Đánh giá thực trạng và đề xuất hướng sử dụng hiệu quả đất nông nghiệp vùng đồi gò huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây
Tài liệu Đánh giá thực trạng và đề xuất hướng sử dụng hiệu quả đất nông nghiệp vùng đồi gò huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây: ... Ebook Đánh giá thực trạng và đề xuất hướng sử dụng hiệu quả đất nông nghiệp vùng đồi gò huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây
Tóm tắt tài liệu Đánh giá thực trạng và đề xuất hướng sử dụng hiệu quả đất nông nghiệp vùng đồi gò huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP I
---------&---------
PHẠM THANH QUẾ
ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT HƯỚNG SỬ DỤNG HIỆU QUẢ ĐẤT NÔNG NGHIỆP VÙNG ĐỒI GÒ HUYỆN CHƯƠNG MỸ, TỈNH HÀ TÂY
LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP
Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 60.62.16
Người hướng dẫn khoa học: TS. Đoàn Công Quỳ
HÀ NỘI - 2008
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ cha tõng ®îc ai c«ng bè trong bÊt k× c«ng tr×nh nµo kh¸c.
T«i xin cam ®oan r»ng c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®· ®îc chØ râ nguån gèc vµ mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®Òu ®· ®îc c¶m ¬n.
T¸c gi¶ luËn v¨n
Ph¹m Thanh QuÕ
Lêi c¶m ¬n
Trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i ®· nhËn ®îc sù quan t©m gióp ®ì tËn t×nh cña rÊt nhiÒu tËp thÓ vµ c¸ nh©n. Nh©n dÞp nµy, t«i xin ®îc bµy tá lêi c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn:
TËp thÓ c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o khoa §Êt vµ m«i trêng, khoa Sau ®¹i häc cña trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I – Hµ Néi, ®· tËn t×nh gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn luËn v¨n nµy;
T«i xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy gi¸o TS. §oµn C«ng Quú ®· tËn t×nh gióp ®ì, híng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn luËn v¨n;
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n l·nh ®¹o trêng §¹i häc L©m nghiÖp, ®¬n vÞ khoa Kinh tÕ – Qu¶n trÞ kinh doanh vµ ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« gi¸o cña bé m«n Qu¶n lý ®Êt ®ai n¬i t«i c«ng t¸c ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì tËn t×nh trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu cña t«i;
C¶m ¬n c¸c b¹n sinh viªn cña líp 49 QL§§, khoa Kinh tÕ – Qu¶n trÞ kinh doanh , trêng §¹i häc L©m nghiÖp ®· gióp ®ì t«i trong viÖc thu thËp, ®iÒu tra sè liÖu.
Xin c¶m ¬n c¸c tËp thÓ, c¬ quan, ban, ngµnh cña huyÖn Ch¬ng Mü, c¸n bé vµ bµ con n«ng d©n c¸c x· Nam Ph¬ng TiÕn, TrÇn Phó, Thuû Xu©n Tiªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thu thËp tµi liÖu, sè liÖu;
§Æc biÖt, t«i xin c¶m ¬n gia ®×nh, ngêi th©n vµ b¹n bÌ, ®ång nghiÖp ®· quan t©m, gióp ®ì, cïng chia sÎ víi t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn luËn v¨n.
Mét lÇn n÷a t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tÊt c¶ mäi sù gióp ®ì quý b¸u trªn!
T¸c gi¶ luËn v¨n
Ph¹m Thanh QuÕ
Môc lôc
Lêi cam ®oan
i
Lêi c¶m ¬n
ii
Môc lôc
iii
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
v
Danh môc biÓu
v
Danh môc phô biÓu
vi
Danh môc biÓu ®å
vi
PhÇn 1: Më ®Çu
1
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
1
1.2. Môc tiªu nghiªn cøu
3
PhÇn 2: Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu
4
2.1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt
4
2.2. §Æc ®iÓm sö dông ®Êt vïng ®åi gß
11
2.3. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ xãi mßn ®Êt vµ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt dèc
15
PhÇn 3: §èi tîng, ph¹m vi, néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
26
3.1. §èi tîng nghiªn cøu
26
3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
26
3.3. Néi dung nghiªn cøu
26
3.4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
28
3.5. HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp
30
PhÇn 4: KÕt qu¶ nghiªn cøu
36
4.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn
36
4.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý
36
4.1.2. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®Þa m¹o
37
4.1.3. KhÝ hËu, thêi tiÕt
38
4.1.4. §Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai
39
4.1.5. Thuû v¨n
40
4.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi
42
4.2.1. T×nh h×nh d©n sè vµ lao ®éng
42
4.2.2. C¸c chØ tiªu c¬ b¶n vÒ kinh tÕ – x· héi vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü
44
4.3. Thùc tr¹ng sö dông ®Êt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña vïng ®åi gß
45
4.3.1. Thùc tr¹ng sö dông ®Êt
45
4.3.2. KÕt qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña vïng ®åi gß
50
4.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß
54
4.4.1. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ
54
4.4.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ x· héi
70
4.4.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ m«i trêng
73
4.5. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông ®Êt vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü
74
4.5.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn
74
4.5.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ
75
4.5.3. §iÒu kiÖn x· héi
76
4.6. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt vïng ®åi gß
77
4.6.1. Quan ®iÓm sö dông ®Êt vïng ®åi gß
77
4.6.2. Ph¬ng híng sö dông ®Êt vïng ®åi gß
78
4.6.3. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt vïng ®åi gß
79
4.6.4. §Ò xuÊt mét sè m« h×nh sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ ë vïng ®åi gß
83
PhÇn 5: KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
86
5.1. KÕt luËn
86
5.2. §Ò nghÞ
88
Tµi liÖu tham kh¶o
89
Phô lôc
94
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
CNXH
Chñ nghÜa x· héi
CPTG
Chi phÝ trung gian
FAO (Food and Agriculture Organisation)
Tæ chøc L ¬ng thùc vµ n«ng nghiÖp
GTGT
Gi¸ trÞ gia t¨ng
GTSX
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
ISRIC (World Soil Information Database)
Trung t©m th«ng tin nghiªn cøu ®Êt quèc tÕ
L§
Lao ®éng
LUT (Land Use Type)
Lo¹i h×nh sö dông ®Êt
SALT (Slopping Agricultural Land Technology)
Canh t¸c n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc
SWOT (Strengths – Weaknesses – Opportunityes – Threats)
ThuËn lîi - khã kh¨n - c¬ héi - th¸ch thøc
TNHH
Thu nhËp hçn hîp
UNDP (Unitied Nations Development Programme)
Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc
VAC
V ên – Ao – Chuång
Danh môc c¸c biÓu
BiÓu 2.1
Lîng ®Êt bÞ xãi mßn trªn c¸c ®é dèc kh¸c nhau ë §aklak (T©y Nguyªn)
17
BiÓu 2.2
Xãi mßn trªn ®Êt n¬ng rÉy ®èi víi tõng lo¹i ®Êt
18
BiÓu 2.3
Ph©n bè ®Êt dèc vµ ®Êt bÞ tho¸i ho¸ do xãi mßn ë c¸c vïng
18
BiÓu 2.4
¦íc tÝnh thiÖt h¹i tèi thiÓu do xãi mßn trªn ®Êt dèc
19
BiÓu 4.1
T×nh h×nh d©n sè vµ lao ®éng cña vïng ®åi gß
43
BiÓu 4.2
Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi
45
BiÓu 4.3
C¬ cÊu sö dông ®Êt ®ai huyÖn Ch¬ng Mü n¨m 2007
47
BiÓu 4.4
HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü
49
BiÓu 4.5
C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh cña vïng ®åi gß
51
BiÓu 4.6
DiÖn tÝch mét sè c©y trång chÝnh cña vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü qua mét sè n¨m
52
BiÓu 4.7
HiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè c©y trång chÝnh ë c¸c x· ®iÒu tra vïng ®åi gß n¨m 2007
55
BiÓu 4.8
HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c kiÓu sö dông ®Êt ë c¸c x· vïng ®åi gß n¨m 2007
60
BiÓu 4.9
HiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña mét sè m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i cña vïng ®åi gß
66
BiÓu 4.10
KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ x· héi cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt
71
BiÓu 4.11
So s¸nh møc ®Çu t ph©n bãn víi tiªu chuÈn bãn ph©n c©n ®èi
65
Danh môc c¸c phô biÓu
Phô biÓu 1
Gi¸ mét sè vËt t vµ hµng ho¸ n«ng s¶n chñ yÕu
94
Phô biÓu 2
PhiÕu ®iÒu tra n«ng hé
95
Danh môc c¸c biÓu ®å
BiÓu ®å 4.1
D©n sè – lao ®éng vïng ®åi gß so víi toµn huyÖn
44
BiÓu ®å 4.2
C¬ cÊu sö dông ®Êt cña huyÖn Ch¬ng Mü
48
BiÓu ®å 4.3
So s¸nh diÖn tÝch vïng ®åi gß víi toµn huyÖn
50
phÇn 1: më ®Çu
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
§Êt ®ai lµ tµi nguyªn quèc gia v« cïng quý gi¸, lµ t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, lµ nguån néi lùc, nguån vèn to lín cña ®Êt níc, lµ thµnh phÇn quan träng hµng ®Çu cña m«i trêng sèng, lµ ®Þa bµn ph©n bè cña c¸c khu d©n c, x©y dùng c¸c c¬ së kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, an ninh, quèc phßng. §Êt ®ai kh«ng s¶n sinh ®îc vÒ sè lîng, nhng nÕu trong qu¸ tr×nh sö dông ®Êt con ngêi biÕt c¶i t¹o, båi dìng vµ b¶o vÖ, th× kh«ng nh÷ng nã kh«ng bÞ hao mßn mµ cßn t¨ng ®îc ®é mµu mì, t¨ng ®îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. §èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Êt ®ai lµ t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt kh«ng g× thay thÕ ®îc, lµ ®èi tîng ®Ó lao ®éng t¸c ®éng vµo nã, t¹o ra l¬ng thùc, thùc phÈm cung cÊp cho ®êi sèng cña con ngêi, nguån thøc ¨n cho vËt nu«i, cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, n«ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao cho xuÊt khÈu.
N«ng nghiÖp lµ mét ho¹t ®éng cã tõ xa xa cña loµi ngêi vµ hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ trªn c¬ së ph¸t triÓn n«ng nghiÖp dùa vµo khai th¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt, lÊy ®ã lµm bµn ®¹p cho viÖc ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi d©n sè ngµy mét gia t¨ng, nhu cÇu vÒ sö dông ®Êt cña con ngêi còng kh«ng ngõng t¨ng theo, lµm ¶nh hëng rÊt lín ®Õn diÖn tÝch vµ chÊt lîng ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ngµy cµng bÞ thu hÑp ®Ó nhêng chç cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn vµ ®¸p øng nhu cÇu ë ngµy cµng t¨ng, cïng víi nã lµ qu¸ tr×nh khai th¸c ®Êt n«ng nghiÖp qu¸ møc, kh«ng quan t©m ®Õn viÖc c¶i t¹o, båi bæ ®Êt ®· dÉn ®Õn hiÖn tîng lµm gi¶m søc s¶n xuÊt cña ®Êt nh: xãi mßn, röa tr«i, xa m¹c ho¸, nhiÔm mÆn, nhiÔm phÌn, chua ho¸….V× vËy viÖc tæ chøc sö dông nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai hîp lý, cã hiÖu qu¶ lµ nhiÖm vô quan träng ®¶m b¶o cho n«ng nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
ë níc ta, §¶ng vµ Nhµ níc trong nh÷ng n¨m qua ®· ®Æc biÖt quan t©m tíi vÊn ®Ò sö dông hiÖu qu¶ ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Chóng ta ®· tõng bíc thùc hiÖn viÖc giao ®Êt n«ng, l©m nghiÖp cho c¸c hé gia ®×nh, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dµi, cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch ngêi d©n sö dông ®Êt hiÖu qu¶. Nhê vËy mµ nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña níc ta trong thêi gian qua ®· kh«ng ngõng t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nhanh, kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc trong níc mµ cßn lµ mét trong nh÷ng níc cã lîng g¹o xuÊt khÈu ®øng hµng ®Çu thÕ giíi.
MÆc dï vËy, trong qu¸ tr×nh sö dông ®Êt ®ai, t×nh tr¹ng ruéng ®Êt qu¸ manh món, viÖc chuyÓn ®æi tõ « thöa nhá thµnh « thöa lín cha thùc hiÖn triÖt ®Ó, s¶n xuÊt vÉn lµ thñ c«ng, viÖc tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸ cña ngêi d©n cßn chËm, viÖc khai th¸c ®Êt ®ai qu¸ møc mµ cha c¶i t¹o, båi bæ vÉn cßn cha ®îc kh¾c phôc. Do ®ã ®Êt n«ng nghiÖp nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ ë c¸c x· vïng ®åi gß nãi riªng ®Êt ®ai vÉn cha ®îc khai th¸c mét c¸ch hîp lý vµ hiÖu qu¶.
HuyÖn Ch¬ng Mü, tØnh Hµ T©y cã ®Þa h×nh võa mang ®Æc trng cña vïng ®ång b»ng ch©u thæ S«ng Hång võa mang ®Æc trng cña vïng b¸n s¬n ®Þa. HuyÖn cã 12 trong tæng sè 33 x·, thÞ trÊn thuéc vïng ®åi gß. §Þa h×nh cña khu vùc kh¸ phøc t¹p, cã ®é dèc tõ T©y sang §«ng víi ®Æc ®iÓm chÝnh cña vïng ®Êt lµ ®Þa h×nh bÞ chia c¾t bëi ®åi gß vµ ruéng tròng. §åi gß ë ®©y chñ yÕu lµ ®åi thÊp víi ®é dèc trung b×nh tõ 50 ®Õn 200. §Þa h×nh cã xu híng nghiªng dÇn tõ d·y nói L¬ng S¬n vÒ phÝa s«ng Bïi, s«ng TÝch. PhÇn lín diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c x· vïng ®åi gß vÉn trång c©y hµng n¨m lµ chÝnh, trong qu¸ tr×nh khai th¸c vµ sö dông ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cha cao, nhiÒu diÖn tÝch ®Êt vÉn cha ®îc ®a vµo sö dông, ®Êt ®ai ngµy cµng suy gi¶m vÒ chÊt lîng, röa tr«i vµ xãi mßn ®Êt ®· diÔn ra kh¸ m¹nh do ngêi d©n cha cã c¸c ph¬ng thøc canh t¸c võa c¶i t¹o ®Êt vµ chèng xãi mßn. §êi sèng ngêi d©n trong vïng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. V× vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ó ®a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß lµ mét yªu cÇu hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt trong thêi gian tíi. ChÝnh v× vËy chóng t«i ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “§¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt híng sö dông hiÖu qu¶ ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß huyÖn Ch¬ng Mü, tØnh Hµ T©y”
1.2. Môc tiªu nghiªn cøu
- §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vïng nh»m ®a ra c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt cã triÓn väng trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña vïng;
- §Ò xuÊt híng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vïng theo quan ®iÓm sö dông ®Êt hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng;
PhÇn 2: Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu
2.1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt
2.1.1. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶
Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ xu©t ph¸t tõ c¸c gãc ®é nghiªn cøu kh¸c nhau. Cã quan ®iÓm cho r»ng hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®îc tÝnh b»ng tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt thu ®îc. NÕu nh vËy th× míi chØ nh×n thÊy kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vÒ mÆt tæng thÓ, cha ph©n biÖt ®îc gi÷a chi phÝ bá ra, gi¸ trÞ t¨ng thªm vµ lîi nhuËn thu ®îc. Cã quan ®iÓm lÊy chØ tiªu gi¸ trÞ t¨ng thªm lµ hiÖu qu¶. NÕu nh vËy th× cha t¸ch ®îc gi÷a thu nhËp hçn hîp, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ lîi nhuËn thu ®îc. Cã quan ®iÓm cho r»ng hiÖu qu¶ ph¶i ®îc tÝnh b»ng sè lîi nhuËn thu ®îc sau khi ®· trõ ®i toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ (kÓ c¶ chi phÝ lao ®éng). ChØ tiªu nµy cã thÓ ph¶n ¸nh ®îc t¬ng ®èi chÝnh x¸c vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt ®ai, nhng nã chØ ¸p dông ®îc ®èi víi nh÷ng trêng hîp cã ®iÒu kiÖn theo dâi vµ h¹ch to¸n ®îc chÝnh x¸c ngµy c«ng lao ®éng ®· hao phÝ trong qóa tr×nh s¶n xuÊt. HiÖn nay ®èi víi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp cña chóng ta cßn phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, ph©n t¸n, môc ®Ých cña s¶n xuÊt ®a sè cßn mang tÝnh tù cung tù cÊp, nªn cha thÓ ¸p dông ®îc cho diÖn réng. MÆt kh¸c, nÕu chØ ®¸nh gi¸ vÒ lîi nhuËn mµ kh«ng chó ý ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ m«i trêng, vÒ hiÖu qu¶ x· héi th× kh«ng ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ ®ã sÏ ®îc bÒn v÷ng hay kh«ng. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®óng vµ ®Çy ®ñ kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lª Nin vµ luËn ®iÓm cña lý thuyÕt hÖ thèng. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ chÝnh lµ sù biÓu hiÖn cña tr×nh ®é tiÕt kiÖm thêi gian, tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc, khi ®ã ta cã thÓ coi hiÖu qu¶ ®îc x¸c ®Þnh trong mèi quan hÖ so s¸nh tèi u gi÷a kÕt qu¶ thu ®îc vµ lîng chi phÝ ®· bá ra trong c¸c ®iÒu kiÖn giíi h¹n vÒ nguån lùc.
Sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ cao th«ng qua viÖc bè trÝ c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®îc quan t©m hiÖn nay cña hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi. Nã kh«ng chØ thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ kinh doanh n«ng nghiÖp mµ cßn lµ mong muèn cña c¶ nhµ n«ng - nh÷ng ngêi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
C¨n cø vµo nhu cÇu thÞ trêng, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång vËt nu«i trªn c¬ së lùa chän c¸c s¶n phÈm cã u thÕ ë tõng ®Þa ph¬ng, tõ ®ã nghiªn cøu ¸p dông c«ng nghÖ míi nh»m lµm cho s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh cao, lµ mét trong nh÷ng ®iÒu tiªn quyÕt ®Ó ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hiÖn nay.
2.1.2. Ph©n lo¹i hiÖu qu¶
Ngµy nay, mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ngêi ®Òu híng ®Õn môc tiªu lµ kinh tÕ. Tuy nhiªn, ®Ó s¶n xuÊt ®¹t ®îc hiÖu qu¶ th× nhÊt thiÕt kh«ng chØ ®¹t môc tiªu vÒ kinh tÕ mµ ®ång thêi ph¶i t¹o ra nhiÒu kÕt qu¶ liªn quan ®Õn ®êi sèng x· héi vµ m«i trêng cña con ngêi. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã cã thÓ lµ:
- C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng vµ lµm viÖc cña con ngêi, n©ng cao thu nhËp;
- C¶i t¹o x· héi, n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn cho ngêi d©n;
- C¶i t¹o m«i trêng sinh th¸i, t¹o ra mét sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong sö dông ®Êt.
C¨n cø vµo nh÷ng môc tiªu cã thÓ ®¹t ®îc ngêi ta chia hiÖu qu¶ thµnh 3 lo¹i:
* HiÖu qu¶ kinh tÕ
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh chÊt lîng cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Môc tiªu cña s¶n xuÊt lµ ®¸p øng møc sèng ngµy cµng t¨ng vÒ mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn cña toµn x· héi, trong khi nguån lùc s¶n xuÊt x· héi ngµy cµng trë nªn khan hiÕm. ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi.
XuÊt ph¸t tõ c¸c gãc ®é nghiªn cøu kh¸c nhau ®Õn nay ®· cã rÊt nhiÒu c¸c quan ®iªm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt:
- Quan ®iÓm thø nhÊt: tÝnh hiÖu qu¶ theo C¸c M¸c th× quy luËt kinh tÕ ®Çu tiªn trªn c¬ së s¶n xuÊt tæng thÓ lµ quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian vµ ph©n ph«i mét c¸ch cã kÕ ho¹ch thêi gian lao ®éng theo c¸c nganh s¶n xuÊt kh¸c nhau.
Trªn c¬ së thùc hiÖn vÊn ®Ò tiÕt kiÖm vµ ph©n phèi mét c¸ch hîp lý thêi gian lao ®éng (vËt ho¸ vµ lao ®éng sèng) gi÷a c¸c ngµnh. Theo quan ®iÓm cña M¸c ®ã lµ quy luËt “tiÕt kiÖm”, lµ “t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi” hay ®ã lµ t¨ng hiÖu qu¶. ¤ng cho r»ng: “N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, vît qua nhu cÇu c¸ nh©n cña ngêi lao ®éng lµ c¬ së cña hÕt th¶y mäi x· héi” [3].
- Quan ®iÓm thø 2: C¸c nhµ kinh tÕ XHCN, ®¹i diÖn lµ Liªn X« cò ®· dùa vµo lý luËn chung cña C¸c M¸c ®Ó ph¸t triÓn CNXH. ë ®©y, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®îc biÓu hiÖn b»ng sù ®¸p øng ®îc yªu cÇu quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña CNXH vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®îc x¸c ®Þnh b»ng nhÞp ®é t¨ng tæng s¶n phÈm x· héi hoÆc thu nhËp quèc d©n cao. Do vËy quan ®iÓm nµy míi chØ ®Ó cËp ®Õn nhu cÇu tiªu dïng, quü tiªu dïng lµ môc ®Þch cuèi cïng cÇn ®¹t ®îc cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, nhng cha ®Ò cËp ®Õn quü tÝch luü ®Ó lµm ®iÒu kiÖn ph¬ng tiÖn ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã [1].
- Quan ®iÓm thø 3: C¸c nhµ khoa häc kinh tÕ Samuelson – Nordhuas cho r»ng: “HiÖu qu¶ cã nghÜa lµ kh«ng l·ng phÝ”. Nghiªn cøu hiÖu qu¶ ph¶i xÐt ®Õn chi phÝ c¬ héi, “hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ph¶i diÔn ra khi x· héi kh«ng thÓ t¨ng s¶n lîng mét lo¹i hµng ho¸ nµy mµ kh«ng c¾t gi¶m s¶n lîng mét lo¹i hµng ho¸ kh¸c. Mäi nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ ph¶i n»m trªn ®êng giíi h¹n vµ s¶n lîng tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña nã” [7].
- Quan ®iÓm thø 4: HiÖu qu¶ trªn quan ®iÓm kinh tÕ thÞ trêng: X· héi chÞu sù chi phèi bëi quy luËt khan hiÕm nguån lùc, thùc tÕ c¸c nguån lùc nh ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn, tµi nguyªn thiªn nhiªn...khan hiÕm. Trong khi ®ã nhu cÇu x· héi t¨ng nhanh c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Do vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i tiÕt kiÖm nguån lùc, tõng bíc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc nãi chung, tríc hÕt mçi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i lùa chän ®Çu vµo tèi u [27].
Nh vËy, trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ, nã lµ mét ph¹m trï kinh tÕ chung nhÊt, lµ kh©u trung t©m cña c¸c lo¹i hiÖu qu¶. HiÖu qu¶ kinh tÕ cã kh¶ n¨ng lîng ho¸, tÝnh to¸n chÝnh x¸c trong mèi quan hÖ so s¸nh gi÷a lîng kÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. KÕt qu¶ ®¹t ®îc lµ phÇn gi¸ trÞ thu ®îc cña s¶n phÈm ®Çu ra, lîng chi phÝ bá ra lµ phÇn c¸c nguån lùc ®Çu vµo. Mèi t¬ng quan ®ã cÇn xem xÐt c¶ vÒ phÇn so s¸nh tuyÖt ®èi vµ so s¸nh t¬ng ®èi còng nh xem xÐt mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a hai ®¹i lîng ®ã.
HiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vÒ b¶n chÊt còng gièng nh c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c: Víi mét diÖn tÝch ®Êt ®ai nhÊt ®Þnh s¶n xuÊt ra mét khèi lîng cña c¶i vËt chÊt nhiÒu nhÊt víi mét lîng ®Çu t chi phÝ vÒ vËt chÊt vµ lao ®éng thÊp nhÊt nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vÒ vËt chÊt cña x· héi [ 19].
* HiÖu qu¶ x· héi
HiÖu qu¶ x· héi lµ mèi t¬ng quan so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ xÐt vÒ mÆt x· héi vµ tæng chi phÝ bá ra [22], [36]. ë ®©y, hiÖu qu¶ x· héi ph¶n ¸nh nh÷ng khÝa c¹nh vÇ mèi quan hÖ x· héi gi÷a con ngêi víi con ngêi nh vÊn ®Ò c«ng ¨n viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Þnh canh, ®Þnh c, c«ng b»ng x· héi.....
HiÖu qu¶ x· héi trong sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh b»ng kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ x· héi cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®ang ®îc nhiÒu nhµ khoa häc ®Æc biÖt quan t©m [29].
* HiÖu qu¶ m«i trêng
HiÖu qu¶ m«i trêng trong sö dông ®Êt lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu, ngµy nay ®ang ®îc ®Æc biÖt quan t©m vµ kh«ng thÓ bá qua khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt. §iÒu nµy cã nghÜa lµ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, mäi biÖn ph¸p khoa häc kü thuËt, mäi gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý...®îc coi lµ cã hiÖu qu¶ khi chóng kh«ng g©y tæn h¹i hay cã nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i trêng ®Êt, m«i trêng níc vµ m«i trêng kh«ng khÝ còng nh kh«ng lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn m«i sinh vµ ®a d¹ng sinh häc.
Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hiÖu qu¶ m«i trêng lµ hiÖu qu¶ mang tÝnh l©u dµi, võa ®¶m b¶o lîi Ých hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn t¬ng lai, nã g¾n chÆt víi qu¸ tr×nh khai th¸c, sö dông vµ b¶o vÖ tµi nguyªn ®Êt cµ m«i trêng sinh th¸i [37]
2.1.3. Quan ®iÓm vÒ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp bÒn v÷ng
2.1.3.1. Kh¸i qu¸t vÒ ®Êt n«ng nghiÖp vµ t×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp
§Êt n«ng nghiÖp lµ ®Êt ®îc x¸c ®Þnh chñ yÕu ®Ó sö dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n hoÆc nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ n«ng nghiÖp.
Trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, khi møc sèng cña con ngêi cßn thÊp, c«ng n¨ng chñ yÕu cña ®Êt lµ tËp trung vµo s¶n xuÊt vËt chÊt, ®Æc biÖt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu nhá lÎ, tù cung, tù cÊp ®Ó phôc vô viÖc ¨n, ë, mÆc... Khi con ngêi biÕt sö dông ®Êt ®ai vµo cuéc sèng còng nh s¶n xuÊt th× ®Êt ®ai ®ãng vai trß quan träng trong hiÖn t¹i vµ t¬ng lai.
Tõ thÕ kû XVIII vµ nhÊt lµ thÕ kû XX, viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ khoa häc kü thuËt ®· ®em l¹i thµnh tùu kú diÖu lµ thay ®æi h¼n bé mÆt tr¸i ®Êt vµ cuéc sèng con ngêi. Nhng do ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a côc bé kh«ng cã mét chiÕn lîc ph¸t triÓn chung nªn ®· g©y ra hËu qu¶ tiªu cùc: « nhiÔm m«i trêng vµ tho¸i ho¸ ®Êt. Hµng n¨m gÇn 12 triÖu ha rõng nhiÖt ®íi bÞ tµn ph¸ ë ch©u Mü La tinh vµ ch©u ¸. C©n b»ng sinh th¸i bÞ ph¸ vì, hµng triÖu ha ®Êt ®ai bÞ hoang m¹c ho¸ [13]. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña UNDP vµ Trung t©m th«ng tin nghiªn cøu ®Êt quèc tÕ (ISRIC) ®· cho thÊy c¶ thÕ giíi cã kho¶ng 13,4 tû ha ®Êt th× ®· cã 2 tû ha bÞ tho¸i ho¸ ë c¸c møc ®é kh¸c nhau trong ®ã ch©u ¸ vµ ch©u Phi lµ 1,2 tû ha chiÕm 62% tæng diÖn tÝch ®Êt bÞ tho¸i ho¸ [5]. Sè liÖu trªn cho ta thÊy ®Êt ®ai bÞ tho¸i ho¸ tËp trung ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña thÕ giíi bÊt cø níc nµo dï ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn th× viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Òu cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ, t¹o ra sù æn ®Þnh x· héi vµ møc an toµn l¬ng thùc quèc gia. S¶n phÈm n«ng nghiÖp lµ nguån t¹o ra thu nhËp ngo¹i tÖ, tuú theo lîi thÕ cña m×nh mµ mçi níc cã thÓ xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ hay trao ®æi lÊy s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®Ó ®Çu t l¹i cho n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Theo ®¸nh gi¸ cña Ng©n hµng thÕ giíi, hiÖn t¹i d©n sè thÕ giíi vµo kho¶ng h¬n 6 tû ngêi th× lîng l¬ng thùc cßn cã thÓ ®¸p øng ®îc, tuy nhiªn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng. V× vËy, trong thêi gian tíi n«ng nghiÖp sÏ ph¶i g¸nh chÞu søc Ðp cña nhu cÇu l¬ng thùc, thùc phÈm ngµy cµng t¨ng cña con ngêi. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng 3,3 tû ha ®Êt n«ng nghiÖp, trong ®ã ®· khai th¸c ®îc 1,5 tû ha, cßn l¹i ®a phÇn lµ ®Êt xÊu, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n. Quy m« ®Êt n«ng nghiÖp ®îc ph©n bè nh sau: Ch©u Mü 35 %, Ch©u ¸ 26 %, Ch©u ¢u 13 %, Ch©u Phi 20 %, Ch©u §¹i D¬ng 6 %. B×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trªn ®Çu ngêi toµn thÕ giíi lµ 12.000 m2 (Mü 2000 m2, Bungari 7000 m2, NhËt B¶n 650 m2). Theo b¸o c¸o cña UNDP n¨m 1995 ë khu vùc §«ng Nam ¸ b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt trªn ®Çu ngêi cña mét sè níc nh sau: Indonesia 0,12 ha, Malaysia 0,27 ha, Philippin 0,13 ha, Thailand 0,42 ha, ViÖt Nam 0,1 ha [1].
Theo Vò ThÞ Ph¬ng Thuþ (2000), [22] d©n sè thÕ giíi t¨ng nhanh trong vßng 25 n¨m (1965 – 1990) lµ 86,5 % (tõ 3.027 triÖu ngêi ®Õn 5.100 triÖu ngêi) trong khi ®ã diÖn tÝch ®Êt canh t¸c chØ t¨ng 9,7 % (tõ 1.380 triÖu ha ®Õn 1.520 triÖu ha). Dù kiÕn tÝnh ®Õn n¨m 2025 d©n sè thÕ giíi t¨ng lªn 8.300 triÖu ngêi, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ (1.650 triÖu ha), do ®ã diÖn tÝch ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ngêi sÏ tiÕp tôc gi¶m chØ cßn 1.990 m2.
Theo kÕt qu¶ kiÓm kª ®Êt ®ai n¨m 2005 [17] tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña c¶ níc lµ 33.121.159 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp chØ cã 24.822.560 ha; d©n sè lµ 80.902,4 triÖu ngêi, b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ 3.068 m2/ngêi. So s¸nh víi 10 níc khu vùc §«ng Nam ¸, tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña ViÖt Nam xÕp thø 2, b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn trªn ®Çu ngêi cña ViÖt Nam ®øng vÞ trÝ thø 9 trong khu vùc.
V× vËy, viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cho x· héi vÒ n«ng s¶n phÈm ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng mèi quan t©m lín nhÊt cña ngêi qu¶n lý vµ sö dông ®Êt.
2.1.3.2. Quan ®iÓm sö dông ®Êt n«ng nghiÖp
Tõ khi biÕt sö dông ®Êt ®ai vµo môc ®Ých sinh tån cña m×nh, ®Êt ®ai ®· trë thµnh c¬ së cÇn thiÕt cho sù sèng hiÖn t¹i còng nh cho t¬ng lai ph¸t triÓn cña con ngêi. Tríc ®©y, khi d©n sè cßn Ýt, viÖc khai th¸c ®Êt ®ai ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña con ngêi lµ qu¸ dÔ dµng, con ngêi cha lµm ¶nh hëng lín ®Õn tµi nguyªn ®Êt. Nhng ®Êt ®ai lµ nguån tµi nguyªn cã h¹n trong khi ®ã nhu cÇu cña con ngêi vÒ c¸c s¶n phÈm ®îc lÊy tõ ®Êt ngµy cµng t¨ng. Mét vµi thËp kû trë l¹i ®©y, do søc Ðp tõ sù gia t¨ng d©n sè, nhu cÇu cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ ®Æc biÖt lµ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· g©y ¸p lùc rÊt lín ®èi víi ®Êt ®ai, nhÊt lµ ®Êt n«ng nghiÖp. V× vËy, sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ë níc ta cÇn híng tíi môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi trªn c¬ së ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc, thùc phÈm, t¨ng cêng nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp vµ híng tíi xuÊt khÈu. Sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp dùa trªn c¬ së c©n nh¾c nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, tËn dông ®îc tèi ®a lîi thÕ so s¸nh vÒ ®iÒu kiÖn sinh th¸i vµ kh«ng lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn m«i trêng lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o cho khai th¸c vµ sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn ®Êt ®ai.
Theo Fetry [39] cho r»ng sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong n«ng nghiÖp chÝnh lµ sù b¶o tån ®Êt, níc, c¸c nguån ®éng vËt vµ thùc vËt kh«ng bÞ suy tho¸i m«i trêng, kü thuËt thÝch hîp, sinh lîi kinh tÕ vµ chÊp nhËn ®îc vÒ mÆt x· héi. Sö dông ®Êt n«ng nghiÖp bÒn v÷ng dùa trªn c¸c quan ®iÓm [11]:
- Duy tr× vµ n©ng cao c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt.
- Gi¶m thiÓu møc rñi ro trong s¶n xuÊt.
- B¶o vÖ tµi nguyªn tù nhiªn vµ ng¨n chÆn sù tho¸i ®Êt vµ níc.
- Cã hiÖu qu¶ l©u bÒn.
- §îc x· héi chÊp nhËn
N¨m nguyªn t¾c trªn lµ cèt lâi cña viÖc sö dông ®Êt ®ai bÒn v÷ng, nÕu sö dông ®Êt ®ai ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c trªn th× ®Êt ®ai ®îc b¶o vÖ cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng.
Môc tiªu cña n«ng nghiÖp bÒn v÷ng lµ x©y dùng mét hÖ thèng æn ®Þnh vÒ mÆt sinh th¸i, cã tiÒm lùc kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña con ngêi, mµ kh«ng bãc lét ®Êt, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng sö dông nh÷ng ®Æc tÝnh vèn cã cña c©y trång vËt nu«i kÕt hîp víi ®Æc trng cña c¶nh quan vµ cÊu tróc trªn diÖn tÝch ®Êt sö dông mét c¸ch thèng nhÊt. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng lµ mét hÖ thèng mµ nhê ®ã con ngêi cã thÕ tån t¹i ®îc, sö dông nguån l¬ng thùc vµ tµi nguyªn phong phó cña thiªn nhiªn mµ kh«ng liªn tôc huû diÖt sù sèng trªn ®Êt.
ë ViÖt Nam ®· h×nh thµnh nÒn v¨n minh lóa níc hµng ngµn n¨m nay, cã thÓ coi lµ mét m« h×nh n«ng nghiÖp bÒn v÷ng ë vïng ®ång b»ng, thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn ë níc ta. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhiÒu m« h×nh vên – ao – chuång (VAC), m« h×nh n«ng – l©m kÕt hîp trªn ®Êt ®åi thùc chÊt lµ nh÷ng kinh nghiÖp truyÒn thèng ®îc ®óc rót tõ qu¸ tr×nh ®Êu tranh l©u dµi, bÒn v÷ng víi thiªn nhiªn kh¾c nghiÖt cña con ngêi ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
2.2. §Æc ®iÓm sö dông ®Êt vïng ®åi gß
2.2.1. Kh¸i niÖm ®Êt ®åi gß
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ giíi h¹n ®é cao cña vïng ®åi gß. TØnh Qu¶ng B×nh xÕp c¸c vïng l·nh thæ cã ®é cao 200m trë xuèng so víi mÆt níc biÓn thuéc vïng ®åi gß, tØnh Qu¶ng TrÞ xÕp c¸c vïng cã ®é cao tõ 25m – 300m, tØnh Thõa Thiªn HuÕ th× cho r»ng, ®åi gß lµ vïng ®Êt cã ®é cao 10m – 250m, cßn NghÖ An, Thanh Ho¸ ®· xÕp nh÷ng khu vùc cã ®é cao 400m – 500m vµo vïng ®åi gß. ChÝnh nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau nµy dÉn ®Õn diÖn tÝch vïng ®åi gß cña c¸c ®Þa ph¬ng cã sù kh¸c nhau kh¸ lín.
Nh×n chung, ®åi gß ®îc hiÓu lµ vïng l·nh thæ chuyÓn tiÕp gi÷a nói vµ ®ång b»ng (cã n¬i ch¹y ra s¸t biÓn) hoÆc nh÷ng vïng ®Êt cao xen víi ®ång b»ng, cã ®é cao tõ 10m – 300m so víi mÆt biÓn. [34]
Theo mét sè quan ®iÓm kh¸c, ®Êt ®åi gß thuéc vïng ®Êt dèc, lµ ®Êt cã mÆt nghiªng so víi bÒ mÆt tr¸i ®Êt b×nh thêng. ë ViÖt Nam kh¸i niÖm vÒ ®Êt dèc thêng ®îc dïng ®Ó chØ nh÷ng vïng trung du miÒn nói. Tuú theo môc ®Ých sö dông ®Êt ®ai mµ ®é dèc cña vïng trung du miÒn nói ®îc chia ra nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau:
- §èi víi ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®é ®èc cã c¸c cÊp ®é
+ Tõ 00 – 30 lµ ®Êt b»ng
+ Dèc nhÑ tõ 30 – 80
+ Dèc võa tõ 8-15 0
+ Dèc nhiÒu tõ 150 – 25 0
+ RÊt dèc: > 250
- §èi víi s¶n xuÊt l©m nghiÖp chñ yÕu ë cÊp ®é dèc tõ 250 trë lªn
Trong c¸c vïng ®Êt dèc th× ®Êt ®åi gß c¬ b¶n lµ vïng ®Êt cã ®é dèc nhÑ vµ võa, ë ViÖt Nam chóng ta kh¸i niÖm ®Êt ®åi gß thêng ®îc dïng ®Ó chØ c¸c vïng b¸n s¬n ®Þa.
2.2.2. §Æc ®iÓm sö dông ®Êt vïng ®åi gß
Nh©n d©n c¸c d©n téc vïng trung du vµ miÒn nói tõ tríc tíi nay mét mÆt do ®iÒu kiÖn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®a sè cßn phô thuéc vµo thiªn nhiªn, nguån níc tíi cho c©y trång chñ yÕu lµ níc trêi, do ®ã phÇn lín cã tËp qu¸n canh t¸c gi¶n ®¬n. C©y trång chñ yÕu lµ c©y lóa n¬ng vµ c©y hoa mµu, nh s¾n, ng«... Do thùc hiÖn canh t¸c c©y hµng n¨m, l¹i thiÕu sù quan t©m tíi viÖc b¶o vÖ ®Êt. §èi víi nh÷ng vïng nói cao, c¸c ®ång bµo d©n téc Ýt ngêi cã phong tôc du canh du c. Trªn ®Êt n¬ng dÉy du canh trång c©y l¬ng thùc, chÝnh v× thÕ theo Ng« ThÕ D©n, TrÇn An Phong [4] “ hµng n¨m bÞ xãi mßn 250-350 tÊn ®Êt mµu/ha”. §èi víi c¸c vïng ®åi gß mét sè n¬i nh©n d©n ®· biÕt ®a mét sè c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy vµ dµi ngµy nh chÌ, mÝa, døa... vµo s¶n xuÊt. HiÖn nay nhê cã sù ®æi míi vÒ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong ®ã cã n«ng nghiÖp, nhiÒu n¬i ®· m¹nh d¹n ®Çu t x©y dùng hÖ thèng giao th«ng, thuû lîi, thùc hiÖn quy ho¹ch sö dông ®Êt g¾n liÒn víi c¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o vµ b¶o vÖ ®Êt, do ®ã cã ®iÒu kiÖn tõng bíc chuyÓn ®Êt trång mµu sang trång c©y ¨n qu¶ vµ c©y c«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao.
ViÖc canh t¸c trªn ®Êt ®åi gß cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n chñ yÕu sau:
+ Nh÷ng lîi thÕ
Trªn tÊt c¶ c¸c vïng ®Êt dèc cã rÊt nhiÒu u thÕ trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Tríc hÕt ®ã lµ mét vïng sinh th¸i nh©n v¨n ®a d¹ng vÒ v¨n ho¸ téc ngêi. Mçi d©n téc ®Òu b¶o lu nh÷ng tri thøc truyÒn thèng hÕt søc quý gi¸ vÒ canh t¸c n«ng nghiÖp, vÒ qu¶n lý tµi nguyªn. §©y lµ vèn tri thøc ®Þa ph¬ng ®éc ®¸o ®Ó hä thÝch øng ®îc víi hoµn c¶nh sèng. H·y quan s¸t c¸ch lµm ruéng bËc thang cña ngêi H’M«ng ë SaPa, Phong Thæ, Mï Cang Ch¶i....Hä ®· thiÕt kÕ nh÷ng c¸nh ®ång ruéng bËc thang hµng tr¨m bËc cheo leo trªn sên dèc; hä chia c¸nh ®ång cña hä thµnh 3 khu vùc (®Ønh, sên vµ ch©n nói) mçi khu vùc cã mét thêi vô, mét mËt ®é cÊy riªng. H·y ®Õn th¨m ph¬ng thøc thæ canh hèc ®¸ cña hä ë Hµ Giang ta sÏ thÊy c¸ch xen canh gèi vô trªn vïng nói ®¸ cùc b¾c Tæ quèc míi tuyÖt vêi lµm sao. H·y xem c¸ch ngêi Dao vµo nói h¸i thuèc, ngêi Th¸i lµm m¬ng, phai, l¸n, lÝn...chóng ta sÏ thÊy tiÒm n¨ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp trªn vïng ®Êt dèc thËt lµ to lín.
§Þa h×nh phíc t¹p vµ bÞ chia c¾t m¹nh ®· t¹o nªn sù ®a d¹ng cña c¸ hÖ canh t¸c, ®a d¹ng cña c¸c gièng loµi c©y trång vËt nu«i. Chóng ta cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¶ c©y, con cña vïng nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi vµ «n ®íi. §©y lµ mét lîi thÕ trong ph¸t triÓn n«ng s¶n hµng ho¸. KhÝ hËu miÒn nói tuy cã kh¾c nghiÖt nhng nh×n chung lµ m¸t mÎ vµ Èm h¬n ®ång b»ng, l¹i kh«ng hoÆc Ýt cã b·o, thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Mét sè vïng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i c©y «n ®íi cã gi¸ trÞ cao vµ ch¨n nu«i bß s÷a, ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc vµ trång rõng. Còng chÝnh do cã khÝ hËu ®Æc thï, ®· h×nh thµnh tõ l©u ®êi nhiÒu vïng n«ng, l©m ®Æc s¶n nh håi, mËn (L¹ng S¬n), QuÕ (Trµ My, V¨n Yªn), Hång (§µ L¹t, L¹ng S¬n), §µo (SaPa), ChÌ (Suèi Giµng, T©n C¬ng), Cµ phª (Bu«n Ma Thuét)....
Do vÞ trÝ ®Þa lý, Trung du – miÒn nói níc ta cã nhiÒu lîi thÕ vÒ thÞ trêng. C¸c tØnh ®ång b»ng vµ c¸c thµnh phè lín trong khu vùc lµ thÞ trêng trùc tiÕp cña c¸c lo¹i n«ng s¶n tõ miÒn nói. MiÒn nói cã ®êng biªn giíi ch¹y dµi trªn 4000km víi Trung Quèc, Lµo vµ Campuchia, gióp vïng cao cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn._. víi thÞ trêng quèc tÕ réng lín [30].
+ Nh÷ng h¹n chÕ
Khã kh¨n lín nhÊt cho viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp trªn vïng ®Êt dèc lµ ®Þa h×nh chia c¾t m¹nh, t¹o thµnh nhiÒu tiÓu vïng sinh th¸i kh¸c biÖt. Trªn c¸c tiÓu vïng ®ã, c¸c d©n téc Ýt ngêi sinh sèng theo s¾c téc, dßng hä...®· t¹o nªn nh÷ng tËp qu¸n truyÒn thèng vÒ s¶n xuÊt, ®êi sèng, t¹o thµnh c¸c b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc phong phó.
Khã kh¨n thø hai xÐt vÒ mÆt n«ng häc lµ toµn bé ®Êt n«ng nghiÖp bÞ chua (nhiÒu n¬i chua trªn toµn phÉu diÖn), nghÌo l©n – nhÊt lµ l©n dÔ tiªu, hµm lîng N kh«ng cao, rÊt nghÌo c¸c nguyªn tè vi lîng - ®Æc biÖt lµ Bo vµ Mo, hµm lîng nh«m di ®éng cao g©y ngé ®éc cho c©y [31].
Thùc b× che phñ ®Êt kÓ c¶ rõng vµ tÇng ®Êt mÆt ®· bÞ l¹m dông vµ tho¸i ho¸ ngµy cµng nghiªm träng. Theo Ng« ThÕ D©n vµ TrÇn An Phong [4] ®· trÝch dÉn tµi liÖu cña FAO: “...®é che phñ mÆt ®Êt ë c¸c níc ®· ph¸t triÓn b×nh qu©n lµ 41%, ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ 29,5% vµ møc an toµn vÒ sinh th¸i lµ 35 %, trong khi ®ã ë níc ta theo sè liÖu thèng kª tõ n¨m 1991 chØ cßn 28,9%”, hiÖn nay tû lÖ ®ã cßn thÊp h¬n, lµ do viÖc khai th¸c rõng ngµy cµng lín, nhng viÖc trång rõng bæ xung th× qu¸ chËm. §Æc biÖt, theo Ng« ThÕ D©n [4]: “ë ®Þa h×nh vïng T©y b¾c, ®Çu nguån cña Thuû ®iÖn s«ng §µ chØ cßn 10%”. V× vËy ®Êt dÔ bÞ xãi mßn, dÔ bÞ lò lôt khi mïa ma ®Õn, mïa kh« dÔ g©y ra t×nh tr¹ng thiÕu níc nghiªm träng... lµm cho ®Êt ®ai ngµy cµng bÞ tho¸i ho¸ mÊt kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, m«i trêng tù nhiªn vµ sù c©n b»ng sinh th¸i ngµy cµng bÞ ®¶o lén.
VÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng giao th«ng cßn l¹c hËu, cha ph¸t triÓn, nh÷ng n¬i ®· cã th× bÞ xuèng cÊp nhanh do kh«ng ®îc söa ch÷a kÞp thêi, lµm cho c«ng viÖc ®i l¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ vËn chuyÓn s¶n phÈm hµng ho¸ gÆp nhiÒu khã kh¨n. C¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt kh¸c nh: C¸c tr¹m, tr¹i nghiªn cøu vÒ gièng c©y trång, vËt nu«i, c¸c tr¹m thó y, b¶o vÖ thùc vËt, dÞch vô vËt t n«ng nghiÖp, cha ®¸p ®îc kÞp thêi nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng.
Tr×nh ®é d©n trÝ ®a sè cßn thÊp, tÖ n¹n x· héi nh mª tÝn dÞ ®oan vµ c¸c hñ tôc l¹c hËu kh¸c vÉn cßn phæ biÕn trong ®êi sèng x· héi cña vïng trung du miÒn nói, lµm cho ®êi sèng cña ngêi lao ®éng khã kh¨n, sù ph¸t triÓn x· héi cña vïng chËm.
2.3. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ xãi mßn ®Êt vµ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt dèc
2.3.1. Nguyªn nh©n g©y xãi mßn ®Êt
Xãi mßn lµ hiÖn tîng lµm mÊt líp mÆt hoÆc hoÆc tÇng ®Êt mÆt do giã ë vïng khÝ hËu kh« h¹n hoÆc do níc ch¶y trªn bÒ mÆt ë vïng khÝ hËu Èm ít. ë ViÖt Nam, xãi mßn chñ yÕu lµ do níc g©y ra.
Nguyªn nh©n g©y ra xãi mßn ë ViÖt Nam:
- Lîng ma lín vµ tËp trung.
- §Êt dèc t¹o dßng ch¶y.
- Th¶m thùc vËt che phñ bÞ tµn ph¸ mét c¸ch nÆng nÒ do du canh, du c, chÆt ph¸ rõng bõa b·i, do hËu qu¶ cña chiÕn tranh.
Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn lîng ®Êt bÞ xãi mßn bao gåm ma, ®é dèc, chiÒu dµi sên dèc, møc ®é che phñ cña c©y vµ tÝnh chÊt ®Êt dèc. §Êt cã rõng che phñ th× lîng ®Êt bÞ xãi mßn kh«ng ®¸ng kÓ.
Theo TrÇn An Phong [16]:
+ NÕu ®Êt cã rõng, ®Êt bÞ tr«i 3-12 tÊn/ha/n¨m.
+ NÕu ®Êt cã trång cµ phª hay chÌ bÞ tr«i 22-70 tÊn/ha/n¨m.
+ NÕu ®Êt kh«ng trång trät chØ cã cá tù nhiªn bÞ tr«i 150-235 tÊn/ha/n¨m.
+ NÕu ®Êt trång s¾n vµ lóa n¬ng bÞ tr«i 175-260 tÊn/ha/n¨m.
NguyÔn Quang Mü nghiªn cøu ¶nh hëng cña ®é dèc ®Õn xãi mßn ®Êt trªn ®Êt ®á bazan cã trång chÌ mét tuæi nhËn thÊy [12]:
+ §é dèc 30 ®Êt bÞ mÊt ®i 96 tÊn/ha/n¨m.
+ §é dèc 80 ®Êt bÞ mÊt ®i 211 tÊn/ha/n¨m.
+ §é dèc 150 ®Êt bÞ mÊt ®i 305 tÊn/ha/n¨m.
Lª V¨n Khoa vµ céng t¸c viªn nghiªn cøu ¶nh hëng cña chiÒu dµi sên dèc tíi cêng ®é xãi mßn rót ra nhËn xÐt: nÕu t¨ng chiÒu dµi sên dèc lªn 2 lÇn th× lîng ®Êt bÞ xãi mßn t¨ng 7-8 lÇn [9].
Khi nghiªn cøu thùc tÕ ë ViÖt Nam nhiÒu nhµ khoa häc còng ®· ®a ra ®îc nh÷ng sè liÖu quan träng vÒ t×nh h×nh xãi mßn ®Êt trªn c¸c vïng trung du, miÒn nói ë c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c nhau. Theo Th¸i Phiªn [15] cho biÕt kÕt qu¶ nghiªn cøu ë Ba V× (Hµ T©y), cho thÊy lîng ®Êt mÊt kh¸c nhau tuú thuéc vµo lîng ma, cêng ®é ma trong n¨m vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®îc ¸p dông. Víi ®é dèc kho¶ng 80 – 100 t¹i c¸c « thÝ nghiÖm nghiªn cøu ®Êt trèng vµ trªn ®Êt trång c©y kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng xãi mßn, lîng ®Êt bÞ cuèn tr«i do xãi mßn cao h¬n 30 – 50% (2-5 tÊn/ha/n¨m) so víi c¸c « cã ¸p dông b¨ng c©y xanh chèng xãi mßn (1 -2 tÊn/ha/n¨m). Khi nghiªn cøu trªn ®Êt bazan ë §aklak (T©y Nguyªn), theo Hå C«ng Trùc, L¬ng §øc Loan [28], lîng ®Êt bÞ xãi mßn trªn c¸c ®é dèc kh¸c nhau. Sè liÖu thÓ hiÖn trong biÓu 2.1.
BiÓu 2.1: Lîng ®Êt bÞ xãi mßn trªn c¸c ®é dèc kh¸c nhau ë §aklak (T©y Nguyªn)
C©y trång
§é dèc
(®é)
Lîng ma
(mm)
Lîng ®Êt mÊt
(tÊn/ha)
Lóa n¬ng
50 - 70
100 - 120
1530
1530
255,0
138,3
S¾n
100 - 150
240 - 250
1235
1235
154,0
218,3
Cµ phª
70 - 80
100 - 120
1520
1520
50,2
113,1
Qua b¶ng sè liÖu chóng ta thÊy r»ng, ®èi víi c¸c vïng ®Êt dèc trång c¸c lo¹i c©y l©u n¨m th× lîng ®Êt bÞ mÊt do xãi mßn sÏ thÊp h¬n, nhng cïng mét lo¹i c©y trång, ë nh÷ng vïng cã ®é dèc lín h¬n th× lîng ®Êt mÊt ®i sÏ lín h¬n.
Theo mét sè t¸c gi¶ kh¸c [24] khi nghiªn cøu vÒ xãi mßn trªn ®Êt canh t¸c n¬ng rÉy cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, cho thÊy: mçi n¨m tÇng ®Êt bÞ hao mßn tõ 1,5 – 3cm, mçi ha cã thÓ bÞ tr«i 130 – 200 tÊn ®Êt.
Khi nghiªn cøu vÒ sù biÕn ®æi ®é ph× nhiªu cña ®Êt theo c¸c ph¬ng thøc canh t¸c kh¸c nhau vÒ xãi mßn trªn ®Êt n¬ng rÉy, theo t¸c gi¶ Th¸i Phiªn vµ NguyÔn Tö Siªm [15] kÕt qu¶ nghiªn cøu xãi mßn trªn ®Êt canh t¸c n¬ng rÉy, ®èi víi c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau, lîng ®Êt bÞ xãi mßn sÏ kh¸c nhau trªn c¸ ®é dèc kh¸c nhau, víi c¸c c©y trång kh¸c nhau, sè liÖu ®îc thÓ hiÖn qua biÓu 2.2.
Qua ®ã ta thÊy r»ng, trªn c¸c vïng ®Êt cã ®é dèc cao mµ trång c¸c c©y hµng n¨m th× kh«ng nh÷ng n¨ng suÊt kh«ng cao mµ cßn bÞ mÊt ®Êt do xãi mßn nhiÒu h¬n.
Xãi mßn ®Êt ®îc chia thµnh: xãi mßn mÆt, xãi mßn r·nh, trong ®ã cã nh÷ng r·nh xãi mßn to thµnh c¸c ®êng m¬ng tho¸t níc vµ xãi mßn r·nh nhá. Xãi mßn mÆt lµm cho líp ®Êt mÆt mÊt dÇn ®i mét c¸ch ©m thÇm lÆng lÏ, nÕu kh«ng ®Ó ý thêng bÞ bá qua.
BiÓu 2.2: Xãi mßn trªn ®Êt n¬ng rÉy ®èi víi tõng lo¹i ®Êt
ChØ tiªu theo dâi
§Êt n©u ®á bazan
§Êt n©u ®á bazan
§Êt x¸m trªn Granit
C©y trång
§é dèc (®é)
Sè n¨m canh t¸c
§é dµy tÇng ®Êt
Lîng ®Êt bÞ xãi mßn (tÊn/ha/n¨m)
N¨ng suÊt (tÊn/ha)
Cµ phª
12
Cµ phª 15 tuæi
Trªn 2 m
48
3,5
Lóa rÉy
10
Vô 2 sau 8 n¨m bá ho¸
Trªn 2 m
65
1,8
Lóa rÉy
15
3 n¨m sau khai hoang
1,5 m
88
1,1
Nguån: [Th¸i Phiªn, NguyÔn Tö Siªm, 1998, Canh t¸c b¶o vÖ ®Êt dèc ë ViÖt Nam, Nxb N«ng nghiÖp , Hµ Néi]
Lîng ®Êt bÞ xãi mßn thêng phô thuéc vµ chÕ ®é canh t¸c. Trong mét thêi gian dµi, chÕ ®é du canh vïng ®åi nói ë níc ta ®· ®Ó l¹i hËu qu¶ lµ tõ ®Êt rõng, sau khi khai ph¸ trång c©y ng¾n ngµy, chu kú ®Êt bá ho¸ ®Ó phôc håi ®é ph× nhiªu rót ng¾n, nªn hiÖn cã kho¶ng 17,7 triÖu ha ®Êt dèc bÞ suy tho¸i ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. TÇng ®Êt cø máng dÇn trong qu¸ tr×nh canh t¸c.
Sù ph©n bè ®Êt dèc vµ ®Êt bÞ tho¸i ho¸ do xãi mßn ë c¸c vïng kinh tÕ sinh th¸i ë níc ta ®îc thÓ hiÖn qua biÓu 2.3.
BiÓu 2.3: Ph©n bè ®Êt dèc vµ ®Êt bÞ tho¸i ho¸ do xãi mßn ë c¸c vïng
Vïng
DiÖn tÝch
(TriÖu ha)
§Êt dèc
(>50,%)
§Êt cã rõng (%)
§Êt tho¸i ho¸ (%)
DiÖn tÝch
(TriÖu ha)
%
Trung du miÒn nói B¾c bé
9,8
95
9
7,84
80
B¾c Trung bé
5,2
80
12
3,64
70
Nam Trung bé
4,4
70
13
2,86
65
T©y Nguyªn
5,5
90
23
2,86
60
Tæng
24,9
17,64
Nguån: [Héi khoa häc ®Êt ViÖt Nam, (2000), §Êt ViÖt Nam, Nxb n«ng nghiÖp, Hµ Néi]
H·y lµm mét con tÝnh íc lîng vÒ tæn thÊt do xãi mßn trªn ®Êt dèc, nÕu lÊy lîng xãi mßn tèi thiÓu b×nh qu©n lµ 10 tÊn/ha/n¨m víi hµm lîng chÊt dinh dìng trung b×nh theo lîng ®Êt tr«i lµ C=2%, N=0,18%, P2O5=0,08%, K2O=0,05% ®Ó quy ra lîng ph©n bãn t¬ng ®¬ng th× thiÖt h¹i do xãi mßn ®Êt lµ rÊt lín, sè liÖu ®îc thÓ hiÖn qua biÓu 2.4.
BiÓu 2.4: ¦íc tÝnh thiÖt h¹i tèi thiÓu do xãi mßn trªn ®Êt dèc
ChÊt mÊt ®i
TÝnh ra ph©n bãn (kg/ha/n¨m)
Thµnh tiÒn (®ång/ha/n¨m)
ChÊt h÷u c¬
200 kg ph©n chuång
2.000
N
20 kg ph©n Urª
40.000
P2O5
8 kg ph©n Supe L©n
8.000
K2O
5 kg ph©n Kali
10.000
Céng
60.000
Nguån: [Héi khoa häc ®Êt ViÖt Nam, (2000), §Êt ViÖt Nam, Nxb n«ng nghiÖp, Hµ Néi]
Gi¶ thö ë níc ta chØ cã 10 triÖu ha ®Êt bÞ xãi mßn víi lîng ®Êt mÊt ®o b×nh qu©n lµ 10 tÊn/ha/n¨m, th× hµng n¨m ®· mÊt ®i mét lîng dinh dìng cho c©y trång t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ ph©n bãn ph¶i mua lµ 10 triÖu x 60.000 ®ång/ha = 600 tû ®ång. §ã lµ cha tÝnh lîng dinh dìng mÊt di do röa tr«i, do níc thÊm theo chiÒu s©u.
Trong thùc tÕ, thiÖt h¹i vÒ xãi mßn ®Êt cßn lín h¬n nhiÒu. Sè liÖu theo dâi trªn ®Êt phiÕn th¹ch dèc kho¶ng 150 t¹i Hoµ S¬n, L¬ng S¬n, Hoµ B×nh sau 6 n¨m canh t¸c c©y ng¾n ngµy trªn ®Êt canh t¸c kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng xãi mßn, tæn thÊt tÝnh b»ng tiÒn nh sau [23]:
+ 4.757 kg h÷u c¬, t¬ng ®îc víi 23 tÊn ph©n chuång x 100.000 ®ång/tÊn = 2.300.000 ®ång;
+ 141 kg N t¬ng ®¬ng víi 313 kg urª x 2.500 ®ång/kg = 783.000 ®ång;
+ 245 kg P2O5 t¬ng ®¬ng 1531 kg ph©n l©n V¨n ®iÓn x 1.000®ång/kg = 1.531.000 ®ång;
+ 313 kg K2O t¬ng ®¬ng 521 kg ph©n kali x 2.000 ®ång/kg = 1.043.000 ®ång.
Tæng céng: 5.657.000 ®ång/ha trong 6 n¨m
Nh vËy tæn thÊt do xãi mßn hµng n¨m lªn ®Õn kho¶ng 1 triÖu ®ång/ha. Trong ®iÒu kiÖn cã ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng xãi mßn ®¬n gi¶n nh t¹o b»ng c©y xanh ®ång møc, lµm bê m¬ng...lîng tæn thÊt do xãi mßn gi¶m ®i 50 – 70% so víi ®èi chøng.
Theo tÝnh to¸n cña c¸c tr¹m thuû v¨n, hµng n¨m ®Êt bÞ cuèn tr«i ra biÓn t¬ng ®¬ng kho¶ng 100.000 tÊn ®¹m, 60.000 tÊn l©n, 200.000 tÊn kali vµ 1 triÖu tÊn mïn. Lîng dinh dìng ®ã tÝnh ra tiÒn ®Ó mua ph©n bãn t¬ng ®¬ng th× hµng n¨m do xãi mßn ta ®· mÊt ®i trªn 500 tû ®ång. Trong thùc tÕ gi¸ trÞ mÊt ®i cßn lín h¬n nhiÒu, v× lîng ®Êt vµ dinh dìng mÊt ®i ®ã ch¼ng thÓ nµo vµ ch¼ng bao giê bï l¹i ®îc. Trªn 7,7 triÖu ha ®Êt trèng ®åi nói träc trong toµn quèc lµ hËu qu¶ nÆng nÒ cña qu¸ tr×nh ph¸ rõng tuú tiÖn trong sö dông ®Êt [45].
2.3.2. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ sö dông ®Êt chèng xãi mßn
2.3.2.1. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ sö dông ®Êt chèng xãi mßn trªn thÕ giíi
Quan ®iÓm sö dông ®Êt vïng ®åi gß cña c¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu cã xu híng sö dông ®Êt bÒn v÷ng, g¾n t¨ng trëng kinh tÕ víi tÝnh bÒn v÷ng vÒ mÆt sinh th¸i vµ x· héi. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng chØ quan t©m tíi t¨ng trëng kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu bøc xóc tríc m¾t (nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l¬ng thùc, t¨ng thu nhËp cho c¸c hé n«ng d©n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo....) mµ cßn ®ßi hái ph¶i t¹o ra ®îc nh÷ng nh©n tè nu«i dìng sù t¨ng trëng l©u dµi.
Trªn thÕ giíi ®· cã rÊt nhiÒu nghiªn cøu quan t©m tíi viÖc sö dông ®Êt vïng ®åi gß, nhng ban ®Çu c¸c nghiªn cøu nµy chØ quan t©m tíi hiÖu qu¶ kinh tÕ, mµ cha quan t©m tíi vÊn ®Ò b¶o vÖ ®Êt vµ b¶o vÖ m«i trêng. Vµo thÕ kû thø 19 khi mµ diÖn tÝch ®Êt ®ai phôc vô cho s¶n xuÊt nhÊt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngµy cµng bÞ thu hÑp vµ gi¶m chÊt lîng th× c¸c nhµ khoa häc ®· quan t©m tíi vÊn ®Ò sö dông ®Êt chèng xãi mßn. Trong ®ã cã c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ xãi mßn ®Êt díi ho¹t ®éng canh t¸c cña nhµ b¸c häc Volni tiÕn hµnh n¨m 1870, vµ tiÕp theo lµ c¸c nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ Mille, Msgrave, Bernett, Bayor, Borrot, Law, Alden.... Giai ®o¹n nµy c¸c nhµ khoa häc chñ yÕu híng vµo nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p bè trÝ c¸c b¨ng c©y xanh phßng hé vµ bè trÝ c¸c kiÓu ruéng bËc thang ®Ó ng¨n chÆn, gi¶m bít cêng ®é cña dßng ch¶y [25].
Giai ®o¹n sau, c¸c nhµ khoa häc cña c¸c níc trªn thÕ giíi ®· tËp trung nghiªn cøu vµ ®a ra c¸c m« h×nh vÒ sö dông ®Êt chèng xãi mßn kh«ng chØ b¶o vÖ ®Êt chèng xãi mßn mµ cßn n©ng cao n¨ng xuÊt c©y trång vËt nu«i.
T¹i Brazin: c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ t¸c dông chèng xãi mßn cña t¸n c©y rõng cho thÊy, nhê cã t¸n che phñ mµ 67% ®éng n¨ng cña ma bÞ c¶n trë, cßn l¹i 33%lîng ma r¬i trùc tiÕp xuèng ®Êt còng bÞ ng¨n chÆn bëi th¶m thùc vËt rõng. NÕu kh«ng cã líp th¶m thùc vËt che phñ th× víi ®é dèc 200 lîng ®Êt bÞ xãi mßn ë nhiÒu n¬i thËm chÝ lªn tíi 500 – 700 tÊn/ha/n¨m.
ë c¸c níc Ch©u ¢u còng ®· cã nhiÒu thÝ nghiÖm vÒ viÖc t¨ng cêng ®é che phñ mÆt ®Êt b»ng c¸ch trång xen c¸c lo¹i c©y ph©n xanh hoÆc trång thµnh c¸c b¨ng theo ®êng ®ång møc, võa cã t¸c dông che phñ mÆt ®Êt võa cã t¸c dông cè ®Þnh ®¹m c¶i t¹o vµ n©ng cao ®é ph× nhiªu cña ®Êt, nh trång cá 3 l¸ ë c¸c níc Anh, Hµ Lan, Ph¸p...vµ trång c©y hä ®Ëu ë vïng Ch©u Phi. N¨m 1917 c¸c nhµ khoa häc ngêi Ph¸p ®· nghiªn cøu trång c©y cèt khÝ lµm b¨ng ch¾n xãi mßn trªn mét sè lo¹i ®Êt cã ®é dèc ë khu vùc §«ng Nam ¸, kÕt qu¶ kh«ng nh÷ng lµm gi¶m xãi mßn mµ cßn gãp phÇn lµm t¨ng n¨ng suÊt c¸c lo¹i c©y trång [25 ].
ë Th¸i Lan, theo Ph¹m Xu©n Hoµn [6] c¸c hé n«ng d©n ®· sö dông m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp ®ã lµ: trång Lóa + Ng«, S¾n, C©y ¨n qu¶. Nh÷ng n¬i kh« h¹n trång xen lóa m¹ch, khoai, da hÊu víi mét sè c©y gç trô má lµ Scanty, ë c¸c vên cña c¸c gia ®×nh trång rau, c©y ¨n qu¶ vµ ao th¶ c¸. HiÖu qu¶ chung ®¹t 29 USD/th¸ng/hé, cã hé ®¹t 59USD.
ë Ên ®é th× cã sö dông c¸c m« h×nh kÕt hîp: Dõa + S¾n; Dõa + Khoai sä + c¸c c©y b¶o vÖ; Dõa + Cacao...
ë Indonesia cã mét sè m« h×nh kÕt hîp: SÇu riªng + C©y lÊy gç + QuÕ + Cµ phª; Cµ phª + C©y ¨n qu¶.
ë Philippin ®· sö dông c¸c m« h×nh canh t¸c n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc (Slopping Agricultural Land Technology – SALT) [35], c¸c m« h×nh nµy ®· ®îc c¸c hé n«ng d©n ë c¸c ®Þa ph¬ng cña Philippin chËp nhËn øng dông vµ còng ®· ®îc c¸c níc §«ng - Nam ¸ häc tËp kinh nghiÖm, triÓn khai thùc hiÖn. Cã 4 m« h×nh:
+ M« h×nh SALT – 1: KÕt hîp trång c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy (50%), c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy (25%) vµ c©y l©m nghiÖp (25%). C¸c hµng cña c©y trång chÝnh réng 4 – 6m, gi÷a c¸c hµng cã bè trÝ nh÷ng d¶i hÑp trång c©y cè ®Þnh ®¹m ®Ó gi÷ ®Êt, chèng xãi mßn, lµm ph©n xanh hoÆc c©y lÊy gç cñi. Víi m« h×nh nµy hµng n¨m trªn 1 ha cã thÓ thu nhËp mét lîng hµng ho¸ gÊp 1,5 lÇn so víi trång ®¬n thuÇn. §©y lµ m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp ®¬n gi¶n, ®Çu t thÊp cÇn Ýt vèn vµ hiÓu biÕt tèi thiÓu vÒ kü thuËt trång trät.
+ M« h×nh SALT – 2: Ph¸t triÓn trång trät kÕt hîp víi ch¨n nu«i, dµnh mét phÇn ®Êt trång cá cho ch¨n nu«i ®Ó lÊy thÞt vµ s÷a. §Êt ®ai dµnh 40% cho c©y n«ng nghiÖp ng¾n ngµy, 20% cho c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, 20% cho c©y l©m nghiÖp vµ 20% trång cá cho ch¨n nu«i. M« h×nh nµy ®¶m b¶o cho n«ng hé cã thu nhËp ®Òu ®Æn, tËn dông ®îc tiÒm n¨ng cña ®Êt ®ai, n¨ng lîng mÆt trêi, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ t¨ng ®îc nguån ph©n h÷u c¬, ph©n xanh ®Ó c¶i t¹o ®Êt.
+ M« h×nh SALT – 3: KÕt hîp s¶n xuÊt l¬ng thùc, thùc phÈm víi trång rõng quy m« nhá: n¬i ®Êt thÊp (sên vµ ch©n ®åi, kho¶ng 40%) dµnh cho c¸c hµng c©y l¬ng thùc, thùc phÈm xen víi c¸c d¶i c©y cè ®Þnh, cßn phÇn ®Êt ë trªn cao, kho¶ng 60% dµnh cho c©y l©m nghiÖp ®Ó trång hoÆc phôc håi rõng. Qui m« thùc hiÖn m« h×nh nµy lµ 5 – 10ha hoÆc lín h¬n cho mét côm liªn hé, mét b¶n, mét x·. M« h×nh nµy ®ßi hái vèn ®Çu t cao h¬n, nhng cã kh¶ n¨ng gi÷ ®Êt, ®iÒu tiÕt níc vµ c¶i t¹o khÝ hËu, ph¸t triÓn bÒn v÷ng h¬n.
+ M« h×nh SALT – 4: kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi trång c©y ¨n qu¶ qui m« nhá (®u ®ñ, cam, chanh, chuèi, døa...) vµ bè trÝ c¸c c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m nh chÌ, cµ phª, ca cao..., ®Ó duy tr× sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng vÒ m«i trêng sinh th¸i. M« h×nh nµy ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ngoµi s¶n phÈm l¬ng thùc, thùc phÈm, c¸c c©y cè ®Þnh ®¹m, chèng xãi mßn, c¶i t¹o ®Êt, cßn cã thªm s¶n phÈm hµng ho¸ ®Ó thu tiÒn mÆt, trang tr¶i c¸c chi phÝ hµng ngµy.
2.3.2.2. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ sö dông ®Êt chèng xãi mßn trªn ®Êt ®åi gß ë ViÖt Nam
Nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña vïng ®åi gß, thêi gian qua ®· cã nhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy ë c¸c ®Þa ph¬ng, trong ®ã cã c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu:
- Ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vïng gß ®åi B¾c Trung Bé cña ViÖn nghiªn cøu chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ [35];
- TuyÓn tËp c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu giai ®o¹n 1991 – 1996 vÒ n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc: th¸ch thøc vµ tiÒm n¨ng cña c¸c t¸c gi¶ do TrÇn §øc Viªn vµ Ph¹m ChÝ Thµnh biªn tËp [35];
- Kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc, tr×nh bµy ph¬ng thøc n«ng l©m kÕt hîp, c¸ch trång xen vµ lu©n canh c©y c«ng nghiÖp, c©y n«ng nghiÖp ®Ó h¹n chÕ tèi ®a t¸c h¹i cña ma vµ dßng ch¶y, t¨ng søc ®Ò kh¸ng vµ ®é ph× cho ®Êt nh»m ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, b¶o vÖ ®Êt l©u dµi cña nhãm t¸c gi¶ Chu ThÞ Th¬m, Phan ThÞ Lµi, NguyÔn V¨n Tã [20];
- §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ¸p dông m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp trong viÖc c¶i t¹o ®Êt trèng ®åi nói träc t¹i Tam Quan, Tam §¶o, VÜnh Phóc cña t¸c gi¶ §µo Ch©u Thu vµ c¸c céng sù [27];
- N«ng nghiÖp bÒn v÷ng: c¬ së vµ øng dông cña c¸c t¸c gi¶ NguyÔn V¨n MÇn vµ TrÞnh V¨n ThÞnh [13];
- Ch¬ng tr×nh hç trî ngµnh l©m nghiÖp vµ ®èi t¸c trong vÊn ®Ò s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp ë ViÖt Nam cña Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, n¨m 2006. Ch¬ng tr×nh ®· tiÕn hµnh tæng kÕt lîc sö ph¸t triÓn n«ng l©m kÕt hîp ë ViÖt Nam; c¸c c¬ së ph¸p lý liªn quan ®Õn n«ng l©m kÕt hîp trªn c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau; Thùc tiÔn n«ng l©m kÕt hîp ë ViÖt Nam vµ c¸c níc trong khu vùc ®· tæng kÕt vµ ®a ra c¸c m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp ¸p dông trªn c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau cña ViÖt Nam nh: §Êt ®åi gß vµ trung du, Vïng nói cao, Trung du vµ ®ång b»ng vµ vïng ngËp mÆn ven biÓn, còng nh ®· ®a ra mét sè m« h×nh cña c¸c níc §«ng Nam ¸ ®Ó tham kh¶o vµ ¸p dông ë ViÖt Nam.
2.3.3. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ë tØnh vµ huyÖn Ch¬ng Mü, tØnh Hµ T©y
TØnh Hµ T©y n»m ë phÝa h÷u ng¹n s«ng §µ vµ s«ng Hång thuéc vïng ch©u thæ s«ng Hång, ®Þa h×nh cña tØnh Hµ T©y rÊt ®Æc biÖt so víi c¸c tØnh kh¸c bao gåm c¶ vïng ®ång b»ng, trung du vµ miÒn nói. Vïng ®åi gß cña tØnh Hµ T©y gåm cã 5 huyÖn Ba V×, Th¹ch ThÊt, Quèc Oai, Ch¬ng Mü, Mü §øc vµ Thµnh phè S¬n T©y. DiÖn tÝch tù nhiªn cña vïng nµy lµ 118.000ha, ®Þa h×nh vïng nµy chñ yÕu lµ trung du vµ miÒn nói, cã ®é cao tõ 10 – 1200m so víi mÆt níc biÓn. §©y lµ mét vïng mµ cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®Þa h×nh t¬ng ®èi phøc t¹p vµ kh¾c nghiÖt cña tØnh nªn vïng nµy cã tèc ®é ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, x· héi chËm h¬n so víi nh÷ng vïng kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña tØnh Hµ T©y nhng l¹i cã rÊt Ýt c¸c c«ng tr×nh quan t©m tíi hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña vïng ®åi gß nhÊt lµ vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü.
N¨m 1993 t¸c gi¶ Bïi Minh T©m vµ c¸c céng sù ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vÒ hiÖn tr¹ng vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nghÒ ch¨n nu«i bß ë vïng ®åi gß cña tØnh Hµ T©y [32]. §©y lµ mét trong nh÷ng nghiªn cøu cã ý nghÜa thùc tiÔn cao, gióp ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i cña tØnh. Ch¬ng tr×nh nµy tËp trung nghiªn cøu vµo viÖc n©ng cao tû träng thu nhËp tõ ngµnh ch¨n nu«i mµ träng t©m lµ con bß, trong tæng thu nhËp ngµnh n«ng nghiÖp. Nhng ®©y còng lµ h¹n chÕ cña ch¬ng tr×nh nghiªn cøu nµy bëi nã míi chØ tËp trung vµo nghiªn cøu ®Ó ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i cña vïng ®åi gß mµ ®èi tîng chñ yÕu lµ con bß trong khi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp vïng ®åi gß th× kh«ng thÓ chØ ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i, vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña vïng ®åi gß th× kh«ng ph¶i chØ riªng con bß mµ cßn nhiÒu c¸c vËt nu«i kh¸c cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn trªn vïng ®åi gß nh Dª vµ Thá.
GÇn ®©y ®· cã mét sè ch¬ng tr×nh nghiªn cøu vµ ®iÒu tra vÒ t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña c¸c x· trong huyÖn Ch¬ng Mü, trong ®ã cã ®Ò tµi cña NguyÔn M¹nh Hng [8]. §Ò tµi ®· x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña mét sè c©y trång chÝnh trªn ®Êt canh t¸c cña c¸c vïng ®Êt kh¸c nhau trong huyÖn, trong ®ã cã vïng ®åi gß. Nhng do ®Þa bµn nghiªn cøu réng, nªn ®Ò tµi míi chØ tËp trung nghiªn cøu viÖc sö dông ®Êt canh t¸c, cha ®Ò cËp ®Õn viÖc sö dông c¸c lo¹i ®Êt n«ng nghiÖp kh¸c, cha ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ cña c¸c kiÓu sö dông ®Êt vµ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt.
TiÕp ®ã, n¨m 2002 cã ®Ò tµi nghiªn cøu cña t¸c gi¶ Hoµng §×nh Trµ [25]. §Ò tµi ®· tËp trung nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng sö dông ®Êt n«ng – l©m nghiÖp vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü, ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt cña mét sè c©y trång chÝnh, cña c¸c kiÓu sö dông ®Êt chÝnh vµ mét m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i trong vïng. Nhng ®Ò tµi míi chØ tËp trung ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ trong sö dông ®Êt mµ cha ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ m«i trêng trong sö dông ®Êt.
Ngoµi ra cßn cã c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c vÒ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai vµ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c x· trong huyÖn, nhng chØ mang tÝnh chÊt chuyªn ®Ò, ®¸nh gi¸ tæng kÕt hµng n¨m mµ cha ®i s©u nghiªn cøu ®Ó ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß trªn quan ®iÓm sö dông ®Êt bÒn v÷ng.
PhÇn 3: §èi tîng, ph¹m vi, néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
3.1. §èi tîng nghiªn cøu
- §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña huyÖn nãi chung vµ cña vïng ®åi gß nãi riªng;
- Thùc tr¹ng c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü, tØnh Hµ T©y.
3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
Do giíi h¹n vÒ thêi gian ®Ò tµi chØ tiÕn hµnh tËp trung nghiªn cøu ®iÓm trªn 3 x· cña vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü gåm: X· Nam Ph¬ng TiÕn, x· TrÇn Phó, x· Thuû Xu©n Tiªn ®¹i diÖn cho 3 khu vùc kh¸c nhau cña vïng.
Trong ®ã, x· Thuû Xu©n Tiªn n»m ë trung t©m cña vïng ®åi gß, gÇn hai trung t©mkinh tÕ lín cña vïng vµ cã ¶nh hëng nhiÒu®Õn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña vïng. X· Nam Ph¬ng TiÕn n»m vÒ phÝa Nam cña vïng ®åi gß, cã sù ph©n bè d©n c kh¸ phøc t¹p. ChiÒu dµi cña x· lµ trªn 10km, khu d©n c bÞ chia c¾t lµm hai bëi x· T©n TiÕn ®an xen vµo gi÷a. X· TrÇn Phó n»m vÒ phÝa §«ng cña vïng ®åi gß, ®Êt ®ai bÞ kÕt von ®¸ ong nhiÒu, d©n c cã hai d©n téc cïng sinh sèng. V× vËy theo chóng t«i 3 x· trªn cã thÓ ®¹i diÖn cho c¸c ®Æc thï chung cña vïng ®åi gß.
3.3. Néi dung nghiªn cøu
3.3.1. §iÒu tra, ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cã liªn quan tíi hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vïng ®åi gß
- §iÒu kiÖn tù nhiªn
+ VÞ trÝ ®Þa lý
+ §Þa h×nh
+ KhÝ hËu, thêi tiÕt
+ §Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai
+ Thuû v¨n
- §iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi
+ T×nh h×nh d©n sè lao ®éng
+ C¸c chØ tiªu c¬ b¶n vÒ kinh tÕ, x· héi cña vïng ®åi gß
+ TËp qu¸n canh t¸c vµ c¸c lo¹i c©y trång chñ yÕu cña vïng ®åi gß
3.3.2. Thùc tr¹ng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß
- Thùc tr¹ng sö dông ®Êt ®ai
+ Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh sö dông ®Êt cña toµn huyÖn
+ Thùc tr¹ng sö dông ®Êt cña vïng ®åi gß
- KÕt qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña vïng ®åi gß
+ DiÖn tÝch c¸c c©y trång chÝnh
+ KÕt qu¶ s¶n xuÊt mét sè c©y trång chÝnh
+ Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß
3.3.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß
3.3.3.1. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vïng ®åi gß
3.3.3.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi
3.3.3.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vÒ mÆt m«i trêng
3.3.4. Ph©n tÝch mét sè yÕu tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß
- §iÒu kiÖn tù nhiªn;
- §iÒu kiÖn kinh tÕ;
- §iÒu kiÖn x· héi;
- C¬ chÕ, chÝnh s¸ch;
3.3.5. §Ò xuÊt híng sö dông hiÖu qu¶ ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß
- Quan ®iÓm sö dông ®Êt vïng ®åi gß;
- Môc tiªu sö dông ®Êt vïng ®åi gß;
- Ph¬ng híng sö dông ®Êt vïng ®åi gß;
- §Ò xuÊt híng sö dông hiÖu qu¶ ®Êt n«ng nghiÖp vïng ®åi gß.
3.4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
3.4.1. Ph¬ng ph¸p chän ®iÓm nghiªn cøu
§iÓm nghiªn cøu ®îc chän dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ sau ®©y:
- ThÓ hiÖn tÝnh ®¹i diÖn cña vïng nghiªn cøu;
- §a d¹ng vÒ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt;
- §a d¹ng vÒ chñ thÓ tham gia (hé gia ®inh, c¸ nh©n, doanh nghiÖp...);
- §a d¹ng vÒ c¸c thµnh phÇn d©n téc, v¨n ho¸;
* ViÖc chän vïng nghiªn cøu ®îc thùc hiÖn nh sau:
- Chän vïng nghiªn cøu: Do giíi h¹n vÒ thêi gian vµ môc tiªu nghiªn cøu nªn ®Ò tµi chØ giíi h¹n nghiªn cøu hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vïng ®åi gß cña huyÖn Ch¬ng Mü, tØnh Hµ T©y (bao gåm 12 x· vµ thÞ trÊn n»m ven Quèc lé 6 vµ Quèc lé 21A) ®ã lµ: ThÞ trÊn Xu©n Mai, x· §«ng Ph¬ng Yªn, x· §«ng S¬n, x· Thanh B×nh, x· Thuû Xu©n Tiªn, x· T©n TiÕn, x· Nam Ph¬ng TiÕn, x· Hoµng V¨n Thô, x· H÷u V¨n, x· Mü L¬ng, x· TrÇn Phó, x· §ång L¹c.
- Chän x· nghiªn cøu: ViÖc lùa chän c¸c x· ®Ó nghiªn cøu cã thÓ c¨n cø vµo nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau nhng do giíi h¹n vÒ thêi gian vµ nguån lùc nghiªn cøu nªn viÖc lùa chän nµy phô thuéc vµo: 1) X· cã tÝnh ®¹i diÖn vÒ vÞ trÝ ®Þa lý; 2) Cã tÝnh ®¹i diÖn vÒ quy m« diÖn tÝch; 3) Cã tÝnh ®a d¹ng vÒ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vïng; 4) §a d¹ng vÒ c¸c chñ thÓ tham gia; 5) §a d¹ng vÒ c¸c thµnh phÇn d©n téc, v¨n ho¸.
Tæng sè x· lùa chän ®Ó kh¶o s¸t nghiªn cøu lµ 3 x·, gåm: x· Nam Ph¬ng TiÕn, x· TrÇn Phó, x· Thuû Xu©n Tiªn
Trong mçi x· dù kiÕn sÏ lùa chän 50 hé cã c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®Æc trng cña vïng ®Ó ®iÒu tra, kh¶o s¸t. Tæng sè hé sÏ ®iÒu tra lµ 150 hé.
Ngoµi ra sÏ lùa chän mét sè m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp vµ c¸c m« h×nh trang tr¹i cã trªn toµn vïng ®åi gß ®Ó ®iÒu tra, kh¶o s¸t.
3.4.2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp th«ng tin thø cÊp
TiÕn hµnh thu thËp toµn bé c¸c tµi liÖu cã liªn quan tõ c¸c nguån kh¸c nhau: Phßng Tµi nguyªn m«i trêng, phßng Thèng kª, c¸c x·.....;
- C¸c v¨n b¶n ph¸p quy cã liªn quan ®Õn viÖc sö dông ®Êt ®ai;
- C¸c tµi liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vïng ®åi gß;
- C¸c b¸o c¸o cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp;
- C¸c lo¹i tµi liÖu kh¸c cã liªn quan nh: b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, b¶n ®å thæ nhìng....
3.4.3. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp th«ng tin s¬ cÊp
- Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh n«ng th«n (RRA): tiÕn hµnh ®i thùc ®Þa, ®iÒu tra nhanh;
- Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra cã sù tham gia cña céng ®ång (PRA): §iÒu tra theo bé c©u hái chuÈn bÞ s½n, tæ chøc th¶o luËn nhãm....
3.4.4. Ph¬ng ph¸p thèng kª, xö lý sè liÖu
Th«ng tin, sè liÖu thu thËp ®îc sÏ ®îc xö lý theo tõng néi dung nghiªn cøu. Cô thÓ:
- C¸c th«ng tin ®Þnh lîng (tæng hîp tõ c¸c b¶ng hái, biÓu mÉu) sÏ ®îc xö lý thèng kª b»ng sù hç trî cña phÇn mÒm excel;
- C¸c th«ng tin ®Þnh tÝnh (tõ c¸c cuéc pháng vÊn nhanh, th¶o luËn nhãm....) sÏ ®îc tæng hîp, xö lý nhê phÇn mÒm Word vµ excel;
- Ph©n tÝch SWOT (Strengths, Weakesses, Opportunities, Theats): lµ c«ng cô ®Ó gióp céng ®ång x¸c ®Þnh nh÷ng thuËn lîi vµ bÊt lîi b»ng c¸ch ph©n tÝch nh÷ng ¶nh hëng “bªn trong” (mÆt m¹nh, mÆt yÕu) vµ nh÷ng ¶nh hëng “bªn ngoµi” (c¬ héi, th¸ch thøc) mµ nã g©y t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.
3.4.5. Ph¬ng ph¸p kh¸c
- Ph¬ng ph¸p chuyªn gia;
- Ph¬ng ph¸p dù b¸o;
- Ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n theo ®Þnh møc;
- Ph¬ng ph¸p minh ho¹ b»ng b¶n ®å....
3.5. HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp
3.5.1. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ
§Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông c¸c hÖ thèng chØ tiªu bao gåm:
+ Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GTSX): lµ toµn bé gi¸ trÞ s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô cña tõng ngµnh, tõng ®¬n vÞ ®îc s¶n xuÊt ra trong mét ®¬n vÞ thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng tÝnh theo 1 n¨m).
§èi víi gia sóc, gia cÇm th× tÝnh b»ng s¶n lîng nh©n víi gi¸ b¸n;
§èi víi c©y n«ng nghiÖp ng¾n ngµy hoÆc dµi ngµy tÝnh b»ng s¶n lîng nh©n víi gi¸ b¸n;
Trong ®ã: lµ khèi lîng s¶n phÈm lo¹i i
lµ ®¬n gi¸ s¶n phÈm lo¹i i
§èi víi c©y l©m nghiÖp, do ®Æc ®iÓm cña c©y l©m nghiÖp lµ chu kú kinh doanh dµi thêng tÝnh tõ 7 ®Õn 8 n¨m, thËm chÝ ®Õn 15 hoÆc 20 n¨m (nÕu lµ rõng kinh tÕ), viÖc trång c©y l©m nghiÖp kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn gãp phÇn rÊt lín trong viÖc phßng hé vµ m«i trêng sinh th¸i, nªn ®¸nh gi¸ ®óng gi¸ trÞ cña rõng lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt. Gi¸ trÞ kinh tÕ cña c©y l©m nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh b»ng viÖc tÝnh gi¸ c©y ®øng:
Gc® = Gb – (Ckt + Cvc) – T
Trong ®ã: Gc®: Gi¸ b¸n c©y ®øng (®ång/m3)
Gb: Gi¸ b¸n l©m s¶n t¹i n¬i tiªu thô (®ång/m3)
Ckt vµ Cvc lÇn lît lµ chi phÝ khai th¸c vµ vËn chuyÓn l©m s¶n tõ rõng ®Õn n¬i tiªu thô (®ång/m3)
T: thuÕ ph¶i nép (®ång/m3)
+ Chi phÝ trung gian (CPTG): lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ vËt chÊt thêng xuyªn nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu, gièng, ph©n bãn, chi phÝ dÞch vô phôc vô cho s¶n xuÊt (kh«ng tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c kho¶n thuÕ)
Trong ®ã: lµ sè chi phÝ ®Çu t thø j
lµ ®¬n gi¸ lo¹i j
+ Gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT): lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ ph¶n ¸nh tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô do c¸c ngµnh s¶n xuÊt t¹o ra trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng tÝnh theo 1 n¨m).
GTGT = GTSX – CPTG
+ Thu nhËp hçn hîp (TNHH): lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ ph¶n ¸nh thu nhËp thuÇn tuý cña ngêi s¶n xuÊt bao gåm c¶ lao ®éng vµ lîi nhuËn s¶n xuÊt
TNHH = GTGT – T – A – L
Trong ®ã: VA: Gi¸ trÞ gia t¨ng
T: thuÕ
A: KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
L: Lao ®éng thuª ngoµi
+ Gi¸ trÞ ngµy c«ng lao ®éng: lµ chØ tiªu biÓu thÞ gi¸ trÞ thu ®îc b×nh qu©n trªn ngµy c«ng lao ®éng, ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý lao ®éng trong qu¸ tr×nh sö dông ®Êt. Nã kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai mµ cßn ph¶n ¸nh n¨ng suÊt lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (GTSX/L§)
+ Thu nhËp hçn hîp trªn ngµy c«ng lao ®éng (TNHH/L§)
3.5.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ x· héi
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ x· héi lµ chØ tiªu rÊt khã ®Þnh lîng, ®Æc biÖt lµ ph¶i cã thêi gian dµi, tiÕn hµnh nghiªn cøu mét c¸ch khoa häc, chi tiÕt ®Ó thÊy ®îc nh÷ng ¶nh hëng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp ë c¸c møc ®é nÆng nhÑ kh¸c nhau cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt. Nhng do ®iÒu kiÖn thêi gian cã h¹n trong ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi chóng tèi chØ tiÕn hµnh ®Ò cËp ®Õn mét sè chØ tiªu c¬ b¶n:
+ Møc ®é chÊp nhËn cña ngêi d©n;
+ HiÖu qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm;
+ Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸
§Ó ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu nµy chóng t«i sö dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ cã sù tham gia cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®Ó ®a ra hiÖu qu¶ x· héi cña tõng lo¹i h×nh sö dông ®Êt.
a, C¸ch x¸c ®Þnh møc ®é chÊp nhËn cña ngêi d©n:
Trªn thùc tÕ chóng ta thÊy r»ng, mét m« h×nh sö dông ®Êt cã ®îc lùa chän hay kh«ng ngoµi viÖc ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, b¶o vÖ ®Êt th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i ®îc ngêi d©n chÊp nhËn. Møc ®é chÊp nhËn cña ngêi d©n th× phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: NhËn thøc cña ngêi d©n, tr×nh ®é d©n trÝ, phong tôc tËp qu¸n, kh¶ n¨ng ®Çu t, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt, thÞ trêng.... Tuy nhiªn, mét m« h×nh muèn ®îc chÊp nhËn th× ph¶i ®¸p øng ®îc 2 yªu cÇu:
+ Kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu tríc m¾t: tøc lµ m« h×nh cã s¶n phÈm ®¸p øng ®îc nhu cÇu hiÖn t¹i cña ngêi d©n;
+ Kh¶ n¨ng ®Çu t vµ ¸p dông ti._.víi c¸c trang tr¹i míi h×nh thµnh, ®Çu t, më réng c¸c chî n«ng th«n;
- CÇn t¨ng cêng h¬n n÷a vai trß cña c¸c tæ chøc trong c¸c ®Þa ph¬ng (héi n«ng d©n, héi phô n÷, héi cùu chiÕn binh….) trong viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn vay víi l·i suÊt thÊp, thñ tôc vay thuËn tiÖn. CÇn cã gi¶i ph¸p ®Ó kÐo dµi thêi gian vay vèn bëi thêi gian hoµn vèn ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhÊt lµ l©m nghiÖp lµ t¬ng ®èi dµi.
- N©ng cÊp c¸c trôc ®êng giao th«ng liªn x·, cÇn ph¸t ®éng phong trµo nhµ níc vµ nh©n d©n cïng lµm ®Ó bª t«ng ho¸ c¸c tuyÕn ®êng liªn th«n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c thuû lîi, x©y dùng c¸c tr¹m b¬m víi c«ng suÊt lín ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tíi, tiªu. Bª t«ng ho¸ hÖ thèng kªnh m¬ng néi ®ång nh»m t¨ng c¸c diÖn tÝch ®îc tíi vµ gi¶m tæn thÊt níc tíi.
4.6.3.2. Gi¶i ph¸p kü thuËt
Vïng ®åi gß cña huyÖn chñ yÕu ®Òu cã ®é dèc thÊp nªn c¸c kü thuËt canh t¸c cã thÓ ¸p dông lµ:
- §èi víi c¸c ®åi c©y mµu thùc hiÖn t¹o thµnh c¸c ruéng bËc thang, canh t¸c theo ®êng ®ång møc ®Ó gi¶m hiÖn tîng xãi mßn do dßng ch¶y.
- §èi víi ®Êt trång c©y ¨n qu¶: Ph¶i t¹o thµnh c¸c bån cho tõng gèc c©y ®Ó võa cã t¸c dông gi÷ níc cho c©y, võa lµm gi¶m bít dßng ch¶y. Tuú theo møc ®é dèc mµ t¹o thµnh c¸c bê c¸c r·nh theo ®êng ®ång møc cã ®é cao thÊp phï hîp;
- X©y dùng, cñng cè vµ hoµn thiÖn c¸c ®Ëp ng¨n níc ë vïng cã ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa h×nh, nh»m t¹o thªm c¸c hå chøa níc, võa cã t¸c dông ng¨n chÆn c¸c c¬n lò rõng ngang tõ vïng nói cña huyÖn L¬ng S¬n ch¶y qua, võa cã níc ®Ó tíi cho c©y trång, ®ång thêi cßn cã t¸c dông n©ng m¹ch níc ngÇm ë c¸c vïng l©n cËn;
- §èi víi ®Êt trång lóa, mµu th× t¨ng cêng cñng cè vµ hoµn thiÖn c¸c hÖ thèng m¬ng tíi tiªu, ®¶m b¶o ®¸p øng nhu cÇu sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i c©y trång.
- ViÖc canh t¸c theo ®êng ®ång møc ph¶i thiÕt kÕ trång c¸c vµnh ®ai phßng hé (ch¾n giã b·o kÕt hîp b¶o vÖ ®Êt). Trång c¸c b¨ng c©y xanh võa cã t¸c dông c¶i t¹o, b¶o vÖ ®Êt chèng xãi mßn võa t¹o nguån ph©n xanh.
- Thùc hiÖn trång xen canh c¸c lo¹i c©y trång trong c¸c vên c©y võa cã t¸c dông lµm ®a d¹ng ho¸ sinh häc, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m møc ®é rñi ro trong s¶n xuÊt.
4.6.3.3. Gi¶i ph¸p dÞch vô vµ c«ng t¸c khuyÕn n«ng
Vïng ®åi gß cã c¸c thµnh phÇn d©n c t¬ng ®èi phøc t¹p, cã c¸c d©n téc kh¸c nhau cïng chung sèng, tr×nh ®é d©n trÝ vÉn cßn t¬ng ®èi thÊp. Do ®ã nhiÒu c«ng viÖc trong s¶n xuÊt c¸c hé n«ng d©n kh«ng tù m×nh lµm ®îc. NhiÒu tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c¸c th«ng tin kh¸c vÒ thÞ trêng ngêi n«ng d©n kh«ng biÕt ®îc hoÆc chËm ®îc tiÕp cËn. V× vËy viÖc tæ chøc c¸c dÞch vô hç trî vµ c«ng t¸c khuyÕn n«ng lµ kh«ng thÓ thiÕu. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy th× ®Þa ph¬ng cÇn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau:
- DÞch vô vËt t n«ng nghiÖp: VÊn ®Ò nµy ®Þa ph¬ng ph¶i chuÈn bÞ ®ñ vèn vµ hÖ thèng kho tµng. Thùc hiÖn dÞch vô ®óng thêi vô, gi¸ c¶ phï hîp, ®¶m b¶o chÊt lîng vËt t, ®Æc biÖt lµ chÊt lîng gièng c©y trång. ViÖc mua b¸n vËt t ph¶i ®¶m b¶o thuËn tiÖn cho c¸c hé n«ng d©n.
- DÞch vô b¶o vÖ thùc vËt.
HiÖn nay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhiÒu hé n«ng d©n kh«ng thÊy râ ®îc tÇm qua träng cña c«ng t¸c phßng trõ dÞch h¹i cho c©y trång, thiÕu hiÓu biÕt vÒ nguån gèc dÞch h¹i, thiÕu hiÓu biÕt vÒ t¸c dông vµ t¸c h¹i cña tõng lo¹i thuèc, nªn ®· dÉn ®Õn nhiÒu trêng hîp ®¸ng tiÕc x¶y ra. VÝ dô nh sö dông c¸c lo¹i thuèc cã nång ®é ®éc h¹i cao (thuéc lo¹i Nhµ níc cÊm sö dông, nh thuèc chuét cã nång ®é thuû ng©n, thuèc trõ s©u bét DDT, thuèc kÝch thÝch rau qu¶) kh«ng nh÷ng cã h¹i cho søc khoÎ b¶n th©n mµ cßn g©y « nhiÔm ®Êt vµ nguån níc. V× VËy c¸c ®Þa ph¬ng cÇn cã lùc lîng c¸n bé chuyªn m«n, tæ chøc tèt c«ng t¸c dÞch vô b¶o vÖ thùc vËt gióp c¸c hé n«ng d©n s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶.
- DÞch vô thuû lîi: §Ó thùc hiÖn tiÕt kiÖm vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån níc, nguån n¨ng lîng trong viÖc tíi tiªu, c¸c ®Þa ph¬ng trong vïng cÇn cã kÕ ho¹ch ký kÕt víi c¸c c«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi vÒ viÖc thùc hiÖn tíi tiªu ®¶m b¶o chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cao. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a viÖc dÞch vô ®iÒu tiÕt níc víi dÞch vô b¶o vÖ ®ång ruéng, b¶o vÖ vµ b¶o dìng hÖ thèng m¬ng m¸ng cña c¸c ®Þa ph¬ng. TÝch cùc ®Çu t vèn vµ vËn ®éng nh©n d©n cïng gãp vèn ®Ó tõng bíc thùc hiÖn kiªn cè ho¸ hÖ thèng kªnh m¬ng, tiÕt kiÖm diÖn tÝch ®Êt ®ai.
- DÞch vô khoa häc c«ng nghÖ
Tæ chøc tèt viÖc dÞch vô kÞp thêi c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i cã phÈm chÊt tèt, cã n¨ng suÊt chÊt lîng s¶n phÈm cao, tæ chøc hÖ thèng dÞch vô chÕ biÕn b¶o qu¶n n«ng s¶n. KhuyÕn c¸o víi c¸c trang tr¹i, c¸c hé n«ng d©n biÕt vµ øng dông vµo s¶n xuÊt c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i míi, cã n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt, phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ sinh th¸i cña vïng.
- DÞch vô vèn: Nh×n chung c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n lµ thiÕu vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Khi thùc hiÖn s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ th× vÊn ®Ò vèn cµng trë nªn quan träng h¬n. V× vËy khi cã c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt muèn ®a vµo øng dông trong s¶n xuÊt th× cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p dÞch vô vµ hç trî vèn ®Ó l«i kÐo vµ gióp c¸c hé n«ng d©n cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn s¶n xuÊt tèt. ViÖc dÞch vô vµ hç trî kinh tÕ cÇn ®îc ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t theo nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau, nh ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng tÝn dông trong khu vùc, b¸n chÞu vËt t, cho vay l·i suÊt thÊp, hç trî mét phÇn tiÒn gièng c©y trång…§èi víi Nhµ níc cÇn xem xÐt gi¶m ®ì c¸c thñ tôc phiÒn hµ khi cho vay vµ vay vèn. Cã nh vËy th× kh«ng nh÷ng huy ®éng ®îc nhiÒu nguån vèn d thõa trong nh©n d©n, mÆt kh¸c khuyÕn khÝch ®îc nh÷ng ngêi thiÕu vèn ®i vay, ®Çu t kÞp thêi vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nhµ níc cÇn thùc hiÖn c¬ chÕ cho c¸c chñ trang tr¹i vay vèn theo chu kú s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng lo¹i s¶n phÈm. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ vÒ ®Þa h×nh, vÒ ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt s¶n xuÊt cña mçi lo¹i h×nh ®Ó cã sù hç trî vèn cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®îc hiÖu qu¶.
4.6.4. §Ò xuÊt mét sè m« h×nh sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ ë vïng ®åi gß
Qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ dùa trªn kÕt qu¶ ph©n tÝch vÒ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt ë c¸c x· ®iÒu tra chóng t«i xin ®Ò xuÊt mét sè m« h×nh sö dông ®Êt hîp lý, lµm c¬ së ®Ó x©y dùng c¸c m« h×nh kinh tÕ sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ h¬n.
- §èi víi m« h×nh 2 lóa – mµu: kiÓu sö dông ®Êt thø 3 (Lóa xu©n, lóa mïa, ®Ëu t¬ng) lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt tuy gi¸ trÞ kinh tÕ cha cao nhng hiÖu qu¶ x· héi l¹i cao nhÊt vµ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt, ®©y lµ kiÓu sö dông ®Êt phï hîp víi ®Êt ®ai cña vïng ®åi gß. Bªn c¹nh ®ã kiÓu sö dông ®Êt thø nhÊt (Lóa xu©n, lóa mïa, ng« ®«ng), kiÓu sö dông ®Êt thø 4 (Lóa xu©n – Lóa mïa – Khoai t©y) vµ kiÓu sö dông ®Êt thø 5 (Lóa xu©n – Lóa mïa – Cµ chua) còng lµ c¸c kiÓu sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ cao vµ phï hîp víi ®Êt ®ai cña vïng ®åi gß.
- Víi lo¹i h×nh sö dông ®Êt 1 lóa – 2 mµu th× kiÓu sö dông ®Êt thø 7 (L¹c xu©n – Lóa mïa - §Ëu t ¬ng ®«ng) vµ thø 8 (L¹c xu©n – Lóa mïa – Ng« ®«ng) lµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt, c¸c kiÓu sö dông ®Êt kh¸c còng cho hiÖu qu¶ t¬ng ®èi cao. Riªng kiÓu sö dông ®Êt thø 9 (D a chuét xu©n – Lóa mïa – D a chuét ®«ng) cho hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao nhng hiÖu qu¶ m«i x· héi l¹i lµ thÊp nhÊt vµ bªn c¹nh ®ã trong qu¸ tr×nh canh t¸c theo ngêi d©n th× kiÓu sö dông ®Êt nµy sö dông rÊt nhiÒu thuèc trõ s©u, thuèc kÝch thÝch nªn ¶nh hëng rÊt lín ®Õn m«i trêng.
- Víi lo¹i h×nh chuyªn lóa th× hiÖu qu¶ kh«ng cao do mét n¨m chØ canh t¸c ®îc 2 vô, nhng nã l¹i rÊt phï hîp víi c¸c diÖn tÝch óng, tròng cña vïng ®åi gß vµ ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc cho vïng.
- Víi lo¹i h×nh chuyªn rau: C¸c kiÓu sö dông ®Êt cña LUT nµy ®Òu cho hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao nhng LUT cµ ph¸o vµ LUT (D a chuét xu©n– Rau c¶i – Su hµo) lµ cho hiÖu qu¶ x· héi cao nhÊt, hai LUT nµy còng rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Êt ®ai cña vïng ®åi gß. Bªn c¹nh ®ã LUT (Da chuét xu©n – Rau c¶i – Cµ chua) vµ LUT (Da chuét xu©n – Rau c¶i – B¾p c¶i) còng rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Êt ®ai cña vïng, cho hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao mÆc dï hiÖu qu¶ x· héi lµ thÊp. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c¸c LUT cña lo¹i h×nh chuyªn rau trong qu¸ tr×nh canh t¸c ®Òu sö dông rÊt nhiÒu ph©n bãn vµ thuèc b¶o vÖ thùc vËt, lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng ®Æc biÖt lµ m«i trêng ®Êt vµ m«i trêng níc. Do vËy, trong qu¸ tr×nh canh t¸c, nÕu bãn ph©n vµ sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt hîp lý, sö dông ®Êt ph¶i bãn c¸c lo¹i ph©n chuång, ph©n xanh, canh t¸c ®óng c¸ch th× c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt nµy sÏ lµ lo¹i h×nh rÊt tèt ®èi víi ngêi d©n vïng ®åi gß.
- §èi víi diÖn tÝch ®Êt chuyªn mµu th× nªn ph¸t huy trång c©y l¹c xen víi c©y s¾n võa cã t¸c dông b¶o vÖ ®Êt võa t¹o ra c¸c s¶n phÈm ng¾n ngµy phôc vô cuéc sèng.
- Víi LUT c©y c«ng nghiÖp th× c©y chÌ lµ c©y thÕ m¹nh cña vïng, hiÖn nay diÖn tÝch trång chÌ trong vïng ®ang ngµy cµng t¨ng do thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm nµy ngµy cµng æn ®Þnh vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngµy cµng ph¸t triÓn. MÆc dï LUT nµy cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao nhng trong qu¸ tr×nh canh t¸c còng sö dông rÊt nhiÒu thuèc trõ s©u, lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng. Do ®ã trong qu¸ tr×nh canh t¸c cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c hîp lý, h¹n chÕ sö dông thuèc trõ s©u, t¨ng cêng sö dông ph©n h÷u c¬, ph©n xanh, canh t¸c theo ®êng ®ång møc...nh»m c¶i thiÖn m«i trêng sinh th¸i, b¶o vÖ ®Êt, níc.
-Víi LUT c©y ¨n qu¶: nªn thùc hiÖn th©m canh c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ cao nh c©y bëi diÔn. Bªn c¹nh ®ã c©y nh·n, v¶i còng lµ nh÷ng c©y cho hiÖu qu¶ cao. Trong nh÷ng n¨m tíi nÕu thÞ trêng æn ®Þnh vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn th× c¸c c©y nµy còng rÊt phï hîp trong c¸c diÖn tÝch vên t¹p cña vïng ®åi gß.
- Víi LUT c©y l©m nghiÖp th× cho hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi kh«ng cao nhng nã l¹i ®em l¹i hiÖu qu¶ m«i trêng lín, nã gãp phÇn h¹n chÕ lò lôt, ®iÒu hoµ khÝ hËu cña ®Þa ph¬ng vµ cña c¶ khu vùc.
- Víi c¸c m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i vµ m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp th× cho hiÖu qu¶ rÊt cao, ®©y lµ lo¹i h×nh nªn nh©n réng vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Nã rÊt phï hîp víi ®Êt ®ai cña vïng ®åi gß vµ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hµng ho¸, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× cÇn ®©y m¹nh c«ng t¸c dån ®iÒn ®æi thöa, khuyÕn khÝch chuyÓn ®æi c¸c m« h×nh canh t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vèn vay vµ c¸c thñ tôc liªn quan.
PhÇn 5: kÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
5.1. KÕt luËn
- Vïng ®åi gß huyÖn Ch¬ng Mü chñ yÕu cã ®é dèc thÊp. §Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña ®Êt ®ai phï hîp víi ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ c©y rau mµu, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy. §èi víi ruéng tròng s¶n xuÊt lóa níc cã kh¶ ®¶m b¶o an toµn l¬ng thùc cho ®Þa ph¬ng vµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y hµng ho¸ kh¸c cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao.
- Vïng ®åi gß n»m trong quy ho¹ch ph¸t triÓn chuçi ®« thÞ cña quèc gia, cã 2 ®êng quèc lé ch¹y qua, ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó vïng ®åi gß ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tæng hîp.
- Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cho thÊy víi nhãm c©y l¬ng thùc th× c©y khoai t©y lµ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt víi 45,925 triÖu ®ång/ha, trong khi ®ã s¾n lµ cho hiÖu qu¶ thÊp nhÊt chØ víi 20 triÖu ®ång/ha/n¨m. §èi víi nhãm c©y thùc phÈm th× c©y b¾p c¶i lµ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®¹t 88,9 triÖu ®ång/ha/n¨m, c©y rau c¶i cho hiÖu qu¶ thÊp nhÊt lµ 20,25 triÖu ®ång/ha/n¨m. §èi víi nhãm c©y c«ng nghiÖp th× c©y chÌ lµ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt víi 150 triÖu ®ång/ha/n¨m, c©y ®Ëu t¬ng vµ c©y l¹c th× cho hiÖu qu¶ thÊp h¬n. §èi víi nhãm c©y ¨n qu¶ th× c©y bëi diÔn ®ang lµ c©y trång mµ ngêi d©n muèn lùa chän do ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao víi 270 triÖu ®ång/ha/n¨m. §èi víi nhãm c©y l©m nghiÖp tuy gi¸ trÞ kinh tÕ kh«ng cao nhng cã vai trß rÊt lín trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i.
- Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cho thÊy ®èi víi m« h×nh hai lóa – mµu th× kiÓu sö dông ®Êt Lóa xu©n – Lóa mïa - §Ëu t¬ng lµ cho hiÖu qu¶ cao nhÊt, kÕ tiÕp lµ LUT Lóa xu©n – Lóa mïa – Khoai t©y vµ Lóa xu©n – Lóa mïa – Cµ chua còng cho hiÖu qu¶ cao. §èi víi m« h×nh mét lóa – hai mµu th× LUT L¹c xu©n – Lóa mïa - §Ëu t¬ng ®«ng lµ cho hiÖu qu¶ tæng hîp cao, cßn LUT Da chuét xu©n – Lóa mïa – Da chuét ®«ng lµ cho hiÖu qu¶ thÊp nhÊt do trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sö dông nhiÒu ph©n ho¸ häc vµ thuèc trõ s©u nªn ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng ®Êt, níc. §èi víi LUT chuyªn lóa tuy hiÖu qu¶ thÊp nhng l¹i gãp phÇn ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc t¹i chç. §èi víi m« h×nh chuyªn rau th× LUT Da chuét – Rau c¶i – Xu hµo lµ cho hiÖu qu¶ tæng hîp cao nhÊt cßn c©y rau muèng th× cho hiÖu qu¶ thÊp nhÊt. §èi víi c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ th× c©y nh·n lµ cho hiÖu qu¶ tæng hîp cao nhÊt, tuy hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao b»ng c©y bëi diÔn nhng hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ m«i trêng l¹i cao h¬n. Cßn ®èi víi c¸c m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i vµ n«ng l©m kÕt hîp lµ cho hiÖu qu¶ tæng hîp cao nhÊt do nã c©n ®èi ®îc c¶ 3 tiªu chÝ lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi vµ m«i trêng.
- Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi, mét sè kiÓu sö dông ®Êt ®îc lùa chän cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña huyÖn vµ n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi vµ m«i trêng nh sau:
+ Víi lo¹i h×nh sö dông ®Êt 2 lóa – mµu: duy tr× vµ më réng LUT Lóa xu©n – Lóa mïa - §Ëu t¬ng, Lóa xu©n – Lóa mïa – Khoai t©y, Lóa xu©n – Lóa mïa – Cµ chua;
+ §èi víi lo¹i h×nh sö dông ®Êt 1 lóa – 2 mµu: më réng diÖn tÝch L¹c xu©n – Lóa mïa - §Ëu t¬ng ®éng vµ L¹c xu©n – Lóa mïa – Ng« ®«ng;
+ §èi víi LUT chuyªn lóa tuy hiÖu qu¶ cã thÊp h¬n so víi c¸c LUT kh¸c nhng vÉn ph¶i duy tr× ®Ó ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc t¹i chç;
+ §èi víi lo¹i h×nh sö dông ®Êt chuyªn rau: Më réng diÖn tÝch LUT Da chuét – Rau c¶i – Su hµo, Da chuét xu©n – Rau c¶i – B¾p c¶i, cµ ph¸o;
+ §èi víi ®Êt chuyªn mµu: tËn dông c¸c diÖn tÝch trång s¾n ®Ó më réng diÖn tÝch s¾n xen l¹c ®Ó võa c¶i t¹o ®Êt võa cã s¶n phÈm thu ho¹ch;
+ §èi víi lo¹i h×nh c©y c«ng nghiÖp: më réng diÖn tÝch trång c©y chÌ, ®a c¸c gièng chÌ míi cho n¨ng suÊt cao, h¹n chÕ sö dông ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u, t¨ng cêng bãn ph©n xanh, ph©n h÷u c¬;
+ §èi víi lo¹i h×nh c©y ¨n qu¶: më réng diÖn tÝch trång c©y bëi diÔn vµ c©y nh·n;
+ §èi víi lo¹i h×nh c©y l©m nghiÖp: gi÷ diÖn tÝch trång c©y l©m nghiÖp hiÖn cã vµ më réng diÖn tÝch b»ng c¸ch c¶i t¹o c¸c diÖn tÝch ®Êt cha sö dông;
+ KhuyÕn khÝch vµ cã c¸c biÖn ph¸p hç trî ®Ó nh©n réng c¸c m« h×nh trang tr¹i n«ng nghiÖp vµ n«ng l©m kÕt hîp.
5.2. §Ò nghÞ
- CÇn ®îc tiÕp tôc nghiªn cøu cã mét c¸ch hÖ thèng vÒ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt kh¸c nhau, qua c¸c thêi gian kh¸c nhau, lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt hiÖu qu¶ h¬n.
- CÇn cã c¸c nghiªn cøu s©u vÒ ®Êt ®ai cña vïng ®Ó ph©n lo¹i ®Êt thÝch hîp, x©y dùng ®îc b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt lµm c¬ së cho tõng ®Þa ph¬ng ®Çu t khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai.
- §Þa ph¬ng cÇn tËp trung vèn ®Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng giao th«ng thuû lîi. Bëi v× khi mµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, viÖc n©ng cÊp ®êng giao th«ng vµ bª t«ng ho¸ kªnh m¬ng ®Ó gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn, g¶m chi phÝ tíi tiªu, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng lµ mét viÖc lµm hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt.
- CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t ®Ó u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n hµng ho¸, trong ®ã cã chÕ biÕn rau qu¶, nh vËy míi n©ng cao ®îc gi¸ trÞ hµng ho¸ ®èi víi c¸c lo¹i n«ng s¶n phÈm cña vïng.
- TËp trung tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp, trong ®ã cã dÞch vô gièng c©y trång vËt nu«i vµ c¸c lo¹i vËt t kh¸c, dÞch vô khoa häc kü thuËt vµ dÞch vô vèn ®Çu t s¶n xuÊt. Thùc hiÖn tuyªn truyÒn ph¬ng ph¸p phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp tíi tõng hé n«ng d©n, nh»m s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm s¹ch, chèng ®îc « nhiÔm m«i trêng ®Êt, níc vµ kh«ng khÝ. §¶m b¶o cho nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng.
Tµi liÖu tham kh¶o
Tµi liÖu tiÕng viÖt
1
NguyÔn V¨n Bµi (2005), Nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt vµ ®Ò xuÊt h íng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn HiÖp Hoµ, tØnh B¾c Giang, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi
2
Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (2004), B¸o c¸o ®¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham gia (PRA)
3
C¸c M¸c (1962), T b¶n, QuyÓn 3, TËp 3, NXB Sù thËt, Hµ Néi, Tr.122
4
Ng« ThÕ D©n vµ TrÇn An Phong, “Khai th¸c vµ gi÷ g×n tèt vïng ®Êt trung du vµ miÒn nói n íc ta”, N«ng nghiÖp trung du vµ miÒn nói hiÖn tr¹ng vµ triÓn väng, NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 8 - 10
5
Hoµng Thu Hµ (2001), CÇn dÊn th©n nghiªn cøu trän vÑn mét vÊn ®Ò nµo ®ã, T¹p chÝ Tia s¸ng, sè th¸ng 3, tr. 14, 15
6
Ph¹m Xu©n Hoµn (1994), Bµi gi¶ng N«ng l©m kÕt hîp, trêng §¹i häc L©m nghiÖp
7
Ph¹m Xu©n Hoµn vµ Ph¹m Quang Vinh (1999), B¸o c¸o dù ¸n t¨ng c êng n¨ng lùc n«ng l©m kÕt hîp, trêng §¹i häc L©m nghiÖp
8
NguyÔn M¹nh Hng (2001), Nghiªn cøu, x©y dùng m« h×nh canh t¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trªn c¸c vïng ®Êt cña huyÖn Ch¬ng Mü n¨m 2001, B¸o c¸o ®Ò tµi khoa häc, phßng N«ng nghiÖp huyÖn Ch¬ng Mü, Tr.10 – 15
9
NguyÔn Thanh L©m, TrÇn An Phong (1996), Mét sè th«ng tin vÒ ®Êt dèc ë ViÖt Nam, N«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc: th¸ch thøc vµ tiÒm n¨ng, Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr.60-61
10
NguyÔn V¨n MÇn vµ TrÞnh V¨n ThÞnh (2000), N«ng nghiÖp bÒn v÷ng: c¬ së vµ øng dông, Nxb Thanh Ho¸
11
Phan Sü MÉn, NguyÔn ViÖt Anh (2001), §Þnh h íng vµ tæ chøc ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸, T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, (273), tr.21-29
12
NguyÔn Quang Mü (1992), Xãi mßn ®Êt ®åi nói vµ m«i tr êng ®Êt ë ViÖt Nam, Héi th¶o khoa häc "Sö dông tèt tµi nguyªn ®Êt ®Ó ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ m«i trêng", Héi khoa häc ®Êt ViÖt Nam, Hµ Néi th¸ng 4 n¨m 1992.
13
Hµ Häc Ng« vµ c¸c céng sù (1999), §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai phôc vô ®Þnh híng quy ho¹ch sö dông ®Êt huyÖn Ch©u Giang, tØnh H ng Yªn, §Ò tµi 96-32-03-T§, Hµ Néi
14
Th¸i Phiªn (2000), Sö dông vµ qu¶n lý ®Êt bÒn v÷ng, §Êt ViÖt Nam, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 349 -360
15
Th¸i Phiªn, NguyÔn Tö Siªm (2002), Suy tho¸i m«i tr êng ®Êt, Sö dông bÒn v÷ng ®Êt miÒn nói vµ vïng cao ViÖt Nam, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr.93
16
TrÇn An Phong vµ c¸c céng sù (1993), §Êt trèng ®åi nói träc ViÖt Nam, thùc tr¹ng, h íng c¶i t¹o vµ sö dông cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2000, ViÖn Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 1 - 46
17
QuyÕt ®Þnh 272/Q§-TTg cña Thñ t íng chÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt kÕt qu¶ kiÓm kª ®Êt ®ai n¨m 2005
18
Samuelson (1989), Kinh tÕ häc, ViÖn quan hÖ quèc tÕ vµ Bé ngo¹i giao
19
§ç ThÞ T¸m (2001), §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp theo h íng s¶n xuÊt hµng ho¸ huyÖn V¨n Giang – tØnh H ng Yªn, LuËn v¨n th¹c sü khoa häc n«ng nghiÖp, trêng §¹i häc n«ng nghiÖp I, Hµ Néi
20
Chu ThÞ Th¬m, Phan ThÞ Lµi, NguyÔn V¨n Tã (2006), Kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc, Nxb Lao ®éng, Hµ Néi
21
§µo Ch©u Thu, QuyÒn §×nh Hµ, §ç Nguyªn H¶i (1997), “§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ¸p dông m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp trong viÖc c¶i t¹o ®Êt ®åi träc t¹i Tam Quan, Tam §¶o, VÜnh Phóc”, T¹p chÝ khoa häc ®Êt (8), Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 88 – 89
22
Vò ThÞ Ph ¬ng Thuþ (2000), Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt canh t¸c ë ngo¹i thµnh Hµ Néi, LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ, trêng §¹i häc n«ng nghiÖp I – Hµ Néi
23
TrÇn §øc Toµn (2006), ¶nh hëng cña c¬ cÊu c©y trång vµ biÖn ph¸p canh t¸c trªn ®Êt dèc tíi xãi mßn vµ ®é ph× cña ®Êt x¸m phï sa cæ, ®Êt ®á vµng trªn phiÕn th¹ch sÐt vµ ®Êt n©u ®á bazan, LuËn ¸n tiÕn sü, ViÖn khoa häc n«ng nghiÖp ViÖt Nam
24
Bïi Quang To¶n, NguyÔn V¨n ThuËn, D ¬ng V¨n Xanh, NguyÔn Khang (1993), Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu gÇn ®©y vÒ trung du, miÒn nói, N«ng nghiÖp trung du miÒn nói hiÖn tr¹ng vµ triÓn väng, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 17 – 27
25
Hoµng §×nh Trµ (2002), Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng – l©m nghiÖp vïng ®åi gß cña huyÖn Ch ¬ng Mü – tØnh Hµ T©y, LuËn v¨n th¹c sü khoa häc n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi
26
Lý V¨n Träng, NguyÔn B¸ Ng·i, NguyÔn NghÜa Biªn, TrÇn Ngäc B×nh (1997), TËp bµi gi¶ng c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ n«ng th«n, tr êng ®¹i häc L©m nghiÖp
27
NguyÔn V¨n Tr ng, NguyÔn Ph¸p (1993), VÊn ®Ò sinh th¸i n«ng nghiÖp ViÖt Nam, NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi
28
Hå C«ng Trùc, L ¬ng §øc Loan (1997), “BiÖn ph¸p b¶o vÖ chèng xãi mßn vµ æn ®Þnh ®é ph× nhiªu cña ®Êt dèc vïng T©y Nguyªn”, T¹p chÝ khoa häc ®Êt, (8), Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr.34
29
NguyÔn Duy TÝnh (1995), Nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång cïng ®ång b»ng S«ng Hång vµ B¾c Trung Bé, NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi
30
TrÇn §øc Viªn, “N«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc: th¸ch thøc vµ tiÒm n¨ng”, TuyÓn tËp kÕt qu¶ nghiªn cøu 1991 – 1996, Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 13 – 14
31
TrÇn §øc Viªn, Ph¹m ChÝ Thµnh (1996), “N«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc: th¸ch thøc vµ tiÒm n¨ng”, TuyÓn tËp kÕt qu¶ nghiªn cøu 1991 – 1996, Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 9 – 10
32
TrÇn §øc Viªn, Ph¹m ChÝ Thµnh (1996), N«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc: th¸ch thøc vµ tiÒm n¨ng, TuyÓn tËp kÕt qu¶ nghiªn cøu 1991 – 1996, “HiÖn tr¹ng vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nghÒ ch¨n nu«i bß vïng ®åi gß tØnh Hµ T©y”, Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp, Hµ Néi, Tr. 358 – 371
33
Ph¹m Quang Vinh (2001), Bµi gi¶ng ph ¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham gia cña ng êi d©n, Tr êng ®¹i häc L©m nghiÖp
34
ViÖn nghiªn cøu chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch khoa häc vµ c«ng nghÖ (1999), Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng ®åi gß B¾c Trung Bé, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Tr.11-12
35
ViÖn nghiªn cøu chiÕn l îc vµ chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp (1999), Ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vïng ®åi gß B¾c Trung Bé, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, Tr. 173 – 179
36
NguyÔn ThÞ Vßng vµ c¸c céng sù (2001), Nghiªn cøu vµ x©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt th«ng qua chuyÓn ®æi co cÊu c©y trång, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Tæng côc, Hµ Néi
37
Lª Träng Yªn (2004), §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ ®Ò xuÊt h íng sö dông ®Êt n«ng – l©m nghiÖp hîp lý trªn ®Þa bµn huyÖn KR«ngPak – tØnh Daklac, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc n«ng nghiÖp I – Hµ Néi
Tµi liÖu tiÕng anh
38
FAO (1990), Land Evaluation and farming system analysis for land use planning, Working document
39
FAO (1976), Aframework for land evalution, FAO – Rome
Tµi liÖu trªn m¹ng
40
M« h×nh sö dông ®Êt dèc bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶ theo ph¬ng thøc n«ng l©m kÕt hîp
http:/www.cres.edu.surdm/document.
41
http:/www.gso.gov.vn. Tæng côc thèng kª
42
http:/www.monre.gov.vn. Bé tµi nguyªn vµ m«i trêng
43
Sù xãi mßn ®Êt vµ níc, x©y dùng n«ng nghiÖp sinh th¸i
http:/www.Laocai.gov.vn/NHDLTNTQ/content/1020004 010.htm.
44
Ch¬ng tr×nh hç trî l©m nghiÖp
http:/www.socialforestry.org.vn.
45
Héi b¶o vÖ thiªn nhiªn vµ m«i trêng ViÖt Nam. Tµi nguyªn ®Êt
http:/www.vacne.org.vn/CD ROM/root/data/tn dat.htlm.
Phô lôc
Phô biÓu 1: Gi¸ mét sè vËt t vµ hµng ho¸ n«ng s¶n chñ yÕu
STT
ChØ tiªu
§VT
§¬n gi¸ (®ång)
I. Gi¸ vËt t cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
1
Thãc tÎ gièng (thêng)
kg
8.000
2
Ng« gièng
kg
10.000
3
§Ëu t¬ng gièng
kg
12.000
4
L¹c gièng
kg
30.000
5
B¾p c¶i gièng
c©y
200
6
Da chuét gièng
gãi
25.000
7
Cµ chua gièng
gãi
35.000
8
Bëi diÔn
C©y
100.000
9
VÞt gièng
con
10.000
10
Ph©n §¹m URE
kg
5.000
11
Ph©n l©n
kg
1.400
12
Ph©n NPK
kg
2.200
13
Ph©n Kali
kg
4.500
14
Ph©n chuång
kg
300
II. C«ng lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (thuª)
c«ng
40.000
III. Gi¸ b¸n hµng ho¸ n«ng s¶n
1
Thãc tÎ thêng
kg
6.000
2
Ng« h¹t
kg
5.000
3
L¹c t¬i
kg
10.000
4
§Ëu t¬ng
kg
10.000
5
B¾p c¶i
c©y
4.000
6
Da chuét
kg
3.000
7
Cµ chua
kg
5.000
8
Bëi diÔn
Qu¶
10.000
9
VÞt
kg
27.000
Phô biÓu 2: PhiÕu ®iÒu tra n«ng hé
Sè hé: 68
Hä vµ tªn chñ hé: Cao Minh Ngäc
Giíi tÝnh: Nam
Tuæi: 46
§Þa chØ: Th«n Nh©n Lý, x· Nam Ph¬ng TiÕn, huyÖn Ch¬ng Mü
Thêi gian ®iÒu tra: Ngµy 26 th¸ng 2 n¨m 2008
I. T×nh h×nh chung
ChØ tiªu
Sè lîng (ngêi)
1. Tæng sè nh©n khÈu
6
1.1. Ph©n theo giíi tÝnh
- Nam
3
- N÷
3
1.2. Ph©n theo nghÒ nghiÖp
- N«ng nghiÖp
4
- Phi n«ng nghiÖp
- Kh¸c (häc sinh)
2
1.3. Ph©n theo ®é tuæi
- Díi 15 tuæi
1
- Tõ díi 15 ®Õn 55 tuæi ®èi víi n÷ vµ 60 tuæi ®èi víi nam
3
- Trªn 55 tuæi ®èi víi n÷ vµ trªn 60 tuæi ®èi víi nam
2
2. T×nh h×nh lao ®éng hiÖn nay cña hé
- Sè lao ®éng cã viÖc lµm thêng xuyªn
2
- Sè lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm thêng xuyªn
1
- Sè lao ®éng ®i thuª thêng xuyªn
0
3. Nguån thu chÝnh cña hé gia ®×nh
- Thu tõ trång trät
34,265 tr.®ång
- Thu tõ ch¨n nu«i
23,3 tr.®ång
- Thu kh¸c (lß g¹ch)
3 ®Õn 4 tr.®ång
4. T×nh h×nh sö dông ®Êt cña hé
4.1. §Êt n«ng nghiÖp
- §Êt chuyªn trång lóa
9 sµo
- §Êt lóa mµu
7 sµo
- §Êt chuyªn trång mµu
6 sµo
- §Êt mÆt níc nu«i trång thuû s¶n
1 sµo
- §Êt trång c©y ¨n qu¶ (Bëi diÔn)
2 sµo
- §Êt trång c©y l©m nghiÖp
1,2ha
4.2. §Êt thæ c
- §Êt ë
1 sµo
- §Êt vên t¹p
4 sµo
II. ®Êt ®ai vµ quyÒn sö dông ®Êt
1. ¤ng (bµ) h·y cho biÕt ®Æc ®iÓm chÝnh cña c¸c khoanh ®Êt ®ang sö dông?
STT
Lo¹i h×nh sö dông ®Êt
D.TÝch
Lo¹i ®Êt
§Þa h×nh
Tíi
Tiªu
1
2 vô lóa
9 sµo
Phï sa
ThÊp
Chñ ®éng
Tù tiªu
2
2 lóa + mµu
7 sµo
Phï sa
Vµn
Chñ ®éng
Chñ ®éng
3
Chuyªn mµu
6 sµo
Phï sa
Cao
Chñ ®éng
Chñ ®éng
4
C©y ¨n qu¶
2 sµo
§Êt x¸m
Cao
Chñ ®éng
Tù tiªu
5
§Êt l©m nghiÖp
1,2 ha
§Êt x¸m
Cao
Níc trêi
Tù tiªu
6
Vên t¹p
4 sµo
§Êt x¸m
Cao
Chñ ®éng
Tù tiªu
III. T×nh h×nh sö dông ®Êt cña hé
1. Trång trät
C©y trång
D.TÝch (sµo)
N¨ng suÊt
(kg/sµo)
S¶n lîng
(tÊn)
§¬n gi¸
(®ång)
Thµnh tiÒn
(triÖu ®ång)
1. C©y l¬ng thùc
- Lóa
16
220
3,52
5000
17,6
- Ng«
2
180
0,36
5000
1,8
- Khoai lang
1
220
0,22
3000
0,66
- Khoai t©y
2
300
0,60
4000
2,4
2. C©y thùc phÈm
- L¹c
3
85
0,255
15000
3,825
- §Ëu t¬ng
2
90
0,18
11000
1,98
- Cµ chua
3
400
1,2
5000
6,00
2. Ch¨n nu«i
VËt nu«i
Sè lîng
(con)
Khèi lîng s¶n phÈm (kg)
§¬n gi¸
(ngh×n ®ång/kg)
Thµnh tiÒn
(triÖu ®ång)
1. Tr©u
1
5
2. Lîn
2
120
50
6
3. Gµ
30
60
55
3,3
4. VÞt, ngan
100
200
25
5
5. C¸
4
IV. Chi phÝ s¶n xuÊt
1. Trång trät
1.1. Chi phÝ vËt chÊt
§¬n vÞ: 1000 ®ång/sµo
C©y trång
Gièng
VËt t
§¹m
L©n
Kali
Ph©n chuång
Thuèc BVTV
1. C©y l¬ng thùc
- Lóa
20
50
40
22
50
48
- Ng«
10
35
20
15
60
48
- Khoai lang
20
60
- Khoai t©y
100
60
22
27
100
24
2. C©y thùc phÈm
- L¹c
50
10
10
20
60
36
- §Ëu t¬ng
11
50
20
20
50
36
- Cµ chua
40
50
15
36
100
60
1.2. §Çu t lao ®éng
§¬n vÞ: ngµy c«ng/sµo
C©y trång
Lµm ®Êt
Gieo cÊy
Ch¨m sãc
Thu ho¹ch
Tæng céng
1. C©y l¬ng thùc
- Lóa
1
1
2
4
- Ng«
1
1
2
1
5
- Khoai lang
1
1
2
2
- Khoai t©y
1
1
1
2
5
2. C©y thùc phÈm
- L¹c
1
1
1
2
5
- §Ëu t¬ng
1
1
1
2
5
- Cµ chua
1
1
3
3
8
C«ng lao ®éng t¹i ®Þa ph¬ng lµ: 40.000 ®ång/ngµy c«ng
2. Ch¨n nu«i
VËt nu«i
Sè lîng
(con)
Gièng
(1000®ång)
Thøc ¨n
(1000®ång/ngµy)
Thó y
(1000®ång)
Lao ®éng
(c«ng)
1. Tr©u
1
2. Lîn
2
400
25
3. Gµ
30
100
20
50
4. VÞt, ngan
100
500
200
200
5. C¸
1500
10
2
V. TÌNH HÌNH TIẾP THU TIẾN BỘ KHOA HỌC KỸ THUẬT VÀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM
1. Gia đình có được nghe phổ biến cách quản lý và sử dụng đất không?
- Có [+] - Không [ ]
Nếu có: - Từ hội nông dân xã
- Bằng phương tiện gì: Đài [+] Tivi [ ] Họp [+]
2. Các cơ quan địa chính, khuyến nông, khuyến lâm có đến thăm tình hình sử dụng đất của gia đình không?
- Có [+] - Không [ ]
3. Gia đình có được dự lớp tập huấn sản xuất nào không?
- Có [ + ] - Không [ ]
Nếu có: - Tập huấn nội dung gì: Cách trồng và chăm sóc cây trồng và vật nuôi
- Ai trong gia đình đi học: Người chồng
- Có áp dụng được vào sản xuất không?: có áp dụng
4. Gia đình có nguyện vọng tìm hiểu thêm những kỹ thuật mới trong sản xuất không?
- Về trồng trọt: Có [ + ] Không [ ]
- Về chăn nuôi: Có [ + ] Không [ ]
- Về ngành nghề khác: Có [ + ] Không [ ]
5. Tình hình tiêu thụ nông sản phẩm trong thời gian qua?
5.1. Lương thực
- Dễ tiêu thụ (>70%) [ + ]
- Tiêu thụ trung bình (50 – 60%)
- Tiêu thụ khó (<50%)
5.2. Cây rau màu
- Dễ tiêu thụ (>70%) [ + ]
- Tiêu thụ trung bình (50 – 60%)
- Tiêu thụ khó (<50%)
5.3. Cây giống
- Dễ tiêu thụ (>70%)
- Tiêu thụ trung bình (50 – 60%) [ + ]
- Tiêu thụ khó (<50%)
5.4. Cây lâm nghiệp
- Dễ tiêu thụ (>70%)
- Tiêu thụ trung bình (50 – 60%) [ + ]
- Tiêu thụ khó (<50%)
5.5. Các sản phẩm trồng trọt khác
- Dễ tiêu thụ (>70%) [ + ]
- Tiêu thụ trung bình (50 – 60%)
- Tiêu thụ khó (<50%)
5.6. Các sản phẩm chăn nuôi
- Dễ tiêu thụ (>70%) [ + ]
- Tiêu thụ trung bình (50 – 60%)
- Tiêu thụ khó (<50%)
6. Nơi tiêu thụ sản phẩm và hình thức tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp
- Ông (bà) thường bán sản phẩm ở đâu? Bán trực tiếp ở nhà
- Hình thức bán sản phẩm: bán buôn
7. Dự định về sản xuất trong thời gian tới: tiếp tục sản xuất nhưng cần học hỏi thêm kinh nghiệm để phòng chống sâu, bệnh.
7.1. Dự định chuyển đổi cơ cấu câu trồng: Vẫn giữ nguyên cơ cấu cây trồng như hiện nay
7.2. Đất trồng cây lâu năm:
- Trồng cây gì? Vẫn trồng cây bưởi diễn
- Lý do: cho hiệu quả kinh tế rất cao
7.3. Đất lâm nghiệp:
- Trồng cây gì? giữ nguyên diện tích keo và bạch đàn hiện có
- Lý do: Hiện tại diện tích này đã tạo tán, có thể tận thu để lấy củi đun. Sau 3 hoặc 4 năm nữa sẽ được thu sản phẩm.
7.4. Chăn nuôi:
- Nuôi con gì? Tiếp tục chăn nuôi như hiện nay
- Lý do: sản phẩm chăn nuôi tiêu thụ thuận tiện và giá cao
8. Theo Ông (bà) loại hình sử dụng đất nào sẽ được áp dụng phổ biến trong tương lai?
a. Loại hình sử dụng đất: Lúa xuân – Lúa mùa - Đậu tương
- Lý do: cho thu nhập cao, dễ làm, cải tạo đất, ít phải bón phân
b. Loại hình sử dụng đất: Lúa xuân – Lúa mùa – Cà chua
- Lý do: cho thu nhập cao, thị trường tiêu thụ rộng, nhưng sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật nên có thể làm ô nhiễm nguồn nước.
c. Loại hình sử dụng đất: Cây bưởi diễn
- Lý do: Cho hiệu quả kinh tế rất cao, nhưng kỹ thuật trồng và chăm sóc rất phức tạp, cần phải được học hỏi thêm.
d. Loại hình sử dụng đất: Cây lâm nghiệp
- Lý do: tuy chưa thấy hiệu quả kinh tế nhưng cũng đã giải quyết nhu cầu củi đun và làm cho không khí trong lành, mát mẻ.
Xác nhận của chủ hộ
Người phỏng vấn
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
CHQL017.doc
