµ thiÕu sù tham vÊn cña c¸c hé trong diÖn bÞ thu håi” [49], dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng, gi¸ båi th­êng ®Êt qu¸ rÎ, khiÕn quyÒn lîi cña ng­êi n«ng d©n bÞ ¶nh h­ëng. H¬n 200ha ruéng tèt cña ng­êi d©n th«n Thôy Khuª, x· Sµi S¬n, huyÖn Quèc Oai, tØnh Hµ T©y ®­îc UBND tØnh ra quyÕt ®Þnh thu håi ®Ó c«ng ty cæ phÇn TuÇn Ch©u lµm khu du lÞch vµ vui ch¬i gi¶i trÝ, víi gi¸ 54.000 ®ång/m2. Trong khi ®ã, m¶nh ruéng c¸ch ®ã h¬n tr¨m mÐt võa ®­îc UBND huyÖn Quèc Oai b¸n cho ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng víi gi¸ trung b×nh h¬n 6 triÖu/m2, tøc lµ gÊp 111 lÇn so víi gi¸ ®Òn bï thùc tÕ [45]. §©y lµ sù phi lý mµ ng­êi d©n ®· nhËn ra ®­îc. Dù ¸n Qu¶n Lé - Phông HiÖp ®o¹n ®i qua tØnh Sãc Tr¨ng cã hai huyÖn bÞ ¶nh h­ëng lµ Mü Tó vµ Ng· N¨m, trong båi th­êng gi¶i táa, c¸c c¬ quan chøc n¨ng huyÖn Ng· N¨m ¸p gi¸ båi th­êng theo quy ®Þnh cña tØnh lµ 80.000®/m2, nh­ng huyÖn Mü Tó l¹i ¸p gi¸ båi th­êng thÊp h¬n, chØ 18.000®/m2, mµ kh«ng gi¶i thÝch ®­îc nguyªn nh©n [41]. - Thø hai, c¸c dù ¸n kh«ng thùc hiÖn tèt viÖc hç trî, ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi d©n. Tèc ®é ng­êi bÞ mÊt ®Êt t¨ng nhanh h¬n so víi tèc ®é ng­êi t×m ®­îc viÖc lµm, lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn gia t¨ng thÊt nghiÖp. §¸ng chó ý lµ trong sè ®ã, nhãm ng­êi bÞ ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt lµ tõ 35 tuæi trë lªn (chiÕm kho¶ng 50%), do gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®µo t¹o l¹i nghÒ, chuyÓn ®æi nghÒ míi. “Theo Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi, n¨m 2005, chØ cã trªn 27% lao ®éng bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp tèt nghiÖp phæ th«ng vµ 14% lao ®éng ®­îc ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt tõ s¬ cÊp hoÆc häc nghÒ trë lªn” [39]. Hé n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt th× nhiÒu, nh­ng nh÷ng thµnh viªn trong hé ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm th× l¹i chiÕm tû lÖ rÊt thÊp. Theo ®iÒu tra cña CIEM th× “tû lÖ thµnh viªn cã viÖc lµm trong c¸c khu c«ng nghiÖp cña c¸c hé bÞ mÊt ®Êt cho x©y dùng khu c«ng nghiÖp chØ chiÕm 8% trong c¸c hé kh¶o s¸t ë Long An, CÇn Th¬, 5% t¹i VÜnh Phóc, Hµ T©y” [52]. “ViÖc ng­êi n«ng d©n tiÕp cËn víi c¬ héi ®­îc ®µo t¹o nghÒ còng rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c khu vùc, víi tû lÖ 2% ë Qu¶ng Nam; 4% ë Long An vµ CÇn Th¬; vµ cã tíi 28% ë B×nh §Þnh trong tæng sè c¸c hé ®­îc kh¶o s¸t ë mçi vïng” [52]. “TØnh Hµ Nam hiÖn cã 7.520 hé n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt ë ®Ó ph¸t triÓn khu c«ng nghiÖp (KCN) vµ më réng ®« thÞ, vµ còng cã t­¬ng øng 15.000 lao ®éng n«ng nghiÖp thiÕu hoÆc kh«ng cã viÖc lµm sau khi bÞ thu håi ®Êt canh t¸c” [34]. Tr­íc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp, ë mét sè vïng thuéc ®ång b»ng s«ng Hång, chØ cã 10% lao ®éng ®i lµm thuª, nh­ng sau thu håi ®Êt th× con sè nµy t¨ng lªn ®Õn 17%. Trong hai n¨m 2006 vµ 2007, Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ viÖc lµm còng ®· dµnh 22 tû ®ång bæ sung vèn vay gi¶i quyÕt viÖc lµm cho gÇn 10.000 lao ®éng bÞ thu håi ®Êt. Bªn c¹nh ®ã, xuÊt khÈu lao ®éng còng lµ mét kªnh quan träng cho ng­êi d©n cã ®Êt bÞ thu håi. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ thùc tÕ cña nh÷ng biÖn ph¸p trªn vÉn cßn c¸ch xa nhu cÇu [51]. - Thø ba, t×nh tr¹ng quy ho¹ch treo g©y l·ng phÝ ®Êt ®ai, trong khi ng­êi n«ng d©n th× kh«ng cã hoÆc thiÕu viÖc lµm. “Theo b¸o c¸o cña Nhµ n­íc, ®Õn nay, 50% diÖn tÝch ®Êt trong c¸c KCN vÉn ch­a ®­îc lÊp ®Çy. KCN §µi T­, Daewoo Hanel Hµ Néi thµnh lËp n¨m 1995 víi quy m« trªn 200 ha, nh­ng ®Õn n¨m 2006 míi cho thuª ®­îc 5 ha. KCN Nomura H¶i Phßng cã diÖn tÝch 153 ha, tõ n¨m 1994 ®Õn nay míi cho thuª ®­îc 39 ha. ë Bµ RÞa- Vòng Tµu, KCN Mü Xu©n B1, quy m« 226 ha, thµnh lËp n¨m 1996, nay míi cho thuª ®­îc 20 ha” [44]. Nhµ n­íc vµ c¸c c«ng ty t­ nh©n thu håi ®Êt n«ng nghiÖp cña ng­êi n«ng d©n ®Ó lÊy ®Êt, nh­ng råi sö dông kh«ng hiÖu qu¶, g©y l·ng phÝ, trong khi ng­êi n«ng d©n th× l¹i võa mÊt nghÒ, võa kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm míi. “Tõ ®Çu n¨m 2004 côm c«ng nghiÖp Hoµng §«ng, huyÖn Duy Tiªn, tØnh Hµ Nam b¾t ®Çu ®i vµo san lÊp mÆt b»ng, ®Õn nay, 84ha ®Êt nµy vÉn n»m kh«ng, trong lóc h¬n 800 hé d©n n»m trong diÖn bÞ thu håi ®Êt ë 4 th«n Hoµng Lý, B¹ch X¸, Hoµng Th­îng, Hoµng §«ng ®· qua 4 mïa thu ho¹ch vÉn kh«ng cã ruéng cµy cÊy, kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm” [46]. 500 hé d©n ë côm c«ng nghiÖp T©n Liªn, huyÖn VÜnh B¶o, T. phè H¶i Phßng còng ®ang r¬i vµo t×nh c¶nh t­¬ng tù [43]. 2.1.2.2.2. 3. Thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ë Thµnh phè Hµ Néi : Lµ mét trong nh÷ng Thµnh phè lín cña ®Êt n­íc, qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ nhanh, trong giai ®o¹n 2000-2005, Hµ Néi ®· cã 5200ha ®Êt n«ng nghiÖp ®­îc chuyÓn ®æi sang lo¹i h×nh ®Êt phi n«ng nghiÖp, kÐo theo 20 v¹n lao ®éng bÞ ¶nh h­ëng. Còng nh­ nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c trªn c¶ n­íc, qu¸ tr×nh thu håi vµ båi th­êng ®Êt n«ng nghiÖp ë Hµ Néi kh«ng tr¸nh khái nhiÒu bÊt cËp. Theo thèng kª cña Së L§-TB&XH Thµnh phè Hµ Néi, cïng víi viÖc më réng c¸c KCN, tèc ®é ®« thÞ hãa nhanh ë c¸c quËn, huyÖn ven thµnh phè nh­ Tõ Liªm, Gia L©m, §«ng Anh, Thanh Tr×, Hoµng Mai, T©y Hå,... [44], b×nh qu©n mçi n¨m thµnh phè cã kho¶ng 13.000-15.000 lao ®éng kh«ng cã viÖc, phÇn lín l¹i ch­a qua ®µo t¹o nghÒ [50]. Theo ®iÒu tra cña nhãm nghiªn cøu tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, cø 1.000 hé gia ®×nh bÞ thu håi ®Êt th× cã 190 ng­êi tù bá tiÒn ra ®Ó häc nghÒ, nh­ng chØ cã 90 ng­êi trong sè ®ã ®­îc tuyÓn dông [36]. VÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt ë Hµ Néi vÉn lµ bµi to¸n ch­a cã lêi gi¶i [51]. Së L§-TB&XH Hµ Néi ®· thèng kª ®­îc r»ng, còng trong giai ®o¹n nµy, cã ®Õn 50% hé sau khi bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp gÆp khã kh¨n trong cuéc sèng, 37% sè hé bÞ gi¶m thu nhËp [32]. NhiÒu bÊt cËp còng ®· n¶y sinh trong vÊn ®Ò tiÒn båi th­êng, ë nhiÒu dù ¸n ®­îc thùc hiÖn trªn ®Þa bµn thµnh phè, ®· x¶y ra t×nh tr¹ng mÆc dï cïng mét thöa ®Êt, cïng mét dù ¸n, nh­ng gi¸ båi th­êng l¹i chªnh lÖch tíi 50 triÖu ®ång do chÝnh s¸ch båi th­êng, nhÊt lµ khi thùc hiÖn mét dù ¸n “v¾t” qua hai NghÞ ®Þnh. Khi gi¶i phãng mÆt b»ng ®­êng vµnh ®ai 3 (®­êng KhuÊt Duy TiÕn, Hµ Néi) cã hé ®Êt lÊn chiÕm ®­îc ®Òn bï 100%, nh­ng hé kh¸c chØ ®­îc hç trî, g©y bøc xóc [33]. Trong giai ®o¹n 2 cña Dù ¸n Khu ®« thÞ Nam Th¨ng Long, h¬n 700 hé g­¬ng mÉu nhËn tiÒn tr­íc chØ ®­îc ®Òn bï tæng céng 127,8 triÖu ®ång/sµo, trong khi 170 hé nhËn tiÒn sau l¹i ®­îc 182 triÖu ®ång/sµo [31]. ë vïng ven ®«, nh÷ng bÊt cËp x¶y ra cßn ®¸ng b¸o ®éng h¬n viÖc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp vïng néi ®«. V× rÊt nhiÒu ng­êi d©n vïng ven ®« sèng nhê vµo nghÒ n«ng, khi bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp, viÖc chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp ®èi víi hä rÊt khã kh¨n. ë nhiÒu n¬i thuéc vïng ven ®« vµ ngo¹i ®«, viÖc båi th­êng ®Êt cßn ®­îc thùc hiÖn kh«ng ®óng quy ®Þnh, thËm chÝ thu håi ®Êt nh­ng kh«ng kÌm theo båi th­êng ®Êt hoÆc chØ båi th­êng víi gi¸ rÊt thÊp, dÉn ®Õn bÊt c«ng b»ng x· héi. T©m lý ng­êi n«ng d©n cã nh÷ng thay ®æi phøc t¹p khi cuéc sèng cña hä thay ®æi, dÉn ®Õn viÖc sö dông tiÒn båi th­êng kh«ng hîp lý vµ lµ nguyªn nh©n khiÕn cho nhiÒu hé n«ng d©n giµu cã nhê tiÒn båi th­êng mµ r¬i vµo t×nh tr¹ng nghÌo trong phót chèc. §©y lµ t×nh tr¹ng chung, x¶y ra ë kh«ng chØ vïng ven ®« Hµ Néi, mµ cßn ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c trªn c¶ n­íc. “Thu håi ®Êt b¾t buéc lµ ph­¬ng thøc h÷u hiÖu ®Ó chuyÓn ®æi ®Êt sang môc ®Ých c«ng nghiÖp, ®Êt ë trong tr­êng hîp c¸c dù ¸n lín, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn viÖc ph©n chia ®Êt rÊt manh món vµ c¸c cuéc th­¬ng l­îng ph¶i tiÕn hµnh víi sè l­îng rÊt ®«ng c¸c chñ së h÷u” [52]. Nh­ng khi thùc hiÖn thu håi ®Êt n«ng nghiÖp, chóng ta ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó võa ®¶m b¶o tiÕn tr×nh ®« thÞ hãa, l¹i võa mang l¹i c«ng b»ng vµ c¬ héi tiÕp cËn sù ph¸t triÓn cho ng­êi d©n, hay nãi kh¸c ®i, ph¶i cã sù c©n ®èi gi÷a tèc ®é chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt tõ n«ng nghiÖp sang phi n«ng nghiÖp víi tèc ®é chuyÓn ®æi lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang phi n«ng nghiÖp, ®Êy míi lµ ®Þnh h­íng ®óng ®¾n cho mét x· héi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §iÒu nµy l¹i cµng trë nªn cÇn thiÕt ®èi víi Thµnh phè Hµ Néi, víi vÞ trÝ lµ thñ ®« cña c¶ n­íc, Hµ Néi ph¶i nhanh chãng thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi tÝch cùc ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tiªu cùc vµ khã kh¨n x¶y ra trong qu¸ tr×nh båi th­êng, thu håi ®Êt n«ng nghiÖp, ®Ó xøng ®¸ng lµ tÊm g­¬ng cho c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. 2.1.2.2.2. 4. T×nh h×nh chung: Tr­íc yªu cÇu x©y dùng Thñ ®«, trong thêi kú CNH – H§H, khèi l­îng c¸c dù ¸n x©y dùng ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp ngµy cµng lín ®Æt ra cho c«ng t¸c x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt ®Ó båi th­êng cña Thµnh phè Hµ néi lµ mét nhiÖm vô hÕt søc nÆng nÒ, khã kh¨n vµ phøc t¹p. Theo thèng kª, n¨m 2003, Hµ néi cã kho¶ng 400 dù ¸n liªn quan ®Õn c«ng t¸c GPMB, trong ®ã tiÕp tôc cã nhiÒu dù ¸n cã quy m« chiÕm dông ®Êt lín nh­ quèc lé 5 kÐo dµi, ®­êng vµnh ®ai 2, khu ®« thÞ Nam Th¨ng Long ... §Õn hÕt th¸ng 8 n¨m 2005 trªn ®Þa bµn Thµnh phè ®ang triÓn khai kho¶ng 383 dù ¸n liªn quan ®Õn c«ng t¸c GPMB , víi diÖn tÝch ®Êt thu håi lµ 2.453 ha liªn quan ®Õn 56.834 hé gia ®×nh, trong ®ã 324 dù ¸n ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch båi th­êng hç, hç trî T§C vµ tæ chøc GPMB víi 1.761 ha kho¶ng 32.574 hé. §©y thùc sù lµ khèi l­îng c«ng viÖc kh«ng nhá mµ Thµnh phè Hµ Néi ®ang ph¶i dèc søc gi¶i quyÕt sao cho võa ®¶m b¶o tiÕn ®é c¸c dù ¸n, môc tiªu ®Ò ra vµ æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n trong c¸c khu vùc ph¶i gi¶i to¶, di dêi. Tuy nhiªn ®Ó hoµn thµnh viÖc x¸c ®Þnh båi th­êng gi¸ ®Êt phôc vô c«ng t¸c GPMB trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ néi kh«ng ph¶i lµ mét viÖc dÔ dµng. Bëi nhiÒu khu vùc diÕn biÕn vÒ gi¸ rÊt phøc t¹p g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc. NhiÒu tuyÕn phè míi ®­îc triÓn khai c«ng t¸c båi th­êng nh­ng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nh­ ®­êng Kim Liªn - « chî dõa, ®­êng L¸ng H¹ - Thanh Xu©n. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do cã nhiÒu khiÕu kiÖn víi néi dung gi¸ ®Êt båi th­êng ch­a s¸t víi gi¸ chuyÓn nh­îng trªn thÞ tr­êng. ViÖc chËm ®iÒu chØnh gi¸ c¸c lo¹i ®Êt vµ quy ®Þnh båi th­êng khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt kh«ng cßn phï hîp víi thùc tÕ, ph­¬ng ph¸p vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh ¸p gi¸ båi th­êng theo QuyÕt ®Þnh sè 199/2004/Q§-UB ngµy 29/12/2004; 05/2006/Q§-UBND ngµy 03/01/2006; 242/Q§-UBND ngµy 29/12/2006 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi cßn bÊt cËp, ch­a s¸t thùc tÕ thÞ tr­êng dÉn ®Õn ph¶i thay ®æi gi¸ båi th­êng nhiÒu lÇn trong thêi gian ng¾n nh­ dù ¸n ®­êng VËt lý - ®ª b­ëi, Nót ng· t­ së, CÇu Thanh Tr×, cÇu VÜnh Tuy... g©y chËm trÔ khi triÓn khai dù ¸n vµ t©m lý chÇn chõ, yªu s¸ch ®Ó ®îi ®iÒu chØnh gi¸ cña nh÷ng ng­êi do bÞ di dêi. Theo sè liÖu thèng kª, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay, c¸c dù ¸n míi ®¶m b¶o 40 ®Õn 50% quü nhµ ®Êt t¸i ®Þnh c­. Trong n¨m 2005 nhu cÇu cÇn 7.000 c¨n hé vµ l« ®Êt nh­ng thùc tÕ kh¶ n¨ng míi ®¸p øng ®­îc 4.500 c¨n hé, l« ®Êt. T×nh tr¹ng thiÕu quü nhµ, quü ®Êt t¸i ®Þnh c­ vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. Dù kiÕn cßn mÊt c©n ®èi . HÇu hÕt c¸c chñ dù ¸n kh«ng chuÈn bÞ ®­îc quü nhµ, quü ®Êt t¸i ®Þnh c­ cho dù ¸n cña m×nh. NhiÒu dù ¸n ph¶i gi·n tiÕn ®é do kh«ng cã nhµ, ®Êt ®ai t¸i ®Þnh c­ nh­ dù ¸n tho¸t n­íc giai ®o¹n I, c¸c dù ¸n do ban qu¶n lý c¸c dù ¸n träng ®iÓm ph¸t triÓn ®« thÞ Hµ Néi lµm chñ ®Çu t­... C«ng t¸c båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi trong nh÷ng n¨m qua ®ang ®­îc thùc hiÖn víi nç lùc cao h¬n vµ gi¶i ph¸p míi víi ph­¬ng ch©m quyÕt liÖt h¬n. Nhê nh­ vËy c«ng t¸c båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ ®· gãp phÇn quan träng vµo qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ thñ ®« Hµ Néi. 2.1.2.2.2. 5. Nh÷ng khã kh¨n, tån t¹i khi x©y dùng gi¸ ®Êt t¹i Hµ Néi Theo LuËt §Êt n¨m 2003 vµ NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP ngµy16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. Gi¸ ®Êt do UBND cÊp tØnh quy ®Þnh ®­îc ¸p dông cho nhiÒu môc ®Ých: a) TÝnh thuÕ ®èi víi viÖc sö dông ®Êt vµ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; b) TÝnh tiÒn sö dông ®Êt vµ tiÒn thuª ®Êt khi giao ®Êt, cho thuª ®Êt kh«ng th«ng qua ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt hoÆc ®Êu thÇu dù ¸n cã sö dông ®Êt cho c¸c tr­êng hîp quy ®Þnh t¹i §iÒu 34 vµ §iÒu 35 cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003; c) TÝnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt khi giao ®Êt kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong c¸c tr­êng hîp quy ®Þnh t¹i §iÒu 33 cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003; d) X¸c ®Þnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó tÝnh vµo gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp nhµ n­íc khi doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, lùa chän h×nh thøc giao ®Êt cã thu tiÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 59 cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003; ®) TÝnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó thu lÖ phÝ tr­íc b¹ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; e) TÝnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó båi th­êng khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ quy ®Þnh t¹i §iÒu 39, §iÒu 40 cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003; g) TÝnh tiÒn båi th­êng ®èi víi ng­êi cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai mµ g©y thiÖt h¹i cho Nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nh÷ng ®èi t­îng ¸p dông gi¸ theo c¸c môc ®Ých nªu trªn lu«n m©u thuÉn nhau vÒ lîi Ých: Tr­êng hîp båi th­êng khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt lu«n muèn møc gi¸ cao, ng­îc l¹i, c¸c tr­êng hîp ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc lu«n muèn møc gi¸ thÊp vµ do vËy lu«n cã nh÷ng luång ý kiÕn tr¸i ng­îc nhau vÒ gi¸ c¸c lo¹i ®Êt nh­ hiÖn nay. Gi¸ ®Êt tÝnh båi th­êng lµ vÊn ®Ò ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Nã thÓ hiÖn kh¸c nhau ®èi víi mçi mét dù ¸n, nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña c¸c bªn tham gia vµ lîi Ých cña toµn x· héi. - TÝnh ®a d¹ng thÓ hiÖn: mçi dù ¸n ®­îc tiÕn hµnh trªn mét vïng ®Êt kh¸c nhau víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ, x· héi vµ tr×nh ®é d©n trÝ nhÊt ®Þnh. §èi víi khu vùc néi thµnh, mËt ®é d©n c­ cao, ngµnh nghÒ ®a d¹ng, gi¸ trÞ ®Êt vµ tµi s¶n trªn ®Êt lín dÉn ®Õn qu¸ tr×nh GPMB cã ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh. §èi víi khu vùc ven ®«, møc ®é tËp trung d©n c­ kh¸ cao, ngµnh nghÒ d©n c­ phøc t¹p, ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®a d¹ng: c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i, bu«n b¸n nhá... qu¸ tr×nh GPMB vµ gi¸ ®Êt tÝnh båi th­êng còng cã ®Æc tr­ng riªng cña nã. Cßn ®èi víi khu vùc ngo¹i thµnh, ho¹t ®éng s¶n xuÊt chñ yÕu cña d©n c­ lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®êi sèng phô thuéc chÝnh vµo n«ng nghiÖp. Do ®ã, c«ng t¸c GPMB, gi¸ ®Êt tÝnh båi th­êng ®­îc tiÕn hµnh víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt. - TÝnh phøc t¹p thÓ hiÖn: ®Êt ®ai lµ tµi s¶n cã gi¸ trÞ cao, cã vai trß quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ®èi víi mäi ng­êi d©n. ë khu vùc n«ng th«n, d©n c­ chñ yÕu sèng nhê vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mµ ®Êt ®ai l¹i lµ t­ liÖu s¶n xuÊt quan träng trong khi tr×nh ®é s¶n xuÊt cña n«ng d©n thÊp, kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp khã kh¨n do ®ã t©m lý d©n c­ vïng nµy lµ gi÷ ®­îc ®Êt ®Ó s¶n xuÊt, thËm chÝ hä cho thuª ®Êt cßn ®­îc lîi nhuËn cao h¬n lµ s¶n xuÊt nh­ng hä vÉn kh«ng cho thuª. Tr­íc t×nh h×nh ®ã ®· dÉn ®Õn c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng d©n c­ tham gia di chuyÓn lµ rÊt khã kh¨n vµ viÖc hç trî chuyÓn nghÒ nghiÖp lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng d©n c­ sau nµy. MÆt kh¸c, c©y trång, vËt nu«i trªn vïng ®ã còng ®a d¹ng, kh«ng ®­îc tËp trung mét lo¹i nhÊt ®Þnh nªn g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c ®Þnh gi¸ båi th­êng. §èi víi ®Êt ë l¹i cµng phøc t¹p h¬n do nh÷ng nguyªn nh©n sau: + §Êt ë lµ tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín, g¾n bã trùc tiÕp víi ®êi sèng vµ sinh ho¹t cña ng­êi d©n mµ t©m lý, tËp qu¸n lµ ng¹i di chuyÓn chç ë. + Nguån gèc h×nh thµnh ®Êt ®ai kh¸c nhau do tån t¹i chÕ ®é cò ®Ó l¹i vµ do c¬ chÕ chÝnh s¸ch kh«ng ®ång bé dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lÊn chiÕm ®Êt ®ai x©y nhµ tr¸i phÐp diÔn ra th­êng xuyªn. + ThiÕu quü ®Êt vµ vèn do x©y dùng khu t¸i ®Þnh c­ còng nh­ chÊt l­îng khu t¸i ®Þnh c­ thÊp ch­a ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu. + D©n c­ mét sè vïng sèng chñ yÕu b»ng nghÒ bu«n b¸n nhá vµ sèng b¸m vµo c¸c trôc ®­êng giao th«ng lµm kÕ sinh nhai nay chuyÓn ®Õn ë khu vùc míi th× ®iÒu kiÖn kiÕm sèng bÞ thay ®æi nªn hä kh«ng muèn di chuyÓn. + Do chÝnh s¸ch ph¸p luËt ch­a phï hîp . Tõ c¸c ®iÓm trªn cho thÊy mçi dù ¸n kh¸c nhau th× c«ng t¸c GPMB ®­îc thùc hiÖn kh¸c nhau còng nh­ gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh båi th­êng cña mçi dù ¸n còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh kh¸c nhau. 2.1.3. Qu¸ tr×nh båi th­êng, hç trî GPMB cña mét sè n­íc vµ c¸c tæ chøc: §èi víi bÊt cø mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi, ®Êt ®ai lµ nguån lùc quan träng nhÊt, c¬ b¶n cña mäi ho¹t ®éng ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt phôc vô cho c¸c môc ®Ých cña quèc gia ®· lµm thay ®æi toµn bé ®êi sèng kinh tÕ cña hµng triÖu hé gia ®×nh, c¸ nh©n, ng­êi bÞ ¶nh h­ëng kh«ng nh÷ng kh«ng h¹n chÕ vÒ sè l­îng mµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng. §Æc biÖt, ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, ng­êi d©n chñ yÕu sèng b»ng nghÒ n«ng nghiÖp th× vÊn ®Ò thu håi ®Êt qu¶ lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña hä. D­íi ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm qu¶n lý ®Êt ®ai cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi sÏ phÇn nµo gióp Ých cho ViÖt Nam chóng ta, ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh khi khi thùc hiÖn gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n. 2.1.3.1. ChÝnh s¸ch båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ cña Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸(ADB) vµ thÕ giíi (WB) HÇu hÕt c¸c dù ¸n ®­îc tµi trî bëi vèn vay cña ng©n hµng ThÕ giíi (WB) ®Òu cã chÝnh s¸ch vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ do c¸c dù ¸n nµy ®­a ra. ChÝnh s¸ch båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ cña tæ chøc nµy cã nhiÒu kh¸c biÖt so víi luËt, quy ®Þnh, chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ViÖt Nam nªn cã nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viÖc ¸p dông cho c¸c dù ¸n vµ ®Æc biÖt cã kh¶ n¨ng g©y ra mét sè vÊn ®Ò x· héi nhÊt ®Þnh, Nh­ng bªn c¹nh còng cã nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc tíi viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þng c­ cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt cña ViÖt Nam. TÊt c¶ mäi vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi ph¸t sinh tõ viÖc thu håi ®Êt g©y ra cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt ®Òu ®­îc chÝnh s¸ch cña WB quan t©m. Trong c«ng t¸c båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ th× vÊn ®Ò t¸i ®Þnh c­ ®­îc WB quan t©m nhiÒu h¬n, hç trî nh÷ng ng­êi bÞ ¶nh h­ëng trong suèt qu¸ tr×nh t¸i ®Þnh c­, tõ viÖc t×m n¬i ë míi thÝch hîp cho mét khèi l­îng lín chñ sö dông ®Êt ®ai ph¶i di chuyÓn, tæ chøc c¸c khu t¸i ®Þnh c­, trî gióp chi phÝ vËn chuyÓn, x©y dùng nhµ ë míi, ®µo t¹o nghÒ nghiÖp, cho vay vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, cung cÊp c¸c dÞch vô...t¹i khu t¸i ®Þnh c­. V× vËy c¸c dù ¸n do Ng©n hµng ThÕ giíi cho vay ph¶i ®­îc c¸c bé chñ qu¶n dù ¸n th«ng qua nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh t¸i ®Þnh c­. Còng nh­ Ng©n hµng thÕ giíi (WB) theo Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ nh÷ng ng­êi bÞ ¶nh h­ëng bëi dù ¸n lµ nh÷ng ng­êi bÞ mÊt toµn bé ®Êt ®ai, tµi s¶n vËt chÊt hoÆc chi phÝ vËt chÊt vµo ph¹m vi thu håi ®Ó gi¶i phãng mÆt b»ng. Khi triÓn khai thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng ADB quan t©m ®Õn hÇu hÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chñ hé nh­ nghÒ nghiÖp, thu nhËp hµng th¸ng, nguån thu nhËp cña gia ®×nh, sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng, cã trong diÖn chÝnh s¸ch hay kh«ng vµ c¶ tr×nh ®é häc vÊn….cïng tÝnh ph¸p lý cña ®Êt ®ai, tµi s¶n trªn ®Êt. §iÒu ®ã cho thÊy quan ®iÓm båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ lµ triÖt ®Ó, lµ bï ®¾p cho ng­êi thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ, x· héi ¶nh h­ëng ®Õn ng­êi bÞ thu håi ®Êt. Khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n th× quan ®iÓm cña ng©n hµng ADB lµ kh«ng nh÷ng ph¶i th«ng b¸o ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vÒ dù ¸n còng nh­ chÝnh s¸ch båi th­êng, t¸i ®Þnh c­ cña dù ¸n cho c¸c hé d©n mµ cßn tham kh¶o ý kiÕn vµ t×m mäi c¸ch tho¶ m·n c¸c yªu cÇu chÝnh ®¸ng cña hä trong suèt qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ còng nh­ thùc hiÖn c«ng t¸c t¸i ®Þnh c­. VÒ vÊn ®Ò t¸i ®Þnh c­, môc tiªu chÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c­ cña ADB lµ gi¶m thiÓu tèi ®a t¸i ®Þnh c­ vµ ph¶i b¶o ®¶m cho c¸c hé bÞ di chuyÓn ®­îc båi th­êng vµ hç trî sao cho t­¬ng lai kinh tÕ vµ x· héi cña hä ®­îc thuËn lîi t­¬ng tù trong tr­êng hîp kh«ng cã dù ¸n. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu nµy chÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c­ cña ADB ph¶i bao hµm toµn bé qu¸ tr×nh tõ båi th­êng, gióp di chuyÓn vµ kh«i phôc c¸c ®iÒu kiÖn sèng, t¹o thu nhËp cho c¸c hé bÞ ¶nh h­ëng b»ng møc Ýt nhÊt nh­ ch­a cã dù ¸n. Theo chÝnh s¸ch cña ADB th× viÖc båi th­êng vµ t¸i ®Þng c­ bao giê còng ph¶i hoµn thµnh xong tr­íc khi tiÕn hµnh c«ng tr×nh x©y dùng trong khi ë ViÖt Nam ch­a cã quy ®Þnh râ rµng vÒ thêi h¹n nµy (cã rÊt nhiÒu dù ¸n võa gi¶i to¶ mÆt b»ng võa triÓn khai thi c«ng, chç nµo gi¶i phãng mÆt b»ng xong th× thi c«ng tr­íc ®Ó chèng lÊn chiÕm ®Êt ®ai...), do vËy nhiÒu gia ®×nh cßn ch­a kÞp thêi x©y dùng söa ch÷a, x©y dùng l¹i hoÆc x©y dùng l¹i nhµ ë míi cã n¬i æn ®Þnh tr­íc khi gi¶i to¶. 2.1.3.2. In®«nªxia §èi víi In®«nªxia di d©n T§C, båi th­êng thiÖt h¹i khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt v× môc ®Ých ph¸t triÓn cña x· héi tõ tr­íc ®Õn nay vÉn bÞ coi lµ sù ‘hi sinh” mµ mét sè ng­êi ph¶i chÊp nhËn v× lîi Ých cña sè ®«ng vµ lîi Ých céng ®ång. C¸c ch­¬ng tr×nh båi th­êng T§C chØ giíi h¹n trong ph¹m vi båi th­êng theo LuËt cho ®Êt bÞ dù ¸n chiÕm dông, hoÆc cho mét sè Ýt tr­êng hîp ®Êt T§C. Tuy nhiªn, quan ®iÓm nh×n nhËn vÒ c«ng t¸c båi th­êng T§C ®ang tõng b­íc thay ®æi, nhËn thøc vÒ hËu qu¶ xÊu cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi, m«i tr­êng trong qu¸ tr×nh thu håi ®Êt vµ di d©n, mÆt kh¸c, tõ thùc tÕ kh¸ch quan vµ sù chuyÓn biÕn vÒ nhËn thøc, ng­êi bÞ ¶nh h­ëng quan t©m ngµy cµng lín vÒ quyÒn lîi vµ phóc lîi cho hä, v× vËy T§C ngµy cµng ®­îc xem nh­ nh÷ng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña quèc gia. Kinh nghiÖm thùc tiÔn ®· gióp cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c chuyªn gia lËp kÕ ho¹ch vµ c¸c nhµ thùc thi ®i ®Õn thèng nhÊt r»ng chi phÝ ph¶i tr¶ cho nh÷ng tæn thÊt do sù thiÕu quan t©m vµ ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch T§C cã thÓ lín h¬n rÊt nhiÒu chi phÝ T§C ®óng ®¾n. H¬n n÷a, nh÷ng ng­êi bÞ bÇn cïng ho¸, ®Õn mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh sÏ lµ nguyªn nh©n lµm kiÖt quÖ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do vËy, tr¸nh hay gi¶m thiÓu viÖc di d©n T§C, céng víi viÖc kh«i phôc tho¶ ®¸ng cho nh÷ng ng­êi bÞ ¶nh h­ëng, ngoµi viÖc ®¹t ®­îc lîi Ých vÒ mÆt kinh tÕ, cßn ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng ®èi víi hä, ®iÒu nµy gióp cho c¸c chñ thÓ an t©m trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n. Ng©n hµng vµ c¸c Nhµ n­íc ®ang ph¸t triÓn cÇn nh×n nhËn nh÷ng thay ®æi vÒ nhËn thøc nµy nh­ c¬ héi chø kh«ng ph¶i trë ng¹i, cÇn x©y dùng, chÝnh thøc th«ng qua vµ thÓ chÕ ho¸, thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch T§C b¾t buéc nã sÏ t¹o nªn mét m«i tr­êng ph¸p chÕ lµnh m¹nh khi Nhµ n­íc cÇn thu håi ®Êt phôc vô cho c¸c môc ®Ých c«ng céng cña quèc gia. MÆt kh¸c, cÇn c¶i tiÕn c¸ch hiÓu vµ lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn, sao cho c¸c dù ¸n lu«n h­íng tíi sù ph¸t triÓn, sù ph¸t triÓn ®ã kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých vÒ kinh tÕ mµ cßn m«i tr­êng - x· héi, ph­¬ng thøc nµy phï hîp víi hai môc tiªu t­¬ng øng ®ång thêi lµ gi¶m nghÌo ®ãi vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. T§C b¾t buéc cã ba yÕu tè quan träng: - §Òn bï tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i, nghÒ nghiÖp vµ thu nhËp bÞ mÊt. - Hç trî di chuyÓn trong ®ã cã trî cÊp, bè trÝ n¬i ë míi víi c¸c dÞch vô vµ ph­¬ng tiÖn phï hîp. - Trî cÊp kh«i phôc ®Ó Ýt nhÊt ng­êi bÞ ¶nh h­ëng cã ®­îc møc sèng ®¹t hoÆc gÇn ®¹t so víi møc sèng tr­íc khi cã dù ¸n. §èi víi c¸c dù ¸n cã di d©n T§C, viÖc lËp kÕ ho¹ch, thiÕt kÕ néi dung di d©n lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ngay tõ chu kú ®Çu tiªn cña viÖc lËp dù ¸n ®Çu t­ vµ nh÷ng nguyªn t¾c chÝnh ph¶i ®­îc ®Ò cËp ®Õn, bao gåm: - Nghiªn cøu kü ph­¬ng ¸n kh¶ thi cña c¸c dù ¸n ®Ó gi¶m thiÓu viÖc di d©n b¾t buéc, nÕu kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc khi triÓn khai dù ¸n. - Ng­êi bÞ ¶nh h­ëng ph¶i ®­îc båi th­êng vµ hç trî ®Ó triÓn väng kinh tÕ, x· héi cña ng­êi bÞ ¶nh h­ëng nãi chung Ýt nhÊt còng thuËn lîi nh­ trong tr­êng hîp kh«ng cã dù ¸n - §Êt ®ai, nhµ cöa, c¬ së h¹ tÇng thÝch hîp vµ c¸c lo¹i båi th­êng kh¸c t­¬ng xøng nh­ tr­íc khi cã dù ¸n ph¶i ®­îc cÊp cho ng­êi bÞ ¶nh h­ëng, chó träng ®Õn ng­êi d©n b¶n ®Þa (c¸c dù ¸n n­íc ngoµi) d©n téc thiÓu sè, n«ng d©n v× hä lµ nh÷ng ng­êi cã quyÒn lîi hoÆc quyÒn hoa lîi theo phong tôc ®èi víi ®Êt vµ c¸c tµi s¶n kh¸c bÞ dù ¸n chiÕm dông. - BÊt cø dù ¸n nµo vÒ T§C cÇn cã nhËn thøc vµ ý thøc, thùc hiÖn ®¹t hiÖu qu¶ ë møc cµng cao cµng tèt, c¸c kÕ ho¹ch T§C ph¶i ®­îc so¹n th¶o vµ x¸c lËp t­¬ng øng víi thêi gian vµ ng©n s¸ch phï hîp, ng­êi di chuyÓn ®­îc h­ëng c¸c c¬ héi vÒ n¬i ë, nguån sèng, nguån lùc æn ®Þnh cuéc sèng cµng nhanh cµng tèt. - Ng­êi bÞ ¶nh h­ëng ph¶i ®­îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ, ®­îc tham kh¶o ý kiÕn chi tiÕt vÒ c¸c ph­¬ng ¸n båi th­êng T§C - ng­êi bÞ ¶nh h­ëng ph¶i ®­îc hç trî ë møc cao nhÊt vÒ hoµ nhËp céng ®ång d©n c­ ®Þa ph­¬ng b»ng c¸ch më réng lîi Ých cña dù ¸n ®Õn c¶ c¸c céng ®ång d©n ®Þa ph­¬ng. - Chó ý ®Õn ng­êi nghÌo nhÊt, trong ®ã cã nh÷ng ng­êi kh«ng hoÆc ch­a cã quyÒn hîp ph¸p vÒ ®Êt ®ai, tµi s¶n, nh÷ng hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ. §ång thêi, sím cã kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh quyÒn hîp ph¸p cña hä, cè g¾ng h¹n chÕ nh÷ng tr­êng hîp coi lý do ng¨n trë båi th­êng T§C lµ viÖc thiÕu quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p. - §Ó kh«ng ngõng c¶i tiÕn sù hç trî cña ng©n hµng víi c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc nh¹y c¶m nµy, cÇn chÝnh thøc th«ng qua vµ thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch båi th­êng T§C b¾t buéc. ChÝnh s¸ch nµy kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc nªu râ c¸c môc tiªu vµ ph­¬ng ph¸p, ®Þnh ra c¸c tiªu chuÈn trong ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ng©n hµng, më ra mét c¸ch nh×n bao qu¸t râ rµng vÒ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò ®ã vµ ._.c¸c nghÒ nµy l¹i trë thµnh nghÒ ®em l¹i thu nhËp chÝnh cho 16,83% hé gia ®×nh. Tû lÖ hé cã nguån thu thªm tõ c¸c c«ng viÖc phi n«ng nghiÖp kh¸c lµ 59,41%. MÆc dï c¸c nghÒ mµ hä lµm cã phÇn ®a d¹ng h¬n, phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ míi h¬n, nh­ng rÊt nhiÒu nghÒ trong ®ã còng vÉn chØ mang tÝnh t¹m thêi, kh«ng æn ®Þnh vµ kh«ng lµm l©u dµi ®­îc. §iÒu ®¸ng nãi lµ c¸c lao ®éng ë 4 ph­êng bÞ thu håi ®Êt nÕu cã chuyÓn ®æi viÖc lµm th× ®Òu tù ph¶i t×m cho m×nh c«ng viÖc míi, chø kh«ng nhê ®­îc sù gióp ®ì nµo cña c¸c dù ¸n quy ho¹ch trªn ®Þa bµn. TiÒn hç trî lao ®éng mÊt viÖc do bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ®­îc tÝnh gép vµo tiÒn båi th­êng ®Êt n«ng nghiÖp, nªn t©m lý chung cña ng­êi n«ng d©n lµ sö dông ®Ó tiªu dïng chø kh«ng t¸ch riªng mét kho¶n ®Ó cho lao ®éng trong gia ®×nh ®i häc nghÒ hoÆc ®Çu t­ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt phi n«ng nghiÖp. 100% c¸c hé gia ®×nh ®­îc hái ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng hä ®i häc nghÒ míi hoÆc t×m ®­îc viÖc lµm míi lµ do chÝnh b¶n th©n hä, c¸c dù ¸n kh«ng më líp d¹y nghÒ cho ng­êi d©n, còng kh«ng hç trî t×m kiÕm viÖc lµm cho hä. HoÆc còng cã dù ¸n, theo cam kÕt lóc thùc hiÖn thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ®· tuyÓn dông mét sè lao ®éng trÎ cña c¸c hé bÞ mÊt ruéng vµo lµm b¶o vÖ, c«ng nh©n,…nh­ng mét thêi gian ng¾n sau l¹i sa th¶i hä mµ kh«ng cho biÕt nguyªn nh©n. QuËn Long Biªn còng cã më líp ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi n«ng d©n, nh­ng sè l­îng giíi h¹n vµ thu nhËp tõ c¸c nghµnh, nghÒ ®ang ®µo t¹o l¹i còng kh«ng cao h¬n thu nhËp tõ c¸c viÖc lao ®éng gi¶n ®¬n mµ ng­êi d©n ®ang lµm, nªn rÊt Ýt ng­êi theo häc. Víi c¸c líp ®µo t¹o nghÒ cho thu nhËp cao h¬n nh­ söa xe m¸y, « t«, m¸y tÝnh, l¸i xe,…th× ng­êi d©n ph¶i tr¶ tiÒn chø kh«ng ®­îc miÔn phÝ hay hç trî ®µo t¹o nghÒ. 4.5.6. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã 45 hé sau c¸c lÇn thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ®· kh«ng cßn ruéng n÷a, c¸c hé cßn l¹i vÉn cßn Ýt nhiÒu ®Êt n«ng nghiÖp. Cho ®Õn nay, 128 hé ®· bÞ thu håi trªn 30% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cßn l¹i. MÆc dï c¸c hé d©n vÉn cßn ruéng ®Ó s¶n xuÊt, nh­ng ng­êi d©n l¹i kh«ng thÓ tËp trung vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ khi bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp diÔn ra m¹nh mÏ bëi 4 lý do: + Mét phÇn kh«ng nhá diÖn tÝch ruéng cßn l¹i cña c¸c hé kh«ng thÓ trång cÊy ®­îc v× thiÕu n­íc. Khi c¸c dù ¸n thùc hiÖn thi c«ng c«ng tr×nh, hÖ thèng kªnh m­¬ng bÞ ph¸ vì, ë rÊt nhiÒu m¶nh ruéng, ng­êi n«ng d©n kh«ng ®­a n­íc vµo hay dÉn n­íc ra ®­îc, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®Êt n«ng nghiÖp ®µnh bá hoang kh«ng sö dông. + Kho¶ng kh«ng gian c©y trång tr­íc ®©y réng r·i, tho¸ng ®·ng, nay l¹i bÞ thu hÑp l¹i, bÞ chia c¾t manh món,...nªn ph¶i g¸nh chÞu nhiÒu rñi ro trong s¶n xuÊt nh­: s©u bä ph¸ ho¹i, n¹n chuét hoµnh hµnh, nguån n­íc thiÕu, « nhiÔm,...dÉn ®Õn n¨ng suÊt, s¶n l­îng vµ chÊt l­îng thu ho¹ch ngµy cµng thÊp kÐm. + Ng­êi d©n còng nhËn ra r»ng nghÒ trång lóa kh«ng ®em l¹i thu nhËp cao cho ng­êi d©n b»ng c¸c nghÒ dÞch vô, bu«n b¸n, ... nªn hä tËp trung ®Çu t­ c«ng søc vµ thêi gian vµo c¸c nghÒ nµy h¬n. NÕu cã hé cßn lµm ruéng v× hä lµm theo thãi quen, hoÆc lµ v× hä lµm chØ ®Ó gi÷ ruéng do d­ nhiÒu thêi gian rçi. + Tõ sau khi nhËn tiÒn båi th­êng ®Êt n«ng nghiÖp, nhiÒu hé gia ®×nh ®· x©y nhµ to, phÇn diÖn tÝch ®Êt thõa l¹i cña nhµ hä kh«ng cßn nhiÒu. §ång thêi, kh«ng gian bÞ thu hÑp, nÕu ch¨n nu«i lín hoÆc thùc hiÖn ch¨n nu«i trªn diÖn tÝch nhá sÏ khiÕn kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm nÆng. §iÒu ®ã khiÕn cho ho¹t ®éng ch¨n nu«i kÐm ph¸t triÓn dÇn.. 4.5.7. T¸c ®éng ®Õn thu nhËp cña hé gia ®×nh: Nh÷ng biÕn chuyÓn nghÒ nghiÖp, viÖc lµm cña ng­êi n«ng d©n còng kÐo theo sù thay ®æi vÒ møc thu nhËp cña mét hé gia ®×nh sau khi bÞ thu håi ®Êt ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng biÓu cô thÓ nh­ sau: B¶ng 19: Thu nhËp b×nh qu©n cña c¸c hé gia ®×nh / th¸ng STT Møc thu nhËp (1000VN§/th¸ng/hé) Sè hé ®¹t møc thu nhËp Tû lÖ % so víi tæng sè hé ®­îc hái 1 >=6.000 12 7,89 2 5.000 – 5.990 28 18,42 3 4.000 – 4.990 38 25,0 4 3.00 - 3.990 61 40,13 5 <=2.000 11 7,23 Theo thèng kª sè liÖu tõ c¸c phiÕu ®iÒu tra, cã thÓ thÊy dÔ nhËn biÕt nhÊt lµ c¸c hé gia ®×nh cã møc thu nhËp b×nh qu©n trªn 5 triÖu. cã 12 hé ®¹t møc thu trªn 5 triÖu, chiÕm 7,89% sè hé, do c¸c lao ®éng cña hé ®Òu lµm nh÷ng c«ng viÖc æn ®Þnh vµ cã thu nhËp cao nh­ më cöa hµng b¸n ®å gç, ¨n uèng, hay më cöa hµng söa xe m¸y,... Møc thu nhËp tõ 2-5 triÖu/hé/th¸ng chiÕm ®a sè trong c¸c hé gia ®×nh ®­îc hái , nhiÒu nhÊt lµ møc thu nhËp tõ 3-4 triÖu/hé/th¸ng, ®©y lµ møc cao h¬n h¼n so víi hé gia ®×nh thuÇn n«ng. §iÓm chung gi÷a c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n lµ møc thu nhËp cña c¸c hé ®Òu cã xu h­íng gia t¨ng tõ khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh thu håi ®Êt vµ chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp ®Õn nay, chñ yÕu lµ nhê vµo ho¹t ®éng kinh doanh, dÞch vô, bu«n b¸n. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô, kinh doanh ®em l¹i møc thu nhËp cao h¬n h¼n so víi nghÒ n«ng. Mét th¸ng mét hé cho thuª trä còng thu vÒ 1-2,5 triÖu tïy theo sè l­îng phßng vµ gi¸ cho thuª, hµng ¨n, hµng t¹p hãa còng cho l·i kho¶ng 1,5 ®Õn 3 triÖu/th¸ng, trong khi, ch¨n nu«i lîn còng chØ ®em l¹i trung b×nh 400.000-600.000®/th¸ng tiÒn l·i. 4.5.8.T¸c ®éng cña viÖc thu håi ®Êt ®Õn gi¸ trÞ tµi s¶n trong gia ®×nh: Thu nhËp hé gia ®×nh ®­îc n©ng cao, mét phÇn do ®­îc båi th­êng vÒ diÖn tÝch ®Êt bÞ thu håi ®Êt vµ sù chuyÓn dÞch chuyÓn ®æi nghª nghiÖp ®· khiÕn cho ®êi sèng cña ng­êi n«ng d©n ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn. a. Thay ®æi vÒ nhµ ë NÕu nh­ tr­íc chuyÓn ®æi, hÇu hÕt c¸c hé gia ®×nh ®Òu chØ sèng trong nh÷ng c¨n nhµ m¸i ngãi, mét tÇng. ChØ cã 3,29% trong sè c¸c hé ®­îc hái ®· cã nhµ 2 tÇng tõ tr­íc n¨m 2000, nh­ng kh«ng ph¶i hé nµo còng x©y ®­îc nhµ tõ thu nhËp cña m×nh. Sau khi ng­êi d©n khi cÇm tiÒn båi th­êng trong tay ®Òu muèn x©y nhµ to. ChØ cßn 42,11% hé ch­a x©y ®­îc nhµ; cßn l¹i, 2,63% hé ®· x©y nhµ 1,5 tÇng; 30,92% hé cã nhµ 2 tÇng vµ 23,68% hé x©y nhµ 3-4 tÇng. b. Thay ®æi vÒ c¸c vËt dông trong gia ®×nh Sù thay ®æi vÒ tµi s¶n cña c¸c hé còng rÊt dÔ nhËn thÊy. Tr­íc khi bÞ thu håi ®Êt, trong 150 hé ®­îc hái th× 67,58% hé cã ti vi, 25,34% hé cã xe m¸y, Sau qu¸ tr×nh thu håi ®Êt n«ng nghiÖp diÔn ra å ¹t, 100% sè hé ®Òu ®· cã ti vi, 89,50% hé cã 1 xe m¸y, vµ Sè hé s¾m ®­îc ®iÖn tho¹i cè ®Þnh vµ tñ l¹nh thêi kú nµy t¨ng vät, tõ 12,5% lªn ®Õn 84,87% hé cã ®iÖn tho¹i cè ®Þnh, ®iÖn tho¹i di ®éng ®· phæ biÕn h¬n ë c¸c hé gia ®×nh, vµ mua s¾m m¸y vi tÝnh trong nhµ ®­îc thÓ hiÖn ë s¬ ®å sau: Sè hé 0 20 40 60 80 100 120 140 160 Ti vi Xe m¸y §T cè ®Þnh §T di ®éng Vi tÝnh Tñ l¹nh Salon Tr­íc khi bÞ thu håi Sau khi bÞ thu håi H×nh 3. BiÓu ®å so s¸nh sù thay ®æi tµi s¶n hé gia ®×nh tr­íc vµ sau bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp cña 3 dù ¸n Cã thÓ nhËn thÊy, sau khi thÞ thu håi ®Êt, gi¸ trÞ tµi s¶n trong c¸c gia ®×nh ®· t¨ng lªn mét c¸ch rÖt, ®iÒu ®ã kh¨ng ®Þnh viÖc chuyÓn ®æi sö dông ®Êt cña c¸c Ph­êng trªn ®Þa bµn QuËn ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhòng hé d©n ®­îc n©ng cao phÇn nµo ®êi sèng tinh thÇn, vËt chÊt, ngoµi ra còng n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc cña ng­êi d©n khi tiÕp thu nh÷ng s¶n phÈm hiÖn ®¹i trong gia ®×nh. 4.5.9. Thùc tr¹ng sö dông tiÒn båi th­êng ®Êt cña c¸c hé d©n: Víi 150 hé gia ®×nh ®­îc hái th× tÝnh tõ n¨m 2005 ®Õn nay, cã ®Õn 62,97% tæng diÖn tÝch ruéng cña hä ®· bÞ thu håi bëi nhiÒu dù ¸n kh¸c nhau vµ trong nh÷ng n¨m kh¸c nhau. TÝnh b×nh qu©n sè tiÒn båi th­êng ®Êt n«ng nghiÖp mµ ng­êi d©n ®­îc h­ëng qua c¸c dù ¸n nµy lµ kho¶ng 137 triÖu ®ång/hé. Sè hé nhËn tæng sè tiÒn ®Òn bï tõ 180-300 triÖu lµ kho¶ng 168 hé, ngoµi ra ®èi víi ®Êt ë cã hé nhËn 7 tû tiÒn båi th­êng. Víi sè tiÒn nµy, phÇn lín ng­êi n«ng d©n ®· sö dông ®Ó söa ch÷a, lµm nhµ, mua xe m¸y, ®iÖn tho¹i di ®éng hoÆc c¸c vËt dông kh¸c trong gia ®×nh nh­ ti vi, tñ l¹nh, m¸y giÆt, vµ c¸c ®å dông phôc vô trong sinh ho¹t vµ mét phÇn göi tiÒn ë c¸c ng©n hµng ®Ó tÝnh tiÒn l·i suÊt hµng th¸ng, sè hé ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá. a. Mua s¾m vËt dông, kinh doanh Sè tiÒn mµ c¸c hé gia ®×nh ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, kinh doanh nh­ mua m¸y c¬ khÝ, dông cô ®Ó phôc vô s¶n xuÊt, ®å nghÒ, ®Çu t­ cho x©y nhµ trä hoÆc më cöa hµng n­íc, hµng t¹p hãa,... chØ ®¹t 15% sè tiÒn ®­îc båi th­êng mµ hä nhËn ®­îc, nh­ng chØ b»ng 7% sè tiÒn mµ hä sö dông cho chi tiªu, mua s¾m vµ x©y söa nhµ. B¶ng 20: Thèng kª t×nh h×nh sö dông tiÒn båi th­êng, hç trî cña c¸c hé gia ®×nh vµo viÖc mua s¾m ®å dïng trong gia ®×nh. Mua s¾m Sè tiÒn b×nh qu©n sö dông ®Ó mua s¾m (VND) Tû lÖ % so víi sè tiÒn båi th­êng b×nh qu©n c¸c hé ®­îc nhËn Sè hé Tû lÖ % trong 150 hé ®­îc båi th­êng ®Êt n«ng nghiÖp X©y nhµ 212.717.000 202,06 78 51,49 Söa nhµ 30.625.000 29,09 12 7,92 Mua xe m¸y 18.478.300 17,55 63 41,58 Mua §TD§ 2.229.000 2,12 26 16,83 Mua vËt dông lín nh­ tivi, tñ l¹nh, m¸y giÆt, salon,... 2.762.100 2,62 90 59,41 Sö dông cho môc ®Ých ch÷a bÖnh, cho con ch¸u lµm vèn, tr¶ nî, c­íi hái,... 47.615.800 45,23 21 13,86 §Çu t­ cho s¶n xuÊt 39.851.000 37,86 72 47,52 Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶, 2008 4.6. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c GPMB c¸c dù ¸n: 4.6.1.Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thu håi ®Êt, båi th­êng vµ hç trî ®èi víi ®Êt n«ng nghiÖp nãi chung Môc tiªu cña gi¶i ph¸p nµy lµ hoµn thiÖn ë tÇm qu¶n lý vÜ m« c¸c quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o hµi hoµ mèi quan hÖ vÒ lîi Ých vµ nghÜa vô cña Nhµ n­íc, x· héi, chñ ®Çu t­, c¸c doanh nghiÖp vµ n«ng d©n cã ®Êt bÞ thu håi. Trªn thùc tÕ, c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh vÒ thu håi ®Êt hiÖn nay vÉn thiªn lÖch vÒ quyÒn thu håi ®Êt cña Nhµ n­íc, nhÊn m¹nh viÖc t¹o vèn tõ quü ®Êt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ mµ ch­a quan t©m ®óng møc tíi lîi Ých ®óng ®¾n cña ng­êi sö dông ®Êt, ®Æc biÖt lµ trong viÖc ®Þnh gi¸ ®Êt båi th­êng. ViÖc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ë Long Biªn, Hµ Néi vµ c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c cho thÊy sù nãng véi trong viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó cã ®­îc dù ¸n ®Çu t­ mµ ch­a chó ý tíi tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, dÉn tíi t×nh tr¹ng kh«ng sö dông ®Êt ngay sau khi thu håi, ch­a chó ý tho¶ ®¸ng tíi nh÷ng vÊn ®Ò x· héi n¶y sinh sau khi thu håi ®Êt, dÉn tíi thiÕu ph­¬ng ¸n tÝch cùc ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi d©n cã ®Êt bÞ thu håi. Trong khi chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nãi chung vµ cña thµnh phè Hµ Néi nãi riªng ®· ®­îc ®Ò ra mét c¸ch râ rµng vµ hîp lý, nh­ng viÖc thùc thi vÉn thÓ hiÖn nh÷ng sai ph¹m, cã thÓ thÊy râ ë kh«ng chØ quËn Long Biªn mµ cßn ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c. §iÒu nµy cho thÊy c¬ quan qu¶n lý hoÆc bu«ng láng, hoÆc ch­a cã chÕ tµi cô thÓ ®Ó kiÓm tra chÆt chÏ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ tr×nh tù, thñ tôc thu håi ®Êt, båi th­êng, hç trî; ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc kiÓm so¸t, thanh tra viÖc sö dông ®Êt vµ viÖc thùc thi nghÜa vô cña chñ ®Çu t­ sau gi¶i phãng mÆt b»ng dÉn tíi viÖc tån t¹i c¸c kÏ hë ph¸p luËt ®Ó x¶y ra hiÖn t­îng c¸c ph­¬ng ¸n chi tr¶ tiÒn båi th­êng hoÆc thiÕu tr¸ch nhiÖm víi ng­êi cã ®Êt bÞ thu håi tõ phÝa nhµ ®Çu t­ vµ c¸c cÊp cã thÈm quyÒn. ( VÝ dô nh­ dù ¸n x©y dùng cÇu VÜnh Tuy, UBND QuËn Long Biªn ®· hoµn thµnh c«ng t¸c bµn giao mÆt b»ng cho chñ ®Çu t­ cuèi n¨m 2006 ®Õn cuèi n¨m 2008 míi tiÕn hµnh x©y dùng. Trong khi ®ã khi tiÕn hµnh c«ng t¸c GPMB, UBND QuËn ®· tuyªn truyÒn vËn ®éng ®Ó sím cã mÆt b»ng thi c«ng vµ ®­îc nh©n d©n ®«ng t×nh ñng hé, viÖc chñ ®Çu t­ kh«ng thùc hiÖn thi c«ng ®Ó ®Êt trèng ®· g©y khã kh¨n trong c«ng t¸c GPMB c¸c dù ¸n kh¸c trªn ®Þa bµn). §Ó kh¾c phôc tÊt c¶ c¸c kÏ hë nµy cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ, t¹o mÆt b»ng ph¸p lý ®Çy ®ñ vµ tho¶ ®¸ng. - Tr­íc hÕt, Nhµ n­íc, Thµnh phè Hµ Néi còng nh­ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¶i x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm chÝnh lµ c©n ®èi gi÷a quyÒn lîi cña c¸c hé n«ng d©n vµ doanh nghiÖp t­ nh©n, gi÷a ng­êi bÞ thu håi ruéng víi ng­êi ®­îc x©y dùng vµ thu lêi trªn nh÷ng m¶nh ruéng ®ã theo h­íng hiÖu qu¶, minh b¹ch vµ nhÊt qu¸n. - C¸c dù ¸n båi th­êng vµ thu håi ®Êt khi thùc hiÖn ph¶i ®­îc lÊy ý kiÕn cña d©n, xem xÐt nguyÖn väng cña ng­êi d©n, hoÆc ®­a ra nh÷ng ph­¬ng ¸n kh¸c nhau ®Ó ng­êi d©n chän lùa. Khi ®­îc tham gia vµo qu¸ tr×nh quy ho¹ch, c¶m thÊy ®­îc t«n träng, ng­êi n«ng d©n sÏ dÔ dµng chÊp nhËn nh÷ng ®Ò xuÊt hîp lý cña dù ¸n trong viÖc båi th­êng vµ thu håi ruéng ®Êt. §©y lµ ®iÒu mµ hÇu hÕt c¸c chñ dù ¸n ®Çu t­, x©y dùng trªn ®Þa bµn quËn Long Biªn vÉn cßn h¹n chÕ. ë ®©y, b¶n th©n c¸c c¸n bé Ph­êng, tæ tr­ëng tæ d©n phè, bÝ th­ chi bé còng lµ nh÷ng ng­êi biÕt Ýt nhÊt vÒ th«ng tin quy ho¹ch cô thÓ, th«ng tin tuyÓn dông vµ ®Çu t­ cña tõng dù ¸n, chø ch­a nãi ®Õn ng­êi d©n. §iÒu bÊt hîp lý lµ râ rµng, mµ khi ®· nhËn ra, th× cÇn ph¶i söa ®æi. - Bªn c¹nh ®ã, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp nãi chung vµ Hµ Néi nãi riªng ph¶i cã kÕ ho¹ch sö dông ®Êt c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi, ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých kinh tÕ vµ x· héi, tr¸nh t×nh tr¹ng quy ho¹ch treo trong khi ng­êi n«ng d©n kh«ng cã ruéng ®Ó s¶n xuÊt, hoÆc quy ho¹ch kh«ng ®ång bé khiÕn cho c¸c c«ng tr×nh dï ch­a lÊy hÕt diÖn tÝch ruéng cña ng­êi d©n, th× ®· khiÕn cho phÇn ruéng cßn l¹i kh«ng thÓ trång cÊy ®­îc nh­ tr­êng hîp ®· x¶y ra ë ph­êng Th­îng Thanh, Phóc Lîi, Long Biªn. 4.6.2. ViÖc ®µo t¹o nghÒ vµ t¹o viÖc lµm cho ng­êi n«ng d©n bÞ mÊt ®Êt: §Êt n«ng nghiÖp lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu cña ng­êi n«ng d©n. Khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp, còng cã nghÜa lµ c¸c hé n«ng d©n mÊt t­ liÖu s¶n xuÊt. Thùc tÕ cho thÊy, tèc ®é mÊt ®Êt s¶n xuÊt lµ tøc th×, trong khi tèc ®é chuyÓn ®æi lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang phi n«ng nghiÖp diÔn ra mét c¸ch tõ tõ trong kho¶ng thêi gian t­¬ng ®èi dµi v× ph¶i th«ng qua qu¸ tr×nh ®µo t¹o nghÒ míi vµ ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng cña khu s¶n xuÊt, kinh doanh phi n«ng nghiÖp. §¹i bé phËn n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt ë trªn ®Þa bµn QuËn ®Òu ph¶i tù t×m kiÕm cho m×nh nghÒ míi, c¸ch thøc sèng míi mµ kh«ng cã sù trî gióp cña chÝnh quyÒn vµ c¸c chñ dù ¸n ®Çu t­ trªn ®Þa bµn. NhiÒu ng­êi trong sè hä gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn víi c¬ héi m­u sinh æn ®Þnh vµ l©u dµi b»ng nghÒ míi. ViÖc c©n chØnh, ®iÒu tiÕt sao cho hîp lý gi÷a tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, tèc ®é chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt n«ng nghiÖp víi tèc ®é chuyÓn ®æi lao ®éng n«ng nghiÖp sang phi n«ng nghiÖp, xo¸ bá t×nh tr¹ng l·ng phÝ ®Êt vµ gia t¨ng n¹n thÊt nghiÖp sau gi¶i phãng mÆt b»ng lµ nhiÖm vô quan träng cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn hiÖn nay. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ t¹o viÖc lµm mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ cho ng­êi n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp. - §· cã ý kiÕn cho r»ng c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c doanh nghiÖp kh«ng nªn tr¶ chi phÝ hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp b»ng tiÒn mÆt cho ng­êi n«ng d©n, mµ cã thÓ sö dông thÎ ®µo t¹o nghÒ. §iÒu nµy lµ hîp lý, v× nh­ t×nh h×nh thùc tÕ v× lµ mét QuËn võa míi ®­îc Thµnh lËp, ng­êi d©n ®­îc hç trî mét kho¶n tiÒn ®Ó tù ®i häc nghÒ, nh­ng phÇn lín ®Òu sö dông sè tiÒn ®ã vµo nh÷ng viÖc kh¸c. Cã thÎ ®µo t¹o nghÒ trong tay, ng­êi d©n ®­îc phÐp ®¨ng ký miÔn phÝ vµo c¸c líp häc nghÒ mµ hä muèn häc, trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Gi¶i ph¸p nµy võa khiÕn ng­êi d©n ®i häc nghÒ míi ®Ó chuyÓn ®æi viÖc lµm mét c¸ch tù gi¸c, võa ®¶m b¶o sö dông hiÖu qu¶ vµ ®óng môc ®Ých sè tiÒn hç trî. - Tuy nhiªn, ngµnh nghÒ ®µo t¹o ph¶i ®­îc ®a d¹ng h¬n cho ng­êi n«ng d©n, tr¸nh t×nh tr¹ng ®µo t¹o qu¸ Ýt nghÒ, thu nhËp cña nghÒ l¹i qu¸ thÊp, khiÕn cho c¸c líp häc nghÒ ®­îc më ra, nh­ng ng­êi n«ng d©n th× kh«ng ®Õn häc. HiÖn nay xu h­íng nh÷ng hé gia ®×nh bÞ thu håi ®Êt trªn ®Þa bnµ QuËn thÝch ®i häc l¸i xe, nÊu ¨n, häc söa ch÷a xe m¸y, « t«, m¸y tÝnh...v× theo hä, ®ã lµ nh÷ng nghÒ cho thu nhËp cao, vµ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho hä khi xin viÖc hay tù kinh doanh h¬n. Nh­ng c¸c líp häc nghÒ miÔn phÝ cho ng­êi n«ng d©n th× l¹i kh«ng ®µo t¹o nh÷ng nghÒ nµy. ViÖc më réng ngµnh nghÒ ®µo t¹o cña c¸c líp häc nghÒ miÔn phÝ cho nh÷ng lao ®éng bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp theo mong muèn cña hä sÏ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng h¬n, ®ång thêi khiÕn cho ng­êi d©n c¶m thÊy quyÒn lîi cña m×nh ®­îc ®¶m b¶o h¬n. - C¸c doanh nghiÖp khi thu håi ®Êt cña ®Þa ph­¬ng ph¶i cam kÕt ®µo t¹o nghÒ cho tÇng líp thanh niªn cña c¸c hé gia ®×nh bÞ thu håi ruéng khi hä thùc hiÖn dù ¸n, nh»m tuyÓn dông chÝnh tÇng líp trÎ ®ã vµo lµm viÖc cho hä. ChÝnh s¸ch cña UBND Thµnh phè Hµ Néi còng cã nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn t¹o viÖc lµm cho lao ®éng bÞ mÊt ruéng, nh­ mçi ha ®Êt n«ng nghiÖp bÞ thu håi t­¬ng øng víi 10 – 15 lao ®éng trong ®é tuæi ®­îc nhËn vµo lµm viÖc. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch nµy vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn chÆt chÏ, hiÖn nay, l­îng thanh niªn cã tr×nh ®é häc vÊn cÊp III vµ trªn cÊp III chiÕm ®Õn gÇn 560% trong sè c¸c hé bÞ thu håi ruéng ®­îc hái, hä chØ cÇn ®µo t¹o thªm vÒ nghÒ ®Ó cã thÓ lµm viÖc ®­îc trong c¸c doanh nghiÖp, khu c«ng nghiÖp,... Nh­ng c¸c doanh nghiÖp vÉn cø lÊy lý do ng­êi lao ®éng ë ®©y kh«ng ®ñ tr×nh ®é lµm viÖc cho hä, dï chØ ë vÞ trÝ c«ng nh©n, nh©n viªn hay b¶o vÖ. VÒ vÊn ®Ò nµy, chÝnh quyÒn Thµnh phè cÇn siÕt chÆt ph¸p luËt h¬n n÷a ®Ó c¸c chñ dù ¸n kh«ng vi ph¹m cam kÕt vÒ hç trî ®µo t¹o nghÒ vµ t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng bÞ thu håi ®Êt. - ChÝnh quyÒn còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng ngay tõ khi lÊy ®Êt, doanh nghiÖp ph¶i tho¶ thuËn víi chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vÒ sè l­îng ng­êi cÇn tuyÓn dông, chuyªn m«n kü thuËt vµ cô thÓ h¬n lµ x¸c ®Þnh lao ®éng cÇn ph¶i ®i häc ë ®©u, nghÒ g× ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tuyÓn dông cña doanh nghiÖp sau khi x©y dùng c¬ së xong. ChÝnh v× viÖc kh«ng râ rµng trong yªu cÇu tuyÓn dông cña c¸c doanh nghiÖp nªn ng­êi d©n bÞ thu håi ®Êt kh«ng thÓ ®Þnh h­íng cô thÓ viÖc häc ngµnh nghÒ míi sao cho phï hîp víi c«ng viÖc mµ c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn yªu cÇu. Cam kÕt thùc hiÖn cña ba bªn: doanh nghiÖp, chÝnh quyÒn vµ ng­êi lao ®éng ph¶i râ rµng, cô thÓ. Nh÷ng doanh nghiÖp vi ph¹m sÏ bÞ xö lý nghiªm minh. Bªn c¹nh ®ã viÖc lÊy ®Êt cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i cã sù ®ãng nghiÖp vÒ mÆt c¬ së h¹ tÇng cho c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ®Þa ph­¬ng bÞ thu håi ®Êt ph¸t triÓn. 4.6.3.Møc gi¸ ®Êt båi th­êng: - Møc gi¸ båi th­êng hiÖn nay mµ c¸c chñ ®Çu t­ tr¶ cho ng­êi d©n bÞ thu håi ®Êt qu¸ thÊp, ®Æc biÖt lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ vïng néi thµnh vµ vïng ngo¹i thµnh, khiÕn cho ng­êi n«ng d©n ë ®©y rÊt bÊt b×nh. - Ngoµi viÖc båi th­êng b»ng tiÒn, th× viÖc cÊp ®Êt dÞch vô còng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p kh¶ thi. RÊt nhiÒu ng­êi d©n Long Biªn khi ch­a bÞ thu håi ®Êt th× ngoµi viÖc tham gia s¶n xuÊt trong thêi kú vô mïa, cßn tham gia bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm m×nh lµm ra, tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn viÖc nµy, chÝnh quyÒn ph¶i më réng vµ n©ng cÊp hÖ thèng chî phï hîp, ®Æt vÞ trÝ chî ë gÇn c¸c khu trung t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé gia ®×nh bÞ thu håi ruéng. §iÒu ®ã sÏ võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi d©n sau khi bÞ thu håi ®Êt cã chç bu«n b¸n æn ®Þnh, võa gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng dÞch vô vµ duy tr×, æn ®Þnh cuéc sèng. - §Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é GPMB còng nh­ tr¸nh nh÷ng khiÕu n¹i cña nh©n d©n vÒ gi¸ ®Êt båi th­êng thÊp. Gi¶i ph¸p tèt nhÊt lµ L·nh ®¹o Thµnh phè khi ban hµnh gi¸ ®Êt ®Ó båi th­êng ph¶i theo s¸t gi¸ ®Êt cña ThÞ tr­êng vµ khi ®Þnh gi¸ ®Êt cÇn cã sù tham gia cña c¬ quan ho¹t ®éng dÞch vô ®Þnh gi¸ ®Êt. HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c tr­êng hîp båi th­êng vÒ ®Êt trong c¬ chÕ chuyÓn ®æi ®Êt ®ai b¾t buéc ®Òu ®­îc c¸c tæ chøc cung cÊp dÞch vô ®Þnh gi¸ bÊt ®éng s¶n thùc hiÖn gi¸ vµ ®ã lµ c¬ së ®Ó UBND Thµnh phè quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ ®Êt båi th­êng. - Gi¸ ®Êt båi th­êng ph¶i ®­îc tÝnh theo c¬ chÕ ®Þnh gi¸ ®Êt phï hîp víi thÞ tr­êng tr­íc khi ®­îc UBND Thµnh phè quyÕt ®Þnh gi¸ ®Ó tÝnh båi th­êng lµ c¸ch triÓn khai rÊt kh¸ch quan, b¶o ®¶m ®­îc tÝnh ®ång thuËn gi÷a c¬ quan Nhµ n­íc vµ ng­êi bÞ thu håi ®Êt. - Gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p thu nhËp kh«ng phï hîp víi gi¸ ®Êt trªn thÞ tr­êng, nhÊt lµ tr­êng hîp ®Êt n«ng nghiÖp ®· cã quy ho¹ch chuyÓn sang sö dông vµo môc ®Ých phi n«ng nghiÖp. - ñng hé viÖc chuyÓn nh­îng ®Êt gi÷a ng­êi d©n vµ chñ ®Çu t­ dù ¸n n»m trong quy ho¹ch sö dông ®Êt. - ¸p dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®Ó ®Þnh gi¸ ®Êt phi n«ng nghiÖp khi ®· cã dù ¸n ®Çu t­ còng gÆp nhiÒu khã kh¨n thùc tÕ v× khã t×m ra ®­îc ®Êt phi n«ng nghiÖp t­¬ng tù víi dù ¸n ®Çu t­ t­¬ng tù. - Bªn c¹nh gi¸ ®Êt båi th­êng, cÇn cho phÐp c¸c C«ng ty, doanh nghiÖp ngoµi Nhµ n­íc tham gia cung cÊp dÞch vô båi th­êng, gi¶i phãng mÆt b»ng v× ®©y lµ m« h×nh míi cã nhiÖm vô lµm cÇu nèi gi÷a c¬ quan hµnh chÝnh vµ ng­êi d©n trong c¬ chuyÓn ®æi ®Êt ®ai b¾t buéc. - KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ nhËn gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt hoÆc b»ng gi¸ trÞ båi th­êng vÒ ®Êt vµ tµi s¶n g¾n liÒn trªn ®Êt, thuª ®Êt cña ng­êi ®ang sö dông ®Êt, m« h×nh nµy b¶o ®¶m thu nhËp lÇu dµi cña ng­êi bÞ thu håi ®Êt, g¾n liÒn lîi Ých l©u dµi cña ng­êi bÞ ¶nh h­ëng víi c¸c dù ¸n ®Çu t­. 5. kÕt luËn vµ ®Ò nghÞ Qua nghiªn cøu ®Ò tµi:"§¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn gi¸ ®Êt båi th­êng ë mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Long Biªn, Thµnh phè Hµ Néi", chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn- §Ò nghÞ sau: 5.1. KÕt luËn: + Gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt ë cña c¸c dù ¸n trªn ®­îc thùc hiÖn båi th­êng phï hîp theo ®óng ®¬n gi¸ quy ®Þnh cña Nhµ n­íc tuy nhiªn: - Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp quy ®Þnh vµ gi¸ ®Êt chuyÓn nh­îng trªn thÞ tr­êng(trao tay) lµ rÊt cao tõ 1,49 ®Õn 10,45 lÇn - Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Êt ë quy ®Þnh vµ gi¸ ®Êt chuyÓn nh­îng trªn thÞ tr­êng lµ kh¸ cao tõ 1,22 ®Õn 1,62 lÇn(tõ 2.100.000®ång/m2 – 6.100.000 ®ång/m2) - Gi¸ ®Êt ë cã c¸c vÞ trÝ nh­ nhau nh­ng thêi ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n kh¸c nhau th× møc chªnh lÖch lµ rÊt lín tõ 5.900.000 ®Õn 6.050.000®ång/m2. + Qu¸ tr×nh thu håi ®Êt ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®· ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng, thu nhËp vµ viÖc lµm cña ng­êi d©n cô thÓ: - ViÖc thu håi ®Êt ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh canh t¸c cña ng­êi d©n do dù ¸n thu håi kh«ng hÕt, cßn manh món, cho nªn ®iÒu kiÖn canh t¸c kh«ng cßn phï hîp, dÉn ®Õn n¨ng suÊt thÊp. ChÝnh s¸ch hç trî ®èi víi c¸c hé d©n bÞ thu håi ®Êt ch­a ®¶m b¶o ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng ngay sau khi Nhµ n­íc thu håi, c¸c hé d©n bÞ thu håi ®Êt sau khi bÞ thu håi th­êng kh«ng thÝch øng kÞp thêi víi mét sè c«ng viÖc míi, chÝnh s¸ch hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp vµ viÖc lµm vÉn chØ dõng l¹i ë viÖc tr¶ tiÒn, ch­a cã c¸c quy ®Þnh vÒ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, d¹y nghÒ. - ViÖc thu håi ®Êt ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh ®êi sèng, thu nhËp cña c¸c hé d©n cô thÓ nh­ thu nhËp hµng th¸ng cña ng­êi d©n ®· t¨ng h¬n so víi tr­íc ®©y cßn canh t¸c tõ 1.100.000®ång ®Õn 2.400.000 ®ång/th¸ng, bªn c¹nh ®ã møc sèng, sinh ho¹t trong gia ®×nh còng ®­îc t¨ng nhê cã tiÒn båi th­êng c¸c gia ®×nh ®· mua s¾m då dïng trong gia ®×nh. 5.2. §Ò nghÞ: §Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é trong c«ng t¸c GPMB thùc hiÖn c¸c dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Long Biªn nãi chung, Thµnh phè nãi riªng cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh­ sau: 1. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thu håi ®Êt, båi th­êng vµ hç trî ®èi víi ®Êt n«ng nghiÖp nãi chung. 2. ViÖc ®µo t¹o nghÒ vµ t¹o viÖc lµm cho ng­êi n«ng d©n bÞ mÊt ®Êt ph¶i cã ch­¬ng tr×nh, nghÒ nghiÖp cô thÓ. 3. X©y dùng møc gi¸ ®Êt båi th­êng ph¶i s¸t víi gi¸ chuyÓn nh­îng trªn thÞ tr­êng vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña thöa ®Êt hiÖn cã: 4. Qu¸ tr×nh tuyªn truyÒn, vËn ®éng lµ mét kh©u hÕt søc quan träng, bëi v× khi c«ng t¸c vËn ®éng tõ c¸c cÊp §¶ng uû, c¸c ®oµn thÓ, chi uû, tæ d©n phè ®­îc th«ng th× c«ng t¸c GPMB sÏ ®­îc ng­êi d©n ñng hé cao. tµi liÖu tham kh¶o 1 - Ban chØ ®¹o gi¶i phãng mÆt b»ng thµnh phè (2008), c¸c v¨n b¶n, b¸o c¸o, chÝnh s¸ch vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi nhµ n­íc thu håi ®Êt trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi, nhµ xuÊt b¶n Hµ Néi. 2 - Nghiªm Xu©n §¹t (2002), nghiªn cøu ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng phôc vô ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh lîi Ých c«ng céng, t¹o lËp vµ æn ®Þnh ®êi sèng ng­êi d©n trong diÖn di dêi ë Hµ Néi. 3 - Héi Khoa häc kü thuËt X©y dùng ViÖt Nam - Bé x©y dùng (2002), Kû yÕu héi th¶o ®Òn bï vµ Gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n x©y dùng ë ViÖt Nam, Hµ Néi. 4 - B¸o c¸o kiÕn nghÞ chÝnh s¸ch cña Ng©n hµng thÕ giíi n¨m 2009 5 - TrÇn M¹nh C­êng (2006), §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th­êng GPMB cña mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn tØnh vÜnh Phóc, LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp, Tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp - Hµ Néi. 6 - NguyÔn V¨n Xa (2003), Gi¸ ®Òn bï ®Êt ph¶i phï hîp víi thùc tÕ chuyÓn nh­îng, ¸ ®Òn bï ®Êt, 11 th¸ng 4 n¨m 2003. 7 - Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, ChÝnh s¸ch an toµn x· héi cña ng©n hµng thÕ giíi, NXB thèng kª, Hµ Néi, 2005. 8 - Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng, B¸o c¸o kÕ ho¹ch sö dông ®Êt 5 n¨m 2006-2010 cña c¶ n­íc, tr×nh Quèc héi khãa XI, kú häp thø 9 kÌm theo Tê tr×nh sè 65/TTr-CP ngµy 09/05/2006 II. Bµi b¸o, t¹p chÝ: 1 - ¸nh TuyÕt (2002), Kinh nghiÖm ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng ë mét sè n­íc, Thêi b¸o Tµi chÝnh ViÖt Nam sè 131 (872), ngµy 01/11/2002. 2 - LÖ HuyÒn (2003), Gi¶i phãng mÆt b»ng ë Hµ Néi vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, B¸o C«ng an nh©n d©n, sè 1612, ngµy 5/5/2003. 3 - B¸o Hµ Néi míi ®iÖn tö, VÒ viÖc thu håi 92,7ha ®Êt ë ph­êng Phó Th­îng, quËn T©y Hå, 11/11/2005 4 - B¸o TiÒn phong ®iÖn tö, Hµ Néi: H¬n 70% ng­êi d©n sö dông kh«ng hiÖu qu¶ tiÒn ®Òn bï thu håi ®Êt, 14/09/2007, theo TTXVN. 5 - B¸o Tuæi trÎ ®iÖn tö, Hµ Néi bÊt lùc tr­íc chÝnh s¸ch ®Òn bï phi lý, 08/11/2006. TS. Hoµng V¨n C­êng, VÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, B¸o C«ng nghiÖp vµ Khoa häc C«ng nghÖ ®iÖn tö, 22/05/2006 6 - N.§, Hµ Néi cã sè hé bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp lín nhÊt n­íc, B¸o Hµ Néi míi ®iÖn tö, 05/07/2007 7 - H¶i §¨ng, Hµ Néi t×m gi¶i ph¸p hç trî, chuyÓn nghÒ, t¹o viÖc lµm cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt, B¸o Hµ Néi míi ®iÖn tö, 28/09/2006 1 - T¹p chÝ C«ng nghiÖp ®iÖn tö, Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng bÞ thu håi ®Êt ë c¸c khu c«ng nghiÖp, 28/08/2006, 2 - Hå Kh¸nh ThiÖn, Nhµ n«ng “hËu gi¶i phãng mÆt b»ng”, Thêi b¸o Kinh tÕ n«ng th«n, 13/11/2006, theo B¸o KTVN 3 - Kha Thoa, Bøc xóc thu håi ®Êt ë Hµ T©y, B¸o VTV ®iÖn tö, 21/07/2007 4 - Vò Anh TuÊn, ChÝnh s¸ch ®¶m b¶o cuéc sèng cho ng­êi bÞ thu håi ®Êt ë Trung Quèc, B¸o n«ng th«n míi sè 181 ra th¸ng 7/2006 5 - Nh­ Trang, N«ng d©n mÊt ®Êt, thÊt nghiÖp do ®« thÞ hãa, B¸o Vnexpress ®iÖn tö, Hµ Néi 7-2005 6 - §øc Tr­êng, B¶o ®¶m viÖc lµm: Cuéc sèng cho ng­êi n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt: Bµi to¸n ch­a cã lêi gi¶i, B¸o Hµ Néi míi ®iÖn tö, 19/10/2007. V¨n b¶n luËt: 1 - Th«ng t­ sè 145/1998/TT-BTC ngµy 04/11/1998 cña Bé tµi chÝnh vÒ viÖc h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP ngµy 24/04/1998 cña ChÝnh phñ, 2 - V¨n b¶n sè 4448/TC-QLCS vÒ viÖc h­íng dÉn xö lý mét sè v­íng m¾c trong c«ng t¸c ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng, ra ngµy 04/09/1999 2 - NghÞ ®Þnh sè 87/CP quy ®Þnh khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt, ra ngµy 17/08/1994 cña ChÝnh phñ, NghÞ ®Þnh 88/CP quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®« thÞ, ra ngµy 17/08/1994 cña ChÝnh phñ, 3 - NghÞ ®Þnh 22/1998/N§-CP ngµy 24/04/1998 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng, NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ, vÒ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. 4 - NghÞ ®Þnh 197/2004/N§-CP vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt, ra ngµy 03/12/2004 cña Thñ t­íng chÝnh phñ, 5 - NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP ngµy 25/5/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung vÒ viÖc cÊp GCN quyÒn sö dông ®Êt, thu håi ®Êt, thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt, tr×nh tù, thñ tôc båi th­êng hç trî, t¸i ®Þnh c­ khi nhµ n­íc thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai. 6 - UBND Thµnh phè Hµ Néi, Quy ®Þnh vÒ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 87/CP cña ChÝnh phñ trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi, ra ngµy 17/08/1994 (ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 3519/Q§-UB ngµy 12/09/1997 cña UBND TP Hµ Néi) 7- QuyÕt ®Þnh sè 20/1998/Q§-UB ngµy 30/06/1998 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ quy ®Þnh thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 22/1998/N§-CP ngµy 24/04/1998 cña ChÝnh phñ, 8 - QuyÕt ®Þnh 33/1998/Q§-UB ngµy 10/09/1998 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ viÖc söa ®æi gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi, (ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 3519/Q§-UB ngµy 12/09/1997 cña UBND TP. Hµ Néi) 9 - QuyÕt ®Þnh 99/2002/Q§-UB ngµy 21/08/2003 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ viÖc ®iÒu chØnh, bæ sung mét sè ®iÒu t¹i QuyÕt ®Þnh 20/1998/Q§-UB ngµy 30/06/1998 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi. 10 - QuyÕt ®Þnh 08/2003/Q§-UB ngµy 14/01/2003 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ ®iÒu chØnh ph©n lo¹i c¸c x· t¹i phô lôc (ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 3519/Q§-UB ngµy 12/09/1997 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi) 11 - QuyÕt ®Þnh 199/2004/Q§-UB ngµy 29/12/2004 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ Ban hµnh gi¸ c¸c lo¹i ®Êt trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. 12 - QuyÕt ®Þnh 72/2005/Q§-UB ngµy 13/5/2005 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi vÒ viÖc Bæ sung, ®iÒu chØnh b¶ng phô lôc kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 199/2004/Q§-UB ngµy 29/12/2004 cña UBND Thµnh phè vÒ gi¸ c¸c lo¹i ®Êt trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi. MÉu phiÕu ®iÒu tra Dù ¸n............................................................................................................................................................... Hä vµ tªn chñ hé...................................................................................................................................... §Þa chØ............................................................................................................................................................ néi dung 1. §Êt ë VÞ trÝ:.......................§o¹n ®­êng..................................................... Gi¸ ®Êt ®­îc båi th­êng theo qui ®Þnh......................................./m2 Gi¸ ®Êt trªn thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm ®ã....................................../m2 Theo ¤ng(bµ) gi¸ ®Êt båi th­êng ®· phï hîp ch­a? Phï hîp Ch­a phï hîp 2. §Êt n«ng nghiÖp Lo¹i ®Êt:.................................. H¹ng ®Êt.......................................... Gi¸ ®Êt ®­îc båi th­êng theo qui ®Þnh......................................./m2 Gi¸ ®Êt trªn thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm ®ã....................................../m2 Theo ¤ng(bµ) gi¸ ®Êt båi th­êng ®· phï hîp ch­a? Phï hîp Ch­a phï hîp Thu nhËp b×nh qu©n 1n¨m/sµo(360m2):............................................................ 3. Tr­íc vµ sau khi bÞ thu håi ®Êt, møc ®êi sèng cña gia ®×nh nh­ thÕ nµo 4. Møc thu nhËp sau khi bÞ thu håi ra sao: 5. TiÒn båi th­êng gia ®×nh sö dông vµo môc ®Ých g×? 3. ý kiÕn kh¸c nÕu cã: ........................................................................................................................... Hµ Néi ngµy.......th¸ng.......n¨m 200 Ng­êi ®­îc pháng vÊn ._.