Đánh giá và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý rác thải sinh hoạt quận Tân Phú

CHƯƠNG I MÔÛ ÑAÀU I.1. CÔ SÔÛ HÌNH THAØNH ÑEÀ TAØI Ngaøy nay khi xaõ hoäi caøng tieán boä, coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ngaøy caøng phaùt trieån ñôøi soáng con ngöôøi ngaøy caøng ñöôïc naâng cao thì caùc nhu caàu sinh hoaït tieâu duøng cuûa con ngöôøi cuõng gia taêng keùo theo löôïng raùc thaûi noùi chung vaø löôïng raùc thaûi sinh hoaït noùi rieâng ngaøy caøng nhieàu vaø vöôït khoûi taàm kieåm soaùt cuûa con ngöôøi. Raùc laø saûn phaåm taát yeáu cuûa cuoäc soáng, caøng ngaøy con ngöôøi caøng taïo ra nhieàu raùc hôn vôùi caùc thaønh phaàn cuõng phöùc taïp hôn. Theo soá lieäu thoáng keâ, moät soá quoác gia treân theá giôùi ñaõ trôû thaønh nhöõng baõi raùc khoång loà vaø vôùi Vieät Nam vaán ñeà raùc ñoâ thò cuõng ñang laø vaán ñeà caáp baùch caàn ñöôïc quan taâm. Theo Baùo caùo Dieãn bieán moâi tröôøng Vieät Nam naêm 2006 cuûa World Bank moãi naêm Vieät Nam coù khoaûng 15 trieäu taán chaát thaûi trong caû nöôùc. Caùc khu ñoâ thò chieám khoaûng 24% daân soá caû nöôùc nhöng laïi chieám hôn 50% löôïng chaát thaûi, öôùc tính nhöõng naêm tôùi seõ leân tôùi 60%. Thaønh phoá HCM taäp chung daân soá 6.117.251 hieän ñang phaùt thaûi moãi ngaøy khoaûng 6000 – 6.500 taán. Löôïng raùc khoång loà naøy chöa ñöôïc quaûn lyù moät caùch chaët cheõ, moät phaàn ñöôïc coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò xöû lyù, moät phaàn ñöôïc ñoå xuoáng keânh raïch, nhöõng khu ñaát troáng gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh, thoaùi hoaù nguoàn nöôùc ngaàm vaø aûnh höôûng tôùi veû myõ quan cuûa thaønh phố. Ngoaøi ra coâng taùc quaûn lyù coøn nhieàu baát caäp, naêng löïc thu gom coøn thaáp, raùc thaûi chöa phaân loaïi taïi nguoàn ñöôïc thu gom laãn loän vôùi chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chuyeån ñeán baõi choân laáp . Coâng vieäc thu nhaët vaø phaân loaïi pheá thaûi coù theå taùi cheá hoaøn toaøn do nhöõng ngöôøi ngheøo sinh soáng baèng ngheà bôùi raùc thöïc hieän. Hôn nöõa Vieät Nam ñaõ trôû thaønh thaønh vieân cuûa toå chöùc thöông maïi theá giôùi WTO, môû roäng hôn nöõa moái quan heä hôïp taùc quoác teá, phaùt trieån du lòch thì vieäc taïo döïng caûnh quan moâi tröôøng vaø ñoâ thò trong laønh, xanh saïch ñeïp laø yeâu caàu caàn thieát nhaèm thu huùt khaùch du lòch vaø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå phaùt trieån kinh teá. Tröôùc tình hình ñoù caàn coù chieán löôïc cuï theå naâng cao hieäu quaû quaûn lyù, caûi tieán coâng thu gom, taùi cheá, xöû lyù goùp phaàn giaûm thieåu chaát thaûi, tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân, naâng cao hieäu quaû kinh teá vaø caûi taïo moâi tröôøng. Töø nhaän ñònh treân ñeà taøi “Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn lyùù raùc thaûi sinh hoaït quaän Taân Phuù “ mong muoán goùp moät phaàn vaøo giaûi quyeát caùc vaán ñeà khoù khaên hieän nay trong coâng taùc thu gom raùc thaûi sinh hoaït cuûa quaän Taân Phuù noùi rieâng vaø cuûa thaønh phoá HCM noùi chung, ñoàng thôøi goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa thaønh phoá. I.2. MUÏC TIEÂU ÑEÀ TAØI Ñeà taøi “ Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït quaän Taân Phuù” Ñaùnh giaù hieän traïng thu gom, vận chuyển chaát thaûi raén sinh hoaït quaän Taân Phuù. Ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm taêng hieäu quaû quaûn lyù chaát thaûi sinh hoaït quaän Taân Phuù. I.3. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Toång quan veà chaát thaûi raén ñoâ thò vaø caùc vaán ñeà coù lieân quan Toång quan veà quaän Taân Phuù vaø heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït quaän Döï ñoaùn löôïng raùc thaûi quaän Taân Phuù tôùi naêm 2015 vaø nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi trong coâng taùc thu gom Ñeà xuaát phöông aùn phaân loaïi raùc taïi nguoàn, phöông phaùp naâng cao yù thöùc coäng ñoàng, nhöõng phöông phöông phaùp thu gom raùc thaûi hieäu quaû. Keát luaän vaø kieán nghò. I.4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU I.4.1. Phöông phaùp luaän Cuøng vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá, toác ñoä gia taêng daân soá dieãn ra ñoù laø tieàn ñeà cho nguoàn phaùt sinh CTRSH ngaøy caøng taêng caû veà soá löôïng laãn thaønh phaàn. CTRSH ñaõ vaø ñang xaâm nhaäp vaøo vaøo heä thoáng sinh thaùi, moâi tröôøng gaây tieâu cöïc ñeán veû myõ quan ñoâ thò, oâ nhieãm moâi tröôøng vaø söùc khoeû con ngöôøi. Nhö chuùng ta ñaõ bieát hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi baát kyø ôû nôi ñaâu: taïi gia ñình, nhaø haøng, coâng sôû, treân ñöôøng phoá hay taïi caùc nôi coâng coäng..hoï ñeàu thaûi ra moät löôïng raùc sinh hoaït ñaùng keå, trong ñoù raùc thöïc phaåm chieám thaønh phaàn lôùn vaø deã gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø aûnh höôûng tôùi cuoäc soáng cuûa chính chuùng ta. Vôùi thaønh phaàn, khoái löôïng lôùn, chaát thaûi raén sinh ra chöa ñöôïc thu gom vaø xöû lyù trieät ñeå. Taïi caùc baõi raùc nöôùc roø ræ vaø khí thaûi laø moái ñe doaï cho nguoàn nöôùc maët, nöôùc ngaàm vaø baàu khoâng khí cuûa moâi tröôøng xung quanh. Vôùi soá löôïng thaønh phaàn daân nhaäp cö lôùn, hoï coù yù thöùc chöa cao veà vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng ngoaøi ra söï quaûn lyù cuûa chính quyeàn ñòa phöông coøn chöa ñöôïc chaët cheõ. Do vaäy chaát thaûi raén sinh hoaït laø vaán ñeà böùc thieát vaø caàn ñöôïc quan taâm haøng ñaàu bôûi coäng ñoàng daân cö, caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò cuõng nhö caùc caáp laõnh ñaïo cuûa moïi caáp. Do vaäy löôïng chaát thaûi raén neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù moät caùch trieät ñeå seõ daãn tôùi haøng loaït caùc haäu quaû khoâng theå löôøng tröôùc ñöôïc. I.4.2. Phöông phaùp cuï theå Ñieàu tra khaûo saùt, tham quan thöïc teá, laáy soá lieäu. Söû duïng phaàn meàm Word, excel ñeå hoã trôï cho ñeà taøi. Phaân tích toång hôïp : töø caùc soá lieäu ñieàu tra tìm nhöõng giaûi phaùp thích hôïp cho coâng taùc quaûn lyù, thu gom raùc thaûi sinh hoaït. Trao ñoåi yù kieán vôùi caùc chuyeân gia moâi tröôøng. I.5 . ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Caùc hoä daân cö soáng trong khu vöïc Taân Phuù. Khaûo saùt taïi caùc gia ñình (soá ngöôøi trong gia ñình, ñoä tuoåi, möùc soáng, löôïng raùc thaûi ra moät ngaøy, caùc hình thöùc thu gom, phaân loaïi raùc taïi nhaø, thaønh phaàn tính chaát raùc thaûi, yù thöùc ngöôøi daân). Nghieân cöùu caùc chính saùch phaùp luaät hieän höõu, heä thoáng quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït quaän Taân Phuù. CHƯƠNG II TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ VAØ CAÙC VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN II.1. KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN II.1.1. ÑÒNH NGHÓA CHAÁT THAÛI RAÉN Chaát thaûi raén ñöôïc ñònh nghóa laø bao goàm taát caû caùc chaát thaûi phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø ñoäng vaät toàn taïi ôû daïng raén ñöôïc thaûi boû khi khoâng coøn höõu duïng hay khoâng muoán söû duïng nöõa. Vaät chaát maø con ngöôøi thaûi boû trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù ñöôïc goïi laø chaát thaûi raén. Chaát thaûi raén ñoù ñöôïc coi nhö chaát thaûi ñoâ thò neáu nhö xaõ hoäi nhìn nhaän nhö moät thöù maø thaønh phoá caàn coù traùch nhieäm thu gom vaø phaân huyû. II.1.2. NGUOÀN TAÏO THAØNH CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ Töø caùc khu daân cö .Phaùt sinh töø caùc hoä gia ñình thaønh phaàn naøy bao goàm ( thöïc phaåm, giaáy, Carton, plastic, goã, thuyû tinh, caùc kim loaïi khaùc..ngoaøi ra coøn coù moät soá caùc chaát thaûi ñoäc haïi nhö sôn, daàu, nhôù… Raùc ñöôøng phoá. Löôïng raùc naøy phaùt sinh töø hoaït ñoäng veä sinh heø phoâ, khu vui chôi giaûi trí vaø laøm ñeïp caûnh quan. Löôïng raùc naøy chuû yeáu do ngöôøi ñi ñöôøng vaø caùc hoä daân soáng hai beân ñöôøng xaû thaûi. Thaønh phaàn cuûa chuùng coù theå goàm caùc loaïi nhö: caønh caây, laù caây, giaáy vuïn, bao nilon, xaùc ñoäng vaät cheát. Töø caùc trung taâm thöông maïi. Phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng buoân baùn cuûa caùc chôï, cöûa haøng baùch hoaù, nhaø haøng, khaùch saïn, sieâu thò, vaên phoøng..Caùc loaïi chaát thaûi phaùt sinh töø khu thöông maïi bao goàm giaáy, carton, nhöïa, thöïc phaåm, thuyû tinh… Töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng. Löôïng raùc naøy cuõng coù thaønh phaàn gioáng nhö thaønh phaàn raùc töø caùc trung taâm thöông maïi nhöng chieám soá löôïng ít hôn. Töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò. Löôïng raùc naøy chuû yeáu laø xaø baàn töø caùc coâng trình xaây döïng vaø laøm ñöôøng giao thoâng. Bao goàm caùc loaïi chaát thaûi nhö goã, theùp, beâ toâng, gaïch, ngoùi, thaïch cao. Raùc beänh vieän. Bao goàm raùc sinh hoaït vaø raùc y teá phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng khaùm, chöõa beänh trong caùc beänh vieän, caùc traïm y teá, caùc cô sôû tö nhaân… Raùc y teá coù thaønh phaàn phöùc taïp bao goàm caùc loaïi beänh phaåm, kim tieâm, chai loï chöùa thuoác, caùc loï thuoác quaù haïn söû duïng coù khaû naêng laây nhieãm vaø nguy cô truyeàn beänh raát cao neân caàn ñöôïc phaân loaïi vaø thu gom hôïp lyù. Töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp. Löôïng raùc naøy ñöôïc phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa caùc xí nghieäp, nhaø maùy saûn xuaát coâng nghieäp nhö caùc nhaø maùy saûn xuaát vaät lieäu xaäy döng, haøng deät may, nhaø maùy hoaù chaát, nhaø maùy loïc daàu, nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm. Thaønh phaàn cuûa chuùng chöùa thaønh phaàn ñoäc haïi raát lôùn. II.1.3. PHAÂN LOAÏI CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ Chaát thaûi raén ñoâ thò ñöôïc phaân loaïi nhö sau: a. Chaát thaûi sinh hoaït Chaát thaûi raén sinh hoaït laø nhöõng chaát thaûi raén ñöôïc thaûi ra do quaù trình sinh hoaït haøng ngaøy cuûa con ngöôøi taïi nhaø ôû, chung cö, cô quan, tröôøng hoïc, caùc cô sôû saûn xuaát, hoä kinh doanh, khu thöông maïi vaø nhöõng nôi coâng coäng khaùc. Chaát thaûi raén sinh hoaït khoâng bao goàm nhöõng chaát thaûi nguy haïi, buøn caën, chaát thaûi y teá, chaát thaûi raén xaây döïng vaø nhöõng chaát thaûi töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp. Nguoàn phaùt sinh - Hoä gia ñình: Raùc thöïc phaåm töôi soáng, raùc thöïc phaåm chín, caùc loaïi tuùi ni loâng, raùc vöôøn, tuùi vaûi, thuyû tinh, goã, traùi caây, lon nhoâm, thieác, caùc chaát thaûi ñaëc bieät khaùc nhö xaêng, nhôùt, loáp xe, ruoät xe, vaät duïng gia ñình hö hoûng nhö keä saùch, ñeøn, tuû… - Khu thöông maïi. Carton, giaáy, nhöïa, raùc thöïc phaåm, laù caây, ñoà ñieän hö hoûng nhö tivi tuû laïnh, maùy giaët, pin, daàu nhôùt… - Coâng sôû. Giaáy , carton, nhöïa, tuùi nilong, raùc thöïc phaåm, thuyû tinh, caùc chaát thaûi ñaëc bieät nhö ñeøn, tuû, keä saùch, pin, daàu nhôùt… - Ñöôøng phoá. Laù caây, tuùi nilong, thöïc phaåm… b. Chaát thaûi raén coâng nghieäp Chaát thaûi raén coâng nghieäp laø loaïi chaát thaûi bò loaïi boû khoûi quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Löôïng chaát thaûi naøy chöa phaûi laø phaàn loaïi boû cuoái cuøng cuûa voøng ñôøi saûn phaåm maø noù coù theå söû duïng laøm ñaàu vaøo cho moät soá nghaønh coâng nghieäp khaùc. c. Chaát thaûi xaây döïng Chaát thaûi xaây döïng goàm caùc pheá thaûi nhö ñaát ñaù, gaïch ngoùi, beâ toâng, caùt, soûi…do caùc hoaït ñoäng xaây döïng hay ñaäp phaù caùc coâng trình xaây döïng, chaát thaûi xaây döïng goàm: Vaät lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû caùc coâng trình xaây döïng Ñaát ñaù do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng Caùc vaät lieäu nhö kim loaïi caùc chaát deûo khaùc… Ngoaøi ra coøn caùc vaät lieäu xaây döïng caùc haï taàng kyõ thuaät nhö traïm xöû lyù nöôùc thieân nhieân, caùc buøn caën trong oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá. d. Chaát thaûi noâng nghieäp Chaát thaûi noâng nghieäp laø nhöõng chaát thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp nhö troàng troït, thu hoaïch caùc loaïi caây troàng, caùc saûn phaåm thaûi ra töø cheá bieán söõa, loø gieát moå… II.1.4. THAØNH PHAÀN CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ Baûng 1 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò theo nguoàn phaùt sinh Nguoàn phaùt sinh % Troïng löôïng Dao ñoäng Trung bình Daân cö & khu thöông maïi 60 -70 62,0 Chaát thaûi ñaëc bieät (daàu môõ, bình ñieän) 3 – 12 5,0 Chaát thaûi nguy haïi 0,1 – 1,0 0,1 Cô quan, coâng sôû 3 – 5 3,4 Coâng trình xaây döïng 8 – 20 14 Ñöôøng phoá 2 - 5 3,8 Khu vöïc coâng coäng 2 – 5 3.0 Thuyû saûn 1.5 – 3 0,7 Buøn töø nhaø maùy 3 - 8 6 100 (Nguoàn George Tchobnaglous, etal, Mcgraw – hill Inc, 1993 Baûng 2 : Thaønh phaàn cuûa raùc thaûi raén ñoâ thò theo tính chaât vaät lyù STT Thaønh Phaàn Tyû Leä (%) Khoaûng dao ñoäng Trung bình Chaát höõu cô 1 Thöïc phaåm thöøa 68,2 – 90 79,1 2 Giaáy 1,0 – 19,7 5,18 3 Giaáy Carton 0-4,6 0,18 4 Nhöïa 0 – 10,8 2,05 5 Nilon 0 – 36,6 6,84 6 Vaûi vuïn 0 – 14,2 0,98 7 Cao su meàm 0 – 0 0 8 Cao su cöùng 0 – 2,8 0,13 9 Goã 0 – 7,2 0,66 Chaát voâ cô 1 Thuyû tinh 0 – 25,0 1,94 2 Lon ñoà hoäp 0 – 10,2 1,05 3 Saét 0 – 0 0 4 Kim loaïi maøu 0 – 3,3 0,36 5 Saønh söù 0 – 10,5 0,74 6 Boâng baêng 0 0 7 Xaø baàn 0 – 9,3 0,67 8 Xoáp 0 – 1,3 0,12 100 (Nguoàn :Trung taâm Centema, 2002) Baûng 3 : Söï thay ñoåi thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït theo muøa Chaát thaûi % Khoái löôïng % Thay ñoåi Muøa möa Muøa khoâ Giaûm Taêng Thöïc phaåm 11,1 13,5 21,0 Giaáy 45,2 40,6 11,5 Nhöïa deûo 9,1 8,2 9,9 Chaát höõu cô khaùc 4,0 4,6 15,3 Chaát thaûi vöôøn 18,7 4,0 28,3 Thuyû tinh 3,5 2,5 28,6 Kim loaïi 4,1 3,1 24,4 Chaát trô vaø chaát thaûi khaùc 4,3 4,1 4,7 Toång 100 100 (Nguoàn: George Tchobanaglous vaø coäng söï) II.1.5. TÍNH CHAÁT CUÛA CHAÁT THAÛI RAÉN II.1.5.1. Tính chaát vaät lyù, hoaù hoïc, sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén a. Tính chaát vaät lyù Khoái löôïng rieâng. Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén ñöôïc ñònh nghó laø khoái löôïng chaát thaûi raén treân moät ñôn vò theå tích (kg/m3). Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén raát khaùc nhau noù tuyø thuoäc vaøo phöông phaùp löu tröõ, vò trí ñòa lyù, caùc thôøi ñieåm trong naêm, caùc quaù trình ñaàm neùn. Thoâng thöôøng khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén ôû caùc xe eùp raùc dao ñoäng töø 200- 500kg/m3. Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc löïa troïn thieát bò thu gom vaø phöông phaùp xöû lyù. Ñoä aåm. Ñoä aåm chaát thaûi raén laø tyû soá giöõa löôïng nöôùc coù trong moät löôïng chaát thaûi vaø khoái löôïng chaát thaûi ñoù. Ví duï ñoä aåm cuûa thöïc phaåm thöøa: 70%, Giaáy: 60%, Goã: 20%, Nhöïa: 2%. Kích thöôùc vaø söï phaân boá. Kích thöùôc vaø söï phaân boá caùc thaønh phaàn coù trong CTR ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi quaù trình thu gom pheá lieäu, nhaát laø khi söû duïng phöông phaùp cô hoïc nhö saøn quay vaø caùc thieát bò phaân loaïi töø tính. Khaû naêng giöõ nöôùc thöïc teá. Khaû naêng giöõ nöôùc thöïc teá cuûa CTR laø toaøn boä khoái löôïng nöôùc coù theå giöõ laïi trong maãu chaát thaûi döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa CTR laø moät chæ tieâu quan troïng trong vieäc tính toaùn, xaùc ñònh löôïng nöôùc roø ræ trong caùc baõi raùc. Khaû naêng giöõ nöôùc thöïc teá thay ñoåi phuï thuoäc vaøo löïc neùn vaø traïng thaùi phaân huyû cuûa CTR (khoâng neùn) töø caùc khu daân cö vaø thöông maïi dao ñoäng trong khoaûng 50- 60%. b. Tính chaát hoaù hoïc cuûa chaát thaûi raén Caùc thoâng tin veà thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa vaät chaát caáu taïo neân CTR ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù, löïa choïn phöông phaùp xöû lyù vaø taùi sinh chaát thaûi. Neáu CTR laøm nhieân lieäu cho quaù trình ñoát thì 4 tieâu chí phaân tích hoaù hoïc quan troïng nhaát laø: Phaân tích gaàn ñuùng sô boä. Phaân tích gaàn ñuùng sô boä ñoái vôùi caùc thaønh phaàn coù theå chaùy ñöôïc trong CTR bao goàm caùc thí nghieäm sau: Ñoä aåm hay thaønh phaàn nöôùc maát ñi khi ñem saáy khoâ ôû 1050C trong moät giôø. Chaát deã bay hôi (theo khoái löôïng bò maát ñi khi ñem maãu CTR ñaõ saáy ôû 1050C trong moät giôø nung ôû nhieät ñoä 9050C trong loø kín). Carbon coá ñònh laø löôïng cacbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi caùc chaát voâ cô khaùc khoâng phaûi laø cacbon trong tro khi nung ôû 9500C, haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoaûng 5 -12 % (trung bình laø 7%) . Caùc chaát voâ cô khaùc trong tro goàm thuyû tinh, kim loaïi…Ñoái vôùi caùc chaát thaûi ñoâ thò, caùc chaát voâ cô chieám khoaûng 15 – 30%. - Tro laø thaønh phaàn coøn laïi sau khi ñoát trong loø nung hôû. Phaàn bay hôi laø phaàn chaát höõu cô trong CTR. Thoâng thöôøng, chaát höõu cô dao ñoäng trong khoaûng 40 – 60 %. Ñieåm noùng chaûy cuûa tro. Ñeåm noùng chaûy cuûa tro ñöôïc ñònh nghóa laø nhieät ñoä maø ôû ñoù tro taïo thaønh töø quaù trình chaát thaûi bò ñoát chaùy keát dính taïo thaønh daïng xæ. Nhieät ñoä do noùng chaûy ñaëc tröng ñoái vôùi xæ töø quaù trình ñoát CTR ñoâ thò thöôøng dao ñoäng trong khoaûng 1100 – 1200 0C. Phaân tích thaønh phaàn nguyeân toá taïo thaønh chaát thaûi raén. Phaân tích thaønh phaàn nguyeân toá taïo thaønh chaát thaûi raén chuû yeáu xaùc ñònh phaàn traêm (%) cuûa caùc nguyeân toá C, H, O, N, S vaø tro. Trong suoát quaù trình ñoát CTR seõ sinh ra caùc hôïp chaát Clor hoaù neân phaân tích cuoái cuøng caàn quan taâm tôùi xaùc ñònh caùc halogen. Keát quaû phaân tích cuoái cuøng ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû caùc thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa chaát höõu cô trong CTR. Keát quaû phaân tích coøn ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc xaùc ñònh tæ soá C/N nhaèm ñaùnh giaù chaát thaûi raén coù thích hôïp cho quaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc hay khoâng. Nhieät trò cuûa chaát thaûi raén. Nhieät trò laø giaù trò nhieät ñöôïc taïo thaønh khi ñoát CTR coù theå ñöôïc xaùc ñònh baèng moät trong caùc phöông phaùp nhö: Söû duïng noài hôi hay loø chöng caát quy moâ lôùn. Söû duïng bình ño nhieät trò (bôm nhieät löôïng) trong phoøng thí nghieäm. Tính toaùn theo thaønh phaàn caùc nguyeân toá hoaù hoïc. c. Tính chaât sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén Söï hình thaønh muøi. Muøi hoâi coù theå phaùt sinh khi CTR ñöôïc löu tröõ trong khoaûng moät thôøi gian daøi ôû vò trí thu gom, traïm trung chuyeån, baõi choân laáp, ôû nhöõng vuøng khí haäu noùng aåm thì toác ñoä phaùt sinh muøi thöôøng cao hôn. Söï hình thaønh muøi hoâi laø keát quaû phaân huyû yeám khí caùc thaønh phaàn höõu cô coù trong raùc ñoâ thò. Söï phaùt trieån cuûa ruoài. Vaøo muøa heø ôû nhöõng vuøng coù khí haäu noùng aåm thì söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa ruoài laø vaán ñeà quan troïng caàn ñöôïc quan taâm taïi nôi löu tröõ CTR. Söï phaùt trieån töø tröùng thaønh ruoài khoaûng 9-11 ngaøy tính töø ngaøy ñeû tröùng, ñôøi soáng cuûa ruoài nhaëng töø khi coøn trong tröùng cho ñeán khi tröôûng thaønh ñöôïc moâ taû nhö sau: Tröùng phaùt trieån 8 – 12h Giai ñoaïn ñaàu cuûa aáu truøng 20h Giai ñoaïn hai cuûa aáu truøng 24h Giai ñoaïn thöù 3 cuûa aáu truøng 3 ngaøy - Giai ñoaïn thaønh nhoäng 4 -5 ngaøy Giai ñoaïn phaùt trieån cuûa aáu truøng trong caùc thuøng chöùa raùc ñoùng vai troø raát quan troïng vaø chieám khoaûng 5 ngaøy trong ñôøi soáng cuûa ruoài. Vaäy neân thu gom CTR trong thôøi gian naøy ñeå caùc thuøng löu tröõ roãng nhaèm haïn cheá söï di chuyeån cuûa caùc loaïi aáu truøng. II.1.5.2. Söï bieán ñoåi tính chaát lyù hoïc, hoaù hoïc vaø sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén Caùc tính chaát cuûa CTR coù theå ñöôïc bieán ñoåi baèng caùc phöông phaùp lyù, hoaù, sinh hoïc. Khi thöïc hieän quaù trình bieán ñoåi thì muïc ñích quan troïng nhaát laø mang laïi hieäu quaû bôûi vì söï bieán ñoåi caùc ñaëc tính cuûa CTR coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán keá hoaïch phaùt trieån vaø quaûn lyù CTR. Bieán ñoåi vaät lyù Phaân loaïi CTR. Quùa trình naøy nhaèm taùch rieâng thaønh phaàn chaát thaûi raén nhaèm chuyeån chaát thaûi töø daïng hoãn hôïp thaønh daïng töông ñoái ñoàng nhaát ñeå thu hoài caùc thaønh phaàn coù theå taùi sinh, taùi cheá. Ngoaøi ra coù theå taùch nhöõng thaønh phaàn chaát thaûi nguy haïi vaø nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng taùi thu hoài naêng löôïng. Giaûm theå tích baèng cô hoïc. Phöông phaùp neùn, eùp thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå giaûm theå tích chaát thaûi, thöôøng söû duïng nhöõng xe thu gom coù laép gheùp boä phaän eùp nhaèm laøm taêng khoái löôïng raùc thu gom trong moät chuyeán. Nhöõng loaïi nhö giaáy, carton, nhöïa, lon nhoâm, lon thieác khi thu gom thöôøng ñöôïc ñoùng kieän ñeå giaûm theå tích chöùa, chi phí xöû lyù vaø vaän chuyeån. Ñoàng thôøi phöông phaùp naøy coøn laøm taêng thôøi haïn cuûa caùc baõi choân laáp chaát thaûi. Giaûm kích thöôùc baèng cô hoïc. Nhaèm laøm giaûm chaát thaûi coù kích thöôùc ñoàng nhaát vaø nhoû hôn kích thöôùc ban ñaàu. Bieán ñoåi hoaù hoïc Bieán ñoåi hoaù hoïc nhaèm laøm thay ñoåi thaønh phaàn caùc pha (ví duï töø raén sang loûng, hoaëc raén sang khí). Muïc ñích laø laøm giaûm theå tích vaø thu hoài caùc saûn phaåm bieán ñoåi bao goàm caùc phöông phaùp sau: Ñoát. Ñoát laø phaûn öùng hoùa hoïc giöõa oxy vaø caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi sinh ra caùc hôïp chaát thaûi bò oxy hoaù cuøng vôùi söï phaùt saùng vaø toaû nhieät. Chaát höõu cô + khoâng khí ( dö)-> CO2 + NO2 + Khoâng khí( dö) + NH3 + SO2 + NOX + Tro + Nhieät. Löôïng khoâng khí caáp dö ñaûm baûo quaù trình ñoát xaûy ra hoaøn toaøn, saûn phaåm cuoái cuûa quaù trình ñoát chaùy bao goàm khoâng khí noùng chöùa CO2, H2O, khoâng khí dö vaø phaàn khoâng chaùy coøn laïi. Trong thöïc teá ngoaøi nhöõng thaønh phaàn naøy coøn coù moät löôïng nhoû caùc khí NH3, SO2, NOX, vaø caùc khí vi löôïng tuyø thuoäc vaøo baûn chaát cuûa chaát thaûi. Nhieät phaân. Haàu heát caùc chaát höõu cô ñeàu khoâng beàn vôùi quaù trình nung noùng, chuùng coù theå bò phaân huyû qua caùc phaûn öùng bôûi nhieät ñoä vaø ngöng tuï trong ñieàu kieän khoâng coù oxy taïo thaønh nhöõng saûn phaåm daïng raén, loûng, khí. Khí hoaù. Quaù trình naøy bao goàm quaù trình ñoát chaùy moät phaàn nhieân lieäu Cacbon ñeå thu nguyeân lieäu chaùy vaø khí CO, H2 vaø moät soá nguyeân toá hydrocacbon trong ñoù CH4. Chuyeån hoaù sinh hoïc Bieán ñoåi sinh hoïc caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi vôùi muïc ñích laø laøm giaûm theå tích vaø troïng löôïng cuûa chaát thaûi, saûn xuaát phaân compost, caùc chaát muøn laøm cho oån ñònh ñaát, khí meâtan. Caùc loaïi vi khuaån, naám, men ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc bieán ñoåi caùc chaát höõu cô. Quaù trình bieán ñoåi naøy xaûy ra trong ñieàu kieän yeám khí vaø hieáu khí tuyø thuoäc vaøo söï hieän dieän cuûa oxy toàn taïi hai phöông phaùp laø phaân huyû hieáu khí vaø phaân huyû kò khí. Quùa trình phaân huyû kò khí. Laø quaù trình chuyeån hoaù caùc chaát höõu cô trong chaát thaûi raén ñoâ thò trong ñieàu kieän kò khí xaûy ra theo 3 böôùc: Quaù trình phaân huyû caùc hôïp chaát coù phaân töû löôïng lôùn thaønh nhöõng hôïp chaát thích hôïp laø nguoàn naêng löôïng. Quaù trình chuyeån hoaù caùc hôïp chaát sinh ra töø böôùc 1 thaønh caùc hôïp chaát coù naêng löôïng thaáp hôn. Chuyeån ñoåi caùc hôïp chaát trung gian thaønh caùc saûn phaåm rieâng leû, chuû yeáu laø CH4 vaø CO2. Öu ñieåm: Chi phí ñaàu tö thaáp, saûn phaåm phaân huyû nhöõng loaïi phaân nhö phaân haàm caàu, phaân gia suùc coù haøm löôïng chaát dinh döôõng cao. Thu hoài ñöôïc khí phuïc vuï cho saûn xuaát. Trong quaù trình uû seõ toàn taïi moät soá loaïi vi sinh, vi khuaån gaây beänh vì nhieät ñoä thaáp. Khi uû chaát thaûi vôùi khoái löôïng 1000 taán/ ngaøy môùi coù hieäu quaû veà kinh teá. Nhöôïc ñieåm Thôøi gian phaân huûy xaûy ra khaù laâu töø 4 – 12 thaùng. Khí sinh ra coù muøi hoâi vaø khoù chòu gaây aûnh höôûng tôùi söùc khoeû coäng ñoàng. Quaù trình phaân huyû hieáu khí. Quaù trình naøy döïa vaøo söï hoaït ñoäng cuûa vi khuaån hieáu khí khi coù maët cuûa oxy, khoaûng hai ngaøy nhieät ñoä taêng vaøo khoaûng 450C sau ñoù 6-7 ngaøy nhieät ñoä ñaït töø 70 – 75% ñaây laø nhieät ñoä thích hôïp cho vi sinh vaät phaân huyû chaát höõu cô. Öu ñieåm Chi phí ñaàu tö thaáp, saûn phaåm phaân huyû thaáp, phaân gia suùc coù haøm löôïng chaát dinh döôõng cao. Thu hoài khí phuïc vuï cho sinh hoaït saûn xuaát. Chaát thaûi phaân huyû nhanh sau 2– 4 tuaàn. Vi sinh vaät gaây beänh bò cheát nhanh do nhieät ñoä uû taêng. Muøi hoâi bò khöû trong quaù trình uû hieáu khí. Nhöôïc ñieåm Chi phí xöû lyù cao. Kyõ thuaät phöùc taïp. Trong quaù trình vaän haønh caàn duy trì moät soá ñaëc tröng trong quaù trình uû. II.1.6. TOÁC ÑOÄ PHAÙT SINH CHAÁT THAÛI RAÉN II.1.6.1. Caùc phöông phaùp duøng xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén Xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh vaø ñöôïc thu gom laø moät trong nhöõng ñieåm quan troïng cuûa vieäc quaûn lyù CTR. Caùc soá lieäu ñaùnh giaù thu thaäp veà toång khoái löôïng chaát thaûi phaùt sinh cuõng nhö khoái löôïng CTR ñöôïc söû duïng nhaèm: Hoaïch ñònh vaø ñaùnh giaù keát quaû cuûa quaù trình thu hoài, taùi sinh taùi cheá Thieát keá caùc phöông tieän vaän chuyeån, thieát bò vaän chuyeån, xöû lyù chaát thaûi raén. Ño theå tích vaø khoái löôïng. Trong phöông phaùp naøy caû khoái löôïng hoaëc theå tích cuûa CTR ñeàu ñöôïc duøng ñeå ño ñaïc löôïng chaát thaûi raén. Tuy nhieân phöông phaùp ño theå tích thöôøng coù ñoä sai soá cao Ví duï: 1m3 CTR chöa ñöôïc neùn seõ coù khoái löôïng nhoû hôn 1m3 CTR ñöôïc neùn chaët ôû trong xe thu gom vaø caû hai giaù trò naøy seõ khaùc khoái löôïng CTR tieáp tuïc ñöôïc eùp ôû baõi choân laáp. Vì vaäy neáu ño baèng theå tích thì keát quaû phaûi ñöôïc baùo caùo keøm theo möùc ñoä neùn cuûa chaát thaûi hay laø khoái löôïng rieâng cuûa ôû ñieàu kieän nghieân cöùu. Ñeå traùnh nhaàm laãn löôïng CTR neân ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng khoái löôïng, khoái löôïng laø thoâng soá bieåu dieãn chính xaùc nhaát löôïng CTR vì coù theå caân tröïc tieáp maø khoâng caàn keå ñeán möùc ñoä neùn eùp. Bieåu dieãn baèng khoái löôïng cuõng caàn thieát trong tính toaùn vaän chuyeån vì löôïng chaát thaûi ñöôïc pheùp chuyeân chôû treân ñöôøng thöôøng quy ñònh bôûi giôùi haïn khoái löôïng hôn laø theå tích. Phöông phaùp ñeám taûi. Phöông phaùp naøy döïa vaøo xe thu gom, ñaëc ñieåm vaø tính chaát cuûa nguoàn chaát thaûi töông öùng (loaïi chaát thaûi, theå tích öôùc löôïng) ñöôïc ghi nhaän trong moät thôøi gian daøi. Khoái löôïng chaát thaûi phaùt sinh trong thôøi gian khaûo saùt (goïi laø khoái löôïng ñôn vò) seõ ñöôïc tính toaùn baèng caùch söû duïng caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc taïi khu vöïc nghieân cöùu treân vaø caùc soá lieäu ñaõ bieát. Phöông phaùp caân baèng vaät chaát. Ñaây laø phöông phaùp cho keát quaû chính xaùc nhaát, thöïc hieän cho caùc nguoàn phaùt sinh rieâng leû nhö caùc hoä gia ñình, khu thöông maïi, caùc khu coâng nghieäp. Phöông phaùp naøy seõ cho nhöõng döõ lieäu ñaùng tin caäy cho chöông trình quaûn lyù CTR. Phöông phaùp caân baèng vaät chaát ñöôïc tieán haønh caùc böôùc sau: Böôùc 1: Xaùc ñònh phaïm vi nghieân cöùu, coâng vieäc naøy coù yù nghóa raát quan troïng vì trong nhieàu tröôøng hôïp coù theå giuùp ñôn giaûn hoaù caùc tính toaùn caân baèng khoái löôïng. Böôùc 2: Xaùc ñònh taát caû caùc hoaït ñoäng xaûy ra beân trong hoaëc coù lieân quan ñeán phaïm vi nghieân cöùu vaø aûnh höôûng ñeán vieäc phaùt sinh chaát thaûi. Böôùc 3: Xaùc ñònh toác ñoä phaùt sinh CTR cuûa töøng hoaït ñoäng. Böôùc 4: Söû duïng caùc pheùp tính toaùn thích hôïp xaùc ñònh löôïng chaát sinh ra vaø löu tröõ. Phöông trình caân baèng khoái löôïng vaät chaát coù theå ñöôïc thieát laäp moät caùch nhö sau: Toác ñoä tích luyõ = Toác ñoä doøng vaøo – Toác ñoä doøng ra – Toác ñoä phaùt sinh Daïng toaùn hoïc -rw Trong ñoù: : Toác ñoä thay ñoåi khoái löôïng vaät lieäu tích luyõ beân trong heä thoáng nghieân cöùu (kg/ngaøy, T/ngaøy). : Toång coäng caùc khoái löôïng vaät lieäu ñi ra heä thoáng nghieân cöùu (kg/ngaøy). rra : Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi (kg/ngaøy). II.1.6.2. Caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén _ Aûnh höôûng cuûa vieäc giaûm thieåu vaø taùi sinh chaát thaûi taïi nguoàn Coù theå noùi vieäc giaûm chaát thaûi taïi nguoàn laø phöông phaùp hieäu quaû nhaát nhaèm laøm giaûm soá löôïng CTR, giaûm chi phí phaân loaïi vaø caùc taùc ñoäng baát lôïi do chuùng gaây ra ñoái vôùi moâi tröôøng. Giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn phaùt sinh coù theå thöïc hieän qua caùc böôùc nhö thieát keá, saûn xuaát vaø ñoùng goùi saûn phaåm sao cho löôïng chaát thaûi ra chieám moät löôïng nhoû nhaát, theå tích vaät lieäu söû duïng ít nhaát vaø thôøi gian söû duïng cuûa saûn phaåm daøi nhaát. Vieäc giaûm chaát thaûi coù theå xaûy ra ôû moïi nôi nhö caùc hoä gia ñình, caùc khu thöông maïi, caùc khu coâng nghieäp thoâng qua khuynh höôùng tìm kieám vaø mua nhöõng saûn phaåm höõu duïng vaø vieäc coù theå taùi söû duïng saûn phaåm ñoù. Nhöng treân thöïc teá hieän nay thì giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn chöa ñöôïc thöïc hieän moät caùch nghieâm ngaët vaø ñoàng boä neân khoâng öôùc tính ñöôïc aûnh höôûng cuûa coâng taùc giaûm chaát thaûi taïi nguoàn tôùi vieäc phaùt sinh chaát thaûi. Tuy nhieân noù ñaõ trôû thaønh yeáu toá quan troïng caàn ñöôïc nhaø nöôùc vaø ngöôøi daân quan taâm ñeå giaûm löôïng chaát thaûi trong töông lai. Vì vaäy caàn ñöôïc thöïc hieän trieät ñeå trong taát caû caùc coâng ñoaïn trong saûn xuaát taïi caùc nhaø maùy nhö: Giaûm caùc coâng ñoaïn ñoùng goùi khoâng caàn thieát hoaëc ñoùng goùi quaù thöøa. Tích cöïc söû duïng nhöõng saûn phaåm coù tính beàn vöõng vaø khaû naêng phuïc hoài cao hôn. Thay theá caùc saûn phaåm chæ söû duïng moät laàn baèng caùc saûn phaåm coù khaû naêng taùi söû duïng, taùi cheá. Söû duïng ít nguyeân lieäu hôn, ít naêng löôïng hôn. Taêng cöôøng vaät lieäu coù khaû naêng taùi sinh ñöôïc trong saûn xuaát. Phaùt trieån caùc chöông trình hay khuyeán khích caùc nhaø saûn xuaát taïo ra ít chaát thaûi hôn. Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình neân thöïc hieän vieäc taùi sinh chaát thaûi cuûa khu daân cö hoaït ñoäng naøy aûnh höôûng lôùn tôùi löôïng chaát thaûi thu gom ñeå coù theå tieáp tuïc ñem xöû lyù hoaëc thaûi boû. _ Aûnh höôûng cuûa luaät phaùp. Yeáu toá quan troïng nhaát aûnh höôûng tôùi söï phaùt sinh khoái löôïng CTR laø söï ban haønh caùc luaät leä, quy ñònh lieân quan tôùi vieäc söû duïng caùc vaät lieäu vaø ñoå boû pheá thaûi..ví duï nhö quy ñònh caùc loaïi vaät lieäu laøm thuøng chöùa vaø bao bì, quy ñònh veà vieäc söû duïng tuùi vaûi, tuùi giaáy thay cho tuùi nilon…chính caùc quy ñònh naøy khuyeán khích vieäc mua baùn vaø söû duïng laïi caùc loaïi chai, loï chöùa. _ YÙ thöùc ngöôøi daân Khoái löôïng CTR phaùt sinh seõ giaûm ñaùng keå neáu ngöôøi daân baèng loøng vaø saün saøng thay ñoåi yù muoán caù nhaân, taäp quaùn vaø caùch soáng cuûa hoï ñeå duy trì, baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân ñoàng thôøi giaûm gaùnh naëng veà kinh teá, ñieàu naøy coù yù nghóa quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù CTR. Chöông trình giaùo duïc thöôøng xuyeân laø cô sôû daãn ñeán söï thay ñoåi thaùi ñoä cuûa coâng chuùng. _ Söï thay ñoåi theo muøa Ôû ñaây muoán noùi tôùi muøa leã teát vaø muøa giaùng sinh, ñaây laø muøa maø nhu caàu tieâu duøng cuûa con ngöôøi gia taêng keùo theo löôïng raùc thaûi ra moâi tröôøng cuõng taêng theo. Ngoaøi ra löôïng raùc th._.aûi sinh hoaït coøn phuï thuoäc vaøo thôøi tieát nhö muøa heø ôû caùc nöôùc oân ñôùi CTR thöïc phaåm chöùa nhieàu rau vaø traùi caây. II.2. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO CHAÁT THAÛI RAÉN _ Aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng ñaát Raùc khi ñöôïc vi sinh vaät phaân huyû trong moâi tröôøng hieáu khí hay kî khí noù seõ gaây ra haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian vaø keát quaû laø taïo ra caùc saûn phaåm CO2 vaøCH4, vôí moät löôïng raùc nhoû coù theå gaây taùc ñoäng toát cho moâi tröôøng nhöng khi vöôït quaù khaû naêng laøm saïch cuûa moâi tröôøng thì seõ gaây oâ nhieãm vaø thoaùi hoaù moâi tröôøng ñaát. Ngoaøi ra ñoái vôùi moät soá loaïi raùc khoâng coù khaû naêng phaân huyû nhö nhöïa, cao su, tuùi ni lon ñaõ trôû leân raát phoå bieán ôû moïi nôi, moïi choã. Ñaây chính laø thuû phaïm cuûa moâi tröôøng vì caáu taïo cuûa chaát nilon laø nhöïa PE, PP coù thôøi gian phaân huyû töø hôn 10 naêm ñeán caû nghìn naêm. Khi laãn vaøo trong ñaát noù caûn trôû quaù trình sinh tröôûng cuûa caây coû daãn tôùi xoùi moøn ñaát. Tuùi nilon laøm taéc caùc ñöôøng daãn nöôùc thaûi, gaây ngaäp luït cho ñoâ thò. Neáu chuùng ta khoâng coù giaûi phaùp thích hôïp seõ gaây thoaùi hoaù nguoàn nöôùc ngaàm vaø giaûm ñoä phì nhieâu cuûa ñaát. _ Ảnh hưởng của chất thaûi raén cho moâi tröôøng nöôùc Hieän nay do vieäc quaûn lyù moâi tröôøng khoâng chaët cheõ daãn tôùi tình traïng vöùt raùc böøa baõi xuoáng caùc keânh raïch, löôïng raùc naøy chieám chuû yeáu laø thaønh phaàn höõu cô neân söï phaân huyû xaûy ra raát nhanh vaø tan trong nöôùc gaây ra tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc nhö gaây ra muøi hoâi thoái vaø chuyeån maøu nöôùc. Ngoaøi ra hieän töôïng raùc treân ñöôøng phoá khoâng ñöôïc thu gom, gaëp trôøi möa raùc seõ theo nöôùc möa chaûy xuoáng caùc keânh raïch gaây ra taéc ngheõn caùc ñöôøng oáng vaø oâ nhieãm nöôùc. ÔÛ caùc baõi choân laáp raùc neáu khoâng quaû lyù chaët cheõ seõ gaây ra tình traïng nöôùc raùc chaûy ra ñaát sau ñoù ngaám xuoáng gaây oâ nhieãm taàng nöôùc ngaàm. _ Ảnh hưởng chaát thaûi raén cho moâi tröôøng khoâng khí Nöôùc ta löôïng raùc sinh hoaït chieám thaønh phaàn chuû yeáu laø raùc höõu cô, hôïp chaát höõu cô khi bay hôi seõ gaây muøi raát khoù chòu hoâi thoái aûnh höôûng raát lôùn tôùi moâi tröôøng xung quanh. Nhöõng chaát coù khaû naêng thaêng hoa, phaùt taùn trong khoâng khí laø nguoàn gaây oâ nhieãm tröïc tieáp, raùc coù thaønh phaàn phaân huyû cao nhö thaønh phaàn höõu cô ôû nhieät ñoä thích hôïp (350C vaø ñoä aåm 70 – 80%) vi sinh vaät phaân huyû taïo ra muøi hoâi thoái vaø sinh ra nhieàu loaïi chaát khí coù taùc ñoäng xaáu tôùi söùc khoeû con ngöôøi vaø moâi tröôøng ñoâ thò. _ Aûnh höôûng tôùi söùc khoûe con ngöôøi vaø caûnh quan ñoâ thò Hieän töôïng raùc vöùt böøa baõi seõ laø nôi raát lyù töôûng cho vi khuaån, vi sinh vaät vaø caùc loaøi coân truøng phaùt trieån, ruoài muoãi laø nôi lan truyeàn caùc beänh dòch. Moät soá vi khuaån vaø sieâu vi khuaån gaây caùc loaïi beänh cho con ngöôøi nhö soát xuaát huyeát soát reùt vaø caùc beänh ngoaøi da khaùc. Taïi caùc baõi raùc loä thieân gaây ra tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh gaây aûnh höôûng raát lôùn tôùi söùc khoûe con ngöôøi. Nhöõng coâng nhaân veä sinh neáu khoâng ñöôïc trang bò ñaày ñuû neáu gaëp phaûi moät soá raùc thaûi nguy haïi hay caùc vaät lieäu thuûy tinh, saønh, söù seõ raát nguy hieåm. II.3. CAÙC BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ VAØ XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ Vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén goàm nhieàu khaâu lieân quan ñeán nhau töø nguoàn phaùt sinh tôùi nôi thaûi boû cuoái cuøng vì vaäy caàn coù söï quaûn lyù ñoàng boä töø khaâu thu gom vaän chuyeån tôùi choân laáp. Moät heä thoáng quaûn lyù toát seõ coù caùc yeáu toá taùc ñoäng nhö : Trang thieát bò, kyõ thuaät, cô caáu toå chöùc, naêng löïc caùn boä, kinh nghieäm quaûn lyù, luaät phaùp. II.3.1. CAÙC BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN II.3.1.1. Gi ải phaùp veà maët chính saùch 1. Coâng cuï phaùp lyù Söû duïng caùc vaên baûn phaùp lyù ñeå quaûn lyù moâi tröôøng nhö sau: -Luaät baûo veä moâi tröôøng ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 27/12/1993 vaø ñöôïc chuû tòch nöôùc coâng boá vaøo ngaøy 10-01-1994 theo nghò ñònh 175/CP veà höôùng daãn thi haønh luaät baûo veä moâi tröôøng ñöôïc chính phuû ban haønh ngaøy 18-10-1994. - Tieâu chuaån moâi tröôøng Vieät Nam theo quyeát ñònh soâ 229/QD/TC – LD- CL cuûa Boä Tröôûng Boä Khoa Hoïc Coâng Ngheä vaø Moâi Tröôøng. - Nghò ñònh soá 26/CP cuûa Thuû töôùng chính phuû quy ñònh xöû phaït haønh chính veà baûo veä moâi tröôøng vaø thoâng tö soá 3/TT-KCM cuûa boä khoa hoïc coâng ngheä vaø moâi tröôøng höôùng daãn thi haønh nghò ñònh soá 26/CP. Caùc vaên baûn döôùi luaät vaø caùc quy ñònh phaùp luaät khaùc: - Thoâng tö soá 1448 – MTG cuûa boä khoa hoïc coâng ngheä vaø moâi tröôøng höôùng daãn toå chöùc, quyeàn haïn vaø phaïm vi hoaït ñoäng cuûa thanh tra veà baûo veä moâi tröôøng. - Thoâng tö soá 276 – TTMTG höôùng daãn veà vieäc kieåm tra vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh sau khi quyeát ñònh pheâ chuaån baùo caùo veà ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng. -Thoâng tö soá 81 – TT/MTG veà thuû tuïc caáp, gia haïn, thu hoài giaáy chöùng nhaän ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng cho caùc doanh nghieäp vaø caùc cô sôû saûn xuaát. Moät soá vaên baûn khaùc coù lieân quan tôùi quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò: - Giaùm saùt quaûn lyù chaët cheõ hôn caùc hoaït ñoäng cuûa toå laáy raùc daân laäp, xöû lyù nghieâm nhöõng tröôøng hôïp vi phaïm. - Xaây döïng hoaøn chænh hôn nöõa chöông trình giaùo duïc moâi tröôøng ñeå thuùc ñaáy ngöôøi daân tham gia. - Xaây döïng theâm nhaø veä sinh coâng coäng vaø thuøng raùc coâng coäng nhöng caàn coù heä thoáng quaûn lyù vaø duy tu toát. 2. Coâng cuï kinh teá Nhaèm khuyeán khích baûo veä moâi tröôøng, sôû coù keá hoaïch hoã trôï voán vôùi laõi xuaát öu ñaõi cho caùc doanh nghieäp ñeå ñaàu tö trang thieát bò nhaèm giaûm thieåu chaát thaûi vaø aùp duïng saûn xuaát saïch hôn. 3. Coâng cuï haønh chaùnh Laäp quyõ moâi tröôøng nhaèm giaûm thieåu caùc vaán ñeà ruûi ro veà moâi tröôøng. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng giaùo duïc truyeàn thoâng. Toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo huaán luyeän veà moâi tröôøng cho caùc ñoaøn theå, caù nhaân, caùc toå chöùc chuyeân nghaønh vaø cho coäng ñoàng. II.3.1.2.Caùc bieän phaùp khaùc -Xaây döïng ñoàng boä caùc vaên baûn quy ñònh, ñaûm baûo naâng cao hieäu löïc cuûa Luaät Baûo veä moâi tröôøng. -Toå chöùc ño ñaïc thöôøng xuyeân, phaân tích chaát thaûi raén theo tyû leä troïng löôïng caùc thaønh phaàn cô baûn giuùp cho caùc caáp quaûn lyù coù cô sôû ñeà ra nhöõng bieän phaùp toái öu quaûn lyù chaát thaûi moät caùch hieäu quaû. - Huaán luyeän ñaøo taïo caùn boä phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén. - Toå chöùc caùc hoaït ñoäng nhaèm tuyeân truyeàn giaùo duïc cho ngöôøi daân veà moâi tröôøng. - Trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia ñeå hoïc taäp kinh nghieäm, kieán thöùc vaø tieáp thu coâng ngheä tieân tieán treân theá giôùi. II.3.2. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN Hieän coù raát nhieàu phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén trong ñoù coù 5 phöông phaùp xöû lyù chính: 1. Phöông phaùp oån ñònh CTR baèng coâng ngheä Hydromex Ñaây laø moät coâng ngheä môùi laàn ñaàu tieân ñöôïc aùp duïng taïi Hoa Kyø (2/1996), coâng ngheä naøy nhaèm xöû lyù raùc thaûi ñoâ thò keå caû raùc ñoäc haïi thaønh caùc saûn phaåm phuïc vuï xaây döïng, laøm vaät lieäu… Baûn chaát cuûa coâng ngheä laø nghieàn nhoû raùc sau ñoù polyme hoaø vaø söû duïng aùp löïc lôùn ñeå neùn, eùp, ñònh hình caùc saûn phaåm. Raùc sau khi ñöôïc thu gom (raùc hoãn hôïp, keå caû raùc coàng keành) chuyeån veà nhaø maùy, raùc thaûi khoâng caàn phaân loaïi ñöôïc ñöa vaøo caét, nghieàn nhoû sau ñoù chuyeån tôùi thieát bò troän baêng taûi. Chaát thaûi loûng ñöôïc pha troän trong boàn phaûn öùng, caùc chaát phaûn öùng trung hoaø vaø khöû ñoäc xaûy ra trong boàn. Sau ñoù chaát thaûi loûng töø boàn phaûn öùng ñöôïc bôm vaøo caùc thieát bò troän; chaát thaûi keát dính vôùi nhau sau khi thaønh phaàn polyme ñöôïc cho theâm vaøo. Saûn phaåm ôû daïng boät öôùt chuyeån tôùi nhaø maùy eùp khuoân vaø cho ra saûn phaåm môùi, coâng ngheä naøy an toaøn veà maët moâi tröôøng vaø khoâng ñoäc haïi. Öu ñieåm Coâng ngheä ñôn giaûn, chi phí khoâng lôùn Xöû lyù ñöôïc caû chaát thaûi raén vaø loûng Raùc sau khi xöû lyù baùn thaønh phaåm Taêng cöôøng khaû naêng taùi cheá, taän duïng laïi chaát thaûi, tieát kieäm dieän tích ñaát laøm baõi choân laáp. 2. Xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc Phöông phaùp sinh hoïc vôùi söï tham gia cuûa caùc vi sinh vaät, xöû lyù baèng phöông phaùp naøy thöïc chaát laø moät coâng ngheä kheùp kín. Raùc sinh hoaït sau khi thu gom seõ ñöôïc baêng taûi ñeå phaân loaïi. Raùc höõu cô ñöôïc taùch rieâng sau ñoù ñöôïc nghieàn nhoû roài ñem uû. Trong khoaûng 10 – 12 ngaøy seõ dieãn ra quaù trình leân men sinh hoïc kî khí vaø hieáu khí. Quaù trình phaân huyû sinh hoïc seõ sinh ra caùc loaïi khí sinh hoïc trong ñoù coù khí metan. Ôû nhöõng quy trình laâu naêm khí metan coù theå leân tôùi 60 -65%. Coøn taïi quaù trình leân men hieáu khí raùc höõu cô seõ ñöôïc chuyeån hoùa thaønh phaân vi sinh. Keát quaû cho thaáy khi tieán haønh xöû lyù raùc taïi moät soá nhaø maùy ôû Haø Noäi vaø Thaønh phoá Hoà Chí Minh cho thaáy moãi taán raùc thaûi höõu cô sau khi xöû lyù seõ thu ñöôïc khoaûng 300 kg phaân vaø vi sinh vaø 5m 3 khí sinh hoïc. Nhöõng saûn phaåm naøy seõ ñöôïc thu hoài vaø söû duïng trong saûn xuaát. Coù theå noùi xöû lyù baèng coâng ngheä sinh hoïc ñaõ ñem laïi hieäu quaû kinh teá heát söùc thuyeát phuïc noù coù raát nhieàu öu ñieåm vöôït troäi nhö: Tuy so voán ñaàu tö ban ñaàu cao hôn töø 2 – 3 laàn baõi choân laáp nhöng tính toång theå löôïng thôøi gian söû duïng thì reû hôn caùc baõi choân laáp raát nhieàu. Nhaø maùy chæ caàn 20% dieän tích baõi choân laáp neân tieát kieäm ñöôïc 80% ñaát ñai. Saûn xuaát ñöôïc löôïng phaân boùn vaø löôïng nhieät ñaùng keå ñeå phuïc vuï ñôøi soáng Qua phaân tích thaønh phaàn raùc thaûi sinh hoaït cho thaáy thaønh phaàn raùc höõu cô cuûa thaønh phoá chuùng ta chieám khoaûng 55 – 60% laø tyû leä raát cao vaø thích hôïp vôùi phöông phaùp naøy. Theo caùc nhaø chuyeân moân thì tieàm naêng raùc ñeå cheá bieán phaân vi sinh vaø khí sinh hoïc cuûa chuùng ta laø raát lôùn. Vôùi toác ñoä daân soá taêng nhanh nhö hieän nay thì döï kieán naêm 2020 löôïng raùc maø thaønh phoá thaûi ra laø 1.952.354 taán/naêm. Löôïng raùc naøy seõ cho khoaûng 3.619.600 m3 khí sinh hoïc maø moãi m3 khí seõ cho khoaûng 1.27kWh ñieän vaø 5.600kcal nhieät trò. 3. Xöû lyù raùc thaûi baèng phöông phaùp ñoát Ñoát raùc laø giai ñoaïn xöû lyù cuoái cuøng ñöôïc aùp duïng cho moät soá loaïi chaát thaûi nhaát ñònh khoâng theå xöû lyù baèng caùc bieän phaùp khaùc. Ñaây laø quaù trình xöû duïng nhieät ñeå chuyeån ñoåi chaát thaûi töø daïng raén sang daïng khí, loûng vaø tro… ñoàng thôøi giaûi phoùng naêng löôïng döôùi daïng nhieät. Hay noùi caùch khaùc ñoát raùc laø giai ñoaïn oxy hoaù nhieät ñoä cao vôùi söï coù maët cuûa oxy trong khoâng khí trong ñoù coù raùc ñoäc haïi ñöôïc chuyeån hoaù thaønh khí vaø chaát thaûi raén khoâng chaùy. Caùc chaát khí ñöôïc laøm saïch hoaëc khoâng ñöôïc laøm saïch thoaùt ra ngoaøi khoâng khí, chaát thaûi raén coøn laïi thì ñöôïc choân laáp. Öu ñieåm Xöû lyù trieät ñeå caùc chaát ñoäc haïi cuûa chaát thaûi ñoâ thò. Thu hoài naêng löôïng nhieät ñeå taän duïng vaø muïc ñích quan troïng. Hieäu quaû xöû lyù cao ñoái loaïi chaát thaûi höõu cô chöùa vi truøng laây nhieãm nhö chaát thaûi yteá cuõng nhö chaát thaûi nguy haïi khaùc. Nhöôïc ñieåm Voán ñaàu tö ban ñaàu cao hôn raát nhieàu so vôùi caùc phöông phaùp xöû lyù khaùc vaø vieäc thieát keá loø ñoát phöùc taïp ñoøi hoûi naêng löïc kyõ thuaät cao. Ñoái vôùi caùc chaát thaûi coù haøm löôïng aåm cao, hay caùc thaønh phaàn khoâng chaùy cao thì vieäc ñoát raùc khoâng thuaän lôïi. 4. Phöông phaùp choân laáp Choân laáp laø phöông phaùp coå ñieån nhaát, kinh teá nhaát vaø coù theå chaáp nhaän ñöôïc veà maët moâi tröôøng. Ngay caû khi aùp duïng caùc bieän phaùp giaûm thieåu löôïng chaát thaûi, taùi sinh, taùi söû duïng vaø caû kyõ thuaät chuyeån hoaù chaát thaûi, vieäc thaûi boû phaàn chaát thaûi coøn laïi ra baõi choân laáp vaãn laø moät khaâu trong chieán löôïc quaûn lyù toång hôïp CTR. Öu ñieåm Phuø hôïp vôùi vuøng coù dieän tích ñaát roäng. Xöû lyù ñöôïc taát caû caùc loaïi CTR keå caû CTR maø caùc phöông phaùp khaùc khoâng theå xöû lyù trieät ñeå hoaëc khoâng xöû lyù ñöôïc. Sau khi ñoùng cöûa BCL coù theå söû duïng vôùi muïc ñích khaùc nhau nhö: baõi ñoã xe, saân chôi, coâng vieân. Voán ñaàu tö ban ñaàu, chi phí hoaït ñoäng BCL thaáp hôn so vôùi caùc phöông phaùp khaùc. Thu hoài naêng löôïng töø khí gas. Nhöôïc ñieåm Toán raát nhieàu dieän tích ñaát, nhaát laø nhöõng nôi taøi nguyeân ñaát coøn khan hieám. Khoù khaên trong vieäc kieåm soaùt löôïng khí thaûi vaø nöôùc ræ raùc. Coù nguy cô gaây ra söï coá chaùy noå, gaây nguy hieåm do söï phaùt sinh khí CH4, H2S. Coâng taùc quan traéc chaát löôïng moâi tröôøng vaãn phaûi tieán haønh sau khi ñoùng cöûa. 5. Công nghệ xử lý nhiệt phân rác đô thị. So với phương pháp chôn lấp và phương pháp đốt, phương pháp nhiệt phân với nhiệt độ thấp tỏ ra có nhiều ưu điểm hơn như: cho ra sản phẩm chính là than tổng hợp có hàm lượng lưu huỳnh thấp có thể dùng làm nhiên liệu cho nhà máy nhiệt điện, quy trình xử lý đơn giản, vì xử lý trong nhiệt độ thấp (khoảng 50 độ C) nên tránh được các nguy cơ phản ứng sản sinh ra chất độc hại và hiệu quả xử lý rất cao Một mô hình nhà máy xử lý rác phù hợp với thành phố Hồ Chí Minh với công suất xử lý: 6.400 tấn rác/ngày, sản phẩm chính thu được là 1.500 tấn than tổng hợp, nếu xây dựng luôn một nhà máy phát điện kèm theo sử dụng hết chỗ than này thì sẽ cho ra một lượng điện năng là 150 MW/ngày. Ngoài ra còn có nhiều sản phẩm phụ khác như nhiên liệu tái sinh, nước, khí hydro, dầu nặng, nhẹ II.4. MOÂ HÌNH AÙP DUÏNG PHAÂN LOAÏI RAÙC TAÏI NGUOÀN ÔÛ MOÄT SOÁ NÖÔÙC PHAÙT TRIEÅN VAØ TAÏI VIEÄT NAM II.4.1. ÑÒNH NGHÓA Phaân loaïi raùc taïi nguoàn laø phaân loaïi caùc thaønh phaàn chaát thaûi raén thaønh caùc thaønh phaàn rieâng bieät goàm raùc thöïc phaåm, raùc coøn laïi nhö: giaáy, tuùi nilon, carton, nhöïa , lon, ñoà hoäp, kim loaïi, vaûi..töø nguoàn phaùt sinh (hoä gia ñình, tröôøng hoïc, coâng sôû…). Hieän nay raùc sinh hoaït ñöôïc chia thaønh 14 – 16 thaønh phaàn rieâng bieät, trong ñoù coù 10 – 12 thaønh phaàn coù khaû naêng taùi sinh. Neáu tieán haønh phaân loaïi raùc taïi nguoàn thì nguoàn lôïi coù ñeå ñaït tôùi 100 – 280 trieäu ñoàng/ngaøy. II.4.2. KINH NGHIEÄM PLRTN CUÛA NHÖÕNG NÖÔÙC PHAÙT TRIEÅN VAØ TAÏI VIEÄT NAM II.4.2.1. Kinh nghieäm cuûa nhöõng nöôùc phaùt trieån Taïi chaâu Aâu, nhieàu quoác gia ñaõ thöïc hieän quaûn lyù chaát thaûi thoâng qua phaân loaïi raùc taïi nguoàn vaø xöû lyù toát, ñaït hieäu quaû cao veà kinh teá vaø moâi tröôøng. Taïi caùc quoác gia nhö Ñan Maïch, Anh, Haø Lan, Ñöùc .. vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén ñöôïc thöïc hieän raát chaët cheõ, coâng taùc thu gom vaø phaân loaïi ñaõ thaønh neà neáp vaø ngöôøi daân chaáp haønh nghieâm chænh quy ñònh naøy. Caùc loaïi raùc thaûi coù theå taùi cheá ñöôïc nhö giaáy loaïi, chai loï thuyû tinh, voû ñoà hoäp.. ñöôïc thu gom vaøo caùc thuøng chöùa rieâng. Ñaëc bieät, raùc thaûi nhaø beáp coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huyû ñöôïc yeâu caàu phaân loaïi rieâng ñöïng vaøo caùc tuùi coù maøu saéc theo quy ñònh thu gom haøng ngaøy ñeå ñöa tôùi nhaø maùy saûn xuaát phaân compost. Ñoái vôùi caùc loaïi raùc bao bì coù theå taùi cheá, ngöôøi daân mang ñeán thuøng raùc ñaët coá ñònh trong khu daân cö, hoaëc coù theå goïi ñieän ñeán boä phaän chuyeân traùch mang ñi nhöng phaûi thanh toaùn kinh phí thoâng qua vieäc mua baùn tem daùn vaøo caùc tuùi raùc naøy theo troïng löôïng. Rieâng taïi Haø Lan vieäc aùp duïng PLCTRTN coù hieäu löïc veà maët phaùp luaät ôû möùc ñoä quoác gia vaø ñöôïc aùp duïng roäng raõi khaép caû nöôùc. Taïi ñaây caùc chaát thaûi töø hoä gia ñình ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn vaø thu gom theo 6 loaïi raùc nhau: (1) raùc thöïc phaåm (rau, cuû, quaû…), (2) thuyû tinh, (3) giaáy vaø carton, (4) lon baèng kim loaïi ñöïng ñoà aên, thöùc uoáng, (5) chai loï baèng plastic, (6) hoäp ñöïng thöùc uoáng. Taïi Nhaät Baûn, trong 37 ñaïo luaät veà baûo veä moâi tröôøng coù 7 ñaïo luaät veà quaûn lyù vaø taùi cheá chaát thaûi raén. Vieäc phaân loaïi raùc thaûi taïi nguoàn ñaõ ñöôïc trieån khai töø nhöõng naêm 1970, tyû leä taùi cheá chaát thaûi raén ôû Nhaät ñaït raát cao. Hieän nay taïi caùc thaønh phoá cuûa Nhaät chuû yeáu söû duïng coâng cuï ñoát ñeå xöû lyù phaàn raùc khoù phaân huyû. Caùc hoä gia ñình ñöôïc yeâu caàu phaân loaïi thaønh 3 doøng: Raùc höõu cô deã phaân huyû ñeå laøm phaân höõu cô sinh hoïc ñöôïc thu gom haøng ngaøy ñöa tôùi nhaø maùy saûn xuaát phaân compost; Raùc khoâng chaùy ñöôïc nhö caùc loaïi voû chai, hoäp,.. seõ ñöôïc ñöa ñeán nhaø maùy phaân loaïi ñeå taùi cheá; Loaïi raùc khoù taùi cheá vaø khoâng hieäu quaû cao nhöng chaùy ñöôïc seõ ñöa tôùi nhaø maùy ñoát raùc thu hoài naêng löôïng. Caùc loaïi raùc naøy ñöôïc yeâu caàu ñöïng rieâng trong nhöõng tuùi coù maøu saùc khaùc nhau vaø caùc hoä gia ñình töï mang ra ñieåm taäp keát raùc cuûa cuïm daân cö. Coâng ty veä sinh moâi tröôøng seõ thu gom nhöõng tuùi ñöïng raùc ñoù vaø vaän chuyeån ñi. Neáu gia ñình naøo phaân loaïi raùc khoâng ñuùng seõ bò ñaïi dieän cuïm daân cö nhaéc nhôû hoaëc göûi giaáy phaït tieàn. Ñoái vôùi nhöõng loaïi raùc kích thöôùc lôùn nhö tuû laïnh, maùy ñieàu hoaø, ti vi, giöôøng, baøn gheá…thaûi loaïi phaûi ñaêng kyù vaø ñuùng ngaøy quy ñònh ñem ñaëc tröôùc coång, coù xe cuûa boä phaän chuyeân traùch ñeán trôû ñi. Ñieån hình veà phaân loaïi raùc trieät ñeå laø ôû thaønh phoá Minamata thuoäc tænh Kumamoto. Ôû ñaây vaøo nhöõng naêm 60 - 70 theá kyû tröôùc ñaõ xaûy ra thaûm hoïa moâi tröôøng khuûng khieáp: oâ nhieãm nöôùc thaûi coâng nghieäp ñaõ gaây ra caùi cheát cuûa treân 13.600 ngöôøi daân thaønh phoá naøy. Ngaøy nay, ngöôøi daân nôi ñaây ñaõ coù yù thöùc raát cao veà baûo veä moâi tröôøng, raùc thaûi sinh hoaït ñaõ ñöôïc ngöôøi daân phaân ra 22 loaïi khaùc nhau raát thuaän tieän cho vieäc taùi cheá. Coøn Taïi Haøn Quoác, quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò coù phaàn töông töï nhö cuûa Nhaät nhöng caùch xöû lyù hôi khaùc. Raùc höõu cô nhaø beáp moät phaàn ñöôïc duøng ñeå laøm giaù theå nuoâi troàng naám thöïc phaåm, phaàn lôùn hôn ñöôïc choân laáp coù kieåm soaùt ñeå thu hoài khí biogas töø hoá choân laáp cung caáp cho phaùt ñieän, sau khi raùc taïi hoá choân phaân huyû heát tieán haønh khai thaùc muøn baõi choân laøm phaân boùn vaø choân laáp cho chu kyø sau. Nhö vaäy, coù theå thaáy taïi caùc nöôùc phaùt trieån, quaù trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn ñaõ dieãn ra caùch ñaây treân 30 naêm vaø ñeán nay veà cô baûn laø thaønh coâng tuy ôû möùc ñoä khaùc nhau. Ôû möùc ñoä thaáp , vieäc taùch chaát thaûi thaønh hai doøng höõu cô deã phaân huyû ñöôïc thu gom xöû lyù haøng ngaøy vaø caùc loaïi khoù phaân huyû, coù theå taùi cheá hoaëc ñoát, choân laáp an toaøn ñöôïc thu gom haøng tuaàn. Quaù trình taùi cheá raùc thöïc söï dieãn ra taïi caùc nhaø maùy taùi cheá, coâng vieäc tieáp theo ôû ñaây laø duøng caùc thieát bò chuyeân duïng, keát hôïp lao ñoäng thuû coâng ñeå tieáp tuïc phaân loaïi raùc thaønh nhieàu doøng rieâng bieät, ví duï ñoái vôùi voû chai thuyû tinh ñaõ phaûi chia ra thaønh 6 loaïi khaùc nhau: loaïi coù theå laøm saïch vaø söû duïng laïi, loaïi naøy laïi phaûi chia ra theo moãi maøu saéc vaø kích thöôùc, thöôøng laø 3 – 4 loaïi; loaïi bò söùt meû hay khoâng theå söû duïng laïi phaûi nghieàn nhoû ñeå laøm nguyeân lieäu naáu thuyû tinh. Ôû möùc ñoä thaønh coâng cao hôn, raùc ñöôïc taùch thaønh 3 hay nhieàu hôn nöõa, caùc doøng raùc ngay töø hoä gia ñình hoaëc ôû ñieåm taäp keát trong khu daân cö, nhôø ñoù coâng taùc taùi cheá raùc thaûi seõ ñaït hieäu quaû cao hôn, toán ít chi phí hôn, thaäm chí ngöôøi daân khoâng phaûi noäp phí xöû lyù raùc cho chính quyeàn, maø coøn ñöôïc nhaân laïi tieàn baùn pheá lieäu cho nhaø maùy taùi cheá tuy soá tieàn naøy khoâng lôùn. Ngöôøi daân thaønh phoá Minamata raát haøi loøng vaø töï haøo vì ñaõ ñi ñaàu veà baûo veä moâi tröôøng trong vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén. Hieän nay ôû Chaâu Aâu ñang vaän ñoäng phaân loaïi raùc thaønh 9 loaïi. Coù theå nhaän thaáy söï thaønh coâng cuûa vieäc söû duïng laïi vaø taùi cheá chaát thaûi laø keát quaû cuûa ba yeáu toá coù lieân quan. Moät laø quaù trình kieân trì vaän ñoäng, tuyeân truyeàn vaø cöôõng cheá ngöôøi daân thöïc hieän phaân loaïi raùc taïi nguoàn; Hai laø söï ñaàu tö thoaû ñaùng cuûa nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi vaøo caùc cô sôû taùi cheá raùc thaûi ñuû naêng löïc tieáp nhaän vaø tieáp tuïc phaân loaïi, taùi cheá löôïng raùc ñaõ phaân loaïi sô boä taïi nguoàn; Ba laø trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi caû veà maët kinh teá, nhaän thöùc, söï ñaàu tö cô sôû vaät chaát ñaït ngöôõng caàn thieát ñeå thöïc hieän xöû lyù, taùi cheá phaàn lôùn löôïng raùc thaûi haøng ngaøy vaø tieâu duøng caùc saûn phaåm taùi taïo töø chaát thaûi. Thieáu moät trong ba yeáu toá naøy thì vieäc taùi cheá, taùi söû duïng chaát thaûi khoù thaønh coâng. Taïi sao ñaát nöôùc Haøn Quoác, quaù trình vaän ñoäng phaân loaïi raùc taïi nguoàn dieãn ra haøng chuïc naêm vaø chæ thaønh coâng khi hoäi ñuû ba yeáu toá treân vaø khi ñoù möùc GDP bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït treân 7.000USD/naêm. Taïi Ñoâng Nam AÙ, Singapo ñaõ thaønh coâng trong quaûn lyù chaát thaûi treân khía caïnh baûo veä moâi tröôøng vì nhaø nöôùc chi raát nhieàu cho coâng taùc naøy, nhöng tyû leä taùi cheá chaát thaûi chöa cao. Hieän nay, chính phuû Singapo ñang yeâu caàu taêng tyû leä taùi cheá ñeå giaûm chi phí ngaân saùch cho xöû lyù chaát thaûi theo coâng ngheä choân laáp ñang thöïc hieän. Caùc quoác gia coøn laïi ñeàu ñang trong quaù trình tìm kieám hoaëc môùi trieån khai moâ hình quaûn lyù chaát thaûi raén, chöa coù baøi hoïc thaønh coâng ñöôïc ghi nhaän. Taïi Baêng Coác ( Thaùi Lan) vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn chæ môùi thöïc hieän ñöôïc taïi moät soá tröôøng hoïc vaø vaøi quaän trung taâm, vieäc taùch ra moät soá loaïi bao bì deã taùi cheá, löôïng raùc coøn laïi vaãn ñang choân laáp, tuy nhieân ñöôïc eùp chaët ñeå giaûm theå tích vaø quaán nilong raát kyõ xung quanh moãi khoái raùc ñeå giaûm bôùt oâ nhieãm. II.4.2.2. VIEÄT NAM, NHÖÕNG BÖÔÙC KHÔÛI ÑAÀU THÍ ÑIEÅM PLCTRTN Theo Baùo caùo dieãn bieán moâi tröôøng Vieät Nam , ôû nöôùc ta caùc khu ñoâ thò maëc duø chæ chieám 25% treân toång soá 82 trieäu ngöôøi nhöng phaùt thaûi treân 6 trieäu taán, chieám 50% löôïng chaát thaûi trong caû nöôùc. Tröôùc ñaây vieäc quaûn lyù raùc thaûi taïi caùc ñoâ thò cuûa Vieät Nam chæ ñôn thuaàn theo hình thöùc: thu gom – vaän chuyeån – xöû lyù baèng choân laáp taïi caùc baõi choân laáp raùc thaûi. Nhöõng naêm gaàn ñaây, chu trình quaûn lyù naøy ñaõ coù söï chuyeån bieán theo chieàu höôùng tích cöï ôû coâng ñoaïn cuoái, ñoù laø raùc thaûi sinh hoaït ñaõ ñöôïc taäp chung vaø xöû lyù trong nhaø maùy xöû lyù raùc. Tuy nhieân soá löôïng caùc nhaø maùy naøy trong caû nöôùc khoâng nhieàu, hieän chæ vaøi ñòa phöông coù nhaø maùy xöû lyù moät phaàn raùc ñoâ thò, coøn laïi haàu heát vaãn phaûi xöû lyù theo hình thöùc choân laáp. Raùc thaûi khoâng ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn ñaõ gaây khoù khaên trong khaâu xöû lyù khoâng nhöõng ôû caùc nhaø maùy maø coøn ñoái vôùi caû hình thöùc choân laáp. Maët khaùc, chính vì khoâng ñöôïc phaân loaïi neân khaû naêng taän duïng ñeå taùi cheá, taän duïng nguoàn nguyeân lieäu töø raùc cuõng bò haïn cheá vaø treân heát laø nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng laø ñieàu khoù traùnh khoûi. Vaøi naêm gaàn ñaây moät soá ñòa phöông ñaõ böôùc ñaàu thí ñieåm vieäc PLCTRTN. Taïi Haø Noäi, chöông trình thí ñieåm phaân loaïi raùc ñaõ ñöôïc trieån khai taïi phöôøng Phan Chu Trinh töø naêm 2002. Caùc hoä gia ñình trong phöôøng ñöôïc höôùng daãn caùch phaân loaïi raùc thaønh hai tuùi, moät loaïi coù tuùi maøu ñen ñöïng raùc höõu cô coù theå laøm phaân composr vaø loaïi coøn laïi maøu traéng ñöïng raùc voâ cô. Cuoái ngaøy, hai xe chuyeân duïng chuyeân duïng cuûa Uren co seõ thu gom nhöõng tuùi raùc ñöôïc taäp keát ôû ñaàu thaønh phoá. Tuy nhieân theo phaûn aùnh cuûa ngöôøi daân trong phöôøng, döï aùn khoù khaû thi bôûi giôø thu gom raùc cuûa Urenco khoâng coá ñònh. Raùc ñöôïc taäp keát taïi moät ñieåm maø chöa ñöôïc thu gom ngay daãn tôùi vieäc moät soá ngöôøi bôùi raùc tieáp tuïc bôùi nhöõng tuùi naøy gaây leân tình traïng loän xoän, oâ nhieãm. Trong khi ñoù, nhieàu gia ñình chöa taïo ñöôïc thoùi quen phaân loaïi raùc, tieáp tuïc “queân” hoaëc boû raùc nhaàm tuùi. Sau khi döï aùn keát thuùc thì quaù trình phaân loaïi raùc cuõng chaám döùt. Töø thaùng 3/2007 vôùi söï hoã trôï töø phía chính phuû Nhaät Baûn thoâng qua toå chöùc JICA, thaønh phoá Haø Noäi ñaõ tieán haønh trieån khai döï aùn phaân loaïi raùc taïi nguoàn aùp duïng ñoái vôùi 4 quaän Hoaøn Kieám, Hai Baø Tröng, Ba Ñình vaø Ñoáng Ña. Caùc hoä gia ñình treân ñòa baøn 4 quaän seõ ñöôïc tuyeân truyeàn naâng cao nhaän thöùc veà taùc duïng cuûa taùi cheá raùc thaûi vaø söï caàn thieát cuûa phaân loaïi raùc taïi nhaø. Taïi thaønh phoá Ñaø Naüng. Moãi hoä gia ñình cuõng ñöôïc trang bò hai thuøng raùc vôùi hai maøu khaùc nhau ñeå phaân loaïi raùc deã phaân huyû vaø khoù phaân huyû. Tuy môùi thöïc hieän nhöng döï aùn cuõng khaù thaønh coâng vaø taïo ñöôïc thoùi quen toát cho ngöôøi daân, töø choã boû raùc laãn loän vaøo moät thuøng nay chuyeån sang hai thuøng. Nhöng sau bao khoù khaên taïo thoù quen cho ngöôøi daân, vaø söï noã löïc khoâng nhoû cuûa ngöôøi daân thì ñeán khaâu thu gom, laïi chæ coù 1 thuøng hoaëc moät xe vaøo heûm, raùc laïi ñöôïc ñoå chung taát caû, thaønh ra phaân loaïi roài cuõng nhö khoâng. Gaàn ñaây, taïi thò xaõ Long An ñaõ trieån khai thí ñieåm phaân loaïi raùc taïi nguoàn döôùi söï hoã trôï cuûa Lieân Minh Chaâu Aâu. Döï aùn seõ cung caáp tuùi niloâng cuøng thuøng ñöïng raùc hai maøu ñeå hoã trôï ngöôøi daân tieán haønh phaân loaïi raùc deã phaân huyû vaø raùc coù theå taùi cheá ngay taïi caùc hoä gia ñình, cô quan, xí nghieäp, tröôøng hoïc, cô sôû dòch vuï… Taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Döï aùn “Thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén vôùi coâng ngheä phaân loaïi raùc taïi nguoàn ôû quaän 5”-VNM5-20, trong chöông trình ASIA URABS vôùi söï taøi trô cuûa Uyû ban chaâu Aâu ñaõ ñöôïc trieån khai töø naêm 2004 vaø keát thuùc vaøo thaùng 9/2006. Muïc tieâu cuûa döï aùn laø quaûn lyù raùc thaûi baèng caùch tieáp caän vaø giaûi quyeát treân caû ba maët kinh teá, kyõ thuaät, moâi tröôøng vaø xaõ hoäi goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc giaûi quyeát tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng böùc thieát treân ñòa baøn quaän 5- moät trong nhöõng quaän coù maät ñoä daân cö cao. Tieáp sau ngaøy 11.3.2006 taïi 7 phöôøng quaän 6 ñaõ trieån khai phaân loaïi taïi nguoàn (caùc hoä daân, cô quan, tröôøng hoïc…) tuy nhieân ñieàu ñaùng buoàn laø raùc sau khi phaân loaïi ñaõ bò troän vaø ñoå chung vôùi nhau. Hieän nay thaønh phoá ñaõ thöïc hieän trieån khai thí ñieåm taïi 4 quaän (1,4,5,10) vaø Cuû Chi, tuy nhieân cuõng ñang raát luùng tuùng vaø gaëp nhieàu khoù khaên vì laø döï aùn môùi. II.4.3. Nhaän xeùt vaø kinh nghieäm ruùt ra töø vieäc thöïc hieän PLRTN Tuy chöa ñaït ñöôïc nhieàu thaønh quûa nhöng ñaây cuõng laø caùc daáu hieäu ñaùng möøng, moät maët chuùng ta hy voïng caùc döï aùn naøy thaønh coâng, nhöng maët khaùc phaûi nhìn nhaän caùc döï aùn naøy do toå chöùc quoác teá taøi trôï chæ ñoùng vai troø phaùt ñoäng, kích hoaït phong traøo taùi cheá, taùi söû duïng raùc vaø thuùc ñaåy phaân loaïi raùc taïi nhaø ñeå taùi cheá vaø ñaït keát quaû toát. Phong traøo chæ thöïc söï thaønh coâng khi chính caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch, caùc nhaø quaûn lyù, caùc nhaø khoa hoïc vaø moïi ngöôøi daân Vieät Nam coù chuyeån bieán veà nhaän thöùc vaø saün saøng tham gia hoaït ñoäng phaân loaïi, taùi cheá raùc thaûi. Ñieàu naøy chæ ñaït ñöôïc khi ñaõ gaàn hoäi ñuû ba yeáu toá: Moät laø quaù trình kieân trì vaän ñoäng, tuyeân truyeàn vaø cöôõng cheá ngöôøi daân thöïc hieän phaân loaïi raùc taïi nguoàn; Hai laø söï ñaàu tö thoaû ñaùng cuûa nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi vaøo caùc cô sôû taùi cheá raùc thaûi ñuû naêng löïc tieáp nhaän vaø tieáp tuïc phaân loaïi, taùi cheá löôïng raùc ñaõ phaân loaïi sô boä taïi nguoàn; Ba laø trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi caû veà maët kinh teá, nhaän thöùc, söï ñaàu tö cô sôû vaät chaát ñaït ngöôõng caàn thieát ñeå thöïc hieän xöû lyù, taùi cheá phaàn lôùn löôïng raùc thaûi haøng ngaøy vaø tieâu duøng caùc saûn phaåm taùi taïo töø chaát thaûi. Veà ñieàu kieän khaùch quan vaø chuû quan, Vieät Nam khoâng theå chôø ñeán khi ñaït möùc GDP treân 7.000USD/ngöôøi/naêm môùi baét ñaàu toå chöùc taùi cheá raùc vaø tieán haønh phaân loaïi raùc taïi nguoàn. Töø kinh nghieäm hoïc taäp töø caùc nöôùc, cuõng nhö nhöõng baát caäp cuûa caùc laàn thí ñieåm trong nöôùc coù theå chuû ñoäng thieát keá loä trình phaùt trieån cuoäc vaän ñoäng taùi söû duïng, taùi cheá vaø phaân loaïi raùc taïi nguoàn ôû nöôùc ta theo hai ñieåm xuaát phaùt sau: Vôùi caùc khu vöïc daân cö phaùt trieån veà nhaän thöùc xaõ hoäi vaø coù möùc soáng töông ñoái cao (caùc phöôøng, quaän trung taâm cuûa thaønh phoá lôùn), caàn song song ñaàu tö caùc cô sôû taùi cheá raùc coù ñuû naêng löïc tieáp nhaän vaø tieáp tuïc phaân loaïi, taùi cheá toaøn boä löôïng raùc ñöôïc phaân loaïi sô boä töø nguoàn ñöôïc ñöa ñeán haøng ngaøy, thanh toaùn phí xöû lyù hôïp ñoàng, ñoàng thôøi ban ngaønh khuyeán khích, baét buoäc ngöôøi daân phaân loaïi raùc taïi nguoàn, khuyeán khích söû duïng caùc saûn phaåm taùi cheá töø raùc. Phaûi ñaûm baûo cho caùc cô sôû taùi cheá raùc coù theå töï caân ñoái veà maët kinh teá ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån oån ñònh. - Vôùi caùc khu vöïc coøn laïi, nhaø nöôùc caàn coù vai troø “baø ñôõ” cuûa moät phong traøo coù yù nghóa quan troïng ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc, seõ chuû ñoäng giaûm ñaàu tö baõi choân laáp, thay vaøo ñoù laø söï ñaàu tö caùc nhaø maùy xöû lyù raùc coù daây truyeàn taùch loïc vaø taùi cheá raùc thaûi chöa phaân loaïi taïi nguoàn taïo th._.sao nhaø nöôùc caàn coäng ñoàng: Neâu caùc nguyeân nhaân maø nhaø nöôùc baát löïc trong vieäc phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn; + Coäng ñoàng coù theå laøm gì: Giaûi thích laøm theá naøo maø nhaän thöùc vaø söï hoä trôï cuûa coäng ñoàng ñeå caûi thieän vieäc phaân loaïi baèng yù thöùc cuûa ngöôøi daân trong vieäc thaûi boû chaát thaûi. Ngoaøi ra caàn toå caùc chöông trình gaàn guõi thieát thöïc nhö: + Phaùt ñoäng thi ñua veà nhöõng tieåu phaåm, nhöõng vôû kòch, nhöõng baøi haùt, toå chöùc buoåi dieãn ñaøn quaàn chuùng veà moâi tröôøng vaø veà vaán ñeà phaân loaïi raùc thaûi. + Ngaøy teát khoâng raùc, muøa noel khoâng raùc + Ngaøy chuû nhaät xanh b.Tuyeân truyeàn giaùn tieáp - Tuyeân truyeàn treân caùc keânh truyeàn hình, treân caùc ñaøi phaùt thanh, baùo chí: Thöïc hieän caùc phoùng söï veà söï quaù taûi cuûa caùc baõi raùc. Nhöõng haäu quaû do raùc gaây ra cho moâi tröôøng vaø caùc beänh do moâi tröôøng bò oâ nhieãm. Taâm söï cuûa nhöõng ngöôøi lao coâng Neâu caùc taám göông vì moâi tröôøng - Daùn caùc poster, treo baêng roân taïi caùc khu daân cö, tröôøng hoïc, treân caùc ñöôøng phoá , caùc khu vöïc coâng coäng. - Daùn sick treân caùc phöông tieän giao thoâng, treân caùc phöông tieän giao thoâng coâng coäng taxi, xe bus, caùc traïm xe bus. - Tuyeân tuyeàn vaän ñoäng qua aùp phích, tôø rôi, hoäi thaûo, hoäi nghò thöôøng xuyeân vôùi nhieàu hình thöùc, loâi cuoán,haáp daãn taát caû moïi ngöôøi. V.2.2.2. BIEÄN PHAÙP GIAÙO DUÏC -Xaây döïng chöông trình giaùo duïc cho hoïc sinh taát caû caùc khoái lôùp töø caáp caáp 1 cho tôùi chöông trình ñaïi hoïc, böôùc ñaàu coù theå ñöa vaøo noäi dung hoïc ngoaïi khoaù. Ñoái vôùi hoïc sinh caáp 1 xaây döïng moät cuoán saùch nhoû vôùi caùc baøi hoïc ñôn giaûn, haáp daãn chuû yeáu laø caùc hình aûnh minh hoaï tröïc quan, caùc troø chôi giaùo duïc moâi tröôøng phuø hôïp vôùi caáp tieåu hoïc. Ngoaøi ra toå chöùc cuoäc thi saùng taùc nhöõng baøi haùt, thô hay deã nhôù deã hoïc ñeå caùc em coù theå tieáp thu moät caùch deã daøng. Ñoái vôùi caùc baäc trung hoïc, ñaïi hoïc thì chöông trình giaùo duïc mang tính ñaïo ñöùc nhaân vaên vaø phaùp lyù ñeå trôû thaønh nhöõng coâng daân coù yù thöùc vaø coù nghóa vuï thöïc hieän vaø quan taâm tôùi moâi tröôøng, ñoàng thôøi tham gia coâng taùc tuyeân truyeàn, coå ñoäng nhöõng ngöôøi xung quanh mình. -Thöïc hieän caùc buoåi hoäi nghò ñònh kyø. Böôùc ñaàu ôû quaän coù theå thöïc hieän ôû nhaø vaên hoaù Phöôøng nhaèm khuyeán khích caùc hoä daân, neâu göông nhöõng hoä daân tieâu bieåu tích cöïc ñoàng thôøi nhaéc nhôû nhöõng hoä daân chöa thöïc hieän toát. Ngoaøi ra coøn taïo ñieàu kieän giaûi ñaùp nhöõng thaéc maéc cuûa ngöôøi daân vaø giaùo duïc vaø truyeàn baù caùc caùc thoâng tin veà moâi tröôøng. -Toå chöùc caùc buoåi tham quan caùc nhaø maùy taùi cheá, xö ûlyù raùc, giuùp cho ngöôøi daân tröïc tieáp thaáy ñöôïc vieäc laøm cuûa mình. V.2.2.3. XAÂY DÖÏNG KHUNG CHÍNH SAÙCH QUY ÑÒNH PLRTN Quy ñònh veà höôùng daãn caùch thöùc PLRTN. Höôùng daãn toå chöùc vaø hoaït ñoäng PLRTN. Traùch nhieäm vaø quyeàn lôïi cuûa caùc chuû nguoàn thaûi khi thöïc hieän PLRTN. Traùch nhieäm vaø quyeàn lôïi cuûa caùc ñôn vò thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi raén sinh hoaït khi thöïc hieän PLCTRTN. Traùch nhieäm cuûa cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc khi thöïc hieän chöông trình PLRTN. V.2.2.4. PHÖÔNG AÙN KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ Phöông aùn kyõ thuaät coâng ngheä trong heä thoáng thu gom phaân loaïi chaát thaûi raén sinh hoaït taïi nguoàn ñöôïc xaây döïng theo ba tieâu chí sau: Ngöôøi daân deã nhaän bieát ñöôïc loaïi chaát thaûi raén vaø tham gia phaân loaïi; Thuaän lôïi cho vieäc löu tröõ taïi nguoàn; Deã trieån khai treân dieän roäng; Taùi söû duïng ñöôïc nhieàu chaát thaûi raén; Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc xöû lyù chaát thaûi sau naøy. V.2.2.4.1. Nhu caàu trang bò löu chöùa taïi nguoàn Vôùi caùc hoä gia ñình phaân chaát thaûi raén thaønh hai loaïi Chaát thaûi raén thöïc phaåm Chaát thaûi raén coøn laïi. Chaát thaûi raén thöïc phaåm goàm (thöùc aên thöøa, raùc vöôøn, voû traùi caây, rau quaû..) ñöôïc trang bò tuùi maøu xanh. Chaát thaûi coøn laïi (thuûy tinh, giaáy, nilon, kim loaïi, ñoà hoäp…) söû duïng tuùi maøu xaùm Taát caû caùc nguoàn phaùt sinh ñeàu söû duïng hai loaïi thuøng coù naép ñaäy, söû duïng loàng tuùi beân trong hoaëc khoâng. Nhöõng gia ñình cuõng coù theå söû duïng tuùi nilon coù maøu nhö treân thay cho thuøng ñöïng. Taïi nguoàn phaùt sinh laø hoä gia ñình nhaø nöôùc seõ hoã trôï moät thuøng chöùa raùc hoaëc tuùi nilon ñeå khuyeán khích ngöôøi daân phaân loaïi vì moãi hoä gia ñình ñaõ coù saün moät thuøng. Ñoái vôùi khu thöông maïi, coâng sôû, vaên phoøng, tröôøng hoïc moãi nôi caàn töï trang bò töø 3 – 5 thuøng (1) thöïc phaåm; (2) giaáy, nhöïa ;(3) khaùc. Ñoái vôùi nhaø haøng, khaùch saïn caàn trang bò ít nhaát laø 2 loaïi (1) thöïc phaåm; (2) giaáy (3) khaùc. Hoä kinh doanh trong chôï moãi hoä baét buoäc phaûi coù hai gioû raùc laø raùc thöïc phaåm vaø gioû raùc ñöïng caùc loaïi raùc coøn laïi ñeå thuaän tieän cho coâng nhaân veä sinh coù theå thu gom baát cöù thôøi gian naøo maø khoâng laøm aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng trong chôï. V.2.2.4.2. Bieän phaùp thu gom, phí thu gom Coâng ñoaïn naøy coù theå do ñôn vò truùng thaàu sau naøy hoaëc do ñoäi veä sinh daân laäp thöïc hieän. _ Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm. Raùc thöïc phaåm seõ ñöôïc thu gom moãi ngaøy. Chi phí thu gom coù theå do söï thoaû thuaän giöõa hoä daân vôùi ñoäi veä sinh (neáu laø daân laäp), hay coù theå theo ñôn giaù quy ñònh cuûa nhaø nöôùc (neáu laø coâng laäp). _Ñoái vôùi raùc coøn laïi. Phaàn raùc coøn laïi seõ ñöôïc thu gom moät tuaàn hai laàn vaø ñöôïc ñöa tôùi traïm phaân loaïi taäp chung ñeå phaân loaïi laàn hai. Ñoái vôùi löôïng raùc coøn laïi ngöôøi daân coù theå baùn ñeå taêng thu nhaäp (tuy nhieân vôùi nhöõng hoä naøy seõ khoâng ñöôïc trang bò thuøng raùc), hoaëc coù ñeå cho ñôn vò veä sinh thu gom nhöng hoï khoâng phaûi ñoùng phí thu gom. Chi phí cho coâng nhaân phaân loaïi laàn hai vaø thu gom löôïng raùc coøn laïi naøy seõ ñöôïc chi traû töø lôïi nhuaän pheá lieäu baùn ñöôïc. V.2.2.4.3. Tính toaùn thieát bò löu giöõ taïi nguoàn vôùi hoä gia ñình V.2.2.4.3.1. Tính toaùn theå tích thuøng chöùa raùc Caùc döõ lieäu tính toaùn: Toång soá daân cuûa quaän Taân Phuù naêm 2008 laø: 285.224 (ngöôøi) Theo thoáng keâ cuûa Phoøng thoáng keâ daân soá cuûa quaän Taân Phuù naêm 2006, moãi gia ñình cuûa quaän coù soá ngöôøi trung bình laø 5 ngöôøi. Soá hoä trong quaän Taân phuù tôùi naêm 2008 laø: 285.244( ngöôøi) : 5(ngöôøi/hoä) = 57.045 ( hoä) Theo Toå Moâi Tröôøng – Phoøng Taøi Nguyeân Moâi Tröôøng Quaän Taân Phuù toác ñoä löôïng raùc phaùt sinh töø hoä gia ñình naêm 2008 laø 0,5kg / ngöôøi. ngaøy ñeâm. Trong ñoù löôïng raùc thöïc phaåm chieám 86.5% trong toång löôïng raùc hoãn hôïp, löôïng raùc coøn laïi chieám 13.5%. a. Tính toaùn theå tích thuøng chöùa raùc thöïc phaåm Khoái löôïng rieâng raùc thöïc phaåm phaùt sinh töø hoä gia ñình laø p = 291 (kg/m3) Heä soá hieäu duïng trung bình cuûa thuøng ( heä soá söû duïng thuøng trung bình) f = 1 Theo ñeà xuaát thu gom raùc thöïc phaåm laø 1 laàn/ ngaøy Toác ñoä phaùt sinh raùc thöïc phaåm laø: 0,5 kg/ ngöôøi.ngaøy ñeâm x 86,5% = 0,4325 Ta coù löôïng raùc thöïc phaåm phaùt sinh moät hoä gia ñình trong moät ngaøy 0,4325 kg/ngöôøi.ngaøyñeâm x 5 ngöôøi/hoä = 2,1625 Theå tích thuøng chöùa raùc thöïc phaåm taïi hoä gia ñình laø = = 0,0075 m3= 7,5 lít Ta ñaàu tö cho moãi gia ñình moät thuøng laø 10 lít vì tröø hao nhöõng ngaøy raùc thöïc phaåm phaùt sinh nhieàu. b. Tính toaùn theå tích thuøng chöùa raùc coøn laïi Khoái löôïng rieâng raùc coøn laïi phaùt sinh töø hoä gia ñình laø p = 109kg/m3 Heä soá hieäu duïng (söû duïng) trung bình cuûa thuøng) f = 1 Theo ñeà xuaát thu gom raùc thöïc phaåm laø 2 laàn/ ngaøy Toác ñoä phaùt sinh raùc thöïc phaåm laø 0,5 kg/ ngöôøi.ngaøy ñeâm x 13,5% = 0,0675 Ta coù löôïng raùc coøn laïi phaùt sinh moät hoä gia ñình trong moät ngaøy 0,0675 kg/ngöôøi.ngaøyñeâm x 5 ngöôøi/hoä = 0,3375 Theå tích thuøng chöùa raùc coøn laïi taïi hoä gia ñình laø = = 0,010 m3=10 lít Vì vaäy ta cuõng ñaàu tö cho moãi gia ñình moät thuøng laø 10 lít Ta chæ caàn ñaàu tö moãi hoä gia ñình theâm moät thuøng vì moãi gia ñình ñaõ coù saün moät thuøng Soá thuøng caàn ñaàu tö cho caùc hoä gia ñình taïi quaän Taân Phuù laø 1 thuøng x 57.045 ( hoä) = 57.045 (thuøng 10 lít) V.2.2.4.3.2 Chi phí ñaàu tö thuøng chöùa raùc vaø tuùi nilong cho hoä gia ñình Chi phí ñaàu tö thuøng chöùa raùc Ta coù soá thuøng raùc caàn ñaàu tö laø 57.045 thuøng 10 lít Giaù thaønh hieän coù treân thò tröôøng laø 30.000 (VNÑ) Vaäy toång chi phí ñaàu tö thuøng raùc cho hoä gia ñình taïi quaän Taân Phuù laø 57.045 (thuøng 10 lít) x 30.000 (VNÑ) = 1.711.350.000 (VNÑ) Chi phí ñaàu tö tuùi nilon Soá tuùi nilon ñaàu tö cho moãi hoä gia ñình laø n = 38 (tuùi/ thaùng.hoä) Thôøi gian ñaàu tö cho hoä gia ñình laø 12 thaùng Ñaàu tö tuùi nilon côõ 30cm, giaù thaønh tuùi nilon laø 200VNÑ/tuùi Vaäy toång chi phí ñaàu tö tuùi nilon chöùa raùc cho hoä gia ñình taïi quaän: Soá tuùi nilon (tuùi/ hoä) x soá hoä( hoä) x thôøi gian ñaàu tö ( thaùng) x giaù thaønh(VNÑ) = 38 x 57.045 x 200 x 12 = 5.202.504.000 VNÑ Chi phí ñaàu tö thuøng chöùa raùc vaø tuùi nilon laø: 1.711.350.000 (VNÑ) + 5.202.504.000 VNÑ = 6.913.850.000 VNÑ V.2.2.4.4.Tính toaùn thieát bò thu gom raùc vaø soá coâng nhaân thu gom, chi phí ñaàu tö Daân soá quaän tôùi naêm 2008 laø 285.224 Toác ñoä phaùt sinh raùc thöïc phaåm laø 0,5 kg/ngöôøi Soá hoä daân cö taïi quaän Taân Phuù laø 57.045 Khoái löôïng raùc hoä daân cö laø 138,065 taán/ngaøy Khoái löôïng raùc thöïc phaåm töø caùc hoä daân cö laø 119,426taán/ngaøy Löôïng raùc coøn laïi laø18,639 (taán/ngaøy) Söû duïng thuøng 660 L ñeå thu gom raùc Löôïng raùc thu gom töø caùc hoä gia ñình seõ ñöôïc coâng nhaân thu gom ñaåy veà caùc ñieåm heïn Thôøi gian thu gom ñöôïc thöïc hieän 2 ca vaø laøm vieäc moãi ngaøy, moãi ca laøm vieäc vôùi thôøi gian 8 tieáng, sau thôøi gian moãi ca coâng nhaân deàu phaûi röûa saïch duïng cuï vaø giao laïi ñeå ca sau laøm vieäc Ca 1: 6h – 14h Ca 2: 14h30 – 22h30 V.2.2.4.4.1. Tính toaùn thieát bò thu gom raùc thöïc phaåm, coâng nhaân thu gom, chi phí ñaàu tö Khoái löôïng maø coâng nhaân thu gom ñöôïc trong moät ca laø 119.426:2 = 59.723kg/ca Khoái löôïng raùc thöïc phaåm chöùa trong thuøng 660 L laø V x p x f = 0,66 (m3/thuøng) x 291 (kg/m3) x 1 = 191 (kg/ thuøng 660L) Soá hoä maø thu gom ñöôïc trong moät chuyeán 191 (kg) : {5(ngöôøi) x 0,5(kg/ngöôøi) x 86,5%} = 88 (hoä/chuyeán) Phöông aùn thöù nhaát: Moät ngöôøi quaûn lyù moät thuøng _Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom cuõng chính laø thôøi gian ñoå boû moät container baèng toång coäng thôøi gian laáy raùc, baõi ñoå, vaän chuyeån. Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: TSCS1 = PSCS + HSCS + QSCS Trong ñoù PSCS : Thôøi gian laáy taûi vaø ñoå raùc (phuùt/hoä) HSCS : Thôøi gian vaän chuyeån (phuùt/chuyeán) QSCS : Thôøi gian taïi ñieåm heïn (phuùt/chuyeán) Thôøi gian laáy taûi vaø ñoå raùc (PSCS) PSCS = PSCS1 + PSCS2 ={ 0,4 (phuùt/hoä) x 88 (hoä/chuyeán)} + { (88 – 1) x 0,5 (phuùt/chuyeán)} = 78.7 (phuùt/chuyeán)=1,31 (h/chuyeán) PSCS1 : Thôøi gian laáy vaø ñoå raùc cuûa moät hoä laø 0,4 (phuùt/hoä) PSCS2 : Thôøi gian di chuyeån giöõa hai hoä laø 0,5 (phuùt) Thôøi gian vaän chuyeån (HSCS) HSCS = HSCS1 + HSCS2 = {0,5(km) : 4(km/h) + 0,5 (km) : 5 (km/h) = 0,225 giôø/chuyeán = 13,5 (phuùt/chuyeán HSCS1 : Thôøi gian khi xe ñaày taûi tôùi ñeåm heïn HSCS2 : Thôøi gian xe töø ñieåm heïn tôùi ñaàu tuyeán môùi Trong ñoù: Ñoaïn ñöôøng töø hoä cuoái tôùi ñieåm heïn hay töø ñieåm heïn tôùi ñaàu tuyeán môùi laø (500m) Vaän toác khi xe khoâng chöùa raùc laø (5km/h) Vaän toác khi xe ñaày raùc laø 4 (km/h) Thôøi gian taïi ñieåm heïn Thôøi gian taïi ñieåm heïn = Thôøi gian taïi ñieåm heïn + thôøi gian ñoå raùc = 5 (phuùt) + 1 (phuùt) = 6 ( phuùt/chuyeán) Vaäy thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom = 78,7 (phuùt/chuyeán) +13,5 (phuùt/chuyeán) + 6 ( phuùt/chuyeán) = 98,2 (phuùt/chuyeán) = 1,6 (giôø/chuyeán) _ Tính toaùn soá chuyeán, soá thuøng, soá coâng nhaân Soá chuyeán ñöôïc thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc cuûa coâng nhaân Nd = = 4,25 (chuyeán/ca) = 4(chuyeán/ca) Trong ñoù Nd : Soá chuyeán thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc W : Thôøi gian khoâng saûn xuaát ( W =0,15) H: Soá giôø laøm vieäc trong moät ca (H = 8h) Löôïng raùc trong moät ca caàn thu gom laø 59.723kg/ca Toång soá chuyeán caàn thöïc hieän trong ñeå thu gom heát löôïng raùc trong moät ca: N = (Khoái löôïng raùc/ca) : (Khoái löôïng raùc/chuyeán) = 59.723kg (kg/ca) : 191 (kg/chuyeán) = 312 (chuyeán/ca) Soá thuøng 660L caàn ñaàu tö Soá thuøng caàn ñaàu tö = (Toång soá chuyeán/ca) : (Soá chuyeán/ca) = 78(thuøng/ca) Soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät ca laø Giaû söû soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät tuaàn laø 5 buoåi thì soá coâng nhaân laøm trong moät ca laø {78 (thuøng/ca) x 7 (ngaøy) } : 5 (ngaøy) = 109 (coâng nhaân/ca) Thôøi gian laøm vieäc laø hai ca neân soá coâng nhaân caàn thieát laø 109 (coâng nhaân/ca) x 2 = 218 (coâng nhaân) Phöông aùn 2 :Moät ngöôøi quaûn lyù hai thuøng _Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom TSCS = TSCS1 -thôøi gian taïi ñieåm heïn = 98,2 (phuùt/chuyeán) – 5(phuùt/chuyeán) = 93,2 (phuùt/chuyeán) = 1,5 (giôø/chuyeán) Trong ñoù: TSCS1: thôøi gian caàn thieát cuûa phöông aùn moät ngöôøi quaûn lyù moät thuøng _Tính toaùn soá chuyeán, soá thuøng, soá coâng nhaân Soá chuyeán ñöôïc thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc cuûa coâng nhaân Nd = = 5 (chuyeán/ca) Trong ñoù Nd : Soá chuyeán thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc W : Thôøi gian khoâng saûn xuaát ( W =0,15) H: Soá giôø laøm vieäc trong moät ca (H=8h) Löôïng raùc trong moät ca caàn thu gom laø 59.723kg/ca Toång soá chuyeán caàn thöïc hieän trong ñeå thu gom heát löôïng raùc trong moät ca: N = (Khoái löôïng raùc/ca) : (Khoái löôïng raùc/chuyeán) = 59.723 (kg/ca) : 191 (kg/chuyeán) = 312 (chuyeán/ca) Soá thuøng 660L caàn ñaàu tö Soá thuøng caàn ñaàu tö = (Toång soá chuyeán/ca) : (Soá chuyeán/ca) = 62 (thuøng/ca) Do 1 ngöôøi quaûn lyù hai thuøng neân soá thuøng thöïc teá caàn ñaàu tö laø: 62 x 2 = 124 (thuøng) Soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät ca laø Giaû söû soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät tuaàn laø 5 buoåi thì soá coâng nhaân laøm trong moät ca laø {62 (thuøng/ca) x 7 (ngaøy) } : 5 (ngaøy) = 87 (coâng nhaân/ca) Thôøi gian laøm vieäc laø hai ca neân soá coâng nhaân caàn thieát laø 87 (coâng nhaân/ca) x 2 = 174 (coâng nhaân) Giaû söû soá thuøng söû duïng trong 3 naêm, chi phí cho moät thuøng laø 5.000.000VNÑ Löông coâng nhaân quaän hieän dao ñoäng trong khoaûng 1.400.000 – 3.000.000VNÑ neân ta choïn möùc löông trung bình laø 2.200.000 ñoàng. Löông coâng nhaân = soá nhaân coâng/naêm x 2.200.000 x13 thaùng Baûng18: Soá thuøng caàn ñaàu tö cho hai phöông aùn cuûa CTR thöïc phaåm Naêm KL raùc thöïc phaåm(kg/ngaøy) Phöông aùn 1 Phöông aùn 2 Soá thuøng Soá thuøng caàn ñaàu tö Soá thuøng Soá thuøng caàn ñaàu tö 2008 119.426 78 78 124 124 2009 120.654 79 1 126 2 2010 121.882 80 1 126 0 2011 123.110 80 78 128 126 2012 124.338 81 2 130 4 2013 125.566 82 2 130 0 2014 126.794 83 79 132 128 2015 128.002 84 3 132 0 Toång coäng 231 384 Baûng 19: Soá coâng nhaân thu gom cho hai phöông aùn CTR thöïc phaåm Naêm KL raùc thöïc phaåm(kg/ngaøy) Phöông aùn 1 Phöông aùn 2 Soá thuøng Soá coâng nhaân/ngaøy Soá thuøng Soá coâng nhaân/ngaøy 2008 119.426 78 218 124 174 2009 120.654 79 219 126 175 2010 121.882 80 220 126 176 2011 123.110 80 221 128 177 2012 124.338 81 222 130 178 2013 125.566 82 223 130 179 2014 126.794 83 224 132 180 2015 128.002 84 225 132 181 Toång coäng 244 384 Baûng20: Chi phí thuøng vaø löông coâng nhaân cuûa hai phöông aùn CTR Naêm Phöông aùn 1 Phöông aùn 2 Thuøng Chi phí thuøng Coâng nhaân Löông coâng nhaân Thuøng Chi phí thuøng coâng nhaân Löông coâng nhaân 2008 78 390.000.000 218 6.234.800.000 124 620.000.000 174 4.076.400.000 2009 1 5.000.000 219 6.263.400.000 2 10.000.000 175 5.005.500.000 2010 1 5.000.000 220 6.292.000.000 0 000.000 176 5.033.600.000 2011 78 390.000.000 221 6.320.000.000 126 630.000.000 177 5.062.200.000 2012 2 10.000.000 222 6.349.000.000 4 20.000.000 178 5.090.800.000 2013 2 10.000.000 223 6.377.800.000 0 000.000 179 5.119.400.000 2014 79 395.000.000 224 6.406.400.000 128 640.000.000 180 5.148.000.000 2015 3 15.000.000 225 6.435.000.000 0 000.000 181 5.176.600.000 Toång 1.220.000.000 50.679.200.000 1.920.000.000 39.712.500.000 51.899.200.000 41.632.500.000 Qua soá lieäu tính toaùn ta choïn phöông aùn hai (moãi ngöôøi quaûn lyù hai thuøng) laø phöông aùn ñeå ñaàu tö. V.2.2.4.4.2. Tính toaùn thieát bò thu gom raùc coøn laïi töø hoä gia ñình Phöông aùn 1 _Tính toaùn soá thuøng caàn ñaàu tö Khoái löôïng maø coâng nhaân thu gom ñöôïc trong moät ca laø (18,639 x 7/2ngaøy) :2 = 32 (taán/ca) Khoái löôïng raùc coøn laïi chöùa trong thuøng 660 L laø V x p x f = 0,66 (m3/thuøng) x 109 (kg/m3) x 1 = 71,94 (kg/ thuøng 660L) Soá hoä maø thu gom ñöôïc trong moät chuyeán 71,94 (kg) : {5(ngöôøi) x 0,5(kg/ngöôøi) x 13,5% x 7/2 (ngaøy)} = 61(hoä/chuyeán) _Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom cuõng chính laø thôøi gian ñoå boû moät container baèng toång coäng thôøi gian laáy raùc, baõi ñoå, vaän chuyeån. Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: TSCS1 = PSCS + HSCS + QSCS Trong ñoù PSCS : Thôøi gian laáy taûi vaø ñoå raùc (phuùt/hoä) HSCS : Thôøi gian vaän chuyeån (phuùt/chuyeán) QSCS : Thôøi gian taïi ñieåm heïn (phuùt/chuyeán) Thôøi gian laáy taûi vaø ñoå raùc (PSCS) PSCS = PSCS1 + PSCS2 ={ 0,4 (phuùt/hoä) x 61 (hoä/chuyeán)} + { (61 – 1) x 0,4 (phuùt/chuyeán)} = 49 (phuùt/chuyeán) PSCS1 : Thôøi gian laáy vaø ñoå raùc cuûa moät hoä laø 0,4 (phuùt/hoä) PSCS2 : Thôøi gian di chuyeån giöõa hai hoä laø 0,4 phuùt (do thôøi gian di chuyeån raùc voâ cô nhanh hôn) Thôøi gian vaän chuyeån (HSCS) HSCS = HSCS1 + HSCS2 = {0,5(km) : 4(km/h) + 0,5 (km) : 5 (km/h) = 0,225 giôø/chuyeán = 13,5 (phuùt/chuyeán) HSCS1 : Thôøi gian khi xe ñaày taûi tôùi ñeåm heïn HSCS2 : Thôøi gian xe töø ñieåm heïn tôùi ñaàu tuyeán môùi Trong ñoù: Ñoaïn ñöôøng töø hoä cuoái tôùi ñieåm heïn hay töø ñieåm heïn tôùi ñaàu tuyeán môùi laø (500m) Vaän toác khi xe khoâng chöùa raùc laø (5km/h) Vaän toác khi xe ñaày raùc laø 4 (km/h) Thôøi gian taïi ñieåm heïn Thôøi gian taïi ñieåm heïn = Thôøi gian taïi ñieåm heïn + thôøi gian ñoå raùc = 5 (phuùt) + 1 (phuùt) = 6 ( phuùt/chuyeán) Vaäy thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom phöông aùn moät ngöôøi quaûn lyù moät thuøng laø = 49 (phuùt/chuyeán) +13,5 (phuùt/chuyeán) + 6 ( phuùt/chuyeán) = 68,5 (phuùt/chuyeán) = 1,14 (giôø/chuyeán) _ Tính toaùn soá chuyeán, soá thuøng, soá coâng nhaân Soá chuyeán ñöôïc thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc cuûa coâng nhaân Nd = = 5,96 (chuyeán/ca) = 6(chuyeán/ca) Trong ñoù Nd : Soá chuyeán thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc W : Thôøi gian khoâng saûn xuaát ( W =0,15) H: Soá giôø laøm vieäc trong moät ca (H=8h) Toång soá chuyeán caàn thöïc hieän trong ñeå thu gom heát löôïng raùc trong moät ca: N = (Khoái löôïng raùc/ca) : (Khoái löôïng raùc/chuyeán) = 32.000 (kg/ca) : 71,94 (kg/chuyeán) = 444 (chuyeán/ca) Soá thuøng 660L caàn ñaàu tö Soá thuøng caàn ñaàu tö = (Toång soá chuyeán/ca) : (Soá chuyeán/ca) = 444 ( chuyeán/ca) : 6(chuyeán/thuøng) = 74 (thuøng/ca) Soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät ca laø Giaû söû soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät tuaàn laø 5 buoåi thì soá coâng nhaânlaøm trong moät ca laø {74 (thuøng/ca) x 7 (ngaøy) } : 5 (ngaøy) =103 (coâng nhaân/ca) Thôøi gian laøm vieäc laø hai ca neân soá coâng nhaân caàn thieát laø 103 x 2 = 206 (coâng nhaân) Phöông aùn 2 :Moät ngöôøi quaûn lyù hai thuøng _Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán thu gom cuûa phöông aùn moät ngöôøi quaûn lyù hai thuøng TSCS = TSCS1 - Thôøi gian taïi ñieåm heïn 68,5 (phuùt/chuyeán) – 5(phuùt/chuyeán) =63,5 (phuùt/chuyeán)=1,05(h/chuyeán) TSCS1 (thôøi gian caàn thieát cuûa phöông aùn moät ngöôøi quaûn lyù moät thuøng) _Tính toaùn soá chuyeán, soá thuøng, soá coâng nhaân Soá chuyeán ñöôïc thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc cuûa coâng nhaân Nd = = 7 (chuyeán/ca) Trong ñoù Nd : Soá chuyeán thöïc hieän trong moät ca laøm vieäc W : Thôøi gian khoâng saûn xuaát ( W =0,15) H: Soá giôø laøm vieäc trong moät ca (H=8h) Toång soá chuyeán caàn thöïc hieän trong ñeå thu gom heát löôïng raùc trong moät ca: N = (Khoái löôïng raùc/ca) : (Khoái löôïng raùc/chuyeán) = 32000 (kg/ca) : 71,94 (kg/chuyeán) =444 (chuyeán/ca) Soá thuøng 660L caàn ñaàu tö Soá thuøng caàn ñaàu tö = (Toång soá chuyeán/ca) : (Soá chuyeán/ca) =63 (thuøng/ca) Do 1 ngöôøi quaûn lyù hai thuøng neân soá thuøng thöïc teá caàn ñaàu tö laø: 63 x 2 = 126 (thuøng) Soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät ca laø Giaû söû soá coâng nhaân laøm vieäc trong moät tuaàn laø 5 buoåi thì soá coâng nhaân laøm trong moät ca laø: {63 (thuøng/ca) x 7 (ngaøy) } : 5 (ngaøy) = 88 (coâng nhaân/ca) Thôøi gian laøm vieäc laø hai ca neân soá coâng nhaân caàn thieát laø: 88 (coâng nhaân/ca) x 2 = 176 (coâng nhaân) Baûng 21: Soá thuøng caàn ñaàu tö cho hai phöông aùn CTR coøn laïi Naêm KL raùc coøn laïi (kg/ngaøy) Phöông aùn 1 Phöông aùn 2 Soá thuøng Soá thuøng caàn ñaàu tö Soá thuøng Soá thuøng caàn ñaàu tö 2008 18.639 74 74 126 126 2009 19.867 75 1 128 2 2010 21.095 75 0 128 0 2011 22.323 76 75 130 128 2012 23.551 77 2 132 4 2013 24.779 78 1 132 0 2014 26.007 78 75 134 130 2015 27.235 79 3 134 4 Toång coäng 231 394 Baûng 22: Soá coâng nhaân thu gom CTR coøn laïi Naêm KL raùc coøn laïi (kg/ngaøy) Phöông aùn 1 Phöông aùn 2 Soá thuøng Soá coâng nhaân/ngaøy Soá thuøng Soá coâng nhaân/ngaøy 2008 18.639 74 206 126 176 2009 19.867 75 208 128 178 2010 21.095 75 208 128 178 2011 22.323 76 210 130 180 2012 23.551 77 212 132 182 2013 24.779 78 214 132 174 2014 26.007 78 214 134 174 2015 27.235 79 216 134 186 Toång coäng 231 394 Baûng23: Chi phí thuøng vaø löông coâng nhaân cho hai phöông aùn CTR coøn laïi Naêm Phöông aùn 1 Phöông aùn 2 Thuøng ñaàu tö Chi phí thuøng Coâng nhaân Löông coâng nhaân Thuøng Chi phí thuøng coâng nhaân Löông coâng nhaân 2008 74 370.000.000 206 5.891.600.000 126 630.000.000 176 5.033.600.000 2009 1 5.000.000 208 5.948.800.000 2 10.000.000 178 5.090.800.000 2010 0 000.000 208 5.948.800.000 0 000.000 178 5.090.800.000 2011 75 375.000.000 210 6.006.000.000 128 640.000.000 180 5.148.000.000 2012 2 10.000.000 212 6.063.200.000 4 20.000.000 182 5.205.200.000 2013 1 5.000.000 214 6.120.400.000 0 000.000 174 5.262.400.000 2014 75 375.000.000 214 6.120.400.000 130 650.000.000 174 5.262.400.000 2015 3 15.000.000 216 6.177.600.000 4 20.000.000 186 5.319.600.000 Toång 1.155.000.000 48.048.000.000 1.790.000.000 41.412.800.000 49.203.000.000 43.202.800.000 Qua soá lieäu tính toaùn ta choïn phöông aùn hai (moãi ngöôøi quaûn lyù hai thuøng) laø phöông aùn ñeå ñaàu tö. VI.2.25. CAÙC BIEÄN PHAÙP KHAÙC Khuyeán khích nhöõng ngöôøi daân hai beân bôù keânh, nhöõng hoä vöùt raùc böøa baõi xuoáng loøng keânh baèng caùch khoâng thu phí vôùi caùc hoä naøy trong moät thôøi gian neáu caùc hoä thöïc hieän PLRTN ñöa ra nhöõng phaàn thöôûng cuï theå vôùi caùc hoä tham gia PLRTN ñaït hieäu quaû. Phaùt ñoäng phong traøo thi ñua veà nhöõng tieåu phaåm, nhöõng vôû kòch veà vaán ñeà PLRTN ñoàng thôøi thöïc hieän in aán, tôø rôi, giaáy cam keát thöïc hieän ñuùng quy cheá thu gom, phaân loaïi. Thöïc hieän chöông trình hoã trôï caùc phöông tieän, trang thieát bò nhö thuøng chöùa, tuùi, phöông tieän thu gom, vaän chuyeån ñeå phuïc vuï chöông trình… Chính saùch xaõ hoäi hoaù coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït sau khi thöïc hieän PLRTN. Chính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï hoaït ñoäng taùi sinh, taùi cheá vaø taùi söû duïng chaát thaûi raén sau khi thöïc hieän PLRTN cuï theå laø hoã trôï ñaàu ra caùc saûn phaåm phaân compost, khuyeán khích caùc hoä daân söû duïng phaân compost. Xaây döïng ñôn giaù vaän chuyeån chaát thaûi raén coøn laïi. Caùc quy ñònh vaø xöû lyù vi phaïm coù lieân quan. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ VI.1. KEÁT LUAÄN Ñoà aùn “ Ñaùnh gía hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït quaän Taân Phuù thöïc hieän moät soá noäi dung sau: + Tieán haønh thu thaäp soá lieäu, ñaùnh giaù hieän traïng hoaït ñoäng cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Taân Phuù ñoàng thôøi phaân tích caùc öu, nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng thu gom vaän chuyeån, döï baùo khoái löôïng raùc thaûi quaän tôùi naêm 2015. Ñeà xuaát phöôùng aùn thu gom ñaït hieäu quaû + Phaân tích ñaùnh giaù lôïi ích cuûa vieäc PLRTN cuõng nhö neâu ra kinh nghieäm phaân loaïi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát chöông trình PLRTN cho hoä gia ñình trong ñoù taäp chung: Ñeà xuaát giaûi phaùp vaän ñoäng quaàn chuùng tham gia nhaèm thöïc hieän hieäu quaû chöông trình. Tính toaùn nhu caàu thu gom (thuøng 660L) cho raùc thöïc phaåm vaø raùc voâ cô Tính toaùn nhu caàu nhaân löïc phuïc vuï thu gom. VI.2. KIEÁN NGHÒ Trong thôøi gian tôùi ñeå vieäc quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït coù hieäu quaû ñoà aùn coù moät soá kieán nghò sau: + Trong thôøi gian tôùi quaän caàn taäp chung nguoàn löïc, trieån khai chöông trình PLRTN caøng sôùm caøng toát thöïc hieän tích cöïc caùc giaûi phaùp ñaõ ñeà xuaát trong ñoù quan taâm ban haønh vaên baûn phaùp lyù, vaän ñoäng khuyeán khích ngöôøi daân tích cöïc tham gia. + Ñeå hoaït ñoäng quaû lyù moâi tröôøng ngaøy moät hieäu quaû, ban moâi tröôøng caàn phaûi keát hôïp vôùi caùc ban ngaønh chöùc naêng khaùc taêng cöôøng hôn nöõa coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt coâng taùc quaûn lyù thu gom, vaän chuyeån raùc thaûi sinh hoaït trong khu daân cö. + Ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä coù trình ñoä quaûn lyù thích öùng vôùi kyõ thuaät môùi vaø toå chöùc môùi, coù cheá ñoä phaït thöôûng coâng minh ñoái vôùi caùc caù nhaân toå chöùc trong caùc hoaït ñoäng veà moâi tröôøng. + Hieän nay treân ñòa baøn quaän coù 03 löïc löôïng thöïc hieän coâng taùc veä sinh ñoù laø: Coâng ty Moâi Tröôøng Ñoâ Thò, löïc löôïng raùc daân laäp vaø coâng ty DV ÑT Taân Bình vì vaäy vieäc quaûn lyù ñòa baøn raát phöùc taïp nhö vieäc thu gom xen laán ba ñôn vò naøy treân moät tuyeán ñöôøng. Yeâu caàu coâng ty DV ÑT Taân Bình baøn giao cho Coâng ty Moâi Tröôøng Ñoâ Thò ñeâ vieäc quaûn lyù deã daøng hôn. + Veà thôøi gian thöïc hieän hôïp ñoàng dòch vuï laø 1 naêm laø quaù ngaén do vaäy khoâng theå ñaàu tö maùy moùc trang thieát bò khaáu hao taøi saûn, xeùt naâng löông cho coâng nhaân. Haøng naêm ngöôøi coâng nhaân phaûi thay ñoåi ñôn vò coâng taùc töø hieän höõu sang ñôn vò truùng thaàu môùi, do vaäy kieán nghò thaønh phoá phaûi coù chuû tröông quan taâm hôn nöõa tôùi taâm tö nguyeän voïng vaø cheá ñoä chính saùch cuûa coâng nhaân. + Hieän nay boâ raùc Phaïm Vaên Xaûo chöa ñöôïc ñaàu tö xaây döïng neân coâng taùc vaän chuyeån ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên, moät soá löôïng raùc lôùn phaûi vaän chuyeån veà boâ raùc XN2-Cty MTÑTTP taïi quaän 11 löu chöùa tröôùc khi vaän chuyeån veà baõi Phöôùc Hieäp cuû chi. + Trong thôøi gian qua caùc ñaàu xe raùc daân laäp coøn hoaït ñoäng khaù töï do theå hieän qua giaù caû, giôø giaác laáy raùc trong daân coøn tuyø tieän ,vaän chuyeån rôi vaõi,caûn trôû giao thoâng...do ñoù caàn coù söï quaûn lyù chaët cheõ cuûa ñòa phöông ñoái vôùi caùc ñaàu xe raùc daân laäp,ñaûm baûo 100% hoä daân trong ñòa phöôïng phaûi kyù hôïp ñoàng ñaêng kyù ñoå raùc. + Ñeà nghò UBND 11 phöôøng taêng cöôøng coâng taùc giaûi toaû laán chieám loøng leà ñöôøng, vaän ñoäng ngöôøi daân thöïc hieän neáp soáng vaên minh khoâng xaû raùc, kieåm tra xöû phaït caùc tröôøng hôïp boû raùc khoâng ñuùng quy ñònh. Taêng cöôøng quaûn lyù ñoäi veä sinh daân laäp, yeâu caàu laáy raùc ñuùng giôø giaác vaø thöôøng xuyeân haøng ngaøy. + Thöôøng xuyeân tuyeân truyeàn giaùo duïc yù thöùc giöõ gìn veä sinh moâi tröôøng, giöõ moâi tröôøng luoân luoân xanh saïch ñeïp, thöïc hieän neáp soùng vaên minh ñoâ thò cho töøng gia ñình, khu phoá.chaêm lo ñôøi soáng tinh thaàn, vaät chaát cho nhaân daân, taïo coâng aên vieäc laøm vaø coù chính saùch giuùp ñôõ nhöõng hoä ngheøo gaëp khoù khaên, töø ñoù naâng cao yù thöùc moâi tröôøng cho hoï. + Do ñaëc ñieåm cuûa quaän Taân Phuù vaãn coøn moät soá khu vöïc ñaát troáng ñang ñöôïc quy hoaïch ñaàu tö xaây döïng, heä thoáng keânh raïch chöa ñöôïc ñaàu tö vaø soá löôïng daân nhaäp cö tôùi laøm aên sinh soáng treân ñòa baøn ngaøy caøng ñoâng, yù thöùc veä sinh moâi tröôøng chöa cao neân vieäc ñoå raùc böøa baõi treân caùc khu ñaát troáng vaø keânh raïch ngaøy caøng gia tăng. Do vaäy ñeà nghò phoøng Taøi Nguyeân moâi tröôøng cuøng caùc hoäi phuï nöõ, hoãi cöïu chieán binh vaø caùc ñoaøn theå haõy thöïc hieän tích cöïc hôn nöõa coâng taùc tuyeân truyeàn ñeå khaéc phuïc hoaøn toaøn hieän töôïng treân. + Xaây döïng caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh, tieáp tuïc ñaàu tö nghieân cöùu caùc phöông phaùp quaûn lyù vaø xöû lyù raùc toát hôn (nhö xaây laép caùc loù ñoát raùc, phaân loaïi vaø xöû lyù rieâng caùc loaïi raùc y teá vaø raùc thaûi nguy haïi) nhaèm haïn cheá toái ña caùc aûnh höôûng cuûa chaát thaûi raén ñeán moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí vaø söùc khoeû con ngöôøi. ._.