Đánh giá thực trạng việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại một số dự án trên địa bàn Huyện Đông Anh-Hà Nội

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc N¤NG NGHIÖP hµ néi ---------
--------- L¦U TIÕN B×NH §¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− t¹i mét sè dù ¸n TR£N §ÞA BµN HUYÖN §¤NG ANH, thµnh phè Hµ Néi luËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: Qu¶n lý ®Êt ®ai Mã số: 60 62 16 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: pgs.TS. chu v¨n thØnh Hµ Néi - 2010 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............i LêI CAM §OAN T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc ai c«ng bè trong bÊt kú luËn v¨n nµo kh¸c. T«i xin cam ®oan r»ng c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®4 ®−îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ luËn v¨n L−u TiÕn B×nh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............ii LêI C¶M ¥N Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, nghiªn cøu ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n, ngoµi sù nç lùc cña b¶n th©n, t«i ®4 nhËn ®−îc sù h−íng dÉn nhiÖt t×nh, chu ®¸o cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c thÇy c« gi¸o vµ sù gióp ®ì nhiÖt t×nh, chu ®¸o cña c¬ quan, ®ång nghiÖp vµ nh©n d©n ®Þa ph−¬ng. T«i xin bµy tá sù c¶m ¬n tr©n träng nhÊt tíi gi¸o viªn h−íng dÉn khoa häc PGS.TS. Chu V¨n ThØnh ®4 tËn t×nh h−íng dÉn gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh hoµn thµnh luËn v¨n. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy, c« gi¸o Khoa Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi, tËp thÓ Phßng Tµi Nguyªn vµ M«i tr−êng, Phßng Tµi chÝnh - KÕ ho¹ch, Ban chØ ®¹o Båi th−êng, GPMB, Ban Qu¶n lý Dù ¸n, Trung t©m ph¸t triÓn quü ®Êt huyÖn §«ng Anh vµ c¸n bé, nh©n d©n c¸c x4 Kim Chung, H¶i Bèi, Tiªn D−¬ng ®4 nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tíi gia ®×nh, nh÷ng ng−êi th©n, c¸n bé ®ång nghiÖp vµ b¹n bÌ ®4 t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt cho t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Mét lÇn n÷a t«i xin tr©n träng c¶m ¬n! T¸c gi¶ luËn v¨n L−u TiÕn B×nh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............iii MôC LôC Néi dung Trang Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t vi Danh môc c¸c b¶ng vii 1. Më ®Çu 1 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1 1.2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi 2 1.3. Yªu cÇu cña ®Ò tµi 2 2. Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu 3 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− 3 2.1.1. Båi th−êng 3 2.1.2. Hç trî 3 2.1.3. T¸i ®Þnh c− 3 2.2. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn c«ng t¸c båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng 4 2.2.1. Mét sè yÕu tè c¬ b¶n trong qu¶n lý nhµ n−íc vÒ ®Êt ®ai 4 2.2.2. YÕu tè gi¸ ®Êt vµ ®Þnh gi¸ ®Êt 7 2.2.3. ThÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n 8 2.3. Tæng quan chÝnh s¸ch båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng cña mét sè n−íc trong khu vùc vµ mét sè tæ chøc ng©n hµng 9 2.3.1. In®«nªxia 9 2.3.2. Trung Quèc 11 2.3.3. Th¸i Lan 13 2.3.4. Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) 14 2.4. Nghiªn cøu chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− ë ViÖt 15 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............iv Nam. 2.4.1. Tr−íc khi cã LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 15 2.4.2. Thêi kú 1993 ®Õn 2003 19 2.4.3. Tõ khi cã LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 24 2.4.4. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ 30 2.5. Nghiªn cøu trong n−íc vÒ båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng 31 2.5.1. ViÖc ¸p dông, thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng 31 2.5.2. Gi¸ ®Êt ¸p dông trong båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng 33 2.5.3. VÒ t×nh h×nh ®êi sèng viÖc lµm cña c¸c hé d©n cã ®Êt bÞ thu håi 34 3. §èi t−îng, ph¹m vi, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 36 3.1. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu 36 3.1.1. §èi t−îng nghiªn cøu 36 3.1.2. Ph¹m vi nghiªn cøu 36 3.2. Néi dung nghiªn cøu 36 3.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 37 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 38 4.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x4 héi huyÖn §«ng Anh 38 4.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 38 4.1.2. C¸c nguån tµi nguyªn 41 4.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x4 héi 46 4.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý ®Êt ®ai 54 4.3. T×nh h×nh thùc hiÖn båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt trªn ®Þa bµn huyÖn §«ng Anh 63 4.3.1. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt do c¬ quan Nhµ n−íc ë Trung −¬ng ban hµnh 64 4.3.2. C¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt do cña ñy ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi ban hµnh 65 4.3.3. Tæ chøc thùc hiÖn båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng 66 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............v 4.3.4. C«ng t¸c båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt t¹i 3 dù ¸n trªn ®Þa bµn huyÖn §«ng Anh 71 4.4. §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt t¹i 3 dù ¸n thuéc huyÖn §«ng Anh 74 4.4.1. §èi t−îng vµ ®iÒu kiÖn ®−îc båi th−êng vÒ ®Êt 74 4.4.2. Gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng, hç trî 85 4.4.3. Gi¸ båi th−êng vÒ tµi s¶n 92 4.4.4. ChÝnh s¸ch hç trî vµ t¸i ®Þnh c− 97 4.4.5. §¸nh gi¸ chung 102 4.5. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng 104 5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 106 5.1. KÕt luËn 106 5.2. KiÕn nghÞ 108 Tµi liÖu tham kh¶o 110 Phô lôc 115 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............vi DANH MôC C¸C CH÷ VIÕT T¾T STT C¸c ch÷ viÕt t¾t Ký hiÖu 1 Gi¶i phãng mÆt b»ng GPMB 2 T¸i ®Þnh c− T§C 3 ñy ban nh©n d©n UBND 4 BÊt ®éng s¶n B§S 5 BÞ ¶nh h−ëng BAH 6 Ng©n hµng ThÕ giíi WB 7 Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ ADB Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............vii DANH MôC C¸C B¶NG STT Tªn b¶ng Trang 1 B¶ng 4.1. DiÖn tÝch c¬ cÊu sö dông ®Êt ®ai n¨m 2009 huyÖn §«ng Anh 62 2 B¶ng 4.2. X¸c ®Þnh ®èi t−îng ®−îc båi th−êng vµ kh«ng ®−îc båi th−êng 83 3 B¶ng 4.3. ý kiÕn cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt vÒ ®èi t−îng ®−îc båi th−êng vµ kh«ng ®−îc båi th−êng 84 4 B¶ng 4.4. Tæng hîp ®¬n gi¸ båi th−êng vÒ ®Êt t¹i 3 dù ¸n 89 5 B¶ng 4.5. So s¸nh møc ®é chªnh lÖch gi÷a gi¸ båi th−êng cña 3 dù ¸n vµ gi¸ thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm thu håi ®Êt 90 6 B¶ng 4.6. ý kiÕn cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt vÒ gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng t¹i 3 dù ¸n 91 7 B¶ng 4.7. Tæng hîp ®¬n gi¸ båi th−êng tµi s¶n t¹i 3 dù ¸n 95 8 B¶ng 4.8. ý kiÕn cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt trong viÖc båi th−êng vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt 96 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............1 1. Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi §Êt ®ai lµ tµi nguyªn quèc gia v« cïng quý gi¸, lµ t− liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, lµ nguån néi lùc, nguån vèn to lín cña ®Êt n−íc, lµ thµnh phÇn quan träng hµng ®Çu cña m«i tr−êng sèng, lµ ®Þa bµn ph©n bè c¸c khu d©n c−, x©y dùng c¸c c¬ së kinh tÕ, v¨n ho¸, x4 héi, an ninh vµ quèc phßng; cã ý nghÜa kinh tÕ, chÝnh trÞ, x4 héi s©u s¾c trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 quy ®Þnh ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc lµ ®¹i diÖn chñ së h÷u vµ Nhµ n−íc thùc hiÖn quyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi víi ®Êt ®ai, trong ®ã quy ®Þnh cô thÓ c¸c tr−êng hîp Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Thu håi ®Êt, båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng lµ vÊn ®Ò hÕt søc nh¹y c¶m vµ phøc t¹p t¸c ®éng tíi mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ, x4 héi cña nhiÒu ng−êi, cña c¶ céng ®ång d©n c−. Sau khi LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 cã hiÖu lùc thi hµnh, ChÝnh phñ ®4 ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ngµy 3 th¸ng 12 n¨m 2004 vÒ båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt vµ NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP ngµy 25 th¸ng 5 n¨m 2007 quy ®Þnh söa ®æi, bæ sung mét sè néi dung vÒ båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− nh»m ®¶m b¶o tèt h¬n quyÒn lîi cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt. ViÖc thu håi ®Êt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¸t triÓn ®« thÞ, c«ng nghiÖp, dÞch vô lµ xu thÕ tÊt yÕu trong giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. KÕt qu¶ thu håi ®Êt ®Ó giao, cho thuª ®4 gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh chÝnh trÞ - x4 héi trong thêi gian qua. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng kÐo dµi vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò næi cém t¹i nhiÒu ®Þa ph−¬ng, ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, ®Õn ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr−êng ®Çu t− cña n−íc ta. Nguyªn nh©n g©y nªn t×nh tr¹ng nµy ngoµi vÊn ®Ò vÒ gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng ch−a hîp lý, cßn nguyªn nh©n quan träng lµ do chÝnh s¸ch, thñ tôc vÒ thu håi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............2 ®Êt, båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− cßn nhiÒu v−íng m¾c, bÊt cËp, g©y ¸ch t¾c trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. HuyÖn §«ng Anh, thµnh phè Hµ Néi lµ ®Þa bµn trong thêi gian qua cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, khu ®« thÞ, th−¬ng m¹i, dÞch vô ... Trong ®ã cã nhiÒu dù ¸n viÖc thu håi ®Êt, båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng kÐo dµi trªn 3 n¨m. Nh÷ng v−íng m¾c, bÊt cËp nµo vÒ mÆt chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− cÇn ph¶i tiÕp tôc kiÕn nghÞ th¸o gì lµ c¸c c©u hái cÇn ph¶i ®−îc gi¶i ®¸p qua thùc tiÔn ®Ó ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng, gãp phÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai trong thêi gian tíi. V× vËy, viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi: “§¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− t¹i mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn huyÖn §«ng Anh, thµnh phè Hµ Néi” lµ cÇn thiÕt trong thêi ®iÓm hiÖn nay. 1.2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi - T×m hiÓu thùc tr¹ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt t¹i mét sè dù ¸n thuéc huyÖn §«ng Anh, thµnh phè Hµ Néi. - §¸nh gi¸ vÒ nh÷ng mÆt ®−îc vµ h¹n chÕ; ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng vµ gãp phÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− phï hîp víi thùc tiÔn. 1.3. Yªu cÇu cña ®Ò tµi - N¾m v÷ng nh÷ng v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan. - §iÒu tra, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− cña mét sè dù ¸n sö dông ®Êt vµo môc ®Ých phôc vô lîi Ých c«ng céng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. - Sè liÖu ®iÒu tra kh¶o s¸t ph¶i kh¸ch quan, ®¶m b¶o ®é tin cËy. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............3 2. tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− 2.1.1. Båi th−êng Båi th−êng lµ ®Òn bï nh÷ng tæn h¹i ®4 g©y ra. §Òn bï lµ tr¶ l¹i t−¬ng xøng víi gi¸ trÞ hoÆc c«ng lao [40]. Nh− vËy, båi th−êng lµ tr¶ l¹i t−¬ng xøng víi gi¸ trÞ hoÆc c«ng lao cho mét chñ thÓ nµo ®ã bÞ thiÖt h¹i v× hµnh vi cña chñ thÓ kh¸c. Båi th−êng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt lµ viÖc Nhµ n−íc tr¶ l¹i gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi diÖn tÝch ®Êt bÞ thu håi cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt [28]. 2.1.2. Hç trî Hç trî lµ gióp ®ì nhau, gióp thªm vµo [40]. Hç trî khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt lµ viÖc Nhµ n−íc gióp ®ì ng−êi bÞ thu håi ®Êt th«ng qua ®µo t¹o nghÒ míi, bè trÝ viÖc lµm míi, cÊp kinh phÝ ®Ó di dêi ®Õn ®Þa ®iÓm míi [31]. 2.1.3. T¸i ®Þnh c− T§C lµ viÖc di chuyÓn ®Õn mét n¬i kh¸c víi n¬i ë tr−íc ®©y ®Ó sinh sèng vµ lµm ¨n. T§C b¾t buéc ®ã lµ sù di chuyÓn kh«ng thÓ tr¸nh khái khi Nhµ n−íc thu håi hoÆc tr−ng thu ®Êt ®ai ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn. T§C ®−îc hiÓu lµ mét qu¸ tr×nh tõ båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt, tµi s¶n; di chuyÓn ®Õn n¬i ë míi vµ c¸c ho¹t ®éng hç trî ®Ó x©y dùng l¹i cuéc sèng, thu nhËp, c¬ së vËt chÊt, tinh thÇn t¹i ®ã. Nh− vËy, T§C lµ ho¹t ®éng nh»m gi¶m nhÑ c¸c t¸c ®éng xÊu vÒ kinh tÕ - x4 héi ®èi víi mét bé phËn d©n c− ®4 g¸nh chÞu v× sù ph¸t triÓn chung. HiÖn nay ë n−íc ta, khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt mµ ph¶i di chuyÓn chç ë th× ng−êi sö dông ®Êt ®−îc bè trÝ T§C b»ng mét trong c¸c h×nh thøc sau: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............4 - Båi th−êng b»ng nhµ ë. - Båi th−êng b»ng giao ®Êt ë míi. - Båi th−êng b»ng tiÒn ®Ó ng−êi d©n tù lo chç ë [28]. T§C lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ gi÷ vÞ trÝ rÊt quan träng trong chÝnh s¸ch GPMB. C¸c dù ¸n T§C còng ®−îc coi lµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn vµ ph¶i ®−îc thùc hiÖn nh− c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kh¸c [32]. 2.2. C¸C YÕU Tè ¶NH H¦ëNG §ÕN C¤NG T¸C BåI TH¦êNG gi¶i phãng mÆt b»ng 2.2.1. Mét sè yÕu tè c¬ b¶n trong qu¶n lý nhµ n−íc vÒ ®Êt ®ai 2.2.1.1. ViÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ®ã §Êt ®ai lµ ®èi t−îng qu¶n lý phøc t¹p, lu«n biÕn ®éng theo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ - x4 héi. §Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ ®Êt ®ai ®ßi hái c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn lÜnh vùc nµy ph¶i mang tÝnh æn ®Þnh cao vµ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. ë n−íc ta, sau khi ban hµnh LuËt §Êt ®ai 1993 ®Õn nay, ChÝnh phñ ®4 ba lÇn tr×nh Quèc héi LuËt söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai (1998, 2001 vµ 2003) nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x4 héi ®Êt n−íc. Theo ®ã, chÝnh s¸ch båi th−êng, GPMB còng lu«n ®−îc ChÝnh phñ kh«ng ngõng hoµn thiÖn, söa ®æi cho phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ triÓn khai. Víi nh÷ng ®æi míi vÒ ph¸p luËt §Êt ®ai, thêi gian qua c«ng t¸c GPMB ®4 ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, ®4 c¬ b¶n ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ mÆt b»ng cho viÖc ph¸t triÓn c¸c dù ¸n ®Çu t−. Tuy nhiªn, do tÝnh ch−a æn ®Þnh, ch−a thèng nhÊt cña ph¸p luËt ®Êt ®ai qua c¸c thêi kú mµ c«ng t¸c båi th−êng, GPMB ®4 gÆp kh¸ nhiÒu khã kh¨n vµ c¶n trë. Thùc tiÔn triÓn khai cho thÊy Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............5 viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m vÒ qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn c«ng t¸c båi th−êng, GPMB. Bªn c¹nh ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m vÒ qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai, viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ®ã còng cã vai trß rÊt quan träng. KÕt qu¶ kiÓm tra thi hµnh LuËt §Êt ®ai n¨m 2005 cña Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng cho thÊy: nhËn thøc cña ng−êi d©n vµ kÓ c¶ mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé qu¶n lý ®Êt ®ai ë ®Þa ph−¬ng vÒ chÝnh s¸ch ph¸p luËt nh×n chung cßn h¹n chÕ; trong khi ®ã viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn cña c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm ch−a tèt. NhËn thøc ph¸p luËt ch−a ®Õn n¬i ®Õn chèn, thËm chÝ lÖch l¹c cña mét sè c¸n bé qu¶n lý ®Êt ®ai cïng víi viÖc ¸p dông ph¸p luËt cßn thiÕu d©n chñ, kh«ng c«ng khai, c«ng b»ng ë c¸c ®Þa ph−¬ng chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m hiÖu lùc thi hµnh ph¸p luËt, g©y mÊt lßng tin trong nh©n d©n còng nh− c¸c nhµ ®Çu t− vµ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tiÕn ®é GPMB [3]. 2.2.1.2. C«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt §Êt ®ai n»m trong nhãm tµi nguyªn h¹n chÕ cña ViÖt Nam nh−ng l¹i lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong mäi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. V× vËy, viÖc sö dông thËt tèt nguån tµi nguyªn ®Êt kh«ng chØ sÏ quyÕt ®Þnh t−¬ng lai cña nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc mµ cßn lµ sù ®¶m b¶o cho môc tiªu æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ ph¸t triÓn x4 héi. Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®−îc xem lµ mét gi¶i ph¸p tæng thÓ ®Þnh h−íng cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ quyÕt ®Þnh t−¬ng lai cña nÒn kinh tÕ. Th«ng qua quy ho¹ch sö dông ®Êt, Nhµ n−íc can thiÖp vµo c¸c quan hÖ ®Êt ®ai, kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm do lÞch sö ®Ó l¹i hay gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ang ®Æt ra [31]. Th«ng qua viÖc lËp, xÐt duyÖt vµ ®iÒu chØnh quy ho¹ch sö dông ®Êt ®Ó tæ chøc viÖc båi th−êng, GPMB thùc sù trë thµnh sù nghiÖp cña céng ®ång mµ Nhµ n−íc ®ãng vai trß tæ chøc. BÊt kú mét ph−¬ng ¸n båi th−êng, GPMB nµo Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............6 ®Òu dùa trªn mét quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt nh»m ®¹t ®−îc c¸c yªu cÇu nh− lµ ph−¬ng ¸n cã hiÖu qu¶ kinh tÕ - x4 héi cao nhÊt. Quy ho¹ch sö dông ®Êt kh«ng chØ lµ c«ng cô “t¹o cung” cho thÞ tr−êng mµ cßn lµ ph−¬ng tiÖn quan träng nhÊt thùc hiÖn c¸c môc tiªu chÝnh trÞ - x4 héi hãa vÒ c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh trong båi th−êng, GPMB vµ còng lµ c«ng viÖc mµ ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n−íc cã ¶nh h−ëng nhiÒu nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt, ®óng chøc n¨ng nhÊt [31]. Quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt cã t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch båi th−êng ®Êt ®ai trªn hai khÝa c¹nh: - Quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt lµ mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng nhÊt ®Ó thùc hiÖn viÖc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt, mµ theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, viÖc giao ®Êt, cho thuª ®Êt chØ ®−îc thùc hiÖn khi cã quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt ®ã cña ng−êi ®ang sö dông; - Quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng tíi gi¸ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt; tõ ®ã t¸c ®éng tíi gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng. 2.2.1.3. C«ng t¸c ®¨ng ký ®Êt ®ai vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt Theo quy ®Þnh cña c¸c n−íc, ®Êt ®ai lµ mét trong c¸c tµi s¶n ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông. ë n−íc ta, theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai, ng−êi sö dông ®Êt ph¶i ®¨ng ký quyÒn sö dông ®Êt víi c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn vµ ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt lµ chøng th− ph¸p lý kh¼ng ®Þnh quyÒn sö dông ®Êt cña c¸c tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®èi víi nh÷ng m¶nh ®Êt (l« ®Êt) cô thÓ, lµm c¨n cø cho viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp liªn quan tíi quyÒn sö dông ®Êt. Trong c«ng t¸c båi th−êng, GPMB, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t−îng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............7 ®−îc båi th−êng, lo¹i ®Êt, diÖn tÝch ®Êt tÝnh båi th−êng. HiÖn nay, c«ng t¸c ®¨ng ký ®Êt ®ai ë n−íc ta vÉn cßn yÕu kÐm, ®Æc biÖt lµ ®¨ng ký biÕn ®éng vÒ sö dông ®Êt; viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt vÉn ch−a hoµn tÊt. ChÝnh v× vËy mµ c«ng t¸c båi th−êng, GPMB ®4 gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Lµm tèt c«ng t¸c ®¨ng ký ®Êt ®ai, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt th× c«ng t¸c båi th−êng, GPMB sÏ thuËn lîi, tiÕn ®é GPMB nhanh h¬n. 2.2.2. YÕu tè gi¸ ®Êt vµ ®Þnh gi¸ ®Êt Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ang g©y ¸ch t¾c cho c«ng t¸c båi th−êng, GPMB hiÖn nay ®ã lµ gi¸ båi th−êng cho ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi. Gi¸ ®Êt lµ sè tiÒn tÝnh trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt do Nhµ n−íc quy ®Þnh hoÆc ®−îc h×nh thµnh trong giao dÞch vÒ quyÒn sö dông ®Êt [30]. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Êt ®ai hiÖn hµnh th× gi¸ ®Êt ®−îc h×nh thµnh trong c¸c tr−êng hîp sau ®©y: - Do UBND c¸c tØnh, thµnh phè Trung −¬ng (gäi chung lµ UBND cÊp tØnh) quy ®Þnh (c¨n cø vµo nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt vµ khung gi¸ ®Êt do ChÝnh phñ quy ®Þnh) vµ ®−îc c«ng bè c«ng khai vµo ngµy 01 th¸ng 01 hµng n¨m. - Do ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt hoÆc ®Êu thÇu dù ¸n cã sö dông ®Êt. - Do ng−êi sö dông ®Êt tháa thuËn vÒ gi¸ ®Êt víi nh÷ng ng−êi cã liªn quan khi thùc hiÖn c¸c quyÒn chuyÓn nh−îng, cho thuª, cho thuª l¹i quyÒn sö dông ®Êt; gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt. §Ó x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ ®Êt chÝnh x¸c vµ ®óng ®¾n chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ®Þnh gi¸ ®Êt. §Þnh gi¸ ®Êt ®ã lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p kinh tÕ nh»m tÝnh to¸n l−îng gi¸ trÞ cña ®Êt b»ng h×nh th¸i tiÒn tÖ t¹i mét thêi ®iÓm khi chóng tham gia trong mét thÞ tr−êng nhÊt ®Þnh. Hay nãi c¸ch kh¸c, ®Þnh gi¸ ®Êt ®−îc hiÓu lµ sù −íc tÝnh vÒ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt b»ng h×nh th¸i tiÒn tÖ cho mét môc ®Ých cô thÓ ®4 ®−îc x¸c ®Þnh t¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............8 Khi ®Þnh gi¸ ®Êt ng−êi ®Þnh gi¸ ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông cña tõng lo¹i ®Êt t¹i thêi ®iÓm ®Þnh gi¸ ®Ó ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ ®Êt cho phï hîp víi thùc tÕ. HiÖn nay, viÖc ®Þnh gi¸ ®Êt chñ yÕu sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng nh− c¸c n−íc trªn thÕ giíi thùc hiÖn, ®ã lµ ph−¬ng ph¸p so s¸nh trùc tiÕp vµ ph−¬ng ph¸p thu nhËp. Theo TS. Ph¹m §øc Phong [35], gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt lµ th−íc ®o ph¶n ¸nh mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a Nhµ n−íc, ng−êi bÞ thu håi ®Êt vµ nhµ ®Çu t−. Theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, nguyªn t¾c ®Þnh gi¸ ®Êt lµ ph¶i s¸t víi gi¸ thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng. Tuy nhiªn, t×nh h×nh phæ biÕn hiÖn nay lµ gi¸ ®Êt do c¸c ®Þa ph−¬ng quy ®Þnh vµ c«ng bè ®Òu kh«ng theo ®óng nguyªn t¾c ®ã, dÉn tíi nhiÒu tr−êng hîp ¸ch t¾c vÒ båi th−êng ®Êt ®ai vµ ph¸t sinh khiÕu kiÖn. KÕt qu¶ kiÓm tra thi hµnh LuËt §Êt ®ai n¨m 2005 cña Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng cho thÊy trong 17.480 ®¬n tranh chÊp, khiÕu n¹i, tè c¸o vÒ ®Êt ®ai th× cã tíi 12.348 tr−êng hîp lµ khiÕu n¹i vÒ båi th−êng, GPMB (chiÕm 70,64%). Trong c¸c tr−êng hîp khiÕu n¹i vÒ båi th−êng, GPMB th× cã tíi 70% lµ khiÕu n¹i vÒ gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp båi th−êng qu¸ thÊp so víi gi¸ ®Êt chuyÓn nh−îng thùc tÕ trªn thÞ tr−êng hoÆc gi¸ ®Êt ë ®−îc giao t¹i n¬i T§C l¹i qu¸ cao so víi gi¸ ®Êt ë ®4 ®−îc båi th−êng t¹i n¬i bÞ thu håi [2]. Nh− vËy, nÕu c«ng t¸c ®Þnh gi¸ ®Êt ®Ó båi th−êng, GPMB kh«ng ®−îc lµm tèt sÏ lµm cho c«ng t¸c GPMB ¸ch t¾c, dÉn tíi kh«ng cã mÆt b»ng ®Çu t−, lµm chËm tiÕn ®é triÓn khai dù ¸n hoÆc lµm lì c¬ héi ®Çu t−. 2.2.3. ThÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n ThÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n t¸c ®éng vµo c«ng t¸c båi th−êng, GPMB trªn mét sè néi dung chñ yÕu sau: - ThÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n lµ n¬i gi¶i quyÕt quan hÖ vÒ cung - cÇu bÊt ®éng s¶n trong mét thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh. ViÖc h×nh thµnh vµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............9 ph¸t triÓn thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n gãp phÇn gi¶m thiÓu viÖc thu håi ®Êt ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− (do ng−êi ®Çu t− cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu vÒ ®Êt ®ai th«ng qua c¸c giao dÞch trªn thÞ tr−êng); ®ång thêi, ng−êi bÞ thu håi ®Êt cã thÓ tù mua hoÆc thuª ®Êt ®ai, nhµ cöa mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i th«ng qua Nhµ n−íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch T§C vµ båi th−êng. - Gi¸ c¶ cña bÊt ®éng s¶n ®−îc h×nh thµnh trªn thÞ tr−êng vµ nã sÏ t¸c ®éng tíi gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng [4]. 2.3. tæng quan chÝnh s¸ch båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng cña mét sè n−íc trong khu vùc vµ mét sè tæ chøc ng©n hµng. Víi bÊt cø quèc gia nµo trªn thÕ giíi, ®Êt ®ai lµ nguån lùc quan träng, c¬ b¶n cña mäi ho¹t ®éng ®êi sèng kinh tÕ - x4 héi. Khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt phôc vô cho c¸c môc ®Ých cña quèc gia ®4 lµm thay ®æi toµn bé ®êi sèng kinh tÕ cña hµng triÖu ng−êi d©n, ng−êi bÞ ¶nh h−ëng cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng vÒ sè l−îng. §Æc biÖt, ë nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn, ng−êi d©n chñ yÕu sèng b»ng n«ng nghiÖp th× ®ã lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña hä. D−íi ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm trong c«ng t¸c båi th−êng, GPMB cña mét sè n−íc trong khu vùc vµ mét sè tæ chøc ng©n hµng. 2.3.1. In®«nªxia §èi víi In®«nªxia di d©n T§C, båi th−êng thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt v× môc ®Ých ph¸t triÓn cña x4 héi tõ tr−íc ®Õn nay vÉn bÞ coi lµ sù ‘hi sinh” mµ mét sè ng−êi ph¶i chÊp nhËn v× lîi Ých cña céng ®ång. C¸c ch−¬ng tr×nh båi th−êng T§C chØ giíi h¹n trong ph¹m vi båi th−êng theo LuËt cho ®Êt bÞ dù ¸n chiÕm dông, hoÆc cho mét sè Ýt tr−êng hîp thu håi ®Êt ®Ó x©y dùng khu T§C. Tuy nhiªn, quan ®iÓm nh×n nhËn vÒ c«ng t¸c båi th−êng T§C ®ang tõng b−íc thay ®æi, nhËn thøc vÒ hËu qu¶ xÊu cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x4 héi, m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh thu håi ®Êt vµ di d©n, mÆt kh¸c, tõ thùc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............10 tÕ kh¸ch quan vµ sù chuyÓn biÕn vÒ nhËn thøc, ng−êi bÞ ¶nh h−ëng quan t©m ngµy cµng lín vÒ quyÒn lîi vµ phóc lîi cho hä, v× vËy T§C ngµy nay ®−îc xem lµ ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña quèc gia. Kinh nghiÖm thùc tiÔn ®4 gióp cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c chuyªn gia lËp kÕ ho¹ch vµ c¸c nhµ thùc thi ®i ®Õn thèng nhÊt r»ng chi phÝ ph¶i tr¶ cho nh÷ng tæn thÊt do sù thiÕu quan t©m vµ ®Çu t− trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch T§C cã thÓ lín h¬n rÊt nhiÒu chi phÝ T§C ®óng ®¾n. H¬n n÷a, nh÷ng ng−êi bÞ bÇn cïng ho¸, ®Õn mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh sÏ lµ nguyªn nh©n lµm kiÖt quÖ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do vËy, tr¸nh hay gi¶m thiÓu nh÷ng ¶nh h−ëng xÊu trong viÖc di d©n T§C, céng víi viÖc kh«i phôc tho¶ ®¸ng cho nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng, ngoµi viÖc ®¹t ®−îc lîi Ých vÒ mÆt kinh tÕ, cßn ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng ®èi víi hä, ®iÒu nµy gióp cho c¸c chñ thÓ an t©m trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n. T§C ®−îc thùc hiÖn theo ba yÕu tè quan träng: - §Òn bï tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i, nghÒ nghiÖp vµ thu nhËp bÞ mÊt. - Hç trî di chuyÓn trong ®ã cã trî cÊp, bè trÝ n¬i ë míi víi c¸c dÞch vô vµ ph−¬ng tiÖn phï hîp. - Trî cÊp kh«i phôc ®Ó Ýt nhÊt ng−êi bÞ ¶nh h−ëng cã ®−îc møc sèng ®¹t hoÆc gÇn ®¹t so víi møc sèng tr−íc khi cã dù ¸n. §èi víi c¸c dù ¸n cã di d©n T§C, viÖc lËp kÕ ho¹ch, thiÕt kÕ néi dung di d©n lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ngay tõ chu kú ®Çu tiªn cña viÖc lËp dù ¸n ®Çu t− vµ nh÷ng nguyªn t¾c chÝnh ph¶i ®−îc ®Ò cËp ®Õn gåm: - Nghiªn cøu kü ph−¬ng ¸n kh¶ thi cña c¸c dù ¸n ®Ó gi¶m thiÓu viÖc di d©n b¾t buéc, nÕu kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc khi triÓn khai dù ¸n. - Ng−êi bÞ ¶nh h−ëng ph¶i ®−îc båi th−êng vµ hç trî ®Ó triÓn väng kinh tÕ, x4 héi cña hä nãi chung Ýt nhÊt còng thuËn lîi nh− trong tr−êng hîp kh«ng cã dù ¸n: ®Êt ®ai, nhµ cöa, c¬ së h¹ tÇng thÝch hîp vµ c¸c lo¹i båi th−êng kh¸c t−¬ng xøng nh− tr−íc khi cã dù ¸n ph¶i ®−îc cÊp cho Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............11 ng−êi bÞ ¶nh h−ëng. Chó träng ®Õn ng−êi d©n b¶n ®Þa (c¸c dù ¸n n−íc ngoµi), d©n téc thiÓu sè, n«ng d©n v× hä lµ nh÷ng ng−êi cã quyÒn lîi hoÆc quyÒn hoa lîi theo phong tôc ®èi víi ®Êt vµ c¸c tµi s¶n kh¸c bÞ dù ¸n chiÕm dông. - C¸c dù ¸n vÒ T§C ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ ë møc cµng cao cµng tèt, c¸c kÕ ho¹ch T§C ph¶i ®−îc so¹n th¶o vµ x¸c lËp t−¬ng øng víi thêi gian vµ ng©n s¸ch phï hîp, ng−êi di chuyÓn ®−îc h−ëng c¸c c¬ héi vÒ n¬i ë, nguån lùc æn ®Þnh cuéc sèng cµng nhanh cµng tèt. - Ng−êi bÞ ¶nh h−ëng ®−îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ, ®−îc tham kh¶o ý kiÕn chi tiÕt vÒ c¸c ph−¬ng ¸n båi th−êng T§C, ng−êi bÞ ¶nh h−ëng ®−îc hç trî ë møc cao nhÊt vÒ hoµ nhËp céng ®ång d©n c− ®Þa ph−¬ng b»ng c¸ch më réng lîi Ých cña dù ¸n ®Õn c¶ c¸c céng ®ång d©n c− ®Þa ph−¬ng. - C¸c chñ ®Çu t− ®Æc biÖt chó ý ®Õn tÇng líp nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt, trong ®ã cã nh÷ng ng−êi kh«ng hoÆc ch−a cã quyÒn hîp ph¸p vÒ ®Êt ®ai, tµi s¶n, nh÷ng hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ. §ång thêi, cã kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh quyÒn hîp ph¸p cña hä, h¹n chÕ nh÷ng tr−êng hîp coi lý do ng¨n trë båi th−êng T§C lµ viÖc thiÕu quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p. - §Ó kh«ng ngõng c¶i tiÕn sù hç trî cña ng©n hµng víi c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc nh¹y c¶m nµy, ChÝnh phñ In®«nªxia ®4 th«ng qua vµ thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch båi th−êng T§C b¾t buéc. ChÝnh s¸ch nµy nªu râ c¸c môc tiªu vµ ph−¬ng ph¸p, ®Þnh ra c¸c tiªu chuÈn trong ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ng©n hµng khi tham gia ®Çu t− vµo c¸c c«ng tr×nh T§C [33]. 2.3.2. Trung Quèc VÒ ph¸p luËt ®Êt ®ai, Trung Quèc cã nhiÒu nÐt t−¬ng ®ång víi ph¸p luËt ViÖt Nam. Tuy nhiªn nh×n tæng thÓ, viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt cña ng−êi Trung Quèc rÊt cao, viÖc sö dông ®Êt t¹i Trung Quèc thùc sù tiÕt kiÖm. Do ®Êt ®ai thuéc së h÷u Nhµ n−íc nªn kh«ng cã chÝnh s¸ch båi th−êng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............12 thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt, kÓ c¶ ®Êt n«ng nghiÖp, tuy nhiªn tuú tr−êng hîp cô thÓ, Nhµ n−íc sÏ cÊp ®Êt míi cho c¸c chñ sö dông bÞ thu håi ®Êt. Nhµ n−íc chØ båi th−êng cho c¸c c«ng tr×nh g¾n liÒn víi ®Êt khi thu håi ®Êt cña c¸c chñ sö dông. VÒ ph−¬ng thøc båi th−êng thiÖt h¹i, Nhµ n−íc th«ng b¸o cho ng−êi sö dông ®Êt biÕt tr−íc viÖc hä sÏ bÞ thu håi ®Êt trong thêi h¹n mét n¨m. Ng−êi d©n cã quyÒn lùa chän c¸c h×nh thøc båi th−êng thiÖt h¹i b»ng tiÒn hoÆc b»ng nhµ t¹i khu ë míi. T¹i Thñ ®« B¾c Kinh vµ thµnh phè Th−îng H¶i, ng−êi d©n th−êng lùa chän båi th−êng thiÖt h¹i b»ng tiÒn vµ tù t×m chç ë míi phï hîp víi n¬i lµm viÖc cña m×nh. VÒ gi¸ båi th−êng thiÖt h¹i, tiªu chuÈn lµ gi¸ thÞ tr−êng. Møc gi¸ nµy còng ®−îc Nhµ n−íc quy ®Þnh cho tõng khu vùc vµ chÊt l−îng nhµ, ®ång thêi ®−îc ®iÒu chØnh rÊt linh ho¹t cho phï hîp víi thùc tÕ, võa ®−îc coi lµ Nhµ n−íc t¸c ®éng ®iÒu chØnh t¹i chÝnh thÞ tr−êng ®ã. §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp, båi th−êng thiÖt h¹i theo tÝnh chÊt cña ®Êt vµ lo¹i ®Êt (tèt, xÊu). VÒ T§C, c¸c khu T§C vµ c¸c khu nhµ ë ®−îc x©y dùng ®ång bé vµ kÞp thêi, th−êng xuyªn ®¸p øng nhu cÇu nhiÒu lo¹i c¨n hé víi c¸c nhu cÇu sö dông kh¸c nhau. C¸c chñ sö dông ph¶i di chuyÓn ®Òu ®−îc chÝnh quyÒn chó ý ®iÒu kiÖn vÒ viÖc lµm, ®èi víi c¸c ®èi t−îng chÝnh s¸ch x4 héi ®−îc Nhµ n−íc cã chÝnh s¸ch riªng. Khi di dêi thùc hiÖn nguyªn t¾c chç ë míi tèt h¬n chç ë cò. Khu T§C ®−îc quy ho¹ch tæng thÓ (nhµ ë, tr−êng häc, chî), c©n ®èi ®−îc giao th«ng ®éng vµ tÜnh. Trong qu¸ tr×nh båi th−êng, GPMB ph¶i lËp c¸c biÖn ph¸p xö lý ®èi víi viÖc s¾p xÕp båi th−êng khi kh«ng ®¹t ®−îc sù thèng nhÊt, lóc nµy sÏ xö lý theo ph−¬ng thøc tr−íc tiªn lµ dùa vµo träng tµi, sau ®ã theo khiÕu tè. T¹i thµnh phè Th−îng H¶i, tiªu chuÈn s¾p xÕp båi th−êng di dêi nhµ hiÖn nay ®−îc thùc hiÖn theo 3 lo¹i: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............13 - Lo¹i 1: LÊy theo gi¸ thÞ tr−êng cña nhµ ®Êt ®èi víi nhµ bÞ th¸o dêi céng thªm víi “Gi¸ t¨ng thªm nh©n víi diÖn tÝch x©y dùng cña ng«i nhµ bÞ th¸o dì ". - Lo¹i 2: §æi nhµ theo tiªu chuÈn gi¸ trÞ, bè trÝ nhµ lÊy theo gi¸ thÞ tr−êng, gi¸ t−¬ng ®−¬ng víi gi¸ nhµ bÞ th¸o dì, di dêi. - Lo¹i 3: Bè trÝ nhµ theo tiªu chuÈn diÖn tÝch, ®©y lµ tiªu chuÈn mµ chÝnh quyÒn quËn, huyÖn n¬i cã nhµ di dêi lËp ra ®èi víi nh÷ng ng−êi cã khã kh¨n vÒ nhµ ë. Ng−êi bÞ di dêi cã thÓ chän h×nh thøc bè trÝ nhµ ë cho phï hîp. Dùa vµo khu vùc bè trÝ nhµ ë ®Ó t¨ng diÖn tÝch, dùa theo ph©n cÊp tõng vïng trong Thµnh phè. Cµng ra ngo¹i vi hÖ sè t¨ng thªm cµng cao, møc t¨ng thªm cã thÓ lµ 70%, 80% hay 100% [32]. 2.3.3. Th¸i Lan HiÕn ph¸p Th¸i Lan n¨m 1982 quy ®Þnh viÖc tr−ng dông ®Êt cho c¸c môc ®Ých x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, quèc phßng, ph¸t triÓn nguån tµi nguyªn cho ®Êt n−íc, ph¸t triÓn ®« thÞ, c¶i t¹o ®Êt ®ai vµ c¸c môc ®Ých c«ng céng kh¸c ph¶i theo gi¸ thÞ tr−êng cho nh÷ng ng−êi cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tÊt c¶ c¸c thiÖt h¹i do viÖc tr−ng dông g©y ra vµ quy ®Þnh viÖc båi th−êng ph¶i kh¸ch quan cho ng−êi chñ m¶nh ®Êt vµ ng−êi cã quyÒn thõa kÕ tµi s¶n ®ã. Dùa trªn c¸c quy ®Þnh nµy, c¸c ngµnh cã quy ®Þnh chi tiÕt cho viÖc thùc hiÖn tr−ng dông ®Êt cña ngµnh m×nh. N¨m 1987 Th¸i Lan ban hµnh LuËt vÒ tr−ng dông B§S ¸p dông cho viÖc tr−ng dông ®Êt sö dông vµo c¸c môc ®Ých x©y dùng tiÖn Ých c«ng céng, quèc phßng, ph¸t triÓn nguån tµi nguyªn hoÆc c¸c lîi Ých ._.kh¸c cho ®Êt n−íc, ph¸t triÓn ®« thÞ, n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, c¶i t¹o ®Êt ®ai vµo c¸c môc ®Ých c«ng céng. LuËt quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c vÒ tr−ng dông ®Êt, nguyªn t¾c tÝnh gi¸ trÞ båi th−êng c¸c lo¹i tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i. C¨n cø vµo ®ã, tõng ngµnh ®−a ra c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr×nh tù tiÕn hµnh båi th−êng T§C, nguyªn t¾c cô thÓ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ båi th−êng, c¸c b−íc lËp vµ phª duyÖt dù ¸n båi th−êng, thñ tôc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............14 thµnh lËp c¸c c¬ quan, uû ban tÝnh to¸n båi th−êng T§C, tr×nh tù ®µm ph¸n, nhËn tiÒn båi th−êng, quyÒn khiÕu n¹i, quyÒn khëi kiÖn ®−a ra toµ ¸n. VÝ dô: trong ngµnh ®iÖn n¨ng th× c¬ quan ®iÖn lùc Th¸i Lan lµ n¬i cã nhiÒu dù ¸n båi th−êng T§C lín nhÊt n−íc, hä ®4 x©y dùng chÝnh s¸ch riªng víi môc tiªu: “§¶m b¶o cho nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng mét møc sèng tèt h¬n” th«ng qua viÖc cung cÊp c¬ së h¹ tÇng cã chÊt l−îng vµ ®¹t møc tèi ®a nhu cÇu, ®¶m b¶o cho nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng cã thu nhËp cao h¬n vµ ®−îc tham gia nhiÒu h¬n vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x4 héi, v× vËy thùc tÕ ®4 tá ra hiÖu qu¶ khi cÇn thu håi ®Êt trong nhiÒu dù ¸n [33]. 2.3.4. Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) Theo kinh nghiÖm cña c¸c tæ chøc ng©n hµng quèc tÕ th× “... ch×a kho¸ dÉn tíi viÖc båi th−êng T§C hîp lý lµ chÊp nhËn vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn mµ con ng−êi lµ trung t©m chø kh«ng ph¶i chÝnh s¸ch ®Òn bï vËt chÊt ...” [32]. V× vËy, môc tiªu chÝnh s¸ch båi th−êng T§C cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) lµ viÖc båi th−êng T§C sÏ ®−îc gi¶m thiÓu cµng nhiÒu cµng tèt vµ ®−a ra nh÷ng biÖn ph¸p kh«i phôc ®Ó gióp ng−êi bÞ ¶nh h−ëng c¶i thiÖn hoÆc Ýt ra vÉn gi÷ ®−îc møc sèng, kh¶ n¨ng thu nhËp vµ møc ®é s¶n xuÊt nh− tr−íc khi cã dù ¸n. C¸c biÖn ph¸p phôc håi ®−îc cung cÊp lµ båi th−êng theo gi¸ thay thÕ nhµ cöa vµ c¸c kÕt cÊu kh¸c, båi th−êng ®Êt n«ng nghiÖp lµ lÊy ®Êt cã cïng hiÖu suÊt vµ ph¶i thËt gÇn víi ®Êt ®4 bÞ thu håi, båi th−êng ®Êt thæ c− cã cïng diÖn tÝch ®−îc ng−êi bÞ ¶nh h−ëng chÊp nhËn, giao ®Êt T§C víi thêi h¹n ng¾n nhÊt. §èi víi ®Êt ®ai vµ tµi s¶n ®−îc ®Òn bï chÝnh s¸ch cña WB vµ ADB lµ ph¶i båi th−êng theo gi¸ x©y dùng míi ®èi víi tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ quy ®Þnh thêi h¹n båi th−êng T§C hoµn thµnh tr−íc mét th¸ng khi dù ¸n triÓn khai thùc hiÖn. VÒ quyÒn ®−îc t− vÊn vµ tham gia cña c¸c hé bÞ thu håi ®Êt, WB vµ ADB quy ®Þnh c¸c th«ng tin vÒ dù ¸n còng nh− chÝnh s¸ch båi th−êng T§C cña dù ¸n ph¶i th«ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............15 b¸o ®Çy ®ñ, c«ng khai ®Ó tham kh¶o ý kiÕn, hîp t¸c vµ t×m mäi c¸ch tháa m4n nhu cÇu chÝnh ®¸ng cña hä trong suèt qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch båi th−êng T§C cho tíi khi thùc hiÖn c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch gi¶i to¶ thu håi ®Êt ®−îc thùc hiÖn sau khi ®4 héi ý víi ng−êi bÞ thu håi ®Êt. ViÖc lËp kÕ ho¹ch cho c«ng t¸c båi th−êng T§C ®−îc WB vµ ADB coi lµ ®iÒu b¾t buéc trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n. Møc ®é chi tiÕt cña kÕ ho¹ch phô thuéc vµo sè l−îng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng vµ møc ®é t¸c ®éng cña dù ¸n. KÕ ho¹ch båi th−êng T§C ph¶i ®−îc coi lµ mét phÇn cña ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn cô thÓ, cung cÊp ®Çy ®ñ nguån vèn vµ c¬ héi cho c¸c hé bÞ ¶nh h−ëng. Ngoµi ra cßn ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sao cho ng−êi bÞ di chuyÓn hoµ nhËp ®−îc víi céng ®ång míi. §Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nµy, nguån tµi chÝnh vµ vËt chÊt cho viÖc di d©n lu«n ®−îc chuÈn bÞ s½n. 2.4. Nghiªn cøu chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− ë ViÖt Nam 2.4.1. Tr−íc khi cã LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn, trong mçi kiÓu Nhµ n−íc, tuú theo t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x4 héi vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm truyÒn thèng, huyÕt thèng, tËp tôc… mµ c¸c h×nh thøc së h÷u ®Êt ®ai lu«n ®−îc giai cÊp thèng trÞ chó träng. Ngay tõ thêi kú ph¸t triÓn Nhµ n−íc Trung −¬ng tËp quyÒn ®Õn thêi NguyÔn, chÝnh s¸ch båi th−êng cho ng−êi bÞ thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®4 ®−îc x¸c lËp vµ chñ yÕu tËp trung vµo båi th−êng cho ruéng ®Êt canh t¸c, ®Êt ë kh«ng ®−îc quan t©m nhiÒu so víi c¸c lo¹i ®Êt kh¸c. H×nh thøc båi th−êng chñ yÕu b»ng tiÒn, møc båi th−êng ®−îc quy ®Þnh chÆt chÏ, t−¬ng xøng víi nh÷ng thiÖt h¹i cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt. Khi thùc d©n Ph¸p x©m l−îc n−íc ta, chóng thùc hiÖn chÝnh s¸ch lËp ®ån ®iÒn, ban hµnh mét sè HiÖp −íc, NghÞ ®Þnh (HiÖp −íc Paten«tre 1884, NghÞ ®Þnh 07 th¸ng 7 n¨m 1888 cña Toµn quyÒn Richaud, NghÞ ®Þnh cña toµn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............16 quyÒn §«ng D−¬ng ngµy 13 th¸ng ch¹p n¨m 1913 …) bÊt b×nh ®¼ng ®Ó chiÕm h÷u ®Êt ®ai vµ khai th¸c tµi nguyªn cña ®Êt n−íc ta [37]. Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8/1945, HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ (1946) chØ râ: "NhiÖm vô cña d©n téc ta trong giai ®o¹n nµy lµ nh»m b¶o toµn l4nh thæ giµnh ®éc lËp hoµn toµn vµ kiÕn thiÕt quèc gia trªn nÒn t¶ng d©n chñ ...". Víi môc tiªu ng−êi cµy cã ruéng, ngµy 04 th¸ng 12 n¨m 1953, LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt ra ®êi nh»m thñ tiªu quyÒn chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña thùc d©n Ph¸p vµ tay sai b¸n n−íc ë ViÖt Nam, xãa bá chÕ ®é phong kiÕn vÒ chiÕm h÷u ruéng ®Êt, thùc hiÖn chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña n«ng d©n, ®ång thêi tÞch thu, tr−ng thu, tr−ng mua ruéng. Cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt hoµn thµnh, n«ng d©n cã quyÒn së h÷u ruéng ®Êt ®−îc chia cÊp. Ngay sau khi hoµ b×nh ®−îc lËp l¹i ë miÒn B¾c (1954), §¶ng vµ Nhµ n−íc ®4 kh¼ng ®Þnh con ®−êng tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam lµ x©y dùng chñ nghÜa x4 héi ë miÒn B¾c vµ ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam. §Ó ®¸p øng nhiÖm vô x©y dùng ®Êt n−íc trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, ngµy 14 th¸ng 4 n¨m 1959, Héi ®ång ChÝnh phñ (nay lµ ChÝnh phñ) ®4 ban hµnh NghÞ ®Þnh 151/TTg quy ®Þnh thÓ lÖ t¹m thêi vÒ tr−ng dông ruéng ®Êt. §©y cã thÓ coi lµ v¨n b¶n ph¸p quy ®Çu tiªn liªn quan tíi båi th−êng vµ T§C b¾t buéc ë ViÖt Nam. TiÕp sau ®ã, Liªn Bé ñy ban KÕ ho¹ch Nhµ n−íc vµ Bé Néi vô ban hµnh Th«ng t− Liªn bé sè 1424/TTLB ngµy 06 th¸ng 7 n¨m 1959 h−íng dÉn viÖc thi hµnh NghÞ ®Þnh 151/TTg víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n nh− ph¶i ®¶m b¶o kÞp thêi vµ ®ñ diÖn tÝch cÇn thiÕt cho x©y dùng, ®ång thêi chiÕu cè ®óng møc quyÒn lîi vµ ®êi sèng cña ng−êi cã ruéng ®Êt; nh÷ng ng−êi cã ruéng ®Êt bÞ tr−ng dông ®−îc båi th−êng vµ trong tr−êng hîp cÇn thiÕt ®−îc gióp gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm; chØ ®−îc tr−ng dông sè ruéng ®Êt thËt cÇn thiÕt, kh«ng ®−îc tr−ng dông thõa, hÕt søc tiÕt kiÖm ruéng ®Êt cµy cÊy trång trät; hÕt søc tr¸nh nh÷ng n¬i d©n c− ®«ng ®óc, nghÜa trang liÖt sÜ, nhµ thê, chïa, ®Òn; nh÷ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............17 ng−êi cã ruéng ®Êt tr−ng dông cÇn ®−îc b¸o tr−íc mét thêi gian lµ hai th¸ng ®Ó kÞp di chuyÓn. Khi tr−ng dông ruéng ®Êt, Nhµ n−íc x¸c ®Þnh, c¸ch båi th−êng tèt nhÊt lµ vËn ®éng n«ng d©n ®iÒu chØnh hoÆc nh−îng ruéng ®Êt cho ng−êi bÞ tr−ng dông ®Ó hä tiÕp tôc s¶n xuÊt. Tr−êng hîp kh«ng lµm ®−îc nh− vËy, vÒ ®Êt sÏ ®−îc båi th−êng b»ng tiÒn tõ 1 - 4 n¨m s¶n l−îng th−êng niªn cña ruéng ®Êt bÞ tr−ng dông. Møc båi th−êng c¨n cø vµo thùc tÕ ë mçi n¬i, ®êi sèng cña nh©n d©n cao hay thÊp, ruéng ®Êt Ýt hay nhiÒu, tèt hay xÊu mµ ®Þnh. Cã thÓ nãi, NghÞ ®Þnh sè 151/TTg ra ®êi phÇn nµo ®¸p øng nhu cÇu tr−ng dông ruéng ®Êt trong nh÷ng n¨m 1960. Tuy nhiªn, NghÞ ®Þnh nµy ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ møc båi th−êng mµ chñ yÕu dùa vµo sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn. Ngµy 11 th¸ng 01 n¨m 1970, Thñ t−íng ChÝnh phñ ban hµnh Th«ng t− 1792/TTg quy ®Þnh mét sè ®iÓm t¹m thêi vÒ båi th−êng nhµ cöa, ®Êt ®ai, c©y cèi l−u niªn, c¸c hoa mµu cho nh©n d©n ë nh÷ng vïng x©y dùng kinh tÕ, më réng thµnh phè. Nguyªn t¾c båi th−êng theo quy ®Þnh cña Th«ng t− 1972/TTg lµ ph¶i b¶o ®¶m tho¶ ®¸ng quyÒn lîi kinh tÕ cña c¸c hîp t¸c x4 vµ cña nh©n d©n, nh−ng còng kh«ng v× thiªn lÖch vÒ phÝa nh©n d©n mµ Nhµ n−íc ph¶i båi th−êng qu¸. VÒ thÓ thøc båi th−êng, tr−íc hÕt lµ c¸c ngµnh, c¸c c¬ quan x©y dùng ph¶i ®Õn liªn hÖ víi chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®Ó tiÕn hµnh th−¬ng l−îng víi nh©n d©n, c¨n cø vµo tµi s¶n hiÖn cã hoÆc hoa mµu, c«ng søc bá ra khai ph¸ vµ ph©n lo¹i ®Êt ®ai cña ®Þa ph−¬ng mµ ®Þnh gi¸ båi th−êng cho phï hîp. MÆc dï chÝnh s¸ch båi th−êng vÒ ®Êt ch−a ®−îc quy ®Þnh trong luËt vµ thÓ chÕ thµnh mét chÝnh s¸ch ®Çy ®ñ, song quy ®Þnh vÒ båi th−êng khi nhµ n−íc tr−ng dông ®Êt t¹i Th«ng t− 1792/TTg ®4 cã sù thay ®æi so víi NghÞ ®Þnh 151/TTg, tõ “chiÕu cè ®óng møc quyÒn lîi vµ ®êi sèng cña nh÷ng ng−êi cã ruéng ®Êt bÞ tr−ng dông” tr−íc ®©y sang “®¶m b¶o tháa ®¸ng quyÒn lîi kinh tÕ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............18 cña HTX vµ cña nh©n d©n”, ®ång thêi nh÷ng quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 151/TTg tr−íc ®©y chØ cã tÝnh nguyªn t¾c th× ®Õn Th«ng t− sè 1792-TTg ®4 ®−îc quy ®Þnh cô thÓ møc båi th−êng nhµ ë, ®Êt ®ai, c©y l©u n¨m, hoa mµu trªn ®Êt. Sau khi gi¶i phãng miÒn Nam, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, HiÕn ph¸p n¨m 1980 ra ®êi, b−íc ®Çu t¹o ra sù ®æi míi vÒ nhËn thøc còng nh− ph−¬ng thøc qu¶n lý kinh tÕ. §iÒu 19 cña HiÕn ph¸p kh¼ng ®Þnh ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n, nh−ng sù ph¸t triÓn kinh tÕ vÉn dùa trªn c¬ së chÕ ®é bao cÊp. VÒ ®Êt ®ai, ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh ®Êt cã gi¸ vµ kh«ng cho phÐp ®Êt ®ai tham gia chuyÓn dÞch d©n sù (®iÒu nµy thÓ hiÖn trong QuyÕt ®Þnh sè 201/CP ngµy 01 th¸ng 7 n¨m 1980 cña Héi ®ång ChÝnh phñ). Khi cã nhu cÇu sö dông ®Êt, Nhµ n−íc sÏ cÊp ®Êt vµ kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt, cÇn bao nhiªu, Nhµ n−íc cÊp bÊy nhiªu, quan hÖ ®Êt ®ai gi÷a Nhµ n−íc víi ng−êi sö dông ®Êt ®¬n thuÇn chØ lµ quan hÖ “giao - thu”. LuËt §Êt ®ai 1987 ra ®êi dùa trªn quy ®Þnh ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý, khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó phôc vô cho c¸c môc ®Ých c«ng céng, ng−êi sö dông ®Êt kh«ng ®−îc Nhµ n−íc båi th−êng b»ng ®Êt, chØ ®−îc båi th−êng b»ng tiÒn, tµi s¶n hoa mµu cã trªn diÖn tÝch ®Êt bÞ thu håi. Ngµy 31 th¸ng 5 n¨m 1990, Héi ®ång Bé tr−ëng ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 186/H§BT vÒ båi th−êng thiÖt h¹i ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt cã rõng khi chuyÓn sang sö dông vµo môc ®Ých kh¸c. Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 186/H§BT th× mäi tæ chøc, c¸ nh©n ®−îc giao ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt cã rõng ®Ó sö dông vµo môc ®Ých kh¸c ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt cã rõng cho Nhµ n−íc. Kho¶n tiÒn båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt cã rõng mµ ng−êi ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt ph¶i nép ®−îc ®iÒu tiÕt vÒ ng©n s¸ch Trung −¬ng 30%, cßn l¹i 70% thuéc ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng ®Ó sö dông vµo viÖc khai hoang, phôc ho¸, c¶i t¹o ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Þnh canh, ®Þnh c− cho nh©n d©n Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............19 vïng bÞ lÊy ®Êt. Ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi chØ ®−îc båi th−êng thiÖt h¹i tµi s¶n trªn ®Êt, trong lßng ®Êt. NÕu Nhµ n−íc thu håi vµo ®Êt lµm nhµ ë, viÖc båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt kh«ng ®−îc ®Æt ra vµ ng−êi bÞ thu håi ®Êt lµm nhµ ë sÏ ph¶i tù lo liÖu. Tãm l¹i, do thêi kú nµy ®Êt ®ai ch−a ®−îc thõa nhËn lµ cã gi¸ cho nªn c¸c chÝnh s¸ch båi th−êng, GPMB cßn cã nhiÒu h¹n chÕ, thÓ hiÖn trong c¸ch tÝnh gi¸ trÞ båi th−êng, ph−¬ng thøc thùc hiÖn. Tuy nhiªn, nh×n nhËn mét c¸ch c«ng b»ng th× nh÷ng chÝnh s¸ch nµy còng ®4 ®ãng vai trß tÝch cùc trong viÖc GPMB ®Ó dµnh ®Êt cho viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh quan träng trong hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ban ®Çu cña ®Êt n−íc. 2.4.2. Thêi kú 1993 ®Õn 2003 HiÕn ph¸p 1992 ®Æt nÒn mãng cho viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch båi th−êng, GPMB qua nh÷ng ®iÒu, kho¶n quy ®Þnh cô thÓ nh− sau: - §iÒu 17: “§Êt ®ai.. thuéc së h÷u toµn d©n”. - §iÒu 23: “… Trong tr−êng hîp thËt cÇn thiÕt v× lý do quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, Nhµ n−íc tr−ng mua hoÆc tr−ng dông cã båi th−êng tµi s¶n cña c¸ nh©n hoÆc tæ chøc theo thêi gi¸ thÞ tr−êng”. Trªn c¬ së HiÕn ph¸p 1992, LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 ®−îc Quèc héi th«ng qua vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 15 th¸ng 10 n¨m 1993. Víi quy ®Þnh “®Êt cã gi¸” vµ ng−êi sö dông ®Êt cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô, ®©y lµ sù ®æi míi cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi c«ng t¸c båi th−êng, GPMB cña LuËt §Êt ®ai n¨m 1993. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ båi th−êng, GPMB cña LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 ®4 thu ®−îc nh÷ng thµnh tùu quan träng trong giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn, nh−ng cµng vÒ sau, do sù chuyÓn biÕn mau lÑ cña t×nh h×nh kinh tÕ x4 héi, nã ®4 dÇn mÊt ®i vai trß lµm ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh tèc ®é GPMB, ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh, ®ång thêi b¶o ®¶m Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............20 quyÒn lîi hîp ph¸p cña ng−êi sö dông ®Êt, LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt §Êt ®ai ®4 ®−îc th«ng qua ngµy 29 th¸ng 6 n¨m 2001. §Ó cô thÓ hãa c¸c quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2001, nhiÒu v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch båi th−êng, GPMB ®4 ®−îc ban hµnh, bao gåm: - NghÞ ®Þnh sè 90/CP ngµy 17 th¸ng 9 n¨m 1994 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ viÖc båi th−êng thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých an ninh, quèc phßng, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng. - NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP ngµy 24 th¸ng 4 n¨m 2004 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc båi th−êng thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng; thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 90/CP nãi trªn. - Th«ng t− 145/1998/TT- BTC ngµy 4 th¸ng 11 n¨m 1998 cña Bé Tµi chÝnh h−íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP ngµy 24 th¸ng 4 n¨m 2004 cña ChÝnh phñ. * ChÝnh s¸ch båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP vµ Th«ng t− sè 145/1998/TT-BTC: NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP vµ Th«ng t− sè 145/1998/TT-BTC ®4 quy ®Þnh râ ph¹m vi ¸p dông båi th−êng thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt, ®èi t−îng ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i, ®èi t−îng ®−îc båi th−êng thiÖt h¹i, ph¹m vi båi th−êng thiÖt h¹i vµ c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt, tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt, viÖc lËp khu T§C còng nh− viÖc tæ chøc thùc hiÖn. VÒ ph¹m vi ¸p dông: chÝnh s¸ch båi th−êng, GPMB theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP vµ Th«ng t− sè 145/1998/TT-BTC ¸p dông chung cho mäi tr−êng hîp bÞ Nhµ n−íc thu håi ®Êt. §©y lµ mét ®iÓm kh¸c so víi NghÞ ®Þnh sè 90/CP. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............21 §èi t−îng ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i: ng−êi sö dông ®Êt ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt cã tr¸ch nhiÖm båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt vµ tµi s¶n cho ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi ®Ó giao hoÆc cho m×nh thuª. §èi t−îng ®−îc båi th−êng thiÖt h¹i: ph¶i lµ ng−êi cã quyÒn sö dông ®Êt, ng−êi së h÷u tµi s¶n hîp ph¸p theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ph¹m vi båi th−êng thiÖt h¹i, gåm: - Båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt cho toµn bé diÖn tÝch ®Êt thu håi. - Båi th−êng thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n hiÖn cã. - Trî cÊp ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cho nh÷ng ng−êi ph¶i di chuyÓn chç ë, di chuyÓn ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh. - Tr¶ chi phÝ chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp cho ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi. - Tr¶ c¸c chi phÝ phôc vô trùc tiÕp cho viÖc tæ chøc thùc hiÖn båi th−êng, di chuyÓn, GPMB. VÒ nguyªn t¾c båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt: khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt th× tïy tõng tr−êng hîp cô thÓ mµ ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi ®−îc båi th−êng b»ng tiÒn, nhµ ë hoÆc b»ng ®Êt. Khi båi th−êng b»ng ®Êt hoÆc nhµ ë mµ cã sù chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ th× ng−êi ®−îc båi th−êng ®−îc nhËn hoÆc ph¶i tr¶ l¹i phÇn chªnh lÖch gi¸ trÞ ®ã b»ng tiÒn. VÒ ®iÒu kiÖn ®−îc båi th−êng: do chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Nhµ n−íc ViÖt Nam qua c¸c thêi kú lÞch sö cã nhiÒu thay ®æi vµ do cßn nhiÒu bÊt cËp trong c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông ®Êt, NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP ®4 quy ®Þnh rÊt cô thÓ, chi tiÕt c¸c tr−êng hîp ®−îc båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt, vÒ tµi s¶n. VÒ gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh båi th−êng thiÖt h¹i: gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh båi th−êng thiÖt h¹i ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ ®Êt cña ®Þa ph−¬ng ban hµnh theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ nh©n víi hÖ sè K ®Ó ®¶m b¶o gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng phï hîp víi kh¶ n¨ng sinh lîi vµ gi¸ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt ë ®Þa ph−¬ng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............22 VÒ chÝnh s¸ch hç trî: thùc tÕ, khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt cña ng−êi ®ang sö dông ®Êt æn ®Þnh, l©u dµi, hËu qu¶ lµ ng−êi d©n bÞ mÊt ®Êt ë, mÊt t− liÖu s¶n xuÊt, nhiÒu tr−êng hîp ph¶i di chuyÓn chç ë, ®êi sèng cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt gÆp nhiÒu khã kh¨n, nªn viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®Ó kh«i phôc thu nhËp, c¶i thiÖn møc sèng cña nh÷ng ng−êi BAH lµ rÊt cÇn thiÕt. ChÝnh s¸ch hç trî quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP bao gåm: - Hç trî ®Ó æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, chi phÝ ®µo t¹o chuyÓn nghÒ. - Trî cÊp ngõng viÖc cho c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt kinh doanh ®Õn lóc s¶n xuÊt kinh doanh trë l¹i ho¹t ®éng b×nh th−êng. - Trî cÊp chi phÝ di chuyÓn, hç trî t¹o lËp chç ë míi ®èi víi ng−êi ®ang sö dông nhµ ë thuéc së h÷u Nhµ n−íc, th−ëng tiÕn ®é. - Hç trî cho c¸c ®èi t−îng chÝnh s¸ch. VÒ T§C: chÝnh s¸ch T§C ®−îc ®Ò cËp ®Çy ®ñ h¬n so víi c¸c NghÞ ®Þnh tr−íc ®ã, viÖc Nhµ n−íc chuÈn bÞ ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lËp khu T§C (bao gåm quü ®Êt, quü nhµ ë vµ quü tiÒn mÆt) lµ mét phÇn ®¶m b¶o cho c«ng t¸c GPMB thùc hiÖn nhanh chãng. LËp khu T§C ®−îc cô thÓ ho¸ mét ch−¬ng riªng trong NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP, bao gåm quy ®Þnh thÈm quyÒn phª duyÖt lËp khu T§C, ®iÒu kiÖn b¾t buéc ph¶i cã khu T§C, nguyªn t¾c bè trÝ ®Êt ë cho c¸c hé gia ®×nh t¹i khu T§C vµ nguån vèn x©y dùng khu T§C, ngoµi ra cßn cã mét sè quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch hç trî lËp khu T§C, gãp phÇn kh«i phôc cuéc sèng cña ng−êi d©n trong vïng gi¶i to¶. LËp khu T§C thÓ hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi cña Nhµ n−íc vÒ quan ®iÓm vµ môc tiªu lÊy con ng−êi lµm träng t©m trong qu¸ tr×nh båi th−êng thiÖt h¹i ®èi víi ng−êi bÞ thu håi ®Êt. VÒ tæ chøc thùc hiÖn: nÕu nh− c¸c v¨n b¶n tr−íc ®©y míi chØ quan t©m ®Õn néi dung båi th−êng cho ®Êt bÞ thu håi vµ c¸c tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt bÞ thu håi, th× NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP ®4 cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ c«ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............23 t¸c tæ chøc thùc hiÖn, tr¸ch nhiÖm cña UBND c¸c cÊp vµ Héi ®ång båi th−êng, GPMB cÊp huyÖn trong viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn c«ng t¸c båi th−êng, GPMB vµ T§C cña c¸c dù ¸n nh− lËp ph−¬ng ¸n båi th−êng, x¸c ®Þnh møc båi th−êng hoÆc trî cÊp cho tõng tæ chøc hé gia ®×nh, c¸ nh©n vµ tæ chøc thùc hiÖn båi th−êng theo ph−¬ng ¸n ®−îc phª duyÖt. C¸c quy ®Þnh nµy ®4 gióp cho c¸c ®Þa ph−¬ng cã sù chñ ®éng trong viÖc lùa chän ph−¬ng ¸n båi th−êng phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x4 héi, quü ®Êt, tËp qu¸n cña ®Þa ph−¬ng. Nh×n chung, trong thêi kú 1993 – 2003, chÝnh s¸ch thu håi ®Êt vµ båi th−êng, GPMB ®4 cã nh÷ng tiÕn bé nh»m ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc ta. Tuy nhiªn, c¬ chÕ båi th−êng, GPMB khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt trong thêi kú nµy vÉn cßn cã mét sè nh−îc ®iÓm nh− sau: - VÊn ®Ò x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh båi th−êng cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt ch−a ®−îc quy ®Þnh ch−a theo mét chuÈn mùc nhÊt qu¸n; cã nhiÒu quyÕt ®Þnh cña UBND c¸c tØnh vÒ gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh båi th−êng cßn thiÕu c¬ së; gi¸ ®Êt do c¸c ®Þa ph−¬ng quy ®Þnh hÇu hÕt ®Òu thÊp h¬n gi¸ ®Êt trªn thÞ tr−êng; ng−êi bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp th−êng chÞu thiÖt thßi, ng−êi bÞ thu håi ®Êt phi n«ng nghiÖp th−êng ®−îc lîi. - ViÖc thu håi ®Êt ®−îc tiÕn hµnh theo dù ¸n, c«ng tr×nh ®4 ®−îc phª duyÖt nªn ng−êi bÞ thu håi ®Êt coi ®Êt ®ang sö dông vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp nh− ®Êt phi n«ng nghiÖp theo dù ¸n ®ang triÓn khai vµ th−êng dÉn ®Õn viÖc so b× gi¸ båi th−êng ®Êt víi gi¸ ®Êt phi n«ng nghiÖp. - Nhµ ®Çu t− dù ¸n, c«ng tr×nh th−êng ph¶i lµm viÖc víi rÊt nhiÒu ®èi t¸c ®Ó thùc hiÖn viÖc båi th−êng, GPMB; cã tr−êng hîp ph¶i lµm viÖc víi UBND c¶ ba cÊp tØnh, huyÖn, x4, lµm viÖc víi Ban båi th−êng, GPMB vµ lµm viÖc víi ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi. - Thu håi ®Êt nh−ng kh«ng −u tiªn tr¶ b»ng ®Êt mµ chñ yÕu lµ tr¶ b»ng tiÒn; nhiÒu tr−êng hîp ph¶i T§C cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt nh−ng ch−a ®−îc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............24 gi¶i quyÕt tháa ®¸ng, ®iÒu kiÖn cña c¸c khu T§C kh«ng b»ng khu d©n c− ®4 thu håi. 2.4.3. Tõ khi cã LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®−îc Quèc héi th«ng qua vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01 th¸ng 7 n¨m 2004. §Ó h−íng dÉn viÖc båi th−êng, hç trî, T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, ngµnh ®4 ban hµnh c¸c v¨n b¶n sau: - NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ngµy 3 th¸ng 12 n¨m 2004 cña ChÝnh phñ vÒ båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt. - NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP ngµy 16 th¸ng 11 n¨m 2004 cña ChÝnh phñ vÒ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. - NghÞ ®Þnh sè 17/2006/N§-CP ngµy 27 th¸ng 01 n¨m 2006 cña ChÝnh phñ vÒ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña c¸c NghÞ ®Þnh h−íng dÉn thi hµnh LuËt §Êt ®ai vµ NghÞ ®Þnh sè 187/2004/N§-CP vÒ viÖc chuyÓn c«ng ty Nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. - NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP ngµy 25 th¸ng 5 n¨m 2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung vÒ viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, thu håi ®Êt, thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt, tr×nh tù, thñ tôc båi th−êng, hç trî, T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai. - NghÞ ®Þnh sè 123/2007/N§-CP ngµy 27 th¸ng 7 n¨m 2007 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP ngµy 16 th¸ng 11 n¨m 2004 cña ChÝnh phñ vÒ ph−¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. - NghÞ ®Þnh sè 69/2009/N§-CP ngµy 13 th¸ng 8 n¨m 2009 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung vÒ quy ho¹ch sö dông ®Êt, gi¸ ®Êt, thu håi ®Êt, båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c−. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............25 - Th«ng t− sè 116/2004/TT-BTC ngµy 07 th¸ng 12 n¨m 2004 cña Bé Tµi chÝnh h−íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ngµy 3 th¸ng 12 n¨m 2004 cña ChÝnh phñ vÒ båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt. - Th«ng t− sè 06/2007/TT-BTNMT ngµy 02 th¸ng 7 n¨m 2007 cña Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng h−íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP. - Th«ng t− sè 145/2007/TT-BTC ngµy 06 th¸ng 12 n¨m 2007 cña Bé Tµi chÝnh h−íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP vµ NghÞ ®Þnh sè 123/2007/N§-CP. - Th«ng t− liªn tÞch sè 14/2008/TTLT-BTC-BTNMT ngµy 31 th¸ng 01 n¨m 2008 cña Bé Tµi chÝnh, Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng h−íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP. - Th«ng t− sè 14/2009/TT-BTNMT ngµy 01 th¸ng 10 n¨m 2009 cña Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng quy ®Þnh chi tiÕt vÒ båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− vµ tr×nh tù, thñ tôc thu håi ®Êt, giao ®Êt, cho thuª ®Êt. C¸c NghÞ ®Þnh vµ Th«ng t− nªu trªn ®4 quy ®Þnh cô thÓ vÒ båi th−êng, hç trî, T§C, GPMB nh− sau: - Quy ®Þnh nh÷ng tr−êng hîp Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ; tr¸ch nhiÖm cña ñy ban nh©n d©n c¸c cÊp ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp nhµ ®Çu t− tháa thuËn víi ng−êi sö dông ®Êt. - Quy ®Þnh ph¹m vi, lo¹i ®Êt ®Ó tÝnh båi th−êng: + Quy ®ịnh vÒ gi¶i quyÕt c¸c tr−êng hîp ®ang sö dông ®Êt nh−ng kh«ng cã mét trong c¸c lo¹i giÊy tê vÒ ®Êt ®ai. + C¨n cø x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ ®Êt sö dông do vi ph¹m, lÊn, chiÕm kh«ng ®−îc båi th−êng vÒ ®Êt. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............26 + Ph¹m vi, giíi h¹n ®Êt n«ng nghiÖp xen kÏ trong khu d©n c− vµ ®Êt v−ên, ao liÒn kÒ víi ®Êt ë ®Ó ®−îc hç trî vÒ ®Êt ë khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt. - Quy ®Þnh vÒ gi¸ ®Êt, ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt: + X¸c ®Þnh l¹i gi¸ ®Êt cho phï hîp víi thÞ tr−êng ®èi víi tr−êng hîp gi¸ ®Êt do UBND cÊp tØnh quy ®Þnh vµ c«ng bè ch−a s¸t víi gi¸ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt thùc tÕ trªn thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng. + Quy ®Þnh më réng khung gi¸, n©ng møc gi¸ tèi ®a cña khung gi¸ mét sè lo¹i ®Êt (c¸c lo¹i ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt ë vµ ®Êt s¶n xuÊt kinh doanh phi n«ng nghiÖp t¹i n«ng th«n) t¨ng thªm 50%. + Quy ®Þnh c¬ chÕ ®Þnh gi¸ ®Êt båi th−êng dùa trªn kÕt qu¶ t− vÊn gi¸ ®Êt cña tæ chøc dÞch vô t− vÊn gi¸ ®Êt, cã sù thÈm ®Þnh cña Së Tµi chÝnh. - Quy ®Þnh vÒ hç trî, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt: + Tr−êng hîp hé gia ®×nh, c¸ nh©n bÞ thu håi ®Êt cã møc sèng thuéc diÖn hé nghÌo th× ®−îc hç trî ®Ó v−ît qua hé nghÌo. + Tr−êng hîp hé gia ®×nh, c¸ nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bÞ thu håi trªn 30% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp mµ kh«ng ®−îc Nhµ n−íc båi th−êng b»ng ®Êt n«ng nghiÖp t−¬ng øng ®−îc hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp vµ t¹o viÖc lµm b»ng c¸ch giao ®Êt ®Ó lµm mÆt b»ng s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh dÞch vô phi n«ng nghiÖp. - Quy ®Þnh hé gia ®×nh, c¸ nh©n cã ®Êt bÞ thu håi ®−îc giao ®Êt T§C mµ cã nguyÖn väng ghi nî th× ®−îc ghi nî tiÒn sö dông ®Êt trªn giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. NghÞ ®Þnh sè 69/2009/N§-CP võa ®−îc ChÝnh phñ ban hµnh, ®4 quy ®Þnh nhiÒu chÝnh s¸ch míi nh»m gi¶i quyÕt c¸c v−íng m¾c trong båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng, trong ®ã tËp trung n©ng cao møc hç trî cho ng−êi cã ®Êt n«ng nghiÖp bÞ thu håi nh−: ®Êt v−ên, ao xen kÏ khu d©n c− hoÆc trong cïng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............27 thöa ®Êt cã nhµ ë riªng lÎ, ngoµi viÖc ®−îc båi th−êng theo gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m cßn ®−îc hç trî thªm 30-70% gi¸ ®Êt ë trong khu vùc; ®Êt n«ng nghiÖp xen kÏ khu d©n c− ®−îc hç trî thªm 20-50% gi¸ ®Êt ë trong khu vùc. Ngoµi ra, n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt sÏ ®−îc hç trî chuyÓn nghÒ b»ng 1,5-5 lÇn ®Êt n«ng nghiÖp… §ång thêi, NghÞ ®Þnh còng quy ®Þnh viÖc lËp Quü ph¸t triÓn ®Êt trªn c¬ së trÝch tõ 30-50% nguån thu hµng n¨m tõ tiÒn sö dông ®Êt, tiÒn thuª ®Êt ®Ó phôc vô nhiÖm vô t¹o quü ®Êt, chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt, ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt; båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng; ph¸t triÓn khu t¸i ®Þnh c− nh»m ®¶m b¶o vai trß cña Nhµ n−íc trong viÖc æn ®Þnh x4 héi th«ng qua chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt tµi nguyªn ®Êt ®ai sÏ gãp phÇn lµm hµi hßa c¸c lîi Ých gi÷a Nhµ n−íc vµ c¸c chñ thÓ sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Êt ®ai. Nhµ n−íc cã thÓ chñ ®éng mua l¹i diÖn tÝch ®Êt cña c¸c doanh nghiÖp thuéc diÖn ph¶i di dêi ra khái c¸c ®« thÞ do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g©y « nhiÔm m«i tr−êng ®Ó bæ sung vµo quü ®Êt phôc vô môc tiªu chÝnh s¸ch x4 héi [12]. VÒ c¬ b¶n, chÝnh s¸ch båi th−êng, GPMB theo LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®4 kÕ thõa nh÷ng −u ®iÓm cña chÝnh s¸ch trong thêi kú tr−íc, ®ång thêi cã nh÷ng ®æi míi nh»m gãp phÇn th¸o gì c¸c v−íng m¾c trong viÖc båi th−êng, GPMB hiÖn nay. VÒ viÖc thùc hiÖn thu håi ®Êt vµ båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng: Nhµ n−íc chØ thùc hiÖn thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo c¸c môc ®Ých nh− x©y dùng khu c«ng nghiÖp, khu c«ng nghÖ cao, khu kinh tÕ vµ c¸c dù ¸n ®Çu t− lín theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ; ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh nhá lÎ phï hîp víi quy ho¹ch sö dông ®Êt ®4 ®−îc xÐt duyÖt th× nhµ ®Çu t− ®−îc nhËn chuyÓn nh−îng, thuª quyÒn sö dông ®Êt, nhËn gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt cña tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n mµ Nhµ n−íc kh«ng thùc hiÖn thñ tôc thu håi ®Êt. Nh− vËy, Nhµ n−íc h¹n chÕ c¸c tr−êng hîp mµ Nhµ n−íc båi th−êng, hç trî vµ T§C vµ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t− tù tháa thuËn víi ng−êi cã ®Êt. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............28 LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 quy ®Þnh chØ thu håi ®Êt khi ®4 cã dù ¸n ®Çu t− cô thÓ, nay LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 quy ®Þnh Nhµ n−íc thùc hiÖn viÖc thu håi ®Êt, båi th−êng, GPMB sau khi quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®−îc c«ng bè hoÆc khi dù ¸n ®Çu t− cã nhu cÇu sö dông ®Êt phï hîp víi quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®−îc c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn xÐt duyÖt, nh»m ®Ó chñ ®éng quü ®Êt cho ®Çu t− ph¸t triÓn; Nhµ n−íc giao cho tæ chøc ph¸t triÓn quü ®Êt (do UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng thµnh lËp) ®Ó thùc hiÖn viÖc thu håi ®Êt, båi th−êng, GPMB vµ trùc tiÕp qu¶n lý quü ®Êt ®4 thu håi ®èi víi tr−êng hîp sau khi quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®−îc c«ng bè mµ ch−a cã dù ¸n ®Çu t−. VÒ gi¸ ®Êt båi th−êng: gi¸ ®Êt do Nhµ n−íc quy ®Þnh ®¶m b¶o nguyªn t¾c s¸t víi gi¸ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt thùc tÕ trªn thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng; c¸c thöa ®Êt liÒn kÒ nhau, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x4 héi, kÕt cÊu h¹ tÇng nh− nhau, cã cïng môc ®Ých sö dông hiÖn t¹i, cïng môc ®Ých sö dông theo quy ho¹ch th× møc gi¸ nh− nhau; ®Êt t¹i khu vùc gi¸p ranh gi÷a c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kÕt cÊu h¹ tÇng nh− nhau, cã cïng môc ®Ých sö dông hiÖn t¹i, cïng môc ®Ých sö dông theo quy ho¹ch th× møc gi¸ nh− nhau. Gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh båi th−êng lµ gi¸ ®Êt theo môc ®Ých ®ang sö dông ®4 ®−îc UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng quy ®Þnh vµ c«ng bè; kh«ng båi th−êng theo gi¸ ®Êt sÏ chuyÓn môc ®Ých sö dông. ViÖc båi th−êng cho ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi ®−îc tÝnh theo gi¸ ®Êt do Nhµ n−íc quy ®Þnh theo c¸c nguyªn t¾c trªn ®4 t¹o nªn tÝnh nhÊt qu¸n vÒ mÆt gi¸ trÞ. §èi víi tr−êng hîp gi¸ ®Êt do UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng quy ®Þnh t¹i thêi ®iÓm thu håi ®Êt hoÆc thêi ®iÓm giao ®Êt ch−a s¸t víi gi¸ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt thùc tÕ trªn thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng th× UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng quyÕt ®Þnh gi¸ ®Êt cô thÓ cho phï hîp mµ kh«ng bÞ giíi h¹n bëi Khung gi¸ ®Êt do ChÝnh phñ quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 123/2007/N§-CP. §©y lµ mét Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............29 trong nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi trong tr−êng hîp gi¸ båi th−êng thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt thÊp h¬n gi¸ ®Êt thùc tÕ trªn thÞ tr−êng. VÒ ®èi t−îng ®−îc båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt: so víi tr−íc ®©y, trong thêi kú nµy ®èi t−îng ®−îc båi th−êng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®4 më réng h¬n. Hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®ang sö dông ®Êt mµ kh._.îc giao mµ ®Êt ®ã cã ®ñ mét trong c¸c ®iÒu kiÖn ®−îc båi th−êng th× ngoµi viÖc ®−îc hç trî theo quy ®Þnh kho¶n 1 §iÒu nµy cßn ®−îc hç trî 01 lÇn ®Ó chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp vµ t¹o viÖc lµm b»ng giao ®Êt ë hoÆc b»ng b¸n nhµ ë chung c− hoÆc hç trî b»ng tiÒn cho toµn bé qu¸ tr×nh Nhµ n−íc thu håi ®Êt (tõ trªn 30% ®Õn 100% ®Êt n«ng nghiÖp ®−îc giao). - Hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®−îc mua c¨n hé chung c− cao tÇng nh−ng kh«ng cã nhu cÇu mua, cã nguyÖn väng nhËn tiÒn th× ®−îc båi th−êng b»ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............98 tiÒn; møc båi th−êng ®−îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh trªn víi diÖn tÝch ®Êt ë (S®) ®Ó tÝnh båi th−êng lµ 40 m2/hé [41]. c. Hç trî di chuyÓn - Hç trî di chuyÓn chç ë: Chñ sö dông nhµ ë, ®Êt ë thùc tÕ ®ang ¨n ë t¹i n¬i thu håi ®Êt, bÞ thu håi thuéc tiªu chuÈn ®−îc bè trÝ T§C th× ®−îc hç trî nh− sau: + Di chuyÓn chç ë trong ph¹m vi thµnh phè ®−îc hç trî 3.000.000 ®ång/chñ sö dông nhµ ë, ®Êt ë. + Di chuyÓn chç ë vÒ tØnh, thµnh phè kh¸c ®−îc hç trî 5.000.000 ®ång/chñ sö dông nhµ ë, ®Êt ë. - Hç trî thuª nhµ t¹m c−: + Chñ sö dông nhµ ë, ®Êt ë bÞ thu håi ®−îc tiªu chuÈn T§C nh−ng kh«ng kÞp bè trÝ vµo khu T§C, nÕu tù nguyÖn bµn giao mÆt b»ng ®óng tiÕn ®é vµ tù lo t¹m c− th× ®−îc hç trî tiÒn thuª nhµ t¹m c− 300.000 ®ång/nh©n khÈu hoÆc 600.000 ®ång/hé ®éc th©n/th¸ng nh−ng møc hç trî kh«ng qu¸ 1.800.000 ®ång/hé gia ®×nh/th¸ng. + Thêi gian tÝnh hç trî tÝnh tõ khi bµn giao mÆt b»ng ®Õn khi cã th«ng b¸o nhËn nhµ T§C. + Tr−êng hîp bÞ thu håi mét phÇn ®Êt ë mµ chñ sö dông nhµ ë, ®Êt ë kh«ng ®−îc tiªu chuÈn T§C nh−ng thùc tÕ bÞ ph¸ dì toµn bé hoÆc mét phÇn nhµ ë, nÕu bµn giao mÆt b»ng ®óng tiÕn ®é th× còng ®−îc hç trî tiÒn thuª nhµ t¹m c− trong 06 th¸ng ®èi víi tr−êng hîp bÞ ph¸ dì toµn bé nhµ ë; trong 3 th¸ng ®èi víi tr−êng hîp bÞ ph¸ dì mét phÇn nhµ ë [41]. 4.4.4.2. ChÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............99 ViÖc bè trÝ T§C cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n bÞ thu håi ®Êt thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 45 QuyÕt ®Þnh sè 18/2008/Q§-UBND (Thùc hiÖn LuËt C− tró 2006; §iÒu 4, kho¶n 2 §iÒu 14, §iÒu 34 NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP; §iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP; kho¶n 4 phÇn I Th«ng t− sè 116/2004/TT-BTC), cô thÓ nh− sau: - Bè trÝ T§C b»ng nhµ ë, ®Êt ë ®èi víi hé gia ®×nh, c¸ nh©n: + ChØ xÐt giao ®Êt, b¸n hoÆc cho thuª nhµ T§C cho chñ sö dông nhµ ë, ®Êt ë bÞ thu håi cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®−îc båi th−êng; + Kh«ng xÐt T§C cho mét trong c¸c tr−êng hîp bÞ thu håi mét phÇn mµ diÖn tÝch ®Êt cßn l¹i ngoµi chØ giíi GPMB ®ñ ®iÒu kiÖn x©y dùng ®−îc nhµ ë phï hîp víi quy ho¹ch vµ quy ®Þnh cña LuËt X©y dùng; + ¦u tiªn T§C t¹i chç cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt t¹i n¬i thu håi ®Êt cã dù ¸n T§C; + ¦u tiªn bè trÝ vÞ trÝ thuËn lîi cho chñ sö dông nhµ ®Êt thùc hiÖn bµn giao mÆt b»ng sím nhÊt, chñ sö dông nhµ ®Êt cã vÞ trÝ thuËn lîi t¹i n¬i bÞ thu håi vµ ®èi t−îng lµ gia ®×nh chÝnh s¸ch. - Hé gia ®×nh, c¸ nh©n thuéc diÖn tiªu chuÈn ®−îc mua nhµ T§C mµ ch−a nép ®ñ tiÒn mua nhµ T§C nÕu cã nguyÖn väng th× ®−îc tr¶ dÇn sè tiÒn mua nhµ cßn thiÕu theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. - Gi¸ b¸n nhµ chung c− T§C: C¨n cø quyÕt ®Þnh phª duyÖt thiÕt kÕ kü thuËt vµ tæng dù to¸n tõng lo¹i nhµ cña tõng dù ¸n cña cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt vµ mÆt b»ng gi¸ khu vùc. Gi¸ b¸n nhµ T§C ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c tÝnh ®ñ chi phÝ GPMB, chi phÝ x©y dùng h¹ tÇng kü thuËt trong vµ ngoµi nhµ, tiÒn sö dông ®Êt ph©n bæ [41]. 4.4.4.3. KÕt qu¶ thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî, t¸i ®Þnh c− t¹i 3 dù ¸n a. Dù ¸n Khu trung t©m giao l−u hµng hãa vµ c«ng viªn c©y xanh, hå ®iÒu hßa vµ Dù ¸n x©y dùng h¹ tÇng kü thuËt khu ®Êt x©y nhµ ë ®Ó ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt B¾c ®−êng 23 B: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............100 - Hç trî æn ®Þnh ®êi sèng vµ æn ®Þnh s¶n xuÊt: 35.000 ®ång/m2. - Hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp vµ t¹o viÖc lµm: 30.000 ®ång/m2. b. Dù ¸n x©y dùng khu nhµ ë c«ng nh©n Khu c«ng nghiÖp B¾c Th¨ng Long - Hç trî di chuyÓn chç ë: 3.000.000 - 5.000.000 ®ång/hé. - Hç trî tõ 20 - 50% gi¸ ®Êt ë quy ®Þnh trong cïng thöa ®Êt cã nhµ ë ®èi víi ®Êt n«ng nghiÖp (v−ên, ao) nh−ng kh«ng ®−îc c«ng nhËn lµ ®Êt ë. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ ¦u ®iÓm: - Tr−íc khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî, Héi ®ång båi th−êng, hç trî vµ T§C quËn ®4 häp kiÓm tra, ®¸nh gi¸ hoµn c¶nh, ý thøc tr¸ch nhiÖm cña tõng hé gia ®×nh, møc ®é ¶nh h−ëng cña viÖc thu håi ®Êt t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng, kinh tÕ, viÖc lµm cña tõng hé gia ®×nh, c¸ nh©n tr−íc khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî. - Héi ®ång båi th−êng, hç trî vµ T§C quËn vµ Trung t©m Ph¸t triÓn quü ®Êt huyÖn ®4 thùc hiÖn tèt viÖc hç trî di chuyÓn, th−ëng tiÕn ®é nh»m khuyÕn khÝch c¸c hé gia ®×nh bÞ thu håi ®Êt sím bµn giao mÆt b»ng cho nhµ ®Çu t−. - ViÖc hç trî trùc tiÕp b»ng tiÒn lµ phï hîp víi mét bé phËn ng−êi d©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh phi n«ng nghiÖp. Nh−îc ®iÓm: - Trong qu¸ tr×nh xem xÐt hç trî ®Ó æn ®Þnh ®êi sèng, båi th−êng, hç trî vµ T§C quËn ¸p dông cßn cøng nh¾c ch−a ¸p dông tõng tr−êng hîp, cô thÓ ®èi víi c¸c hé mµ diÖn tÝch gi¶i to¶ lµ n¬i b¸n hµng ho¸, lµ nguån thu nhËp chÝnh cña hé gia ®×nh, khi tiÕn hµnh ®Òn bï, hä mÊt nguån thu nhËp nªn cuéc sèng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. - Ch−a t¹o ®−îc viÖc lµm cho ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi, chñ yÕu båi th−êng b»ng tiÒn, kh«ng ®¶m b¶o t¹o ®−îc viÖc lµm míi cho ng−êi bÞ thu håi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............101 ®Êt trong ®é tuæi lao ®éng; ng−êi d©n bÞ thu håi ®Êt n«ng nghiÖp vµ bÞ thu håi ®Êt ë mµ ph¶i di chuyÓn chç ë bÞ mÊt mét thêi gian dµi míi æn ®Þnh s¶n xuÊt. - ViÖc bè trÝ T§C cßn chËm, chÊt l−îng nhµ T§C cßn h¹n chÕ; lo¹i h×nh nhµ T§C lµ chung c− cao tÇng ch−a phï hîp víi nguyÖn väng cña mét bé phËn hé gia ®×nh bÞ thu håi ®Êt. 4.4.5. §¸nh gi¸ chung Qua t×m hiÓu vµ nghiªn cøu ®Ò tµi, chóng t«i cã mét sè ®¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c båi th−êng, hç trî vµ T§C ë ®Þa bµn nh− sau: Trong thêi gian qua, chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî vµ T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých an ninh, quèc phßng, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®4 ®−îc thÓ chÕ hãa trong LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ c¸c Th«ng t− h−íng dÉn cña c¸c Bé, ngµnh. C¸c quy ®Þnh nµy ®4 t¹o hµnh lang ph¸p lý kh¸ ®Çy ®ñ, cô thÓ ho¸ c¸c nguyªn t¾c, ®iÒu kiÖn båi th−êng vÒ ®Êt, vÒ tµi s¶n phï hîp víi thùc tÕ qu¶n lý vµ thùc tr¹ng sö dông ®Êt ®ai; quy ®Þnh gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng s¸t víi gi¸ chuyÓn nh−îng thùc tÕ trªn thÞ tr−êng, t¨ng c¸c kho¶n hç trî æn ®Þnh ®êi sèng, æn ®Þnh s¶n xuÊt, hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp, t¹o viÖc lµm vµ lËp khu T§C b»ng hoÆc tèt h¬n n¬i ë cò ... nh»m ®¶m b¶o tèt h¬n quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi. Trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ c¸c Th«ng t− h−íng dÉn cña c¸c Bé, ngµnh, UBND thµnh phè Hµ Néi ®4 ban hµnh c¸c v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî vµ T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ t¹i ®Þa ph−¬ng. TiÕn ®é båi th−êng, GPMB ®èi víi c¸c dù ¸n triÓn khai trong thêi gian gÇn ®©y ®¹t kÕt qu¶ kh¶ quan, ®−îc nh©n d©n ®ång t×nh ñng hé. Tuy nhiªn, c«ng t¸c båi th−êng, GPMB cña quËn vÉn cßn mét sè khã kh¨n, tån t¹i nh− sau: 4.4.5.1. VÒ chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c−: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............102 - Gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng vÉn cßn thÊp h¬n gi¸ thÞ tr−êng, nhÊt lµ gi¸ ®Êt ë vµ ®Êt v−ên liÒn kÒ víi ®Êt ë. - ViÖc x¸c ®Þnh diÖn tÝch ®Êt ®−îc båi th−êng, hç trî; x¸c ®Þnh ®èi t−îng ®−îc båi th−êng, hç trî, T§C, nhÊt lµ hé gia ®×nh, c¸ nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó ¸p dông chÕ ®é hç trî t¹i mét sè tr−êng hîp vÉn cßn lóng tóng. - ViÖc båi th−êng, hç trî gÆp khã kh¨n do chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, T§C thay ®æi theo h−íng ngµy cµng cã lîi cho ng−êi d©n, dÉn ®Õn ng−êi nhËn båi th−êng sau cã lîi h¬n ng−êi nhËn båi th−êng tr−íc. §©y còng lµ nguyªn nh©n g©y so b×, ch©y ú trong viÖc chÊp hµnh quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt, lµm ¶nh h−ëng ®Õn tiÕn ®é båi th−êng, GPMB. - HÖ thèng tµi liÖu ph¸p lý vÒ quyÒn sö dông ®Êt ch−a ®Çy ®ñ, sù bu«ng láng trong qu¶n lý ®Êt ®ai cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn, ®Æc biÖt lµ ë cÊp ph−êng tr−íc ®©y dÉn tíi khi thùc hiÖn c«ng t¸c GPMB rÊt khã x¸c ®Þnh nguån gèc ®Êt còng nh− nh÷ng biÕn ®éng vÒ ®Êt ®ai. 4.4.5.2. VÒ tæ chøc thùc hiÖn - UBND mét sè x4 cßn ch−a thùc sù quyÕt liÖt trong c«ng t¸c GPMB, ng¹i va ch¹m víi d©n vµ cßn ch−a hiÓu thÊu ®¸o chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ GPMB cña Nhµ n−íc dÉn tíi viÖc tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch vµ vËn ®éng cho nh©n d©n ®Þa ph−¬ng ch−a thùc sù hiÖu qu¶. - ViÖc sau khi Nhµ n−íc c«ng bè quy ho¹ch nh−ng ng−êi d©n vÉn cè t×nh x©y dùng, c¬i níi nhµ cöa, trång thªm c©y cèi hoa mµu … ®Ó "®ßi" Nhµ n−íc båi th−êng. Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc rÊt khã x¸c ®Þnh tÝnh hîp ph¸p cña quyÒn sö dông ®Êt vµ tµi s¶n cña chñ hé ®Ó båi th−êng ®óng quy ®Þnh. - ViÖc chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn ®Çu t− x©y dùng c¸c khu T§C cßn chËm, g©y ra t×nh tr¹ng thiÕu quü nhµ, ®Êt ®Ó phôc vô viÖc bè trÝ T§C cho c¸c dù ¸n, ng−êi bÞ thu håi ®Êt ph¶i di chuyÓn chç ë, ph¶i t¹m c−, kh«ng ®¶m b¶o æn ®Þnh cuéc sèng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............103 - ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c båi th−êng, hç trî vµ T§C cña huyÖn §«ng Anh phÇn lín ®−îc giao cho Héi ®ång båi th−êng, hç trî vµ T§C víi c¬ cÊu tæ chøc bao gåm c¸c c¸n bé kiªm nhiÖm, kh«ng ®¶m b¶o vÒ mÆt thêi gian vµ cßn yÕu vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô. - ViÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c d©n chñ, c«ng khai, c«ng b»ng, ®óng ph¸p luËt t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng cã n¬i, cã lóc cßn thiÕu nghiªm tóc, cßn mang tÝnh h×nh thøc t¹o nªn sù bøc xóc ®èi víi ng−êi bÞ thu håi ®Êt. - Sù phèi hîp cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, tæ chøc, chñ dù ¸n cã lóc cßn ch−a chÆt chÏ; viÖc chØ ®¹o vµ ph©n cÊp thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm, vai trß, chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan tham m−u, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc trong thùc hiÖn, tham gia phèi hîp thùc hiÖn c«ng t¸c båi th−êng, GPMB cßn ch−a thËt râ hoÆc chång chÐo, dÉn ®Õn g©y chËm chÔ vµ h¹n chÕ kÕt qu¶ thùc hiÖn chÝnh s¸ch. 4.5. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng §Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é båi th−êng, GPMB khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trªn ®Þa bµn huyÖn §«ng Anh nãi riªng vµ thµnh phè Hµ Néi nãi chung, chóng t«i ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p sau: 4.5.1. VÒ chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− 4.5.1.1. CÇn sím tæng kÕt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c båi th−êng hç trî vµ T§C theo quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh sè 18/2008/Q§-UBND nh»m söa ®æi, bæ sung hoµn thiÖn chÝnh s¸ch; ®ång thêi, kÞp thêi x©y dùng vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ båi th−êng, hç trî vµ T§C theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 69/2009/N§-CP phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë ®Þa ph−¬ng. 4.5.1.2. §Èy m¹nh viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p vµ c«ng cô ®Ó æn ®Þnh thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n, h¹n chÕ c¸c c¬n "sèt ®Êt" trªn thÞ tr−êng; ®ång thêi b¶o Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............104 ®¶m viÖc ®Þnh gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng s¸t víi gi¸ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt thùc tÕ trªn thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng. 4.5.1.3. T¨ng c−êng vµ ®a d¹ng hãa c¸c ph−¬ng thøc t¹o lËp quü nhµ ®Êt T§C ®Ó phôc vô cho viÖc thu håi ®Êt thùc hiÖn c¸c dù ¸n. CÇn cã quy ®Þnh −u tiªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc bè trÝ ®Êt vµ gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc ®Çu t− x©y dùng nhµ T§C trong thêi gian ng¾n nhÊt; ¸p dông ®a d¹ng h¬n c¸c ph−¬ng thøc t¹o lËp quü nhµ ®Êt T§C; ®ång thêi huy ®éng c¸c chñ dù ¸n tham gia chuÈn bÞ, x©y dùng nhµ, ®Êt ®Ó bè trÝ T§C cho c¸c hé gia ®×nh bÞ thu håi ®Êt ë ph¶i di chuyÓn chç ë. 4.5.2. VÒ tæ chøc thùc hiÖn 4.5.2.1. T¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm cña UBND x4 trong viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai, qu¶n lý quü ®Êt trong khu vùc thu håi vµ tr¸ch nhiÖm trong c«ng t¸c båi th−êng, hç trî vµ T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt. 4.5.2.2. N©ng cao n¨ng lùc, x©y dùng c¬ chÕ tµi chÝnh cho ho¹t ®éng cña Trung t©m Ph¸t triÓn quü ®Êt nh»m chuyªn nghiÖp hãa c«ng t¸c båi th−êng, hç trî vµ T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt. 4.5.2.3. Thùc hiÖn nghiªm viÖc lÊy ý kiÕn vµ c«ng khai ph−¬ng ¸n båi th−êng, hç trî vµ T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt nh»m ph¸t huy d©n chñ, c«ng khai minh b¹ch, t¨ng c−êng sù gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ quÇn chóng nh©n d©n trong viÖc båi th−êng, GPMB. 4.5.2.4. T¨ng c−êng tuyªn truyÒn, vËn ®éng, thuyÕt phôc, kÕt hîp víi gi¶i ph¸p kinh tÕ, hµnh chÝnh vµ ph¸p luËt trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c båi th−êng, hç trî vµ T§C; ®ång thêi t¨ng c−êng kiÓm tra, thanh tra gi¶i quyÕt kÞp thêi khiÕu n¹i cña c«ng d©n, xö lý kÞp thêi, nghiªm minh nh÷ng sai ph¹m liªn quan ®Õn c«ng t¸c båi th−êng, hç trî vµ T§C. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............105 5. KÕT LUËN Vµ KIÕN NGHÞ 5.1. KÕt luËn Qua nghiªn cøu ®Ò tµi “§¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− t¹i mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn huyÖn §«ng Anh, thµnh phè Hµ Néi”, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau: 5.1.1. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t−îng vµ ®iÒu kiÖn båi th−êng: khi tiÕn hµnh thùc hiÖn ph−¬ng ¸n båi th−êng, hç trî vµ T§C cña 3 dù ¸n, Héi ®ång båi th−êng, hç trî vµ T§C, Trung t©m ph¸t triÓn quü ®Êt quËn ®4 xem xÐt kü hå s¬ ph¸p lý, x¸c ®Þnh cô thÓ nguån gèc sö dông ®Êt vµ ®èi t−îng sö dông ®Êt ®Ó thùc hiÖn båi th−êng, hç trî vµ bè trÝ T§C. Bªn c¹nh ®ã, trong mét sè tr−êng hîp vÉn cßn tån t¹i vÒ viÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm sö dông ®Êt æn ®Þnh ®Ó xem xÐt ®ñ hay kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn båi th−êng vÒ ®Êt, vÒ diÖn tÝch ®Êt ë ®−îc båi th−êng. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y so b×, khiÕu kiÖn trong nh©n d©n t¹i khu vùc bÞ thu håi ®Êt, båi th−êng, GPMB. 5.1.2. Gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng, hç trî: 5.1.2.1. §èi víi ®Êt ë: gi¸ ®Êt ë tÝnh båi th−êng, hç trî t¹i Dù ¸n x©y dùng khu nhµ ë c«ng nh©n Khu c«ng nghiÖp B¾c Th¨ng Long vÉn cßn thÊp h¬n gi¸ thÞ tr−êng tõ 1,5 ®Õn 1,77 lÇn (t−¬ng øng 4.000.000 ®ång/m2 ®Õn 13.400.000 ®ång/m2) nªn ch−a ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt, nhÊt lµ nh÷ng hé ph¶i di chuyÓn chç ë. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy 72% sè hé kh«ng ®ång ý víi gi¸ ®Êt ë tÝnh båi th−êng, hç trî t¹i dù ¸n nµy; 28% ®ång ý lµ nh÷ng hé ®−îc lîi tõ viÖc Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó lµm ®−êng giao th«ng. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh båi th−êng, hç trî cña UBND thµnh phè Hµ Néi ch−a thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh t¹i kho¶n 12 §iÒu 1 NghÞ ®Þnh sè 123/2007/N§-CP nh−ng nÕu so víi gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng, hç trî c¸c n¨m tr−íc ®©y th× gi¸ ®Êt tÝnh båi th−êng, hç trî t¹i dù ¸n nghiªn cøu ®4 tiÖm cËn h¬n víi gi¸ chuyÓn nh−îng thùc tÕ trªn thÞ tr−êng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............106 5.1.2.2. §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp: gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp n¨m 2008, n¨m 2009 do UBND thµnh phè Hµ Néi ban hµnh ®Ó tÝnh båi th−êng, hç trî t¹i 3 dù ¸n b»ng møc tèi ®a cho phÐp (kÓ c¶ phÇn v−ît 20%) theo khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt do ChÝnh phñ quy ®Þnh nh−ng vÉn cßn thÊp h¬n so víi gi¸ chuyÓn nh−îng thùc tÕ trªn thÞ tr−êng tõ 2,4 ®Õn 3,6 lÇn (t−¬ng øng 348.000 ®ång/m2 ®Õn 548.000 ®ång/m2). Dï vËy, cïng víi chÝnh s¸ch hç trî æn ®Þnh ®êi sèng, chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp, t¹o viÖc lµm vµ c¸c kho¶n hç trî kh¸c, viÖc båi th−êng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt n«ng nghiÖp ®4 ®−îc ng−êi d©n ®ång t×nh, ñng hé. 5.1.3. Gi¸ båi th−êng vÒ tµi s¶n: nh×n chung møc gi¸ båi th−êng vÒ tµi s¶n ¸p dông ®èi víi 3 dù ¸n lµ t−¬ng ®èi phï hîp víi gi¸ thùc tÕ t¹i thêi ®iÓm thu håi ®Êt. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng mét sè hé gia ®×nh cè t×nh t¹o lËp c¸c tµi s¶n ngay tr−íc thêi ®iÓm kiÓm kª lËp ph−¬ng ¸p båi th−êng, GPMB ®Ó ®−îc båi th−êng nh»m trôc lîi c¸ nh©n, tr¸i quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 5.1.4. ChÝnh s¸ch hç trî: c¸c hé gia ®×nh ®ang sö dông ®Êt, nhµ ë trªn ®Êt khi bÞ thu håi ®Êt, ®−îc hç trî chi phÝ di chuyÓn, hç trî æn ®Þnh ®êi sèng vµ æn ®Þnh s¶n xuÊt, hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp vµ t¹o viÖc lµm cho sè lao ®éng trong hé gia ®×nh ®ang ë ®é tuæi lao ®éng phï hîp víi thùc tÕ. Møc hç trî khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt cña 3 dù ¸n ®4 gãp phÇn bï ®¾p nh÷ng thiÖt thßi cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt do gi¸ ®Êt ch−a ®¶m b¶o s¸t víi gi¸ thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng. 5.1.5. VÒ t¸i ®Þnh c−: ®èi víi tr−êng hîp thu håi ®Êt mµ ph¶i di chuyÓn chç ë, ch−a bè trÝ ®−îc nhµ ë kÞp thêi. Khu T§C chñ yÕu lµ bè trÝ ë c¸c chung c−, ch−a ®¸p øng ®−îc nguyÖn väng cña ng−êi d©n vµ kh«ng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn n¬i ë míi b»ng hoÆc tèt h¬n n¬i ë cò. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............107 5.1.6. VÒ tæ chøc thùc hiÖn: viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c båi th−êng, hç trî vµ T§C ®−îc giao cho Héi ®ång båi th−êng, hç trî vµ T§C vµ Trung t©m ph¸t triÓn quü ®Êt - ®¬n vÞ sù nghiÖp cã chøc n¨ng, nhiÖm vô båi th−êng, GPMB trùc thuéc UBND huyÖn §«ng Anh. Trong ®ã ®èi víi Dù ¸n nhµ m¸y xö lý n−íc th¶i Yªn Së, Trung t©m ph¸t triÓn quü ®Êt quËn víi ®éi ngò c¸n bé kh¸ chuyªn nghiÖp ®4 tæ chøc thùc hiÖn tèt viÖc båi th−êng, hç trî vµ T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó giao cho chñ ®Çu t− thùc hiÖn dù ¸n. 5.2. KiÕn nghÞ 5.2.1. Víi ChÝnh phñ Nghiªn cøu ®Ó ban hµnh chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm tõ ®Êt kh«ng do ®Çu t− cña ng−êi sö dông ®Êt mµ do ®Çu t− cña Nhµ n−íc mang l¹i nh»m t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n−íc, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng−êi bÞ gi¶i táa "tr¾ng" còng nh− ®¶m b¶o c«ng b»ng trong chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, T§C khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt. 5.2.2. Víi c¸c Bé, ngµnh KÞp thêi ban hµnh c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh c¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ liªn quan ®Õn thu håi ®Êt, gi¸ ®Êt, båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, T§C ®ång bé vµ hiÖu qu¶ trong thùc tÕ cuéc sèng. 5.2.3. Víi Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi - CÇn nghiªn cøu söa ®æi, bæ sung quy ®Þnh vÒ båi th−êng, hç trî, T§C t¹i QuyÕt ®Þnh sè 18/2008/Q§-UBND cho phï hîp víi quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 123/2007/N§-CP, NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP vµ NghÞ ®Þnh sè 69/2009/N§-CP. - T¨ng c−êng n¨ng lùc, bæ sung biªn chÕ cho tæ chøc lµm c«ng t¸c ®Þnh gi¸ ®Êt, thùc hiÖn viÖc ®Þnh gi¸ ®Êt s¸t víi gi¸ chuyÓn nh−îng thùc tÕ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............108 trªn thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm thu håi ®Êt nh»m thùc hiÖn ®óng tinh thÇn cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 vµ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi. - §Èy m¹nh x©y dùng c¸c khu T§C, quü nhµ T§C nh»m ®¶m b¶o ®¸p øng yªu cÇu bè trÝ T§C cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt mµ ph¶i di chuyÓn chç ë. 5.2.4. Víi Uû ban nh©n d©n huyÖn §«ng Anh - T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai ®Õn c¸c cÊp ñy §¶ng, c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ toµn thÓ ng−êi d©n. - T¨ng c−êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî, T§C; xö lý kiªn quyÕt, kÞp thêi c¸c vi ph¹m ph¸p luËt trong qu¶n lý sö dông ®Êt, båi th−êng, hç trî, T§C vµ c¸c khiÕu n¹i cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............109 TµI LIÖU THAM KH¶O 1. Hoµng ThÞ V©n Anh (2006), Nghiªn cøu t¸c ®éng cña viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng ®Õn ®êi sèng vµ viÖc lµm cña ng−êi d©n khi bÞ Nhµ n−íc thu håi ®Êt trong mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn huyÖn Mª Linh, tØnh VÜnh Phóc, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 2. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng (2005), B¸o c¸o kiÓm tra thi hµnh LuËt §Êt ®ai. 3. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng (2005), B¸o c¸o vÒ t×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp vµ ®êi sèng viÖc lµm cña ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi. 4. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng (2005), B¸o c¸o ®Ò tµi “Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ®Êt trong thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n”. 5. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng (2009), B¸o c¸o tæng kÕt t×nh h×nh thi hµnh LuËt §Êt ®ai n¨m 2003. 6. CARE Quèc tÕ t¹i ViÖt Nam - Liªn hiÖp c¸c Héi Khoa häc vµ Kü thuËt ViÖt Nam (2005), Qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai ë n«ng th«n MiÒn B¾c n−íc ta, NXB Lao ®éng - X4 héi. 7. ChÝnh phñ (1998), NghÞ ®Þnh sè 22/1998/N§-CP vÒ viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng. 8. ChÝnh phñ (2004), NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP vÒ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt vµ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. 9. ChÝnh phñ (2004), NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP vÒ viÖc båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............110 10. ChÝnh phñ (2007), NghÞ ®Þnh sè 123/2007/N§-CP vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung mét sè §iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP. 11. ChÝnh phñ (2007), NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP quy ®Þnh bæ sung vÒ viÖc cÊp gi¸y chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, thu håi ®Êt, thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt, tr×nh tù, thñ tôc båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai. 12. ChÝnh phñ (2009), NghÞ ®Þnh sè 69/2009/N§-CP ngµy 13 th¸ng 8 n¨m 2009 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung vÒ quy ho¹ch sö dông ®Êt, gi¸ ®Êt, thu håi ®Êt, båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c−. 13. ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t− vµo thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n ViÖt Nam (2006), NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 14. NguyÔn Xu©n HiÕu (2002), §Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt t¹i mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn CÇu GiÊy - thµnh phè Hµ Néi, tån t¹i vµ gi¶i ph¸p, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 15. Hµ ThÞ Thóy Hång (2003), §iÒu tra, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt t¹i mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Thanh Xu©n, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 16. Héi ®ång Båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− huyÖn §«ng Anh (2008), Ph−¬ng ¸n båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− Dù ¸n x©y dùng khu nhµ ë c«ng nh©n Khu c«ng nghiÖp B¾c Th¨ng Long. 17. Héi ®ång Båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− huyÖn §«ng Anh (2008), Ph−¬ng ¸n båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− Dù ¸n Khu trung t©m giao l−u hµng hãa vµ c«ng viªn c©y xanh, hå ®iÒu hßa. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............111 18. Héi ®ång Båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− huyÖn §«ng Anh (2008), Ph−¬ng ¸n båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− dù ¸n x©y dùng h¹ tÇng kü thuËt khu ®Êt x©y nhµ ë ®Ó ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt B¾c ®−êng 23 B. 19. NguyÔn V¨n Hïng (2008), §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ë mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn huyÖn Tiªn Du, tØnh B¾c Ninh, LuËn v¨n v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi. 20. NguyÔn ThÞ Thu H−¬ng (2003), T×m hiÓu ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt phôc vô dù ¸n x©y dùng cÇu Thanh Tr× trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m thµnh phè Hµ Néi, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 21. NguyÔn ThÞ Khuy (2004), T×m hiÓu ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ë mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn quËn Thanh Xu©n - thµnh phè Hµ Néi, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 22. Vò ThÞ H−¬ng Lan (2003), T×m hiÓu viÖc thùc hiÖn gi¸ båi th−êng vÒ ®Êt vµ c¸c tµi s¶n trªn ®Êt t¹i mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn thµnh phè H¶i Phßng, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 23. B¹ch Song L©n (2002), Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt trªn ®Þa bµn ®« thÞ thÞ xi Hßa B×nh, tØnh Hßa B×nh, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 24. LuËt C¶i c¸ch ruéng ®Êt (1953). 25. LuËt §Êt ®ai (1987), NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 26. LuËt §Êt ®ai (1993), NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 27. LuËt §Êt ®ai (2003), NXB B¶n ®å, Hµ Néi. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............112 28. LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè §iÒu cña LuËt §Êt ®ai (1998), NXB B¶n ®å, Hµ Néi. 29. LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè §iÒu cña LuËt §Êt ®ai (2001), NXB B¶n ®å, Hµ Néi 30. NguyÔn §øc Minh (2001), “Quy ho¹ch ®Êt ®ai vµ thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n”, Héi th¶o Mét sè vÊn ®Ò h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n ViÖt Nam ngµy 15-16/11/2001, Hµ Néi. 31. Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸, CÈm nang vÒ t¸i ®Þnh c− (H−íng dÉn thùc hµnh). 32. Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ (2005), Dù ¸n n©ng cao hiÖu qu¶ thÞ tr−êng cho ng−êi nghÌo. 33. Tr−¬ng Phan - Côc C«ng nghiÖp - Bé Kinh tÕ §µi Loan (1996), Quan hÖ gi÷a quy ho¹ch ®Êt ®ai vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (néi dung thu håi ®Êt, chÕ ®é båi th−êng vµ tÝnh c«ng b»ng). 34. Ph¹m §øc Phong (2002), “MÊy vÊn ®Ò then chèt trong viÖc ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n x©y dùng ë ViÖt Nam (2002), Héi th¶o §Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n x©y dùng ë ViÖt Nam ngµy 12 - 13 th¸ng 9 n¨m 2002, Hµ Néi. 35. Phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng huyÖn §«ng Anh (2009), sè liÖu thèng kª ®Êt ®ai n¨m 2009 huyÖn §«ng Anh. 36. §Æng Th¸i S¬n (2002), §Ò tµi nghiªn cøu xi héi häc vÒ chÝnh s¸ch ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng vµ t¸i ®Þnh c−, ViÖn Nghiªn cøu §Þa chÝnh - Tæng côc §Þa chÝnh. 37. Amanda D.Carlier, TrÇn Thanh S¬n (2005), Khu vùc t− nh©n vµ vÊn ®Ò ®Êt ®ai (Quü ®Êt, chi phÝ liªn quan vµ qu¶n lý). Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ..............113 38. Tæng quan quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - xi héi ViÖt Nam (2002), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 39. Trung t©m Ng«n ng÷ vµ V¨n hãa ViÖt Nam - Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (1998), §¹i Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, NXB V¨n hãa - Th«ng tin, Hµ Néi. 40. UBND thµnh phè Hµ Néi, QuyÕt ®Þnh sè 18/2008/Q§-UBND ngµy 29 th¸ng 9 n¨m 2008 vÒ viÖc ban hµnh "Quy ®Þnh vÒ båi th−êng, hç trî, T§C trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi”. 41. UBND huyÖn §«ng Anh (2009), B¸o c¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n hãa - xi héi n¨m 2009 vµ ph−¬ng h−íng nhiÖm vô n¨m 2010. 42. UBND huyÖn §«ng Anh (2009), B¸o c¸o kiÓm kª quü ®Êt cña c¸c tæ chøc ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt theo ChØ thÞ sè 31/2007/CT-TTg ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 2007 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ. 43. UBND huyÖn §«ng Anh (2009), B¸o c¸o tiÕn ®é thùc hiÖn båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng trªn ®Þa bµn huyÖn §«ng Anh. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............. 114 PHÇN PHô LôC MÉU phiÕu §iÒu tra Tªn dù ¸n:............................................................................................. Hä tªn chñ hé:....................................................................................... §Þa chØ: Tæ:.........................., xi............................................ néi dung §iÒu tra I. §èi t−îng ®−îc båi th−êng, hç trî vµ T§C (T§C): - Gia ®×nh «ng (bµ) ®−îc xÕp vµo ®èi t−îng nµo: §−îc båi th−êng: §−îc hç trî : §−îc T§C: - Theo «ng (bµ) quy ®Þnh båi th−êng, hç trî vµ T§C nh− vËy ®4 hîp lý ch−a? Hîp lý: Ch−a hîp lý: II. Møc gi¸ båi th−êng, hç trî: 1- §èi víi ®Êt ë: - Gia ®×nh «ng (bµ) ®−îc båi th−êng, hç trî víi møc gi¸:...................®ång/ m2. - Møc gi¸ thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm ®ã lµ :....................®ång/ m2. - Nh− vËy møc gi¸ nµy ®4 hîp lý ch−a? Hîp lý: Ch−a hîp lý: 2- §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp: - Gia ®×nh «ng (bµ) ®−îc båi th−êng, hç trî víi møc gi¸:....................®ång/ m2. - Theo «ng (bµ) gi¸ båi th−êng, hç trî ®4 hîp lý ch−a? Hîp lý: Ch−a hîp lý: 3- §èi víi nhµ ë vµ vËt kiÕn tróc (c«ng tr×nh x©y dùng): - Nhµ cña «ng (bµ) ®−îc xÕp vµo lo¹i nhµ cÊp: CÊp 1: . CÊp 2: . CÊp 3: . CÊp 4: + §−îc båi th−êng, hç trî víi møc gi¸:...........................®ång/ m2. - VËt kiÕn tróc (c«ng tr×nh x©y dùng) cña «ng (bµ) lµ: Nhµ ch¨n nu«i: LÒu l¸n: C«ng tr×nh kh¸c: + §−îc båi th−êng, hç trî víi møc gi¸:..........................®ång/m2. - Nh− vËy so víi gi¸ thÞ tr−êng th×: ThÊp h¬n: T−¬ng ®−¬ng: Cao h¬n: Ghi chó: §¸nh dÊu “ X ” vµo « trèng khi cã c©u tr¶ lêi thÝch hîp. 4- §èi víi c©y cèi, hoa mµu: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............. 115 - Gia ®×nh «ng(bµ) trång c¸c lo¹i: C©y....................................................................................................... Hoa mµu.................................................................................................. + Gi¸ båi th−êng, hç trî cho c¸c lo¹i c©y lµ:...........................®ång/ c©y. + Gi¸ båi th−êng, hç trî cho hoa mµu lµ:.................................®ång/ m2. - Theo «ng (bµ) gi¸ båi th−êng, hç trî nh− vËy ®4 hîp lý ch−a? Hîp lý: Ch−a hîp lý: III. ChÝnh s¸ch T§C: * §iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng khu T§C cã tèt h¬n khu d©n c− cò kh«ng? Cã: Kh«ng: T−¬ng ®−¬ng: - Gi¸ ®Êt T§C lµ:...........................®/ m2 - Theo «ng (bµ) gi¸ ®Êt nh− vËy ®4 hîp lý ch−a? Hîp lý: Ch−a hîp lý: * Môc ®Ých sö dông tiÒn båi th−êng, hç trî: §Çu t− vµo SXKD: Göi tiÕt kiÖm: X©y dùng nhµ cöa: Mua s¾m ®å dïng: Häc nghÒ: * Theo «ng (bµ) chÝnh s¸ch BT, HT, T§C cña dù ¸n ®· phï hîp ch−a? Phï hîp: Ch−a phï hîp: * Theo «ng (bµ) Héi ®ång båi th−êng, hç trî vµ T§C huyÖn §«ng Anh ®· thùc hiÖn c«ng t¸c nµy cã c«ng b»ng, d©n chñ vµ c«ng khai kh«ng? Cã: Kh«ng: * Gia ®×nh «ng (bµ) cã ®¬n th−, kiÕn nghÞ g× kh«ng? Cã: Kh«ng: * §Ò nghÞ «ng (bµ) cho ý kiÕn, t©m t− vµ nguyÖn väng vÒ chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî vµ T§C GPMB cña dù ¸n: ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. .................................., ngµy.......th¸ng.......n¨m 2009 Chñ hé (ký, ghi râ hä tªn) ._.